ka ïing khristan - shillong archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/ka iing khristan.pdf3;...

48
EDITORIAL BOARD Chief Editor: Ph. Breson Paul Ranee (M) 9856652904 Associate Editors: Rbh. L.H. Pde Babu Emil Nongbri Secretary: Rbh. S. Michael Jyrwa (M) 9863067712 Email: [email protected] Joint Editors: Ph. Jameris Shylla Ph. E. Festus Shadap, sdb Sr. (Dr.) Philomena Kharakor Dr. S. Loniak Marbaniang Kng. Nerila Pala News Editors: Ph. Bajenstar Khongji Rbh. Kitbor W. Nongrum Kng. Ivoreen Dkhar Circulation Manager: Kng. Laura Sootinck Correspondents: Ph. John Albert Ryntathiang (Jylla Niam Nongstoiñ) Ph. John Michael Marboh (Jylla Niam Jowai) 14-1363, 64, 65 (Don Bosco Press, Shillong) KA DEI KA KOT KHUBOR NIAM ba-shisien shibnai jong ki Khristan Katholik u Hynñiew Trep Hynñiew Skum. Ka dei ka Sur jong ka Balang ha ki ïing ki sem Khristan. Ka tei ïa ka phang-briew phang-blei jong ki. Ka ai jinghikai shaphang ka Gospel bad ka Niam. Ka dei ka lympung ïaphylliew jingmut halor ki jingshem bad ki jingangnud ki khun ka Balang. Email : kaï[email protected] KA ÏING KHRISTAN Ki Sker Sla 01. Na ka lamphrang u Editor............................ 2 02. Ka ïing ka sem ............................................. 3 03. Mei - Pa tang ar ki jait.................................. 5 04. Ka jingïaburom markylliang ha ïing ha sem 8 05. To ri la ka akor hakhmat ki tymmen ki san .. 12 06. Ka khot ieid khot burom............................... 16 07. Ka jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti .......... 18 08. Ki jingpule ba man ka sngi .......................... 21 09. Ka sneng ka kraw & ki mat puson ............... 22 10. Ka jingai jingmut halor ka Kitab ................... 27 11. Hato phi ïatip??? ......................................... 31 12. Jubab & Nongjop jong ka Jingkyntip ........... 32 13. Ki jingsngewnguh ........................................ 32 14. Ki khubor na ka Jyllaniam Bah .................... 34 15. Ki khubor na ka Jyllaniam Jowai ................. 40 16. Ki khubor na ka Jyllaniam Nongstoiñ .......... 43 17. Khubor na ki saw lyer .................................. 47 18. Ka khana lyngkot ......................................... 48

Upload: others

Post on 13-Mar-2020

79 views

Category:

Documents


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 1 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Editorial boardChief Editor:

Ph. Breson Paul Ranee(M) 9856652904

Associate Editors:Rbh. L.H. PdeBabu Emil Nongbri

Secretary:Rbh. S. Michael Jyrwa(M) 9863067712Email: [email protected]

Joint Editors:Ph. Jameris ShyllaPh. E. Festus Shadap, sdbSr. (Dr.) Philomena KharakorDr. S. Loniak MarbaniangKng. Nerila Pala

News Editors:Ph. Bajenstar KhongjiRbh. Kitbor W. NongrumKng. Ivoreen Dkhar

Circulation Manager:Kng. Laura Sootinck

Correspondents:Ph. John Albert Ryntathiang(Jylla Niam Nongstoiñ)Ph. John Michael Marboh(Jylla Niam Jowai)

14-1363, 64, 65 (Don Bosco Press, Shillong)

KA DEI KA Kot KHuBoR NIAM ba-shisien shibnai jong ki Khristan Katholik u Hynñiew trep Hynñiew Skum. Ka dei ka Sur jong ka Balang ha ki ïing ki sem Khristan. Ka tei ïa ka phang-briew phang-blei

jong ki. Ka ai jinghikai shaphang ka Gospel bad ka Niam. Ka dei ka lympung ïaphylliew jingmut halor ki jingshem bad ki jingangnud ki khun ka Balang.

Email : kaï[email protected]

Ka ïing Khristan

Ki skerSla

01. Na ka lamphrang u Editor............................ 2

02. Ka ïing ka sem ............................................. 3

03. Mei - Pa tang ar ki jait.................................. 5

04. Ka jingïaburom markylliang ha ïing ha sem 8

05. To ri la ka akor hakhmat ki tymmen ki san .. 12

06. Ka khot ieid khot burom............................... 16

07. Ka jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti .......... 18

08. Ki jingpule ba man ka sngi .......................... 21

09. Ka sneng ka kraw & ki mat puson ............... 22

10. Ka jingai jingmut halor ka Kitab ................... 27

11. Hato phi ïatip??? ......................................... 31

12. Jubab & Nongjop jong ka Jingkyntip ........... 32

13. Ki jingsngewnguh ........................................ 32

14. Ki khubor na ka Jyllaniam Bah .................... 34

15. Ki khubor na ka Jyllaniam Jowai ................. 40

16. Ki khubor na ka Jyllaniam Nongstoiñ .......... 43

17. Khubor na ki saw lyer .................................. 47

18. Ka khana lyngkot ......................................... 48

Page 2: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 2 ❘

na ka lamphrang u editor...Ka ïing Ka sem Ka burom ïa Kiba

la heh la san

Haba ngi ong: “ka ïing ka sem ka burom ïa kiba la heh la san”, ngi mut ban ong ba dei ha la ïing la sem ba la hikai ïa ngi ban burom ïa kiba la shuwa ïa ngi; ïa kita kiba la ïohi nyngkong ïa ka sngi ïa u bnai. Khlem pep, dei ki kmie ki kpa kiba dei ban ai ïa kita ki jinghikai ha la ki khun ki kti. Ngi baroh ngi kitram shikatdei eh ïa la ijong i mei bad i pa kiba la pynlongbriew manbriew ïa ngi sha kane ka pyrthei bad kiba la pynheh pynsan ïa ngi.

Ka jingburom: Ka jingburom ka kynthup ruh ïa ka jingieid, ka jingkohnguh, ka jingïatrei lang, ka jingsumar sukher, ka ktien ka thylliej, ka kren ka khana, ka aibam ka aidih, ka jingïarap ïa kaba donkam bad kumta ter ter. Kum ki khun kiba tipbriew tipblei:-

i. ngi burom ïa u blei: Ngi burom ïa u Blei namar ba dei ma U Uba la thaw ïa ngi bad Uba la pynlongbriew manbriew ïa ngi sha kane ka pyrthei lyngba i mei i pa. “Ko khun to tiengburom ïa u Trai…” (Pha 24:21).

ii. ngi burom ïa lade: U Jisu U la hukum ïa ngi ba ngin ieid ïa lade: “phi dei ban ieid ïa la u parabriew kumba ïa lade hi” (Mt 22:39). “To da phikir, to da sharai bha ïa la ka mynsiem…” (Dewt 4:9).

iii. ngi burom ïa i mei i pa: U Blei U hukum ïa ngi: “To burom ïa la u kpa bad ïa la ka kmie, ba phin dup im slem ha ka khyndew…” (Eks 20:12). U Paulus u kyntu: “Phi ki khun, to kohnguh ïa la ki kmie ki kpa ha u Trai, namar kane ka long kaba phi dei ban leh” (Eph 6:1). To ngin pynkmen ïa la i mei i pa jong

ngi (Pha 23:25), da ki jingleh tipsngi bad da ki kam babha jong ngi.

iv. ngi burom ïa kiba haïing hasem, ki nonghikai bad kiba la heh la san: Kum ki khun kiba tipsngi, ngi burom ïa kiba haïing hasem ruh kumjuh. Ngi don ka jingïadei doh ïadei snam bad ki ruh. Ngi burom ïa ki nonghikai jong ngi, namar hadien i mei i pa, dei ma ki kiba la hikai bad kiba la pynnang pynstad ïa ngi. Ngi burom ïa kiba la heh la san bad kiba la tymmen. U Paulus Apostol u hikai kumne: “Wat ju mai ïa u ’riewtymmen, hynrei to pyni ha u kum ha u kpa” (1 Tim 5:1).

burom da ka jingkohnguh

Kawei na ki dak ki shin ban pyni ba ngi burom ïa i mei i pa jong ngi bad ïa kiba la heh la san, ka dei ka jingkohnguh. Ka jingkohnguh ka long kaba donkam haduh katta katta ba ngin heh ngin san. Ka jingkohnguh - ka wanrah ïa ka jingbha ha ka jingim, namar ki kmie ki kpa ki kwah ïa ngi ki khun ban bha - ka pynsngewbha ïa ki kmie ki kpa bad ïa kiwei ruh - ka pynkiew kyrdan ïa ki briew, bad - ka pynsuk pynkmen ïa ka ïing ka sem baroh kawei.

Khublei Shibun.

Ph. breson Paul raneeChief Editor

Ki Symboh Pyrkhat“Hangno hangno ruh ha khmat ki rangbah, sngeu, kren bad leh rit kynthop katba lah...” – u radhon singh berry

“Lada phi kwah ban wanrah jingsuk, wat kren ïa ki paralok jong phi. Kren ïa ki nongshun jong phi.” - Ka Mother Teresa ba la kyrkhu

Page 3: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 3 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Imat la ïa klet, te ka bha ban pynkynmaw ïa baroh, ba u snem 1994 ka UNO bad

ka Balang ka la buhphang ban rakhe ïa u Snem ka ïing ka sem ha kaba u Pope John Paul II uba long u riewkhuid mynta u la kyntu ïa baroh ban rakhe ïa utei u snem kum ki Khristan Katholik ha ka shithi sharai ‘Familiaris Consortio’ ha kaba u la maitphang da kine ki kyntien, “Ko ïing ko sem, long kumba phi dei ban long”. Ïa kane la shim na ka kot “Ki Jinghikai u Archbishop Rosario” sla 807.

U Archbishop ruh u ai katto katne tylli ki kyndon ka shongkurim bashongsbai (tang ki mat):

a. Ka dei ban long ka Sakrament (Eph 5).

b. Ka dei ban long tang arngut ha kawei ka doh (Jen 2:24).

k. Ka dei ban long ka bym lah ïa khlad (Mt 19:6).

d. Ka dei ban long ka kynhun ba ha khlieh kaba neh skhem hakhmat u Blei bad ha ka imlang sahlang.

e. Ka dei ban long kaba seisoh (kaba pun ba kha ba ri sumar).

g. Ka ïing ka sem ka don ka jaka banyngkong eh ban ïa ka Ri bad ïa kiwei pat ki kynhun.

Ki lad jingïarap (tang ki mat):

• Ba ki kynthei kin pynhapoh ha laki tnga bad ki shynrang ban ieid ïa la ki tnga (Kol 3:8).

• Ba ki khun kin kohnguh ïa ki kmieki kpa (Kol 3:20; Eph 6:1).

• Bakiladjingïarapïakikmiekikpa(Kol 3:2).

Ka hok ka sot ka imlang sahlang: Ban bret ïa ki jingsniew, jingbitar, jingdom-riang, jingmut sniew, jingkrenbeiñ bad jingtlasih (Kol 3:8). Phong halade da ka jingisynei naduh ka dohnud, ka jingsbun, jingsngewrit, jingjemnud, jingïaishah, jingmap (Kol 3:11-15m; 1 Pet 1:17; 1 Kor 12:12-

27). Ka jingieid dei u mawdong ka longïing longsem. Khlem ka jingieid ka ïing ka sem kam lah ban im ban heh ban san. Ka dei ban don ka khmat phuhsamrkhie bad jemnud jong ka Balang.

KA ÏING KA SEM

(Da ka Committee balang block b (Cbb), Cathedral Parish)

“Ym dei ïa u lum ba ngi jop hynrei ïa lade” – Edmund Hillary

Page 4: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 4 ❘

Kiwei pat ki phang ka longïing longsem (tang ki mat):

a. Ka dei ban hikai ïa ki jingbha ka imlang sahlang.

b. Ka ïing ka sem ka dei ban saiñdur ïa ka jingngeit niam bad ka akor, ban kheiñ ruh kum ka Balang-ïing, ne kumba ong ki Pnar ‘Ka ïung Blai’ kaba ïalap ïa ka Gospel.

k. Ki kmie ki kpa ki nonghikai nongkyntu kynpham.

Ha ka longïing longsem ha Nasaret, u Joseph bad ka Maria ki la dei phi ki nuksa kpa kmie bakynsai tam jong ka longïing longsem (role models of the Family). Ka ktien u Blei ka sakhi ïa ka jingri jingsumar ïa u Khyllung Jisu. U Khyllung U la nang san bad nang khlaiñ. U la dap da ka jingstad bad ka jingaiei u Blei ka la shongsah ha U” (Lk 2:40). Ha ka Baibyl ym lap eiei ba u Jisu U la leit skul ne shah hikai, hynrei ki sakhi ki paw tyngkreiñ ba dei ha la rympei ba U la ïoh jinghikai. Haba U la hikai ha Sinakok, baroh ki la ïa lyngngoh bad kim tip u Jisu U dei Uei bad ki la ïa kylli para ma-ki “Nangno u ïoh ïa kane baroh?” Ki la kylli “ka jingstad aïu kat kane ba U ïoh? Hato Um dei u misteri-dieng, u Khun ka Maria?” (Mt 13:53-58; Mk 6:2-3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam.

Ha kane ka ïing ka sem ngi shem ba ka jingieid, ka jingburom, jingkohnguh, ka jingshaniah bad ka jingïaishah ki synshar ïa ki. Ka dei ka ïing ka sem

ba ai jingim ïa kiwei, ka nuksa na ka bynta ki ïing ki sem jong ngi baroh. Ka kmie ka don la ka jong ka bor bad ka kamram, u kpa u don la ka jong ka bor bad ka burom bad ki khun ki don ruh la ka jong ka kamram; hynrei kine baroh lai ki donkam ïa ka jingïatylli khnang ba ka ïing ka sem jong ngi kan long ka bakhuid bakyntang, kaba dap da ka jingieid, ka jingsuk, jingkmen ka jingriewblei bad kiwei de kiba long ka jingaiei na ka bynta ka ïing ka sem... To ïa hikai bad to ïa pyni markylliang da ka jingstad baroh (Diary Baibyl Khasi 2014, 28 tarik Nohprah).

Ban pynkut, hooid, ka ïing ka sem ka sdang naduh ka sngi kyntiew-kurim. Hynrei ngi dei ban sngewthuh ka mut aïu “ka ïing” bad ka mut aïu “ka ïing ka sem”. La ïohlad ban leit sha ka jingkyntiew-kurim ha Sor bad uwei na ngi u la kylli da ka phareng, ‘Hey Congrats - Tell me Don, what is the difference between a home and a house? (kaba mut, Ade ‘Shabas Don, ïathuh seh kaei ka jingïapher hapdeng ka ïing bad ka ïing ka sem? Une u dei u doktor-kot, u jnang ban jubab, te la pynjubab noh kumne: ‘A house is build by hands, but a home is built by hearts’. Ka mut kumta hi ‘lymda u Trai U tei ka ïing lehnohei kiba shong ha ka’. Don kawei ka jingong: “Ka ïing ka sem bakmen la tei da ki mawit ka jingïaishah”. U khraw pyrkhat u Mahatma Gandhi u ong, “Man la ka ïing ka sem ka dei ka skul-bah (University) bad ki kmie ki kpa ki nonghikai”.

“Wat leh thait, hynrei to long kiba shongshit mynsiem, namar phi shakri ïa u Trai” – Rom 12:11

Page 5: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 5 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

mei - pa tang ar ki jait

bah stalbinus DkharParish Mowkyndeng

Ha une u snem jong ka ‘longïing longsem’ nga sngew dei ban

pashat ha phi i mei bad i pa jong nga tang ine arjait; ba phin pynshongdor bad pyntreikam ïa ki ban wan rah ïa ka shongsuk shongsaiñ ïa ka lyngwiar dpei jong phi Mei-Pa bad ngi ki khun. Mei – Pa phi dang kynmaw tharai ‘Ha kaba nyngkong u Blei U la thaw arjait arjait, ka Bneng bad ka khyndew, ka miet bad ka sngi- u bnai ban synshar mynmiet ka sngi ban synshar mynsngi…….. (Jen 1:1tt). Nangta u Blei U la thaw ïa u briew bad ka briew, u briew u dei u shynrang bad ka briew ka dei ka kynthei. Ha ka dkhot met jong ki U la ai ar- ar tylli shi jait, ar tylli ki kjat, ar tylli ki kti, ar tylli ki khmat, ar tylli ki shkor, bad kumta ter ter. Kumba U la thaw ïa ki U la ai sngewbha ha ki arjait arjait ha ka jingim jong ki. Ka jingsuk-ka jingshitom; ka kmen – ka sngewsih; ka jingbha – ka jingsniew; ka hok – ka pop; ka shembha - ka jynjar; ka jingpyrkhat ba

bha – ka jingpyrkhat ba sniew; ……; bad khatduh ka jingim – bad ka jingïap. Ki ar jait ha pyrthei ki wan bad ki leit noh, shiphang ka jingbha jingmiat bad jingshembha, bad sa shiphang ka jingsngewsih bad ka jingshempap; hynrei hadien ka jingïap kawei na ki jait ban ïoh kan sa neh sah junom la junom, yn ym ïoh shuh shiphang da kawei bad sa shiphang da kawei pat kan long kajuh shi junom bhor, kata ka long ka jingsuk jingkmen bymjukut ha bneng lada phi la im bha, bad da ka jingshitom ka bym kut shuh junom la junom ha dujok lada ka jingim ha pyrthei ka long kaba sniew.

Ka jait kaba nyngkong:

1. u (KA) ba nYngKong haPDeng Jong Phi

a) Ka juk u Kñi: Mei – Pa haba dang synshar ka juk u Kñi ha la ïing kur ïing jait u lok um kheiñ satia ïa ka lok jong u kaba nyngkong hapdeng jong ki. Ïa u hi dang long nyngkong ka kmie u kpa la jong bad na ka bynta jong ki u kamai kajih bad u theh lut ka pisa ka tyngka. Ki hynmen bad ki para lajong ki dei kiba nyngkong ïa u ym ka lok la jong, bad namar jong ki u trei shitom ban sneng ban kraw. Ki pyrsa ki ksiew ka kur la

“Lada phim lah ban bsa ïa shispah ngut ki briew, te bsa tang ïa uwei” – Mother Teresa

Page 6: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 6 ❘

jong ki kham kordor ban ïa la ka lok lajong, bad namar jong ki, u trei shitom ban pynnang pynstad bad phah skul khnang ba ka longkur longjait jong u kan kiew irat ha ka liang ka tip ka stad. Ki hali ki pynthor jong ka kur ka jait, ki khraw ha khmat ka kurim lajong, kumta u sumar sukher ïa ki ïoh ki sah shrah, ïoh tur ki briew sha u pud u sam jong ka kur, ïoh don mano mano ba jrong ka kti ka kjat ban pom ïa ki dieng ki khlaw na ka khlaw saiñ jong ka kur. ‘Ka ïinglok ka dei tang ban sah miet,’ ïa u.

b) Ka juk u kpa: Mynta katba dang ïaid ki sngi bad ki snem ka juk jinglong Kñi ka la nang troiñ nang duh bor, bad ka la nang poi sha ka jingduh syndon imat. U kñi u la nang duh bor ha la ïing kur, bad u kpa u la nangïoh bor ha la ïinglok. U kñi um don por shuh bad ki kam ki jam jong ka ïing kur, u la pyllut ka por bad ka bor khambun ha ïing ka lok. Hynrei i kumba tang ka jinglong doh ka kylla. U kpa um pat sngew trai ïa la ka lok la jong kum ‘kaba nyngkong eh’ na baroh, ka la dei ka por bad ka juk ba u kpa uba kamai kajih, uba trei shitom un sngew nalor baroh ba ka lok jong u ka dei ban long kaba nyngkong na baroh. Hooid ka dei ban long kumta te Pa mynta.

k) Ka pali u kpa: To phi i Pa to long nyngkong ban phai sha ka lok shi syndon haba don ka jingartatien, ka jingsuba sniew, ha ka khyllipmat

jong jingïakynad; ka por jong ka jingïaphoi; haba wan ka pang ka shitom; haba poi ka ïapher jingmut, ka tharai sniew. Ka kurim jong phi Pa ka dei ban long kaba nyngkong, kaba mut ba i Pa im dei shuh ban phai nyngkong sha la ka kmie u kpa la jong, ki kñi ki kpa, ne ki paralok ba shaniah, kitei te ki la dei ban long kiba-ar balai noh keiñ, kaba nyngkong na ka bynta jong phi Pa dei ‘Ka lok jong Phi hi keiñ’ kylli, tohkit, wad jingshisha tang na ka bad ïasuk noh Pa bad i Mei jong nga tang hapdeng jong phi ar ngut. To long uba nyngkong bad kaba nyngkong tang hapdeng jong phi ar ngut Mei- Pa, ba phin sa shem bha.

d) Ka pali i mei: To i Mei ruh na ka bynta ka jingbha jingmiat jong ka longïing longsem jong phi klet noh Mei ïa lade ba phi long ka trai jong ka spah ka phew, ka jingdon jingem, ba haba jia kaei kaei kaba pynkhuslai ïa phi ha ka jingïadei bad i Pa, ne ka kamai ka kajih, ne ka jaka ka puta wat kheiñ khatduh ïa i Pa, u lok jong phi da kaba pyntip khatduh duh ïa u, ne pan jingmut khatduh eh na u, haba kiba haïing hasem bad ka kur ka jait jong phi kam lah rai shuh, ne kim lah pynbha shuh ne pynïasuk shuh. Wat shah shuh seh Mei ba i Pa in tip ïa ka ba la jia ha u tnum jong phi na ki briew. Haba jia kum kitei kiei kiei ha ka lyngwiar dpei jong phi Mei, na ka bynta jong phi, bad ka jubab ba nyngkong eh

“Hynrei to phong da u Jisu Khrist, bad wat aili satia ïa ki jingthrew jong ka doh” – Rom 13:14

Page 7: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 7 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

ïa phi ‘Dei i Pa u lok jong phi’ ym dei shuh ka kmie jong phi, kaba la kha bad ai bynta ïa phi ïa kaba phi ñiewkor bad ñiew burom, ym dei shuh u kpa ne ki hynmen ki para jong ka kur ka jait jong phi kiba kamai spah ïa phi, hynrei ba nyngkong hapdeng jong phi ‘dei i Pa, u kurim jong phi’. To i Mei in ym shit khlieh shuh ban shim ïa ka rai ha lade khlem da kynjoh ktien ïa i Pa jong nga iba long u kurim ba phi ieid eh Mei.

e) Mei Pa baieid! Hei ïoh phi pyrkhat bakla: Kam mut satia da kaba ong kumtei ba u, um (ka, kam) dei shuh ban pyntip, ne pan jingmut na kiba haïing hasem, haoid dei ban pan bad pyntip ïa ki, hynrei nyngkong eh “Long banyngkong hapdeng jong phi” ïa kren nyngkong ïa kata ka jingeh tang hapdeng jong phi, shim ïa ka jingmut kaba ïahun lang.

