journal of thailand protected area

วสยทศนสานกอทยานแหงชาต :

เปนอทยานแหงชาตทมความมนคงและสมบรณของระบบนเวศ โดยแนวทางประชารฐ เพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน

1สานกอทยานแหงชาต

Journal of Thailand Protected Area

มกราคม-ธนวาคม 2560ISSN 2408-0977จานวน 1,000 เลม

ทปรกษา

ธญญา เนตธรรมกล

อานวยการ

ดร. ทรงธรรม สขสวางกนตนนท ผวสอาด

บรรณาธการ

หทยรตน นกล

กองบรรณาธการ

ศศพทน สวรรณมระ ผกาวด ตยเจรญ ณฐธยาน ศรบญเรอง สปราณ กองทพ วชระ สาล กมลวรรณ กฤตสมพนธ

พมพท ไอเดย สแควร

411/108 จรญสนทวงศ 33 แขวงบางขนศร เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ 10700โทรศพท 0 2412 5493, 090 937 8730 โทรสาร 0 2866 7576E-mail: [email protected]

www2.dnp.go.th/dnpii/

ปก

อทยานแหงชาตดอยอนทนนท สวนจดการทองเทยวและนนทนาการ

2 สวนวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต

อทยานแหงชาต 4.0

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มภารกจหลกสาคญ ไดแก การอนรกษ คมครอง

ฟนฟทรพยากรปาไมและสตวปา ตลอดจนวจย พฒนา ใหบรการดานวชาการ บรหารจดการทรพยากรปาไม

และสตวปา โดยกระบวนการมสวนรวมบนพนฐานเทคโนโลยทเหมาะสม และสงเสรมการใชประโยชนจาก

ทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและยงยน ภายใตพนทอนรกษ ไดแก อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา

เขตหามลาสตวปา สวนรกขชาต และสวนพฤกษศาสตร โดยมกลยทธทเกยวของกบงานดานการอนรกษทรพยากร

ไดแก การอนรกษและฟนฟทรพยากรปาไมและสตวปา โดยการปองกนรกษาพนทปาอนรกษใหคงความอดมสมบรณ

ฟนฟปาอนรกษทเสอมโทรมใหกลบคนเปนสภาพปาทสมบรณ อนรกษพนธสตวปาใหคงความหลากหลายทาง

ชวภาพ พฒนากระบวนการมสวนรวมในการบรหารจดการปาไมและสตวปา และนาเทคโนโลยและสารสนเทศ

มาใชในการจดการพฒนาศกยภาพแหลงทองเทยวอทยานแหงชาต ใหความรความเขาใจ และกระตนจตสานก

ในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตแกนกทองเทยว อนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝงในพนท

อทยานแหงชาตทางทะเล พรอมสรางมาตรการฟนฟทรพยากรทางทะเล รวมถงการเตรยมความพรอมในการ

รองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ

ดงนน มความจาเปนอยางยงทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จะตองดาเนนการใชขอมล

ดานวชาการสมยใหมมาสนบสนนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต โดยอาศยนวตกรรมทเปนมาตรฐาน

และแนวทางปฏบตทเหมาะสม สอดคลองกบวตถประสงคของการจดการพนท ซงสานกอทยานแหงชาตจะตองรบ

ดาเนนการ เพอใหสอดรบกบการดาเนนการของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ในยคประเทศไทย

4.0 ตามนโยบายรฐบาลดวย

ทายน ขอแสดงความยนดกบสานกอทยานแหงชาตทไดจดทาวารสารวชาการ “Journal of Thailand

Protected Area Volume 2” ทไดจากการศกษาของศนยวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต 5 แหง

และศนยปฏบตการอทยานแหงชาตทางทะเล 3 แหงททางานครอบคลมพนทคมครองทเปนอทยานแหงชาต

ทวประเทศ และหวงวาคงเปนประโยชนกบผบรหารของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชระดบพนท

และหวหนาหนวยงานทเกยวของทจะนาไปใชประโยชนในการจดการอทยานแหงชาตและพนทคมครองอนๆ

ทอยภายใตการบรหารจดการของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชตอไป

นายธญญา เนตธรรมกล

อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

สงหาคม 2560

คาปรารภ




อทยานแหงชาตของไทยนบไดวาเปนหนงในระบบการจดการพนทคมครองทมขนาดใหญแหงหนง

ของโลกเมอเทยบสดสวนพนทคมครองตอพนทของประเทศ นอกจากน รฐบาลยงมแผนทจะประกาศเพมพนท

คมครองของไทยขนอกเปนรอยละ 25 ของพนทประเทศในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12

อยางไรกด เปนทประจกษวาความกาวหนาในการพฒนาประเทศของไทยในชวงระยะหลายทศวรรษทผานมา

ยงสงผลใหเกดการทาลายระบบนเวศและทรพยากรธรรมชาต พนทปาไม พนทชายฝง และพนทชมนาหลายแหง

สภาพแวดลอมธรรมชาตถกแทนทดวยการพฒนาระบบโครงสรางสาธารณปโภคหลากหลายประเภท การพฒนา

เศรษฐกจมกถกจดใหมลาดบความสาคญเหนอกวาการอนรกษอยเสมอ ดงนน อทยานแหงชาตและพนท

คมครองอนๆ จงถอเปนฐานทมนสาคญสดทายของระบบนเวศและทรพยากรธรรมชาตอนสาคญยงของประเทศไทย

รฐบาลปจจบนกาลงปรบปรงพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา และพระราชบญญตอทยาน

แหงชาต การบรหารจดการพนทคมครองทงหมดเปนความรบผดชอบของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

อยภายใตการบรหารจดการของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดงนน การสรางความตระหนกถง

ความสาคญของการปกปองพนทคมครองเพออนรกษความสมบรณของระบบนเวศในอทยานแหงชาตตางๆ

ของประเทศเปนหนาททสาคญของสานกอทยานแหงชาต นอกจากน ทงรฐบาลและประชาชนคนไทยเรมตระหนกวา

อทยานแหงชาตเปนสมบตอนลาคาของประเทศ ทงในดานการอนรกษพนธพช สตวปา และระบบนเวศทงระบบ

รวมทงเปนแหลงบรการทางนเวศใหแกประชาชนและภาคธรกจในการดารงรกษาศกยภาพในการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมของประเทศ และวถชวตของผคนนบลานในชนบท สานกอทยานแหงชาต ไดจดตงหนวยงานขนสาหรบ

ดาเนนการจดการอทยานแหงชาตใหยงยนและเปนสากล เพอรองรบนโยบายประเทศไทย 4.0 ของรฐบาล

และการเปลยนแปลงตางๆ ทจะเกดขน โดยไดจดทาโครงการ Smart National Park 4.0 ตามนโยบายของ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มการจดตงศนยเฝาระวงภยคกคามพนทอทยานแหงชาตเพอรองรบ

แผนการปฏรป 20 ปประเทศของรฐบาล นาไปสเปาหมายในการจดการอทยานแหงชาตอยางยงยน โดยอาศย

ขอมลวชาการจากศนยวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต 5 แหง และศนยปฏบตการอทยานแหงชาต

ทางทะเล 3 แหงททางานครอบคลมพนทคมครองทเปนอทยานแหงชาตทวประเทศ ไดผลตผลงานวจยดานตางๆ

ทเกยวของกบการจดการอทยานแหงชาต โดยมงานวจยหลายเรองทสามารถนาไปประยกตใชในการบรหารจดการ

พนทคมครองของประเทศไดเปนอยางด

สานกอทยานแหงชาต จงไดจดทาวารสารเลมนเพอนาเสนอแนวคดใหมๆ และเสนอผลการศกษาวจย

ทเปนประโยชนกบการจดการอทยานแหงชาตและพนทคมครองของประเทศไทย เพอใชเปนขอมลพนฐาน

ทางวชาการทนาไปสการจดการอทยานแหงชาตและพนทคมครองอยางเปนรปธรรมและมประสทธภาพในอนาคต

ดร. ทรงธรรม สขสวาง

ผอานวยการสานกอทยานแหงชาต

สงหาคม 2560

คานา

ทางวชาการทนาไปสการจดการอทยานแหงชาตและพนทคมครองอยางเปนรปธรรมและมประสทธภาพในอนาคต




สารบญ

สงสาคญเรงดวนสาหรบการสรางเสรมศกยภาพของบคลากรในการจดการอทยานแหงชาตCapacity Building for National Park Management

การเปลยนแปลงพนทปาไมในอทยานแหงชาตทบลาน ภายหลงการขนทะเบยนมรดกโลกThe Forest Area Change in Thap Lan National Park after World Heritage Inscription

การตดตามการฟนตวและแนวทางการจดการปะการงภายหลงปรากฏการณปะการงฟอกขาวในอทยานแหงชาตหมเกาะสมลนMonitoring the Recovery and Management of Coral Reef after Bleaching in Mu Ko Similan Marine National Park

สภาพทวไปดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การมสวนรวม ทศนคต และการพงพงทรพยากรของชมชนทอาศยอยบรเวณพนทโครงการกอสรางเขอนแมวงกSocio – economic, Culture, Participation, Attitude and Non – Timber Forest Product Utilization of Community near Mae Wong Dam Project

ความหลากชนดและการแพรกระจายของหญาทะเล บรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง จงหวดตรงSpecies Diversity and Distribution of Seagrasses at Mu Ko Libong Non - Hunting Area

การเปรยบเทยบโครงสรางและองคประกอบชนดพนธไมในปาดบชนภาคใตฝงตะวนตกของประเทศไทยComparison on Structure and Species Composition of Moist Evergreen Forest in Western Peninsula, Thailand

ความหลากหลายทางชวภาพของทรพยากรทางทะเลอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธานMarine Biodiversity in Angthong Marine National Park, Surat Thani

ผลกระทบของปศสตวตอทรพยากรปาไมและสตวปาในอทยานแหงชาตปางสดา Impact of Cattle Grazing on Forest and Wildlife Resources in Pang Sida National Park

กตตกรรมประกาศ

23

5

39

53

69

85

119

135

150




อทยานแหงชาต4.0



สงสาคญเรงดวนสาหรบการสรางเสรมศกยภาพ

ของบคลากรในการจดการอทยานแหงชาต

Capacity Building for National Park Management

ประเดนสาคญ

- กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชม

หนาทรบผดชอบในการรกษาความหลากหลายทางชวภาพ

ของประเทศไทย และสรางความเชอมนวาพนททมความสมบรณ

ทางชววทยาจะไดรบการจดการทด งานนตองอาศยทกษะ

หลายดานซงบางอยางกเปนทกษะใหม

- สานกอทยานแหงชาตกาลงดาเนนการปฏรป

อทยานแหงชาตส “อทยานแหงชาต 4.0” เปนการใชนวตกรรม

ขบเคลอนอทยานแหงชาตเพอชวยในการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมของประเทศอยางมเสถยรภาพ เพอใหอทยานแหงชาต

ไดรบการฟนฟ อนรกษ จดการอยางยงยน รวมทงประชาชน

มสวนรวมในการจดการ เปนอทยานแหงชาตคารบอนตา

มการจดการการทองเทยวแบบไรของเสย มการสรางมลคาเพม

ดานการทองเทยว มการใชพนทปาไมเพอเพมปจจยการผลต

แบบยงชพ ดงนน การปฏรปส “อทยานแหงชาต 4.0” จาเปน

ตองสรางเสรมศกยภาพของบคลากรเปนการเรงดวน

- การลงทนในการสรางเสรมศกยภาพนนพสจน

ใหเหนถงความคมคาไดจากการมเจาหนาททจงรกภกดและ

มประสทธภาพ ทงนจาเปนตองมโครงสรางทางอาชพและการ

จางงานทมนคงมากกวาการใชเจาหนาทชวคราวเปนหลก

นอกจากนเจาหนาทควรมเครองมอในการทางานอยางครบครน

และผทไดรบมอบหมายในการปองกนการลกลอบตดไมหรอ

ลาสตวกควรไดรบการสนบสนนดานเครองมอทพรอมเทยบเทากบ



Professor JEFFREY A. McNEELY

ผเชยวชาญดานการจดการพนทคมครอง

ผลกลอบเปนอยางนอย นอกจากนเจาหนาทดงกลาวยงควร

ไดรบการประกนชวตเพอเพมความมนใจในการปฏบตงานทม

ความเสยง

- โปรแกรมการฝกอบรมในปจจบนมความ

จาเปนตองไดรบการปรบเพมรายละเอยดในหลายหลกสตร

เพอมงพฒนาบคลากรในแตละระดบ โดยครอบคลมเรองตาง ๆ

เชน การวางแผนการบรหารจดการ การบรหารจดการอทยาน

แหงชาตแบบ Single Command การประเมนประสทธภาพ

ของการบรหารจดการ และการบรหารจดการเชงระบบนเวศ

- กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ควรสรางเสรมศกยภาพในการใชนวตกรรมเพอการบรหารจดการ

อทยานแหงชาต รวมทงเร องระบบสารสนเทศภมศาสตร

การรวมมอกบภาคเอกชน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

กบอทยานแหงชาต เศรษฐกจของอทยานแหงชาต และการ

สอสารถงคณคาของอทยานแหงชาตใหกบสาธารณชน

- การสรางการสนบสนนอทยานแหงชาตของ

ประเทศไทยในวงกวางนนจาเปนตองสรางความเขาใจเกยวกบ

อทยานแหงชาตใหกบภาคสวนตางๆ ของสงคมไทยเพอให

ตระหนกถงประเดนปญหาทมความเกยวของ โดยใชชองทาง

ทหลากหลายในการเขาถงกลมตางๆ ตงแตกลมอนรกษอสระ

ไปจนถงกลมนกศกษามหาวทยาลย องคการปกครองสวนทองถน

และองคกรภาคเอกชน




บทนา

เกอบรอยละ 25 ของพนดน รวมถงกวารอยละ 8 ของพนททางทะเลในประเทศไทยอยภายใตความรบผดชอบของ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชจาเปนตองสรางความมนใจวามศกยภาพ

เพยงพอทจะสามารถสนองหนาทความรบผดชอบตอคนรนปจจบนและรนตอๆไปได สงนไมใชเรองนาแปลกใจ สานกอทยาน

แหงชาตจะรวมงานกบหนวยเสรมสรางศกยภาพของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ในการพฒนาวธการสรางเสรม

ศกยภาพเพอการดาเนนการตามแผนการจดการพนทคมครองของประเทศไทย โดยพฒนาจากวธทกรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพชใชอยเดมในการสรางเสรมศกยภาพ และจะเสนอใหมการเพมองคประกอบอนๆ เพอพจารณาดวย

ภารกจพนฐานของการจดการอทยานแหงชาตนนเปนทรจกกนดอยแลว (Appleton, et al., 2003; Hough, 2006)

ขอพจารณาโดยละเอยดในการสรางเสรมศกยภาพสาหรบแผนการจดการจาเปนตองครอบคลมทกษะในทกๆ ดาน ไดแก การบรหาร

ทรพยากรทางการเงนและกายภาพ การบรหารทรพยากรมนษย การตดตอสอสาร เทคโนโลยและขอมลขาวสาร การพฒนาและ

บรหารจดการโครงการ ทกษะภาคสนาม การปองกนการลกลอบลาสตว การประเมนทรพยากรธรรมชาต การบรหารจดการ

การอนรกษระบบนเวศ แหลงทอยอาศยและชนดพนธ การประเมนทางสงคม เศรษฐกจและวฒนธรรม การพฒนาอยางยงยนและ

ชมชนตางๆ นโยบาย การวางแผนและการบรหารจดการอทยานแหงชาต การบรหารในแตละพนท การบงคบใชกฎหมาย กจกรรม

นนทนาการและการทองเทยว ตลอดจนการเพมความตระหนกร การศกษา และการประชาสมพนธ

ในการพฒนาอทยานแหงชาตยคใหม ไดชใหเหนวาการใชนวตกรรมในการบรหารจดการอทยานแหงชาตมความจาเปน

ตองอาศยแนวทางใหมๆ ทงจากเจาหนาทของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และบคคลอนๆ ทตองการเปนผสนบสนน

ดร.ทรงธรรม สขสวาง




อทยานแหงชาต

โดยพนฐานแลว การบรหารจดการพนททมความ

อดมสมบรณสงสดในประเทศ การใชวธการทางชวภาพเพอชวย

ในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม และการ

รกษาสภาพความสมบรณทางชววทยาของระบบนเวศใน

ประเทศเปนเรองทหนกเกนความรบผดชอบสาหรบกรมใด

เพยงกรมหนง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชได

ลงทนครงสาคญในการสรางศกยภาพดานการจดการ โดยไดรบ

การสนบสนนจากหนวยงานตางๆ หลายแหง เชน มลนธฟรแลนด

ทสนบสนนการตอตานลกลอบลาสตว สมาคมอนรกษสตวปา

(WCS) และองคการกองทนสตวปาโลกสากล (WWF) ทสนบสนน

การลาดตระเวนเชงคณภาพ มลนธอมตะทสนบสนนการประสาน

การจดการอทยานแหงชาตในรปแบบอทยานพอทยานนอง

สานกงานพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) และกองทน

สงแวดลอมโลก (GEF) ทสนบสนนการเรงเสรมความยงยนของ

การจดการพนทคมครอง แตกยงไมเพยงพอสาหรบความตองการ

ในการจดการอทยานแหงชาตในยคปจจบนProfessor Jeffrey A. McNeely

ผเชยวชาญดานการจดการพนทคมครอง




ขอจากดเบองตนบางประการในการสรางเสรม

ศกยภาพบคลากรในระยะยาว

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชมความ

พยายามในการสรางเสรมศกยภาพบคลากรในทกระดบตงแต

ผควบคมพนทคอหวหนาอทยานแหงชาตไปจนถงเจาหนาท

พทกษปา ผลทไดจากการลงทนทางดานบคลากรนควรคงอย

ในระยะยาว แตกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

กลบตองเผชญกบปญหาเนองจากมบคลากรจานวนมากทเปน

ลกจางชวคราวและมกมองหาโอกาสการยายงานไปยงทอนๆในขณะทบคลากรชวคราวจานวนหนงมความจงรกภกดตออทยานแหงชาตทตนทางานอย แตความภกดนนไมสามารถคงอยไปตลอด หากคนเหลานไมไดรบการรบรองอนาคตทมนคงเมอพจารณาใหชดเจนขนจะพบวาปญหาดงกลาวไมใชเรองทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชจะสามารถแกไขไดดวยตนเอง แตเปนเรองทควรไดรบความสนใจจากนโยบายระดบสง ประเดนนควรมการเนนยาโดยคาดหวงวาจะไดรบ

การแกไขในระดบทเหมาะสม

ปญหาอกสวนหนงคอ การทเจาหนาทพทกษปา

จานวนมากซงมความสามารถในการปฏบตการปองกน

การลกลอบตดไมและลาสตวนนไมสามารถกาวขนมาเปน

บคลากรประจาได เนองจากคนเหลานมระดบการศกษา

ไมผานเกณฑขนตาทกาหนดไวสาหรบขาราชการพลเรอน

แตวาประสบการณในการปฏบตงานจรงของเจาหนาทเหลาน

ทไดเรยนรในระหวางการเตบโตในระบบนเวศปานนเปนสงท

ไมสามารถสอนกนไดในโรงเรยนเชนกน ประเดนนจงเปน

ประเดนทควรกลาวถง ดวยความคาดหวงวาจะมวธแกปญหา

ทเหมาะสมได

อกองคประกอบหนงทจะชวยรกษาบคลากรทม

ประสบการณไวคอ การใหการสนบสนนทนอกเหนอไปจาก

คาจางรายเดอนทไดรบ ซงหมายถงการมโครงสรางทางอาชพ

ทมโอกาสในการกาวหนาทเหมาะสมเชนเดยวกบทหาร ตารวจ

หรอคร นอกจากน เจาหนาทเหลานนควรไดรบการสนบสนน

เครองมอทจาเปนสาหรบการปฏบตงาน เชน ชดเครองแบบ

อปกรณภาคสนาม เครองมอตดตอสอสาร และอาวธพกพา

สาหรบเจาหนาทพทกษปาทมประสทธภาพเพยงพอสาหรบ

รบมอกบผบกรก เปนตน ทงน เจาหนาทพทกษปายงสมควร

ไดรบการรบประกนสขภาพและชวตโดยเฉพาะอยางยง

เมอตองปฏบตภารกจทมความเสยง ซงทกลาวมานเปนเรองท

เขาใจไดและผมอานาจตดสนใจควรรบทราบ

ในอทยานแหงชาตบางแหง ผควบคมดแลไดใหการ

สนบสนนในเรองเหลานดวยตนเอง แตวธการนไมใชแนวทาง

การแกปญหาทยงยน เนองจากการพฒนาและรกษาเจาหนาท



นนจาเปนตองมการดาเนนการอยางจรงจงในระยะยาวและ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จะตองสนบสนน

อยางจรงจง

หนวยเสรมสรางศกยภาพบคลากรของสานก

อทยานแหงชาตไดมความพยายามอยางมากในการจด

หลกสตรฝกอบรมโดยไดรบการสนบสนนจากหลายแหลง

ซงการฝกอบรมมงเนนในหวขอทมความสาคญเรงดวน ไดแก

การบรหารจดการนกทองเทยว การลาดตระเวนเชงคณภาพ

การทางานรวมกบคายเยาวชน เทคนคการดนก การพฒนา

ประสทธภาพการทางานของเจาหนาทดแลอทยานแหงชาต

เทคนคการตดตอสอสาร การวางแผนเชงพนท การออกแบบ

เสนทางศกษาธรรมชาต เปนตน หวขอเหลานเปนหวขอทม

ความจาเปนทงสน แตการจดหลกสตรเหลานดเหมอนจะเปน

ไปในลกษณะของการอบรมแบบไมไดเปนเฉพาะกลมแตเปน

การอบรมทวไป ซง Dearden and Tanakanjana (2012)

ไดใหขอเสนอแนะวากรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

“ตองสรางความมนใจวา มหลกสตรทมเนอหาครอบคลมและ

เหมาะสมในการจดฝกอบรมสาหรบทกระดบ โดยใชประโยชน

จากสงทมอยในแหลงออนไลนตางๆ เชน องคการระหวาง

ประเทศเพอการอนรกษธรรมชาต (IUCN) และอนสญญา

วาดวยความหลากหลายทางชวภาพ เปนตน”

ขอเสนอแนะนเปนขอเสนอทด แมวาแหลงออนไลน

เหลานควรจะมการแปลใหเปนภาษาไทยและปรบใหมความ

สอดคลองกบบรบทของไทย การสรางเสรมศกยภาพของ

บคลากรในกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ทควร

ดาเนนการ ไดแก

ทกษะในการจดทาแผนการจดการอทยานแหงชาต

จากการสงเกต พบวาแผนดานการจดการของแตละ

พนทนนไดเคยจดทาขนภายใตสญญากบมหาวทยาลย บรษท

สงสาคญเรงดวนสาหรบการสงเสรม

ศกยภาพบคลากรในรปแบบทมอยแลว




ทปรกษา และองคกรอนรกษอสระ ซงกมขอดในบางประการ

แตมขอโตแยงวา แผนดานการจดการจะถกนาไปปฏบตมากขน

หากเจาหนาทระดบอาวโสของพนทไดมสวนรวมอยางจรงจง

ในการเตรยมแผนการจดการและกาหนดลาดบความสาคญ

เรงดวนของกจกรรมตางๆ ทงน อาจจะตองมการเสรมสราง

ศกยภาพใหกบเจาหนาทระดบอาวโส ซงสามารถดาเนนการ

โดยเปนสวนหนงของกระบวนการวางแผนดานการจดการได

และหลงจากนนเจาหนาทของพนทจะตองเขามามบทบาท

สาคญในการเตรยมการสาหรบการจดทาแผนการจดการพนท


ทกษะในการจดการอทยานแหงชาตแบบบรณาการ

การจดการอทยานแหงชาตแบบบรณาการ เปนเรอง

พนฐานทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เขามาดแล

เพอพฒนาประสทธภาพของการบรหารจดการอทยานแหงชาต

แตความคดรเรมนมความจาเปนตองอาศยความรวมมอจาก

หลายหนวยงานซงอาจจะดาเนนการไดยาก หรอยงไมได ดาเนนการอยางเตมศกยภาพ การสรางศกยภาพในการบรหาร

จดการพนทแบบบรณาการเหลานสามารถเรมโดยการ

เรยกประชมเจาหนาทอาวโสของแตละพนทเพออภปราย

ถงปญหาและกาหนดแนวทางในการตอบสนองทคดวา

เปนประโยชน ซงจะนาไปสแผนการทางานโดยละเอยดสาหรบ

พนทอทยานแหงชาตนนๆ ทงนควรมการเตรยมการสาหรบ

การสงเกตการณ ประเมนผล และตอเนองไปยงการปรบปรง

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชควรใหความสาคญ

เรงดวนในการสนบสนนการดาเนนการเชนน โดยอาจจะเรมตน

จากโครงการนารองในอทยานแหงชาตบางแหง

ทกษะในการประเมนประสทธภาพในการจดการพนท


อทยานแหงชาตหลายแหงไดมการใช “เครองมอ

การประเมนประสทธภาพการจดการพนท ค มครอง”

(Management Effectiveness Tracking Tool หรอ METT)

(www2.dnp.go.th/dnpii) ซงพฒนาขนโดยธนาคารโลก

และองคการกองทนสตวปาโลก (Stolton, et al., 2007)

นอกจากน อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ

ยงไดจดเตรยม “ฐานขอมลประสทธภาพการจดการอทยาน



แหงชาตและพนทคมครอง” และนามาใชในเวบไซตบางแหงภายใต

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (www.cbd.int/

protected-old/PAME.shtml) และไดมการประเมน

ประสทธภาพในการจดการอทยานแหงชาตทางทะเล

และชายฝงในประเทศไทยโดยใชเทคนคน เชนเดยวกน

(Hockings, et al., 2012) แตแนวทางทมประโยชนนยงไมถก

นาไปใชอยางเตมศกยภาพ จงสมควรมการสรางศกยภาพ

บคลากรซงเหนถงคณคาเหลานและผนวกเขาสระบบการ

จดการในระดบองคกรของกรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพช ซงกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

อาจใช METT เปนตนแบบในการจดทาเครองมอตดตามของ

ตนเองโดยออกแบบใหเหมาะสมกบสภาวะของประเทศ และ

อาจเตรยมเครองมอนสาหรบอทยานแหงชาตทางทะเล

เนองจากมความแตกตางจากอทยานแหงชาตทางบก (Hock-

ings, et al., 2012)

ทกษะความรในการจดการเชงระบบนเวศในอทยานแหงชาต

อาจกลาวไดวาเจาหนาทของกรมอทยานแหงชาต

สตวปา และพนธพชจานวนมากเปนผมทกษะความรในดาน

การบรหารจดการระบบนเวศดมากอยแลวโดยดจากประวต

การทางานเกยวกบปาไม แตจะมเจาหนาทเพยงสวนนอยทม

ความรเกยวกบแนวทางการจดการเชงระบบนเวศสมยใหม

ซงรวมไปถงการรบมอกบการรกรานของชนดพนธตางถน

การออกแบบทางเชอมสาหรบสตวปาอยางเหมาะสม การรบร

ถงปญหาการเกดโรคตดตอจากสตวสคน (zoonotic diseases)

รายละเอยดการฟนฟระบบนเวศ บทบาทหนาทของผทอาศย

ในพนท การรบรถงแนวทางการศกษาในยคปจจบน เชน

การศกษาทนทางธรรมชาต การศกษาปรมาณนาทา ปรมาณ

คารบอน เปนตน ซงประเดนเหลานสามารถปรบปรงไดโดย

การใหขอมลผานการฝกอบรมโดยนกวชาการผเชยวชาญ

เฉพาะดาน ควบคไปกบเจาหนาทกรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพช ซงมความรในหวขอตางๆ ดงกลาว

การดาเนนการแผนระบบพนทคมครองสาหรบ

อทยานแหงชาตในประเทศไทยนนจาเปนตองมนวตกรรม

ใหมดงทไดกลาวไว จาเปนจะตองมการสรางเสรมศกยภาพ

บางอยางเพอใหภารกจตางๆ สามารถดาเนนไปได ซงอาจจะ

ตองการเจาหนาทใหมๆ ทตางไปจากเดม พรอมกบแนวทางใหม

ของรปแบบการฝกอบรม

สงสาคญเรงดวนสาหรบการสงเสรม

ศกยภาพบคลากรในรปแบบใหม




ความเชยวชาญดานระบบสารสนเทศภมศาสตร

อทยานแหงชาตจะตองนาเสนอเกยวกบความมงมน

ในการใชเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรสมยใหมเพอ

ตอบสนองความตองการในการทางานของกรมอทยานแหงชาต

สตวปา และพนธพช ไมวาจะโดยการเปดรบเจาหนาททผาน

การฝกฝนมาเปนอยางด การสรางศกยภาพของเจาหนาททม

อยเดม ตลอดจนการทาสญญาจางสาหรบงานบางชนเพอใช

ความเชยวชาญจากหนวยงานภายนอก ทงนการผสมผสาน

ระหวางทางเลอกเหลานนาจะเปนการเหมาะสมทสด

ความเชยวชาญดานการทางานรวมกบชมชนทองถน

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชกาลง

มองหาหนทางพฒนาศกยภาพในดานน แตจาเปนตองมความ

เชยวชาญเพมเตมในดานสงคมวทยา มานษยวทยา การพฒนา

ชนบท การจดระเบยบชมชน ประชากรศาสตรและอนๆ สงเกต

ไดวาความพยายามในการพฒนาความสมพนธระหวาง

ประชาชนกบอทยานแหงชาตทประสบความสาเรจทสดนน

เปนผลมาจากการดาเนนการโดยองคกรพฒนาเอกชน เชน

สมาคมพฒนาประชากรและชมชน มลนธสบ นาคะเสถยร

กลม power of กยบร มลนธไทยรกษปา สมาคมอนรกษปา

ตะวนออก เปนตน องคกรเหลานจงเปนแหลงความเชยวชาญ

ทนาจะใชใหเปนประโยชนได

ความเชยวชาญดานการทางานรวมกบภาคเอกชน

บทบาททเปนไปไดของภาคเอกชนในการสนบสนน

วตถประสงคของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ไดชใหเหนถงปญหาบางประการทควรไดรบการแกไข ความ

เชยวชาญในการทางานรวมกบภาคเอกชนอาจหาไดจากผท

ผานการฝกอบรมจากโรงเรยนธรกจ และโดยเฉพาะอยางยง

ผทมประสบการณในการทางานกบธรกจภาคเอกชน ซงนบเปน

สงททาทายเนองจากโดยปกตแลวภาคเอกชนจะใหเงนเดอน

ไดมากกวาทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชเสนอ

แตกมความเปนไปไดทจะโนมนาวเจาหนาทซงเกษยณจาก

องคกรธรกจมารวมงานกบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และ

พนธพช โดยอาจเปนในลกษณะของอาสาสมครหรอทปรกษา

ซงการจดการเชนนกมตวอยางทประสบความสาเรจใหเหนได

จากองคกรอนๆ

ความเชยวชาญดานเศรษฐศาสตรของอทยานแหงชาต

มมมมองทางเศรษฐศาสตรหลายประการทมสวน

ชวยเพมประสทธภาพในการบรหารจดการอทยานแหงชาตได

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชสามารถไดรบ

ประโยชนจากการมผ เชยวชาญภายในองคกรซงมความ

เชยวชาญในดานเศรษฐศาสตรทรพยากร ซงจะชวยในการ

วางแผนการบรหารจดการ การประเมนการบรการของระบบ



นเวศในทางเศรษฐศาสตร สรางความเขมแขงในการขอ

งบประมาณสาหรบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

พฒนาเนอหาในขอเสนอโครงการ ชวยเหลอในจดทาการประเมน

ความยงยนทางการเงนเพอการจดการพนทคมครองของ UNDP

(UNDP Financial Sustainability Scorecard for National

Systems of Protected Areas) และอนๆ นอกจากน

ยงจะเปนสงทดหากมการเชญนกวชาการเศรษฐศาสตรมาจด

หลกสตรฝกอบรมตางๆ ซงอยางนอยจะชวยสรางความเขาใจ

ในระดบพนฐานเกยวกบเศรษฐศาสตรดานทรพยากรใหกบ

เจาหนาทอาวโสของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ความเชยวชาญดานมมมองกฎหมายตอการบรหารจดการ

อทยานแหงชาตสมยใหม

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชนนม

ผเชยวชาญดานกฎหมาย แตความเชยวชาญทมอาจไมเพยงพอ

สาหรบจดการปญหาดานกฎหมายทเกดขนจากการจดการ

ระบบพนทคมครองแหงชาต เจาหนาทดานกฎหมายของ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชควรมสวนรวมอยาง

แขงขนในการเจรจาตอรองในการประชมระหวางประเทศ

เชน อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ อนสญญา

วาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและพชปา

ใกลสญพนธ อนสญญาวาดวยการคมครองมรดกโลกทาง

วฒนธรรมและทางธรรมชาต เปนตน โดยปกตแลวความรบผดชอบ

ในสวนนจะอยกบกรมอนๆ ทเกยวของ เชน สานกงานนโยบาย

และแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แตหวขอทเปน

ทสนใจของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชนน

นาจะไดรบการพจารณามากขน หากมการเขารวมในขอตกลง

ระหวางประเทศทสงผลกระทบตออทยานแหงชาต

ความเชยวชาญดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ทเกยวของกบอทยานแหงชาต

หลายภาคสวนของสงคมไทย อนไดแก กระทรวงตางๆ

หนวยงานการศกษา องคกรพฒนาเอกชน และภาคเอกชน

ตางกใหความสาคญกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงนน

อทยานแหงชาตมความเก ยวของในหลายๆ ดานกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และสามารถมบทบาทสาคญ

ในการบรรเทาและปรบตวตอปญหานระดบประเทศ จงควร

มตาแหนง “ผเชยวชาญดานการเปลยนแปลงภมอากาศ”

