kadı burhaneddin

8

Upload: sedat-oezkan

Post on 13-Jul-2015

5.050 views

Category:

Career


4 download

TRANSCRIPT

Page 1: Kadı Burhaneddin
Page 2: Kadı Burhaneddin
Page 3: Kadı Burhaneddin
Page 4: Kadı Burhaneddin

Kadı Burhaneddin bu siyasi kişisel özelliklerinin yanı sıra, edebiyat ve şiirle uğraşmayı da ihmal etmemiştir. 600 sayfa tutan

bir divanı dolduracak kadar şiir yazmıştır. Bu divanında 1500 gazel, 119 tuyuğ ve 20 rubai bulunmaktadır ama hiç kasidesi

bulunmamaktadır. Kadı Burhaneddin gazelleri ve tuyuğları ile ün kazanmıştır. Tuyuğ şeklini Divan edabiyatına getiren Kadı Burhaneddin olmuştur. Gazellerinin gayet içten ve aşkane

oldukları görülür. Lirik şiirlerinde cesaret göze çarpar ve bu yönüyle de klâsik şiirden ayrılır. Aşk şiirlerinin yanı sıra din ve tasavvuf ile ilgili şiirleri de vardır. Şiirlerinde ne mahlası ne de

adı bulunmaktadır.İran şiirini çok iyi bilen Kadı Burhaneddin divan şiirinin öğelerini Türkçe'ye mal etmede emeği geçen baş Türk şairlerdendir. Divan

şiirinin ilk Türkçe örneklerini veren bir şair olarak Türkçe'yi aruza uydurmakta güçlük çektiği görülür. Bu aruz vezin eksikliği

o kadar önemlidir ki Kadı Burhaneddin'in şiirlerinin çoğunda kullanılan vezini tayin etmek güç ve hatta bazılarında imkânsız

olur. Ancak bu eksiklik XIV. yüzyıl Türk divan edebiyatına katkısı bulunan şairlerin nerede ise hepsinde görülmektedir. Kadı

Burhaneddin bu müşkülatını, canlı ve samimi edası ile giderir. Günlük konuşma dilini de şiirlerinde kullanması onun şiirlerine

ayrı bir özellik verir. Edebi sanatlara, özellikle cinasa, düşkündür. Doğup, büyüyüp yaşadığı yerlerde Azeri lehçesi kullanılmamakla beraber, Kadı Burhaneddin'in şiir dilinde Azeri lehçesi özellikleri barizce görüldüğü için, Azeri lehçesi edebiyatında olduğu iddia

edilebilmesine rağmen, Kadı Burhanedin'i bir Anadolu şairi olarak kabul etmek daha yerinde olur. Bazı şiirlerinde tasavvuf izleri

gayet açıkca görülmekle beraber Kadı Burhaneddin'i bir sûfî ve mutasavvıf bir şair olarak dünya işlerinden el etek çekmiş bir kişi saymak doğru olmaz. Kadı Burhaneddin'in gerçek yaşamında zevk

ve safa alemleri düzenlediği bilinmektedir. Kadı Burhaneddin esas itibarı ile beşeri, maddi aşkı işlemiş ve maceracı, döğüşcü, savasçı hayatının ve ruhunun izleri çok bariz olarak şiirlerinde

yansımıştır. Genellikle hayatını anlatmıştır.

Page 5: Kadı Burhaneddin

1.Nazım birimi beyittir. Beyit kendi içinde anlam bütünlüğü taşır. Beyitlerle kurulan nazım biçimlerinde beyitleri birbirine bağlayan ölçü ve uyak birliğidir.

2.Ölçü İranlıların Araplardan alarak yeniden düzenledikleri aruz ölçüsüdür.

3.Divan edebiyatında genellikle tam ve zengin uyak kullanılmıştır.

4.Divan edebiyatında Arap ve Fars edebiyatlarından alınan nazım biçimleri kullanılır: gazel kaside mesnevi musammat rubai....

5.Divan Edebiyatının kaynakları din tasavvuf Kuran hadis peygamber hikayeleri evliya menkıbeleri İran ve İslam mitolojisi XIII. yüzyılından sonra yerli yaşam günlük olaylar... olmuştur. Bu nedenler ile şiirlerde aşk şarap din ve ahlak ile ilgili soyut kavramlar işlenmiştir. Şiirlerin kişi ve toplum yaşayışı ile ilgili gerçeklere doğaya ilgileri azdır. Stilize edilmiş bir doğa anlayışı ile dağa öğeleri nakış motif gibi kullanılmıştır.Divan şiirinde aşk ön plandadır. Aşk anlayışı çağın mutlak hükümdarlık sistemine ve tasavvuf düşüncesine dayanır. Sevgili mutlak iktidar sahibi zalim vefasız; aşık ise bahtsızdır. Şairler için anlatılmak istenen platonik aşktır.

6.Divan şiirinden kaderci bir dünya görüşü egemendir. Şairler dünyanın geçici olduğundan feleğin cerrinden zamanın kötülüğünden yakınırlar.

7.Divan şiirinin dili Arapça Farsça sözcük ve tamlamalarla dolu Osmanlıca denilen yazı dilidir.

8.Söyleyiş özentilidir Ustalık benzetmeler yapmak mecazlı sanatlı değişler yaratmak kalıplaşmış anlamlı sözcükleri yeniden kullanmaktır. Bu nedenle şair özden çok söyleme biçime önem verir. Divan şiirinde nazirecilik yaygındır.

9.Şiirler konularına göre değişik biçimle adlandırılır. Ölüm teması işleyen ‘ MERSİYE’ Peygamberlerin erdemlerini anlatan şiirlere ‘NAAT’ Tanrıya yakarışı işleyen şiirlere ‘MÜNACAAT’ Tanrının birliğini anlatan şiirlere ‘TEVHİD’ şairin kendini övdüğü şiirlere ‘FAHRİYE’ şairin toplumsal çarpıklıkları dile getirdiği yergilere de ‘HİCİV’ denir.

10.Nazım biçimleri genelde Arap ve İran şiirlerinden alınmıştır. Divan Edebiyatı nazım biçimleri iki ana bölümde işlenir.

Page 6: Kadı Burhaneddin
Page 7: Kadı Burhaneddin

K.Burhaneddin G 1 Gönülde kopalı sanemâ bir safâ-yı ışkToldı bu âleme yine bizden nidâ-yı ışk K.Burhaneddin G 1/1

Bu derdümün devâsına akl idimez ilâcBenzer bu derde ki gerek olur devâ-yı ışkK.Burhaneddin G ½

Kanı gönülde su vü gözümün yaşını kanBenzüm gümişin altun ider kîmyâ-yı ışk K.Burhaneddin G 1/3

Anber saçı çîninde cânum müşki çîn iderOlmadı binden özgeye hergiz hatâ-yı ışk K.Burhaneddin G ¼

Zülfi nihâyetine bu ışk um iremediGerçi yöriyimez kişi hergiz be-pây-ı ışkK.Burhaneddin G 1/5

Çün geldi ışk milkini ana sımarladumTedbîr-i memleket hele kaldı be-rây-ı ışkK.Burhaneddin G 1/6

Page 8: Kadı Burhaneddin