Ka jait ba-ar:

2. haba u, um kren shuh (ka, kam kren shuh) ïa phi phin leh kumno? (PHOI)

a) Long uba (kaba) banyngkong ban wad ïa ka daw balei ka jia kumne? Haba u (ka) shem ïa ka daw pdiang ïa lade bad ïa la ki jingbakla lajong da kaba ong map ïa nga ba nga la long ka daw ban pynsngewsih bad pynmong ïa phi. Lada ka trei kam kmen keiñ phi la jop, hynrei lada ka jingpan map ka pynbitar ar shah ïa ka ba mynshwa peit pyrman ïa ka por ban ih.

b) Long ba nyngkong ban kren. Wat sngew ha-nga-mei ïa lade, ne wat sngewpoh ïa lade da kaba phi long u (ka) ba nyngkong ban kren. Da kren antad ïoh ba ka jingbitar ne kata ka jingphoi kan pynsniew dur ïa ka jinglong ba nyngkong jong phi ban kren.

k) Lada donkam long ba nyngkong ban kren da ki ktien biria, ne ñiew kai 1,2,3, haduh 10 sien da ka jingmut ban pynthynda ïa ka jingphoi; hynrei da antad keiñ, ïoh shah ngoh da u tyllaw barhem ding na dpei, bad na kata ka jingpang bad ka jingsngewrem (ïamrem) ïa lade ba long nyngkong ban kren sa pynphai kylla pat sa ma phi da ka lyngknot na khlieh ne mat khohsiew, hangta te ‘Mei-Pa jong nga’ la khie ka thma lyngwiar dpei i mei. Namar kine baroh ki jia ha lyngwiar dpei i mei jong nga, ïa kaba ma nga u khun bad ki hynmen ki para jong nga Mei-Pa ngim kwah ban ïohi ba phi ïaphoi bad ïashoh hakhmat jong ngi ki khun jong phi.

Ka jingpynkut: Ai keiñ Mei ka lyngwiar dpei jong phi kan ïairhem ha ka dohnud ba blaw jong i Pa, ai kan khring ïa u haba wan ki lad lad jong ka jingim . Ai lad biang sa shisien ba u mawbyrsiew ka ïing trep i Mei un teh song ïa ngi ki khun, ba ngin heh ngin san ha ka hok katkum ka hukum ban tip Ma tip woh, tip kñi tip kpa, tip kha tip man, ban ai burom ia ka longkur long jait, bad ïa ka kpoh jong ka Bei thawlang - thawbi.

“Uta uba lah, leh. Uta u bym lah, hikai” – George Bernard Shaw

Page 8: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 8 ❘

ka jingïaburom markylliangha ïing ha sem

Ph. John michael marbohAsst. Parish Priest, Parish Namdong

Kat shaba ngi phai ha kane ka juk teknoloji mynta ngi iohsngew ba bun

ki briew kiba la san la rangbah kiba la iohi ia ka jingsniew jong kane ka juk thymmai ki ia kren da ka jingbabe bad jingbynñiaw, “Ko burom ba la jah shano pha don? Ko sngi ka jinglong khuid kyntang balei phi phet shajngai mynta? Ko sngi ba synshar da ka hok ka shikyntien balei phi iehnoh ianga?” bad kumta ter ter. Kine ki dei ki jingkren kutlad bad jingduh jingkyrmen namar ki i kumba ym lah shuh ban ioh biang ia kata ka sotti juk ha kaba ia ka jait bynriew Khasi-Pnar jong ngi dang synshar da ka hok ka shikyntien, ka burom ka surom bad ka jingim tipbriew tipblei. Ka juk ba ngi im mynta ka dei ka juk ba jyllei da ki jingsniew jingsmeh bashyrkhei bahar rukom, kumban ong noh ka dei ka juk kiew dieng sohmynken, ka juk phiang phiang khyllah sngi, ka juk mawsawa, ka juk bud tynneng model nongwei, ka juk ba shah ialam ha ki jingsngew shimet bad ki paralok shisngi bad ka juk pyniap ia ka mynsiem tiphok tipsot. Namarkata ka daw, ka burom ka akor ka shah tyllep

noh ha ki bor pynjot ba laiphew jait phew sker jong kane ka juk thymmai.

Bunsien ngi iohsngew ba ki kmie ki kpa, ki tymmen ki kro ki ong ba ki khun ki kti ha kane ka juk mynta kim don burom don akor shuh ha iing ha sem. Khlempep kane ka dei ka jingshisha, ym don ba lah ban len. Hynrei ha ka jingshem jong nga shimet pat nga sngew ba kane ka jingsngewthuh shaphang ka burom ka akor ka long tang shiteng na ka kilo. Lada ki kmie ki kpa ki khmih lynti ba ki khun ki kti bad ki khunlung khynnah kin burom ia ki te hato ki pat kim don mo kata ka deiti ban burom kylliang ia la ki khun ki kti kiba dei ki doh ki snam la jong. Hato kam dei mo ba ngi hap ban burom ia la ka jong ka doh ka snam? Shuwa ban leh ia kata, ka jingkylli kaba kham kongsan ka long ba hato ba ki kmie ki kpa ki ia burom

ne em markylliang ha ka jingiadei shilok shitnga? Lada kane kam pat don te kumno keiñ ka burom ka ijot kan synshar ha iing ha sem. Namarkata, ka jingburom kam dei ka kamram tang jong ki barit ia ki bakhraw bad kiba la san la

“Wat ju sngewstad ïa lade, to tieng burom ïa u Trai bad to phet ïap na ka jingsniew” – Phawar 3:7

Page 9: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 9 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

rangbah; lada kumta te kan long kumba pynshitom beiñ ia ki barit baria, pynban ka jingiaburom ka dei ka kamram jong baroh ban ia pyni markylliang wat ia ki barit baria ha iing ha sem ruh.

Te kumno keiñ ngin ia pyni ia kane ka jingiaburom markylliang kum u kpa, kum ka kmie bad kum ki khun ki kti ha iing ha sem? Kine harum ki long kum ki mat jinghikai ia ngi kumno ban ia burom markylliang:

1. Ka jingia burom shi tnga:

a) “To ia pyndem burom markylliang da ka jingtieng burom ia u Khrist. Ki kynthei ki dei ban burom ia la ki tnga la kum ia u Trai. Kumba ka Balang ka pyndemburom ialade ha u Khrist, ki kynthei ruh ki dei ban kohnguh burom ia la ki tnga ha kiei kiei baroh. Ki rangbah ki dei ban ieid ia la ki tnga kumba u Khrist U ieid ia ka Balang bad U la aiti ialade na ka bynta jong ka, ban pynkyntang ia ka” (Eph 5:21 ff).

b) Ban kheiñ kyntang bad ñiew burom ia ka kyrdan shongkha shongman (tang hapdeng ki shynrang bad kynthei kiba la biang ka rta) bad ban iaineh haduh bakut namar ‘ia kaba u Blei U la pyniasoh, u briew um dei shuh ban pyniakhlad’ (Mt 19:6). Bun na ki briew ka juk mynta kim kheiñ kyntang shuh ia ka kam shongkha shongman, ki ñiew ia ka kum ka kam pynhun ia ka jingkwah brai, ka lad kamai spah, bad kumta ter ter.

k) Ki shijur ki dei ban ia sngewthuh bad shahshitom markylliang ha ka liang ka jingiadei shilok ha ka kam shikurim, khamtam ba u kurim u dei ban sngewthuh ia ka jinglong jong ka kurim khamtam ha ka por pun por kha. “Ki rangbah kin ieid ia la ki tnga kumba ki ieid ia la ka met. Jar uba ieid ia ka tnga, u ieid ialade hi. Ym ju don mano mano uba isih ia la ka doh, em, u bsa ia ka bad u sumar ia ka” (Eph 5:28-29). Namarkata ki rangbah kim dei ban shoh ban dat, ban pynshitom ne pyndonkam ia ka lok na ka bynta ka jingkwah lajong.

d) Ban iarap markylliang ha ki kam iing kam sem khnang ban ym khia shiliang ka tarajur.

e) Ban kren ki ktien ki badonakor don burom, ka ktien ba pynkiew bad pynshlur wat hapdeng ka jingdom jingbitar bad jingbymiasngewthuh jingmut. Kiar na ki ktien tim ktien tla, ki ktien ba sniew kiba pynmong bad pynjot arshah.

g) Ban kiar na ka jingmlien ban khot kyrteng ia la u lok/ka lok da ki kyrteng ba pynjah burom ne pynhiar kyrdan ia u/ka kum u kpa/ka kmie ka iing ka sem

2. Ka jingburom ki kmie ki kpa ia ki khun ki kti

a) Phi ki kmie ki kpa wat pynsalia ia la ki khun. To pynsan pynrangbah ia ki da ka jinghikai bad jingbthah kaba iadei bad u Trai (Eph 6:4).

“Ka jingieid jingsbun ka long kaba donkam ha ka jingmut jingpyrkhat kumba ka riam ka beit ka long ha ka met” – William Hazlitt

Page 10: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 10 ❘

b) U Pope John Paul Ba-ar Bakhuid u ong: Ka jingsumar ba kyrpang ia ki khynnah rit da kaba hikai ia ki ban ñiewkor ialade bad ban burom bad sumar bha ia ka hok longbriew manbriew jong ki” (shithi sharai : Familiaris Consortio, 26).

k) Ki kmie ki kpa ki dei ban ñiewkor ia ki khyllung wat shuwa ban kha ia ki naduh ka por ba dang seng dang pun ia ki ha kpoh ka kmie haduh ka por jinglong samla jong ki namar ki stad saian ki batai ba naduh ba sdang ban seng ia u khunlung hapoh kpoh ka kmie, kino kino ki kam kiba ktah ia ka jingmut jingpyrkhat ka longkmie, ki ktah ia i khunlung hapoh kpoh ruh. Namarkata ka kmie ka dei ban sngewsarong ban pun ban kha bad u longkpa u dei ban sngewhun ia kata ka jingbuh ba kyrpang jong u Blei.

d) Ban kiar na ka jingmlien ban khot kyrteng ia ki khun ki kti da ki kyrteng ba pynjah burom ne pynhiar kyrdan ia ki ha iing ha sem.

e) Ban kren ki ktien ki badonakor don burom, ka ktien ba pynkiew bad pynshlur wat hapdeng ka jingdom jingbitar ia ki khun ki kti. Kiar na ki ktien tim ktien tla, ki ktien basniew kiba pynmong bad pynjot arshah.

g) Ki kmie ki kpa ki dei ban kiar na ki jingiakajia, ki jingiamai ia shrut

shilok, na ka jingiohi bad jingtip ki khun.

ng) Ka jingiasyllok jarjar jong u kpa bad ka kmie shaphang ki khun bad ka kam ialeh ieid shilok ka dei ban long kaba donburom bad kaba sha lyndet na ka jingiohi bad jingiohsngew ki khun.

3. Ka jingburom ki khun ki kti ia ki kmie ki kpa

a) “Phi ki khun, to kohnguh ia la ki kmie ki kpa ha u Trai, namar kane ka long kiba phi dei ban leh. To burom ia la u kpa bad ia la ka kmie ba phin dup manbha, bad ba phin dup im slem ha ka pyrthei” (Eph 6:1-3).

b) To shahshkor, ko khun ia ka jinghikai u Kpa jong phi bad wat lyndet ia ka jingsneng ka kmie jong phi; namar ki long ka pansngiat ka burom jong ka khlieh jong phi, bad ka jingdeng ia u ryndang jong phi” (Jingphawar 1:8-9).

k) Kiar na kaba pynsngewsih ia ki da ki kam bapher bapher kum: jingdih buaid, jingim awria pyrthei, jingtamsneng, jingiatainia bad ki, jingpynlut phut, bad kumta ter ter.

d) Ha ka dustur Khasi, ki khun donakor barabor ki ap jingong na ki kmie ki kpa. Nalor kata, ki khun kim ju jah na iing na sem. Teng teng ki khun samla shynrang ki ju leit thiah khynraw haba ki ibha samla, hynrei ki leh ia kine baroh da ka jingiatip lang ki kmie ki kpa.

Bad uta uba ai burom ïa la ka kmie u long kumba kynshew spah – Sirak 3:4

Page 11: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 11 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

e) “Phi dei ban ieng donburom hakhmat kiba la phuh ñiuhlieh bad ki riew tymmen” (Leb 19: 32).

g) “Kat uba burom ia la u kpa u pynbiang namar ki pop bad uta u aiburom ia la ka kmie u long kumba kynshew spah” (Sir 3:3-4).

ng) Ka burom ba ki khun ki dei ban ai ia la ki kmie ki kpa ka shong eh ha kaba pynrit ialade bad ha kaba kohnguh sneng ia ki. Ka jingthoh ka ong: “Ko khun, kohnguh ia ki hukum u kpa jong phi bad wat lyndet ia ki jingsneng ka kmie” (Phawar 6:20).

h) Ka hukum u Blei kaba saw ka pynkynmaw ia ki khun kiba la kham heh kham san ia ka deiti ban iarap bad kyrshan ia ki kmie ki kpa haba ki la noh tymmen, pang ne shem lanot ym ban shu ieh jyndat ia ki khlem iarap, beh ia ki na iing na sem ne pynsah ia ki ha ki jaka ri tymmen khlem jingieid ki khun ki kti.

i) Ka riti dustur Khasi ka ong ba “Ngi dei ban burom ia kiba la iohi nyngkong ia ka sngi u bnai”. Ka dustur Khasi ka hikai ruh ba ka riam ka beit, ka iaid ka ieng bad ka ktien ka thylliej jong ki khun ka dei ban long ka badonburom donakor hakhmat kiba la san la rangbah.

4. Ka jingiaburom shipara

a) Pyndonkam da ki ktien ‘PHI’, ym da ki ktien “ME” ne “PHA” haba

ia khot shipara. Ym dei tang ki barit ki ban ñiew burom ia ki ba ha shuwa da ka ba ong “phi” haba ia khot shipara, hynrei kiba ha shuwa ruh ki dei ban ong kumjuh ia kiba dang rit.

b) Ban ia kren ki ktien donakor donburom shipara, ym ban ia khot da ki kyrteng pynjah burom ne iabeiñ shipara. Kiar na kaba khot shipara da ka “KYRTENG”.

k) Ha kane ka juk wad jingstad ba mynta, ki para kiba la nang la stad kim da burom shuh ia ki hynmen kibym nang bym stad kum ma ki. Ngi dei ban phikir bha na une u thiat jong ka jingsarong ha kane ka juk mynta.

d) Ki hynmen ki dei ban pyni nuksa babha ia ki para ba dangrit.

e) Dei ban don ka mynsiem iarap markylliang ha ki kam ki jam bad jingpule puthi ha iing ha sem.

g) Ki khun ki dei ban kynmaw ba ka jingdon jingem, ka bam ka dih bad ka kup ka sem ha iing ha sem kam dei ka jingdon shimet, namarkata ki dei ban don ka mynsiem iasamlang shipara katba don ei.

Lada ngi lah ban ia burom markyrlliang ha ki kyrdan bapher bapher jong ka longbriew, te ka iing ka sem ruh kan skhem. Namarkata ngi dei ban wad biang ia kane ka burom ba la jah na u tnum u tyndai jong ngi, namar haba don ka jingiaburom markylliang hangta don ka jingsuk.

“Na ka bynta kiba dangsah dum ka jinglong tymmen ka long kum ka tlang, na ka bynta kiba stad ka long kum ka jingot” – Jewish Proverb

Page 12: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 12 ❘

Ha ka spah snem ba la leit noh ka jingkiew jong ki paid nongshong-

shnong satlak ka pyrthei ka la kiew sawshah na ka 1.6 billian sha palat ka 6.5 billian. Katkum ka jingshem jong ka Synjuk ki Ri, ha u snem 1950 la don kumba 200 millian ngut ki tymmen kiba la 60 snem shaneng ka rta, ha u snem 1975 ki la nang kiew sha ka 350 millian ngut bad ha u snem 2025 la antad ba kin nang kiew sha ka 1.1 billian ngut. Ka ri India jong ngi, katkum ka khana samari 2011, ka thum ha pneh jong ka ïa ki 1.21 billian ne 121 klur ngut ki khun jong ka, kaba mut ka jingbun ki nongshongshnong ka ri India ka long 17.5 na ka shispah jong ki nongshong shnong ka pyrthei baroh kawei katba ka jingheh ka khyndew ka shyiap jong ka ri ka long tang 2.4 na ka shispah jong ka jingheh ka pyrthei baroh kawei. Kumba 40 na ka shispah jong ki nong India ki long kiba dang khynnah hapoh ka 15 snem ka rta. Ha ri India jong ngi katkum ka khana samari ba la pynmih ha u snem 2001, na ki 1087 milian ngut ki nongshong shnong kumba 6 ngut na man ki shispah ngut ki dei kiba la tymmen hynrei kiba bun tam dei kito kiba don

ha ka kynhun rta 15 snem haduh 60 snem. Ka jingbun ki tymmen kiba la 60 snem shaneng ka rta ka la nang kiew na ka 76 milian ngut (8 ngut na ka shispah jong ki nongshongshnong baroh) ha ka snem 2001 sha ka 102 milian ngut (9 ngut na ka shispah jong ki nongshongshnong baroh) ha ka snem 2011 bad ha ka snem 2021 katkum ki stad kheiñ nongshong shnong la khmih lynti ban poi sha ka 137 milian ngut (11 na ka shispah jong ki nongshongshnong baroh). Kata ka mut, kiba bun ki nongshongshnong jong ka ri India ki dei kiba dang khie dang san bad ki bym pat da ïaw eh ka rta.

Ka pyrthei ka la nang kylla long ka them bym don jingisynei shuh ïano ïano khamtam eh ïa kiba la noh ka met bad imat ka jinghikai jong u Darwin ba tang kito kiba khlaiñ bor tam kin shong neh ha kane ka pyrthei ka la nang suh thied bad

ngam jylliew ha ka jingmut jingpyrkhat jong ngi. Baroh baroh ngi la ïabeh ïa ka thong wat la ka long ka bym lah kot da ka bor briew bad ngi thaw lad kumno ban nang ïoh khur bad khung ïa ka khlem tip shuh ka raiñ ka rem. Imat lada ngim lah

TO RI LA KA AKOR HAKHMAT KI TYMMEN KI SAN

babu emil nongbri

Ynda nga la kren ma nga ym ju don ba kren shuh, bad ka ktien jong nga ka la ngam ha ki – Job 29:22

Page 13: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 13 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

ban leh kumta, yn ñiew ïa ngi kum kiba dang sah dien sah biej.

Ki ’riewtymmen ki don la kajong ka por bad ka thiar jingtip ba ki la lum thup baroh shijingim jong ki hynrei ka pateng bynriew bamynta ka ïohi ïa ki tang kum ka lyngkor bym don jingmyntoi ei ei shuh ha ka jingim jong ngi. Wat la ka bor met jong kiba la noh ka ryta kam lah ban kot shuh bad ka jong kiba dang kham samla, hynrei ka jingnang jingtip jong ki bad ka jingmad jingim jong ki kaba da ki snem ka long ka jinghikai bakordor na ka bynta kito kiba kwah ban sngap ïa ki.

Ka jingleh khlem akor ïa ki tymmen ki san, khamtam da ki khynnah samla ka la kylla long ka raibi kaba shong satlak ka pyrthei. Ngim lah ban len ba “ka burom ki samla ka long ka jingkhlaiñ jong ki, hynrei ka jingiphuh ki tymmen dei u ’ñiuhlieh jong ki” (Pha 20:29). Ki tymmen ki san, katkum ka jingpyrkhat ka pateng bamynta, ki la kylla long tang kum ki maw bynna jong ka mynnor bad kim ïahap tar shuh bad ka rukom pyrkhat rukom im jong ka juk mynta.

Ha ka jaka ban peit sha ki tymmen ki san “ka khlieh phuh ’ñiuhlieh” kaba “long ka pansngiat jong ka burom; la ïoh da ka jingim bahok” (Pha 16:33), ki samla ka juk mynta ki kham sngewtynnat ban jied, kum ki nongmuna jong ki, ïa kito kiba kham pawnam ha ka pyrthei, hynrei kim tip pat ba kine ki don sha lyndet jong ki ïa ki kam kynsha bym lah ñiew tang. Kane baroh ka long kumba la kdew haneng ba ka jinglong bakynsai jong u longshuwa manshuwa kam suhthied shuh ha ngi. Kane ka pateng bamynta ka la buaid bor, buaid burom bad khwan pisa shaba palat kaba long mar pyrshah ïa ka jinghikai jong ka Ktien u Blei kaba ong “wat ieid tang ïa

ka pisa, hynrei to hun katba phi don” (Heb 13:5). Ngi dei ban don ka jingthrang ban wad jingnang jingtip bad jingshemphang kumno ban wanrah ka bha ka miat ha la rympei bad ha ka imlang sahlang.