เพ อใหมความเช ยวชาญอยางเปนเลศ โดยมเจาหนาท

สนบสนนการทางานทเหมาะสม




ความเชยวชาญดานการสอสารเรองคณคาของอทยาน

แหงชาตใหแกสาธารณชน

เมอพจารณาจากเวบไซตของกรมอทยานแหงชาต

สตวปา และพนธพชและสอสงพมพทมอยในพนทอทยาน

แหงชาตหลายแหง การสอสารกบสาธารณชนนนมเปาหมาย

หลกเพอสงเสรมการทองเทยวและนานกทองเทยวไปยงสถานท

ทองเทยวเพอความเพลดเพลน ซงกเปนการเรมตนทดและ

มการดาเนนการไปไดดวยด แตดเหมอนวากรมอทยานแหงชาต

สตวปา และพนธพชยงคงขาดโอกาสในการชวยใหสาธารณชน

ไดเขาใจถงประโยชนอนมากมายของอทยานแหงชาตทมตอ

หลายภาคสวนในสงคม และใชความเขาใจเหลานในการสราง

แรงสนบสนนตอการจดการอทยานแหงชาตใหมากขน ดงนน

ความเชยวชาญดานการสรางแรงสนบสนนจากสาธารณชน

จงนาจะกอใหเกดประโยชนหลายอยางตอการจดการอทยาน

แหงชาต

ความเชยวชาญดานนวตกรรมหรอเทคโนโลยสมยใหม

มการนาเทคโนโลยดานขาวสารใหมๆ ซงเขามาใน

ชวงหลายปทผานมา มาปรบใชสาหรบการสรางศกยภาพ

ในระดบมหาวทยาลย ตวอยางเชน มหาวทยาลยฮาวารด

ทสรางหลกสตรบนอนเทอรเนตมากมาย สาหรบขอมลพนท

คมครองและอทยานแหงชาตทอยในระดบมออาชพนนกม

เวบไซตทเกยวของจานวนมาก เชน ทเผยแพรโดยคณะ

กรรมาธการวาดวยพนทคมครองขององคการระหวางประเทศ

เพอการอนรกษธรรมชาต (IUCN) บนเวบไซต www.iucn.

org/wcpa/ ซงภายในเวบไซตมลงคไปยงบทความทตพมพ

โดยคณะกรรมาธการวาดวยอทยานแหงชาตและพนทอนรกษ

ทงหมดทสามารถเขาถงและดาวนโหลดไดโดยไมเสยคาใชจาย

นอกจากน คณะกรรมาธการวาดวยพนทคมครองฯ ยงจดทา

หนาเฟซบคของตนเองดวย ตวอยางเชน the Tourism and

Protected Areas Specialist Group ท www.facebook.



com/pages/Tourism-and-Protected-areas-Specialist

-Group/122961127797095 ในฐานขอมลพนทคมครองโลก

มการนาเสนอขอมลสาคญเกยวกบอทยานแหงชาตของโลก

ทสามารถเขาถงไดอยางอสระทาง www.unep-wcmc.org

มเครองมอตางๆ ทชวยบรหารจดการอทยานแหงชาตจานวน

มากสามารถเขาถงไดโดยผานทาง www.conservationgate-

way.org รวมถงเครองมอตดตามประสทธภาพการจดการ

(METT) สาหรบเวบไซตทเกยวของกบองคการยเนสโก อยางเชน

เรองพนทสงวนชวมณฑล www.biospheresmart.org กเปน

เวบไซตทมประโยชน และมการเผยแพรขอมลเกยวกบพนท

มรดกทางธรรมชาตหลายแหงของโลกรวมถงสองแหง

ในประเทศไทยผานทางเวบไซต www.whc.unesco.org

และ www.worldheritagesite.org

นอกจากนหลกสตรออนไลนกสามารถเขาถง

ไดงายยงขน ตวอยางเชน IUCN ไดสรางหลกสตรการฝกอบรม

ออนไลนโดยไมเสยคาใชจายซงเรยกวา “การประเมนความเสยง

ตอการสญพนธของชนดพนธโดยใชระเบยบวธของบญชแดง

ขององคการระหวางประเทศเพอการอนรกษธรรมชาต”

(IUCN Assessing Species Extinction Risk Using IUCN

Red List Methodology) ซงประกอบดวย 7 หลกสตร

มากกวา 20 บทเรยน และมการสอบตอนทายหลกสตร

ซงสามารถใชงานจากเวบไซตการฝกอบรมการอนรกษของ

องคการอนรกษธรรมชาต (The Nature Conservancy’s

Conservation Training) www.conservationtraining.org

ซงมหลกสตรหลากหลายทเกยวของซงสามารถตอบโจทย

ความตองการดานการฝกอบรมของไทยได และดวยความทเปน




องคกรพฒนาเอกชน องคการอนรกษธรรมชาตอาจใหการ

สนบสนนในการแปลหลกสตรบางอยางเปนภาษาไทย ทงน

การแปลไมควรเปนเพยงแคการแปลจากภาษาองกฤษเปน

ภาษาไทย แตควรดาเนนการโดยผเชยวชาญดานการบรหาร

จดการอทยานแหงชาตจากมหาวทยาลยทสามารถใหตวอยาง

ในประเทศไทยและสอดแทรกวฒนธรรมไทยเขาไปไดดวย

นอกจากนน นวตกรรมใหมๆ ทใชในการจดการ

พนทคมครอง เชน การใชอากาศยานไรคนขบ (drone) มาเพม

ศกยภาพดานการปองกนรกษาปา การใชบารโคดในการทองเทยว

ใหความร รวมทงประเมนความพงพอใจของนกทองเทยวตอ

อทยานแหงชาต นวตกรรมเหลานตองมการใหความร ฝกปฏบต

กบบคลากรของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

กลมเปาหมายใหมสาหรบการสรางศกยภาพของ


ในขณะทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ตองใหความสาคญเปนอนดบแรกกบการฝกอบรมเจาหนาท

ทมอยเกยวกบการบรหารจดการอทยานแหงชาตสมยใหม

อยางหลกเลยงไมไดนน โปรแกรมการฝกอบรมทมความ

ครอบคลมควรสามารถนาไปใชกบหนวยงานนอกเหนอจาก

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชดวยเชนกน โดยควร

จะมหลกสตรระยะสนสาหรบองคกรดานการอนรกษ

ซงสามารถใชการฝกอบรมดานการจดการอทยานแหงชาต

ซงจะทาใหคนเหลานมความเขาใจเรองการบรหารจดการ

อทยานแหงชาตมากขน และกระตนใหเกดการสนบสนนตอ

ระบบอยางจรงจง นอกจากนกรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพช อาจพจารณาการจดโปรแกรมการฝกงานซงจะ

ชวยใหนกศกษาจากมหาวทยาลยทเกยวของสามารถใช

เวลาหลายเดอนในการทางาน สนบสนนเจาหนาทในอทยาน

แหงชาตและเรยนรความทาทายในเชงปฏบตจากการบรหาร

จดการอทยานแหงชาตอกดวย นกศกษาบางสวนอาจไดมา

ทางานกบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชในภายหลง

แตนกศกษาทงหมดนจะมความเขาใจเกยวกบอทยานแหงชาต

มากขน และจะเปนรากฐานดานการสนบสนนจากสาธารณชน

ใหกบระบบพนทคมครองของประเทศตอไป

เมอการจดการรวมกลายเปนสงปกตในการจดการ

อทยานแหงชาตแลว หนวยงานทใหความรวมมอตางๆ ในทองถน

กมความจาเปนจะตองไดรบการฝกอบรมในเรองพนฐาน

ของการบรหารจดการอทยานแหงชาตเชนกน โดยควรเรม

จากระดบองคการบรหารสวนตาบล แลวเรงขยายไปยงผนา

ชมชน คณะกรรมการทปรกษาอทยานแหงชาตกควรเขารวม

ในกจกรรมสรางศกยภาพนดวยเปนอยางยงเนองจากคนกลมน

มความสนใจในเรองนอยแลว ทงน การอบรมควรใชแนวทาง

การเรยนรโดยลงมอปฏบต



ขอเสนอแนะ

1. จาก “หนงสอสมรรถนะสาหรบการจดการ

พนทคมครองในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต” ซงจดทา

โดยศนยประชาคมอาเซยนเพอการอนรกษความหลากหลาย

ทางชวภาพ (ASEAN Regional Centre for Biodiversity

Conservation : ACB) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ควรเตรยมแผนปฏบตการสาหรบการฝกอบรมเจาหนาท

ทงหมดทปฏบตงานในอทยานแหงชาต ซงควรรวมถงการสราง

สายการทางานดานการบรหารจดการอทยานแหงชาตโดยม

เสนทางความกาวหนาทชดเจน การจดฝกอบรมใหกบผฝก

อบรมของสานกอทยานแหงชาต เพอดาเนนกจกรรมทเกยวของ

กบประสทธภาพในการจดการ และพฒนาแนวทางในการ

ใชทกษะของผทปฏบตงานในอทยานแหงชาตทหางไกลใหเกด

ประโยชนสงสด ซงนาจะมสวนชวยงานไดอยางมากแมวา

คนกลมนจะไมไดผานการศกษาทกาหนดตามระบบราชการ

กตาม

2. การจดตงโครงสรางเพมใหหวหนาอทยาน

แหงชาตเปนหวหนาคณะผบรหาร (Chief Executive Offi cer:

CEO) โดยใหมหนาทควบคมกากบหนวยงานททางานในพนท

อทยานแหงชาตเดยวกน เชน หนวยจดการตนนา สถาน

ควบคมไฟปา มารวมอยภายใตการบรหารงานแหงเดยวกน

โดยหวหนา CEO มอานาจในการจดการ การตดสนใจในการ

บรหารจดการอทยานแหงชาตไดเบดเสรจ ซงตาแหนงหวหนา

คณะผบรหาร ตองมความรในดานบรหารจดการองคกร ความร

ในดานการวางแผน ความรดานการจดการทรพยากร และม

ภาวะของการเปนผนา การเสรมสรางศกยภาพของบคลากร

ของหนวยงานราชการใหมความเชยวชาญแบบ CEO เปนสงท

ทาทายของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชเปน

อยางมาก




ประเดนสงทาย

แนวทางการสรางพลงหวหนาอทยานแหงชาตแบบบรณาการ, CEO (ดดแปลงจาก เสรมพงษ รตนะ (2544), thaiceo.

blogspot.com)

1. ใหความสาคญกบคน ในฐานะทเปนทรพยากรทสาคญทสด ในการจดการอทยานแหงชาตแบบบรณาการ

2. ใหมการชแจงจดมงหมายของการบงคบบญชาและการควบคม ผนาจะตองเปนผรอบร มความเชยวชาญในงานของ

องคกร และสนบสนนใหผรวมงานนานโยบายไปปฏบตในอทยานแหงชาต

3. การสรางสภาวะแวดลอมผนา โดยพจารณาปรบโครงสรางองคกรใหสะดวกตอการสงเสรมและใหโอกาสในการเปน

ผนาใหกบผใตบงคบบญชา

4. พลงในการตดตอสอสาร ผนาตองมความสามารถในการตดตอสอสารในลกษณะสอสารสองทาง (Two way

communication) และมวฒภาวะทางอารมณ (EQ : Emotion Quotient)

5. ความสามารถในการใชสออเลกทรอนกส เชน Internet เพอตดตอกบบคคลทงภายใน และภายนอกองคกร

6. การเปนทปรกษาแกผรวมงาน โดยเฉพาะการจดการอทยานแหงชาตแบบบรณาการ

7. การมผลงานทประสบความสาเรจเปนรปธรรม โดยผนาตองมความรบผดชอบและมระบบการควบคมงาน เพอใช

เปนเครองมอในการทางานใหบรรลเปาหมายทกาหนดไว

8. ความรบผดชอบรวมกนในการจดการอทยานแหงชาต ผนาตองสามารถผลกดนใหผรวมงานทางานสาเรจตาม

เปาหมายในลกษณะทมงาน

9. การยอมรบตอบคคล ผนาตองใหเกยรตตอผรวมงานเพอใหเกดความรสกทดตอกน และทาใหทมงานแสดงพลง

ออกมาไดอยางเตมทในการบรหารจดการอทยานแหงชาต



CEO อทยานแหงชาต กบ การจดการองคความร

CEO ของอทยานแหงชาตตองเปนผใหความสาคญกบความร เปนผทสนบสนนใหเกดความรขนในองคกร โดยเฉพาะ

ความรทอยในตวบคคลตองใหความสาคญเปนอยางมาก เพอเปนตวผลกดนใหองคกรเกดการพฒนาโดยกระบวนการในการจดการ

ความรท CEO อทยานแหงชาตตองดาเนนการ (Dauphinais 2000, 311-322) คอ

1. การกาหนดวาความรใดเปนความรทมความสาคญกบองคกร และจาเปนตองใชในการทางาน

2. การพจารณาความรทจะจดเกบวาจะนาไปใชในดานใดบาง ซงการจะทราบวาความรทไดจดเกบไวนนจะนาไปใชใน

สวนใด อาจพจารณาไดจากหลายทาง เชน จากลกคา จากบคลากรในองคกร เปนตน

3. การกาหนดวธการในการเขาถงความรทไดทาการจดเกบไว ซงในสวนนตองอาศยเทคโนโลยเขามาชวยในการจดการ

4. การกาหนดภาษาทใชในการจดการความร ควรเปนภาษาทสามารถเขาใจไดงาย

5. การสรางความรเสมอน คอ การสรางแหลงความรใหสามารถเขาใชไดทกททกเวลา

6. การสรางวฒนธรรมการเรยนรใหเกดขนในองคกร

7. การวดผลทไดรบจากการสรางระบบการจดการความรทใชในองคกร ซงอาจวดไดจากกาไรททางบรษทไดรบ

8. CEO อทยานแหงชาตตองสามารถคาดคะเนไดวาสงทลงทนไปนนจะเปนสงทมความคมคากบองคกร

9. CEO อทยานแหงชาตตองมความกระตอรอรนในการพฒนาความรขององคกรอยเสมอ เพอใหองคกรมความรใหม ๆ

ในการพฒนางาน




เอกสารและสงอางอง

Appleton, M. R., G. I. Texon, & M. T. Uriarte. 2003.

Competence Standards for Protected Area

Jobs in South East Asia. ASEAN Regional

Centre for Biodiversity Conservation, Los Banos,

Philippines.

Dauphinais G. William, Grady Means, Colin Price. 2000.

The Wisdom of the CEO. Penton Overseas.

Dearden, Philip, and Noppawan Tanakanjana. 2012.

Thailand Protected Area Master Plan. IUCN,

Bangkok.

Hockings, M., P. Shadie, G. Vincent, and S. Suksawang.

2012. Evaluating Management Effectiveness

of Thailand’s Marine and Coastal Protected

Areas. IUCN, Bangkok.

Hough, John. 2006. “Developing capacity”, in Lockwood,

M., Worboys, G.L. and Kothari, A. (eds)

Managing Protected Area; A Global Guide,

IUCN, Earthscan, London, p. 164-168

Stolton S., Hockings M., Dudley N., MacKinnon K.,

Whitten T. and Leverington F. 2007.

Management Effectiveness Tracking Tool:

Reporting Progress at Protected Area Sites

(2nd edition). World Bank/WWF-International,

Gland, Switzerland

www.thaiceo.blogspot.com เขาถงเมอวนท 24 กมภาพนธ

2560



Thailand 4.0 National Park 4.0

ปฏรปอทยานแหงชาต ปฏรปประเทศไทย




การเปลยนแปลงพนทปาไม



การเปลยนแปลงพนทปาไม ในอทยานแหงชาตทบลาน

ภายหลงการขนทะเบยนมรดกโลก

The Forest Area Change in Thap Lan National Park

after World Heritage Inscription

ธรรมนญ เตมไชย1 และ ทรงธรรม สขสวาง2

1ศนยวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร 2สานกอทยานแหงชาต

บทคดยอ

การศกษาความเปลยนแปลงของพนทปาไมในอทยานแหงชาตทบลาน ในกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ ซงไดรบการ

ขนทะเบยนเปนมรดกโลกเมอป พ.ศ. 2548 ดาเนนการโดยการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat TM และการสารวจทางภาคสนาม

จาแนกสงคมพชและการใชประโยชนทดนรปแบบตางๆ เปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2549 และป พ.ศ. 2557 ระยะเวลาดาเนนการ

ระหวางเดอนกมภาพนธ – กนยายน 2557

ผลการศกษาสามารถจาแนกสงคมพชและการใชประโยชนทดนในพนทไดเปนปาดบชน ปาดบแลง ปาดบแลงระดบตา

ปาดบแลงผสมไผ ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปารนสอง ปาละเมาะ สวนปา ทงหญา สถานทราชการ ไรราง พนทเปดโลง ถนน

แหลงนา พนทเกษตรกรรม นาขาว ชมชนหนาแนน สวนยคาลปตส และสวนยางพารา ซงแตละระบบนเวศดงกลาวมความเสยงตอ

การถกเปลยนแปลงไปในทศทางทสงผลกระทบในทศทางบวกและทศทางลบตอระบบนเวศ

เมอทาการเปรยบเทยบการเปลยนแปลงตงแตขนทะเบยนเปนมรดกโลกจนถงปจจบน พบวาอทยานแหงชาตทบลาน

มการเปลยนแปลงของพนทไปในทศทางทสงผลทางบวกตอระบบนเวศมากกวาการสงผลทางลบ ทงน การเปลยนแปลงไปใน

ทศทางบวกสวนใหญเกดขนในพนทใจกลาง (core areas) เชน สภาพปาเสอมโทรมหรอไรราง ซงไดรบการฟนฟสภาพปา ชวยเสรม

ความโดดเดนตามธรรมชาตและความสมบรณของระบบนเวศโดยรวม สวนการเปลยนแปลงในทศทางลบเกอบทงหมดเกดขน

ในพนทตามชายขอบและแนวกนชน (buffer zone) ของเขตพนท ซงไมกระทบตอความโดดเดนอนเปนสากลซงหากไดรบการ

จดการทดขนจะชวยลดแนวโนมความเปลยนแปลงลงได

แนวโนมดงกลาวไดนามาสรางภาพฉายในอนาคตอก 20 ปขางหนา พบวาภายใตรปแบบการจดการทผานมาจะทาให

มการเปลยนแปลงทสงผลทางลบตอความโดดเดนอกเพยงไมมากนก ซงผลการวเคราะหบรเวณทมความเสยงตอการเปลยนแปลง

ไปในทศทางลบสามารถนามาใชในการวางแผนจดการและปองกนไดเปนอยางด

คาสาคญ: สงคมพช การใชประโยชนทดน ทบลาน ดงพญาเยน - เขาใหญ มรดกโลก




Abstract :

The study on forest area change in Thap Lan National Park, Dong Phayayen – Khao Yai Forest

Complex World Heritage site, declared in 2005, was investigated by using LANDSAT TM satellite imagery.

The classifi cation of plant community and other land use patterns were analysed by comparing the imagery

during 2006 and 2014. The study was carries out between february – September 2014.

The result found that the plant communities in Thap Lan National Park compose of moist

evergreen forest, dry evergreen forest, lower dry evergreen forest, dry evergreen forest with bamboos,

mixed deciduous forest, dry dipterocarp forest, secondary forest, scrub forest, grassland, government

housing, rice old fi eld areas, open areas, road, water body, agricultural land, paddy fi eld, urban areas,

Eucalyptus and Para-rubber plantation. The analysis found that several ecosystems trend to be risk in

forest area change both positive and negative direction.

According to the comparison of the forest area change before and after declared to be World

Heritage site, the analysis found that the direction of forest conversion is positive to Outstanding Universal

Value (OUV) of the World Heritage criteria. Coincide with the core area, there is some rice old fi eld areas

had been rehabilitated by forest plantation project with natural succession stage. Nevertheless, negative

direction was occurred in area of edge and buffer zone of Thap Lan National Park and less impact to the

OUV of World Heritage site.

Regarding to land-use forecasting undertake to the projection in next 20 years found that future

scenario of land use changes in Thap Lan National Park might have some small negative effected on OUV.

However, the result of this study could be applied for land use planning in order to protect the natural World

Heritage site in the future.

Keywords : Plant community, Land use, Thap Lan National Park, Dong Phayayen - Khao Yai forest complex

World Heritage site

สวนยคาลปตส



บทนา

อทยานแหงชาตทบลานเปน 1 ใน 5 ของพนท

อนรกษในกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ (Dong Phayayen –

Khao Yai Forest Complex) ทไดรบการขนทะเบยนเปน

มรดกโลกทางธรรมชาต เมอวนท 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2548

มการบรหารจดการเพอการคมครองภายใตการดาเนนงาน

ของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตงอยในทองทอาเภอ

ปกธงชย อาเภอวงนาเขยว อาเภอครบร อาเภอเสงสาง จงหวด

นครราชสมา และอาเภอนาด จงหวดปราจนบร มเนอท

2,235.80 ตารางกโลเมตร ไดรบการประกาศเปนอทยาน

แหงชาต ในราชกจจานเบกษาเลม 98 ตอนท 210 ลงวนท 23

ธนวาคม 2524 (สานกอทยานแหงชาต, 2553)

แตดวยสถานการณหลายดานทเปนภยคกคาม

ตอพนท เชน การลกลอบตดไมและนาไมมคาออกจากพนท

การเลยงปศสตว การกอสรางสาธารณปโภค และการบกรกพนท

ซงบางประเดนปรากฏเปนขาวอยางตอเนอง ทาใหเกดขอกงวล

วาการเปลยนแปลงระบบนเวศดงกลาว ภายหลงการขนทะเบยน

เปนแหลงมรดกโลกทางธรรมชาต เมอป พ.ศ. 2548 แลว

มผลกระทบตอคณคาโดดเดนอนเปนสากลตามหลกเกณฑท 10

ของการขนทะเบยนเปนมรดกโลกทางธรรมชาตหรอไม

โดยหลกเกณฑท 10 หมายถง เปนถนทอยอาศยของชนด

พนธพชและพนธสตวทหายากหรอทตกอยในภาวะอนตราย

แตยงสามารถดารงชวตอยได ซงรวมถงระบบนเวศ อนเปน

แหลงรวมความหนาแนนของพชและสตวททวโลกใหความ

สนใจดวย

การศกษาครงน นอกจากการแปลภาพถายดาวเทยม

เพอจาแนกสงคมพชและการใชประโยชนทดนขนใหมทงหมด

ใหตรงกบความเปนจรงมากทสด โดยอางองจากภาพถาย

ดาวเทยม ตงแตป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2557 และทาการตรวจ

สอบภาคสนามอยางละเอยด ใชเทคโนโลยดานสารสนเทศทาง

ภมศาสตรในการวเคราะหขอมลความเปลยนแปลงและ

การคาดการณในอนาคต รวมทงวเคราะหพนทเสยงตอการ

เปลยนแปลง เพอรองรบและสนบสนนการดาเนนการจดการ

พนทอนรกษใหสอดคลองกบสถานการณทเปนจรง รวมทง

สามารถใชขอมลดงกลาวเพอการตดตามและเฝาระวง

การเปลยนแปลงของระบบนเวศปาไมในพนทมรดกโลก

ทางธรรมชาตกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญไดอยางม

ประสทธภาพตอไป

อปกรณและวธการ

อปกรณ

1. ภาพถายดาวเทยมแลนดแซท (Landsat)

ระบบ TM บนทกภาพป พ.ศ. 2549 และ พ.ศ. 2557

ครอบคลมพนททาการศกษา สาหรบภาพถายดาวเทยม

แลนดแซทบางสวนไดรบความอนเคราะหจาก The Global

Land Cover Facility (2014) ภาพถายดาวเทยมสปอต

(SPOT) บนทกภาพป พ.ศ. 2549 และภาพถายดาวเทยม

ควคเบรด (Quickbird) และอโคนอส (IKONOS) บนทกภาพ

ในชวงป พ.ศ. 2556/2557 ครอบคลมพนทท มการบกรก

ทาลายสง

ปาดบแลงผสมไผ ปาเตงรง




2. เคร อ งมอระบบก าหนดต าแหน งบนโลก

(Global Positioning System: GPS)

3. ชดคอมพวเตอรพรอมซอฟแวรดานสารสนเทศ

ทางภมศาสตร

วธการ

1. ทาการแปลตความภาพถายจากดาวเทยม

เพอจาแนกสงคมพชและการใชประโยชนทดนอนๆ โดยใช

ภาพถายจากดาวเทยมแลนดแซท และดาวเทยมสปอต ซงบนทก

ภาพ 2 ชวงเวลา คอชวงเวลาเรมตนของการประกาศใหพนท

ทาการศกษาเปนมรดกโลกทางธรรมชาต โดยทาการแปลตความ

ดวยสายตา (visual interpretation) ผานทางโปรแกรม ArcGIS

และจดทาเปน 2 ชนขอมล (layer) คอ ชนขอมลการใช

ประโยชนทดนป พ.ศ. 2549 และชนขอมลการใชประโยชน

ทดนป พ.ศ. 2557 สาหรบพนทบางบรเวณทมความเปลยนแปลง

ของการใชประโยชนทดนและเปนพนทเสยงตอการถกทาลาย

ไดใชภาพถายจากดาวเทยมอโคนอสและควคเบรด ประกอบการ

พจารณารปแบบการใชประโยชนทดน ทงนเพอใหไดขอมลทม

ความถกตองสง

2. ทาการสมตรวจสอบผลการแปลตความภาพถาย

ดาวเทยม (fi eld check) ครอบคลมทกระบบนเวศ โดยการ

สารวจภาคสนามและตรวจสอบระดบความถกตองท

รอยละ 85 หากมความคลาดเคลอนหรอมความผดพลาด

ของการแปลตความ กจะนากลบมาแกไขในระบบฐานขอมล

เพอความถกตองตอไป

3. ผลการจาแนกภาพถายดาวเทยมและจดทา

เปนชนขอมล 2 ชวงเวลาดงกลาว นามาวเคราะหความแตกตาง

และความเปลยนแปลงของสงคมพชและการใชประโยชน

ทดน (Land use change) โดยใชโมเดลวเคราะหความ

เปลยนแปลงของการใชประโยชนทดน (Land Change

Modeler: ES) ในชดซอฟแวรอดรซ (IDRISI) ซงสามารถ

วเคราะหรปแบบการใชประโยชนทดนทเปลยนไปในลกษณะ

ของการเพมขนและหายไป (gain and loss) และความ

ลาดบขนตอนการวเคราะหความเปลยนแปลงของพนทโดยใชแบบจาลอง Land Change Modeler



เปลยนแปลงสทธ (net change) ของแตละการใชประโยชน

ทดน รวมทงวเคราะหหาบรเวณพนททมการเปลยนแปลง

4. วเคราะหความเปลยนแปลงและโอกาสของ

การเปลยนแปลงในอนาคต โดยการสรางตารางความเปนไปได

ของมารคอฟ (Markov chain) โดยใชฟงกชน Markov และ

นาผลทไดนไปสรางเปนแผนทการใชประโยชนทดนในอนาคต

ดวยวธการเซลลลารออโตมาตา (Cellular Automata) โดยใช

ฟงกชน CA-Markov ซงทงสองฟงกชนดงกลาวนอยในชด

ซอฟแวรอดรซ ตามวธการของ Eastman (2012) ในการสราง

แผนทการใชประโยชนทดนในอนาคต (scenario) ในการศกษา

ครงน ไดทาการคาดคะเนอนาคตไวในอก 5 ป (พ.ศ. 2562)

10 ป (พ.ศ. 2567) 15 ป (พ.ศ. 2572) และ 20 ป (พ.ศ. 2577)

ตามลาดบ สาหรบปจจยทนามาวเคราะห มดงน

1) การเปนพนท ในเขตหรอนอกเขตพนท

อนรกษ ระดบความลาดชน (slope)

2) รปแบบการใชประโยชนทดน (land use)

3) ระยะหางจากพนทเกษตรกรรมทปรากฏ

ในปปจจบน

4) ระยะหางจากหนวยพทกษฯ ทมอยในปจจบน

5) ระยะหางจากพนททมการเปลยนแปลงจาก

พนทอนๆ เปนพนทเกษตรกรรม ทไดจากการวเคราะหความ

เปลยนแปลงตงแตป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2557

6) พนททมการเปลยนแปลงในแตละเขต

การปกครอง (ระดบตาบล)

5. จากผลการวเคราะหความเปลยนแปลงของ

การใชประโยชนทดนในชดฟงกชน Land Change Modeler :

ES ในชดซอฟแวรอดรซ นามาซอนทบกบชนขอมลทคาดวา

มผลตอการเปลยนแปลงของพนท เพอหารอยละของการ

เปลยนแปลงในแตละชวงชน (class) ของขอมลแตละปจจย

(factor) เพอหาโอกาสของการเปลยนแปลงทเปนไปได

ชนขอมลตางๆ ดงกลาว

ทงหญา ปารนสอง




พนทศกษา

อทยานแหงชาตทบลาน ตงอยในทองทอาเภอ

ปกธงชย อาเภอวงนาเขยว อาเภอครบร อาเภอเสงสาง

จงหวดนครราชสมา และอาเภอนาด จงหวดปราจนบร มเนอท

2,235.80 ตารางกโลเมตร

ระยะเวลาดาเนนการ

ระหวางเดอนกมภาพนธ – กนยายน 2557

ผลและวจารณ

1. การปกคลมของสงคมพชปาไมและการใชประโยชนทดน

สามารถจาแนกระบบนเวศแบบตางๆ ไดเปน 20

ระบบนเวศ คอ ปาดบชน ปาดบแลง ปาดบแลงระดบตา

ปาดบแลงผสมไผ ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปารนสอง

ปาละเมาะ สวนปา ทงหญา สถานทราชการ ไรราง พนท

เปดโลง ถนน แหลงนา พนทเกษตรกรรม นาขาว ชมชน

หนาแนน สวนยคาลปตส และสวนยางพารา โดยจาแนก

ประเภทของระบบนเวศได 5 กลมหลก ซงมการปกคลมของ

แตละระบบนเวศ แสดงดงภาพท 1 และตารางท 1

2. การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนภายหลงการ

ขนทะเบยนเปนมรดกโลก

ผลการเปรยบเทยบการใชประโยชนทดนระหวาง

ป พ.ศ. 2549 และ พ.ศ. 2557 พบวามทงทเปลยนแปลงไป

ในทางทสงผลดตอระบบนเวศและทศทางทสงผลลบ ดงน

2.1 ปาดบชนและปาดบแลงระดบตา ไดเปลยน

เปนปารนสอง ซงอาจเกดจากการลกลอบตดไมขนาดใหญ

เหลอเพยงไมหนม (sapling) ผลการแปลภาพถายจากดาวเทยม

จงเสมอนเปนปารนสอง มพนท 3.94 และ 502.88 ไร

ตามลาดบ

2.2 ปาดบแลงผสมไผ พบเปนพนทกวางบนทราบ

สนเขาใจกลางพนท ซงเกดจากการบกรกแผวถางปาดบแลง

ในอดต มการเปลยนกลบเปนปาดบแลง 120.94 ไร และ

เปนการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน

2.3 ปารนสอง เปลยนไปในทศทางบวก คอฟน

กลบคนเปนปาธรรมชาตเพมขนทงเปนปาดบแลง ปาดบแลง

ระดบตา และปาเบญจพรรณ คดเปนพนท 23.63, 928.69

และ 177.75 ไร ตามลาดบ ในขณะทเปลยนไปในทศทางลบ

กลายเปนพนทเกษตรกรรมและทอยอาศย 1,769.63 ไร

สวนใหญพบบรเวณตาบลไทยสามคค อาเภอวงนาเขยว จงหวด

นครราชสมา

2.4 ปาละเมาะ สวนใหญทดแทนมาจากพนท

เกษตรกรรมในอดต มการเปลยนแปลงในทศทางทสงผลบวก

ตอระบบนเวศ คอเปนปาดบแลง ปาดบแลงระดบตา และ

ปารนสอง เปนพนท 2,630.81, 894.94 และ 2,577.94 ไร

ตามลาดบ ในขณะทการเปลยนแปลงในทศทางทสงผลลบ

คอเปลยนเปนทงหญาและพนทเกษตรกรรม คดเปนพนท

723.94 และ 16.31 ไร ตามลาดบ

แผวถางปลกมนสาปะหลง ไรมนสาปะหลง



2.5 ทงหญา เกอบทงหมดเกดจากการแผวถางปา

ในอดตและทงราง พบวาสวนใหญมการเปลยนแปลงไปใน

ทางบวก คอ ทดแทนเปนปาดบแลง ปาดบแลงระดบตา และ

ปารนสอง คดเปนพนท 866.81, 1,700.44 และ 5,372.44 ไร

ตามลาดบ ทงหญาทเปลยนเปนปารนสองดงกลาว สวนใหญ

เกดจากการปลกฟนฟสภาพปา และการดแลพนทไมใหมการ

กลบเขามาทาการเกษตรทาใหสภาพปาดขน ในขณะททงหญา

อกเพยงสวนนอยไดเปลยนเปนแหลงนาและพนทเกษตรกรรม

เปนพนท 110.81 และ 347.63 ไร ตามลาดบ

2.6 สวนปา ซงเปนสวนปาทดาเนนการโดยภาค

ราชการ กลายเปนพนทเกษตรกรรม 50.06 ไร

2.7 สวนยคาลปตส ซงเปนรปแบบหนงของสวนปา

ดาเนนการโดยภาคราชการ มการเปลยนแปลงในทศทางลบ

มากกวาทางบวก กลาวคอ เปลยนเปนพนทเกษตรกรรม

758.81 ไร ในขณะทเปลยนเปนปาดบแลงและปาดบแลง

ระดบตา 10.69 และ 27.56 ไร ตามลาดบ เขาใจวาสวน

ยคาลปตสสวนใหญจะปลกในพนทชายขอบของเขตอทยาน

แหงชาตทาใหงายตอการรกคบของพนทเกษตรกรรม โดยเฉพาะ

เพอปลกมนสาปะหลง (Manihot esculenta Crantz)

ในทองทอาเภอครบร จงหวดนครราชสมา

2.8 พนทเกษตรกรรม เปลยนเปนปาดบแลง

ระดบตา ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปารนสอง สวนปา ทงหญา

และสถานทราชการ คดเปนพนท 23.63, 2,449.69, 754.31,

1,141.88, 423.00, 8.44 และ 3.94 ไร ตามลาดบ

สวนพนทอนๆ ทไมไดกลาวถงคอพนททไมมการ

เปลยนแปลง

โดยภาพรวมแลวการเปลยนแปลงการใชประโยชน

ทดนในพนทอทยานแหงชาตทบลานภายหลงการเปนมรดกโลก

มการเปลยนแปลงไปในทศทางทสงผลทางบวกตอระบบนเวศ

คดเปนพนท 20,468.81 ไร ซงมากกวาการเปลยนแปลงไปใน

ทศทางทสงผลทางลบ ซงคดเปนพนท 11,132.44 ไร

ภาพสผสมเทจจากภาพถายดาวเทยมแลนดแซท ป พ.ศ. 2549 (ภาพซาย) และป พ.ศ. 2557 (ภาพขวา)

บรเวณอาเภอวงนาเขยว ในอทยานแหงชาตทบลาน พบวาในป พ.ศ. 2557 มการขยายพนททากนและทอยอาศย (รหส AG)

ไปทางดานทศตะวนออกรกลาเขาไปในปารนสอง (รหส SF) และปาเบญจพรรณ (รหส MD)




ภาพท 1 สงคมพชและการใชประโยชนทดนอนๆ ในอทยานแหงชาตทบลาน ป พ.ศ. 2549 และป พ.ศ. 2557



ตารางท 1 การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในอทยานแหงชาตทบลาน ระหวางป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2557

ปาดบชน

ปาดบแลง

ปาดบแลงระดบตา






ปาดบแลงผสมไผ

ปาเตงรง

ปาเบญจพรรณ





ปารนสอง




ปาละเมาะ





ทงหญา

ทงหญา

ทงหญา

ทงหญา

ทงหญา

สวนปา


เฮกตาร ไร

ทศทางการ


0.63

44.37

5.22

80.46

10.98

15.12

15.57

256.86

19.35

73.80

47.79

81.00

0.09

3.87

594.09

3.78

148.59

28.44

283.14

420.93

143.19

412.47

115.83

2.61

138.69

272.07

859.59

17.73

55.62

8.01

1.71

3.94

277.31

32.63

502.88

68.63

94.50

97.31

1,605.38

120.94

461.25

298.69

506.25

0.56

24.19

3,713.06

23.63

928.69

177.75

1,769.63

2,630.81

894.94

2,577.94

723.94

16.31

866.81

1,700.44

5,372.44

110.81

347.63

50.06

10.69

ลบ

ลบ

บวก

ลบ

ลบ

ลบ

ลบ

ลบ

บวก

ลบ

บวก

ลบ

ลบ

ลบ

ลบ

บวก

บวก

บวก

ลบ

บวก

บวก

บวก

ลบ

ลบ

บวก

บวก

บวก

ลบ

ลบ

ลบ

บวก

พนททเปลยนแปลงการเปลยนแปลงจากป พ.ศ. 2549 ไป พ.ศ. 2557






ทงหญา

แหลงนา

พนทเกษตรกรรม





สวนปา

สถานทราชการ









ทงหญา





แหลงนา




เปลย

นเปน




3. การคาดคะเนภาพอนาคตการใชประโยชนทดน

แนวโนมความเปลยนแปลงของการใชประโยชน

ทดนในอทยานแหงชาตทบลานในอก 20 ปขางหนา (พ.ศ. 2577)

ภายใตรปแบบการบรหารจดการในรอบ 10 ปทผานมา พบวา

3.1) ปาดบชน จะมพนทคงทเทาเดม ถงแมวาในป

พ.ศ. 2557 จะมพนทลดลงมาจากป พ.ศ. 2549 กตาม

3.2) ปาดบแลง จะมพนทเพมขนอยางตอเนอง

3.3) ปาดบแลงระดบตา จะมพนทเพมขนอยาง

ตอเนอง

3.4) ปาดบแลงผสมไผ จะมพนทลดลงอยางตอเนอง

ซงคาดวาบางสวนจะมการเปลยนสภาพกลบเปนปาดบแลง

3.5) ปาเบญจพรรณ จะมพนทลดลงอยางตอเนอง

3.6) ปาเตงรง จะมพนทเพมขนอกเลกนอย

3.7) ปารนสอง จะมพนทเพมขนอยางตอเนอง

3.8) ปาละเมาะ จะมพนทลดลงอยางตอเนอง

3.9) สวนปา จะมพนทเพมขนอยางตอเนอง

3.10) สวนยคาลปตส จะมพนทลดลงอยางตอเนอง

3.11) ทงหญา จะมพนทลดลงอยางตอเนองและ

หลงจากนนจะคอยๆ คงปรมาณ

3.12) สถานทราชการ จะมพนทเพมขนอกเลกนอย

และจากนนจะคงท

3.13) ไรราง จะมปรมาณคงทเทาเดม

3.14) พนทเปดโลง จะมปรมาณคงทเทาเดม

3.15) ถนน จะมปรมาณคงทเทาเดม

3.16) แหลงนา จะมพนทเพมขนอยางตอเนอง

3.17) พนทเกษตรกรรม จะมพนทเพมขนอยาง

ตอเนอง

3.18) นาขาว มปรมาณคงทเทาเดม

3.19) ชมชน จะมพนทเทาเดม

แผนทแสดงการใชประโยชนทดนในอนาคต ป พ.ศ.

2562 พ.ศ. 2567 พ.ศ. 2572 และ พ.ศ. 2577 ในอทยาน

แหงชาตทบลาน แสดงดงภาพท 2 ถงภาพท 4 สวนตารางท

2 แสดงแนวโนมพนทปกคลมของการใชประโยชนทดนแตละ

ประเภทในอนาคต

ตารางท 1 การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในอทยานแหงชาตทบลาน ระหวางป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2557 (ตอ)










เฮกตาร ไร

ทศทางการ


4.41

121.41

3.78

391.95

120.69

182.70

67.68

1.35

0.63

5,056.20

3,275.01

1,781.19

27.56

758.81

23.63

2,449.69

754.31

1,141.88

423.00

8.44

3.94

31,601.25

20,468.81

11,132.44

บวก

ลบ

บวก

บวก

บวก

บวก

บวก

บวก

บวก

พนททเปลยนแปลงการเปลยนแปลงจากป พ.ศ. 2549 ไป พ.ศ. 2557







สวนปา

ทงหญา


เปลย

นเปน

รวมพนททมการเปลยนแปลง

รวมพนททมการเปลยนแปลงทางบวก

รวมพนททมการเปลยนแปลงทางลบ



ภาพท 2 ภาพอนาคตการใชประโยชนทดนในอทยานแหงชาตทบลาน ป พ.ศ. 2562 - พ.ศ. 2577

ภาพท 3 การใชประโยชนทดนรอบเขอนลาปลายมาศในเขตอทยานแหงชาตทบลาน ระหวางป พ.ศ. 2549 – พ.ศ. 2577




ภาพท 4 ภาพอนาคตการใชประโยชนทดนบรเวณทศตะวนตกของอทยานแหงชาตทบลาน ทองทอาเภอวงนาเขยว

จงหวดนครราชสมา



ตารางท 2 แนวโนมการใชประโยชนทดนในอทยานแหงชาตทบลาน ป พ.ศ. 2549 - 2577

ปาดบชน



ปาดบแลงผสมไผ





สวนปา


ทงหญา


ไรราง

พนทเปดโลง

ถนน

แหลงนา


นาขาว

ชมชน

พ.ศ. 2577

เนอท (ไร)การใชประโยชนทดน

15,698

572,219

257,024

94,974

41,697

58,494

35,937

12,138

3,884

19,749

34,450

63

875

546

84

10,664

235,461

21,300

4,201

15,694

575,627

258,774

94,853

39,782

58,787

43,143

5,294

4,258

19,020

26,879

91

875

546

84

10,872

239,379

21,300

4,201

15,694

576,847

259,630

94,853

38,748

58,780

45,981

2,987

4,352

18,559

22,881

92

875

546

84

10,872

242,444

21,300

4,201

15,694

577,623

260,226

94,853

37,790

59,164

48,018

1,654

4,307

18,115

19,285

92

875

546

84

10,973

244,734

21,300

4,201

15,694

578,016

260,580

94,845

36,954

59,345

49,043

1,109

4,317

17,687

16,553

92

875

546

84

11,010

247,264

21,300

4,201

15,694

578,635

260,918

94,549

36,136

59,529

49,862

636

4,625

17,273

13,922

92

875

546

84

11,053

249,564

21,300

4,201

พ.ศ. 2572พ.ศ. 2567พ.ศ. 2562พ.ศ. 2557พ.ศ. 2549

4. พนทเสยงตอการเปลยนแปลงในทางลบ

ผลการวเคราะหพนทเสยงตอการถกเปลยนแปลง

พนทไปในทศทางทสงผลลบตอระบบนเวศ พบวา

4.1) ทศตะวนตกเฉยงเหนอ บรเวณอาเภอ

วงนาเขยว จงหวดนครราชสมา นอกจากจะเสยงตอการบกรก

เพมเตมแลว พนทเกษตรกรรมทมอยเดมยงมแนวโนมสงทจะ

กลายเปนสวนยางพารา ซงจะเปนปญหาในการจดการอทยาน

แหงชาตตามมาอกหลายประการ

4.2) ทศตะวนตก ในสวนของพนทเสอมโทรมและ

ปาเบญจพรรณ ทองทตาบลบพราหมณ ตาบลทงโพธ และ

ตาบลแกงดนสอ อาเภอนาด จงหวดปราจนบร ยงเปนพนทท

มความเสยงสง และพนทเกษตรกรรมทมอยเดมยงมแนวโนม

สงทจะกลายเปนสวนยางพาราและสวนปาลมนามน

4.3) ทศตะวนออกเฉยงเหนอ ในพนทตาบลหทานบ

ตาบลโคกมะมวง อาเภอปะคา จงหวดบรรมย ตาบลสระตะเคยน

ตาบลโนนสมบรณ ตาบลบานราษฎร อาเภอเสงสาง ตาบล

ลาเพยก อาเภอครบร จงหวดนครราชสมา ถงแมวาการบกรก

ในบางบรเวณจะไมมการรกคบ แตบางบรเวณ เชน ดาน

ทศตะวนตกของอางเกบนาลาปลายมาศ ยงคงมการถางปา

เพอปลกมนสาปะหลง (Manihot esculenta Crantz)

อยางตอเนอง และพนทเกษตรกรรมทมอยเดมยงมแนวโนมสง

ทจะกลายเปนสวนยางพาราและสวนปาลมนามน (ภาพท 5)




ภาพท 5 บรเวณทเสยงตอการเปลยนแปลงไปในทศทางลบในพนทอทยานแหงชาตทบลาน สแดงคอพนทมความเสยงสง

สเหลองคอพนทมความเสยงปานกลาง เสนสดาคอแนวเขตพนทอนรกษ

สรปและขอเสนอแนะ

อทยานแหงชาตทบลาน มการเปลยนแปลงของ

พนทไปในทศทางทสงผลทางบวกตอระบบนเวศมากกวา

การเปลยนแปลงทจะสงผลทางลบ ทงนการเปลยนแปลงไป

ในทศทางบวกสวนใหญเกดขนในพนทใจกลาง (core areas)

เชน สภาพปาเสอมโทรมหรอไรราง ซงไดรบการฟนฟสภาพปา

ชวยเสรมความโดดเดนตามธรรมชาตและความสมบรณของ

ระบบนเวศโดยรวม สวนการเปลยนแปลงในทศทางลบเกอบ

ทงหมดเกดขนในพนทตามชายขอบและแนวกนชน (buffer

zone) ของเขตพนท ซงไมกระทบตอความโดดเดนอนเปนสากล

ซงหากไดรบการจดการทด ขนจะชวยลดแนวโนมความ

เปลยนแปลงลงได


สานกอทยานแหงชาต. 2553. อทยานแหงชาตภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช,

กรงเทพฯ. 174 หนา

Eastman, J. R. 2012. IDRISI Selva Manual. Clark Lab,

Clark University. 324 p.



แนวเชอมตอระบบนเวศ (corridor) เปนเสนทาง

สาหรบการเคลอนยายทของชนดพนธ โดยเฉพาะสตวปา

ระหวางพนทหนงไปยงอกพนทหนงเพอสรางความเชอมโยง

ตอกน

การศกษาเปนการใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศ

ภมศาสตรในการสารวจทรพยากรทงทางบกและทางทะเล

รวมกบศกษาการมสวนรวมของชมชน เพอนาไปสการแกไข

ปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตว การเพมพนทอนรกษ

ใหประเทศไทย การสรางเสนทางสาหรบสตวใหขามผานไปมา

ระหวางผนปาทถกแบงแยก ลดการผสมเลอดชด ตลอดถง

การสารวจเพอจดทาแนวเชอมตอระหวางพนทคมครอง

ทางทะเล โดยคานงถงการแลกเปลยนประชากรของทรพยากร

ผานกระแสนา ปจจบน สานกอทยานแหงชาตไดทาการ

สารวจความหลากหลายทางชวภาพแนวเชอมตอระบบนเวศ

17 แนว 11 กลมปา โดยเปนแนวเชอมตอระบบนเวศทางบก

13 แนว แนวเชอมตอระบบนเวศทางทะเล 4 แนว และสารวจ

ดานเศรษฐกจและสงคม 5 แนวในแนวเดมทเคยศกษาความ

หลากหลายทางชวภาพ ทมา : www2.dnp.go.th/dnpii/

การศกษาแนวเช� อมตอระบบนเวศ




ปะการง

ฟอกขาว



การตดตามการฟนตวและแนวทางการจดการปะการง

ภายหลงปรากฏการณปะการงฟอกขาวในอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน

Monitoring the Recovery and Management of Coral Reef

after Bleaching in Mu Ko Similan Marine National Park

ปรารพ แปลงงาน1 ทรงธรรม สขสวาง2

1ศนยปฏบตการอทยานแหงชาตทางทะเล ท 2 จงหวดภเกต2สานกอทยานแหงชาต

บทคดยอ

การศกษาครงน มวตถประสงคเพอตดตามสถานภาพและศกยภาพในการฟนตว รวมทงแนวทางการจดการแนวปะการง

ภายหลงปรากฏการณปะการงฟอกขาวในพนทอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน โดยทาการศกษาดวยวธ Photo Belt Transect

แลวนามาวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม Coral Point Count with Excel extensions ระยะเวลาดาเนนการภายหลงปทเกด

ปรากฏการณฟอกขาว คอ ตงแตป 2554 - 2557

ผลการศกษาพบวา แนวปะการงบรเวณทตนมสถานภาพปานกลาง มโคโลนปะการงทรอดจากการฟอกขาวอยคอนขางมาก

บรเวณอาวดานเหนอของเกาะเจด มรอยละการครอบคลมพนทของปะการงมชวตมากทสดเทากบ 29.14 บรเวณทมรอยละ

การครอบคลมพนทปะการงมชวตนอยทสด คอ หนมวนเดยว เกาะหา มคาเทากบ 8.07 ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด

(Porites lutea) ปะการงผวยย (Synaraea rus) ปะการงสนาเงน (Heliopora coerulea) สวนแนวปะการงบรเวณทลก

มสถานภาพเสอมโทรม แตพบวาแนวโนมในการฟนตวของปะการงมชวตดขน โดยเกาะเจด บรเวณอสตออฟอเดน (East of Eden)

มรอยละครอบคลมพนทของปะการงมชวตมากทสดเทากบ 34.47 บรเวณทมรอยละการครอบคลมพนทปะการงมชวตนอยทสด

คอ หนมวนเดยว เกาะหา มคาเทากบ 6.85 ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea) ปะการงแผนเคลอบ

(Porites monticulosa) และปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora aequituberculata) ภายหลงปรากฏการณปะการงฟอกขาว

การครอบคลมพนทของปะการงมชวตมการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย และพบตวออนของปะการงเลกนอยแตมแนวโนมมากขน

ปะการงทตายจากการฟอกขาวพบแตกหกกระจายบนพนทราย มสาหรายและฟองนาขนปกคลม สาหรบแนวทางการจดการ

แนวปะการงควรมมาตรการสงเสรมการฟนตวของแนวปะการงตามความเหมาะสมของแตละพนทและควรจดการพนทเพอสงวน

ไวสาหรบเปนแหลงพอแมพนธปะการง เพอเพมโอกาสในการผลตตวออนและการฟนตวไดดขน

คาสาคญ: ปรากฏการณปะการงฟอกขาว การฟนตวของปะการง อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน




คานา

แนวปะการงในนานนาไทยมแนวโนมเสอมโทรม

มากขน ทงสาเหตทเกดจากปจจยทางธรรมชาต เชน การฟอกขาว

(coral bleaching) การโผลพนนาในชวงเวลาทนาลงตามาก

การไหลของนาจดลงสทะเล การแยงพนทโดยสาหรายและ

พรมทะเล โรคปะการงสวนมากทเกดจากแบคทเรย (Black-

band disease - BBD; White-band disease - WBD) พาย

สนาม และกจกรรมของมนษย เชน การระเบดปลา การทง

สมอเรอ การดานาตน (snorkeling) การดานาลก (scuba)

การเดนใตทะเล (sea walker) การเหยยบยาเกบสงมชวต

ในแนวปะการง เครองมอประมง การขดรองนา ขยะ การใช

สารพษจบปลา สารอาหาร โลหะหนก การรวไหลของนามน

ในทะเล และการถมทะเล เปนตน (กรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพช, 2553)

ในป พ.ศ. 2553 เกดเหตการณปะการงฟอกขาว

อยางรนแรงทงในอาวไทยและทะเลอนดามน ในชวงเดอน

เมษายนถงกนยายน ซงเปนชวงทมอณหภมนาทะเลสงผดปกต

(31-33 °C) ความรนแรงของปะการงฟอกขาวในทะเลอนดามน

อาวไทยฝงตะวนตก และอาวไทยฝงตะวนออก มมากกวา

อาวไทยตอนใน เมออณหภมนาทะเลกลบสภาวะปกต ปะการง

บางสวนจะฟนตวได แตบางโคโลนอาจมการตายเปนบางสวน

หรอตายทงโคโลน ความทนทานตอการฟอกขาว และการฟนตว

จากการฟอกขาวของปะการงแตละชนดไมเทากน ขนอยกบ

ความรนแรงของการฟอกขาว และสภาพแวดลอมของปะการง

ถาสภาพแวดลอมไมเหมาะสม เชน มตะกอนมาก นาเสย

มความเสยหายจากกจกรรมการทองเทยว การฟนตวของ

ปะการงกจะชาลงกวาปกต หรอไมสามารถฟนตวได ปรากฏการณ

ปะการ งฟอกขาวย งส งผลกระทบตอการสบพนธ และ

การทดแทนประชากรของปะการง ตลอดจนกระบวนการ

ทางนเวศวทยาในแนวปะการง จากการรวบรวมขอมลการ

ฟอกขาวทเกดขน พบวา แนวปะการงในทกจงหวดทาง

ฝงทะเลอนดามน เกดการฟอกขาวมากกวา 70% ของปะการง

มชวตทมอย ผลจากการสารวจภายหลงการฟอกขาวในชวง

เดอนกรกฎาคม 2553 ซงเปนชวงทอณหภมนาทะเลในฝง

ทะเลอนดามนเรมกลบสสภาพปกต พบวา แนวปะการงทได

รบความเสยหายจากการฟอกขาวอยในระดบทแตกตางกนไป

ขนกบสถานท สภาพแวดลอม และชนดของปะการงทมความ

ตานทาน (resistance) หรอทนทาน (tolerance) ตอการ



เปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทแตกตางกน กลมทมความ

ตานทาน คอ ปะการงทไมเกดการฟอกขาว สวนกลมทมความ

ทนทาน คอ ปะการงทเกดการฟอกขาวแลวยงไมตาย จะสามารถ

มองเหนเนอเยอของตวปะการงมลกษณะขาวใสลงไปจนถง

ชนหนปนซงเปนทอยของตวปะการง แตสามารถฟนตวไดหลง

จากทสงแวดลอมกลบสสภาพปกต ปะการงในกลมเขากวาง

(Acropora spp.) มความไวตอการเปลยนแปลงสงแวดลอม

โดยเฉพาะอณหภมคอนขางมากเมอเทยบกบปะการงชนด

อนๆ ดงนน ปะการงชนดนจงเกดการฟอกขาวไดเรว รนแรง

และมโอกาสสงทจะตาย (นพนธ, 2554) ดงนน จงจาเปนตอง

มการศกษาสถานภาพของแนวปะการงภายหลงปรากฏการณ

ปะการงฟอกขาว เพอเปนขอมลวเคราะหแนวโนมการ

เปลยนแปลงของแนวปะการง และจดทาแผนการจดการ

ในการฟนฟแนวปะการงภาพท 1 สถานสารวจปะการงในพนทอทยานแหงชาต หมเกาะสมลน

วตถประสงค

1. เพอศกษาสถานภาพของปะการงภายหลง

ปรากฏการณปะการงฟอกขาวและศกยภาพในการฟนตวของ

แนวปะการง

2. เพอเสนอแนวทางการจดการในการจดทา

แผนการจดการทรพยากรแนวปะการงในเขตอทยานแหงชาต

เพอการอนรกษอยางยงยน

3. เพอพฒนางานวจยดานปะการง สรางนกวจย

รนใหมและเสรมสรางศกยภาพดานการวจยของบคลากร


อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน โดยแบงพนทสารวจ

ออกเปน 2 บรเวณ ไดแก แนวปะการงทตน (Reef fl at) และ

แนวปะการงทลก (Reef edge) ตอเนองลงไปถงสวนลาดชน




ภาพท 2 สดสวนปกคลมพนทของปะการงมชวต ปะการงตาย และองคประกอบอนๆ ในแนวปะการงบรเวณทตน

แนวปะการง (Reef slope) ทาการศกษาในพนท 5 เกาะ

เปนสถานศกษาแนวปะการงทลก 5 สถาน และสถานศกษา

แนวปะการงทตน 7 สถาน (ภาพท 1) ประกอบดวย

1. เกาะหา บรเวณหนมวนเดยว

2. เกาะเจด บรเวณอสตออฟอเดน เวสตออฟอเดน

และอาวดานเหนอ

3. เกาะแปด บรเวณอาวไฟแวบ

4. เกาะส บรเวณหาดเลก

5. เกาะเกา บรเวณอาวนาชย

วธการ

1. การสารวจ

ใชวธ Photo Belt Transect โดยการวาง

เสนเทปความยาว 30 เมตร จานวน 3 ซา ขนานกบชายฝงใน

2 ระดบความลก คอ ตวแทนของสงคมปะการงบรเวณทตน

และทลก และบนทกภาพตอเนองกนตลอดแนวเสนเทป จานวน

60 ภาพตอ 1 เสนเทป

2. การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลดวยโปรแกรม Coral Point

Count with Excel extensions (CPCe) เพอคานวณหา

สดสวนรอยละการปกคลมพนทของปะการงมชวตและสงมชวต

บนพนทะเล โดยการสมจด จานวน 16 จดตอ 1 ภาพ (Kevin

E. Kohler, Shaun M. Gill, 2006)


1. สถานภาพปะการง

1.1 แนวปะการงบรเวณทตน แนวปะการง

มสถานภาพปานกลาง มโคโลนปะการงทรอดจากการฟอกขาว

อยคอนขางมาก (ภาพท 2) แตปรมาณตวออนปะการง

ในธรรมชาตมไมมากนก ดงนน ระยะเวลาทจะใชในการฟนตว

ใหกลบมามสภาพใกลเคยงกบในชวงกอนหนาเกดการฟอกขาว

นนยงไมสามารถคาดการณได อาวดานเหนอของเกาะเจด

มเปอรเซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวตมากทสดเทากบ

29.14 สถานทมเปอรเซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวต

นอยทสด คอ หนมวนเดยว เกาะหา เทากบ 8.07 (ตารางท 1)

ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea)

ปะการงผวยย (Synaraea rus) ปะการงสนาเงน (Heliopora

coerulea) และปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora sp.)

อสตออฟอเดน เวสตออฟอเดนหนมวนเดยว หาดเลก อาวไฟแวบ อาวนาชย อาวดานเหนอ



ตารางท 1 สดสวนครอบคลมพนทของปะการงมชวต ปะการงตาย และองคประกอบอนๆ ในแนวปะการงบรเวณทตน

หนมวนเดยว

อสตออฟอเดน

เวสตออฟอเดน

อาวดานเหนอ

อาวไฟแวบ

หาดเลก

อาวนาชย

ฟองนา

สดสวนปกคลมพนท (เปอรเซนต)

สถานศกษา

8.07

17.94

21.32

29.14

9.34

28.09

14.06

50.65

41.28

53.18

20.22

47.19

22.61

65.01

0.22

0.41

1.24

1.09

0.61

0.25

1.39

-

-

0.02

-

-

-

0.07

0.21

1.26

1.01

10.98

0.52

0.76

3.56

-

0.47

0.92

1.17

0.07

1.06

0.8

เศษซาก

ปะการง

พรม

ทะเล

สาหราย

ทะเล

ปะการง

ตาย

ปะการง

มชวต

0.52

0.79

0.02

-

-

-

-

กลปงหา

40.24

37.62

22.18

37.39

42.1

47.23

15.07

ทราย

0.09

0.23

0.11

0.01

0.17

-

0.04

อนๆ

สาหรบผลการศกษาแยกตามรายสถาน มดงน

1. หนมวนเดยว เกาะหา

ปะการงมชวตครอบคลมพนท 8.07 เปอรเซนต

ปะการงตายครอบคลมพนท 50.65 เปอรเซนต ปะการง

ชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea) และปะการง

ผวยย (Synaraea rus) บรเวณหนมวนเดยวมทรพยากรอนๆ

ทเปนจดนาสนใจ คอ กลมปะการงออน (Soft coral) ไดแก

Dendronephthya spp. กลปงหา (Annella sp. และ

Melithaea sp.) เจรญอยบนพนหนจานวนมาก แตพบวาม

แนวโนมลดลง

2. อสตออฟอเดน เกาะเจด



ชนดเดนทพบ ไดแก ปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora

monasteriata)

3. เวสตออฟอเดน เกาะเจด


ปะการงตายครอบคลมพนท 53.18 เปอรเซนตและพบ

ทรพยากรอนๆ สวนใหญของพนท ไดแก ปะการงออน ชนด

Lobophytum sp. และ Dendronephthya spp. และ

พบวามความชกชมของปะการงออนระดบสง กลปงหาชนด

Annella sp. และ Melithaea sp. เจรญอยบนพนหน

จานวนมาก ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites

lutea) ปะการงผวยย (Synaraea rus) และปะการง

ดอกกะหลา (Pocillopora sp.)

4. อาวดานเหนอ เกาะเจด



ชนดเดน คอ ปะการงสนาเงน (Heliopora coerulea) และ

เปนชนดทไดรบผลกระทบจากการฟอกขาวเพยงเลกนอย แตสภาพ

ของปะการงปจจบนเกดการแตกหก (fragment) เสยหาย

เปนจานวนมากซงสาเหตนาจะเกดจากคลนลมตามธรรมชาต

5. อาวไฟแวบ เกาะแปด

แนวปะการงมสภาพเสอมโทรมมาก พบปะการง

มชวตครอบคลมพนท 9.34 เปอรเซนต ปะการงตายครอบคลม

พนท 47.19 เปอรเซนต ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด

(Porites lutea) ปะการงผวยย (Synaraea rus) และปะการง

ลายดอกไม (Pavona sp.)

6. หาดเลก เกาะส

ปะการงครอบคลมพนท 28.09 เปอรเซนต





ชนดเดน ไดแก ปะการงลายดอกไม (Pavona sp.) และ

ปะการงเหด (Fungia sp.)

7. อาวนาชย เกาะเกา



ชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea) ปะการงผวยย

(Synaraea rus) และปะการงลายดอกไม (Pavona sp.)

1.2 แนวปะการงบรเวณทลก สภาพแนว

ปะการงมความเสอมโทรมบางสถาน (ภาพท 3) แตกมแนวโนม

การฟนตวของปะการงมชวตดขน บรเวณอสตออฟอเดน

(East of Eden) พบปะการงมชวตครอบคลมพนทมากทสด

เทากบ 34.47 เปอรเซนต บรเวณทมปะการงมชวตครอบคลม

พนทนอยทสด คอ หนมวนเดยว เกาะหา เทากบ 6.85

เปอรเซนต (ตารางท 2) ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด

(Porites lutea) ปะการงแผนเคลอบ (Porites monticulosa)

ปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora aequituberculata)

และปะการงสนาเงน (Heliopora coerulea) การตดตาม

การเปลยนแปลงของระบบนเวศแนวปะการงภายหลงปรากฏการณ

ปะการงฟอกขาว พบการครอบคลมพนทของปะการงมชวต

มการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย (ภาพท 4) ปะการงทตาย

จากการฟอกขาวมสาหราย และฟองนาขนปกคลม บางสวน

แตกหกกระจายบนพนทราย

ภาพท 3 สดสวนปกคลมพนทของปะการงมชวต ปะการงตาย และองคประกอบอนๆ ของแนวปะการงบรเวณทลก

อสตออฟอเดน เวสตออฟอเดนหนมวนเดยว หาดเลก อาวไฟแวบ



ภาพท 4 เปอรเซนตการครอบคลมพนทของปะการงมชวต ป 2552 - 2557 ในพนทอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน

ตารางท 2 สดสวนปกคลมพนทของปะการงมชวต ปะการงตาย และองคประกอบอนๆ ของแนวปะการงบรเวณทลก

หนมวนเดยว

อสตออฟอเดน

เวสตออฟอเดน

อาวไฟแวบ

หาดเลก

ฟองนา

สดสวนปกคลมพนท (เปอรเซนต)

สถานศกษา

6.85

34.47

16.04

15.23

23.45

45.47

29.34

61.55

38.66

23.12

0.79

0.26

1.11

-

1.17

0.09

0.02

-

-

-

2.68

1.65

1.72

1.07

4.15

-

0.66

4.09

0.31

0.74

เศษซาก

ปะการง

พรม

ทะเล

สาหราย

ทะเล

ปะการง

ตาย

ปะการง

มชวต

0.27

0.55

4.48

-

-

กลปงหา

43.83

32.65

10.79

44.52

47.25

ทราย

0.02

0.4

0.22

0.21

0.12

อนๆ

อสตอ

อฟอเด

น เกา

ะปาย

เวสตอ

อฟอเด

น เกา

ะปาย

อาวไฟ

แวบ เ

กาะส

มลน

ครสต

มาสพ

อยท

หนมว

นเดยว

อาวน

าชย เ

กาะบ

าง

อาวเห

นอ เก

าะปาย

อาวเล

ก เกา

ะเมยง

หมายเหต ป 2552 เปนปกอนเกดปรากฏการณฟอกขาว

ป 2553 เปนปทเกดปรากฏการณฟอกขาว




สาหรบผลการศกษาแยกตามรายสถาน มดงน

1. หนมวนเดยว เกาะหา



ชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea)

2. อสตออฟอเดน เกาะเจด


ปะการงตายครอบคลมพนท 29 เปอรเซนต ปะการงชนดเดน

ไดแก ปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora sp.)

3. เวสตออฟอเดน เกาะเจด

แนวปะการงสนสดทระดบความลกประมาณ

35 เมตร พบปะการงมชวตครอบคลมพนท 16.04 เปอรเซนต

ปะการงตายครอบคลมพนท 61.55 เปอรเซนต และพบ

ทรพยากรอนๆ ในพนทสวนใหญทเปนปะการงออน ชนด

Lobophytum sp. และ Dendronephthya spp. กลปงหา

ชนด Annella sp. และ Melithaea sp. เจรญอยบนพนหน

จานวนมาก ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงดอกกะหลา

(Pocilopora sp.)

4. อาวไฟแวบ เกาะแปด



ชนดเดน ไดแก ปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora sp.)

5. หาดเลก เกาะส



ชนดเดน ไดแก ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora sp.) และ

ปะการงโขด (Porites lutea)

การเปลยนแปลงแนวปะการงภายหลงปรากฏการณ

ปะการงฟอกขาว พบวา รอยละการครอบคลมของปะการง

มชวตมการเปลยนแปลงเลกนอย อสตออฟอเดนและอาวไฟแวบ

มแนวโนมการฟนตวของปะการงคอนขางด (ภาพท 4)

เปอรเซนตการครอบคลมของปะการงมชวตเพมขนเลกนอย

การเปลยนแปลงของสงคมปะการงทตาย พบวามกลมสงมชวต

อนๆ ขนปกคลม ไดแก สาหรายเสนสาย (Algal turfs) สาหราย

หนปน (Crustose algae) สาหรายขนาดใหญ (Upright

macroalgae) ดอกไมทะเลเลก (Corallimorphs) และ

ฟองนา (Sponges) ปะการงชนดเดนทพบ ไดแก ปะการงโขด

(Porites lutea) ปะการงแผนเคลอบ (P. monticulosa)

ปะการงผวยย (P. rus) ปะการงผวเกลดนาแขง (Montipora

aequituberculata) ปะการงสนาเงน (Heliopora coerulea)

ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora sp.) ปะการงเขากวาง

(Acropora palifera, A. intermedia, A. microphthalma,

A. elseyi) ปะการงดอกกะหลา (Pocillopora eydouxi)

ปะการงผวยย(Synaraea rus)

ปะการงสนาเงน(Heliopora coerulea)

ปะการงลายดอกไม(Pavona cactus)



ลกษณะทวไปของแนวปะการงในพนทอทยานแหงชาตหมเกาะสมลนป 2553 กอนเกดปรากฏการณปะการงฟอกขาว

ลกษณะทวไปของแนวปะการงในพนทอทยานแหงชาตหมเกาะสมลนป 2554 หลงปรากฏการณปะการงฟอกขาวประมาณ 1 ป




สรปและวจารณ

สถานภาพปะการง

แนวปะการงบรเวณทตน หรอพนราบของแนว

ปะการง สภาพแนวปะการงมสถานภาพปานกลาง มโคโลน

ปะการงทรอดจากการฟอกขาวอยคอนขางมาก แตในขณะ

เดยวกนปรมาณตวออนปะการงในธรรมชาตมไมมากนก

บรเวณอาวดานเหนอของเกาะเจด มปะการงมชวตครอบคลม

พนทมากทสดเทากบ 29.14 เปอรเซนต บรเวณทมปะการง

มชวตครอบคลมพนทนอยทสด คอ หนมวนเดยว เกาะหา

เทากบ 8.07 เปอรเซนต ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด

(Porites lutea) ปะการงผวยย (Synaraea rus) ปะการง

สนาเงน (Heliopora coerulea) และปะการงผวเกลดนาแขง

(Montipora sp.)