Ha u diengkot jong ka jingim briew don ki jingkylla kawei hadien kawei pat kaba sdang naduh ka jingpun ha kpoh jong ka kmie bad ka kut ha ka jingïap kaba ïaid lyngba ka jinglong khyllung, khynnah, samla, rangbah bad khatduh ha ka jinglong tymmen. Ka maïa jong ka jingheh jingsan ka sdang na ka jingim lyngba u sohpet bad ka sdang ban sangeh arphew snem hadien ba la ot ïa u sohpet, kata, hadien ba la sangeh ka jingheh jingsan ki bor met bashabar bad ki bor bashapoh ki la san pura. Sa shiphew snem hadien, ka met ka la sdang ban duh ïa ka bor bakhlaiñ tam bad la ju ngeit ba la sdang sa ka jinglong tymmen. Ban noh ha ka met ka long ka jinglong ba ngi shem ha ki jynthaw baroh hynrei na ka bynta u briew ka long kham kyrpang namar u lah ban pyrkhat shaphang kane. Ka jinglong tymmen ka long ka bym lah lait. Man la u briew ha kane ka pyrthei u phohsniew ban im shong prah shong shang. Kam dei shuh tang ka jingphohsniew namar la lah ban pynurlong ïa kane ka jingangnud lyngba ka jingkiew shaphrang ha ki liang jong ka jingnang jingstad dawai dashin. Hynrei ka jinglong tymmen ka long ka khep ba tasam tam ba u briew u dei ban ïaid lyngba. Ka long ka aïom jingim ha kaba u briew u dei ban mad ki jingeh ha ka imlang sahlang, ha ka met ka phad lajong, ha ka pyrkhat pyrdaiñ bad wat ha ka ïoh ka kot.

Ha ri India jong ngi, khamtam eh ha ki ri lum Khasi Jaiñtia jong ngi, ka

“Man la u briew u dei ban leh artylli kiei kiei marwei: u dei ban leh katkum ka jingngeit jong u, bad da ka jingïap jong u” – Martin Luther

Page 14: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 14 ❘

jinglong tymmen kam dei ka jingtim. Ka jinglehbeiñ ïa ki tymmen ka long ka jingshem ha ki ri sepngi bad ban don ïa ki ïing sumar ïa ki tymmen ka long ka jingpyrkhat nongwei. Ha ki por ba mynshuwa, ki tymmen jong ka longïing longsem ki ju ïoh ka jingñiewkor ñiew burom bad ki ju im suk im saiñ tat haduh ba kin da khlad na kane ka pyrthei. Hynrei katba nang tyllun ki shalyntem ka por don bun ki jingkylla kiba khyllah. Ïa ki tymmen la ju ñiew kum u mawtylliat uba sdien na ryndang jong kiba dang heh dang san.

Ka jinglong tymmen ka ïasyriem bha ïa ka jinglong khyllung ha bun ki liang. U khynnah ne u khyllung un ym lah ban leh ïa kano kano ka kam khlem da kyrmen ban ïoh jingïarap na la ki kmie ki kpa hateng hateng, kumjuh ruh u tymmen u shaniah ha uwei pat ban pynleh lem ïa ka kam jong u namar ka bor met kam ailad shuh ïa u ban pyndep ïa kata. Dei hangne ba ngi dei ban khmih ïa ka jinglong ba markhongpong. Kine ki tymmen ki dei kijuh ki briew kiba la sumar sukher ïa la kijong ki khun ha ka por ba ki dang rit. Ki la leh ïa kane da ka mon sngewbha, khlem da khñium. Kim ju ñiew ïa la kijong ki khun kum ka lyngkor bakhia. Hynrei sngewsih ba, kijuh ki khun, haba ki la heh la san ki shem jingeh ban sumar kylla ïa la kijong ki kmie ki kpa ba la tymmen. Ha ka por ba ki dang khynnah, ki kmie ki kpa jong ki ki la duh thiah duh dem ban pynbiang ïa ki jingdonkam jong ki. Ka kitab ki Phawar ka sneng ïa ki khun da kaba ong “to shah shkor ïa u kpa uba la kha ïa phi, bad wat ibeiñ ïa la ka kmie ynda ka la tymmen” (Pha 23:22). Ko samla baieid, to kynmaw ïa ka jinghikai jong ka kitab Ekklesiastes kaba ong “To kynmaw ïa la u Nongthaw

ha ki sngi ka jinglong samla jong phi katba ym pat poi ki sngi ki basniew, bad ym pat jan ki snem ïa kiba phin ong, ‘Nga la ngiah ïa ki’” (Koh 12:1-3).

ha kano ka rukom ngin ri akor hakhmat ki tymmen ki san?

1. Ngim dei ban tap ka tupia katba ngi dang khublei ïa ki riew tymmen.

2. Ngim ju dei ban pynphai nia haba ki tymmen ki san ki kren ïa ngi, lada ka long ka badei ne kaba bakla ruh.

3. Ki samla ki khynnah kim dei ban pynthut katba ki tymmen ki dang ïa kren. Kane ka long kaba khlem akor.

4. Ngi dei ban leit jngoh khah khah ïa ki.

5. Ngi dei ban bud dien ïa ki dawai dashin ba ki dih ha ka jingshah sumar jong ki bad sngap kliaw haba wan ki doktor ban batai jingsumar ïa ki.

6. Ngi dei ban ïarap ïa ki da ka pisa lada dei ban leh kumta.

7. Ka long ka bym bit ban shim pisa kylliang na ki.

8. Burom ïa ka jingshaniah ba ki bret ha ngi, ym ban shukor ïa ki.

9. Burom ïa ka jingsngew briew jong ki.

10. Ai ïa ki ka jingsumar kaba pura.

11. Sumar ïa ki la kumba ki dei ki khynnah rit.

12. Pynhun ïa ka jingkwah barit baria jong ki.

13. Wat ñiat ne lymbub ïa ki ha ka jingkhapngiah briew.

14. Ngi dei ban ailad shuwa ïa ki ban ïaid ha ka lynti khim.

Da ka jingstad la tei ïa ka ïing, da ka jingshemphang la pynskhem ïa ka – Phawar 24:3

Page 15: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 15 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Ka JingPYnbna

holY reDeemer renewal Centreumroi, ri bhoi District, meghalaya

Ki Prokram ha u nailar 2014 Programme for august 2014

01-06 Ritrit na ka bynta ka jinglaitluid 01-06Deliverance Retreat (for addicted and afflicted people)

10 Ka sngi burom jong ki shijur 10 Couples’ Day

15-20Ritrit jingpynkhiah ha ka jingmut jingpyrkhat

15-20 Inner Healing Retreat

23 Konbenshon 23Convention (Special prayers for liberation from Afflictions)

Man ka Sngi Saitjaiñ kan don ka jingduwai bad ka Mass ba kyrpang na ka bynta kiba pang kiba shitom ha ka por 10 baje mynstep haduh 3 baje.

There are Healing Services on every Saturday from 10 am to 3 pm.

15. Ngi dei ban btin lem ïa ki haba ki kiew ne hiar na kali.

16. Ngi dei ban ai jaka shong shuwa ïa ki ha kano kano ka jaka.

17. Ngim dei ban kren khor ne kynhied ïa ki. Ka shithi banyngkong sha u Timotheus ka ong “wat ju mai ïa u ’riewtymmen, hynrei to pyni ha u kum ha u kpa. Phi dei ban leh....ïa ki kynthei kiba la metïaw kum ïa ki kmie” (1 Tim 5:1-2).

18. Ngi dei ban kit lem ïa ki jingrong jingrah jong ki.

19. Ka long ka sang ka ma ban ktah kti ïa ki.

20. Ngi dei ban rakhe thikna bad leh khraw ïa ka Sngi Burom ki Tymmen satlak ka pyrthei ha ka 1 tarik u Risaw man la ka snem. Ha ri Japan, naduh ka snem 1966, la ju rakhe ïa ka 15 tarik u Nailur man la ka snem kum ka

sngi ban burom ïa ki tymmen. Dei tat naduh u snem 2003 ba ïa kane ka sngi la ju rakhe noh ha ka Sngi Nyngkong balai jong u Nailur kaba ïahap bad ka rukom bat ïa ka Sngi Nyngkong Leh Kmen ha ka ri baroh kawei. Ha kane ka sngi baroh ki lad pathai khubor ki ju shim kabu ban pynpaw pyrthei ïa ki tymmen, ban ai kaiphod ïa ka jingbun ki paid nongshong shnong bad ban pynmih pyrthei ïa ki briew kiba tymmen tam ha ka ri.

Ki dang don shibun bah ki lad ki lynti kiba ngi lah ban pyni la ka akor ka burom ïa ki tymmen ki san. Ka jinghikai u Trai kaba dung ngak ïa ka dohnud jong ngi ba ngi dei ban pyndep la ka kamram na ka bynta ki tymmen ka long ba “katta sien ba phi la leh ha iwei na kine ki para barit eh jong Nga, phi la leh ïa Nga!” (Mt 25:40). Khlem pep na ka bynta kito kiba im sngi ïa kane ka jinghikai, ka bainong bakhraw ka ap ha bneng.

“Man la ka minit ba phi dom phi duh noh hynriew phew sekhon ka jingsuk” – Ralph Waldo Emerson

Page 16: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 16 ❘

Ka kyrteng ka dei ka muhor ban pynithuh ïa u ne ka briew hakhmat

ka pyrthei. Namarkata, man la u briew u don la ka kyrteng ba la shon shap da ki kmie ki kpa. Ki kmie ki kpa haba ki jer kyrteng ïa u/ka khun ki da khan da jied kyrpang da kata ka kyrteng ka ban pynksan pynehrngiew ehrwiang khnang ba ki khun kin san kin tyngshaiñ hakhmat ka imlang sahlang ha ka akor ka burom katkum ka saiñdur Blei. Namarkata, kim sngewtynnad ba kiwei pat kin khot ne sin da kawei pat ka kyrteng lait na kaba la jer la thoh da ma ki hi. Na kata ka daw, ki da pynlong ka duwai ka phirat, ka niam jer niam thoh khnang ba kata ka kyrteng kan kup kan sien ha u/ka ha ka nam ka burom.

Na ka bynta u Khasi, nalor katei ka kyrteng, u don sa kawei pat ka rukom sin ieid ne khot ieid ha la ïing la sem; hapdeng ka kmie, u kpa, ki khun ki kti bad ki baha-ïing hasem. Ban tyrko ïa katei ka pasoh, ka kyntien “MEI” bad “PA” ka dei ka kyntien kaba shat hakhmat duh ha man la u/ka khun. Ka dei ka kyntien jingieid, jingburom, kabym lah ban dok ban tara wat da uno uno u diengkot. Shisien khot; “Mei” lane “Pa”, katno ka dohnud jong u, ka kmen ka sngewbha; kaba tang ma u hi u sngewthuh ïa ka dor jong ka. Nalor kitei, kiwei pat ki long: (a) Ïa ki hynmen bad para shynrang: Bah ne Bahbah,

Bahnah, Bahdeng, Bahkhynnah, Bahrit, Bahhep, Bahduh, etc. (b) Ïa ki hynmen ne para kynthei: Kong ne Kongieid, Thei ne Kongthei, Kongnah, Kongdeng ne Dengdeng, Kongrit, Konghep ne Theihep, Duh ne Duhduh bad kiwei de ki rukom khot ieid. Katno ka ishongkhia shongblei ha ki ïing ki sem ha kaba ki kmie ki kpa ki hikai ïa ki khun ïa kitei ki rukom khot burom. Ñiuma! ka long khlemakor ruh, khamtam ïa ki para ba kham rit ban khot da ka kyrteng ïa la ki hynmen. Namarkata, kitei ki rukom khot ki pynpaw hakhmat ka pyrthei ïa ka jingïaieid ïa burom markylliang hapdeng jong ki.

Katto katne ki mat pyrkhat kiba ktik jingmut ha ka jingïadei ha la ïing la sem ne bad ki bahaïing hasem:

1. “Balei phi khot Beb? U kyrteng u Beb seh?” “Tip, ki ïa khot kumta ha ïing naduh dangrit.” “Ka kyrteng kaba sngew jem daw. Toi ki la dei ban buh da ka kyrteng kaba kham sngewtynnad bad kaba kit jingmut.”

2. “Khun ka ksew”. La byrthen ka kmie ïa u khun ba shangmakia. Ngi ju ïohsngew bunsien ïa ki kmie ki kpa kiba tim khun da kitei ki rukom. Hooid, um dei u khun ksew. Hynrei un sngew jem rngiew lada ngi sin

ka khot ieid khot burom katkum ka akor khasi

rbh. s. michael Jyrwa

Ki long u paid jong nga da shisha, ki khun, ym ki riewshukor – Isaïa 63:8

Page 17: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 17 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

pohjait kum u ksew. Kynmaw! Wat lada ngi dom ne bitar khun katno katno ruh ngim dei ban shu pashait kulmar da kum kitei ki kyntien thawsha.

3. Da shisha, ka dei ka kamram ki kmie ki kpa ban hikai ïa ki khun ban khot ieid; la ka dei hapdeng shipara, ïa ki kpakha, kmiekha, ki kñi ki kmienah kmiesan katkum ka rukom khot ba la buh la tang da u longshuwa manshuwa. Hato, don kyntien ba kham khia thew ban ïa bujli bad ka kyntien “Mei” “Pa”, “Mabah”, “Marangbah”, “Meisan” bad kumta ter ter. Hato ka ïahap sur ban shu ïapeiñ noh bad ki kyntien “Daddy”, “Mummy”, “Uncle”, “Aunty” etc. Katkum ka akor Khasi, ym lah ban pdiang lano lano ïa kitei ki kyntien tynneng ha ka jingïakam ïakhot burom ha la ïing la sem.

4. U Myllung H. Elias u la kyntu ban kiar katba lah na ka ktien “Kyn-Me Kyn-Pha.” U sneng, “Haba phi kren bad ki barit ne ki basan, pyndonkam barabor ka ktien “MAPHI”. Ka jingpyndonkam da ka kyntien “PHI” ka pynpaw ïa ka sur sngewrit jong u nongkren bad uba shah shkor ruh u sngewkmen, u sngewburom ïa u nongkren. U Myllung u ban shuh shuh, “Haba phi kren ne jubab ïano ïano, kren da ka sur kaba jem jai; ka ktien kaba jem ka pynduh ïa ka jingbitar.” Ka sur kren kaba khor ka long kumba ber da ka bih jong ka jingïasyam ïaman thma hynrei ka sur kren kaba jem jai jai ka pynthanda pynpeitmat wat ïa u ’riewmrad.

5. U Albert Schweitzer uba ka pyrthei shisien ka la tip kum u stad-blei, u khrawpyrkhat, u doktor bad u nongtem nongput: la don ba kylli ïa u kumno yn leh khnang ban pynheh pynsan ïa ki khun ha ka rukom ka babha tam. Um shym la ai ka jingbatai ka bajrong hynrei u la ong; “ka banyngkong, da ka Nuksa babha. Ka ba-ar, da ka Nuksa babha bad ka balai, da ka Nuksa babha.” Hato! Ki kmie ki kpa ki la leh da lade ïa kata kaba ki sneng, ki hikai ïa la ki khun? Ka Nuksa babha ka dei ka jingsneng jinghikai bakynsai tam ka ban kyntiew ïa la ki khun ha ka kyrdan longbriew manbriew kaba khraw. Katno ki khun ki jew, ki rit mynsiem ïa ka jing-KYNME, KYNPHA bad ki kyntien khor hapdeng ka kmie bad u kpa jong ki. Hynrei to tip! katno ki kmen ki sngewbha haba ki ïohi ïa ka jingieid hapdeng ka kmie bad u kpa jong ki. Kane keiñ ka nuksa ba im na ka bynta ki khun.

Ngim dei ban klet ba ki khun; naduh dangrit ki don ka khmat kaba shai watla kim kren eiei – ki ïohi ïa ka jingïadei hapdeng ka kmie bad u kpa jong ki, ïa ka rukom kren rukom leh bad kiba kloi ruh ban pyrthuh bud. Hooid, ha ka jingïalong shi-kurim ym lah kiar na ka jingbymïasngewthuh jingmut, hynrei dei ban husiar bad buhrieh katba lah na ki khun. Ka Jynthoh Bakhuid ka ong, “Leh ïa kiwei kumba phi kwah ba kiwei kin leh ïaphi” (Mt 7:12). Kane hi ka la dei lypa ka jinghikai babha tam. “Ka kam ka kren kham jam ban ïa ka ktien” ong ki riewstad.

“Husiar ïa ka jingbitar shla jong u briew uba ïaishah” – John Dryden

Page 18: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 18 ❘

Ka 15 tarik u Nailar ka dei ka sngiburom jong ka Jingshimnoh ïa ka Maria

Theisotti sha bneng. Ïa kane ka sngi la pynbna da u Pope Pius XII ha ka 1 tarik u Naiwieng 1950. Ka Balang Katholik ka hikai ba, katkum ka mon jong u Blei, ïa ka Maria Theisotti ba la pun khlem pop tynrai, ynda la kut ka jingim jong ka hangne ha sla pyrthei, la shimnoh ïa ka Met bad Mynsiem sha ka burom bneng.

Haba u Pope Pius XII u la kdew ba ki parabangeit kim don jingeh satia ban pdiang ïa ka jingshisha ba ka Kmie jong u Blei ka la leit noh na kane ka pyrthei kumba u Khun Bamarwei jong ka U la dep hashuwa, u khlem batai shaphang ka jingïap jong ka (i) la ïa ka Maria Theisotti la shimnoh sha bneng katba ka dang im, (ii) la ka la ïap shuwa bad ïa ka met jong ka la shimnoh sha bneng, lane (3) la ka la mihpat na ki baïap. Ym don jingthoh bathikna ban pynshisha ïa kino kino na kitei.

Ka jingngeit ïa ka jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti sha bneng ka dei kaba la rim bha da ki bun spahsnem mynshuwa. Kam dei kaba dang shu ïangeit dang shibit, kum kaba dang thymmai ïa ki paid Katholik.

Ngi ïohsngew na ka jingthoh ba ka bakha jong ka Maria, ka Elizabeth, ka la dap da u Mynsiem Bakhuid, bad ka la pyrta da ka sur bajam “Ka Kmie u Trai” ïa ka Maria. Kane ka kyntien ba la kren da ka Elizabeth ka la pynlong ïa ka Balang Katholik ban pynbna kum ka jinghikai bym lah ban bakla (Dogma) ïa ka Maria ba ka long ka Kmie jong u Blei.

Ha ka Kitab Jingpynpaw, ngi ïohsngew ba don kawei ka kynthei kaba kup da ka sngi ka don u bnai ha ki kjat jong ka bad halor ka khlieh jong ka ka pansngiat khat-ar khlur. Bad ka la kha ïa u Khun shynrang, Uban synshar ïa ki jaidbynriew baroh da u diengduh nar.

Katkum ka histori ka Balang Katholik la ngeit ba u Jisu U dei Uta u Khun Shynrang ba la kdew ha katei ka jingthoh bad kata ka kynthei ka dei ka Maria Theisotti. Na kajuh ka jynthoh, ngi ïohsngew ruh ba ïa Uta u Khun Shynrang la rongnoh sha u Blei bad sha ka Khet jong U. Kitei ki kyntien ki long ka dak, kaba mut ba u Jisu U la mihpat na ka jingïap da ka burom bad mynta U synshar ha ka liang kamon jong u Blei Uba ha bneng.

Haba u ïakjakor u la ïohi ba la shop noh ïa u arsut sha ka pyrthei, u la beh-sni ïa ka kynthei kaba la kha khun shynrang (Jpw 12:13). Hynrei ïa kata ka kynthei la ai ki thapniang jong u pukni bakhraw ba kan dup her sha la ka jaka ha ri kynjah, ha kaba yn ri khop ïa ka lai snem shiteng, jngai na uta u bseiñ (Jpw 12:14).

Haba khmih bniah ïa ka jingmut ‘ki thapniang jong u pukni bakhraw’ ïa ka Balang Katholik la ïalam da u Mynsiem Bakhuid ban pynïahap ïa ki bad ka Dewteronomi 32:11 ha kaba la shim ba u pukni u ïeng ïa ka jingmut jong u Blei. Ki thapniang lah ban sngewthuh ba ki mut ïa arngut ki angel u Trai. Haba pynshong nongrim ha kane ka dak ka shin, ka Balang Katholik ka ngeit ba ïa ka Maria Theisotti

ka jingshimnoh ïa ka maria theisotti sha bneng

Julius nongdharDivine Saviour Parish Nongbah

Man la u briew u dei ban da husiar ïa la u lok bad ym don ba shaniah ïa la u hynmen para – Jeremiïa 9:4

Page 19: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 19 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Balakyrkhu la shimnoh sha bneng da kine ki angel jong u Trai ban pyllait ïa ka na kane ka pyrthei sha ka jaka shongneh junom.

Haba ka Balang Katholik ka hikai shaphang ka jingngeit jong ka Jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti sha bneng, kam klet ïa ka jingshisha ba ïa u Enok bad u Elijah ruh la shimnoh met bad mynsiem na kane ka pyrthei sha paradais. Haba shim ïa ka jingshisha ba ka Maria Theisotti ka long ka kmie jong u Blei Uba la wan longbriew sha kane ka pyrthei bad ïa ka la pun khlem pop tynrai, ka Balang ka pynkut ba hato kam long kaba dei hok ban pynbna ba ïa ka Maria Theisotti la shimnoh sha bneng ha ka burom kham palat ban ïa ki nongïathuhlypa, ki apostol, ki riewkhuid bad ki angel ha bneng?