แนวปะการงบรเวณทลก ตอเนองลงไปถงสวนลาดชน

แนวปะการง พบวา สภาพแนวปะการงมความเสอมโทรม

บางสถาน แตกมแนวโนมในการฟนตวของปะการงมชวตดขน

บรเวณอสตออฟอเดน มปะการงมชวตครอบคลมพนทมากทสด

เทากบ 34.47 เปอรเซนต บรเวณทมปะการงมชวตครอบคลม

พนทนอยทสด คอ หนมวนเดยว เกาะหา เทากบ 6.85

เปอรเซนต ปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites

lutea) ปะการงแผนเคลอบ (Porites monticulosa) ปะการง

ผวเกลดนาแขง (Montipora aequituberculata) ปะการง

สนาเงน (Heliopora coerulea)

การฟนตวของปะการง

การเปลยนแปลงภายหลงปรากฏการณปะการง

ฟอกขาว พบวา เปอรเซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวต

มการเปลยนแปลงเพยงเลกนอย และมแนวโนมการฟนตวของ

ปะการงคอนขางดในบางบรเวณ ไดแก อสตออฟอเดนและ

อาวไฟแวบและพบตวออนของปะการงในพนทเลกนอย ซงม

ความหนาแนนคอนขางสงและมแนวโนมสงขนเลกนอย

แนวปะการงทตายจากการฟอกขาว พบวามกลมสงมชวตอนๆ

ขนปกคลม ไดแก สาหรายเสนสาย (Algal turfs) สาหราย

หนปน (Crustose algae) สาหรายขนาดใหญ (Upright macro-

algae) ดอกไมทะเลเลก (Corallimorphs) และฟองนา

(Sponges)




ตวออนปะการงทลงเกาะบนพนธรรมชาตในพนทอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน

แนวทางการจดการเพ� อแกไข

และบรรเทาผลกระทบจากการฟอกขาว

1. สรางความร ความเขาใจแกประชาชน ผประกอบการ

และผใชประโยชนจากแนวปะการง เพอใหทราบสถานการณ

ของปะการงฟอกขาว ผลกระทบทจะเกดขนและแนวทางท

สามารถดาเนนการไดเพอชวยลดความเสยหายทเกดขน

รวมทงสงเสรมการฟนตวตามธรรมชาตของแนวปะการง

2. การลดภยคกคามตอแนวปะการง เพอลดความ

เสยหายทเกดขนกบแนวปะการงจากการฟอกขาวและเสรมให

ปะการงมการฟนตวไดเองตามธรรมชาต ดงน

2.1 การลดผลกระทบจากกจกรรมทองเทยว

ตอแนวปะการง ดวยการกาหนดพนท รปแบบกจกรรม และ

ขอควรปฏบตทเหมาะสมสาหรบผใชประโยชนตางๆ

2.2 การจดการนาเสยจากชายฝง และเรอ

ทองเทยวทสงผลกระทบตอแนวปะการง

2.3 ลดปญหาการแพรของ เช อ โรคหรอ

ปรมาณสารอาหารในแนวปะการง เชน นาทงจากแผนดนและ

เรอทองเทยว

2.4 กาหนดมาตรการสงเสรมการฟนตวของ

แนวปะการงตามความเหมาะสมในแตละพนท

2.5 พกการใชประโยชนในพนทแนวปะการง

ทจาเปนตองไดรบการคมครองอยางเขมงวด

2.6 กาหนดมาตรการการใชประโยชนสาหรบ

กจกรรมตางๆ ในแนวปะการง เชน

- จากดจานวนนกทองเทยวทเหมาะสม

- กาหนดประเภทกจกรรมทเหมาะสม

ในแนวปะการง

- จดทาขอควรปฏบตทเหมาะสมสาหรบ

กจกรรมตางๆ

3. ควรใหความรเกยวกบการปฏบตตนใหเหมาะสม

(code of practice) ในการทากจกรรมทองเทยว ตลอดจน

การสอนใหนกทองเทยวมทกษะการใชอปกรณดานา เชน

หนากาก ทอหายใจ และฟน และควรจดเตรยมสถานทสาหรบ

ใหนกทองเทยวไดมโอกาสฝกการใชอปกรณใหคนเคยกอนจะ

ทากจกรรมทองเทยวในแนวปะการง ซงถอวาเปนวธการทม

ประสทธภาพและการจดการทตนเหตอยางแทจรง

4. กจกรรมดานาลกในบรเวณทมทงปะการงแขง

และปะการงออน ควรมการกาหนดเสนทางการชมปะการง

นาลกเพอจากดการกระจายของนกดานา และควรกาหนด

บรเวณ (zone) สาหรบนกดานาทมประสบการณแตกตางกน

เพอลดความเสยหาย และควรมการทบทวนตรวจสอบความพรอม

การดานากอนทากจกรรมดานาลก

5. ควรออกมาตรการควบคมเรอนาเทยวชม

ปะการง โดยเฉพาะนาเสยจากเรอ การทงสมอในแนวปะการง



ตวออนปะการงทลงเกาะบนพนธรรมชาตในพนทอทยานแหงชาตหมเกาะสมลน

รวมถงคราบนามนจากทองเรอ และการเทเศษอาหารลงในทะเล

เพอเปนอาหารปลา ซงจะสงผลกระทบตอระบบนเวศตาม

ธรรมชาต

6. ควรรณรงคใหมการตดตงทนสาหรบผกเรอใน

บรเวณทมกจกรรมดานา และควรมกจกรรมเพอการฟนฟแนว

ปะการงทเสอมโทรม เชน กจกรรมจดเกบขยะใตนา การกาจด

ดาวมงกฎหนาม และการรณรงคไมใหทงขยะลงทะเล


กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 2553. รายงาน

ฉบบสมบรณ แผนแมบทการจดการพนทแหลง

อนรกษทะเลอนดามน เลม 2 แผนแมบท. กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

นพนธ พงศสวรรณ. 2554. สรปรายงานผลกระทบจากการ

เกดปะการงฟอกขาวในประเทศไทย. สถาบนวจย

และพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเลและ

ปาชายเลน, กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง,

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 54 หนา

Kevin E. Kohler, Shaun M. Gill. 2006. Coral Point

Count with Excel extensions (CPCe): A

Visual Basic program for the determination

of coral and substrate coverage using

random point count methodology.

Computers & Geosciences 32 (2006) 1259–

1269




การพงพง

ทรพยากร



สภาพทวไปดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

การมสวนรวม ทศนคต และการพงพงทรพยากร

ของชมชนทอาศยอยบรเวณพนทโครงการกอสรางเข� อนแมวงก

Socio – economic, Culture, Participation, Attitude and

Non – Timber Forest Product Utilization of Community

near Mae Wong Dam Project

คมเชษฐา จรงพนธ1 ทรงธรรม สขสวาง2 1ศนยวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต จงหวดพษณโลก


บทคดยอ

การศกษาครงน มวตถประสงคเพอศกษาสภาพทวไปดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การมสวนรวม ทศนคต

และการพงพงทรพยากรของชมชนทอาศยอยบรเวณพนทโครงการกอสรางเขอนแมวงก อทยานแหงชาตแมวงก ในรศม 3 - 5

กโลเมตร โดยใชแบบสอบถามดวยวธการสมตวอยางแบบกาหนดโควตา (Quota Sampling) ซงกลมตวอยาง ไดแก หวหนา

ครวเรอนหรอตวแทนครวเรอน แบงเปน 3 หมบาน 2 จงหวด คอ จงหวดนครสวรรค และจงหวดกาแพงเพชร จงหวดละ 100 ชด

รวม 200 ชด ระยะเวลาการศกษา ระหวางเดอนธนวาคม 2555 - กนยายน 2556

ผลการศกษา พบวา สภาพทางเศรษฐกจและสงคมของประชาชนในชมชน มอาชพหลกในภาคเกษตรกรรม รายได

และรายจายของครวเรอนในรอบปทผานมา มรายไดสทธเฉลย 5,025 บาทตอครวเรอนตอป ภาวะหนสนมสาเหตมาจากการ

นามาซอปจจยการผลตในการประกอบอาชพ เชน ปย สารปราบศตรพช และใชจายในชวตประจาวน การใชประโยชนทดน

สวนใหญเปนพนทเกษตรกรรมไรมน โดยเอกสารสทธเปน ภ.บ.ท.5 และ ส.ป.ก. 4 - 01 ซงในชมชนไมมปญหาความขดแยงกบ

การดาเนนงานของอทยานแหงชาตแมวงก โดยมการพงพงทรพยากรและใชประโยชนจากปา เพอเปนแหลงเกบหาเหดปา และ

พชผกปา สาหรบการมสวนรวมของชมชนในการรบทราบขอมลขาวสารเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงก สวนใหญ

ใหความเหนวา ไมเคยมหนวยงานของทางราชการมาจดประชมชแจงเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงกเลย รอยละ 66.50

และรอยละ 38.50 ไมเหนดวย หากมโครงการกอสรางเขอนแมวงก เนองจากจะมผลกระทบตอชมชนทอยใกลพนทสรางเขอน

ซงจะสญเสยพนทเกบหาแหลงอาหารจากปาและทรพยากรปาไม

คาสาคญ: อทยานแหงชาตแมวงก ชมชน เขอนแมวงก เศรษฐสงคม การใชประโยชนจากของปา




Abstract :

The objective is to study community which live near Mae Wong Dam project, Mae Wong

national park, in socio - economic, culture, participation, attitude and non timber forest product

utilization. The sampling is representative family in 3 villages 2 provinces, 200 questionares. The research

carried out between December 2012 - September 2013.

The results found that agriculture is main occupation. The net income was 5,025 baht/family/

year. The dept was agricultural materials expenses. The community had not confl ict with Mae Wong

national park. They collected mushroom and other non timber forest products. Sixty - six and a half percent

of them said that there is no government agencies give any information about dam and 33.50% disagree

in dam construction because of lost of forest and non timber forest product area.

Keywords: Mae Wong national park, community, Mae Wong dam, socio – economic,

non timber forest product utilization



บทนา

ชมชนทอาศยอยใกลเคยงพนทสรางเขอนแมวงก

ในรศม 3 - 5 กโลเมตร จากบรเวณพนทอางเกบนา

เขอนแมวงก อทยานแหงชาตแมวงก ม 3 หมบาน 2 ตาบล

2 อาเภอ ใน 2 จงหวด ไดแก หมท 4 บานคลองแบง

หมท 24 บานใหมแมเรวา ตาบลแมเลย อาเภอแมวงก จงหวด

นครสวรรค และหมท 17 บานทรพยเจรญ ตาบลปางมะคา

อาเภอขาณวรลกษบร จงหวดกาแพงเพชร ซงจานวนประชากร

โดยรวมของทง 3 หมบาน ใน 2 จงหวดน มประมาณ 2,563 คน

เปนชมชนทมาอาศยอยกอนการประกาศจดตงเปนพนท

อทยานแหงชาตแมวงก วถชวตของคนในชมชนโดยสวนใหญ

ประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก ในยามวางจากการทา

เกษตรกรรมกหารบจางเปนอาชพเสรม นอกจากนบางครวเรอน

พงพงทรพยากรปาไมในเขตอทยานแหงชาตแมวงก โดยอาศย

เกบหาผลผลตจากปา เชน ผกหวานปา ผกกด หนอไม

เหดโคน และพชสมนไพรบางชนด เปนตน เพอเปนอาหาร

และรายไดเสรม นอกจากรายไดประจา ซงตองรอระยะเวลา

นานกวา 6 เดอนถง 1 ป กวาจะเกบเกยวผลผลตได ราษฎร

ในชมชนมความตระหนกถงคณประโยชนของทรพยากรปาไม

ทงยงรวมกนชวยดแลทรพยากรไดเปนอยางด เชน การแจงเหต

เมอประสบหรอพบเหนไฟปา การพบเหนกลมคนทลกลอบ

ตดไมทาลายปาหรอลาสตวปาในพนท ดวยตระหนกถงวาหาก

พนทปาอนอดมสมบรณของอทยานแหงชาตแมวงกถกทาลายไป

จะสงผลเสยถงแหลงหาอาหารและอาชพเสรมของพวกเขา

และเมอกลาวถงโครงการศกษาวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

สาหรบโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอ

ชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากร

ธรรมชาต และสขภาพ โครงการเขอนแมวงก จงหวดนครสวรรค

ราษฎรในพนทนใหคาตอบเดยวกนคอ ไมเคยทราบและไมม

หนวยงานในภาคสวนใดใหขอมลหรอสอบถามความคดเหน

ใดๆ เลย




เน องดวยเหตน จงมความจาเปนอยางมาก

ทควรมการศกษาสภาพทวไปดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

การมสวนรวม ทศนคต และการพงพงทรพยากรของชมชน

ทอาศยอยใกลเคยงพนทสรางเขอนแมวงก โดยไดดาเนนการ

ภายใตโครงการการศกษาทนทางธรรมชาตสาหรบการจดการ

ทรพยากร : กรณศกษาเขอนแมวงก (Valuating the

Mae Wong : Natural Study for Natural Resources

Management) เพอไดขอมลทเปนธรรม สาหรบผท ม

สวนไดสวนเสย อนจะเกดจากโครงการกอสรางเขอนแมวงก

และเพอเปนขอมลสาหรบการตดสนใจของผบรหารระดบสง

ในโอกาสตอไป


เพอศกษาสภาพทวไปดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

การมสวนรวม ทศนคต และการพงพงทรพยากรของชมชน

ทอาศยอยบรเวณพนทโครงการกอสรางเขอนแมวงก อทยาน

แหงชาตแมวงก ในรศม 3 - 5 กโลเมตร

วธการ

1. ศกษาจากขอมลทตยภม (Secondary data)

โดยการคนควาศกษาหาขอมลจากหนงสอ วารสาร สงพมพ

เอกสารทเกยวของ ฐานขอมลเดม วทยานพนธ และเวบไซตท

เกยวของ

2. สารวจขอมลภาคสนามโดยใชแบบสารวจ

สภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การมสวนรวม ทศนคต

และการพงพงทรพยากรของประชาชนในชมชนทอยอาศย

ใกลเคยงพนทสรางเขอนแมวงก การสมตวอยางแบบกาหนด

โควตา (Quota sampling) ประชากร คอ ราษฎรทอาศย

อยในชมชน รศม 3 - 5 กโลเมตร จากบรเวณพนทโครงการ

กอสรางอางเกบนาเขอนแมวงก ใน 2 จงหวด คอ จงหวด

นครสวรรค และจงหวดกาแพงเพชร จงกาหนดโควตา (Quota)

ใหจงหวดละ 100 ชด รวม 200 ชด (ตารางท 1 และภาพท 1)



ตารางท 1 จานวนครวเรอน ประชากร และกลมตวอยางของชมชนในตาบลแมเลย อาเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค และ

ตาบลปางมะคา อาเภอขาณวรลกษบร จงหวดกาแพงเพชร

หมท 4

หมท 24

หม 17

รวม 2 จงหวด

จานวนประชากร (คน)หมท

คลองแบง

บานใหมแมเรวา

รวม

ทรพยเจรญ

348

300

648

210

858

552

439

991

335

1,326

จานวนกลม

ตวอยาง

รวมประชากร

(คน)

จานวนครวเรอนชอหมบาน

485

422

907

330

1,237

1,037

861

1,898

665

2,563

54

46

100

100

200

ชาย หญง

ตาบลแมเลย อาเภอแมวงก จงหวดนครสวรรค 1/

ตาบลปางมะคา อาเภอขาณวรลกษบร จงหวดกาแพงเพชร 2/

ทมา : 1/ องคการบรหารสวนตาบลแมเลย (2555)

2/ ททาการผใหญบาน หมท 17 บานทรพยเจรญ (2555)

ระยะเวลาในการศกษา

ระหวางธนวาคม 2555 ถงกนยายน 2556

สวนกลมตวอยาง ไดแก หวหนาครวเรอน หรอ ตวแทน

ครวเรอน

3. การวเคราะหขอมลและนาเสนอผล นาผล

การศกษาตามแบบสารวจมาคานวณและวเคราะหโดยใช

การประมวลผลดวยโปรแกรม SPSS ทาการวเคราะหขอมล

เชงพรรณนาและแบบแจกแจง ไดแก คารอยละ คาสงสด

คาตาสด คาเฉลย เพอนาเสนอภาพรวมของกลมตวอยาง

ตามลกษณะตวแปรทใชในการศกษาในรปตารางรอยละ

ประกอบคาบรรยาย 5 ตอน คอ 1) ขอมลทวไปของครวเรอน

2) สภาพทางเศรษฐกจและสงคม 3) การใชประโยชนทดน

4) ความคดเหนตอการดาเนนงาน การพงพงและการใช

ทรพยากรในพนทปาอทยานแหงชาตแมวงก และ 5) การม

สวนรวมของชมชนในการรบทราบขอมลขาวสารเกยวกบ

โครงการกอสรางเขอนแมวงก




ภาพท 1 ทตงหมบานทอาศยอยใกลเคยงพนทสรางเขอนแมวงก ในพนทอทยานแหงชาตแมวงก


ผลการศกษา สรปไดดงน

1. ขอมลทวไปของครวเรอน

กลมตวอยางสวนใหญ เปนเพศหญง เฉลยรอยละ

56 (บานคลองแบง รอยละ 51.85, บานใหมแมเรวา รอยละ

56.52 และบานทรพยเจรญ รอยละ 58) อายเฉลย 46.5 ป

(บานคลองแบง 55 ป, บานใหมแมเรวา 45 ป และ

บานทรพยเจรญ 43 ป) กลมตวอยางทงหมดนบถอศาสนาพทธ

มสถานภาพสมรส เฉลยรอยละ 84 (บานคลองแบง รอยละ

85.19, บานใหมแมเรวา รอยละ 82.61 และบานทรพยเจรญ

รอยละ 84) จบการศกษาระดบประถมตน (ป.1 - ป.4) เฉลย

รอยละ 45 (บานคลองแบง รอยละ 62.96, บานใหมแมเรวา

รอยละ 34.78 และบานทรพยเจรญ รอยละ 40) ประวต

การตงถนฐาน เฉลยรอยละ 84.50 อาศยอยในชมชนแหงน

มากกวา 20 ป (บานคลองแบง รอยละ 83.33, บานใหมแมเรวา

รอยละ 76.09 และบานทรพยเจรญ รอยละ 89) บานทอยอาศย

เปนของตนเอง เฉลยรอยละ 87.50 (บานคลองแบง รอยละ


รอยละ 84) (ภาพท 2)



ภาพท 2 ขอมลทวไปของครวเรอน

อายเฉลย/ป




2. สภาพทางเศรษฐกจและสงคม

อาชพหลกโดยสวนใหญ เฉลยรอยละ 67.22

ประกอบอาชพเกษตรกรรม (บานคลองแบง รอยละ 64.81,

บานใหมแมเรวา รอยละ 39.73 และบานทรพยเจรญ รอยละ

85.95) ในรอบปทผานมา มรายไดเฉลย 129,300 บาทตอ

ครวเรอนตอป (บานคลองแบง รอยละ 135,555.56 บาทตอป,

บานใหมแมเรวา รอยละ 107,608.70 บาทตอป และ

บานทรพยเจรญ รอยละ 134,100 บาทตอป) โดยเปนรายได

จากภาคเกษตรกรรม เฉลยรอยละ 53.67 (บานคลองแบง

รอยละ 60.82, บานใหมแมเรวา รอยละ 37.84 และ

บานทรพยเจรญ รอยละ 57.36) สวนรายจายของครวเรอน

รวมเฉลย 124,275 บาทตอป (บานคลองแบง 136,388.89

บาทตอป, บานใหมแมเรวา 102,826.09 บาทตอป และ

บานทรพยเจรญ 127,600 บาทตอป) ซงเปนรายจายจาก

การประกอบอาชพ รายจายคาอปโภค - บรโภค และรายจาย

ดานอน ๆ ของครวเรอน เชน การศกษาบตร ทงน มรายไดสทธ

เฉลย 5,025 บาทตอครวเรอนตอป (บานคลองแบง -833.33

บาทตอป, บานใหมแมเรวา 4,782.61 บาทตอป และ

บานทรพยเจรญ 6,500 บาทตอป) เฉลยรอยละ 63 มภาวะ

หนสน (บานคลองแบง รอยละ 55.56, บานใหมแมเรวา

รอยละ 58.7 และบานทรพยเจรญ รอยละ 69) โดยแหลงเงนก

ในระบบสวนใหญ ไดแก กลมสจจะหมบาน รอยละ 34.01

(บานคลองแบง รอยละ 36.71, บานใหมแมเรวา รอยละ 43.1

และบานทรพยเจรญ รอยละ 30.43) สาหรบแหลงเงนก

นอกระบบ สวนใหญเปนกลมพอคา เฉลยรอยละ 56.25

(บานคลองแบง รอยละ 65.22, บานใหมแมเรวา รอยละ 60

และบานทรพยเจรญ รอยละ 46.15) โดยวตถประสงคของการ

กเงนสวนใหญ เพอนามาซอปจจยการผลตในการประกอบ

อาชพ เชน ปย สารปราบศตรพช เฉลยรอยละ 41.61

(บานคลองแบง รอยละ 33.77, บานใหมแมเรวา รอยละ

42.59 และบานทรพยเจรญ รอยละ 45.45) และสวนใหญไมม

เงนออมภายในครวเรอนเฉลยรอยละ 53 (บานคลองแบง

รอยละ 51.85 บานใหมแมเรวา รอยละ 56.32 และ

บานทรพยเจรญ รอยละ 52) (ภาพท 3)



ภาพท 3 สภาพทางเศรษฐกจและสงคม




3. ดานการใชประโยชนทดน

ดานการใชประโยชนทดนในสวนของการ

ถอครองทดน เฉลยรอยละ 88.04 เปนไรมน (บานคลองแบง


บานทรพยเจรญ รอยละ 84.18) โดยเอกสารสทธเปนภาษ

บารงทองท (ภ.บ.ท. 5) เฉลยรอยละ 54.81 (บานคลองแบง


บานทรพยเจรญ รอยละ 55.58) และเปน ส.ป.ก. 4 - 01

รอยละ 45.19 (บานคลองแบง รอยละ 52.44, บานใหมแมเรวา

รอยละ 37.18 และบานทรพยเจรญ รอยละ 44.42) ปญหา

การใชประโยชนทดน สวนใหญททากนไมเพยงพอ เฉลยรอยละ

50.94 (บานคลองแบง รอยละ 52, บานใหมแมเรวา รอยละ

56 และบานทรพยเจรญ รอยละ 48.21) โดยมความตองการ

ขยายทดนทากนเพมเตม เฉลยรอยละ 52.9 (บานคลองแบง

รอยละ 39.29, บานใหมแมเรวา รอยละ 47.37 และบานทรพยเจรญ

รอยละ 58.24) ซงวธการขยายททากนโดยการใหรฐชวยจดสรร

คดเปนรอยละ 58.24 (ภาพท 4)

ภาพท 4 การใชประโยชนทดน

ภ.บ.ท.5

ส.ป.ก. 4 - 01



4. ความคดเหนตอการดาเนนงานของอทยาน

แหงชาตแมวงก การพงพงและการใชทรพยากรปาไม

กลมตวอยางสวนใหญ ไดรบทราบขาวสารดาน

การอนรกษทรพยากรปาไม เฉลยรอยละ 67 (บานคลองแบง


บานทรพยเจรญ รอยละ 73) โดยแหลงขาวสารทไดรบมากทสด

คอ ผนาชมชน เชน กานน ผใหญบาน เฉลยรอยละ 37.74

(บานคลองแบง รอยละ 48.98, บานใหมแมเรวา (จากเจาหนาท

ของรฐ) รอยละ 54 และบานทรพยเจรญ รอยละ 37.17)

ประชาชนกลมตวอยางในชมชนไมมปญหาความขดแยง

กบการดาเนนงานของอทยานแหงชาตแมวงก โดยประชาชน

เหนวา การจดตงอทยานแหงชาตแมวงกสงผลกระทบตอ

การดาเนนชวตของคนในชมชนทงทางบวกและทางลบ ดงน

ผลกระทบในทางบวก ประชาชนสวนใหญเหนดวยกบการ

ประกาศพนทปาสมบรณเปนอทยานแหงชาตแมวงก เฉลย

รอยละ 83 (บานคลองแบง รอยละ 81.48, บานใหมแมเรวา

รอยละ 73.91 และบานทรพยเจรญ รอยละ 88) ทาใหพนทปา

ดงกลาวไดรบการคมครองและสมบรณขน เฉลยรอยละ 79.50

(บานคลองแบง รอยละ 68.52, บานใหมแมเรวา รอยละ

76.09 และบานทรพยเจรญ รอยละ 87) เปนการเพมรายได

ใหกบคนในชมชนทองถน เฉลยรอยละ 70.50 (บานคลองแบง


บานทรพยเจรญ รอยละ 85) สวนผลกระทบในทางลบนน

เหนวาการจดตง/ดาเนนงานของอทยานแหงชาตแมวงก ทาให

เกดปญหาดานทดน เฉลยรอยละ 54 (บานคลองแบง รอยละ


รอยละ 60) และทาใหเกดปญหาดานสงแวดลอมเพมขน

จากการทองเทยว เฉลยรอยละ 47.50 (บานคลองแบง รอยละ


รอยละ 67)




โดยครวเรอนกลมตวอยาง มการพงพงทรพยากร

และใชประโยชนจากปา เฉลยรอยละ 65 (บานคลองแบง

รอยละ 50, บานใหมแมเรวา รอยละ 60.87 และ บานทรพยเจรญ

รอยละ 75) โดยใชประโยชนเพอเปนแหลงเกบหาเหดปา

เฉลยรอยละ 39.32 (บานคลองแบง รอยละ 38.24, บานใหม

แมเรวา รอยละ 35.59 และบานทรพยเจรญ รอยละ 41.13)

เกบหาพชผกปา เฉลยรอยละ 32.91 (บานคลองแบง รอยละ


รอยละ 34.04) เกบหาผลไม เฉลยรอยละ 8.55 (บานคลองแบง


บานทรพยเจรญ รอยละ 5.67) เกบหาพชกนหว เฉลยรอยละ

9.40 (บานคลองแบง รอยละ 14.71, บานใหมแมเรวา รอยละ

8.47 และบานทรพยเจรญ รอยละ 8.51) นอกจากน ยงมการ

เกบหาแมลงและผลผลตของแมลง เชน ไขมดแดง แมงอนน

เปนตน เกบหาพชสมนไพร เชน รางจด รางแดง เปนตน

เกบหาวสดกอสราง เชน ไมไผ สาหรบทากระทอม เกบหา

เชอเพลงโดยเกบกงไมแหง หรอตนไมทหกโคนลมลงตามธรรมชาต

สาหรบทาฟน และเผาถานใชในครวเรอน เกบหาไมทาวสด

เครองเรอนเครองใชภายในครวเรอน เชน ไมไผ หวายชนดตางๆ

สาหรบทากระดง กระบง ตะกรา และลาสตวปาขนาดเลก เชน

แย และกงกา เปนตน เฉลยรอยละ 0.85, 1.71, 0.85, 2.14,

2.56 และ 1.71 ตามลาดบ (ภาพท 5)



ภาพท 5 ความคดเหนตอการดาเนนงาน การพงพงและการใชทรพยากรในพนทปาอทยานแหงชาตแมวงก

กานน ผใหญบาน

(n=234)




5. การมสวนรวมของชมชนในการรบทราบขอมล

ขาวสารเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงก

สาหรบการมสวนรวมของชมชนในการรบทราบ

ขอมลขาวสารเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงก สวนใหญ

ใหความเหนวา ไมเคยมหนวยงานของทางราชการมาจดประชม

ชแจงเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงกเลย เฉลยรอยละ


60.87 และบานทรพยเจรญ รอยละ 69) ในดานความคดเหน

ประเดนตางๆ หากมเขอนแมวงกจะทาใหเกดการเปลยนแปลง

ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานทรพยากรธรรมชาตฯ ดานวฒนธรรม

ประเพณ ในชมชนอยางไร สวนใหญมความเหนวายงไม

ทราบวาจะเกดการเปลยนแปลงอยางไร เพราะยงไมมการ

กอสรางเขอนแมวงก เฉลยรอยละ 48.76 ไมเหนดวยหากม

การกอสรางเขอนแมวงก เฉลยรอยละ 38.50 (บานคลองแบง


บานทรพยเจรญ รอยละ 40) เนองจากมผลกระทบตอชมชน

ทอยใกลพนทสรางเขอนจะสญเสยพนทเกบหาแหลงอาหารจาก

ปาและทรพยากรปาไม ในสวนทไมออกความเหน เฉลยรอยละ


21.74 และบานทรพยเจรญ รอยละ 34) เนองจากคดวามหรอ

ไมมเขอนกได และไมทราบวาจะกอสรางไดหรอไม สาหรบ

กลมทเหนดวย เฉลยรอยละ 29 (บานคลองแบง รอยละ 33.33,

บานใหมแมเรวา รอยละ 30.43 และ บานทรพยเจรญ รอยละ

26) เนองจากคดวาจะไดมนาประปาใชในหมบาน และจะได

มนาใชในการเกษตรกรรม (ภาพท 6)

ภาพท 6 การมสวนรวมของชมชน ในการรบทราบขอมลขาวสาร เกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงก




สรป

ขอมลทวไปของครวเรอน กลมตวอยางสวนใหญ

เปนเพศหญง อายเฉลย 46.5 ป ทงหมดนบถอศาสนาพทธ

มสถานภาพสมรส จบการศกษาระดบประถมตน (ป.1 - ป.4)

ประวตการตงถนฐานสวนใหญอาศยอยในชมชนแหงนมากกวา

20 ป บานทอยอาศยเปนของตนเอง สภาพทางเศรษฐกจ

และสงคม สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนอาชพหลก

ในรอบปทผานมา มรายไดเฉลย 129,300 บาทตอครวเรอน

ตอป โดยเปนรายไดจากภาคเกษตรกรรม สวนรายจายของ

ครวเรอนรวมเฉลย 124,275 บาทตอป ซงเปนรายจายจาก

การประกอบอาชพ รายจายคาอปโภค - บรโภค และรายจาย

ดานอนๆ ของครวเรอน เชน การศกษาบตร ทงนมรายได

สทธเฉลย 5,025 บาทตอครวเรอนตอป มการกเงนในระบบ

เชน กลมสจจะหมบาน บางสวนกเงนนอกระบบจากกลมพอคา

โดยวตถประสงคของการกเงนเพอนามาซอปจจยการผลต

ในการประกอบอาชพ เชน ปย สารปราบศตรพช และสวนใหญ

ไมมเงนออมภายในครวเรอน

ดานการใชประโยชนทดนในสวนของการถอครอง

ทดน เปนไรมน โดยเอกสารสทธเปน ภ.บ.ท.5 และ ส.ป.ก. 4 - 01

โดยมปญหาทดนทากนในครวเรอนไมเพยงพอ และมความ

ตองการใหรฐชวยจดสรรใหทดนทากนเพมเตม

ประชาชนไดรบขาวสารดานอนรกษทรพยากรปาไม

จากผนาชมชน เชน กานน ผใหญบาน ประชาชนกลมตวอยาง

ในชมชนไมมปญหาความขดแยงกบการดาเนนงานของอทยาน

แหงชาตแมวงก โดยประชาชนเหนวา การจดตงอทยานแหงชาต

แมวงกสงผลกระทบตอการดาเนนชวตของคนในชมชน

ทางบวก ทาใหพนทปาไดรบการคมครองและสมบรณขน เปนการ

เพมรายไดใหกบคนในชมชนทองถน สวนผลกระทบในทางลบนน

เหนวา ทาใหเกดปญหาดานทดน และปญหาดานสงแวดลอม

เพมขนจากการทองเทยว โดยครวเรอนกลมตวอยาง มการพงพง

ทรพยากรและใชประโยชนจากปา โดยใชประโยชนเพอเปน

แหลงเกบหาเหดปา และพชผกปา

สาหรบการมสวนรวมของชมชนในการรบทราบ

ขอมลขาวสารเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงก สวนใหญ

ใหความเหนวา ไมเคยมหนวยงานของทางราชการมาจดประชม

ชแจงเกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงกเลย และไมแนใจวา

หากมการกอสรางเขอนแมวงกแลว จะทาใหเกดมการเปลยนแปลง

ในชมชนอยางไร สวนทไมเหนดวยเนองจากมผลกระทบตอ

ชมชนทอยใกลพนทสรางเขอน จะสญเสยพนทเกบหาแหลง

อาหารจากปา และทรพยากรปาไม มบางกลมไมออกความ

คดเหนเนองจากคดวามหรอไมมเขอนกได และไมทราบวา

จะกอสรางไดหรอไม สาหรบกลมทเหนดวย เฉลยรอยละ 29

เนองจากคดวาจะไดมนาประปาใชในหมบาน และจะไดมนาใช

ในการเกษตรกรรม


จากการสมภาษณ มประเดนกรณความคดเหน

เกยวกบโครงการกอสรางเขอนแมวงกทผตอบแบบสอบถาม

ไมกลาทจะตอบ เนองจากไมทราบวาผสมภาษณ เปนบคคล

ทเกยวของหรอเปนฝายใดในทางการเมองหรอไม ผใหสมภาษณ

สวนใหญเกรงกลวเรองการเมองทองถน จงไมคอยจะกลาตอบ

ในประเดนน และจากการสารวจผใหสมภาษณสวนใหญ

ไมเหนดวยกบโครงการกอสรางเขอนแมวงก เนองจากเสยดาย

ทรพยากรธรรมชาตในพนท และคดวาพนททเคยเกบหาผลผลต

จากปา เชน เหดโคน ผกหวานปา และหนอไม จะหมดสนไป

เพราะกลายเปนอางเกบนา แตไมมอานาจทจะไปคดคานได

เนองจากกลวอานาจนกการเมองทเกยวของ


องคการบรหารสวนตาบลแมเลย. 2555. ขอมลครวเรอนและ

ประชากรตาบลแมเลย เดอนมกราคม. อาเภอแมวงก

จงหวดนครสวรรค.

ททาการผใหญบาน หมท 17 บานทรพยเจรญ. 2555. ขอมล

ครวเรอนและประชากรหมท 17 บานทรพยเจรญ

เดอนมกราคม. ตาบลปางมะคา อาเภอขาณวรลกษบร

จงหวดกาแพงเพชร.




หญาทะเล



ความหลากชนดและการแพรกระจายของหญาทะเล

บรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง จงหวดตรง

Species Diversity and Distribution of Seagrasses

at Mu Ko Libong Non - Hunting Area.

ศภพร เปรมปรด1 ทรงธรรม สขสวาง2 1ศนยปฏบตการอทยานแหงชาตทางทะเลท 3 จงหวดตรง


บทคดยอ

การศกษาเรองน มวตถประสงคเพอศกษาความหลากชนดและการแพรกระจายของหญาทะเลบรเวณเขตหามลาสตวปา

หมเกาะลบง จงหวดตรง ทาการศกษาในพนท 4 สถานศกษา คอ อาวโละลไหง - อาวทงจน หนาเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง

แหลมจโหย และอาวพราว โดยวธ Line Intercept Transect Quadrat เพอศกษาการปกคลมพนทของหญาทะเล ระยะเวลา

ททาการศกษา ระหวางเดอนมนาคม 2557 – มกราคม 2558

ผลการศกษา พบหญาทะเล 9 ชนด 5 สกล 2 วงศ คอ หญาคาทะเล (Enhalus acoroides (L.f.) Royle) หญาชะเงาเตา

(Thalassia hemprichii (Ehrenb. ex Solms) Asch.) หญาชะเงาสนปลายมน (Cymodocea rotundata Asch. &

Schweinf.) หญาชะเงาสนปลายหนาม (Cymodocea serrulata (R. Br.) Asch. & Magnus) หญาชะเงาใบแคบ (Halodule

uninervis (Forssk.) Boiss.) หญากยชายเขม (Halodule pinifolia (Miki) Hartog) หญาใบมะกรด (Halophila ovalis

(R. Br.) Hook.f.) หญาใบมะกรดแคระ (Halophila minor (Zoll.) Hartog) และหญาใบพาย (Halophila beccarii Asch.)

พนทการปกคลมหญาทะเลโดยรวมเทากบ 30.88 เปอรเซนต สถานภาพอยในระดบสมบรณปานกลาง โดยหญาใบมะกรด

(Halophila ovalis (R. Br.) Hook.f.) มเปอรเซนตการปกคลมสงสดเทากบ 12.57 เปอรเซนต สวนหญาคาทะเล (Enhalus

acoroides (L.f.) Royle) มเปอรเซนตความถมากทสดเทากบ 45.08 เปอรเซนต บรเวณทมการปกคลมและการแพรกระจาย

ของหญาทะเลสงสด คอ แหลมจโหย ซงพบการแพรกระจายของหญาทะเลทง 9 ชนด มเปอรเซนตความถ เทากบ 94.34 เปอรเซนต

คาความหลากหลายทางชวภาพ พบวา ดชนความหลากหลายทางชนดบรเวณอาวพราวทมคาสงทสด เทากบ 2.32 ดชนความ

รารวยบรเวณแหลมจโหย มคามากทสด เทากบ 8.61 ดชนความสมาเสมอทางชนดบรเวณอาวพราวมคาสงสด เทากบ 0.90 ดชน

ความคลายคลงของชนด พบวา บรเวณอาวโละลไหง – อาวทงจนกบแหลมจโหย และบรเวณแหลมจโหยกบอาวพราว มคาดชน

ความคลายคลงกนมากทสดเทากน คอ มคาเทากบ 0.941

คาสาคญ: หญาทะเล เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง ความหลากหลายทางชวภาพ




คานา

หญาทะเลเปนผผลต (Producer) ในหวงโซอาหาร

เปนพชชนสงทมววฒนาการในการปรบตวเพอการดารงชวต

อยในนาทะเลไดอยางสมบรณ มความสาคญตอสงมชวตและ

ระบบนเวศทางทะเล คอ เปนทอยอาศยของสตวนานานาชนด

เชน เตาทะเล กง ปลา โดยเฉพาะเปนแหลงอาหารทสาคญ

ของพะยน ซงเปนสตวสงวนทกาลงใกลสญพนธ บรเวณ

เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง จงหวดตรง เปนบรเวณทมความ

อดมสมบรณในดานทรพยากรธรรมชาตตางๆ โดยเฉพาะ

อยางยงทรพยากรทางทะเล เปนพนทหนงซงมความสาคญใน

การทองเทยวเชงนเวศและมความหลากหลายทางดานระบบ

นเวศตางๆ เชน ปาชายเลน ปาชายหาด และทสาคญเปน

แหลงหญาทะเลขนาดใหญของประเทศไทย ซงมความสาคญ

ตอระบบนเวศทางทะเลเปนอยางยง

ปจจบนแหลงหญาทะเลถกทาลายและเปลยนแปลง

อยางตอเนอง จาก 2 สาเหตหลก คอ เกดจากการเปลยนแปลง

ของสงแวดลอมตามธรรมชาต และเกดจากกจกรรมหรอ

การกระทาของมนษย ทงจากการทาประมงชายฝงของชมชนและ

จากกจกรรมการทองเทยว ซงในอนาคตหากไมมการจดการ

ทดแลวแหลงหญาทะเลจะถกทาลายจนเสอมโทรม ยากตอ

การฟนฟ ดงนน จากปญหาดงกลาวทเกดขนทาใหเลงเหน

ความสาคญและไดทาการสารวจชนด และการแพรกระจาย

ของหญาทะเลบรเวณเกาะลบงขน เพอใชเปนแนวทางในการศกษา

และวางแผนการจดการการอนรกษหญาทะเลตอไปในอนาคต


1. เ พอศกษาความหลากหลายและการแพร

กระจายของหญาทะเลบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง

จงหวดตรง

2. เพ อน าขอมลมาเปนฐานในการวางแผน

การจดการทรพยากรธรรมชาต เพอการอนรกษและการฟนฟ

หญาทะเลในพนทบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง

จงหวดตรงในอนาคต


บรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง จานวน 4

สถาน คอ อาวโละลไหง - อาวทงจน หนาเขตหามลาสตวปา

หมเกาะลบง แหลมจโหย และอาวพราว

ภาพท 1 สถานศกษาหญาทะเลบรเวณเขตหามลาสตวปา

หมเกาะลบง จงหวดตรง

ระยะเวลาดาเนนการศกษา

มนาคม 2557 – มกราคม 2558

อาวโล

ะลไหง

- อาว

ทงจน

แหลมจโหย



อปกรณและวธการ

อปกรณ

1. ควอดแดรท (Quadrat) ขนาด 50 X 50 เซนตเมตร

2. สายวดความยาว 50 เมตร

3. หมด/สมอทราย

4. ไมบรรทด

5. ถงพลาสตกเกบตวอยางหญาทะเล

6. ชดอดตวอยางพรรณไมแหง

7. กระดาษบนทกขอมลกนนา ดนสอ

8. กลองบนทกภาพ

9. เครองระบตาแหนงบนพนโลก (Global Positioning

System : GPS)

วธการ

1. การเกบขอมลภาคสนาม

1.1 ศกษาขอมลลกษณะภมประเทศบรเวณ

เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบงโดยรอบ เชน ลกษณะชายหาด

แนวสนทราย รองนา ขอบเขตของหญาทะเล

1.2 วางแปลงสารวจแบบเสนตรง (Line Intercept

Transect Method) โดยใชโปรแกรมแมปซอรส (MapSource)

ในการบนทกพกดเพอใชเปนแนวในการเดนสารวจ วางเสน

แนวสารวจตงฉากกบชายฝง โดยพจารณาจากความเหมาะสม

ของพนทสารวจ (ภาพท 1) ถายโอนขอมลลงเครองระบตาแหนง

บนพนโลก (GPS)

1.3 สารวจหญาทะเลตามแนวสารวจโดยใช

เครองระบตาแหนงบนพนโลก (GPS) นาทาง

1.4 ประเมนเปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเล

แตละสถาน โดยการโยนควอดแดรท (quadrat) ขนาด 50 × 50

เซนตเมตร สถานละ 4 ซา (ดานละ 2 ซา) ทาการประเมน

เปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเลโดยรวม และบนทกขอมล




2. การวเคราะหขอมล 2.1 การหาเปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเลแตละชนดสามารถคานวณไดจากสตร

C = เปอร เซนตพ นท การปกคลมของ หญาทะเลแตละชนด A

3 = พนทควอดแดรท (quadrat) ทงหมด

ในพนทศกษา a

i = พนทปกคลมของหญาทะเลแตละชนด

ทไดจากการสารวจ

A3

(∑ai)

C = x 100

2.2 การประมาณคาความถของหญาทะเล ดาเนนการเกบขอมลเชนเดยวกบการหาเปอรเซนตการปกคลม แตคาทไดจะนามาคานวณหาคาความถของหญาทะเลแตละชนด โดยการนบจานวนครงทพบหญาทะเลในแตละควอดแดรท(quadrat) แลวเปรยบเทยบเปนความถ จากสตร

F = ความถของหญาแตละชนด n

I = จานวนครงทพบหญาทะเลแตละชนด

NI = จานวนควอดแดรท (quadrat) ทงหมด

ตารางท 1 การประเมนสถานภาพแหลงหญาทะเลตาม

ระดบความสมบรณ

สมบรณดมาก

สมบรณด

สมบรณปานกลาง

เสอมโทรมตามธรรมชาต

เสอมโทรมเพราะถกรบกวน

สถานภาพ

มากกวารอยละ 75

รอยละ 51 – 75

รอยละ 26 – 50

รอยละ 25

รอยละ 25

เปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเล

ทมา : สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน (2555)

NI

nIF = x 100

2.3 การประเมนความหลากหลายทางชวภาพ

ของหญาทะเล โดยใชดชนตางๆ ดงน

2.3.1 ดชนความหลากหลายทางชนด

(species diversity) เปนดชนทพจารณาทงความมากมายและ

ความเทาเทยมของการกระจายภายในสงคม ใชสตร Shannon

Diversity Index

H/ =

โดยท Pi = สดสวนของชนด i ตอจานวน

ชนดทงหมด

S = จานวนชนดทงหมด

In = ลอการทมฐาน e (logarithm

of natural base)

2.3.2 ดชนความรารวยของชนดหรอ

ความมากมายของชนด (species richness) ซงเปนดชนทใช

ในการประเมนจานวนชนดในพนทใดพนทหนง ใชสตรของ

Richness’s Index : 1 (R1)

S-∑ (Pi ln Pi)i - 1



R1 =

โดยท R1 = ความรารวยของชนด

S = จานวนชนดทงหมด

N = จานวนทงหมด

In = ลอการทมฐาน e (logarithm

of natural base)

2.3.3 ดชนความสมาเสมอของชนด

(species evenness) เปนดชนทใชประเมนความสมาเสมอ

จะมคาระหวาง 0.00 – 1.00 หากคาทคานวณไดเทากบ 1.0

(สงสด) แสดงวาทกชนดมการกระจายเทากน และถาดชน

ความสมาเสมอมคาตา (≈ 0.00) แสดงวาชนดมการกระจาย

ทแตกตางกน การคานวณความสมาเสมอ ใชสตร Pielou’

Evenness Index มสตรคานวณ คอ

E1 = =

โดยท E1 = ความสมาเสมอ (evenness)

H/ = Shannon Diversity Index

S = จานวนชนดทพบทงหมด

E = 2.718

H/

Hmax

H/

InS

2J(a+b)

2.4 ดชนความคลายคลง (similarity) โดยคานวณ

จากสตร Sorensen Index

Cs = I

AB =

เมอ IAB

= ความคลายคลงระหวาง 2

สภาพแหลงทอยอาศย A และ B

a = จานวนชนดหญาทะเลทพบ

ในแหลงทอยอาศย A

b = จานวนชนดหญาทะเลทพบ

ในแหลงทอยอาศย B

J = จานวนชนดหญาทะเลทพบ

ทงแหลงอาศย A และ B


ผล

1. ชนดของหญาทะเล

การสารวจหญาทะเลบรเวณเขตหามลาสตวปา

หมเกาะลบง จานวน 4 สถานศกษา คอ อาวโละลไหง - อาวทงจน

หนาเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง แหลมจโหย และอาวพราว

พบหญาทะเลจานวน 9 ชนด 5 สกล 2 วงศ ไดแก หญาคาทะเล

(Enhalus acoroides (L.f.) Royle) หญาชะเงาเตา (Thalassia

hemprichii (Ehrenb. ex Solms) Asch.) หญาชะเงาสน

S – 1In(N)




ภาพท 2 การปกคลมของหญาทะเลในบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง

ปลายมน (Cymodocea rotundata Asch. & Schweinf.)

หญาชะเงาสนปลายหนาม (Cymodocea serrulata (R. Br.)

Asch. & Magnus) หญาชะเงาใบแคบ (Halodule uninervis

(Forssk.) Boiss.) หญากยชายเขม (Halodule pinifolia

(Miki) Hartog) หญาใบมะกรด (Halophila ovalis (R. Br.)

Hook.f.) หญาใบมะกรดแคระ (Halophila minor (Zoll.)

Hartog) และหญาใบพาย (Halophila beccarii Asch.)

โดยบรเวณทพบหญาทะเลปกคลมทง 9 ชนด คอ บรเวณ


2. การปกคลมของหญาทะเล

เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบงมเปอรเซนต

การปกคลมของหญาทะเลโดยรวม เทากบ 30.88 อยในระดบ

สมบรณปานกลาง บรเวณทมเปอรเซนตการปกคลมของ

หญาทะเลสงสด คอ บรเวณแหลมจโหย โดยมเปอรเซนต

การปกคลมของหญาทะเล เทากบ 39.87 เปอรเซนต (ภาพท 2)



หญากยชายเขม (Halodule pinifolia (Miki) Hartog) หญาคาทะเล (Enhalus acoroides)

หญาชะเงาสนปลายมน

(Cymodocea rotundata Asch. & Schweinf.)

หญาชะเงาเตา (Thalassia hemprichii

(Ehrenb. ex Solms) Asch.)

หญาชะเงาใบแคบ (Halodule uninervis (Forssk.) Boiss.)

หญาชะเงาสนปลายหนาม

(Cymodocea serrulata (R. Br.) Asch. & Magnus)




หญาใบพาย (Halophila beccarii) หญาใบมะกรด (Halophila ovalis (R. Br.) Hook.f.)

หญาใบมะกรดแคระ (Halophila minor (Zoll.) Hartog)



ชนดหญาทะเลทม เปอร เซนตการปกคลม

มากทสด คอ หญาใบมะกรด (Halophila ovalis (R. Br.)

Hook.f.) มเปอรเซนตการปกคลม เทากบ 12.57 เปอรเซนต

สวนหญาคาทะเล (Enhalus acoroides (L.f.) Royle)

หญาชะเงาสนปลายมน (Cymodocea rotundata Asch. &

Schweinf.) หญาชะเงาเตา (Thalassia hemprichii (Ehrenb.

ex Solms) Asch.) หญาชะเงาสนปลายหนาม (Cymodocea

serrulata (R. Br.) Asch. & Magnus) หญากยชายเขม

(Halodule pinifolia (Miki) Hartog) หญาใบมะกรดแคระ

(Halophila minor (Zoll.) Hartog) หญาชะเงาใบแคบ

(Halodule uninervis (Forssk.) Boiss.) และหญาใบพาย

(Halophila beccarii Asch.) มเปอรเซนตการปกคลมรองลงมา

เทากบ 8.37, 3.84, 2.37, 1.56, 1.12, 0.50, 0.44 และ 0.12

ตามลาดบ (ตารางท 2)

ตารางท 2 เปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเลแตละชนดบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง

อาวโละลไหง - อาวทงจน

หนาเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง


อาวพราว

คาเฉลยโดยรวม

บรเวณสารวจ

4.36

16.04

8.53

4.54

8.37

เปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเลแตละชนด

6.48

0.01

2.97

0.00

2.37

5.31

0.03

9.34

0.68

3.84

2.40

0.00

0.17

3.65

1.56

1.02

0.00

0.58

0.15

0.44

0.19

0.00

0.05

4.24

1.12

5.43

18.58

15.13

10.34

12.57

0.02

0.00

1.82

0.14

0.50

0.00

0.00

0.48

0.01

0.12

25.23

34.66

39.87

23.77

30.88

Ea Th Cr Cs Hu Hp Ho Hm Hb Total

3. เปอรเซนตความถและการกระจาย

เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบงมคาเฉลยเปอรเซนต

ความถของหญาทะเลโดยรวม เทากบ 76.39 เปอรเซนต บรเวณ

ทมการแพรกระจายของหญาทะเลมากทสด คอ แหลมจโหย

มเปอรเซนตความถของหญาทะเล เทากบ 94.34 เปอรเซนต

รองลงมาคอ อาวโละลไหง - อาวทงจน หนาเขตหามลาสตวปา

หมเกาะลบง และอาวพราว มเปอรเซนตความถ 73.33, 69.49

และ 58.49 เปอรเซนต ตามลาดบ

หญาทะเลทมเปอรเซนตความถมากทสด คอ

หญาคาทะเล (Enhalus acoroides (L.f.) Royle) มเปอรเซนต

ความถเทากบ 45.08 เปอรเซนต มการกระจายอยทกพนท

สารวจ รองลงมา คอหญาชะเงาสนปลายมน (Cymodocea

rotundata Asch. & Schweinf.) มเปอรเซนตความถ เทากบ

33.61 เปอรเซนต (ตารางท 3)

ตารางท 3 เปอรเซนตความถของหญาทะเลแตละชนดบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง





คาเฉลยโดยรวม


46.67

57.63

62.26

15.72

45.08

เปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเลแตละชนด

36.11

1.70

41.51

0.00

25.25

40.56

3.39

56.60

6.29

33.61

12.78

0.00

3.30

23.90

11.15

12.22

0.00

2.83

4.40

5.74

1.11

0.00

0.94

15.09

4.59

21.11

30.51

41.04

26.42

30.33

0.55

0.00

4.72

1.26

2.13

0.00

0.00

2.83

0.63

1.15

73.33

69.49

94.34

58.49

76.39

Ea Th Cr Cs Hu Hp Ho Hm Hb Total




4. ความหลากหลายทางชวภาพของหญาทะเล

การประเมนความหลากหลายทางชวภาพของ

หญาทะเลบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง โดยประเมน

3 ดชน ไดแก

ดชนความหลากหลายทางชนด (Species

diversity) พบวา บรเวณอาวพราวมคาสงทสด เทากบ 2.32

รองลงมาคอ บรเวณแหลมจโหยมคาเทากบ 1.80 สวนบรเวณ

หนาเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบงมคานอยทสด เทากบ 0.68

ดชนความรารวยของชนด (Species richness)

พบวา บรเวณแหลมจโหยมคามากทสด เทากบ 8.61 บรเวณ

อาวโละลไหง – อาวทงจนและอาวพราวมคาเทากน คอ 7.61

สวนบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบงมคานอยสด เทากบ

3.54

ดชนความสมาเสมอของชนด (Species

evenness) พบวา บรเวณอาวพราวมคาสงสด เทากบ 0.90

รองลงมา คอ บรเวณแหลมจโหย มคาเทากบ 0.70 (ตารางท 4)

ตารางท 4 ดชนความหลากหลายของหญาทะเลบรเวณเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง





สถานท

1.39

0.68

1.80

2.32

ความหลากหลายทางชวภาพ

ความหลากหลาย

ทางชนด

ความรารวย

ของชนด

ความสมาเสมอ

ของชนด

7.61

3.54

8.61

7.61

0.54

0.31

0.70

0.90

5. ดชนความคลายคลงของชนดหญาทะเล

ดชนความคลายคลงของชนด (Species similarity)

พบวา บรเวณอาวโละลไหง – อาวทงจนกบแหลมจโหย และ

บรเวณแหลมจโหยกบอาวพราว มคาดชนความคลายคลงกน

มากทสด คอ มคาเทากบ 0.941 รองลงมาคอ บรเวณอาว

โละลไหง – อาวทงจน กบ อาวพราว มคาดชนความคลายคลง

เทากบ 0.875 สวนบรเวณทมคาดชนความคลายคลงกน

ตาทสดคอ บรเวณหนาเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบงกบ

อาวพราว มคาดชนความคลายคลงเทากบ 0.500 (ตารางท 5)

ตารางท 5 คาความคลายคลงของหญาทะเลในแตละพนท






-

0.667

0.941

0.875

อาวพราวอาวโละลไหง -

อาวทงจน

หนาเขตหามลาสตวปา

หมเกาะลบง

แหลม

จโหย

0.667

-

0.615

0.500

0.941

0.615

-

0.941

0.875

0.500

0.941

-



วจารณ


หมเกาะลบง พบหญาทะเลจานวน 9 ชนด ไดแก หญาคาทะเล

(Enhalus acoroides (L.f.) Royle) หญาชะเงาเตา (Thalassia

hemprichii (Ehrenb. ex Solms) Asch.) หญาชะเงาสน

ปลายมน (Cymodocea rotundata Asch. & Schweinf.)

หญาชะเงาสนปลายหนาม (Cymodocea serrulata (R. Br.)

Asch. & Magnus) หญาชะเงาใบแคบ (Halodule uninervis

(Forssk.) Boiss.) หญากยชายเขม (Halodule pinifolia

(Miki) Hartog) หญาใบมะกรด (Halophila ovalis (R. Br.)

Hook.f.) หญาใบมะกรดแคระ (Halophila minor (Zoll.)

Hartog) และหญาใบพาย (Halophila beccarii Asch.)

ซงเปนชนดเดยวกบการสารวจของสถาบนวจยและพฒนา

ทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน (2555)

ซงสารวจหญาทะเลพนทเกาะลบงพบหญาทะเล 11 ชนด

มหญาทะเลทไมพบในการสารวจครงน 2 ชนด คอ หญาใบ

มะกรดขน (Halophila decipiens Ostenf.) และหญาใบสน

(Syringodium isoetifolium (Asch.) Dandy) อาจเนองมา

จากหญาทะเลทงสองชนดนมปรมาณการแพรกระจายนอย

และไมไดอยในแนวสารวจ

เปอรเซนตการปกคลมของหญาทะเลโดยรวม

เทากบ 30.88 อยในระดบสมบรณปานกลาง ซงจากรายงาน

ผลการสารวจสถานภาพแหลงหญาทะเลบรเวณเกาะลบง

จงหวดตรงของสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล

ชายฝงทะเล และปาชายเลน (2555) พบเปอรเซนตการปกคลม

ของหญาทะเลโดยรวม 70 เปอรเซนต สถานภาพอยในระดบ

สมบรณด อาจเนองมาจากวธการวางแปลงการทดลอง

ทแตกตางกน หรออาจจะมการสมในบรเวณทตางกน ผลทได




จากการศกษาจงมความแตกตางกน สวนบรเวณทมเปอรเซนต

การปกคลมของหญาทะเลสงสด คอ บรเวณแหลมจโหย

สอดคลองกบการศกษาของมาโนช (2554) ทพบวาระบบนเวศ

หญาทะเลบรเวณแหลมจโหย หาดตบ และอาวทงจนเปน

บรเวณทมความสมดลของโครงสรางหญาทะเลทงทางดานชนด

และปรมาณมากทสดในบรเวณเกาะลบง

ชนดหญาทะเลทมเปอรเซนตการปกคลมมาก

ทสด คอ หญาใบมะกรด (Halophila ovalis (R. Br.) Hook.f.)

มเปอรเซนตการปกคลม เทากบ 12.57 เปอรเซนต และหญาคา

ทะเล (Enhalus acoroides (L.f.) Royle) มเปอรเซนต

การปกคลม เทากบ 8.37 เปอรเซนต สอดคลองกบผลการสารวจ

ของสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล

และปาชายเลน (2555) พบวา หญาทะเลทเปนชนดเดนบรเวณ

เกาะลบง คอ Halophila ovalis (R. Br.) Hook.f., Cymodocea

rotundata Asch. & Schweinf. และ Enhalus acoroides

(L.f.) Royle และสอดคลองกบผลการศกษาของมาโนช (2554)

ซงระบวา หญาทะเลชนด Halophila ovalis (R. Br.) Hook.f.

ในบรเวณเกาะลบงมปรมาณมากทสด โดยมปรมาณพนท 10

– 50 เปอรเซนตของพนทหญาทะเลทงหมด

เปอรเซนตความถและแพรการกระจาย พบวา

หญาทะเลทมเปอรเซนตความถสงและมการแพรกระจายอย

ทกพนทสารวจ ไดแก หญาคาทะเล (Enhalus acoroides

(L.f.) Royle) หญาชะเงาใบมน (Cymodocea rotundata

Asch. & Schweinf.) และหญาใบมะกรด (Halophila ovalis

(R. Br.) Hook.f.) สอดคลองกบการศกษาของกาญจนภาชน

และคณะ (2534) ซงพบวาหญาทะเลทมการแพรกระจาย

ในนานนาไทยสงสด ไดแก Halophila ovalis (R. Br.)

Hook.f., Enhalus acoroides (L.f.) Royle, Halodule

pinifolia (Miki) Hartog, Halophila beccarii Asch.,

Thalassia hemprichii (Ehrenb. ex Solms) Asch. และ

Cymodocea rotundata Asch. & Schweinf.

สวนบรเวณทการแพรกระจายของหญาทะเล

มากทสด คอ บรเวณแหลมจโหย มเปอรเซนตความถของ

หญาทะเล เทากบ 94.34 เปอรเซนต และเปนบรเวณทพบ

หญาทะเลทง 9 ชนด ซงสอดคลองกบการศกษาประชากร

ของพะยนบรเวณเกาะลบงของกาญจนา (2548) พบวา ประชากร

ของพะยนทพบมากทสดในประเทศไทยอยบรเวณแหลมจโหย

เนองมาจากบรเวณดงกลาวเปนบรเวณทมหญาทะเลมาก

ซงหญาทะเลเปนแหลงอาหารทสาคญของพะยน



สรป


หมเกาะลบง จงหวดตรง พบหญาทะเลจานวน 9 ชนด 5 สกล

2 วงศ ไดแก หญาคาทะเล (Enhalus acoroides (L.f.) Royle)

หญาชะเงาเตา (Thalassia hemprichii (Ehrenb. ex Solms)

Asch.) หญาชะเงาสนปลายมน (Cymodocea rotundata

Asch. & Schweinf.) หญาชะเงาสนปลายหนาม (Cymodocea

serrulata (R. Br.) Asch. & Magnus) หญาชะเงาใบแคบ

(Halodule uninervis (Forssk.) Boiss.) หญากยชายเขม

(Halodule pinifolia (Miki) Hartog) หญาใบมะกรด

(Halophila ovalis (R. Br.) Hook.f.) หญาใบมะกรดแคระ

(Halophila minor (Zoll.) Hartog) และหญาใบพาย

(Halophila beccarii Asch.) มเปอรเซนตการปกคลมของ

หญาทะเลโดยรวมเทากบ 30.88 เปอรเซนต มสถานภาพ

ความสมบรณอยในระดบสมบรณปานกลาง บรเวณทมเปอรเซนต

การปกคลมสงสด คอ บรเวณแหลมจโหย สวนหญาทะเลทม

เปอรเซนตการปกคลมมากทสด คอ หญาใบมะกรด (Halophila

ovalis (R. Br.) Hook.f.) มเปอรเซนตการปกคลม เทากบ 12.57

เปอรเซนต หญาทะเลทมเปอรเซนตความถมากทสด คอ

หญาคาทะเล (Enhalus acoroides (L.f.) Royle) มเปอรเซนต

ความถ เทากบ 45.08 เปอรเซนต บรเวณทมการแพรกระจาย

มากทสด คอ บรเวณแหลมจโหย มเปอรเซนตความถ เทากบ

94.34 เปอรเซนต

ความหลากหลายทางชวภาพ พบวา บรเวณอาวพราว

มคาดชนความหลากหลายทางชนดสงทสด เทากบ 2.32 บรเวณ

แหลมจโหยมคาดชนความรารวยของชนดสงทสด เทากบ 8.61

บรเวณอาวพราวมคาดชนความสมาเสมอสงสด เทากบ 0.90

ดชนความคลายคลงของชนด พบวา บรเวณอาวโละลไหง –

อาวทงจนกบแหลมจโหย และบรเวณแหลมจโหยกบอาวพราว

มคาดชนความคลายคลงกนมากทสดเทากน มคาเทากบ 0.941


1. ควรมการสารวจและวจยหญาทะเลในพนทเดม

ทกๆ ป เพอนาขอมลมาเปรยบเทยบความแตกตางของชนด

และการแพรกระจายของหญาทะเลในแตละป เพอประเมน

สถานการณในการวางแผนการจดการการอนรกษหญาทะเล




2. ควรมการกาหนดพนทอนรกษหญาทะเลใน

บรเวณเกาะลบง เพอศกษาความแตกตางระหวางพนทอนรกษ

และพนทการใชประโยชนในแนวหญาทะเล ซงสามารถนา

ขอมลทไดไปประยกตใชในการหาแนวทางจดการอนรกษ

แหลงหญาทะเลในอนาคต


กาญจนา อดลยานโกศล. 2548. การสารวจประชากรของพะยน

บรเวณพนทจงหวดตรง. เอกสารเผยแพรทางวชาการ

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. กรงเทพฯ.

กาญจนภาชน ลวมโนมนต, สจนต ดแท และวทยา ศรมโนภาษ.

2534. อนกรมวธานและนเวศวทยาของหญาทะเล

ในประเทศไทย. รายงานการวจยจากสานกงาน

คณะกรรมการวจยแหงชาต.

มาโนช วงษสรยรตน. 2554. ผลผลตและคณคาทางอาหารใน

หญาทะเลมผลตอการดารงชวตของพะยนบรเวณ

เกาะตะลบง จงหวดตรง. วทยานพนธปรญญาเอก.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และ

ปาชายเลน. 2555. รายงานการสารวจและประเมน

สถานภาพทรพยากรทางทะเลและชายฝง ปะการง

และหญาทะเล. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง.