Kawei pat ka dkhot na ka jynthoh ruh ka pynkhraw haduh katta katta ïa ka Maria Theisotti bad kane ka la pynsngewdei ïa ki phadar bad ki theologians jong ka Balang ban pynbna ïa ka Jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti sha bneng. Ïa kane ka dkhot la lap ha ka Jutang Barim. Ha ka Kitab Jenesis 3:15, ka la biang ban pynshai ba ka Maria ka don bynta lang ha ka jingsiewspah ryngkat bad u Jisu, da kaba kdew ïa ka jinglong kawei jong ka bad u Khun jong ka ha ka jingmihpat jong U bad ka lynti sha ka burom. Kane ka dkhot ka ong kumne: “Ngan buh ka jingïashun hapdeng jong me bad jong ka kynthei, hapdeng u symbai jong me bad u symbai jong ka; Une un sa ïoh ban ïuhroit ïa ka khlieh jong me katba me apthap ïa ka khongdong jat jong U” (Jenesis 3:15).

Katkum katei ka dkhot u Blei U la ong ba kan don ka jingïaleh hapdeng u ksuid bad ka Maria Theisotti, hapdeng ki angel ba la shop noh sha dujok bad u Jisu. U symbai jong ka Maria ki kynthup ïa baroh ki khun u Blei kiba la pyllait im da u Jisu.

Na baroh ki sakhi ban pynshisha ïa kane ka jingngeit jong ka Jingshimnoh ïa

ka Maria Theisotti sha bneng, kaba kham khlaiñ eh ka long halor ka jinghikai ba hiar pateng jong ka Balang ba ka Maria, kum ka kmie jong u Blei, ka dei ban long kaba khlem thohbria bad ka hap ban lait ruh na ka pop tynrai khnang ba kan long kaba janai ha kaba yn pun ïa u Jisu.

Na ka bynta ka Maria Theisotti ban lait na ka pop tynrai, ki laitylli ki jingbympyut ne bym ïap shuh kiba mangi ngin sa ïakynduh shisien ka sngi – jong ka met, ka dohnud bad ka mynsiem (body, soul and spirit) ki dei ban don lypa ha ka Maria Theisotti. Ka la hap ban shah thaw ha u Blei kum ka Im kaba ar, kum ka briew ka bym ïap shuh. Ka met, ka mynsiem bad ka dohnud jong ka ki dei ban long shispah percent kiba lait na ka pop. (Kane ka long katkum ka jinghikai u St. Germanus ha ka spahsnem kaba phra).

Haba u Adam u la leh pop ha Kper Eden, u la duh noh ïa ka jingim bymjukut bad u la hap ban mad ïa ka jingïap. Ma u bad kito baroh kiba hiarpateng na u kin hap ban mad ïa ka jingïap met bad mynsiem (ka jingïap ka mynsiem ka mut ka jingduhnoh ïa ka Hima u Blei). Hynrei lyngba ka Sakrament Baptisma jong ka Balang ba la thaw thymmai pat ïa ngi (2 Kor 5:17; Kal 6:15), ka mynsiem kaba thymmai bad ka dohnud kaba thymmai (Ese 11:19; 18:31) la pynkha ïa ngi na u Blei (1 Ïo 3:9), kum ka jingpynskhem jong ngi na ka bynta ka Hima bymjukut jong u Blei. Kumba u Jisu U la ong, “Nga da kren kaba shisha ha phi, ba ym don u ban lah ban rung ha ka Hima u Blei lymda kha ïa u na ka um bad u Mynsiem. Ïa kaba la kha na ka doh, ka long doh; ïa kaba la kha na u Mynsiem, ka long mynsiem” (Ïo 3:5-6).

Ha baroh kawei ka Baibyl, ngim lap kino kino ki jingïathuh ba ïa ka Maria Theisotti la pynbaptis kumba ngi lap ba la pynbaptis ïa u Jisu. Kane ka ïalam ïa ngi ban ngeit ba, kum ka Im banyngkong, la thaw ïa ka khlem jingthohbria da u Blei naduh ba

“Ïa kaei kaei kaba sdang ha ka jingdom, ka kut noh ha ka jinglehraiñ” – Benjamin Franklin

Page 20: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 20 ❘

sdang pun ïa ka. Ym donkam ïa ka ban dang pynbaptis ban kha ne thaw bathymmai pat khnang ban lait na ka pop tynrai, namar la thaw khlem jingthohbria ïa ka, ym don dak pop tynrai eiei ha ka.

Kum ka tempyl jong u Jisu, lada ïa ka Maria la kha na u symbai jong ki kmie ki kpa jong ka, ka Anna Bakhuid bad u Joakhim Bakhuid, khlem artatien, ka dei ban shah kha lang bad ka pop tynrai kaba hiarpateng na ki kmie ki kpa jong ka. Hynrei kam shym long kumta! Ka Maria ka lait na ka pop tynrai kumba ka Balang Katholik Bakhuid ka pynbna lyngba ka jingpyrsad u Mynsiem Bakhuid, hangta ka la shai kdar ba da ka jingaiei jong u Kpa ba ha bneng, haba u Mynsiem Bakhuid U la wanhiar halor ka Maria Theisotti (Lk 1:35), la dei ban pun ïa ka da ka bor u Blei hapoh ka kpoh jong ka kmie jong ka ban pynlong ïa ka kaba khlem thohbria. Ngin shem ruh ha ka kot bakhuid jong ki Muslim, ka Koran, ba la thoh ba ka Maria ka dei ka kmie jong u Jisu, kaba la pun da u Mynsiem Bakhuid. Kum ka Dohnud bakhlem Thohbria, ka Maria ka long kaba bit ban long ka kmie jong u Jisu, ban pynthikna ba ka Jinglong Briew jong U ka lait na ka pop tynrai.

Hato don kino kino ki sakhi ban pyni ba ïa ka Maria la kha khlem pop tynrai? Hooid, ka don! Kum ka daw jong ka pop, haba u Blei U la pynshitom ïa ka Im, U la ong ha ka, “Ngan pynjur ïa ka jingpang jong pha haba pun khun; phan sa suh sa thar haba kha khun...” (Jen 3:16). Kumta, haba pynshongnia, lah ban pynkut ba lada ka Im ka ïaisah kaba khlem thohbria, kan ym jur ka jingpang haba pun khun, kan ym suh ym thar haba kha khun. hato ka baibyl ka kdew ïa ka kynthei kaba kha khun khlem suh khlem thar ne khlem pang khlem jngan? hooid, ka kdew! “shuwa ba kan suh, ka la lah kha; shuwa ban wan ka jingjngan, ka la kha u khun (Jisu). ei ba ju ïohsngew

kum kata? ei ba ju ïohi kum kine kiei kiei? hato ju kha ri ha ka shisngi? hato ju mih jaidbynriew kyndit kyndit? hynrei ka Zion (maria), mar ïasuh, mar ïakha khun bluit” (Is 66:7-8). Kane ka pynsabut ba ïa ka Maria Theisotti la kha khlem pop tynrai.

Wat lada ka Balang ka khlem pynbna ba ïa ka Maria Theisotti la shimnoh sha bneng katba ka dang im ne hadien ba ka la ïap bad mihpat, kitei ki sakhi ki kyrshan ba ka Maria ka khlem ïap. Naba ka long kaba khlem thohbria, naba haba la thaw kum ka Im bathymmai bad ka kmie mynsiem jong ka pyrthei, ha ka shikhyllipmat, katba dang shimnoh sha Bneng, la dei ban shimnoh ïa ka sha Bneng met bad mynsiem ha ka burom bakhraw kumba ka don mynta ha Bneng. Katba ma ngi, ngi apkhmih lynti ïa ka sngi haba ka met bapyut jong ngi kan shim ïa ka jingbympyut, bad kane ka ban ïap da ka jingbymïap (1 Kor 15:53-54), hynrei ym na ka bynta ka Maria Theisotti.

Kumba la batai, ki jynthoh na ka Kitab Jenesis, Isaïa bad Jingpynpaw ki ïakyrshan bad ïahap kawei na kawei pat. Haba bishar bniah bha ïa kitei ki jynthoh, ki pynsabut ïa ka jingpynbna ba ïa ka Maria la pun khlem pop tynrai bad ka jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti sha bneng. Ki pynpaw ba ka Maria Theisotti, ka Kmie u Blei, ka phuh phyrnai kum ka Dohnud Batlem (khlem thohbria) ha ka burom bajanai jong ka met bad mynsiem. Ba la thaw khlem thohbria ïa ka da u Blei kham halor ban ïa kino kino ki jingthaw ha bneng bad ha khyndew, namarkata ym lah ban pynïakhlad ïa ka na u Jisu.

Haba pynshong nongrim halor kine ki jingshisha baroh, ka long kaba shai kdar ba ïa ka Balang Katholik Bakhuid la pyrsad da u Mynsiem Bakhuid ban pynbna ïa kane ka jingngeit jong ka Jingshimnoh ïa ka Maria Theisotti sha Bneng.

U Blei Un sa khot kyrteng ïa pha junom “ka jingsuk jong ka hok bad ka burom jong ka jingieid-blei” – Barukh 5:4

Page 21: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 21 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Ki jingpule ba man Ka sngi jong u nailar 2014tarik Jingpule Kospel

01 Jer 26:1-9/ Ps 69:5. 8-10. 14 Mt 13:54-5802 Jer 26:11-16. 24/ Ps 69:15-16. 30-31. 33-34 Mt 14:1-1203 is 55:1-3/ Ps 145:8-9. 15-16. 17-18/ rom 8:35. 37-39 (Ps taïew 3) mt 14:13-2104 Jer 28:1-17/ Ps 119:29. 43. 79. 80. 95. 102 Mt 14:22-3605 Jer 30:1-2. 12-15. 18-22/ Ps 102:16-18. 19-21. 29 lane 22-23 Mt 15:1-2. 10-1406 Dn 7:9-10. 13-14/ Ps 97:1-2. 5-6. 9/ 2 Pt 1:16-19 Mt 17:1-907 Jer 31:31-34/ Ps 51:12-13. 14-15. 18-19 Mt 16:13-2308 Na 2:1. 3; 3:1-3. 6-7/ Dewt 32:35cd-36ab. 39abcd. 41 Mt 16:24-2809 Hab 1:12–2:4/ Ps 9:8-9. 10-11. 12-13 Mt 17:14-2010 1 sym 19:9a. 11-13a/ Ps 85:9. 10. 11-12. 13-14/ rom 9:1-5 (Ps taïew 4) mt 14:22-3311 Ese 1:2-5. 24-28c/ Ps 148:1-2. 11-12. 13. 14 Mt 17:22-2712 Ese 2:8–3:4/ Ps 119:14. 24. 72. 103. 111. 131 Mt 18:1-5. 10. 12-1413 Ese 9:1-7; 10:18-22/ Ps 113:1-2. 3-4. 5-6 Mt 18:15-2014 Ese 12:1-12/ Ps 78:56-57. 58-59. 61-62 Mt 18:21–19:115 Jpw 11:19a; 12:1-6a. 10ab/ Ps 45:10. 11. 12. 16/ 1 Kor 15:20-27 Lk 1:39-5616 Ese 18:1-10. 13b. 30-32/ Ps 51:12-13. 14-15. 18-19 Mt 19:13-1517 is 56:1. 6-7/ Ps 67:2-3. 5. 6. 8 (4)/ rom 11:13-15. 29-32 (Ps taïew 1) mt 15:21-2818 Ese 24:15-23/ Dewt 32:18-19. 20. 21 Mt 19:16-2219 Ese 28:1-10/ Dewt 32:26-27ab. 27cd-28. 30. 35cd-36ab Mt 19:23-3020 Ese 34:1-11/ Ps 23:1-3a. 3b-4. 5. 6 Mt 20:1-1621 Ese 36:23-28/ Ps 51:12-13. 14-15. 18-19 Mt 22:1-1422 Ese 37:1-14/ Ps 107:2-3. 4-5. 6-7. 8-9 Mt 22:34-4023 Ese 43:1-7ab/ Ps 85:9ab lane 10. 11-12. 13-14 Mt 23:1-1224 is 22:19-23/ Ps 138:1-2. 2-3. 6. 8 (8bc)/ rom 11:33-36 (Ps taïew 2) mt 16:13-2025 2 Thes 1:1-5. 11-12/ Ps 96:1-2a. 2b-3. 4-5 Mt 23:13-2226 2 Thes 2:1-3a. 14-17/ Ps 96:10. 11-12. 13 Mt 23:23-2627 2 Thes 3:6-10. 16-18/ Ps 128:1-2. 4-5 Mt 23:27-3228 1 Kor 1:1-9/ Ps 145:2-3. 4-5. 6-7 Mt 24:42-5129 1 Kor 1:17-25/ Ps 33:1-2. 4-5. 10-11 Mk 6:17-2930 1 Kor 1:26-31/ Ps 33:12-13. 18-19. 20-21 Mt 25:14-3031 Jer 20:7-9/ Ps 63:2. 3-4. 5-6. 8-9 (2b)/ rom 12:1-2 (Ps taïew 3) mt 16:21-27

ha u nailur 201401 1 Kor 2:1-5/ Ps 119:97. 98. 99. 100. 101. 102 Lk 4:16-3002 1 Kor 2:10b-16/ Ps 145:8-9. 10-11. 12-13ab. 13cd-14 Lk 4:31-3703 1 Kor 3:1-9/ Ps 33:12-13. 14-15. 20-21 Lk 4:38-4404 1 Kor 3:18-23/ Ps 24:1bc-2. 3-4ab. 5-6 Lk 5:1-1105 1 Kor 4:1-5/ Ps 37:3-4. 5-6. 27-28. 39-40 Lk 5:33-39

“Kam myntoi ei ei ban kynnoh ïa kiwei. Lada kaei kaei ka ïaid bakla, uno uno u dei ban kynnoh ïa lade ym ïa kiwei pat” – J.C. Bose

Page 22: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 22 ❘

sngi u trai lait-ia Kaba KhatKhYnDai (10-8-2014)

Ki Jingpule: 1 sy 19:9a.11-13a rom 9:1-15 mt 14:22-33

“wat tieng, wat tieng! Dei ma nga” ki dei ki kyntien kiba u Jisu U kren ha ka Kospel mynta ka sngi. Kine ki dei ki kyntien pynshlur bad pyniaw jingmut ia ngi haba ngi shem ia ki jingeh bad ki jingtynjuh ha ka jingim jong ngi. Ka bor jong ka kyntien wat tieng, dei ma Nga, ka dei ka jingkular Nga kloi ban iarap to shahshkor bad shaniah skhem ha Nga. Mynta ka sngi u Blei U kren to shahshkor ia ka ktien jong Nga bad to shaniah ha Nga.

1. ngi shahshkor ia ka Ktien u blei bad ngi shaniah ha Ka: U Elija nongiathuhlypa u la shahshkor, kohnguh bad shaniah lut ha u Blei, u Blei U la jied ban pynpaw ia lade ha ka rukom ka lyer pyngngad, la kum ban iathuh ia u ba um don ei-ei ban tieng, namar U la kren ruh da ka

ka sneng ka kraw & ki mat puson sngi u trai jong u nailar

snem a

sur bajem kumba kren u paralok ba iajan tam. U Blei U la hukum ia u ban pyndep bun ki kam, kawei na ki ka long ban thung u nongbud-pateng ia u namar ka jingim jong u ha ka pyrthei ka lajan kut. Ka Psalm 37:7 ka ong “To shu shong kynjai hakhmat u Trai!” Ka sur bajai jai jong u Trai ngin ym iohsngew lada ngim shaniah lut bad aiti lut ha U. Ki jingkular yn sa pyndep ha ngi tang lada ngi shahshkor ia ka ktien u Blei bad ngi shaniah ha Ka.

2. Da ka jingngeit ia ka Ktien u blei la pynim ia ngi: Ki kyntien jong u Petrus “Ko Kynrad lada dei ma- Me, to hukum ba ngan wan halor ka um sha Me.” U Jisu U ong, “Ale” u Petrus u la leit sha u Jisu hynrei ha shiteng u la sdang ban ngam ha ka um. U Petrus u ngam namar u la iohsngew ia ka lyer ka bajur, u la tieng. Hato ka jingim jong

ngi ki briew ruh man ka por ka wan ka eriong jong ka jingtynjuh, ki jingeh ne ki jingartatien, ka kyrbeh ia ka jingngeit jong ngi kum u Petrus, pynban ngi klet ia Uta Uba don ka lad ban pynjaijai bad pynjem ia ki baroh.

Ph. andreas sutngaArchbishop’s House, Laitumkhrah

Ym don ba lah ban pyrshah ïa ka mon jong U ne ban wohdong ïa ka jingleh jong U – Daniel 4:35

Page 23: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 23 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

U Jisu u pynim ia ngi lada ngi kloi ban pyrta da ka jingngeit “Rap, rap, ko Kynrad!” shisyndon u Jisu Un kner ia la ka kti bad u bat ia ngi. Ha ka jingpule ba-ar u Paulus um ngeit da lei lei ba u Blei Um bat ia la ki jingkular, u Blei U bat skhem ia la ki jingkular. U Paulus u dap da ka jingngeit bad ka jingshaniah da kaba ong “U long u Khrist, Uba long halor kiei kiei baroh, u Blei ba-la-kyrkhu junom.” Da lei lei ruh ngim dei ban artatien ba tang u Khrist Jisu Uba lah ban king ia ka lieng jong ka jingim jong ngi sha ka jaka ba ngi leit.

sngi u trai lait-ia Kaba arPhew (17-8-2014)

Ki Jingpule: is 56:1, 6-7 rom 11:13-15, 29-32 mt 15:21-28

“Kong, shisha phi khraw jingngeit! ia kaba phi kwah phin ioh.” Ki kyntien jong u Jisu ha ka nong-Kanaan. U Jisu U iaroh ia ka jingkhraw jingngeit jong kane ka riew kynthei. “Ia uta uba sheptieng ia U bad uba leh ia ka badei U pdiang sngewbha, kam pher la u dei na kano kano ka jait-ka-kynja”(Kam 10:35). Ym don u briew uba lah ban pynim ia lade da ka bor lajong; hynrei tang da ka jingisynei jong u Blei. Ka jingpynim ka don ia baroh; kat uba kwah da shisha lyngba ka jingngeit ha u Khrist Jisu. Ka jingisynei jong u Blei ka kham khraw shibun ban ia ki pop jong ngi.

1. Ka jingkhraw ka jingngeit ka dei ka jingrakhe hok ia ki aiñ jong u blei: U Isaia nongiathuhlypa u kren shaphang ka jingrakhe hok ia ka aiñ jong u Blei, u Blei Un ai jingkmen ia ki ha ka Iing jingduwai jong Nga; Ngan pdiang ia ki jingtyrwa-thang bad ia ki jingkñia

jong ki halor ka duwan jong Nga. Ki jingduwai bad ki jingtyrwa jong ngi kan ym sepei haba ka jingngeit jong ngi ka skhem. Naba ka Iing jong Nga yn khot ka iing jingduwai na ka bynta ki paid-bynriew baroh. Ka jingtrei borbah u Blei ban pynim ia ngi ka khraw haduh katta katta, U khot ia ngi baroh ban ia tylli kawei ban ia ioh bynta lem ha ka jingpynim ka bakhuid jong U.

2. Ka Jingisynei u blei kan ym lut-noh: U Paulus u ong, wat tharai ba ka jingisynei u Blei ka la lut-noh, hynrei ka jingphylla bakhraw jong ka jingisynei u Blei ka dap smam ha kito kiba pdiang ia ka. Ka jingkyntait ia ka Khubor Babha ka dei ka jingleh biej jong u briew ban jied ia ka dujok. U Blei Un ym pynim iano iano da ka bor, khlem da mon hi. U ai-mon ia ngi, ban pdiang ne kyntait ia ka jingpynim ba U tyrwa. Ngi dei ban shaniah lut ha u Jisu, katba ngi nang khlaiñ ka jingngeit ha U, katta yn nang khraw ki kamphylla ba Un leh na ka bynta jong ngi.

3. ia kaba phi kwah la pynpura: Ngi iohi ha ka Kospel ba ka jingkwah jong ka kynthei Kanaan la pynpura da u Jisu. U Jisu U kwah ban iathuh ha ki synran bad ha ngi baroh: peit ka jingngeit jong kane ka kynthei, ka long ka Jentil la jar katta ka khot ia U “Khun u Dabid,” kumban khot “Nongpynim ka pyrthei”. Ka jingiaishah, ka jingiaineh bad ka jingiaipan jong ka na u Jisu ka pynlong ia u Jisu ban ong ‘Kong, shisha phi khraw jingngeit! Ia kaba phi kwah phin sa ioh.’ Ha kata hi ka khyllipmat ka khun jong ka ka la koit. Ka jingngeit ka ai ha ngi ka jingshaniah ban aiti lut met bad mynsiem ban ia

“Ym don uno uno uba matlah haduh ba kim ïohi shuh” – Jonathan Swift

Page 24: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 24 ❘

snoh tylli tyllan ha u Trai, ka pynioh ha ngi ka jingsuk bad jingkmen mynsiem bashisha.

sngi u trai lait-ia Kaba arPhew-wei (24-8-2014)

Ki jingpule: is 22:19-23 rom 11:33-36 mt 16:13-20

Ha kine ki ar bnai tam ngi dang shu dep ia ka elekshon MP, jong ka ri India jong ngi. Ha kane ka elekshon ngi iohi ba kawei pa kawei ka Seng ne uwei pa uwei u Kandidet u kwah ban jop ne ban ioh ia ka bor ban synshar. Ngi shem ruh ha ka ri synshar paidbah ne synshar marwei don beit ki briew kiba kwah ban ioh ia ka bor synshar. Ha ka imlang ka sahlang ha kino kino ki bynta ngi donkam ia u nongsynshar ne u nongpeit nongkhmih ban iaid beit iaid ryntih ki kam ki jam baroh. Khlem ki bor nongsynshar ka imlang ka sahlang kan sa kulmar lut. Te namarkata, ha ka liang jong ka jingim mynsiem ruh ngi donkam ia ki bor nongsynshar kiba peit ba khmih bad kiba iarap ia ki briew ban kham jan sha u Blei. Ki jingpule mynta ka sngi ki kren shai shaphang ka jingpynkup bor u Blei ia ki briew kiba U la jied.

1. U Isaiah Nongiathuhlypa ha kane ka jingpule u kren shaphang ka jingkyllon u Shebna ba u nud ban aibuit ia u syiem pyrshah ia ki saiñdur jong u Blei ban pyllait ia ka Jerusalem. La thung ha ka jaka jong u da uwei pat u rangbah-nongpyniaid bangeit-sneng, uta u dei u Eliakim. Yn ai ha u, u shabi dieng ia uba dei ban pynsnoh ha ka tyrpeng jong u, kum ka dak ban pyni ba la ai ha u ka bor halor kiei kiei kiba dei ban da plie ne khang da u shabi. “lada un plie, yn ym don ba khang; lada un khang, yn ym don ba plie”

(is 22:22). U Isaiah u pyniasyriem ia u bad ki bnoh kiba ki nongsharai-langbrot ne ki shipai ki ju sieh ha khyndew ban teh-pynskhem ia ki tyllai ka Iingjain, ba kan ym khih ne kyllon lada beh ka ’eriong. Ia u nongsynshar la jied da u paidbah ia uba ki shaniah bad kyrmen ha u. Kumjuh ruh la ai ha u ka bor ban synshar ban peit ban khmih ia ka jingbha lang jong u paidbah. U nongsynshar u dei ban long u nongpyniaid bangeit-sneng katkum ka saiñdur jong u Blei.

2. Ha ka jingpule ba-ar u Paulus u rwai iaroh, “kiei-kiei baroh ki long na U, da U bad sha U. Ha U kan long ka burom junom-la-junom! Amen.” U iaroh ia u Blei na ka bynta ka jingstad, ka bor bad ka jingieid ba U pynpaw lynter ha ki nongialam jong ka Balang. Kiei kiei baroh ki dei ki jong u Blei Uba ai bad Uban shim noh. Dei tang ka jingpyndonkam hok ia ki jingai basbun jong U ba ngin sa ioh jinghun mynsiem ha lade.

3. ‘Phi long u Petrus, U Mawsiang; bad halor une u mawsiang, Ngan tei ia ka Balang jong Nga.’ Kine ki dei ki kyntien u Jisu ha ka Kospel mynta ka sngi, nangta u ong shuh shuh ‘Ngan ai ha phi ia ki shabi jong ka Hima bneng: kat ia kaba phin teh ha ka pyrthei, la teh ha bneng ruh…..’ U Jisu u tei ia ka Balang halor u Petrus kum halor u mawsiang baskhem, ka jingtei ka dei ban ieng skhem khlem khih ha ki ’eriong har-rukom. Ka jingtei ka ieng skhem namar ba u Khrist Jisu hi U long u mawdong jong ka. U Jisu U khot ia u Petrus u ‘badonbok’ namar dei u Kpa bneng Uba la buh ha ki rmiang shyntur jong u ia ka jubab bajanai. U Jisu U la ai ka bor bakynja Blei ia u Petrus kaba u briew um lah

Kito kiba mane ïa ki blei thaw bymsohkhaw ki la kyntait ban bud ïa Me – Jona 2:8

Page 25: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 25 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

ban kot, ka long thik kumba u Iahweh lyngba u Isaiah u la pynkup bor ia u Eliakim. U Petrus u don ka bor ban teh bad ban pyllait ha ka pyrthei bad ha bneng. U Petrus kumba u la ioh ia ka bor na u Jisu u synshar ia ka Balang da ka jingsngewrit, ka jingieid bad ka jinglenlade wat ban shah iap martir na ka bynta ka jingpynim ki paid u Blei. Ngi baroh ngi dei u Petrus ha kane ka juk dei por, ngi dei ban sakhi bad ban shakri hok ia ka Balang wat hapdeng ki jingtynjuh kiba bun.

sngi u trai lait-ia Kaba arPhew-ar (31-8-2014)

Ki Jingpule: Jer 20:7-9 rom 12:1-2 mt 16:21-27

Ka Mother Teresa ka ong, “u Blei U khlem khot ia ngi ban long kiba jop hynrei ban pyndep hok ia la ki kamram ba la pynkhamti ha ngi.” Ha kino kino ki bynta jong ka jingim briew haba u Blei U khot ia ngi, U don ka jingthmu kaba bha tam na ka bynta jong ngi. Ka bynta jong ngi pat ka dei tang ban iai-trei bad pyndep janai ia kaba la pynkhamti ha ngi. Bunsien ngim ju lah ban iai-shah ia ki jingeh kiba wan ha ka jingim jong ngi. Ka Ktien u Blei kaba kren mynta ka sngi ka batai shai shaphang kine ki bynta jong ka jingkhot jong u Blei.

1. Ban shah khot ka dei ka jingithuh bad ka jingieid iwei-ia-iwei pat, ngi iohsngew ia ka jingkhot u Blei ia u Jeremiah “Shuwa ba Ngan thaw-briew ia phi, Nga la buh-jingmut ia phi; bad shuwa ba yn kha ia phi Nga la pynkyntang ia phi; Nga la thung ia phi ban long u prophet ia ki jait-bynriew” (Jer 1:5). U Jeremiah u la ngat ha ki jingeh tang shu sdang ban ialap, la kyntait ia ka khubor jong u

naduh basdang bad la kynnoh ba u long u nongshet-kylla ia ka ri. U la sngew ba u Blei U la shukor, U la shet kylla ia u haba u leit ialap: Ka jingleh tohmet! Ka jingpynjot (Jer 20:8). Bad u la kyrpad ia u Blei: “Ko Kynrad, Me la phon ia nga bad nga la shahphon.” Ka jingialap ia ka Ktien u Blei kam dei kaba suk bad kaba iaid beit, hynrei ngin shem ki diengpyngkiang kiba khanglad ia ngi kumba shem u Jeremiah nongiathuhlypa, tangba u ong biang kine ki kyntien, “Ngan klet noh ia u Trai bad ngan ym kren shuh ha ka kyrteng jong U,” hangta ka khubor jong Me ka rhem kum ka ding hapoh ka dohnud jong nga: Haba u Blei U la ithuh bad U ieid ia ngi ngin ym lah ban phet jngai ne iehnoh ia U, Un iai pynrhem ia ki dohnud jong ngi bad ngi donkam tang ban pdiang ia ka jingshah khot.

2. Ban shah khot donkam ban kohnguh, ban kohnguh ka dei ka jingpdiang sngewbha, haba ngi la pdiang ia ka jingkhot u Blei u Paulus u ong ha ka jingpule ba-ar ba ka dei ka jingtyrwa ba pynsngewbha ia u Blei, namar u Blei U iohi ba ngi ia trei lang bad U. Ka jingtyrwa ka ba-im bad ka bakhuid ka dei ka jingshah ialam ia lade ha ka Kospel.

3. Ban shah khot dei ban len ia lade ban iehnoh ia kiwei pat ki kam bad ban bud. U Jisu U ong ha ka Kospel mynta ka sngi, “Lada uno uno u kwah ban bud ia Nga, to un len ia lade, un bah ia la ka diengphna bad un bud ia Nga.” U Jisu U kren ia nga bad ia phi ba ngi dei ban ioh bynta ha ka kam mishon jong U kumjuh ruh ngi dei ban ioh bynta lem ha ka diengphna jong u Khrist. Haba ngi la ong hooid ha ka por Baptisma ka dei ka jingpdiang ia ka

“Trai, haba ngi bakla, pynlong ïa ngi kiba kloi ban kylla; haba ngi leh ïa kaba dei, pynlong ïa ngi ban neh suk bad ka” – Peter Marshall

Page 26: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 26 ❘

jingjynjar bymlah ban lait ha ka jingim Khristan. Ban bud ia U, ka mut ban im kumba la im u Jisu, ban im katkum ka jinghikai ka Kospel. U Khristan u long uta uba kheiñ-duh ia la ka jingim man ka sngi, u tyrwa ia la ka jingim ha u Blei. Ka jingkmen kam jngai na ka jingshah-shitom namar u Khrist Um ju jngai na kito kiba shah-shitom. Ngi dei ban puson miet-sngi ia kine ki kyntien u Jisu, “Kan myntoi aiu ia u briew lada u ioh ia ka pyrthei baroh kawei hynrei u duh-ei ia la ka mynsiem?”

Ka sngi u trai lait-ia Kaba arPhew-lai (7-9-2014)

Ki Jingpule: es 33:7-9 rom 13:8-10 mt 18:15-20

“Don ka aiom na ka bynta kiei kiei baroh, bad don ka por na ka bynta kino kino ki kam hapoh ka bneng ….. ka por ban sngap jar bad ka por ban kren” (Koh 3:7). U Francis de Sales Bakhuid u ong, ‘Kham lah shi shamoit ka um ngap ban khring bun ki skaiñ ban ia shi dabor ka sirka’. U Blei U la buh ia ngi ha kane ka pyrthei ban im kum shi iing shi sem bad shi hynmen-shi-para. Ha ka jingstad jong U, u Blei U la saindur ban pynim ia u briew ha kajuh ka dur ba U la leh mynba thaw ia u; hapoh ka iing-ka-sem, hapoh uwei u paid. Ka jingiarap markylliang ha ka por ba biang ka long kum shi shamoit ka um ngap ba khring ia kiwei pat ban jan sha ngi. Ka Ktien u Blei mynta ka sngi ka kren shaphang ka jingiarap da ka jingieid.

1. la hukum ia ngi ban ia sneng bad ban iarap markylliang: U Blei U la kren tyngeh lyngba u Esekiel nongiathuhlypa, lada ki riewsniew ki la iap khlem ka jingkylla bamut, namar lehse phi tieng, ne lehraiñ ban maham ia ki, dei ma phi, kiba kit pop na ka bynta

ka jingiap sniew jong ki. Lyngba kane ka Ktien u Blei ngi sngewthuh ba ngi baroh ngi long ‘ki nongap phira’ jong ka jaitbynriew u khun Hynñiewtrep u Hynñiewskum. La ai hukum da u Blei ba ngi ki Khristan ngi don ka hok ban wanrah ka suk ka saiñ ha ka imlang sahlang, ha ka iing-ka-sem bad ha ka rympei Khristan ba ngi shong-ngi-sah. U Blei U maham ia ngi lada phi iohi ia ka jingdonkam bad phim kloi ban iarap, Ngan tei-pop ia phi na ka bynta ka jingiap jong ki.

2. Ka hukum ba la pyndep ia ka aiñ, ka dei ka jingieid: U Paulus u ong, “Ka jingieid kam ju leh-sniew ia la u para-briew”. Man la ka sngi ngi iohsngew ia kane ka kyntien jingieid, hynrei ngi klet noh ia Uta Uba ai ia ka kane ka kyntien. Ka jingieid ka wan na u Blei bad u Blei U kwah ia ngi ban ai lem ia kane ka jingieid sha ki hynmen-ki-para jong ngi khlem da thew shibun ne khyndiat. Lada ngi ieid katno-katno ia la ki para-briew, dang don jaka ba ngin leh kham bun shuh-shuh.

3. Ka hukum ka long pynkoit ia ki jingpang bakynja-mynsiem kiwei da ka jingieid: Ka Kospel mynta ka sngi ka ong, “Lada u hynmen-para jong phi u leh bymdei khie leit sneng ia u,” U Jisu U kwah ia ngi baroh ban iarap lem markylliang, pynkhreh lem ia u ne ka ban lait-im da ka jingieid jong ngi. Ka jingbha bakynja-mynsiem jong uwei-pa-uwei u dkhot hapoh ka rympei Khristan, ki long ka jingiarap ia kiwei pat ha ka jingim Khristan ba shisha. Lada ngim kloi ban iarap ka long ka jingsyier ba ki iap ha ka mynsiem. Ngi dei ban kloi ban iarap ha ka por kaba biang khnang ba ngin lait-im lang. Katba nang shlei ka jingieid, katta nang thikna ka jingpynim jong ngi.

U Trai U long u Blei Uba dawa burom bad Uba wad hok – Nahum 1:2

Page 27: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 27 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

ki la don ka kyrdan kaba khraw kum jong ki Lyngdoh bad ki prophet (peit ruh Jere 18:18; Ezek 7:26; 2 Jingthoh Jingkynmaw 25:16-17.

- Ki ’riew stad bad ki kmie ki kpa ki la hikai ïa ki khun ha la ka rympei tawiar ka dpei.

- Katkum ka saiñ-pyrkhat u paid Israel ka jingstad ka mih na U Blei bad ka dei ban ïalam ïa u briew sha u Blei.

1. jingmut ka ktien ka Jingstad ha ka baibyl

- Ka jingstad ka dei ka sap jong u briew ban shemphang ïa ka jingmut ka jingim ha kane ka sla pyrthei; ka jingstad ka dei ban ïarap ïa u briew ban im ha ka burom ka akor.

- Khlem ka jingstad u briew um lah ban kot sha ka jingim kaba pura.

- U Blei U la thaw ïa ka pyrthei ka mariang bad ïa u briew ha ka jingstad (ki Phawar 3:19); bad dei u Blei Uba la thaw ïa u briew uba synshar ïa ka pyrthei lem bad u Blei (peit Ps 104:24).

- Khlem ka jingstad-blei ym lah ban ïoh ka jingstad pyrthei (Peit ruh ki Phawar 1:7; 9:10; 15:33; u Job 28:28; Ps 111:10).

- Ka jingstad ka dei ka jingshemphang, ka sap ka phong ban trei ban ktah; u

Ka ’tien lamphrang

- Ka kitab ka Jingstad ka dei ka kitab kaba khatduh ha ka Jutang Barim ba la thoh malu mala ha u snem 50 SK.

- ka Jingstad u Solomon ka dei kawei na ki khuiñ-Jingstad lane wisdom corpus; kiwei ki long ka kitab u Job, ka Jingrwai u Solomon, u Koheleth, Ki Phawar, u Sirak, bad ki Psalm; ki don ruh katto katne ki lynnong ha kiwei pat ki kitab jong ka Baibyl kum ka Jenesis 2-3; ka jingïathuhkhana shaphang u Joseph (Jenesis 37-50); 2 Sam 9-20; 1 Syiem 3-11; Daniel 1-6; katto katne ki lynnong ha u Amos, u Isaia, bad u Jeremiïa.

- Kine ki kitab ki don ka jingïadei bad ki kot jingstad kiba ngi shem ha Ijipt kum ka Sneng ka kraw jong Ptah-hotep ba la thoh 2450 SK bad Meri-ka-re ba la thoh ha 2100 SK bad Amen-em-opet (ba la thoh 1700 SK).

- Ngi shem ruh ki kot jingstad ha Southern Mesopotamia ïa kaba ki briew ki la khot kum “land of Sumer and Akkad”; hangto ki la thoh ïa ki kot kiba la ïarap ïa u briew ban long uba jop ha ka imlang sahlang.

- Ha Israel ki la don ki ’riew-stad kiba la don ka bynta kaba kyrpang ha ïing ki syiem; ki la sneng ïa u syiem bad ki la hikai ruh ïa ki samla; kine

ka Jingai Jingmut halor ka kitab ka Jingstad (ka Jingstad

u solomon)

ph. Jose Varickasseril SdB[Assistant Parish Priest, Mawlai]

“Uno uno uba sngewbha ïa ki khynnah, ïa kum uta yn sa kynmaw burom da ka jingsngewbha da ki briew baroh” – James Boswell

Page 28: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 28 ❘

briew kum u Bezalel uba nang ban trei u dei uba stad (peit Eks 35:33; 1 Syiem 2:1-6); kumjuh ruh ki nongbishar kiba don ka experience, kiba shemphang, bad kiba tip kumno ban ai ka hok ïa man la u briew, ki long kiba stad.

- U briew uba stad um dei tang uto uba leit sha skul-bah hynrei uba long uba ïaishah, uba lah ban shaniah, uba don ka akor ka burom, uba tip kumno ban synshar ïalade kumta ter ter ; u misteri (peit 1 Jingthoh Jingkynmaw 22:15-16), u briew uba leit sha duriaw ha ka lieng (Ps 107:23 t), u nongsuh-pynpur (Eks 35:35); u briew uba nang ban bishar (Jen 41:39; Dewt 1:13 bad 34:9) – kine baroh ki lah ban long kiba stad.

- Ka jingstad ka dei ka sap ban jied ïa kaba bha bad kaba dei (1 Syiem 4:29-34); ki dei kito kiba don ka mynsiem jong u Blei (Eks 31:3; 35:31).

- Ki ’riew-stad ki dei kito kiba tip kumno ban kohnguh ïa ki shiphew tylli ki hukum jong u Blei (Deut 4:6; u Sir 24:23-34 bad 38:24-39:11).

2. Ka rukom thoh ïa ka kitab ka Jingstad

- Ha kane ka kitab ka Jingstad ki don ka dialogue lane disputation (ka jingïatai-nia kaba jlan bad kaba jrong) kum ha ka kitab u Job.

- La thoh ïa kane ka kitab kum ka jinghikai bad kum ka jingsneng jingkraw (peit ruh Ezek 28, Sir 24, Phawar 8-9; Jingstad 7) ha phareng protreptic discourse.

- Haba u nongthoh u ai ka sneng ka kraw, u kdew artat ba ka lynti ba ngi hap ïaid ka long kaba hok, kaba don burom, bad kaba lah ban jop.

- Ka dei ruh ka encomium (ka jingïaroh ïa ka jingstad khnang ban dup khroh

bad khring ïa kito kiba sngap ïa u nongkren lane u nongthoh.

3. uei u nongthoh jong ka kitab ka Jingstad

- U syiem Solomon (uba la synshar ha 970-931SK), u don ka bynta namarba ma u u long kum uwei uba la mait lynti (pioneer of wisdom); ka jingduwai na ka bynta ka jingstad ha kane ka kitab (peit 7:1-14 bad 8:17-9:18) ka pynkynmaw ïa ki nongpule shaphang ka jingkyrpad jong u Solomon ban ïoh ka jingstad (1 Syiem 3:6-9 bad 2 Jingthoh Jingkynmaw 1:8-10).

- U nongthoh u thoh kum uwei u syiem (7:5 bad 8:9-15); u sngew-sarong ban long u Ju (10:15); une u nongthoh u la im ha shuwa u Philo, uwei u Hellenistic Jewish philosopher uba la im ha Alexandria, u la pyrshang ban pynïadei sur ka Greek philosophy bad ka Jewish philosophy (20 SK – 54 HK); la katta ruh ka don ka jingïasyrïem ha ka jingpyrkhat pyrdaiñ kine ki ar ngut.

- U nongthoh jong kane ka kitab u dei u briew uba nang uba stad, uba proh jingmut, uba tip bha ïa kiei kiei kiba ïadei bad ka kolshor Grik bad ka kolshor u paid Israel; kane ka kitab ka long kum kawei ka jingkieng hapdeng kine ki ar tylli ki jait bynriew.

- U nongthoh u dei u poet, uwei u spiritual master, uwei u nongthoh uba long original.

- U tip kumno ban puson halor ka ktien jong u Blei kaba la wan hiar pateng.

4. hangno la thoh ka kitab ka jingstad bad ka rukom phiah ïa kane ka kot

- Ki stad baibyl ki ong ba la thoh kane ka kot ha Alexandria ha Ijipt.

“Long bashlur, long bashlur; u briew u ïap bad tang shisien” – Vivekananda

Page 29: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 29 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

- U kren shaphang ka jingim mynta bad ka jingim sha lyndet (1:1-6:21).

- Shaphang ka jingkwah ba dik dik jong u Solomon ban ïoh ka jingstad (6:22-9:18).

- Ka jingstad jong u Blei ha ka histori jong u paid Israel bad ka jingpynkut (10:1-19:22).

5. Ka khep histori bad ka thong ka mir jong ka kitab ka Jingstad

- Ka kitab ka batai ïa ka bynta jong ka jingstad ha ka jingim u briew (peit ruh 1:1 bad 15:3).

- Ha kane ka por u paid Israel u dang im hapdeng ki ’riew pyrthei bad ki la shem ki jingeh kiba bun.

- Ki la don kiba la shah pynbiej da ka jingstad jong ki jentil bad ki la sdang ban kyntait ka niam ka rukom bad ka jingstad ba la ai pateng ha ki.

- U nongthoh u kwah ban pyni kumno ki nongpule ki lah ban pdiang ïa kiei kiei kiba bha napdeng kiwei pat ki jait-bynriew hynrei da ka jingbishar kaba bniah (with due discernment).

- U nongthoh u kwah ban kdew kumno ban pynïadei bad kiei kiei kiba habar ka kolshor lajong; u thoh ban pynkhlaiñ ïa ka jingngeit jong u paid Israel bad ban pynshlur ïa ki.

- Ha ka por ka jingbanbeiñ u nongthoh u kwah ban ai mynsiem ïa kiba la shah pynthame da kiwei lane kiba la troiñ ka jingngeit bad kiba la duh jingkyrmen; u ïathuh ba ka don ka jingim lawei; u ong ba lada uno uno u ïap khlem da ïoh ka bainong ha kane ka pyrthei un ïoh ïa ka ha ka jingim ban sa wan.