การจดทาแปลงตวอยางถาวรของสานกอทยาน

แหงชาต มวตถประสงคเพอใชเปนตวแทนในการศกษาดาน

นเวศวทยาระยะยาวในพนทอทยานแหงชาต ในการศกษา

พลวตและผลกระทบจากความเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การศกษาปรมาณคารบอนในพนทอทยานแหงชาต รวมทง

ใชประโยชนในการศกษาทนทางธรรมชาต เปนการประยกต

ใชเทคโนโลยการสารวจระยะไกล (remote sensing) ในการ

วางแปลง และประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการเกบ

และวเคราะหขอมล โดยจดทาแปลงตวอยางขนาด 120 x 120

เมตร วางแปลงตามทศหลกทง 4 ตามเสนกรดแผนทในระบบ

WGS 1984 อางองตามตาแหนง pixel ในภาพถาย

ดาวเทยม Landsat 5 TM และแบงเปนแปลงยอยขนาด

10 x 10 เมตร จานวน 144 แปลง ปจจบน สานกอทยาน

แหงชาตมแปลงตวอยาง 30 แปลง ในอทยานแหงชาต 26 แหง

11 ระบบนเวศ ครอบคลมทกภมภาคของประเทศไทย โดยม

การตดตามชพลกษณทกเดอน

ทมา : www2.dnp.go.th/dnpii/

โครงสรางปาดานตงและดานบน แสดงดวยแผนภาพ 3 มตปาดบแลง อทยานแหงชาตเขาใหญ

ตะวนออก ใต

เหนอ ตะวนตก

การจดทาแปลงถาวรในอทยานแหงชาต




แปลงตวอยางถาวร



บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคทจะเปรยบเทยบโครงสรางและองคประกอบพนธไม ดชนความหลากหลายและดชน

ความคลายคลง รวมทงโครงสรางดานตงและการแบงชนเรอนยอดในพนทปาดบชนภาคใตฝงตะวนตก โดยทาการวางแปลงตวอยาง

ขนาด 120 x 120 เมตร (1.44 ha) อทยานแหงชาตละ 1 แปลง จากดานบนของภาคลงไป ในพนทอทยานแหงชาตนาตกหงาว

จงหวดระนอง อทยานแหงชาตศรพงงา จงหวดพงงา และอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา จงหวดกระบ โดยมระยะทาง (ระยะขจด)

ระหวางแปลงหางกนประมาณ 100 กโลเมตร จดศนยกลางแปลงมความสงจากระดบนาทะเล 110, 130 และ 190 เมตร ตามลาดบ

ทาการเกบขอมลทางนเวศวทยาของตนไมทมขนาดเสนผาศนยกลาง ตงแต 4.5 เซนตเมตร ระยะเวลาดาเนนการระหวางป

2555 - 2556

ผลการศกษาพบวา แปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว พบพนธไมจานวนทงสน 1,592 ตน 212 ชนด 139 สกล

48 วงศ คาความสาคญของชนดพนธ 3 อนดบแรก ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) เปรยง (Swintonia fl oribunda)

และจกดง (Barringtonia paucifl ora) มคาเทากบ 49.23, 14.60 และ 13.40% ตามลาดบ แปลงตวอยางอทยานแหงชาต

ศรพงงา พบพนธไมจานวนทงสน 2,310 ตน 248 ชนด 134 สกล 50 วงศ คาความสาคญของชนดพนธ 3 อนดบแรก ไดแก

ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ตบหลามใบเลก (Xanthophyllum eurhynchum) และ พกลปา (Palaquium

impressionervium) มคาเทากบ 35.64, 16.20 และ 13.36% ตามลาดบ และแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา

พบพนธไมจานวนทงสน 1,594 ตน 200 ชนด 128 สกล 50 วงศ คาความสาคญของชนดพนธ 3 อนดบแรก ไดแก หมากพน

(Orania sylvicola) เปรยง (Swintonia fl oribunda) ตะเคยนราก (Hopea griffi thii) มคาเทากบ 27.43, 17.85 และ 15.26%

ตามลาดบ สวนคาดชนความหลากหลายของชนดตามวธของ Shannon-Wiener (H/) และวธของ Fisher ( ) นน มแนวโนม

ไปในทศทางเดยวกน โดยแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงามคาดชนสงทสด รองลงมาคอแปลงตวอยางอทยานแหงชาต

นาตกหงาว และแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา คาดชนของ Shannon-Wiener (H/) มคา 4.50, 4.44 และ

4.29 ตามลาดบ และคาดชนของ Fisher ( ) มคาเทากบ 70.40, 65.64 และ 60.40 ตามลาดบ แตเมอคานวณตามวธของ

Simpson (D) กลบพบวาคาดชนของทง 3 พนท ไมตางกนมาก โดยแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาวมคาดชนสงกวา

มคาเทากบ 0.98 ขณะทอกสองแปลงมคาดชนเทากนอยท 0.97 เมอเปรยบเทยบดชนความคลายคลงระหวางสงคม ตามวธของ

Sorensen (1948) ระหวางแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาวกบแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา พบวามคาดชน

การเปรยบเทยบโครงสรางและองคประกอบชนดพนธไม

ในปาดบชนภาคใตฝงตะวนตกของประเทศไทย

Comparison on Structure and Species Composition of

Moist Evergreen Forest in Western Peninsula, Thailand

พรธวช เฉลมวงศ1 และ ทรงธรรม สขสวาง2

1ศนยวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต จงหวดสราษฎรธาน2สานกอทยานแหงชาต




อยท 46.52% มจานวนชนดทเหมอนกน 107 ชนด จากจานวนรวม 353 ชนด ระหวางแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว

กบแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา พบวามคาดชนอยท 45.14% มจานวนชนดทเหมอนกน 93 ชนด จากจานวนรวม

319 ชนด และระหวางแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงากบแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา พบวามคาดชนอยท

45.53% มจานวนชนดทเหมอนกน 102 ชนด จากจานวนรวม 346 ชนด สวนรปแบบการกระจายของชนขนาดเสนผาศนยกลาง

คลายกน คอจะลดลงในลกษณะ log-linear หรอแบบ L-shape โดยตนไมทมขนาดเลกจะมจานวนมาก หรอมความหนาแนนตอ

พนทสงกวาตนไมทมขนาดใหญกวา หรอมความหนาแนนตอพนทตากวา เมอพจารณาเปรยบเทยบสดสวนการกระจายของแตละ

ชวงชนของแปลงตวอยางทง 3 พนท พบวาแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาวและแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา

มสดสวนทใกลเคยงกนในแตละชวงชน กลาวคอชวงชนแรกหรอชวงชนเสนผาศนยกลาง >4.5-10 ซม. มสดสวนความหนาแนน

สงถง 65 และ 70% ตามลาดบ เมอเทยบกบชวงชนทงหมด โดยชวงชนถดไปหรอชวงชน >10-20 ซม. มสดสวนความหนาแนน

เพยง 19 และ 20% ตามลาดบ สวน 2 ชวงชนแรกของแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา มคาสดสวนความหนาแนน

49 และ 31% แสดงใหเหนถงพฒนาการของหมไมทสงกวาอก 2 แปลงแรก สวนการแบงชนเรอนยอดในภาพรวมของแปลง

ตวอยางทง 3 พนท พบวา พนธไมวงศ Dipterocarpaceae มความโดดเดนทสดในเรอนยอดชนบนและเดนลงมาถงเรอนยอด

ชนกลางในอก 2 พนท ยกเวนแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา ซงเดนนอยกวาพนธไมวงศ Arecaceae สวนใน

เรอนยอดชนลางพบวงศพนธไมทเดนทสดแตกตางกนไป แตมสงทเหมอนกนอยอยางหนงในเรอนยอดชนนคอ พบวา พนธไมวงศ

Ebenaceae จะมความเดนอยใน 3 ลาดบแรกของทกพนท โดยเฉพาะสกล Diospyros

คาสาคญ: ปาดบชน ภาคใตฝงตะวนตก โครงสรางและองคประกอบพนธไม แปลงถาวร อทยานแหงชาต

ทตงแปลงในอทยานแหงชาต

เขาพนมเบญจา


นาตกหงาว


ศรพงงา



Abstract :

This study aimed to comparing the structure and species composition, species diversity index,

similarity index and the canopy layer classifi cation of moist evergreen forest in western peninsula Thailand,

by using 3 of 120 x 120 m permanent plots (base on a census of all trees ≥4.5 cm dbh) which consisting

of Nam Tok Ngao National Park, Si Phang Nga National Park and Kao Phanom Bencha National Park.

The plots have distance of approximately 100 km from north to south. The altitude at plots center as

110, 130 and 190 msl, respectively. The data were collected during 2012 - 2013.

The results showed that Nam Tok Ngao plot found 1,592 trees (212 species 139 genera 48

families), the important value of three fi rst order, including Dipterocarpus kerrii, Swintonia fl oribunda,

and Barringtonia paucifl ora. The value as 49.23, 14.60 and 13.40%, respectively. Si Phang Nga plot found

2,310 trees (248 species 134 genera 50 families), IV of three fi rst order, including Dipterocarpus kerrii,

Xanthophyllum eurhynchum, and Palaquium impressionervium. The value as 35.64, 16.20 and 13.36%,

respectively. Kao Phanom Bencha plot found 1,594 trees (200 species 128 genera 50 families), IV of three

fi rst order, including Orania sylvicola, Swintonia fl oribunda and Hopea griffi thii. The value as 27.43, 17.85

and 15.26%, respectively. The species diversity index which calculated by Shannon-Wiener method (H/)

and Fisher method ( ) tended to the same direction. The index had the maximum value at Si Phang Nga plot

and had the minimum value at Kao Phanom Bencha plot, (H/) index value as 4.50, 4.44 and 4.29, and ( ) index

value as 70.40, 65.64 and 60.40, respectively. However, calculated by Simpson method (D) found that the

index values were not signifi cantly different, had the maximum value at Nam Tok Ngao plot, the value as 0.98.

The other two were the same value as 0.97. The similarity index comparision which calculated by Sorensen

method (1948), between Nam Tok Ngao plot and Si Phang Nga plot had the value as 46.52% (there were

107 same species from 353 total species), between Nam Tok Ngao plot and Kao Phanom Benja plot had the

value as 45.14% (there were 93 same species from 319 total species) and between Si Phang Nga plot and

Kao Phanom Bencha plot had the value as 45.53% (there were 102 same species from 346 total species).

The dbh class distribution patterns were similar, were negative exponential or L-shape. The density ratio

comparision of dbh class interval shown that Kao Phanom Bencha plot had the development of plant

community more than the other plots. The canopy layer classifi cation had three layers, including top canopy

(upper 27 m), middle canopy (15-27 m) and low canopy (lower 15 m). Dipterocarpaceae was the family that

most dominant in the top and middle canopy, Ebenaceae was most dominant in the low canopy, especially

the genus of Diospyros.

Keywords: Moist evergreen forest, Western peninsula Thailand, Structure and species composition,

Permanent plot, National park




บทนา

ภาคใตเปนภมภาคหนงของประเทศไทย ตงอยบน

คาบสมทรมลาย ขนาบดวยทะเลอาวไทยทางฝงตะวนออก

และทะเลอนดามนทางฝงตะวนตก ชายหาดฝงอาวไทย

เกดจากการยกตวสง มทราบชายฝงทะเลยาว เรยบ กวาง และ

นาตน ทะเลอนดามนมชายฝงยบตาลง มทราบนอย ชายหาด

เวาแหวง เปนโขดหน มหนาผาสงชน มความยาวจากเหนอ

จดใตประมาณ 750 กโลเมตร มพนทรวมประมาณ 70,715

ตารางกโลเมตร พนทสวนใหญเปนทราบ แตจะมทวเขานอยใหญ

กนกลางระหวางฝงตะวนออกและตะวนตก ตลอดแนวความยาว

ของภาค ทวเขาทสาคญ ไดแก ทวเขาภเกต ทวเขานครศรธรรมราช

และทวเขาสนกาลาคร

ทวเขาภเกตหรอทวเขาระนอง เปนทวเขาทแยก

ออกจากทวเขาตะนาวศรเรมจากจงหวดชมพร นบจากแมนา

ปากจนลงไปทางใตเปนแนวไปในแหลมมลาย ไปสดตอนทตอ

กบทวเขานครศรธรรมราช และทวเขาสนกาลาครในจงหวด

สตล นอกนนเปนทวทลาลงไปในทะเลเกดเปนเกาะภเกตขน

จงใหชอวาทวเขาภเกต และเนองจากวาทวเขานผานจงหวด

ระนอง จงไดชอวาทวเขาระนอง ทวเขานเปนเขาหนแกรนต

ไดปนนาลงสองฟาก คอ ดานอาวไทย และดานมหาสมทร

อนเดย ทางดานอาวไทย มคลองสว ลานาหลงสวน และลานา

ครรฐ (ไหลลงอาวบานดอน) ทางดานมหาสมทรอนเดย มลานา

กระบร (มคลองปากจน และคลองละอนไหลมาบรรจบ) และ

ลานาตะกวปา ทวเขานมยอดเขาสงทสาคญ คอ เขากะทะควา

สง 1,092 เมตร เขาปลายบางโตะ สง 1,047 เมตร เขาทง

สองลกนอยตอนเหนอของจงหวดพงงา เขาพระหม สง 1,106

เมตร อยในเขตอาเภอตะกวปา จงหวดพงงา เขาหลงคาตกสง

1,272 เมตร อยในเขตอาเภอกะเปอร จงหวดระนอง ยงม

ยอดเขาทสงเกน 1,000 เมตร อกหลายยอด แตไมมชอเรยก

ทวเขาภเกตกนเขตแดนระหวางฝงตะวนออกกบฝงตะวนตก

ของสจงหวดในภาคใตคอ ทางตอนเหนอกนจงหวดชมพร

(ตะวนออก) กบจงหวดระนอง (ตะวนตก) ทางตอนใตกน

จงหวดสราษฎรธาน (ตะวนออก) กบจงหวดพงงา (ตะวนตก)



ทวเขานครศรธรรมราชเปนทวเขาทอยทางตะวนออก

ของทวเขาภเกต และเปนแกนของแหลมตอลงไปอกแนวหนง

ทวเขานกนทราบสราษฎรไวตอนกลาง โดยมภเขาลกโดด ๆ

แทรกอยเปนตอน ๆ มความสง 200 - 300 เมตร มเขาพนมเบญจา

สง 1,404 เมตร เปนยอดสงสด เปนเขาหนแกรนตทมทศทาง

ทอดตวจากเหนอไปใต จากรมฝงทะเลดานอาวไทยไปสด

ยงฝงทะเลดานตะวนตก เรมจากทางใตของลานาตาป ทางใต

จดทวเขาสนกาลาคร ตอนเหนอของทวเขานมยอดสงหลายยอด

สวนตอนกลางและตอนใตยอดไมสงนก สวนทยนลงไปในทะเล

ของทวเขาน ไดแก เกาะสมย และเกาะพะงน สวนทางตอนใต

ในจงหวดตาง ๆ แบงเปนสองสวน คอ ทางดานตะวนออกม

จงหวดนครศรธรรมราช พทลง และสงขลา ทางดานตะวนตกม

จงหวดกระบ ตรง และสตล เปนสนปนนาของฝงอาวไทยและ

ฝงอนดามน ดานอาวไทย มลานาตาป และลาคลองตาง ๆ

ทไหลลงทะเลสาบสงขลา ดานทะเลอนดามน มลานาตรง

ยอดเขาสงทสาคญไดแก เขาหลวง อยทางตะวนตกของ

อาเภอเมองนครศรธรรมราช สง 1,786 เมตร เขาเหมนอยใน

เขตอาเภอฉวาง สง 1,309 เมตร เขาสอยดาวอยในเขตจงหวด

ตรง สง 993 เมตร

ทวเขาสนกาลาครเปนทวเขาทตอเนองกบทวเขา

นครศรธรรมราช เปนทวเขาหนแกรนตและแยกออกเปน

หลายแนว มทศทางขนานกนจากเหนอลงใต ตอนยานกลาง

มความสง ประมาณ 1,500 เมตร ตอนรมทงดานตะวนตก และ

ตะวนออก มความสงประมาณ 400 เมตร ทวเขานเรมตงแต

จงหวดสตล ไปสดในเขตจงหวดนราธวาส มลกษณะลดหลน

เปนขนบนได ไปทางทศตะวนออกเฉยงใต กนเขตแดนไทยกบ

มาเลเซยในเขตจงหวดสตล สงขลา ยะลา และนราธวาสของ

ไทย กบเขตรฐไทรบร ปะลส เปรค และกลนตนของมาเลเซย

ยอดเขาสงเกนกวา 1,000 เมตร มอยเปนจานวนมากประมาณ

14 ยอด มชอเปนภาษาพนเมอง ยอดสงสดคอ กหนงฮลตต-

บาซาร สง 1,535 เมตร

ลกษณะภมอากาศของภาคใตเปนแบบรอนชน

แถบมรสม (Tropical Monsoon Climate : Am) คอ

มฝนตกชกสลบกบฤดแลงสน ๆ ภาคใตไมมฤดหนาว เนองจาก

อยใกลเสนศนยสตร และไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตก

เฉยงใตชวงระหวางเดอนพฤษภาคมถงตลาคม และลมมรสม

ตะวนออกเฉยงเหนอชวงระหวางเดอนพฤศจกายนถง

กมภาพนธ จากลกษณะทางภมศาสตรทมลกษณะเปนคาบสมทร




และมทวเขาสงวางตวในแนวเหนอใตอยตอนกลาง ซงจะ

ทาหนาทเปนแนวปะทะลม ทาใหตกอยภายใตอทธพลของ

ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

อยางเตมท ทาใหฝนตกชกตลอดทงป

ทรพยากรปาไมของพนทภาคใต เมอพจารณาตาม

ปจจยแวดลอม สามารถจาแนกออกเปนปาประเภทตางๆ

ไดแก ปาดบชน ปาชายเลน ปาพรและปาละเมาะ โดยระบบ

นเวศปาดบชนถอวาเปนระบบนเวศทใหญและมความหลากหลาย

สงทสด พบกระจายอยทวพนทและเปนระบบนเวศทมบทบาท

สาคญตอชวตและความเปนอยของผคนทงทางตรงและ

ทางออม เชน เปนแหลงทมาของปจจยส เปนแหลงนนทนาการ

เปนแหลงทอยอาศยของสตวปา และเออประโยชนในแงของ

การอนรกษดนและนา รวมทงสภาพแวดลอมใหอยในภาวะ

สมดล ดงนน การศกษาลกษณะโครงสรางและองคประกอบ

พนธไมปาดบชนจงเปนสงจาเปนทจะใชในการพจารณาเปน

แนวทางในการอนรกษและฟนฟระบบนเวศปาดบชนตอไป

ปจจยหลกททาใหสงคมพชปาดบชนเกดขนและคง

อยได คอความชนในดนและในอากาศ โดยตองมปรมาณนาฝน

เกนกวา 1,600 มลลเมตรตอปขนไป มการกระจายของ

ปรมาณนาฝนตอเนองมากกวา 8 เดอนในรอบป สภาพดนลก

และเกบความชนไดด ทสาคญคอมความชนสง และมอณหภม

เฉลยรายเดอนไมตากวา 20 องศาเซลเซยส สวนความสงจาก

ระดบนาทะเลปานกลางนนเขามาเกยวของทางออมคอ ในระดบ

ทสงมากอากาศคอนขางเยนยาวนานทาใหพนธไมของสงคมน

หลายชนดไมอาจปรากฏอยได สงคมพชจงเปลยนไปเปนปา

ชนดอน (อทศ, 2541)

สภาพทวไปของสงคมพชปาดบชนเปนปารกทบ

ไมชนบนสวนใหญเปนไมในวงศยาง (Dipterocarpaceae)

ไมชนกลางและไมชนลางสามารถขนภายใตรมเงาของไมใหญได

พนปาประกอบดวยไมพม ไมลมลก ไมไผ และพชวงศปาลม

(Arecaceae) บนตนไมใหญจะมพนธไมองอาศย (epiphytes)

เฟรน มอสส ไลเคนและเถาวลยขนอยทวไป

สมพงษ (2523) ไดศกษาโครงสรางของสงคม

ปาดบชนอทยานแหงชาตเขาสก โดยวธวางแปลงตวอยางขนาด

20 x 50 เมตร จานวน 12 แปลง กระจายอยในความสงจาก

ระดบนาทะเลปานกลาง ตงแต 110 - 410 เมตร พบพนธไม

ภมประเทศ แปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว

ภมประเทศ แปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา

ภมประเทศ แปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา



138 ชนด มพนธไมวงศยาง เปนวงศทมความเดนของไมชนบน

และมพนธไมวงศมะเกลอ (Ebenaceae) เดนในไมชนลาง

สมบรณ (2529) ไดศกษาโครงสรางชนเรอนยอด

สงคมปาดบชนบรเวณศนยศกษาธรรมชาตและสตวปาเขาชอง

จ.ตรง และอทยานสตวปาเขาพระแทว จ.ภเกต โดยใชแปลง

ตวอยางขนาด 20 x 40 เมตร จานวน 4 แปลงในแตละระดบ

ความสงจากระดบนาทะเลปานกลาง แปลงตวอยางศนยศกษา

ธรรมชาตฯ พบพนธไม 82 - 109 ชนด และไดจดแบงโครงสราง

เรอนยอดออกเปน 3 ชนเรอนยอด ไดแก ชนเรอนยอดท 1

มความสงของตนไม 28 เมตรขนไป ชนเรอนยอดท 2 มความสง

ของตนไม 17 - 28 เมตร และชนเรอนยอดท 3 มความสงของ

ตนไมนอยกวา 17 เมตร สวนแปลงตวอยางอทยานสตวปาฯ

พบพนธไม 69 - 91 ชนด แบงชนเรอนยอดเปน 3 ชนเชนกน

ไดแก ชนเรอนยอดท 1 ความสงของตนไม 22 เมตรขนไป

ชนเรอนยอดท 2 ความสงของตนไม 15 - 22 เมตร และ

ชนเรอนยอดท 3 มความสงของตนไมนอยกวา 15 เมตร

อรณ (2552) ไดศกษาโครงสรางและองคประกอบ

พนธไมปาดบชนเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด โดยการ

วางแปลงตวอยางขนาด 24 เฮกตาร และวดตนไมทมขนาด

เสนผาศนยกลางเพยงอกตงแต 1 เซนตเมตรขนไป พบพนธไม

594 ชนด 281 สกล และ 82 วงศ พนธไมวงศ Annonaceae

มจานวนตนมากทสด (13,857 ตน) พนธไมวงศ Diptero-

carpaceae มความเดนทางดานพนทหนาตดทสด (15.81%)

พนธไมวงศ Euphorbiaceae มความหลากชนดมากทสด

(56 ชนด) และสามารถจาแนกสงคมปาดบชนแปลงตวอยาง

โดยวธ Relative Sorensen Distance และ Ward’s Linkage

Method ไดเปน 4 สงคมยอย คอ สงคมยอยมงคาก - ขอยหนาม

สงคมยอยเคยนทราย - ไขเขยว - มงคาก สงคมยอยเคยนทราย -

ตนเปดขาว และสงคมยอยกระทม - ลาพปา


การศกษาโครงสรางและองคประกอบพนธไม

ในปาดบชนภาคใตนบวายงมการศกษาวจยกนนอยมาก

เมอเทยบกบพนทปาประเภทอนๆ โดยการศกษาในครงน

ไดกาหนดขอบเขตพนทศกษาไวเพยงอทยานแหงชาต 3 แหง

ใน 3 จงหวดภาคใตฝงตะวนตก ไดแก แปลงตวอยางอทยาน

แหงชาตนาตกหงาว จ.ระนอง แปลงตวอยางอทยานแหงชาต

ศรพงงา จ.พงงา และแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา

จ.กระบ ซงทง 3 แปลงตวอยาง มปจจยแวดลอมทสาคญ

ทคลายคลงกนอยสองประการ คอ ไดรบอทธพลจากลมมรสม

ตะวนตกเฉยงใต ในชวงระหวางเดอนพฤษภาคม-ตลาคม

โดยจงหวดระนองมปรมาณฝนรวม (Total Rain) เฉลย 5 ป

ยอนหลง (พ.ศ. 2552 - 2556) 4,346.78 มม./ป จานวน

วนฝนตก (Number of Rainy Days) เฉลย 200 วน ปรมาณ

ฝนสงสด (Daily Maximum) เฉลย 174 มม. จงหวดพงงา

มปรมาณฝนรวมเฉลย 4,135.86 มม./ป จานวนวนฝนตก

เฉลย 200 วน ปรมาณฝนสงสดเฉลย 186.56 มม. และจงหวด

กระบ มปรมาณฝนรวมเฉลย 2,272.98 มม./ป จานวนวน

ฝนตกเฉลย 174 วน ปรมาณฝนสงสด 108.7 มม. (สานกงาน

สถตแหงชาต, 2557) ปจจยแวดลอมอกประการ ไดแก ทตง

แปลงตวอยางจะอยทระดบความสงจากระดบนาทะเล

ปานกลางระหวาง 100 - 200 เมตร

แผนทแสดงพนทศกษาทง 3 แหง





1. เพอเปรยบเทยบโครงสรางและองคประกอบ

ชนดพนธในปาดบชนภาคใตฝงตะวนตก

2. เ พ อศกษาถ งความหลากชนดและความ

คลายคลงของชนดพนธไม

3. เพอศกษาโครงสรางดานตงและการแบงชน

เรอนยอดของสงคมพชในพนท

วธการ

การศกษาครงนใชขอมลโครงสรางทางชววทยา

ของตนไมทมขนาดเสนผาศนยกลางทความสงเพยงอก (DBH)

ตงแต 4.5 เซนตเมตร ของแปลงตวอยางถาวรสงคมพชปาดบชน

ขนาด 120 X 120 เมตร (แบงเปนแปลงยอยขนาด 10 X 10 เมตร

จานวน 144 แปลง) ในพนทภาคใตฝงตะวนตก โดยขอมล

ทเกบรวบรวมประกอบดวย รายชอชนดพนธไม จานวนตน

เสนผาศนยกลางทความสงเพยงอก ความสงถงกงแรก ความสง

ทงหมด ความกวางเรอนยอด และพกดทตงของตนไมในแปลง

ตวอยาง สวนการวเคราะหขอมลทจะใชเปรยบเทยบประกอบดวย

1. การวเคราะหสงคมพช เพอศกษาลกษณะ

โครงสรางของสงคมพชและองคประกอบพนธไม คานวณหา

คาความหนาแนน ความถ และความเดนของชนดพนธไมใน

แตละแปลงตวอยางเพอนาไปสการคานวณหาคา Important

Value (IV) โดยวธของ Whittaker (1970) อางตาม ดอกรก

และอทศ (2552) มาเปรยบเทยบกน

2. การวเคราะหดชนความหลากหลายของชนดพนธ

(diversity index) เปนการประเมนความหลากชนดในเขตพนท

หนงๆ บนสมมตฐานทวาพนทนนๆ มความเปนเนอเดยวกน

โดยคาดชนจะสงหรอตาขนอยกบปจจย จานวนชนดและ

ความสมาเสมอของจานวนตนในแตละชนดซงการศกษาครงน

ใช 3 สตร เปรยบเทยบกน ไดแก Shannon-Wiener’s

index of diversity (H/) (Magurran, 1988) Simpson’s

index of diversity (D) (Simpson, 1949) และ Fisher’s

index of diversity ( ) (Fisher et al., 1943) ดชนความ

สมาเสมอ (evenness indices) ตามวธของ Pielou (1975; J/)

คาดชนความคลายคลงระหวางสงคม (index of similarity;

ISs) โดยใชสมการของ Sorensen (1948)


1. องคประกอบพนธไม

แปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว จงหวด

ระนอง พบพนธไมทมขนาดเสนผาศนยกลางทระดบความสง

เพยงอกตงแต 4.5 ซม. ขนไป จานวนทงสน 1,592 ตน 212 ชนด

139 สกล 48 วงศ ในระดบวงศ พนธไมวงศ Phyllanthaceae

มความหลากชนดมากทสด จานวน 22 ชนด รองลงมาคอวงศ

Annonaceae จานวน 15 ชนด, วงศ Lauraceae จานวน

14 ชนด, วงศ Myrtaceae จานวน 12 ชนด และวงศ



Meliaceae จานวน 10 ชนด ในระดบสกล พนธไมสกลหวา

(Syzygium) มความหลากชนดทสดจานวน 11 ชนด รองลงมา

ไดแก สกลสงเครยด (Aglaia) จานวน 8 ชนด สกลมะเกลอ

(Diospyros) จานวน 7 ชนด สกลมะมน (Elaeocarpus)

และสกลปอ (Sterculia) จานวน 5 ชนดเทากน และสกลเหมอด

(Aporosa) และสกลลงคาว (Drypetes) จานวน 4 ชนดเทากน

สวนพนธไมเดนในระดบชนด ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus

kerrii) จกดง (Barringtonia paucifl ora) อกรม (Rinorea

anguifera) เปรยง (Swintonia fl oribunda) ลกเคยลกเกลอ

(Diospyros sumatrana) พกลปา (Palaquium impres-

sionervium) ดาตะโก (Diospyros wallichii) กรายดา

(Hopea oblongifolia) ชาเงาะผ (Mallotus subpeltatus)

และพกลดง (Madhuca laurifolia)

แปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา จงหวดพงงา

พบพนธไมทมขนาดเสนผาศนยกลางทระดบความสงเพยงอก

ตงแต 4.5 ซม.ขนไป จานวนทงสน 2,310 ตน 248 ชนด

134 สกล 50 วงศ ในระดบวงศ พนธไมวงศ Meliaceae

มความหลากชนดมากทสด จานวน 21 ชนด รองลงมาคอ

วงศ Lauraceae จานวน 19 ชนด, วงศ Phyllanthaceae

จานวน 17 ชนด, วงศ Ebenaceae จานวน 15 ชนด และ

วงศ Annonaceae, วงศ Euphorbiaceae, วงศ Myrtaceae

และวงศ Rubiaceae จานวน 11 ชนดเทากน ในระดบสกล

สกลมะเกลอ (Diospyros) มความหลากชนดทสด จานวน

15 ชนด รองลงมา ไดแก พนธไมสกลสงเครยด (Aglaia) จานวน

12 ชนด และ สกลหวา (Syzygium) จานวน 10 ชนด,

สกลเหมอด (Aporosa) จานวน 6 ชนด และสกลพลอง

กรายดา (Hopea oblongifolia) จกดง (Barringtonia paucifl ora)

การกระจายของตนไมอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา

การกระจายของตนไมอทยานแหงชาตนาตกหงาว

การกระจายของตนไมอทยานแหงชาตศรพงงา




(Memecylon) จานวน 5 ชนด สวนพนธไมเดนในระดบชนดไดแก ตบหลามใบเลก (Xanthophyllum eurhynchum)ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ดาตะโก (Diospyroswallichii) กรายดา (Hopea oblongifolia) จกดง (Barringtonia paucifl ora) ลกเคยลกเกลอ (Diospyrossumatrana) พกลปา (Palaquium impressionervium) พวมพราว (Lophopetalum fl oribundum) หมากขอายขาว(Cryptocarya griffi thiana) และสลอดปา (Microdesmis caseariifolia) แปลงตวอยางปาดบชน อทยานแหงชาตเขาพนม-เบญจา จงหวดกระบ พบพนธไมทมขนาดเสนผาศนยกลางทระดบความสงเพยงอกตงแต 4.5 ซม.ขนไป จานวนทงสน1,594 ตน 200 ชนด 128 สกล 50 วงศ ในระดบวงศ พนธไมวงศ Meliaceae มความหลากชนดมากทสด จานวน 20 ชนด รองลงมาคอวงศ Annonaceae จานวน 15 ชนด, วงศ Lauraceae จานวน 12 ชนด, วงศ Dipterocarpaceae และวงศ Phyllanthaceae จานวน 10 ชนดเทากน และ วงศ Ebenaceae และวงศ Moraceae จานวน 9 ชนดเทากน ในระดบสกล พนธไมสกลสงเครยด (Aglaia) และสกลมะเกลอ (Diospyros) มความหลากชนดทสด จานวน 9 ชนด เทากนรองลงมา ไดแก สกลหวา (Syzygium) จานวน 6 ชนด, สกลมะเดอและไทร (Ficus) สกลพะวา (Garcinia) และสกลกระดงงาปา (Polyalthia) จานวน 5 ชนดเทากน, สกลมะเมา(Antidesma) สกลขนน (Artocarpus) และสกลตาเสอ (Dysoxylum) จานวน 4 ชนดเทากน และสกลเหมอด (Aporosa) สกลอายกลอง (Chisocheton) และสกลยาง

(Dipterocarpus) จานวน 3 ชนด เทากน สวนพนธไมเดนในระดบชนด ไดแก หมากพน (Orania sylvicola) เปรยง (Swintonia fl oribunda) ลกเคยลกเกลอ (Diospyrossumatrana) ดาตะโก (Diospyros wallichii) ตะเคยนราก(Hopea griffi thii) ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii)เคยนทราย (Shorea gratissima) คอแลนเขา (Xerospermumlaevigatum) พกลดง (Madhuca laurifolia) และแดงหน(Syzygium helferi) 2. การวเคราะหเชงปรมาณ ความหนาแนน ความถ พนทหนาตดและคาความสาคญระดบชนดพนธ แปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว จงหวดระนอง ในระดบชนด มพนธไมทมคาความหนาแนนตอพนทมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก ยางมนหม (Diptero-carpus kerrii) จกดง (Barringtonia paucifl ora) อกรม (Rinorea anguifera) เปรยง (Swintonia fl oribunda) และลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) มคาความหนาแนน 86.11, 72.22, 54.86, 49.30 และ 45.14 ตน/เฮกตารตามลาดบ ความถในการพบ 5 อนดบแรก ยางมนหม(Dipterocarpus kerrii) จกดง (Barringtonia paucifl ora)ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) เปรยง (Swintoniafl oribunda) และพกลปา (Palaquium impressionervium)มคา 56.25, 50.00, 33.33, 32.64 และ 30.55% ตามลาดบสวนความเดนทางดานพนทหนาตดของพนธไม 5 อนดบแรกไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) เปรยง (Swintoniafl oribunda) พกลปา (Palaquium impressionervium)พกลนก (Payena lanceolata) และนากบด (Mesua ferrea)มคา 14.18, 2.63, 2.13, 1.53 และ 1.30 ตร.ม./เฮกตาร ตามลาดบ คาความสาคญของชนดพนธ 10 อนดบแรก ไดแกยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) เปรยง (Swintoniafl oribunda) จกดง (Barringtonia paucifl ora) พกลปา(Palaquium impressionervium) อกรม (Rinoreaanguifera) ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) ดาตะโก (Diospyros wallichii) กรายดา (Hopea

oblongifolia) พกลนก (Payena lanceolata) และพกลดง

(Madhuca laurifolia) มคาความสาคญ 49.23, 14.60,ดาตะโก (Diospyros wallichii)



13.40, 12.57, 8.34, 8.18, 7.15, 7.06, 6.67 และ 5.20%


แปลงตวอยางปาดบชน อทยานแหงชาตศรพงงา

จงหวดพงงา ในระดบชนด มพนธไมทมคาความหนาแนน

ตอพนทมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก ตบหลามใบเลก

(Xanthophyllum eurhynchum) ยางมนหม (Dipterocarpus

kerrii) ดาตะโก (Diospyros wallichii) กรายดา (Hopea

oblongifolia) และจกดง (Barringtonia paucifl ora) มคา

ความหนาแนน 140.97, 122.92, 97.92, 77.78 และ 56.94

ตน/เฮกตาร ตามลาดบ ความถในการพบ 5 อนดบแรก ไดแก

ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ตบหลามใบเลก

(Xanthophyllum eurhynchum) ดาตะโก (Diospyros

wallichii) กรายดา (Hopea oblongifolia) และจกดง

(Barringtonia paucifl ora) มคา 65.28, 64.58, 52.08,

47.22 และ 38.89% ตามลาดบ สวนความเดนทางดานพนท

หนาตดของพนธไม 5 อนดบแรก ไดแก ยางมนหม (Diptero-

carpus kerrii) พกลปา (Palaquium impressionervium)

เปรยง (Swintonia fl oribunda) ตะเคยนราก (Hopea

griffi thii) และแดงเขา (Syzygium attenuatum subsp.

circumscissum) มคา 6.72, 2.83, 1.51, 1.49 และ 1.00

ตร.ม./เฮกตาร คาความสาคญของชนดพนธ 10 อนดบแรก

ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ตบหลามใบเลก

(Xanthophyllum eurhynchum) พกลปา (Palaquium

impressionervium) ดาตะโก (Diospyros wallichii) กรายดา

(Hopea oblongifolia) ตะเคยนราก (Hopea griffi thii)

จกดง (Barringtonia paucifl ora) เปรยง (Swintonia

fl oribunda) เมาเขา (Syzygium craibii) และพวมพราว

(Lophopetalum fl oribundum) มคาความสาคญ 35.64,

16.20, 13.36, 12.00, 9.97, 8.00, 7.78, 7.24, 5.20 และ

4.89% ตามลาดบ

แปลงตวอยางปาดบชน อทยานแหงชาตเขาพนม-

เบญจา จงหวดกระบ ในระดบชนด มพนธไมทมคาความหนาแนน

ตอพนทมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก หมากพน (Orania

sylvicola) เปรยง (Swintonia fl oribunda) ลกเคยลกเกลอ

(Diospyros sumatrana) ดาตะโก (Diospyros wallichii)

และตะเคยนราก (Hopea griffi thii) มคาความหนาแนน 127.08,

แปลงตวอยาง 3D อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา

แปลงตวอยาง 3D อทยานแหงชาตศรพงงา

แปลงตวอยาง 3D อทยานแหงชาตนาตกหงาว




63.19, 58.33, 49.30, และ 46.53 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ

ความถในการพบ 5 อนดบแรก ไดแก หมากพน (Orania

sylvicola) ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) เปรยง

(Swintonia fl oribunda) ดาตะโก (Diospyros wallichii)

และตะเคยนราก (Hopea griffi thii) มคา 61.11, 41.67,

38.89, 38.19 และ 36.11% ตามลาดบ สวนความเดนทาง

ดานพนทหนาตดของพนธไม 5 อนดบแรก ไดแก หมากพน

(Orania sylvicola) ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii)

เปรยง (Swintonia fl oribunda) ตะเคยนราก (Hopea

griffi thii) และมงคาก (Cynometra malaccensis) มคา

3.01, 2.82, 2.57, 2.32 และ 1.64 ตร.ม./เฮกตาร คาความ

สาคญของชนดพนธ 10 อนดบแรกไดแก หมากพน (Orania

sylvicola) เปรยง (Swintonia fl oribunda) ตะเคยนราก

(Hopea griffi thii) ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii)

ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) ดาตะโก (Diospyros

wallichii) เคยนทราย (Shorea gratissima) คอแลนเขา

(Xerospermum laevigatum) ไขเขยว (Parashorea

stellata) และมงคาก (Cynometra malaccensis) มคา

ความสาคญ 27.43, 17.85, 15.26, 14.64, 10.89, 10.18,

7.93, 7.49, 7.15 และ 6.91% ตามลาดบ

3. คาดชนความหลากหลายของชนดพนธไม

และคาดชนความคลายคลงระหวางสงคม

จากการศกษาพบวา คาดชนความหลากหลาย

ของชนดพนธ (Index of species diversity) ในแปลง

ตวอยางปาดบชน เมอคานวณตามวธของ Shannon-Wiener

(H/) และวธของ Fisher ( ) นน มแนวโนมไปในทศทาง

เดยวกน โดยแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงามคาดชน

สงทสด รองลงมาคอแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว

และแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา คาดชนของ

Shannon-Wiener (H/) มคา 4.50, 4.44 และ 4.29 ตาม

ลาดบ และคาดชนของ Fisher ( ) มคาเทากบ 70.40, 65.64

และ 60.40 ตามลาดบ แตเมอคานวณตามวธของ Simpson

(D) กลบพบวาคาดชนของทง 3 พนท ไมตางกนมาก โดยแปลง

อทยานแหงชาตนาตกหงาวมคาดชนสงกวา มคาเทากบ 0.98

ขณะทอกสองแปลงมคาดชนเทากนอยท 0.97

ในสวนของดชนความสมาเสมอ (evenness

index) ซงคานวณตามวธของ Pielou (1975) เพอทจะ

บงบอกถงความสมาเสมอของแตละชนดวามการกระจายเขา

ครอบครองพนทไดเทาเทยมกนหรอไม โดยใชคาดชนความ

หลากหลายของ Shannon-Wiener เปนคาอางองนน ปรากฏวา

คาดชนความสมาเสมอคอนขางใกลเคยงกน คาสงสดอยทแปลง

อทยานแหงชาตนาตกหงาว มคา 0.83 รองลงมาคอแปลง

อทยานแหงชาตศรพงงา มคา 0.82 และแปลงอทยานแหงชาต

เขาพนมเบญจา มคา 0.81

ตะเคยนราก (Hopea griffi thii) ตบหลามใบเลก (Xanthophyllum eurhynchum)



ตารางท 1 เปรยบเทยบคาดชนความหลากหลายของชนดพนธและดชนความสมาเสมอ


ศรพงงา


Plot name

4.44

4.50

4.29

Shannon -

Wiener’s Index

0.98

0.97

0.97

Simpson’s

Index

65.64

70.40

60.40

Fisher’s

Index

0.83

0.82

0.81

Pielou Evenness

Index

เมอเปรยบเทยบดชนความคลายคลงระหวางสงคม

(index of similarity) ซงคานวณตามวธของ Sorensen (1948)

ระหวางแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาวกบแปลง

อทยานแหงชาตศรพงงา พบวามคาดชนอยท 46.52% ม

จานวนชนดทเหมอนกน 107 ชนด จากจานวนรวม 353 ชนด,

ระหวางแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาวกบแปลง

อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา พบวา มคาดชนอยท 45.14%

มจานวนชนดทเหมอนกน 93 ชนด จากจานวนรวม 319 ชนด

และระหวางแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงากบแปลง

อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา พบวา มคาดชนอยท 45.53%

มจานวนชนดทเหมอนกน 102 ชนด จากจานวนรวม 346 ชนด


ศรพงงาเขาพนมเบญจา

46.52% 45.14%

45.53%

ภาพท 1 เปรยบเทยบดชนความคลายคลงระหวางสงคม Sorensen (1948)




4. การกระจายตามชนขนาดเสนผาศนยกลาง

ของหมไม

การศกษาใชการแบงชนขนาดเสนผาศนยกลาง

ของหมไมทงแปลงตวอยาง ออกเปน 11 ชวงชน ไดแก ชวงชน

>4.5 - 10, >10 - 20, >20 - 30, >30 - 40, >40 - 50,

>50 - 60, >60 - 70, >70 - 80, >80 - 90, >90 - 100 และ

>100 ซม. ปรากฏวาแปลงตวอยางปาดบชนทง 3 พนทม

รปแบบการกระจายของชนขนาดเสนผาศนยกลางทคลายกน

กลาวคอจะลดลงในลกษณะ log-linear หรอแบบ L-shape

โดยตนไมทมขนาดเลกจะมจานวนมาก หรอมความหนาแนน

ตอพนทสงกวาตนไมทมขนาดใหญกวา หรอมความหนาแนน

ตอพนทตากวา

แปลงตวอยางนาตกหงาว มความหนาแนนเฉลย

1,106 ตน/เฮกตาร โดยตนไมในชวงชน >4.5 - 10 ซม. มความ

หนาแนนเฉลย 715 ตน/เฮกตาร ชวงชน >50 - 60 ซม. ม 15

ตน/เฮกตาร สวนตนไมทมขนาด >100 ซม. ม 7 ตน/เฮกตาร

แปลงตวอยางศรพงงา มความหนาแนนเฉลย

1,604 ตน/เฮกตาร โดยตนไมในชวงชน >4.5 - 10 ซม. มความ

หนาแนนเฉลย 1,120 ตน/เฮกตาร ชวงชน >50 - 60 ซม. ม 9

ตน/เฮกตาร สวนตนไมทมขนาด >100 ซม. ม 1 ตน/เฮกตาร

แปลงตวอยางเขาพนมเบญจา มความหนาแนน

เฉลย 1,107 ตน/เฮกตาร โดยตนไมในชวงชน >4.5 - 10 ซม.

มความหนาแนนเฉลย 548 ตน/เฮกตาร ชวงชน >50 - 60 ซม.

ม 10 ตน/เฮกตาร สวนตนไมทมขนาด >100 ซม. ม 3 ตน/

เฮกตาร

เมอพจารณาทความหนาแนนเฉลยตอพนท พบวา

แปลงตวอยางนาตกหงาวและแปลงตวอยางเขาพนมเบญจา

มความหนาแนนในแตละชวงชนเสนผาศนยกลาง คลายหรอ

ใกลเคยงกนมากกวาแปลงศรพงงา ซงเปนผลมาจากการทแปลง

ศรพงงามตนไมขนาดชวงชน >4.5 - 10 ซม. จานวนมากกวาอก

2 แปลงดงกลาวถง 584 และ 824 ตน หรอคดเปน 57 และ

104% ตามลาดบ โดยเฉพาะเมอนาความหนาแนนของชวงชน

เสนผาศนยกลางแปลงศรพงงามาเปรยบเทยบกบแปลง

เขาพนมเบญจา จานวนตนไมมมากกวาเกนเทาตว ซงเหตผล

ทพอจะอธบายไดจากขอมลทมและสภาพแวดลอมทปรากฏ

พนทการปกคลมเรอนยอด อทยานแหงชาตนาตกหงาว

พนทการปกคลมเรอนยอด อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา



เปนเพราะแปลงศรพงงามการลมลงของตนไมขนาดใหญ

บรเวณกลางแปลงหลายตน ทาใหมชองวางทแสงแดดจะสอง

ลงมาถงพนปาโดยมหลกฐานปรากฏเปนซากตนไมผพงทยง

เหลออย และพบการขนปกคลมพนทอยางหนาแนนของไม

ชวงชนเสนผาศนยกลางดงกลาวตลอดจนไมในชนลกไม

(sapling) ในบรเวณดงกลาว

แตเมอพจารณาเปรยบเทยบสดสวนการกระจาย

ของแตละชวงชนของแปลงตวอยางทง 3 พนท พบวา แปลง

ตวอยางนาตกหงาวและแปลงตวอยางศรพงงามสดสวน

ทใกลเคยงกนในแตละชวงชน กลาวคอชวงชนแรกหรอชวงชน

เสนผาศนยกลาง >4.5 - 10 ซม. มสดสวนความหนาแนนสงถง

65 และ 70% ตามลาดบ เมอเทยบกบชวงชนทงหมด

โดยชวงชนถดไปหรอชวงชน >10 - 20 ซม. มสดสวนความ

หนาแนนเพยง 19 และ 20% ตามลาดบ สวน 2 ชวงชนแรก

ของแปลงเขาพนมเบญจา มคาสดสวนความหนาแนน 49

และ 31% แสดงใหเหนถงพฒนาการของหมไมทสงกวาอก

2 แปลงแรกพนทการปกคลมเรอนยอด อทยานแหงชาตศรพงงา




ภาพท 2 เปรยบเทยบสดสวนความหนาแนนตามชวงชนเสนผาศนยกลาง

5. โครงสรางทางดานตงและการแบงชนเรอนยอด

แปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาวสามารถ

แบงความสงของโครงสรางทางดานตง ไดเปน 3 ชนเรอนยอด

ไดแก เรอนยอดชนบน ประกอบดวยไมทมความสงตงแต

25 เมตรขนไป พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน

ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ซงบางตนสงไดถง

43 - 48 เมตร รองลงมาไดแก เปรยง (Swintonia fl oribunda)

และพกลปา (Palaquium impressionervium) ตามลาดบ

สวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญแตมจานวนตนนอยและ

พบขนกระจดกระจาย ไดแก กรายดา (Hopea oblongifolia)

พกลนก (Payena lanceolata) นากบด (Mesua ferrea)

ดหมดง (Neoscortechinia philippinensis) ตนเปดดา (Alstonia

angustiba) แดงเขา (Syzygium attenuatum subsp.

circumscissum) มะเดอทอง (Ficus vasculosa) และพนอง

(Shorea hypochra) เปนตน เรอนยอดชนกลาง ประกอบดวย

พนธไมทมความสงอยในชวง 15 - 25 เมตร พนธไมทมความเดน

มากทสดในชนเรอนยอดน ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus

kerrii) รองลงมาไดแก เปรยง (Swintonia fl oribunda)

พกลปา (Palaquium impressionervium) และกรายดา

(Hopea oblongifolia) ตามลาดบ สวนพนธไมชนดอนๆ ทม

ความสาคญแตมจานวนตนนอยและพบขนกระจดกระจาย

ไดแก จกดง (Barringtonia paucifl ora) พกลดง (Madhuca

laurifolia) ดาตะโก (Diospyros wallichii) กาแรงหน

(Koilodepas longifolium) มะเดอทอง (Ficus vasculosa)

ตะขบนก (Aporosa penangensis) พกลนก (Payena

lanceolata) มะมวงเลอด (Knema lenta) เปนตน

สวนเรอนยอดชนลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงนอยกวา

15 เมตร พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน ไดแก

จกดง (Barringtonia paucifl ora) รองลงมาไดแก อกรม

(Rinorea anguifera) ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana)

ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) และดาตะโก (Diospyros

wallichii) ตามลาดบ สวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญ

แตมจานวนตนนอยและพบขนกระจดกระจาย ไดแก พกลปา

(Palaquium impressionervium) ชาเงาะผ (Hancea

subpeltata) เปรยง (Swintonia fl oribunda) สมเมาเขา

(Antidesma montanum) ลางสาดเขา (Lansium para-



siticum) อวม (Acronychia pedunculata) และกาแรงหน

(Koilodepas longifolium) เปนตน

แปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา สามารถ

แบงความสงของโครงสรางทางดานตง ไดเปน 3 ชนเรอนยอด

ไดแก เรอนยอดชนบน ประกอบดวยไมทมความสงตงแต

27 เมตรขนไป พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน

ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ซงบางตนสงไดถง

60 - 65 เมตร รองลงมาไดแก พกลปา (Palaquium impres-

sionervium) และตะเคยนราก (Hopea griffi thii) ตามลาดบ

สวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญแตมจานวนตนนอยและ

พบขนกระจดกระจาย ไดแก แดงเขา (Syzygium attenuatum

subsp. circumscissum) อายเบาขน (Ryparosa wallichii)

เมาเขา (Syzygium craibii) สงหยใบใหญ (Pseuduvaria

macrophylla) พวมพราว (Lophopetalum fl oribundum)

กรายดา (Hopea oblongifolia) ขนแทนเขา (Blumeoden-

dron kurzii) และเปรยง (Swintonia fl oribunda) เปนตน

เรอนยอดชนกลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงอยในชวง

15 - 27 เมตร พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน

ไดแก ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) รองลงมาไดแก

ดาตะโก (Diospyros wallichii) และกรายดา (Hopea

oblongifolia) ตามลาดบ สวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญ

แตมจานวนตนนอยและพบขนกระจดกระจาย ไดแก พวมพราว

(Lophopetalum fl oribundum) จกดง (Barringtonia

paucifl ora) พลาใบเมา (Microcos antidesmifolium)

เปรยง (Swintonia fl oribunda) มงคาก (Cyonmetra malaccensis)

ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana)




อายเบาขน (Ryparosa wallichii) พกลปา (Palaquium impressionervium) มวงซายใบยาว (Melanochyla kunstleri) เมาเขา (Syzygium craibii) ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) ตะเคยนราก (Hopea griffi thii) และเปรยง (Swintonia fl oribunda) เปนตน สวนเรอนยอดชนลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงนอยกวา 15 เมตร พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน ไดแก ตบหลามใบเลก (Xanthophyllum eurhynchum) รองลงมา ไดแก ดาตะโก (Diospyros wallichii) ยางมนหม (Dipterocarpuskerrii) กรายดา (Hopea oblongifolia) และจกดง (Barringtonia paucifl ora) ตามลาดบ สวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญแตมจานวนตนนอยและพบขนกระจดกระจาย ไดแก ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana) สลอดปา (Microdesmis caseariifolia) หมากขอายขาว (Cryptocaryaferea) กระเบานอย (Hydnocarpus nanus) นากบดเขา (Kayea kunstleri) พลองเหลก (Memecylon amplexicaule)ตะขบนก (Aporosa penangensis) นดตน (Prunus arborea var. montana) และพวมพราว (Lophopetalum fl oribundum) เปนตน แปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา สามารถแบงความสงของโครงสรางทางดานตง ไดเปน 3 ชนเรอนยอดไดแก เรอนยอดชนบน ประกอบดวยไมทมความสงตงแต 28 เมตรขนไป บางตนสงไดถง 50 - 52 เมตร ไมมพนธไมชนดหนงชนดใดทเดนมากเปนพเศษในชนเรอนยอดน แตจะมลกษณะเดนรวมกนหลายชนดและพบขนกระจดกระจาย ไดแก ตะเคยนราก(Hopea griffi thii) เปรยง (Swintonia fl oribunda) มงคาก(Cynometra malaccensis) ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) ไขเขยว (Parashorea stellata) คอแลนเขา (Xerospermum laevigatum) ชขาดเพล (Maranthes corymbosa) แดง (Syzygium glaucum) ยางยง (Dipterocarpusgrandifl orus) ขมนตน (Diospyros lanceifolia) เคยนทราย(Shorea gratissima) เปนตน เรอนยอดชนกลางประกอบดวยพนธไมทมความสงอยในชวง 15 - 28 เมตร พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน ไดแก หมากพน (Orania sylvicola)รองลงมา ไดแก เปรยง (Swintonia fl oribunda) ตะเคยนราก(Hopea griffi thii) ดาตะโก (Diospyros wallichii) และ

คอแลนเขา (Xerospermum laevigatum) ตามลาดบสวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญแตมจานวนตนนอยและพบขนกระจดกระจาย ไดแก เคยนทราย (Shorea gratissima)แดงหน (Syzygium helferi) เงาะใบเรยว (Nepheliumjuglandifolium) พกลนก (Payena lanceolata) พกลดง(Madhuca laurifolia) กอกเขา (Dacryodes rostrata)ไขเขยว (Parashorea stellata) และแดงเขา (Syzygium attenuatum) เปนตน สวนเรอนยอดชนลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงนอยกวา 15 เมตร พนธไมทมความเดนมากทสดในชนเรอนยอดน ไดแก หมากพน (Orania sylvicola)รองลงมาไดแก ลกเคยลกเกลอ (Diospyros sumatrana)ดาตะโก (Diospyros wallichii) เปรยง (Swintonia fl oribunda)ยางมนหม (Dipterocarpus kerrii) และตะเคยนราก (Hopea griffi thii) ตามลาดบ สวนพนธไมชนดอนๆ ทมความสาคญแตมจานวนตนนอยและพบขนกระจดกระจาย ไดแก เคยนทราย (Shorea gratissima) จกดง (Barringtonia paucifl ora) คอแลนเขา (Xerospermum laevigatum) พกลดง (Madhuca laurifolia) ดา (Diospyros brandisiana) กาแรงหน (Koilodepas longifolium) และมะปรง (Bouea oppositifolia) เปนตน ถาพจารณาในระดบวงศ พบวา แปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว มวงศพนธไมเดนในเรอนยอดชนบน 3 ลาดบแรก ประกอบดวยวงศ Dipterocarpaceae,Sapotaceae และ Anacardiaceae มคาความหนาแนน 35.42, 14.58 และ 11.80 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ แปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา ประกอบดวยวงศ Diptero-carpaceae, Sapotaceae และ Myrtaceae มคาความหนาแนน 43.05, 15.28 และ 13.19 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ แปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา ประกอบดวยวงศDipterocarpaceae, Anacardiaceae และ Fabaceae มคาความหนาแนน 25.69, 11.80 และ 7.64 ตน/เฮกตาร ตามลาดบสวนวงศพนธไมเดนในเรอนยอดชนกลางของแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว ประกอบดวยวงศ Dipterocar-paceae, Anacardiaceae และ Sapotaceae มคาความหนาแนน 40.97, 33.33 และ 31.94 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ

แปลงตวอยางศรพงงา ประกอบดวยวงศ Dipterocarpaceae,



เมอมองในภาพรวมของแปลงตวอยางทง 3 พนท

พบวา พนธไมวงศ Dipterocarpaceae มความโดดเดนทสด

ในเรอนยอดชนบนและเดนลงมาถงเรอนยอดชนกลางในอก

2 พนท ยกเวนแปลงตวอยางเขาพนมเบญจา ซงเดนนอยกวา

พนธไมวงศ Arecaceae สวนในเรอนยอดชนลาง พบวงศพนธไม

ทเดนทสดแตกตางกนไป แตมสงทเหมอนกนอยอยางหนง

ในเรอนยอดชนนคอ พบวา พนธไมวงศ Ebenaceae จะม

ความเดนอยใน 3 ลาดบแรกของทกพนท โดยเฉพาะสกล

Diospyros

ตารางท 2 วงศพนธไมเดนแตละชนเรอนยอด


ศรพงงา


Plot Name

Dipterocarpaceae

Sapotaceae

Anacardiaceae

Dipterocarpaceae

Sapotaceae

Myrtaceae

Dipterocarpaceae

Anacardiaceae

Fabaceae

เรอนยอดชนบน

35.42

14.58

11.81

43.06

15.28

13.19

25.69

11.81

7.64

เรอนยอดชนกลาง เรอนยอดชนลาง

Dipterocarpaceae

Anacardiaceae

Sapotaceae

Dipterocarpaceae

Ebenaceae

Anacardiaceae

Arecaceae

Dipterocarpaceae

Anacardiaceae

40.97

33.33

31.94

54.17

31.94

20.14

50.00

29.86

25.69

Phyllanthaceae

Ebenaceae

Lecythidaceae

Polygalaceae

Dipterocarpaceae

Ebenaceae

Fabaceae

Dipterocarpaceae

Ebenaceae

100.00

84.72

65.28

152.78

143.75

143.06

90.97

70.14

70.14

Family D. Family D. Family D.

Ebenaceae และ Anacardiaceae มคาความหนาแนน

54.17, 31.94 และ 20.14 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ แปลงตวอยาง

อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา ประกอบดวยวงศ Arecaceae,

Dipterocarpaceae และ Anacardiaceae มคาความหนาแนน

50.00, 29.86 และ 25.69 ตน/เฮกตาร สวนวงศพนธไมเดน

ในชนเรอนยอดลางของแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว

ประกอบดวยวงศ Phyllanthaceae, Ebenaceae และ

Lecythidaceae มคาความหนาแนน 100.00, 84.72 และ

65.28 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ แปลงตวอยางอทยานแหงชาต

ศรพงงา ประกอบดวยวงศ Polygalaceae, Dipterocarpaceae

และ Ebenaceae มคาความหนาแนน 152.78, 143.75

และ 143.05 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ แปลงตวอยางอทยาน

แหงชาตเขาพนมเบญจา ประกอบดวยวงศ Fabaceae,

Dipterocarpaceae และ Ebenaceae มคาความหนาแนน

90.97, 70.14 และ 70.17 ตน/เฮกตาร ตามลาดบ


ลกษณะโครงสรางและองคประกอบพนธ ไม

ในแปลงตวอยางทง 3 แปลงถอวามความใกลเคยงกนมาก

โดยแปลงศรพงงามการลมลงของตนไมขนาดใหญบรเวณ

กลางแปลงหลายตน ทาใหมชองวางทแสงแดดจะสองลงมาถง

พนปาโดยมหลกฐานปรากฏเปนซากตนไมผพงทยงเหลออย

และพบการขนปกคลมพนทอยางหนาแนนของไมชวงชน

เสนผาศนยกลาง >4.5 - 10 เซนตเมตรตลอดจนไมในชนลกไม

(sapling) ในบรเวณดงกลาว ซงอาจจะพบการทดแทนใน

ลกษณะนในอก 2 แปลง ถามการลมลงของไมใหญ




ดชนความหลากหลายของชนดพนธมคาทคอนขางสง

ใกลเคยงกนทง 3 แปลง ในสวนของดชนความคลายคลง พบวา

คาดชนมความแตกตางกนเลกนอย โดยแปลงทอยใกลกนกวา

ยอมมคาความคลายคลงของพนธไมมากกวา

ความเดนทางชนเรอนยอด พบวา พนธไมในวงศ

Dipterocarpaceae ยงคงเปนวงศพนธไมทเดนในชนเรอนยอดบน

และชนเรอนยอดกลาง สวนเรอนยอดชนลางพบวาพนธไมวงศ

Ebenaceae โดยเฉพาะสกล Diospyros มความเดน

การศกษาครงนใชแปลงตวอยางขนาด 1.44 เฮกตาร

จานวน 3 พนท โดยจดศนยกลางแปลง มความสงจากระดบ

นาทะเลปานกลาง ไมเกน 200 เมตร อกทงยงไมไดศกษาลงลก

ไปถงปจจยแวดลอมอนๆ เชน โครงสรางและองคประกอบ

ของดน ปรมาณนาฝนในระดบสงคมยอย ทศทางดานลาด

รวมทงลกษณะโครงสรางและองคประกอบพนธไมในระดบ

ความสงจากระดบนาทะเลทสงขนไป จงยงไมสามารถอธบาย

ลกษณะโครงสรางสงคมพชไดมากกวาน ดงนน การเพมพนท

ศกษา ไมวาจะในมตดานระดบความสงหรอการวางแปลง

เพมในพนทอนเพอใหครอบคลมสงคมพชปาดบชนภาคใต

ฝงตะวนตก จงนาจะเปนสงทนกวจยทานอนๆ ใหความสาคญ

ในการเขามาศกษาเพมเตมใหครอบคลมทกมต เพอใชเปนฐาน

ในการวางแผนการจดการระบบนเวศทสาคญของประเทศตอไป


ดอกรก มารอด และอทศ กฏอนทร. 2552. นเวศวทยาปาไม.

อกษรสยามการพมพ, กรงเทพฯ.

สมบรณ กรตประยร. 2529. การศกษาเพอเปรยบเทยบโครงสราง

ของปาดงดบชนทมหวาย. วทยานพนธปรญญาโท.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สมพงษ ภาคธป. 2523. ลกษณะโครงสรางของพรรณพชใน

ปาดบชนเขาสก จงหวดสราษฎรธาน. วทยานพนธ

ปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สานกงานสถตแหงชาต. 2557. อณหภม-นาฝน (ออนไลน).

แหลงทมา: http://service.nso.go.th/nso/web/

statseries/statseries27.html. 20 ก.ค. 57.

อรณ สนบารง. 2552. โครงสรางและองคประกอบพนธไม

ปาดบชนท เขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด

จงหวดตรง. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

อทศ กฏอนทร. 2541. นเวศวทยาพนฐานเพอการปาไม. ภาควชา

ชววทยาปาไม, คณะวนศาสตร, มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

Fisher, R.A., A.S. Corbet and C.B. Williams. 1943.

The relative between the number of

species and the number of individuals

in a random sample of an animal

population. J. Anim. Eco. 12: 42-58.

Magurran, A.E. 1988. Ecology diversity and its

measurement. Croom Helm, London.

Pielou, E.C. 1975. Ecological Diversity. John Wiley,

New York.

Simpson, E.H. 1949. Measurement of diversity.

Nature 163: 688.

Sorensen T. 1948. A method of establishing groups

of equal amplitude in plant sociology

based on similarity of species content

and its application to analyses of the

vegetation on Danish commons. Videnski

Selskab Biologiske Skrifter 5: 1-34.



ตารางผนวกท 1 ขอมลเชงปรมาณของพนธไมในแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว (คา IV 1 - 50)

ยางมนหม

(Dipterocarpus kerrii)

เปรยง

(Swintonia fl oribunda)

จกดง

(Barringtonia paucifl ora)

พกลปา

(Palaquium impressionervium)

อกรม

(Rinorea anguifera)

ลกเคยลกเกลอ (ใบใหญ)

(Diospyros sumatrana)

ดาตะโก

(Diospyros wallichii)

กรายดา

(Hopea oblongifolia)

พกลนก

(Payena lanceolata)

พกลดง

(Madhuca laurifolia)

นากบด

(Mesua ferrea)

กาแรงหน

(Koilodepas longifolium)

แดงเขา

(Syzygium attenuatum

subsp. circumscissum)

มะเดอทอง

(Ficus vasculosa)

ชาเงาะผ

(Mallotus subpeltatus)

Name

86.111

49.306

72.222

43.056

54.861

45.139

36.111

26.389

14.583

20.139

5.556

18.056

9.028

8.333

22.222

Density

(tree/ha)

56.250

32.639

50.000

30.556

28.472

33.333

27.778

22.917

13.889

15.972

4.861

17.361

8.333

7.639

14.583

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

14.186

2.633

0.544

2.135

0.095

0.167

0.330

0.862

1.535

0.651

1.302

0.242

0.897

0.911

0.084

7.789

4.460

6.533

3.894

4.962

4.083

3.266

2.387

1.319

1.822

0.503

1.633

0.817

0.754

2.010

RD

(%)

6.212

3.604

5.521

3.374

3.144

3.681

3.067

2.531

1.534

1.764

0.537

1.917

0.920

0.844

1.610

RF

(%)

35.235

6.539

1.351

5.303

0.236

0.415

0.820

2.141

3.814

1.616

3.234

0.600

2.228

2.262

0.209

RDo

(%)

49.236

14.603

13.405

12.572

8.343

8.179

7.154

7.058

6.667

5.201

4.274

4.151

3.965

3.859

3.830

IVI

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Rank




ตารางผนวกท 1 ขอมลเชงปรมาณของพนธไมในแปลงตวอยางอทยานแหงชาตนาตกหงาว (คา IV 1 - 50) (ตอ)

ชมแสงงามใบหนาม

(Xanthophyllum griffi thii)

สมเมาเขา

(Antidesma montanum

var. wallichii)

รก

(Gluta elegans)

หวากงกลมเทา

(Syzygium sp.)

พนอง

(Shorea hypochra)

จนทนแดง

(Myristica iners)

อายเบาขน

(Ryparosa wallichii)

ตะขบนก

(Aporosa penangensis)

ตนเปดดา

(Alstonia angustiloba)

อวม

(Maclurodendron porteri)

มนหมใบเลก

(Strombosia ceylanica)

ลางสาดเขา

(Lansium domesticum)

หยาน

(Bhesa indica)

ดหมดง

(Neoscortechinia philippinensis)

เลอมเขา

(Canarium littorale)

Name

12.500

16.667

7.639

9.028

7.639

8.333

11.111

11.806

4.861

11.806

9.028

11.806

9.722

5.556

6.944

Density

(tree/ha)

11.806

11.806

6.944

8.333

4.861

8.333

9.028

10.417

4.861

10.417

8.333

9.722

9.028

5.556

6.250

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.407

0.074

0.610

0.485

0.679

0.464

0.243

0.111

0.609

0.088

0.214

0.026

0.109

0.409

0.325

1.131

1.508

0.691

0.817

0.691

0.754

1.005

1.068

0.440

1.068

0.817

1.068

0.879

0.503

0.628

RD

(%)

1.304

1.304

0.767

0.920

0.537

0.920

0.997

1.150

0.537

1.150

0.920

1.074

0.997

0.613

0.690

RF

(%)

1.011

0.184

1.516

1.205

1.687

1.151

0.604

0.277

1.512

0.219

0.532

0.064

0.271

1.017

0.807

RDo

(%)

3.445

2.995

2.973

2.942

2.914

2.825

2.606

2.495

2.488

2.437

2.269

2.205

2.148

2.133

2.126

IVI

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Rank




นดตน

(Prunus arborea var. montana)

เชยดใบยาว

(Cinnamomum altissimum)

มะมวงเลอด

(Knema andamanica subsp.

peninsularis)

ชนรจ

(Parishia insignis)

ชมแสงโคนใบตอม

(Xanthophyllum affi ne)

มวงซายใบยาว

(Melanochyla kunstleri)

พดปา

(Rothmannia schoemanii)

ขนทองพยาบาท

(Suregada multifl orum)

มะปรง

(Bouea oppositifolia)

แดง

(Syzygium glaucum)

กอกเขา

(Dacryodes rostrata)

อายบาว

(Stemonurus malaccensis)

เมาเหลก

(Diospyros toposia)

สลด

(Mallotus peltatus)

กรวยใบมน

(Casearia pseudoglomerata)

Name

9.722

5.556

9.028

4.167

11.111

7.639

9.722

9.028

10.417

2.083

6.944

9.028

6.250

10.417

8.333

Density

(tree/ha)

9.722

4.861

8.333

4.167

7.639

7.639

9.028

9.028

7.639

2.083

6.944

7.639

6.250

6.250

7.639

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.066

0.429

0.147

0.509

0.099

0.177

0.037

0.048

0.047

0.569

0.169

0.051

0.206

0.037

0.040

0.879

0.503

0.817

0.377

1.005

0.691

0.879

0.817

0.942

0.188

0.628

0.817

0.565

0.942

0.754

RD

(%)

1.074

0.537

0.920

0.460

0.844

0.844

0.997

0.997

0.844

0.230

0.767

0.844

0.690

0.690

0.844

RF

(%)

0.165

1.065

0.365

1.263

0.245

0.440

0.091

0.119

0.117

1.413

0.420

0.126

0.513

0.091

0.100

RDo

(%)

2.118

2.104

2.102

2.100

2.094

1.975

1.968

1.932

1.903

1.832

1.815

1.786

1.768

1.723

1.697

IVI

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

Rank





หวเตา

(Mezzettia parvifl ora)

สไหรเกลยง

(Dehaasia cuneata)

ขนแทนเขา

(Blumeodendron kurzii)

หยสามใบ

(Sarcotheca griffi thii)

มะเกลอดง

(Diospyros fulvopilosa)

Name

5.556

4.167

3.472

1.389

8.333

Density

(tree/ha)

4.861

4.167

3.472

1.389

5.556

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.245

0.308

0.338

0.495

0.055

0.503

0.377

0.314

0.126

0.754

RD

(%)

0.537

0.460

0.383

0.153

0.613

RF

(%)

0.608

0.764

0.838

1.230

0.137

RDo

(%)

1.647

1.601

1.536

1.509

1.504

IVI

46

47

48

49

50

Rank

การปกคลมเรอนยอดแยกตามวงศ อทยานแหงชาตนาตกหงาว



ตารางผนวกท 2 ขอมลเชงปรมาณของพนธไมในแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา (คา IV 1 - 50)



ตบหลามใบเลก

(Xanthophyllum eurhynchum)

พกลปา

(Palaquium impressionervium)

ดาตะโก


กรายดา

(Hopea oblongifolia)

ตะเคยนราก

(Hopea griffi thii)

จกดง


เปรยง


เมาเขา

(Syzygium craibii)

พวมพราว

(Lophopetalum fl oribundum)

ลกเคยลกเกลอ (ใบเลก)


แดงเขา



หมากขอายขาว

(Cryptocarya griffi thiana)

อายเบาขน

(Ryparosa wallichii)

ตะขบนก

(Aporosa penangensis)

Name

122.916

140.972

29.166

97.916

77.777

21.527

56.944

15.277

21.527

26.388

33.333

7.638

25.694

15.277

20.138

Density

(tree/ha)

65.277

64.583

24.305

52.083

47.222

20.138

38.888

14.583

20.833

21.527

25.694

7.638

20.833

13.888

17.361

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

6.717

0.693

2.829

0.535

0.418

1.491

0.349

1.511

0.653

0.459

0.142

1.000

0.127

0.449

0.236

7.662

8.787

1.818

6.103

4.848

1.341

3.549

0.952

1.341

1.645

2.077

0.476

1.601

0.952

1.255

RD

(%)

5.108

5.054

1.902

4.076

3.695

1.576

3.043

1.141

1.630

1.684

2.010

0.597

1.630

1.086

1.358

RF

(%)

22.873

2.361

9.635

1.822

1.425

5.078

1.190

5.147

2.225

1.565

0.484

3.406

0.433

1.529

0.806

RDo

(%)

35.644

16.203

13.356

12.002

9.969

7.996

7.783

7.241

5.197

4.895

4.573

4.480

3.665

3.568

3.420

IVI

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Rank




ตารางผนวกท 2 ขอมลเชงปรมาณของพนธไมในแปลงตวอยางอทยานแหงชาตศรพงงา (คา IV 1 - 50) (ตอ)

สลอดปา

(Microdesmis caseariifolia)

กระเบานอย

(Hydnocarpus nanus)

มวงซายใบยาว

(Melanochyla kunstleri)

นดตน

(Prunus arborea var. montana)

โมร

(Diospyros oblonga)

นากบดเขา

(Kayea kunstleri)

สงหยใบใหญ

(Polyalthia sp.)