- U nongthoh u pynrem ïa ka jingmane blei-thaw khnang ban wer ïa ki paid Israel ban sngewsarong ha la ka jong ka jingngeit tynrai.

6. Katto katne ki bynta kiba kham kyrpang ha ka kitab ka Jingstad

- ka kitab ka Jingstad ka sot bun kiei kiei na kiwei pat ki kitab jong ka Baibyl khamtam na kito ki kitab kiba don ha ka khuiñ ka Jingstad.

- kane ka kitab ka jer 4 tylli ki hok kiba ngi khot cardinal virtues ha phareng (ki dei ka jingadkar, jingsian-buit, jingleh hok bad ka jingshlur (8:7).

- ka kitab ka don ka jingbatai kaba bang halor ka jingstad (lynnong 7:22-8:1) bad ka jingduwai ban ïoh ka jingstad (lynnong 9); u kren jlan halor ka jingmane blei-thaw (13-15) ban rkhie beiñ ïa kito kiba mane ïa ki blei-thaw kibym larkam.

- u nongthoh u ñiewkor ïa kiei kiei kiba u paid Israel u la ïoh kum ka jinghikai ba la hiar pateng.

- u kren shphang ki kpa tymmen jong u paid Israel (na ka kitab Jenesis) na ka bynta ban ring jingmut kiei kiei kiba ngi hap leh lane ngim bit ban bud.

- u nongthoh u nang kumno ban ïabynrap lang ka rukom kren shaphang u Blei jong ki Grik lem bad ka rukom kren shaphang jong u Blei da u paid Israel (here is a combination of anthropo-centric Greek humanism with theocentric Hebrew humanism of the Israelites).

- u nongthoh u wad ka jingpynshai bathymmai (new solution) na ka bynta ki jingeh kiba mynta; u pyni ba u

Nga la ieid ïa phi U ong u Trai – Malakhi 1:1

Page 30: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 30 ❘

nang kumno ban pyrkhat ha ka rukom bathymmai.

- ka kitab ka Jingstad ka phai sha ka histori ka jingpynim jong u paid Israel ba la pyndep da u Blei uba donbor.

- U sngewtynnat ban padiah halor ka jingïapher (the contrast) hapdeng kine harum: 1) ka um kaba pynjah ïa ka sliang bad ka um kaba jaboh; ka ’iar-khiar bad ka jakoid, ki ’sieñ-puh bad u ’seiñ-rnong, u phria bad ka manna, ka jingdum bad u rishot bameh ding, ka jinglynñiar haba ïap u khun phrangsngi bad ka jingïoh mih na Ijipt, ka jingïap ha duriaw bad ka jingïaid lynti lyngba ka duriaw – hangne ki nongpule ki lah ban ïohi ïa ka jingieid u Blei na ka bynta u paid Israel bad kumno u la pynsasti ïa ki nong-Ijipt kiba sarong bad kiba eh dohnud.

7. Katto katne ki phang bad jinghikai kiba kham kongsan ha ka kitab ka Jingstad

- U nongthoh u shim kiei kiei kiba bha na ka kolshor Grik, jong ki Roman khlem da ñiewbeiñ kiei kiei kiba bha ha ka niam u paid Israel.

- U nongthoh u rkhie beiñ ïa ka jingmane ïa ki mrad ki mreng ban pyni ba u Blei jong u paid Israel u dei u Blei uba im (13:1-15:17).

- U kren shaphang kawei ka jingim kaba sha lyndet ha kaba ka don ka jingbishar (3:7-18 bad 4:6, 20).

- U ïaroh bad u pyrto ïa ka jingstad; u ong ba lah ban ïoh ka jingstad lyngba ka jingduwai; dei u briew uba hok bad uba tieng ïa u Blei u ban ïoh ka jingstad kaba shisha (peit ki lynnong 1-5);U Blei u bishar ïa ki ’riew sniew

(6-9); u Blei u ïada ïa u paid Israel bad u pynsasti ïa ki nong-Ijipt (10-19).

- Ka ktien u Blei ka don ka bor ban pynkoit (16:12).

- U Blei U ai lad ïa baroh wat ïa ki jentil ban kylla kaba mut (12:3-11).

- U Blei U dei u Kpa Uba pyndap pynbiang (14:3).

- Ka kitab ka kren shaphang ka bor jong ka jingduwai ka jingïasaid jong ki Lyngdoh (18:20-25).

- U padiah halor ka jingmih na Ijipt bad ka jingïaid lynti ha ri kynjah jong u paid Israel (10-19); Kine ki lynnong ki dei ki kynja jingïathuhkhana halor ki jingleh bamaïan jong u Blei kiba ngi ïoh pule ha ka kitab Eksodus.

Ka ’tien pynkut

Ka kitab ka Jingstad ka long kawei ka kitab ïa kaba ka Balang ka la ñiewkor naduh ki por hyndai hynthai. Hangne ngi ïohi kumno u nongthoh um pdiang baroh kiei kiba u ïohsngew lane u ïohi khlem da tohkit bniah bha. U kwah ban tip lada ka wan rah ka jingbha ne jingsniew ha shuwa ba un pdiang ïa ka jingai jingmut jong ka pyrthei kaba sawdong jong u. U nongthoh u pynpaw ka jingthrang jong u ban long u kynrad jong ka jingim lajong hynrei katkum ka jinghikai jong u Blei. U shem ka jingkmen ha kaban puson halor u Blei uba long u nongbuh nongthaw ïa ka pyrthei ka mariang. U briew u hap pyndonkam ïa ka pyrthei ka mariang katkum ka saiñdur ba la mang da u Blei. Ka jinghikai ha kane ka kitab kam dei tang na ka bynta ki paid Israel hynrei na ka bynta baroh. Kane ka kitab ka ïarap ban sngewthuh ruh ïa kiwei pat ki bynta jong ka Baibyl.

“Ka don borabor ka jingma na ka bynta kito kiba tieng ïa ka” – Bernard Shaw

Page 31: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 31 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014ha

to

phi ïatip???

a. jingkyntip baibyl

Kat haba donkam tynsat ïa ka lynnong Kitab bad Dkhot baibyl

ha ka jubab jong phi:

1. Ïa ka Kitab ka Jingstad la thoh ha ka ktien aïu?

2. “Ki mynsiem jong ki ’riewhok ki don ha ka kti u Blei, bad kin ym shem jingsasti eiei.” Hangno yn shem ïa kine ki kyntien?

3. Pyndap ïa kaba thylli “Bun ki la ïap namarba rakot

eh, hynrei uba phikir ban kyndiah, un ________________ ïa la ka jingim.”

4. Ai ïa ka kyrteng jong u nongïathuhlypa uba la buh jynthoh ïa ka jingkren u Trai: “Shuwa ba Ngan thaw briew ïa phi, Nga la buh jingmut ïa phi…”

5. Hangno yn shem ïa ka jingong u Jisu, “ïa kane ka jait ksuid lah ban beh tang da ka jingduwai bad ka jingshah jingit.”

6. “Nga kyrteng ‘U Paid.’” Mano ba la jubab kumne?

7. Ki artylli ki kyrteng ba la ai jingmut ban pyndap ïa ka jaka thylli jong u Judas ki long u Joseph Barsabbas bad u ______________.

a. Ha ka snem katno u Pope John XXIII Bakhuid u la shimti kum u Kpa Bakhuid ka Balang Katholik?

b. U Pope John XXIII Bakhuid u la bat ïa ka kam kum u Kpa Bakhuid haduh u snem__________.

k. U Most Rev. Dominic Jala, u Archbishop jong ka Jylla Niam Bah Shillong u la plie ïa ka St. Paul’s Parish, Mawlasnai ha ka snem_________.

1. Tang kito kiba don ha la ïing ïa ka Ïing Khristan ki lah ban ïashim bynta.

2. Dei ban pynpoi ha ne shuwa ka 8 tarik jong u bnai babud da kaba thoh shai ïa u bnai jong ka kotkhubor Ïing Khristan.

3. Thep ïa ki jubab jong phi ha synduk shithi Ïing Khristan ha Ïing Archbishop, Laitumkhrah.

4. Phi lah ruh ban jubab da ka sms sha une u nombar 9856652904 bad e-mail sha kawei na kine ki address: 1. (kaï[email protected]) 2. ([email protected]) 3. ([email protected]) 4. ([email protected])

5. Kiba dei lut kin ïoh 500 tyngka kum ka buskit. Lada jia ba don bun ki nongjop, yn sa ïasam ïa katei ka buskit hapdeng jong ki.

jingkyntip baibyl & Kyllum (Vol. 116 no. 8 – KiK nailar 2014)

(Nerila Pala – Kitbor Nongrum – Emil Nongbri)

b. jingkyntip kyllum

U Trai U pynduk bad U pynriewspah, U pynrit bad U pynkhraw ruh – 1 Sam 2:7

Page 32: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 32 ❘

0 Jubab & nongJoP Jong Ka JingKYntiP baibYl baD JingKYntiP KYllum JYmmang 2014, Vol. 116 no. 6

Jubab A:1. Psalm 912. Sirak 26:13. Ha ka snem 765 S.K.4. Jer 31:31-345. Jynbam (Lk 12:23)6. Ïo 13:157. Jakob 5:4

Jubab B:a. Most Rev. Tarcisius Resto Phanrang, SDBb. viewsk. 1977

Ki nongjop ki long kumne harum:1. Celina Diengdoh, Parish Mairang 2. Tanya Marbaniang, Parish Mawlai 3. Raplang Mawrie, Parish Ïingmane Bah4. Amabilis Nongbri, Parish Nongthymmai5. St. Francis Convent Lyngkhoi, Parish Wahlang6. Orence Myrchiang, Parish Amlarem7. Celina Jala Kharbhih, Parish Mawlai

8. Lawrence Lyngdoh Lyngkhoi, Parish Wahlang9. Phridian Marbaniang, Parish Mawlai10. Saraphina Lyngdoh, Parish Mawkhar11. Khrawkuparlang Sun, Parish Mawlai12. Melissina L. Nonglait, Parish Mawpat13. Donlang Khongkhlad, Parish Pynursla14. Joycyfull Thyrniang, Parish Mawkyrwat15. Kerryland Marbaniang, Parish Upper Shillong16. Cornelia Marbaniang, Parish Upper Shillong17. Rebecca Kharpuri, Parish Nongthymmai18. Sparling Majaw, Parish Nongthymmai19. Theresia Pde, Parish Mawlai20. Aida Mary Kharkamni, Parish Mawlai21. Melinda Mawthoh, Parish Nongthymmai22. Relbislin Lyngdoh, Parish Dangar - Balat23. Philomena M. Pdah, Parish Ïingmane Bah24. Pherbak Franky Sumer, Parish Amlarem

Sngewbha leit shim ïa ka buskit nai Ph. Breson Paul Ranee, Christ King College,

Laitumkhrah

Jingsngewnguh

Ngi pynpaw ia ka jingsngewnguh ia u Blei Trai Kynrad nongbuh nongthaw, Uba la kyrkhu ia ngi, bad ruh ia ka Meibneng ka Maria Theisotti, kaba la iasaid lem ia ngi ha kaba ngi la lah ban pyndep ia ka Sakrament Jingkyntiew kurim bakhuid ha ka 24 tarik Kyllalyngkot 2014.

Kumjuh ruh ngi pynpaw ia ka jingsngewnguh ia baroh kito kiba la iarap bad kiba leh bha ia ngi, ia i Pa, i Mama, ki hynmen ki para, kiba haiing hasem baroh, ki lok ki jor baroh bad ki Katekist, ki Sistar khamtam eh ia ki Phadar kiba

“Ki khawpud ki ïap bunsien shuwa ka jingïap jong ki; u riewshlur um ju mad ïa ka jingïap hynrei tang shisien” – William Shakespeare

Page 33: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 33 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

la don lang bad ba la pyndep ia ka Niam ka Rukom.

bah Constantine iawimbad Kong Jinohlin Khongbinan

Parish Pynursla

Ngi pynpaw ka jingsngewnguh ïa u Blei bad ïa ka Maria Theisotti ba ngi la ïoh ïa ka jingkoit jingkhiah. Ngi sngewnguh ïa u Ph. Pascal Lyngdoh, Ph. Heronimus L. Lyngkhoi, Ph. Francis Kharwanlang, Babu Stan L. Sangriang, Babu Artist Khyllait, ïa ka kynhun jingduwai Umpohliew Ba-im, ïa ki kmie ki kpa, ki kur ki kha bad ki lok ki jor kiba la ï a d u w a i lem na ka bynta ban pyndep ïa ka Sakrament Jingkyntiew Kurim ba-ishongkun ha ka Ïingmane u Petrus Bakhuid ha Nongbsap, Parish Marbisu ha ka 15.1.2014. Khublei shibun ruh ïa i Dorathy L. Mawphlang (Kmie) bad Elias Lyngdoh (Kpa).

nitalis l. mawphlang & Korbani Kurbah

Parish Marbisu

Ka ïing ka sem baroh kawei ka pynpaw ka jingsngewnguh ïa ka Maria Theisotti ba lyngba ka jingïasaid kmie jong ka, ngi la ïoh shibun ki jingaiei bad ki jingkyrkhu ha kine ki sngi. Ka jingduwai Khublei Ko Syiem kaba

ngi shait duwai man ka sngi ka la ai jingtngen, jingkhlaiñ bad jingkyrmen ïa ka ïing ka sem khamtam haba ngi ïakynduh ïa ki jingeh. Ngi tip skhem ba dei kane ka jingduwai keiñ kaba ïarap ïa ngi ban ïaleh pyrshah ïa ki bor jong ka jingdum kiba tawiar ïa ka ïing ka sem jong ngi. Ko Maria ko Syiem ki riewngeit baroh to nang duwai na ka bynta jong ngi.

Kong Veronica wahlang bad ka ïing ka sem

Parish Mairang

Ngi baroh shi-ïing ngi pynpaw ka jingsngewnguh kaba khraw ïa u Blei ba lyngba ka jingduwai Nobena jong ngi ha ka Maria Nongïarap ki Khristan, ka Jingisynei Jingblei, bad u Blei U la kyrkhu kyrdoh ïa ngi bad u khun phrangsngi jong ngi u Leadingstar Nongtdu u la pass bha ha kane ka eksam Matrik 2014.

bah Kanjo Pala (Kpa)Kong regina nongtdu (Kmie)

Parish Sutnga

Ïa u batlot jingngeit to pdiang sngewbha khlem da woh nia ei ei ïa u – Rom 14:1

Page 34: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 34 ❘

ki jingrwai ïaroh ïa ka Kmie Bneng bad ka jingduwai ïa u Rosari bakhuid.

Ïa ka proseshon la pynkut noh hapoh ïingmane ha kaba i Sr. Mabel Dhar, VSDB i la ai ka jingkren ha ka ktien Khasi halor ka jingïasaid ba donbor ka Maria Theisotti bad i Sr. Mary Sangma, MSMHC i la ai ka jingkren ha ka Phareng halor ka jakarieh ki nongpop. U Ph. Julius Kurbah Syiem u la pynïaid ïa ka Praise and Worship hakhmat ka Sakrament Bakhuid tam ka Duwan.

wan ïuhKJat Ka PilKrim stashu Jong Ka maria Ka lourDes ha

CatheDral Parish

Ka 29 tarik Jymmang 2014 ka dei ka sngi ba ki Longkmie na Nongstoiñ Diocese ki la wan aiti ïa ka stashu Maria jong ka Lourdes bad la pdiang sngewbha da ki Seng Longkmie ka Shillong-Archdiocese ha Parish Ïingmane Bah ha ka por 2.30 mynsngi. Hapoh ïingmane la sdang da ka jingduwai Rosari bad u Ph. Julius Kurbah Syiem u la ai ka jingkyrkhu bakyrpang jong ka Maria Theisotti.

Ha ka 30 tarik ha ka por 11.00 baje ki Seng Kynthei jong ka Shillong Archdiocese ryngkat bad ki hynñiew tylli ki kali ki la ïa leit on shaduh Jowai Diocese. La pdiang sngewbha da ki Longkmie ka Diocese Jowai ryngkat bad ka jingdon u Phadar Simeon Sungoh, Parish Priest ka Jowai Parish.

Ka Jingleh burom ïa Ka Kmiebneng ha Parish ïingmane bah

La leh burom ïa ka Kmie Bneng ka Parish Ïingmane Bah da ka proseshon ha ka 25 tarik Jymmang 2014. La tyrwa ïa ka Mass Bakhuid da u Ph. Jameris Shylla (Asst. PP) ryngkat bad u Ph. Crescence Khongwir, Parish Priest bad Ph. Julius Kurbah Syiem, Asst. Parish Priest ka Parish. La sdang ïa ka Proseshon ha ka por 1.30 nohphaisngi ha ryngkat ka jingjaw slap. U slap bajur um shym khanglad ïa ki parabangeit ban ïaid da ka jingriewblei ha

Na

ka Jy

lla Niam Bah

Khubor

“Ka kamram ka pynlong ïa ngi ban lehbha ïa kiei kiei, hynrei ka jingieid ka pynlong ïa ngi ban pynitynnad shuh shuh ïa ki” – Philips Brooks

Page 35: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 35 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Sister of Destitute ha ka shnong Marmain, Parish Umden ha ka 11 tarik Jymmang 2014. Ha kane ka sngi la ïalap ïa ka Ktien u Blei halor ka phang ka “Jingngeit” da u Dr. Severin Pohlong, Chairman ka CMC Laitumkhrah Block A kumjuh ruh la ïalap halor ka phang “Ka Ïing ka Sem Khristan” da u Rbh. Martin Liting. Ïa ka jingïaseng ïalap la pynïaid da u Dr. James A. Blah, u Vice Chairman ka CMC Laitumkhrah Block ‘A’.

Ha ka por 2.00 baje nohphaisngi la pynlong ïa ka Mass Bakhuid da u Ph. Henry Warbah SDB, ryngkat bad u Ph. Jochim Ekka. Ka Blok ka la noh synñiang da ki dawai bad ki tiar ki tar ïa ka Dispensary ba pynïaid da ki Sistar of Destitute.

Ha ka 22 tarik u Jylliew 2014 ka Catholic Managing Committee (CMC) Laitumkhrah Block ‘A’ ka la pyllait ïa ka kot Sahkynmaw ïa ki Nongkitkam jong ka CMC Block A kaba la ai kyrteng “Ka Pongshai ki Mynnor” (Ki khana-pur ban sah kynmaw) da u Ph. John Madur, Vicar General ka Shillong Archdiocese bad ruh ka CMC ka la pynkup burom ïa ki khynnah jong ka Block ‘A’ kiba pass 1st Division ha ka eksam Class X bad XII 2014. U Bah Anandsius Lyngdoh u la ai ka jingsngewnguh ba kyrpang ïa ki paid riewngeit jong ka Laitumkhrah Block ‘A’ kiba la noh synñiang da ka jingkylluid mynsiem, ha kaba ka CMC Block ‘A’ ka la lah ban pyndep ïa kitei ki prokram. U la ai khublei ruh ïa u Dr. Micheal Mawlong bad

Ka Prokram jong ka Pilkrim stashu maria

• Jowai Diocese 30 tarik Jymmanghaduh 31 tarik Naitung 2014

• Parish Nongthymmai – 31 tarikNaitung haduh 9 tarik Nailar 2014

• Parish Laban – 9 tarik haduh 18 tarikNailar 2014

• Parish Mawprem – 18 tarik haduh 27tarik Nailar 2014

• Parish Mawkhar – 27 tarik Nailarhaduh 5 tarik Nailur 2014

• Parish Mawlai – 5 tarik haduh 15 tarikNailur 2014

• Parish Ïingmane Bah – 15 tarik haduh24 tarik Nailur 2014

• Parish Umbir – 24 tarik Nailur haduh11 tarik Risaw 2014

• Our Lady to the Dorbar – 12 tarikRisaw 2014

La dep ïuhkjat ka Stashu Maria ha ki 27 tylli ki Parish jong ka East Khasi Hills bad Ri Bhoi District bad kitei haneng ki dei kiba ka Pilkrim Stashu kan ïuhkjat khatduh.

Ka CatholiC managing Committee laitumKhrah bloCK ‘a’ Parish

CatheDral

Ka Catholic Managing Committee (CMC) Laitumkhrah Block ‘A’ ka la leit pynlong ïa ka Jingïaseng Ïalap bad ai jingïarap ïa ka Dispensary ba pynïaid da ki

Ngan pynduh ïa ka jingstad ki bastad, bad ngan pynliem ïa ka jingshalak ki riewshalak – 1 Kor 1:18

Page 36: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 36 ❘

ai ka jingïasyllok na ka Ktien u Blei kaba ïadei ha katei ka sngi bad shaphang ka Maria Theisotti.

Mar ïa wai ka Mass Bakhuid ki paid riewngeit ki la ïalum lang hakhmat ka Grotto Maria. Ki Rangbah Balang man la ka shnong ki la wanrah ki syntiew ba bunrong ban buh ha Grotto kum ka dak ka jingburom ïa ka Kmie Bneng baieid.

Ha ka por 1.30 nohphaisngi la don ka jingïaid Proseshon da kaba buh ïa ka durmot ka Maria hajrong ka kali ba la pynriam itynnat bha bad la pynkut hakhmat ka Grotto da ka jingduwai Latin jong ka Maria Theisotti.

Parish uPPer shillong: Ka sngi burom Parish

Ha ka 29.6.2014, ka St. Paul’s Parish ka la rakhe ïa ka Parish Day, kata ka dei ka jingïaleh burom markylliang hapdeng u Parish Priest bad ki Nongtrei Balang, ki Seng Riewniam ryngkat bad ki paid riewngeit ha ka Parish. U Most Rev. Dominic Jala, Archbishop ka Jylla Niam Bah Shillong u la long u kongsan ha ka Mass Bakhuid bad la synran lang da u Ph. Henry Manar, Parish Priest. U Archbishop kum u kongsan u la ai ka jingïasyllok na ka Ktien u Blei ba dei ha katei ka sngi. U kyntu ba donkam ha ka Balang ban don ka jingïatylli, ka jingïaieid bad ka

ïa i Pharmacist jong ka Nazareth Hospital i Sr. Angela kiba long ki nongkyrshan ba kyrpang ban ïoh ïa ki dawai ha ka dor kaba bit.

Parish JongKsha: sngi burom Parish

Ha ka 11 tarik u Jymmang 2014, ki paid riewngeit jong ka Good Shepherd Parish, Jongksha ki la rakhe ïa ka sngi burom jong ka Parish. Ha katei ka sngi la sdang da ka jingpynher ïa ka lama jong ka Parish da u Archbishop Dominic Jala.

Shuwa ban sdang ïa ka Mass Bakhuid la ïoh ïa ka jingkren lamphrang da u Bah Plist Paul Shadap. Ha ka Mass Bakhuid u Archbishop Dominic Jala, u la long u kongsan ha ka kñia ka khriam bad la synran ryngkat 10 ngut ki Phadar kynthup ïa u Dikon Teibor Marwein, csc u ban sa shah pynkyntang shen. U Archbishop u la ong ba ki kmie ki kpa ki dei ki nongaplangbrot.

Hadien ka jingkren u Archbishop u la ai ïa ka Sakrament Jingpynskhem ïa ki 300 ngut tam ki samla. La ïarap ïa u da u Ph. K.O. Joseph, csc bad u Ph. Theophilus Sohtun, csc. U Archbishop u la pynlong ruh ka jingduwai bad jingkyrkhu kyrpang ïa ki Rangbah Balang baroh jong ka Parish Jongksha. La pynkut ïa kane ka sngi da ka jingmane Sakrament bad ka jingpynhiar ïa ka lama.

sngi burom maria

Ha ka 25 tarik u Jymmang, ka Parish Jongksha ka la pynlong ïa ka sngi burom jong ka Maria ha ka rukom kaba iphuh iphieng shisha. La sdang da ka Mass Bakhuid ha ka por 10.00 baje mynstep da u Ph. Francis Kharwanlang kum u kongsan bad la synran ryngkat da u Phadar synrop Ph. Davis, csc bad u Dikon Teibor Marwein, csc. U Ph. Francis u la

“Ka jingpihuiñ ka siat ha kiwei bad ka pynmong ïa lade” – 16th Century Proverb

Page 37: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 37 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

jingïatreilang naduh u Nongsharai bad ki Nongtrei Balang. Ha katei ka sngi Burom Parish la nang pynkhraw shuh shuh da ka jingwanpdiang Sakrament Jingpynskhem jong ki 236 ngut ki khun samla bad kiba la san, na ki 3 tylli ki Sub-District jong ka Parish.

Parish laitKroh: PYnlong seminar baD ritrit ha lawmawPhlang

Kum ka dak ka jingrakhe ïa u snem jong ka Ïing ka Sem, ka Sub-district Lawmawphlang, Parish Laitkroh ka la pynlong ïa ka Seminar bad Ritrit ha Lawmawphlang ha ka 14 bad 15 tarik Jylliew 2014.

La sdang ïa ka Prokram da ka jingleh burom kyrpang ïa ka Ktien u Blei bad la ai jingkren pdiang na u Babu F. Synrem Head Katekist. Ha kine ki sngi baroh ar sngi, i Sr. Tngenlang Sten bad u Ph. Alphonse Malngiang ki la shim ïa ka bynta ba kongsan ban batai ïa ka jingkongsan ki longïing longsem ban wanrah jingbha ha ka imlang sahlang. I Sr. Tngen i la maham ïa ki longkmie longkpa ban husiar ïa ki jingsniew kiba ap thap ïa ki khun Samla ha kine ki por mynta. U Ph. Alphonse u la ong ba ka jinglong kmie long kpa ruh ka dei ka jingkhot u Blei. La pynkut ïa ka Prokram da ka Mass Bakhuid. Nangta u

Secretary Bah Nestar Kharmawphlang u la ai khublei ïa baroh.

Parish, nongthYmmai: raKhe sngi burom Kaba 22 Ka seng rangbah

KatholiK, ha mawshbuit

Ka Seng Rangbah Katholik, Divine Saviour Parish, Nongthymmai, Shillong ka la rakhe ïa ka Sngi Burom kaba Arphew-ar jong ka ha Ïingmane Mary Magdalyne Church, Mawshbuit ha ka 22 tarik u Jylliew, 2014. La sdang da ka jingkyntiew ïa ka Lama ka Seng da u Ph. E. Gomes, SDB, uba long ruh u Spiritual Director jong ka Seng ryngkat ka jingïadonlang jong u Ph. Pius Shadap.

La pynkyntang ïa ka kñia ka khriam da u Spiritual Director, Ph. E. Gomes, SDB kum u Nongkñia Rangbah bad u Ph. Pius Shadap symbud nongkñia ha ka por 10 baje mynstep. Ha ka jingkren jong u Ph. Pius Shadap ha ka jingïathuh-khana, u la ong ba ki Rangbah ki don ka bynta kaba khraw ha la ïing la sem, ha ka Balang bad ha ka imlang sahlang.

Ka Seng Rangbah ka la ai burom sah kynmaw ïa 4 ngut ki samla na Parish Nongthymmai kiba la pass bha ha ki Eksamin bapher bapher jong ki. Kita ki long: u Sml. Damian Tiberius Kharsyiemïong, uba la pass ha ka BCA NEHU ha ka 6th position (2013-14), Sml. Manimore Makri, HSSLC (2013-14), Sml. Bansiewdor Thongnibah, BCA NEHU ha ka 9th Position (2013-14) bad Sml. Ïahunlang Mary Nongrum kaba la ïoh 1st Position ha ka B.Ed. NEHU.

“Ka dei ka jingngeit kaba ñiah lyngba ïa ki erïong ka duriaw, ka jingngeit kaba pynkynriah ïa ki lumbah bad ka jingngeit kaba pynkam sha shiliang ka duriaw” – Mahatma Gandhi

Page 38: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 38 ❘

jong ka Parish ha Maw-u-men. Ha katei ka seminar la wan ban ai jinghikai da u Ph. Nodren Norbert Nongrum naduh ka por 9 baje mynstep haduh ka por 12 baje mynsngi. Nangta ha ka nohphaisngi ha ka Session ka ba-ar la nang bynrap shuh shuh da u Babu Stanley Bareh kata naduh ka por 1 baje nohsngi haduh 3.30 baje janmiet. La pynkut ïa katei ka Seminar da ka Mass bakhuid ha ka por 4 baje da u Ph. N.N. Nongrum.

Parish PYnursla: Ka seminar halor Ka ïing Ka sem ha Korblang

Ka Pastoral Committe jong ka Parish hapoh ka jingïalam u Babu Stephan Kharmalki ka la hiar sha Korblang ha 21 tarik bad 22 tarik mynta u bnai Jylliew 2014, ban ai jinghikai ïa ki paid Khristan. Ha kitei ki ar sngi la ïoh ruh ban ai jinghikai halor ka phang ‘ka jingainguh bad shaniah ha u Blei’. Shuh shuh la ïoh ruh ban ai jinghikai halor ka Phang ‘Balei ngi ïaroh ïa u Blei’ bad ‘kaei ka por jong ka’. Ha katei ka sngi la don ruh ka jinghikai niam na ka bynta ki khynnah ha kaba la ai jinghika lyngba u Babu Markus Tynsong (Katekis) bad u Babu Essar Ryngksai (Katekis), nangta la pynkut

Hadien ka Mass Bakhuid u Ph. E. Gomes, Spiritual Director, u la plie pyrda ïa ka Jubili Rupa da kaba pyllait paidbah ïa ka Lama jong ka Jubili Rupa ka Seng hapdeng ka jingrisa u paid byllen ka lympung, hadien ka Mass Bakhuid.

PYnlong seminar Ka balang shnong mawPYrshong halor Ka

longïing longsem Khristan

Ha ka Sngi u Trai 06 tarik u Naitung 2014, ki parabangeit jong ka shnong Mawpyrshong kaba hap ha ka Parish Jongksha hapoh ka jingïalam u Rangbah Balang, ki la pynlong ka Seminar bakyrpang halor ka phang jong ka longïing longsem Khristan. Ïa kane ka seminar la wan ai da u Ph. Breson Paul Ranee napoh Christ King College bad uba long ruh u Chief Editor jong ka kot khubor ‘Ka Ïing Khristan’. U Phadar u la batai nyngkong shaphang kumno u Blei u la saiñdur ïa ki longïing longsem jong ngi, da kaba wanrah ïa ki kyntien na ka Baibyl bad na ki shithi sharai jong u Kpa Bakhuid. La pynkut ïa kane ka sngi bakyrpang da ka Mass Bakhuid ba la tyrwa da u Ph. Breson Paul, ha kaba u la duwai kyrpang na ka bynta ka Balang shnong Mawpyrshong bad ïa ki ïing ki sem baroh.

Parish laitlYngKot: Ka seminar Jong Ka longïing longsem

Ka Parish Laitlyngkot ka la pynlong ïa ka Seminar jong ki longïing longsem ha ka 1 tarik u Jylliew 2014. Ïa katei ka Seminar la sdang ha ka por 9 baje mynstep hapoh Hall

Namarba ngi bat ïa kane ka kam shakri da ka jingisynei u Blei, ngim sngewtlot mynsiem – 2 Kor 4:1

Page 39: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 39 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

banyngkong jong kane ka Zone VI ha Ïingmane, Nongpoh. Ïa ka Mass la kñia bad kyrkhu kyrdoh da u Ph. G. Syiemlieh, PP Nongpoh ha ryngkat ka jingïadon lang u Ph. Felix Lyngkhoi, jong ka Rympei Training Centre.

Ki Nongkitkam banyngkong jong ka SKSRK, Zone VI ki long kumne harum :President - Rbh. Gregory Khonglah

(Parish Nongpoh)

V. President - Rbh. William Mynsong (Parish Byrnihat)

genl. secy - Rbh. R. R. Khymdeit (Parish Nongpoh)

asst. secy - Rbh. Moris Ingty (Parish Umden)

Finance secy - Rbh. Stellin Pamshong (Parish Nongpoh)

Pastoral secy - Rbh. Anthony Lyngdoh (Parish Byrnihat)

Publicity secy - Rbh. Sylvester Mynsong (Parish Nongpoh)

asst. Pub. secy - Rbh. Geoff P. Marbaniang (Parish Byrnihat)

sports &Cultural secy - Rbh. Jellin Mallai

(Parish Umden)musical secy - Rbh. Severin Tikra

(Parish Nongpoh)master of Choir - Rbh. Bar Tikra (Parish

Nongpoh)organizing secy - Rbh. Dominik Klein

(Parish Nongpoh)adviser - Rbh. Cyril Nongrum

(Parish Nongpoh) spiritual Director - Rev. Fr. G. Syiemlieh, PP

Nongpohexecutive members:- Rbh. Basil B. Ingjal (Parish Byrnihat)- Rbh. Dominik Sutnga (Parish Byrnihat)- Ki President & Secretary Seng Rangbah

Katholik (Parish Nongpoh, Umkadhor, Byrnihat & Umden Parish).

ïa katei ka sngi da ka Mass Bakhuid ha ka por janmiet da u Ph. Remiki Niangti.

Parish PYnursla: Ka ritrit ha Ka balang shnong nongtYngur

Ka kynhun jong ka Pastoral Committee jong ka Parish ka la leit ban pynlong ïa ka Ritrit kaba 2 sngi ha ka Balang Shnong Nongtyngur. La ai ïa katei ka Ritrit da u Babu Thomas Khongtir (Katekist), u Samla Julius Khongthohrem, u Babu Stephan Kharmalki bad u Babu Teringstone Khongngai. La don ruh ka jingduwai Rosari bad ka jingïaid proseshon Maria balyngkot. La pyni ruh ïa ka Phlim shaphang ka ïaukharist Bakhuid. La pynkut noh ïa kane ka jingduwai Ritrit da ka Mass Bakhuid ba la tyrwa da u Ph. Micheal Sunn, uba long u Parish Priest.

Ka sYnJuK Ki seng rangbah KatholiK, Zone Vi

Ka Synjuk Ki Seng Rangbah Katholik, Zone VI, Archdiocese Shillong, kaba kynthup ïa ka Parish Nongpoh, Parish Umkadhor, Parish Byrnihat bad Parish Umden, ka la pynlong ïa ka General Meeting ha ka 15 tarik Jylliew 2014 ha Conference Hall, Nongpoh ha ryngkat ka jingïadon lang u Ph. G. Syiemlieh, PP ka Nongpoh. Ha kane ka sngi da ka jingibit jingkyrkhu u Blei la jied ïa ki Nongkitkam banyngkong eh jong kane ka Zone.

Namarkata ha ka 13 tarik Jylliew 2014, la ai Mass kyrpang ïa ki Nongkitkam

“Ym don u briew uba kham bha ban ïa ka long tynrai bad nongrim jong u”

Page 40: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 40 ❘

Parish sutnga: sngi buromJong Ka Parish

Ka Holy Trinity Parish Sutnga ka la ïohlad biang sa shisien ban rakhe ïa ka sngi burom bakhatsaw jong ka ha ka 15 tarik Jylliew 2014. Ïa kane ka sngi burom jong ka Parish la pynkhraw da ka kñia ka khriam bakhuid ha ka por mynstep ha kaba u Ph. John Michael Marboh u la long u nongkñia rangbah. La ïa synran lang ïa

kane ka kñia ka khriam bakhuid da u Ph Lambert Dkhar (Parish Priest) bad u Ph. Crescent R. Laloo (Assistant Parish Priest). Ha ka jingïathuhkhana jong u ha ka por Mass Bakhuid, u Ph. John Michael u la kren sngewtynnad halor ka phang “Ka Triniti Bakhuid, ka dur-nuksa na ka bynta ka ïing ka sem”. La pynkhraw shuh shuh ïa kane ka sngi burom da ka pynkup bor ïa ki dkhot ka PPC bad nongïalam KBB jong ka Parish ha ka Mass Bakhuid da u Ph. Lambert Dkhar, Parish Priest. La pynithuh ha ki paidriewngeit jong ka Parish baroh kawei ba ïa u Bah Nicholas Nongtdu la thung kum u Secretary bathymmai jong ka PPC bad ia u Bah Promius Dkhar kum u Nongpeit lang KBB jong ka Parish Sutnga.

Ha ka nohphaisngi la bud sa ka jingmane Sakrament bad jingkyrkhu da u Ph. John Michael Marboh. La pynkut ïa kane ka sngi burom bakhraw da ki jingrwai, jingshad bad jinglehkai biria na ki Convent, Hostel, Seng bad Balang shnong bapher bapher kiba hapoh ka Parish.

Parish namDong: sngi burom Ka DohnuD baKhuiD tam u Jisu ha

mooraP

Kum ka dak jong ka jingburom ia ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu, ka

Khubor

Na

ka J

ylla Niam Jowai

Ngi long ki balaitluid namar u Khrist U la pyllait ïa ngi – Kalatia 5:1

Page 41: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 41 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Annunciation Parish Namdong ka la pynlong ïa sngi burom ha ka shnong Moorap kaba la ainam ha ka jingïada jong ka Dohnud Bakhuid tam u Jisu ha ka 22 tarik Jylliew. La sdang ïa kane ka jingleh burom da ka Mass Bakhuid ha kaba u Most Rev. Thomas Menamparampil (Apostolic Administrator jong ka Jowai Diocese) u la long u kongsan ha ka kñia ka khriam ha ka jingïasynran lang jong u Ph. Martin Shylla (Parish Priest) bad u Ph. John Michael Marboh (Assistant Parish Priest). Ha ka por Mass u Ph. Martin Shylla u la ïasam ïa ka ktien u Blei halor ka phang “Ka jingieid u Blei”. La pynkhraw ïa kane ka sngi da ka jingpdiang Kommunion jong ki 54 ngut ki khynnah barit kiba pdiang ïa u Jisu ha ka sien nyngkong ha ka jingim jong ki.

Ha ka nohphaisngi, la pharia sngewtynnad ïa ka Ktien u Blei da i Dr. Mellinus Lamin iba la kren halor ka phang “Ka Longïing Longsem ha ka juk mynta”. La pynkut ïa kane ka sngi bakhraw da ka jingmane Sakrament bad jingkyrkhu ba la pynïaid da u Ph. John Michael Marboh.

Parish ummulong: Ka ïingmane baKhuiD tam u Jisu-wahïaJer

Ka ïingmane ha kaba la ai nam ha ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu jong ka shnong Wahïajer Parish Ummulong ka la rakhe pyndonburom ïa ka sngiburom jong ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu ha ka 15 tarik u Jylliew 2014 ha ka rukom kaba kyrpang. La pynlong ïa ka jingduwai pynkhreh naduh ka 12, 13 bad 14 tarik.

Ha ka Sngi u Trai 15/6/14 shuwa ka kñia ka khriam la ïoh ïa ka jingkren pdiang sngewbha da u Babu Venancius Pyrtuh. La nang pynphuh pynphieng shuh shuh ïa ka sngi bakhraw da ka jingkñia Mass Bakhuid da u Most Rev. Thomas Menamparampil

(Apostolic Administration ka Jowai Diocese), Ph. Dominic Kympat P.P, Ph. Mahimaidas Asstt P.P bad Ph. Augustine Lamin Rector ka Seminary Ummulong. La sakhi lang da ki paid riewngeit, ki Sistar jong ka Carmel Convent, kumjuh ruh na ki Parish ba marjan.

Ha ka por nohphaisngi la don ka jingrah donburom ïa ka stashu jong ka dohnud bakhuid tam u Jisu ha ki lad ki lynti shnong Wahïajer da u Bishop. La nang pynbang pynthiang shuh shuh da ki jingkren halor ka phang “Ka longïing longsem” da u Bah Valarine Lynrah na Nongrah Parish Nongthymmai la pynkut ïa kane ka sngi ba khraw da ki kyntien ai khublei bad leit suk leit saiñ sha la ki longïing longsem da u Bah Bistil Lakiang, Vice-Chairman Sub-District Mukhla-Wahïajer.

seminar ha muKhla-nongrim

Kum shi bynta ban rakhe ïa u snem jong ka Ïing ka Sem ki paidriewngeit jong ka shnong Mukhla-Nongrim ki la pynlong ïa ka seminar ha ka 22 tarik Jylliew, 2014 ha ka ïingskul Mukhla-nongrim kaba hap hapoh ka jingpeit jingkhmih jong ka Parish Ummulong. U Ph. Augustine Lamin, u Rector ka Joseph Nardini Seminary u la ïarap ban ai seminar ïa ki paidriewngeit jong kane ka Balang shnong. Une u Sohblei u la ban halor ka bynta jong ka jingdonkam

“Uta uba kawang ktieh um ju don ki kti kiba khuid”

Page 42: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 42 ❘

ban wanrah ïa ka jingïadei jingmut bad jingïaphylliew jingmut hapoh ka ïing ka sem, da kaba ai ruh ki nuksa bapher bapher kiba jia ha ka imlang ka sahlang. Baroh ki la ïashim bynta pura ha kane ka seminar kaba shisngi. La sdang ïa ka seminar ha ka por 10 baje mynstep bad la pynkut pat da ka Mass Bakhuid ha ka por 3:30 ei ei.

Parish barato: wan Jngoh Ka Kmie u blei ïa Ka Parish barato

Ha ka 4 tarik u bnai Jylliew, ka Seng Longkmie jong ka Parish u Khrist Syiem Barato ka la leit ban shaw ïa ka Stashu jong ka Maria ka Kmie u Blei na ka shnong Mynsngat, Parish Namdong. Kane ka long kum shi bynta ban pynkhreh ïa ka National Conference jong ka Synjuk ka Seng Longkmie ka ri India. Ïa kane la leit synran lang da bun ki longkmie ka Barato, Mukroh bad Khliehsniriang ryngkat bad ka jingïadon lang bad u Ph. Polycarpus Shylla, Parish Priest. Hadien kane la rah donburom ïa ka Maria da ki longkmie ka Barato da ka Proseshon kali naduh Mynsngat haduh Barato.

Ha ka sngi kaba bud, kata ka long ha ka janmiet jong ka 5 tarik la rah pyndonburom ïa ka Maria sha ka balang shnong Mukroh. Ki longkmie jong ka Balang Mukroh ki la pdiang burom ïa ka Maria naduh khliehshnong da ki Mombati bad ki syntiew ki skud. La pynkut ïa ka jinglehriewblei ïa ka Maria da ka kñia ka khriam Ïukharist Bakhuid.

Ka Maria ka la leit jngoh ïa ka Balang shnong Thangraiñ. Hangne ruh ki paid riewngeit ki la pdiang burom ïa ka da ka jingïaid proseshon naduh khliehshnong shaduh Ïingmane. Bad la pynkut ïa ka jinglehriewblei ïa ka Maria da ka jingmane Sakrament.

Ka Maria ka la leitjngoh ïa ka Balang shnong Khliehriat-Nongjngi. Hangne ruh ki paid u Blei ki la pyndon burom ïa ka Maria ha ka rukom kaba i shongkun haduh katta.

Parish barato: Ka sngi u trai PenteKost

Ka long kaei kaei kaba donbok ïa ngi ki paid u Blei ka Parish Barato, namar ba ngi ïoh ban rakhe ïa ka sngikha jong ka Balang ha ka jingïadon ryngkat ka Maria ka Kmie ka Balang. La sdang ïa ka sngi da ka Jingkñia Ïukharist Bakhuid. U Ph. Polycarpus Shylla, Parish Priest u la kren sngewtynnat shaphang ka jinglongkmie ka Maria.

Ha ka nohphaisngi la rah donburom ïa ka Maria ka Kmie ka Balang sawdong ka shnong Barato da ki longkmie ka Parish ha ka khor ka khriam tynrai ba i shongkun haduh katta.

Ha ka por 9 baje mynstep ki longkmie ka Parish Mawkyndeng ki la wan poi ha Barato ban shimti noh ïa ka Maria na ka Parish Barato sha Parish Mawkyndeng. Ha shuwa ka jingshimti ïa ka Maria, la pyndep shuwa ïa ka kñia ka khriam Ïukharist ryngkat ka jingdon lang jong bun ki longkmie ka Parish Barato bad ki khynnah skul ka St. Peter Secondary School Barato.

Parish barato: sngi burom Jong Ka DohnuD baKhuiD tam u Jisu

Baroh shi Parish kumba ju long man la u snem, ki paid riewngeit jong ka Parish Barato ki la leit pilkrim bad leh riewblei ïa ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu ha ka Balang shnong Mukroh. Ïa ka kñia ka khriam Ïukharist la pyndep da u Ph. Manbha Pakem, Dean of Studies Bl. Joseph Nardini Seminary Ummulong ryngkat ka jingsynran lang u Phadar Rangbah, Ph. Polycarpus Shylla. Ha ka nohsngi la don ka jingïaid Proseshon sawdong ka shnong Mukroh.

U Blei U la ai ha ngi ka jingstad ban sngewthuh pura ïa ka jingmaïa jong ka mon jong U – Ephesus 1:9

Page 43: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 43 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

dei ban long barabor kita ki samla kiba pyni nuksa babha khnang ban dup lah ban ialam ia kiwei. Ïa ka phang pdeng ‘Ko Trai shano ngin leit Me Me don ki Ktien kiba ai ia ka jingim bymjukut’ la kren da i Sr. Meristella ha kaba i la sneng la kraw ia ki samla ba dei ban long kum u Petrus Bakhuid uba phai barobor sha ka Ktien jong u Blei ha ka jingim jong u. La kñia ia ka Mass Bakhuid da u Ph. Gilbert Gel Bhoi SDB ryngkat bad u Ph. Cosmos Jyrwa. U Ph. Anthony Lurshai Wahlang SDB u la pyniaid ia ka jingmane Sakrament.

Parish mairang: Ka sngi burom Jong Ka Parish

Ka la long ka sngi kaba dap da ka jingkmen ïa ka Parish Mairang baroh kawei namarba ha ka 6 tarik Naitung 2014 la pynlong ïa ka sngi burom parish ha Mairang. La pynkhraw da ka jingdon lang u Bishop Victor Lyngdoh bad hapdeng ka Mass bakhuid la don palat 210 ngut ki khynnah pdiang Kommunion banyngkong bad 260 ngut kiba pdiang ïa ka Sakrament jong ka Jingpynskhem. U Bishop u la kyntu jur ïa ki samla kiba dang khie dang san ban long borabor kiba husiar ïa la ka jingim ban long kiba ïeng sakhi ïa ka kyrteng jong u Trai Jisu ha ka jingim jong ki. Ha ka por mynsngi la don

Na

ka J

ylla Niam N

ongstoiñ

Khubor

Parish nongstoiñ: seminar ha Ka sngi burom u Petrus & u Paulus

Ka Nongstoiñ Parish ka la rakhe ia ka sngi burom jong u Petrus bad Paulus Bakhuid ha ka 29 tarik Jylliew 2014. Kum shibynta ban pynkhraw shuh shuh ïa kane ka sngi, ki khun samla jong ka Parish ki la pynlong ïa ka Seminar jong ki, kaba shisngi. La don 263 ngut ki nongwan shim bynta kynthei bad shynrang ha kane ka prokram. Ki nongai jingkren ha kane ka sngi ki long: Ph. Cosmos Jyrwa, Bah Genes Thyrniang bad i Sr. Meristella Kharthangmaw fma. Ïa ka sobjek ‘ki samla bad ka Ktien U Blei’ la kren da u Ph. Cosmos ha kaba u la ong kum ki samla dei ban ïai im sngi da ka Ktien jong u Blei miet la bad sngi khnang ban long kita ki samla kiba khlaiñ ha ka jingngeit Khristan. U Bah Genes Thyrniang u la kren shaphang ‘Ale Nongïalam’, u la iai ban jur ia ki samla ba

“Kawei na kiei kiei kiba suk tam ban shem ka long ka jingbakla”

Page 44: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 44 ❘

ka jingmane Sakrament bad ki jingleh kmen lang ban sngewnguh ïa u Blei na ka bynta ki jingkyrkhu halor ka Parish baroh kawei da ki Program bapher bapher.

Parish nonghYllam: saKrament JingPYnsKhem baD Jinglehburom ha Ka 14 baD 15 tariK JYlliew 2014

Ha ka Sngi Saitjaiñ janmiet ka la don ka jingduwai Rosari, Jingmane Sakrament bad ruh ka jingpynkhreh na ka bynta ka Sakrament jingpynïasuk. I Sr. Torida Shullai bad Sr. Treshaline R. Sangma ki la ïalam ïa ki paidriewngeit ha ki jingduwai, katba u Bishop Victor Lyngdoh, Ph. Joseph bad u Ph. Roshan pat ki dang shong na ka bynta ka Sakrament Jingpynïasuk. Ha ka 15 tarik Sngi u Trai ka Mass kaba ishongkun ha kaba ki la don 57 ngut ki khun samla kiba pdiang ia ka Sakrament Jingpynskhem. Hadien ka Mass Bakhuid ka la don ka cultural program hapoh Jingaiti School Hall, ha kaba la ïoh ïa ki kyntien pdiang sngewbha na i Sr. Torida Shullai. Ki khynnah Presentation convent ki la pyni ia ki item bapher bapher khamtam ka skit kaba ki la leh shaphang ka longïing longsem. U Bishop Victor bad Ph. Roshan ki la sam ruh ia ki khusnam sha ki khynnah kiba la jop ia ki jingïakob bapher bapher. La pynkut ia ka cultural program da ki kyntien ai khublei sngewnguh na i Sr. Superior Sr. Jitu Minj.

Parish mawthong: na bhoPalsha shngimawlein

Ka 7 tarik Jylliew 2014 ka dei ka sngi ba la thoh ha u mawmarbul, kan sah nam ha ngi mynta bad ha ki longdien ki ban wan, ha kane ka sngi 7 ngut ki Sistar jong ka jingïasyllok u Benedict jong u Lioba bakhuid (Benedictine Sisters of St. Lioba) ki la wanpoi ban sdang ïa ka Mishon ha

Shngimawlein, Parish Mawthong. La leit shaw ïa ki sistar na Shillong da ki rangbah ba la ïalam da u Babu Wanjop Ryngksai. I Sistar Jyothi Kalliyathuparambil OSB, Mother Prioress i la wan on da lade hi ia ki laingut ki Sistar shaduh Shngimawlein. Ki lai ngut ki Sistar bathymmai ki long Sr. Achana OSB, Superior i dei i Nos, i Sr. Pushpa OSB iba nang ban ïalap, bad i Sr. Joicy OSB iban peit skul. La pdiang burom ha phyllaw ïingmane da ka Balang shnong ryngkat ka jingdon lang ki Phadar na Parish Mawthong. La ïoh ïa ka jingpdiang burom na u Babu Wanjop, na ki Samla jong ka Balang, bad na u Myntri ka shnong Shngimawlein Bah Stailand Nongrum. La ioh ia ki jingkren na i Mother Prioress Sr. Jyothi, na u Bah E. Khongthiang u Engineer na PHE Mawkyrwat, na u Ph. Sylvester Nongsiej, na u Babu Head Gardelius Thyrniang bad na u Rangbah Balang. La kyrkhu ïa ka ïingsah ki Sistar bad la pynkut da ka jingïabam ja lang ha ïing jong u Babu Stailand Nongrum. Shongsuk bad ngi Sistar, naduh Bhopal sha Shngimawlein.

Parish mawthong :Ka sngi burom DohnuD baKhuiD tam u

Jisu ha nongsYnrieh

Ha kane ka sngi burom, la pynlong ïa ka Mass Bakhuid da u Ph Sylvester

Shisha don kiba ïalap ïa u Khrist na ka jingbishni bad ka jingïakob, hynrei don ruh kiba leh na ka mon babha – Philippi 1:15

Page 45: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 45 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

Nongsiej, bad la ai jingkren da u Ph George Jarain halor “ka Dohnud Bakhuid tam u Jisu bad ka ïing ka sem kaba la pynitynnad bad pynjanai da ka jingaiei jong u Mynsiem Bakhuid.” Ha ka nohsngi la rah donburom ia ka Durmot ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu sawdong ka shnong. Ha kane ka sngi la don lang ki tymmen basan bad ki riewngeit na ka Balang Presbyterian ruh. Ka jingkut ka sngi burom ba pynsahnud da ki jingshad ba itynnad na ki khynnah bad ki longkmie kiba la ai ia ka jingshad tynrai ka ba la pynjahthait jrut ïa baroh.

Parish nonbah: annual Youth meet 2014

Ka Seng Samla Block D, Parish Nonbah ka la pynlong ïa ka 1st Annual Youth Meet 2014 ha ka 6 tarik Naitung 2014 ha Ladweitang. La don haduh 37 ngut kiba wan shim bynta. La ïadon ryngkatlang ruh u Ph. John Albert Ryntathiang, Diocesan Youth Director, Bah Kynsai John Iawphñiaw, Resource Person, Bah Archangelo Kharjahrin, Adviser jong ki samla, Bah Julius Nongdkhar bad Bah Plasterland Sangriang kiba long ki Rangbah Balang, Samla Khrawbok L. Marshillong bad Samla Lapynshai

Khardewsaw (President bad Secretary Seng Samla Balang Nonbah) bad Samla Augustine Thongni (Publicity ICYM). U Samla Basil Wahlang u la long u shongknor ha kane ka sngi, ha kaba u la khot ia baroh ban pynlong ia ka jingduwai ba la ialam da u Samla Wilbert Wahlang. Ïa ki kyntien lamphrang bad pdiang burom na i samla Shantimary War, Secretary ka Seng Samla jong ka Block, bad ïa ka jingkren na u Bah Kynsai Iawphñiaw halor ka phang ba la kdew haneng, “Ko Trai shano ngin leit, Me Me don ki ktien ba ai Jingim” (Io 6:68). Ka sienshong kaba ar la ai da u Bah Kynsai John Iawphñiaw, u la kren halor, “Ki samla kum ki nongialam”. Hadien ki jingialehkai la ïoh ia ka jingkren na u Bah Archangelo Kharjahrin, uba long u adviser jong ka Seng Samla Nonbah. U Bah Archangelo nyngkong eh u la ïaroh ïa ki samla jong ka block kiba la shim ïa kane ka sien jam ban pynlong ia kane ka Youth Meet bad u la ai mynsiem ban nang trei shitom ban kyntiew shuh shuh ia ki samla ha kane ka dong. La ioh ruh ia ka jingkren na u Ph. John Albert Ryntathiang, Diocesan Youth Director, ha kaba u la ai mynsiem ia ki samla bad lyngba ki jingïathuhkhana u la khot ïa ki samla ban wan shakhmat ban ïarap lem ia kiwei ki para samla khamtam kito kiba la jngai na u Blei bad ki bym tip ia ka Balang. La ioh ia ka jingkren pynkut na i samla Magdalin L. Rngaid.

Parish mawlangDeP: PYnlong leaDershiP training

Ka Catholic Youth St Francis of Assisi Mawlangdep Parish ha ka 28 & 29 tarik Naitung 2014 ka la pynlong ia ka Leadership Training Program kaba ar

“Lada phim tip ong beit ba phim tip; haba artatien, ïathuh ïa ka jingshisha”

Page 46: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 46 ❘

Khubor na ki saw lyer

sngi hapoh Parish, ha ka jingwan shim bynta ki 60 ngut ki Nongkitkam jong ki Balang shnong bapher bapher. Ïa kane ka training program la ai da u Ph. Paul Olphindro Lyngkot uba dei u Vice Provincial jong ka Silchar Province bad i Sr. Helen khonglah MSMHC ki la long ki nongai jinghikai ha kane ka Prokram.

La sdang ia kane ka Prokram da ka jingpynkiew ia ka lama jong ka seng ha kaba u Babu Witting Mawsor uba dei u MLA jong ka Mawthengkut Constituency u long ruh u kongsan ha katei ka sngi, ha ka jingiadon ryngkat u Ph. Tom Joseph uba long u Phadar Rangbah jong ka Parish, u Ph. Paul, Sr. Helen, Sr. Alphonsa, u Babu C. Nongkseh. La pynkut ïa kane ka prokram da ka Mass bakhuid ha kaba u Ph. Paul u la long u Nongkñia Rangbah ryngkat ka jingsynran lang u Ph. Venish. La pynkut ia ka prokram da ka jingkren ai khublei na u President jong ka CYFM, u samla Elpidius Marngar.

Parish mawlangDeP: Ka la raKhe PYnDonburom ïa Ka Kmie bneng

La rakhe pyndonburom ïa ka Kmie Bneng ka Maria Theisotti ha ka 25 tarik u Jymmang 2014. La don haduh 58 ki khynnah kynthei bad shynrang kiba la wan na ki shnong bapher bapher jong ka parish Mawlangdep. Ha ka janmiet Sngi Saitjaiñ la sdang ia ka jingïaseng miet da ka jingduwai ia u Rosari Bakhuid bad ka jingkren na u Bah Ferly Marwein. Ha ka Sngi u Trai la sdang ia ka Mass Bakhuid da u Ph. Vinesh. Ha ka nohphaisngi la sdang ia ka jingleh burom ïa ka Kmie Bneng da ka jingiaid proseshon bad ka jingduwai Rosari bad ka jingkren na u Bah Victor Kharbani.

Ha ka 1 tarik u Jylliew 2014 pat la ai Baptisma ïa ki 39 ngut ki khun ba thymmai jong ka Balang bad ban rakhe ia u Snem jong ka ïing ka sem ka Parish. La ai jinghikai ïa ki da i Sr. Piiusha, Head Katekist Krekorius Kharbani, Bah Dominic Lyngkhoi.

Parish sonaPahar: Ka Jingleit Pilgrim sha Ka DohnuD baKhuiD

tam u Jisu

Ki Khristan ka Parish Sonapahar ki la pynlong ka jingleit pilkrim sha ka Shrine jong ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu kaba don ha Nonbah Parish Nongstoin. La don ka jingiaid proseshon napoh Parish ryngkat ka Stashu jong ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu. Ynda la poi shapoh ïingmane, ngi la pynlong ka jingduwai ïa u Rosari jong ka Jingisynei Jingblei ryngkat bad ka jingaiti ha ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu. Ngi la ïohpdiang ïa ka Sakrament Jingpyniasuk da ka jingdonlang jong u Bishop Victor Lyngdoh bad u Ph. John Albert Ryntathiang.

Ïa ka Jingmane Sakrament bad ka Mass Bakhuid pat la ïoh pdiang na u Ph. Richard Iawphniaw, ha kaba u la ai ki jingsneng jingkraw ban nang pynjur ka jingieid ïa ka Dohnud Bakhuid Tam u Jisu, lyngba da ki kam bad ki jingleh jong ngi ba man ka sngi.

Phi ki kynthei to pyndem burom ïa lade ha la ki tnga – Kolosse 3:18

Page 47: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

❘ 47 Ka Ïing Khristan – Nailar 2014

VatiCan: Da Ka thma ïa Ka thma Kan nang PYnJur ïa Ka thma

Ha kine ki taïew ba la dep, ka la don ka jingïakynat kaba jur hapdeng ka Israel bad ka Palestinian. Ka la don bun ki jingjot ha ki ïing ki sem bad wat

ka jingïap ruh. Ki nongïalam jong ka Balang Katholik ha kitei ki jaka, ki la pyrta jam da kawei ka sur ban sangeh noh ka jingïakynat bad wan wanrah noh ïa ka jingsuk. Ki la pyrta da kaba ong ba ka jingpynbud da ka jingsniew ïa ka jingsniew, kan nang wanrah pynban ïa bun ki jingsniew - (CNA/EWTN News).

usa: Ka Jingïalang Jong Ki longïing longsem

U Archbishop Stefan Soroka jong ka Ukrainian Archeparchy of Philadelphia u la don ka jingthmu ban khot ïa ki longïing longsem kiba la ïaishah ïa ki jingpynshitom babun na ka bynta ka jingngeit jong ki; sha ka “World Meeting of Families” kaban sa long ha Philadelphia ha u Nailur 2015. “Ka Balang Katholik ha ri Ukrain ka la mad ïa ki jingshah pynshitom babun ha ka jingngeit jong ki da ki spah snem. Ngi la sngewdei ba kito kiba la mad ïa kine ki jingshah shitom, kin ïoh lad ban ïathuh ïa ki jingeh jong ki” la ong u Archbishop Soroka - (CNS).

PhiliPPines: PYnKYnmaw Ki bishoP ïa Ka Kamram Ki nongsumar nongPang

Ka kynhun ki Bishop jong ka ri Philippines ha ka jingïalang jong ki, ki la pynkynmaw ïa ki doktor, ki nos, ki nongsumar ïa ki nongpang ïa ka kamram jong ki kum ki Katholik. U Archbishop Socrates Villegas jong ka jylla niam Lingayen-Dagupan, uba dei ruh u president jong kane ka kynhun u la ong ba ka dei ka kamram jong u Bishop ban ai ki jinghikai badonkam ïa ki doktor, ki nos bad kiwei kiba sumar nongpang ïa ka jinghikai jong ka Balang ha kaba ïadei bad ka jingkoit jingkhiah. Kane ka kynhun ki Bishop, ka la kyntu ïa ka sorkar ruh ba kan shim khia ha kaba ïadei bad ka jingsumar ïa ki nongpang bad ïa ki longïing longsem ba shem jingeh - (CNS).

Khubor na ki saw lyer

To shad kmen barabor wat ju pep ban duwai – 1 Thes 5:16-17

Page 48: Ka ïing Khristan - Shillong Archdioceseshillongarchdiocese.org/news letter/Ka Iing Khristan.pdf3; Lk 4:16-30). Hangne keiñ ka paw ka ïing ka sem banylla tam. Ha kane ka ïing ka

Ka Ïing Khristan – Nailar 2014 48 ❘

Ka Khana lyngKot“Ki jingKren lorni”

Ka don phi ki jinghikai pyrshah kaba ïa kren lorni. Ki jinghikai ba paw tyngkreiñ eh ki long na u Sirak haba u ong, “Lada phi pyrsad ïa ka phylliah ding, kan meh; lada phi biah ïa ka, kan lip; hynrei baroh ar ki mih na ka shyntur jong phi” (Sir 28:12). Nangta pat, “Kat uba shah shkor ïa ka ’tien lorni un ym shem jingjah thait lymne ïoh jingsuk” (Sir 28:16). Ha ka jingshisha ka lynnong 28 baroh ki dkhot naduh 17 haduh 26 ki kren shaphang kane ka phang.

Na kine ki jingkdew ngi tip ba ka jingkren lorni ka dei ka pop. Baroh ki niam ha ka imlang sahlang ki hikai ïa kane bad ngi kiba bat niam, putet ngi liat ha ki jingkren lorni. Lada ngi ïa kren lorni, ngi pynbudnam khlem poi pyrkhat ïano re. Ka jingkren lorni khlem da tip ïa ka jingshisha ka lah ban dung byllud ïa kito

ki bapli baluilui. Ngin pyrshang shuwa na la rympei ba haba don mano mano ba sdang kren lorni ngin ong ngim treh sngap ba lah ban dei tang ki ktien nang-ang ’tien lorni. Ki jingïakren lorni ynda ki paw pyrthei ki lah ban pynpait pynpra ïa ka ïing ka sem ka imlang sahlang.

Ka jingkren lorni ka pur nawei shawei, na u, sha ka, na ka, sha u. Ynda kut ka kren lorni sa ka jingmaham, “Hei wat ïathuh ho ba ka ïathuh ka A, ba ïathuh ka B, ba ïathuh ka K, ba ïathuh ïa nga.” Ka jingkren lorni te phi ka heh ka san ka pur bad leit nawei shawei. Lada ka Kong Lor kan sdang, “Ani shoh khun u Bah El.” Ka Kong Ni kan pur, “Ani ka shoh khun u Bah El la jngem lut ki khun.” Sa kawei pat, “Ani ka shoh khun u Bah El te lah kheiñ lut ki kti ki kjat.” Kawei pat hana, “Ani ka shoh khun u El haduh ba hap leit rah hospital dang sah sah ha ICU.” Phewse ka Kong Lor ka ïohi ba u Bah El u shu jyrwait shkor ïa la u khun. Ki ong: U THYLLIEJ UM DON SHYIENG, HYNREI U LAH BAN PYNPRA PHOM ÏA KA MET.

(L.H.P)

arunaChal PraDesh: la ai nam ïa Ka ïing bishoP ha u John Paul ii baKhuiD

Ka ïing Bishop jong ka jylla niam Miao, ha Arunachal Pradesh la kyrkhu da u Nuncio jong ka ri India bad Nepal, u Archbishop Salvatore Pennacchio, la ai nam ha u Kpa Bakhuid John Paul II bakhuid. U Bishop George Pallipparambil jong kane ka jylla niam u la ong ba la ai nam ïa kane ka ïing ha une u riewkhuid namar ba u John Paul II bakhuid u dei u bad dang shu long riewkhuid shen bad u long ruh ka nuksa ïa baroh ba wat ha ka jingpynshoi babun jong kane ka pyrthei mynta, dang lah hi ban long riewkhuid - (CNA/EWTN News).

To long kiba ïaishah ko para bangeit haduh ka jingwan jong u Trai – Jakob 5:7