รก

(Gluta elegans)

หวาใบเขม

(Syzygium ixoroides)

ขนแทนเขา

(Blumeodendron kurzii)

พลองเหลก

(Memecylon amplexicaule)

อายบาว


มงคาก

(Cynometra malaccensis)

หวดอนดามน

(Lepisanthes andamanica)

อวม

(Maclurodendron porteri)

Name

23.611

22.916

14.583

18.750

15.972

19.444

12.500

11.805

9.027

11.111

18.055

13.888

6.944

12.500

11.111

Density

(tree/ha)

18.055

19.444

13.194

15.277

15.277

17.361

12.500

11.805

8.333

11.111

13.194

13.888

6.944

12.500

10.416

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.134

0.059

0.331

0.187

0.230

0.118

0.349

0.291

0.388

0.272

0.076

0.105

0.308

0.059

0.113

1.471

1.428

0.909

1.168

0.995

1.212

0.779

0.735

0.562

0.692

1.125

0.865

0.432

0.779

0.692

RD

(%)

1.413

1.521

1.032

1.195

1.195

1.358

0.978

0.923

0.652

0.869

1.032

1.086

0.543

0.978

0.815

RF

(%)

0.457

0.202

1.129

0.637

0.783

0.402

1.190

0.992

1.323

0.926

0.261

0.359

1.051

0.201

0.387

RDo

(%)

3.342

3.152

3.071

3.001

2.974

2.973

2.948

2.652

2.538

2.488

2.419

2.312

2.027

1.958

1.895

IVI

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Rank




พลาใบเมา

(Microcos antidesmifolia)

พนอง

(Shorea hypochra)

เหมอดแขง

(Aporosa nervosa)

ลาไยใบขน

(Dimocarpus longan

subsp. malesianus)

มะเมาควาย

(Antidesma velutinosum)

หงอนไกใบยาว

(Heritiera sp.)

มะปรง


หางรอก

(Rinorea javanica)

กะโมกเขา

(Sageraea elliptica)

คอแลนเขา

(Xerospermum laevigatum)

เขมชอยอย

(Ixora pendula)

เงาะปา

(Nephelium lappaceum)

โปรง

(Brownlowia helferiana)

ชมแสงงามใบหนา

(Xanthophyllum griffi thii

var. curtisii)

Name

9.722

9.027

9.722

11.111

13.194

10.416

7.638

14.583

10.416

9.722

11.805

9.027

2.083

10.416

Density

(tree/ha)

9.027

9.027

8.333

10.416

11.805

9.722

7.638

8.333

10.416

9.722

10.416

8.333

2.083

9.722

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.167

0.180

0.176

0.101

0.026

0.108

0.200

0.049

0.071

0.094

0.027

0.125

0.391

0.060

0.606

0.562

0.606

0.692

0.822

0.649

0.476

0.909

0.649

0.606

0.735

0.562

0.129

0.649

RD

(%)

0.706

0.706

0.652

0.815

0.923

0.760

0.597

0.652

0.815

0.760

0.815

0.652

0.163

0.760

RF

(%)

0.571

0.614

0.599

0.344

0.090

0.369

0.681

0.169

0.244

0.321

0.091

0.426

1.333

0.207

RDo

(%)

1.884

1.883

1.857

1.852

1.837

1.779

1.755

1.730

1.708

1.688

1.643

1.641

1.626

1.617

IVI

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

Rank





รามใบหนา

(Ardisia oxyphylla)

สงเครยดใบยาว

(Aglaia malaccensis)

หวาใบมน

(Syzygium pahangense)

มะพลบทองใบเลก

(Diospyros transitoria)

กระดกคาง

(Aporosa aurea)

หยาน

(Bhesa indica)

Name

4.166

8.333

7.638

3.472

10.416

6.250

Density

(tree/ha)

4.166

8.333

6.250

3.472

9.027

6.250

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.294

0.111

0.169

0.304

0.045

0.183

0.259

0.519

0.476

0.216

0.649

0.389

RD

(%)

0.326

0.652

0.489

0.271

0.706

0.489

RF

(%)

1.003

0.378

0.578

1.037

0.153

0.625

RDo

(%)

1.589

1.549

1.543

1.525

1.509

1.503

IVI

45

46

47

48

49

50

Rank

การปกคลมเรอนยอดตามวงศ อทยานแหงชาตศรพงงา



ตารางผนวกท 3 ขอมลเชงปรมาณของพนธไมในแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา (คา IV 1 - 50)

หมากพน

(Orania sylvicola)

เปรยง


ตะเคยนราก

(Hopea griffi thii)



ลกเคยลกเกลอ


ดาตะโก


เคยนทราย

(Shorea gratissima)

คอแลน (คอแลนเขา)

(Xerospermum laevigatum)

ไขเขยว

(Parashorea stellata)

มงคาก

(Cynometra malaccensis)

มะปรง


ประดวะ (พกลดง)

(Madhuca laurifolia)

แดงหน

(Syzygium helferi)

กาแรงหน

(Koilodepas longifolium)

จนทนแดง

(Myristica iners)

Name

127.083

63.194

46.528

40.972

58.333

49.306

28.472

27.083

14.583

9.722

18.750

22.917

20.139

18.056

7.639

Density

(tree/ha)

61.111

38.889

36.111

21.528

41.667

38.194

18.056

21.528

13.889

9.722

18.056

18.750

15.972

14.583

6.944

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

3.008

2.574

2.319

2.823

0.311

0.474

1.104

0.869

1.415

1.637

0.472

0.319

0.438

0.375

0.936

11.481

5.709

4.203

3.701

5.270

4.454

2.572

2.447

1.317

0.878

1.694

2.070

1.819

1.631

0.690

RD

(%)

6.875

4.375

4.063

2.422

4.688

4.297

2.031

2.422

1.563

1.094

2.031

2.109

1.797

1.641

0.781

RF

(%)

9.073

7.762

6.996

8.514

0.937

1.430

3.330

2.622

4.268

4.937

1.424

0.962

1.320

1.130

2.824

RDo

(%)

27.429

17.846

15.262

14.637

10.894

10.182

7.933

7.490

7.148

6.909

5.149

5.142

4.936

4.401

4.295

IVI

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Rank




ตารางผนวกท 3 ขอมลเชงปรมาณของพนธไมในแปลงตวอยางอทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา (คา IV 1 - 50) (ตอ)

จกนม


แดง

(Syzygium glaucum)

เงาะขนสน (เงาะใบเรยว)

(Nephelium juglandifolium)

กอกเขา

(Dacryodes rostrata)

ยางยง

(Dipterocarpus grandifl orus)

หนชาง

(Knema laurina)

กะโมกเขา

(Sageraea elliptica)

แซะ

(Callerya atropurpurea)

ไมดา

(Diospyros brandisiana)

อายบาว


เสยดใบเลก

(Pentace curtisii)

กระเบานา (กระเบาคาง)

(Hydnocarpus castaneus)

สงเครยดทองแดง

(Aglaia forbesii)

คอแลนเขา (คอเหย)

(Xerospermum noronhianum)

กาหยเขา (หย)

(Dialium indum)

Name

20.139

11.111

12.500

11.806

9.028

13.194

13.889

6.944

14.583

10.417

7.639

7.639

10.417

10.417

4.861

Density

(tree/ha)

17.361

11.111

11.806

10.417

8.333

13.194

11.806

6.944

9.722

9.722

7.639

7.639

9.722

10.417

4.861

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.147

0.514

0.355

0.418

0.569

0.127

0.155

0.481

0.058

0.152

0.292

0.273

0.106

0.067

0.421

1.819

1.004

1.129

1.066

0.816

1.192

1.255

0.627

1.317

0.941

0.690

0.690

0.941

0.941

0.439

RD

(%)

1.953

1.25

1.328

1.172

0.938

1.484

1.328

0.781

1.094

1.094

0.859

0.859

1.094

1.172

0.547

RF

(%)

0.444

1.55

1.072

1.260

1.716

0.383

0.469

1.450

0.174

0.459

0.881

0.823

0.319

0.203

1.271

RDo

(%)

4.216

3.81

3.529

3.498

3.469

3.060

3.052

2.858

2.585

2.494

2.431

2.373

2.354

2.316

2.257

IVI

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Rank




ชาเงาะผ

(Mallotus subpeltatus)

เหมอดแขง

(Aporosa nervosa)

ตบหลามใบเลก

(Xanthophyllum eurhynchum)

สงทา

(Diospyros buxifolia)

ขมนตน

(Metadina trichotoma)

พกลดง (พกลนก)

(Payena lanceolata)

จาปาขอม

(Polyalthia caulifl ora)

ชขาดเพล

(Maranthes corymbosa)

มะไฟลง (จาไหร)

(Baccaurea polyneura)

โพบาย

(Balakata baccata)

หวาหนยน (แดงเขา)



หวแมงวนหน

(Buchanania sessifola)

พนอง

(Shorea hypochra)

ตะพง

(Endospermum diadenum)

พระเจาหาพระองค

(Dracontomelon dao)

Name

11.806

8.333

9.028

8.333

6.250

8.333

9.028

4.167

8.333

2.083

6.944

8.333

1.389

2.778

5.556

Density

(tree/ha)

7.639

6.944

7.639

8.333

6.250

6.944

9.028

3.472

7.639

2.083

5.556

6.250

1.389

2.778

5.556

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.075

0.190

0.134

0.083

0.223

0.134

0.029

0.371

0.075

0.454

0.179

0.108

0.449

0.348

0.118

1.066

0.753

0.816

0.753

0.565

0.753

0.816

0.376

0.753

0.188

0.627

0.753

0.125

0.251

0.502

RD

(%)

0.859

0.781

0.859

0.938

0.703

0.781

1.016

0.391

0.859

0.234

0.625

0.703

0.156

0.313

0.625

RF

(%)

0.225

0.573

0.405

0.250

0.672

0.403

0.088

1.120

0.225

1.370

0.539

0.324

1.355

1.049

0.355

RDo

(%)

2.151

2.107

2.080

1.941

1.940

1.937

1.919

1.887

1.838

1.792

1.792

1.780

1.637

1.612

1.482

IVI

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

Rank





หวเตา

(Mezzettia parvifl ora)

กรมเขา

(Aporosa microstachya)

ขมน (ขมนขน)

(Horsfi eldia tomentosa)

ชมแพรก

(Heritiera javanica)

สงหย (ดงงาขาว)

(Polyalthia jenkensii)

Name

4.861

7.639

5.556

4.167

6.250

Density

(tree/ha)

4.861

6.250

5.556

4.167

6.250

Frequency

(%)

Dominance

(m2/ha)

0.154

0.015

0.102

0.189

0.041

0.439

0.690

0.502

0.376

0.565

RD

(%)

0.547

0.703

0.625

0.469

0.703

RF

(%)

0.466

0.045

0.309

0.570

0.125

RDo

(%)

1.452

1.438

1.436

1.416

1.393

IVI

46

47

48

49

50

Rank

การปกคลมเรอนยอดตามวงศ อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา



ทนทางธรรมชาต (Natural Capital) เปนสนทรพยทางธรรมชาตทใหบรการระบบนเวศแกสงคมและเศรษฐกจ สานกอทยานแหงชาตทาการศกษาทนทางธรรมชาตทสาคญในพนทอทยานแหงชาต ไดแก ปรมาณนาในระบบนเวศ และปรมาณการกกเกบคารบอนสะสม โดยใชเครองมอทางสารสนเทศภมศาสตรสรางแบบจาลองและวเคราะห คอ โปรแกรม InVEST(Integrated Valuation of Ecosystem Services andTradeoffs) และนาผลการศกษามาประเมนมลคาในรปตวเงน


การศกษาทนทางธรรมชาต

ซงสามารถตอบคาถามในเชงนโยบายทเกยวของกบการจดการอทยานแหงชาตในรปของงบประมาณทควรจดสรรในการดแลรกษาทรพยากร และทาใหทราบผลประโยชนจากการอนรกษและกระจายผลประโยชนไปสผมสวนไดเสย โดยใชหลกผใชประโยชนเปนผจดสรรคาตอบแทนใหกบชมชนหรอผดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต หรอทเรยกวา คาแทนคณระบบนเวศ(PES : Payment for Ecosystem Services)

ปรมาณนาทาปรมาณการกกเกบคารบอน

สงคมพช




ความหลากหลายทางชวภาพ

ทางทะเล



ความหลากหลายทางชวภาพของทรพยากรทางทะเล

อทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน

Marine Biodiversity in Angthong Marine

National Park, Surat Thani

ชยณรงค เรองทอง1 ทรงธรรม สขสวาง2

1ศนยปฏบตอทยานแหงชาตทางทะเล ท 1 จงหวดชมพร2สานกอทยานแหงชาต

บทคดยอ

การสารวจความหลากหลายทางชวภาพทางทะเลบรเวณอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน โดยทาการ

สารวจปะการง สตวในแนวปะการง และหญาทะเล บรเวณเกาะทมทรพยากรทางทะเลทสาคญ จานวน 6 แหง รวม 10 สถานศกษา

ระหวางเดอนธนวาคม พ.ศ. 2557 – เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2558 สารวจปะการง สตวทะเลหนาดนขนาดใหญในแนวปะการงและ

หญาทะเล ดวยวธ Photo Belt Transect สารวจปลาดวยการทาสามะโนประชากรปลาดวยสายตา (Fish Visual Census)

ผลการศกษา พบวา ปะการงชนดเดนในทกสถานศกษา คอ ปะการงโขด (Porites sp.) ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora

sp.) และปะการงสมองรองเลก (Platygyra sp.) พบปลาในแนวปะการงทงหมด 31 ชนด 13 วงศ ปลาชนดเดนทพบ ไดแก

ปลาสลดหนเลกเกลดวาว (Neopomacentrus anabatodes) ปลาสลดทะเลแถบ (Siganus javus) และปลาสลดหนสามส

(Chrysiptera rollandi) ปลาเศรษฐกจทพบไดแก ปลากะรง (วงศ Serranidae) ปลากะพง (วงศ Lutjanidae) และปลาทรายขาว

(วงศ Nemipteridae) ปลาทใชเปนดชนชวดความสมบรณของแนวปะการงพบ 2 ชนด คอ ปลาผเสอแปดขด (Chaetodon

octofasciatus) และปลาผเสอปากยาว (Chelmon rostratus) สาหรบสตวทะเลหนาดนขนาดใหญทสารวจพบมากทสด คอ

หอยเจาะปะการง รองลงมาคอเมนทะเล และทากเปลอย สวนหญาทะเลพบเพยงชนดเดยวทเกาะแมเกาะฝงตะวนออก คอ

หญาคาทะเล (Enhalus acoroides) ซงปกคลมพนทสารวจ รอยละ 29 ขอมลความหลากหลายทางชวภาพของทรพยากร

ทางทะเลเหลานสามารถนาไปใชในการวางแผนการจดการอทยานแหงชาตอยางยงยน

คาสาคญ: ความหลากหลายทางชวภาพทางทะเล อทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง




ภาพท 1 สถานศกษาความหลากหลายของทรพยากรชวภาพทางทะเล



บทนา

อทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง ไดรบการประกาศ

ใหเปนอทยานแหงชาต ตามพระราชกฤษฎกากาหนดบรเวณ

ทดนหมเกาะอางทอง ในทองทตาบลอางทอง อาเภอเกาะสมย

จงหวดสราษฎรธาน เมอวนท 12 พฤศจกายน 2523 ประกาศ

ในราชกจจานเบกษา เลมท 97 ตอนท 174 เนอทประมาณ

102 ตารางกโลเมตร (หรอประมาณ 63,750 ไร) นบเปน

อทยานแหงชาตแหงท 21 ของประเทศไทย พนทอนรกษแหงน

เปนแหลงรวบรวมความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต

มากมาย เชน ปะการงหลายชนดทกระจายอยตามเกาะแกง

ตาง ๆ สตวทะเลและสงมชวตตาง ๆ ใตทองทะเลจานวนมาก

ทาใหเกดความหลากหลายทางชวภาพ และความงดงามตาม

ธรรมชาต นอกจากนยงมสภาพพนทชายหาดทสวยงาม

มปรากฏการณทางธรรมชาตทนาพศวง มสตวปาและพนธไม

ทหายากจานวนหลายชนด เปนสถานททองเทยวทมชอเสยง

เปนทรจกของทงชาวไทยและชาวตางประเทศ รฐจงไดกาหนด

พนทใหเปนอทยานแหงชาต ตามพระราชบญญตอทยานแหงชาต

พ.ศ. 2504 เพอคมครองรกษาทรพยากรธรรมชาต ความ

หลากหลายทางชวภาพ และความสมดลของระบบนเวศไวให

ยงยน เพอประโยชนในการพกผอนหยอนใจของประชาชน

เพอการศกษาหาความร คนควาวจย และเพออานวยประโยชน

อน ๆ ทางธรรมชาตอกมากมาย (กรมปาไม, 2542) อทยาน

แหงชาตหมเกาะอางทองประกอบดวยหมเกาะจานวน 42 เกาะ

(www.park.dnp.go.th, 2558) และดวยความหลากหลาย

ทางชวภาพและความสวยงามของอทยานแหงชาตหมเกาะ

อางทอง สงผลใหขณะนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และ

พนธพชอยระหวางดาเนนการนาเสนออทยานแหงชาตแหงน

เปนอทยานมรดกแหงอาเซยน (Asean Heritage Park)

การศกษาครงน เปนสวนหนงของโครงการการจดทา

แผนแมบทเพอการจดการอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง

โดยการรวบรวมขอมลทรพยากรทางทะเลทสาคญ เพอนาไปส

การวางแผนการจดการอทยานแหงชาตอยางยงยน

สภาพทวไปบรเวณเกาะทายเพลา

สภาพทวไปบรเวณเกาะหนดบ

สภาพทวไปบรเวณเกาะววกนตง





เพอสารวจความหลากหลายทางชวภาพทางทะเล

ของอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง


ทาการศกษาในพนท 6 เกาะ จานวน 10 สถานศกษา

ดงน

1. เกาะทายเพลา

2. เกาะหนดบ

3. เกาะววกนตง

4. เกาะสามเสาทศตะวนตก

5. เกาะสามเสาทศเหนอ

6. เกาะสามเสาทศตะวนออก

7. เกาะแมเกาะทศตะวนตก

8. เกาะววตาหลบทศเหนอ

9. เกาะววตาหลบทศตะวนออก

10. เกาะววตาหลบทศใต

วธการศกษา

2.1 ปะการง

1. ทาการสารวจความหลากหลายของปะการง

โดยวธ Photo Belt Transect หรอ Photo-quadrats (Obura

and Grimsdith, 2009) ซงเปนวธการประเมนสถานภาพ

แนวปะการงทไดรบการพฒนา โดยหนวยวจยปะการงและ

สตวพนทะเล มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทาการวางเสนเทป

ความยาว 30 เมตร จานวน 3 เสน ขนานกบแนวชายฝง

ในสองระดบความลก คอ ตวแทนของสงคมปะการงแบบนาตน

(5 - 6 เมตร) และตวแทนของสงคมปะการงแบบนาลก (8 - 10

เมตร) บนทกภาพดานขวาของเสนเทป โดยตงกลองในแนว

ระนาบทความสงจากแนวปะการง 50 - 75 เซนตเมตร และ

ถายภาพตอเนองกน จานวน 60 ภาพตอ 1 เสนเทป

2. วเคราะหขอมลดวย โปรแกรม Coral

Point Count with Excel extensions (CPCe) ซงเปน

โปรแกรมสาหรบการวเคราะหสดสวนเปอรเซนตการปกคลม

ของสงมชวตบนพนทะเล ซงใชวธการสมแบบกาหนดจดท

แนนอน (fi xed point)

สารวจสามะโนประชากรปลา



2.2 ความหลากหลายและความหนาแนนของ

ปลาในแนวปะการง

1. สารวจความหลากหลายของปลาดวยวธ

Belt Transect เปนการสารวจความชกชมดวยการทาสามะโน

ประชากรปลาดวยสายตา (Fish Visual Census) โดยการวาง

เสนเทปสารวจจานวน 50 เมตร (3 ซา) หรอ 30 เมตร (5 ซา)

ในแนวขนานฝง โดยผสารวจเคลอนทชาๆ ตามแนวสารวจ

บนทกชนด และจานวนปลาทพบในพนท หางจากเสนเทป

ขางละ 2.5 เมตร ทง 2 ขางตลอดความยาวเสนเทป

2. จาแนกชนดและวเคราะหความหนาแนน

ของปลาตอตารางเมตร นาเสนอผลการศกษาเปนจานวนตวตอ

250 ตารางเมตร

2.3 สตวทะเลหนาดนขนาดใหญ (macro benthos)

ในแนวปะการง

1. สารวจความหลากหลายของสตวทะเล

หนาดนขนาดใหญดวยวธ Belt transect

2. เกบตวอยางดนตะกอนในแตละสถาน

ขนาดพนทศกษา 15 X 15 เซนตเมตร ลกประมาณ 15

เซนตเมตร สถานศกษาละ 2 ตวอยาง

3. นาตวอยางดนตะกอนทเกบไดมารอน

ดวยตะแกรง ขนาดตา 0.5 มลลเมตร

4. เกบตวอยางสงมชวตทพบในตะแกรง

รกษาสภาพดวยสารละลายฟอรมาลน ความเขมขน 10%

ในนาทะเล นาตวอยางสงมชวตมาวเคราะหในหองปฏบตการ

เพอหาชนด

2.4 ความหลากหลายและการปกคลมพนทของ

หญาทะเล

1. วางเสนเทปในแนวตงฉากกบชายฝง

โดยเรมจากขอบดานนอกของแนวหญาทะเลเขาหาชายฝง

แตละแนวสารวจหางกน 5 เมตร บนทกพกดดวย GPS

2. สมวางกรอบขนาด 1 x 1 เมตร ดานซาย

และขวาของเสนเทปทกๆ 5 เมตร เพอประเมนรอยละการ

ปกคลม (% Cover) ของหญาทะเลแตละชนดทพบ

ปะการงดาวใหญ (Diploastrea heliopora)

ปลาผเสอเหลองชมพร(Chaetodon wiebeli)

ปะการงดอกเหด(Fungia sp.)




ภาพท 3 การปกคลมพนทของปะการงบรเวณเกาะทายเพลา

ผลการศกษา

1. ความหลากหลายของแนวปะการง

ผลการศกษาสรปไดดงน

บรเวณเกาะทายเพลา

มความลกอยในชวง 1.5 - 4 เมตร ปะการง

สวนใหญทพบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.), ปะการง

ดาวใหญ (Diploastrea heliopora) และปะการงสมอง

รองเลก (Platygyra sp.)

ภาพท 2 ภาพตดขวางในแนวปะการงบรเวณเกาะทายเพลา

ภาพท 5 การปกคลมพนทของปะการงบรเวณเกาะหนดบ

บรเวณเกาะหนดบ

มความลกอยในชวง 0.5 - 4 เมตร ปะการงสวนใหญ

ทพบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.) และปะการงดอกไม

ทะเล (Goniopora sp.)

ภาพท 4 ภาพตดขวางในแนวปะการงบรเวณเกาะหนดบ



บรเวณเกาะววกนตง

มความลกอยในชวง 2 - 6 เมตร ปะการงสวนใหญ



ภาพท 7 การปกคลมพนทของปะการงบรเวณเกาะววกนตง

ภาพท 6 ภาพตดขวางในแนวปะการงบรเวณเกาะววกนตง

บรเวณเกาะสามเสาทศตะวนตก

มความลกอยในชวง 0.5 - 1.5 เมตร ปะการง

สวนใหญทพบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.) และ

ปะการงสมองรองเลก (Platygyra sp.)

ภาพท 9 การปกคลมพนทของปะการงบรเวณเกาะสามเสา

ทศตะวนตก

ภาพท 8 ภาพตดขวางในแนวปะการงบรเวณเกาะสามเสา





บรเวณเกาะสามเสาทศเหนอ


ทพบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.) ปะการงดอกไมทะเล

(Goniopora sp.) และปะการงสมองรองเลก (Platygyra sp.)


ทศเหนอ


ทศเหนอ

บรเวณเกาะสามเสาทศตะวนออก


ทพบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.) และปะการงดอกไมทะเล

(Goniopora sp.)


ทศตะวนออก


ทศตะวนออก



บรเวณเกาะแมเกาะทศตะวนตก


ทพบ ไดแก ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora sp.) และ

ปะการงโขด (Porites sp.)

ภาพท 15 การปกคลมพนทของปะการงบรเวณเกาะแมเกาะ


ภาพท 14 ภาพตดขวางในแนวปะการงบรเวณเกาะแมเกาะ


เกาะววตาหลบทศเหนอ

มความลกอยในชวง 1.5 - 3 เมตร ปะการง

สวนใหญทพบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.) และปะการง

ดอกไมทะเล (Goniopora sp.)

ภาพท 16 ภาพตดขวางในแนวปะการง

บรเวณเกาะววตาหลบทศเหนอ

ภาพท 17 การปกคลมพนทของปะการง

บรเวณเกาะววตาหลบทศเหนอ




บรเวณเกาะววตาหลบทศตะวนออก


ท พบ ไดแก ปะการงโขด (Porites sp.) ปะการงลกโปง

(Physogyra sp.) ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora sp.)

และปะการงสมองรองใหญ (Symphyllia sp.)





เกาะววตาหลบทศใต

มความลกอยในชวง 1.5 – 4.5 เมตร ปะการงสวนใหญ




บรเวณเกาะววตาหลบทศใต


บรเวณเกาะววตาหลบทศใต



2. ความหลากหลายของปลาในแนวปะการง

ผลการสารวจพบปลาในแนวปะการงทง 5

สถานศกษา ทงหมด 31 ชนด จาก 13 วงศ ปลาชนดเดนทพบ

ไดแก ปลาสลดหนเลกเกลดวาว (Neopomacentrus

anabatoides) ปลาสลดทะเลแถบ (Siganus javus) และ

ปลาสลดหนสามส (Chrysiptera rollandi) บรเวณสถานศกษา

ทมความหนาแนนประชากรปลามาก คอ เกาะววกนตง

เกาะสามเสาทศตะวนตก และเกาะววตาหลบทศเหนอ โดยม

ความหนาแนน 794, 784 และ 781 ตวตอ 250 ตารางเมตร

ตามลาดบ สถานศกษาทมความหนาแนนประชากรปลา

นอยทสด คอ เกาะแมเกาะทศตะวนตก ซงมความหนาแนน

356 ตวตอ 250 ตารางเมตร

ปลาเศรษฐกจท พบไดแก ปลากะรง (วงศ

Serranidae) ปลากะพง (วงศ Lutjanidae) และปลาทรายขาว

(วงศ Nemipteridae) ปลาทใชเปนดชนชวดความสมบรณของ

แนวปะการงพบ 2 ชนด คอ ปลาผเสอแปดขด (Chaetodon

octofasciatus) และปลาผเสอปากยาว (Chelmon rostratus)

3. ความหลากหลายของสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ

ผลการศกษา สรปดงน

เกาะทายเพลา พบสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ

ทงหมด 5 กลม ซงกลมสตวทะเลหนาดนขนาดใหญชนดเดน

ไดแก หอยเจาะปะการง หอยมอเสอ และเมนทะเล โดยม

ปลาสลดทะเลแถบ (Siganus javus) ปลาผเสอปากยาว (Chelmon rostratus)

ความหนาแนนเฉลย 1.47, 0.04 และ 0.29 ตวตอตารางเมตร


เกาะหนดบ พบสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ

ทงหมด 7 กลม กลมสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ ชนดเดน

ไดแก ฟองนาทะเล ดอกไมทะเล หอยเจาะปะการง และ

เมนทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.16, 0.13, 1.80 และ

0.33 ตวตอตารางเมตร ตามลาดบ

เกาะววกนตง พบสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ

ทงหมด 5 กลม กลมสตวทะเลหนาดนขนาดใหญชนดเดน

ไดแก ฟองนาทะเล หอยเจาะปะการง และเมนทะเล โดยม

ความหนาแนนเฉลย 0.13, 0.73 และ 0.44 ตวตอตารางเมตร


เกาะสามเสาทศตะวนตก พบสตวทะเลหนา

ดนขนาดใหญทงหมด 5 กลม กลมสตวทะเลหนาดนขนาด

ใหญชนดเดน ไดแก ฟองนาทะเล หอยเจาะปะการง เมนทะเล

และปลงทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.09, 0.44, 0.53

และ 0.09 ตวตอตารางเมตร ตามลาดบ

เกาะสามเสาทศเหนอ พบสตวทะเลหนาดน

ขนาดใหญทงหมด 6 กลม กลมสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ

ชนดเดน ไดแก กลปงหา หอยเจาะปะการง หอยจอบ และ

เมนทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.07, 0.76, 0.04 และ





เกาะสามเสาทศตะวนออก พบสตวทะเลหนาดน


ชนดเดน ไดแก ฟองนาทะเล หนอนทอ หอยเจาะปะการง

และเมนทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.07, 0.04, 1.44


เกาะแมเกาะทศตะวนตก พบสตวทะเลหนาดน


ชนดเดน ไดแก ฟองนาทะเล หอยเจาะปะการง และเมนทะเล

โดยมความหนาแนนเฉลย 0.06, 0.07 และ 0.22 ตวตอ

ตารางเมตร ตามลาดบ

เกาะววตาหลบทศเหนอ พบสตวทะเลหนาดน


ชนดเดน ไดแก ฟองนาทะเล ทากเปลอย หอยเจาะปะการง

และเมนทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.18, 0.09 0.40


เกาะววตาหลบทศตะวนออก พบสตวทะเล

หนาดนขนาดใหญทงหมด 9 กลม กลมสตวทะเลหนาดน

ขนาดใหญชนดเดน ไดแก ฟองนาทะเล ทากเปลอย หอยเจาะ

ปะการง และเมนทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.18, 0.09,

0.40 และ 0.07 ตวตอตารางเมตร ตามลาดบ

เกาะววตาหลบทศใต พบสตวทะเลหนาดน


ชนดเดน ไดแก ฟองนาทะเล หอยเจาะปะการง เมนทะเล และ

ปลงทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.13, 0.51, 0.27 และ


ทากเปลอย

หอยนมสาว

หนอนทอ



4. ความหลากหลายของหญาทะเล

ผลการศกษา สรปดงน

พบแหลงหญาทะเลเพยงแหงเดยวบรเวณ

เกาะแมเกาะ ดานทศตะวนออก โดยพบหญาทะเลในพนททม

ความยาวประมาณ 300 เมตร และกวางประมาณ 100 เมตร

ความลกอยในชวง 1 - 2 เมตร พนทสวนใหญเปนพนทราย

พบหญาทะเลเพยงชนดเดยว คอ หญาคาทะเล (Enhalus

acoroides) ปกคลมพนทรอยละ 29 ของพนทสารวจ และ

มสตวทะเลหนาดนขนาดใหญชนดเดน ไดแก หอยจอบ

ปลงทะเล โดยมความหนาแนนเฉลย 0.02 และ 0.04 ตว

ตอตารางเมตร ตามลาดบ

หญาคาทะเล (Enhalus acoroides) บรเวณเกาะแมเกาะ

สรป

จากการสารวจความหลากหลายของทรพยากร

ชวภาพทางทะเลบรเวณอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง

สามารถสรปไดดงน

1. ความหลากหลายของแนวปะการง พบปะการง

ชนดเดนทมอยทกสถานศกษา จานวน 3 ชนด ไดแก ปะการงโขด

(Porites sp.) ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora sp.) และ

ปะการงสมองรองเลก (Platygyra sp.)

2. ความหลากหลายของปลาในแนวปะการง พบปลา

ทงหมด 31 ชนด (13 วงศ) ปลาชนดเดนทพบ ไดแก

ปลาสลดหนเลกเกลดวาว (Neopomacentrus anabatoides)

ปลาสลดทะเลแถบ (Siganus javus) และปลาสลดหนสามส

(Chrysiptera rollandi) สวนปลาเศรษฐกจทพบไดแก

ปลากะรง (วงศ Serranidae) ปลากะพง (วงศ Lutjanidae)

และปลาทรายขาว (วงศ Nemipteridae) ปลาทใชเปนดชน

ชวดความสมบรณของแนวปะการงพบ 2 ชนด คอ ปลาผเสอ

แปดขด (Chaetodon octofasciatus) และปลาผเสอ

ปากยาว (Chelmon rostratus)

3. ความหลากหลายของสตวทะเลหนาดนขนาดใหญ

ในแนวปะการง พบวา สตวทะเลหนาดนขนาดใหญทพบมาก

ทสด คอ หอยเจาะปะการง รองลงมาเปนเมนทะเล และ

ทากเปลอย ตามลาดบ

4. หญาทะเล พบวามหญาทะเลเพยงชนดเดยว คอ

หญาคาทะเล (Enhalus acoroides) ทเกาะแมเกาะดาน

ตะวนออก ปกคลมพนทรอยละ 29 ของพนทสารวจ สตวทะเล

หนาดนขนาดใหญชนดเดนในแหลงหญาทะเล ไดแก หอยจอบ

ปลงทะเล มความหนาแนนเฉลย 0.02 และ 0.04 ตวตอตาราง

เมตร ตามลาดบ





รายงานการวจยฉบบนสาเรจลลวงตามวตถประสงคได

คณะผวจยขอขอบคณอาจารยธรรมศกด ยมน และทมงานจาก

มหาวทยาลยรามคาแหงทชวยใหคาแนะนา ใหความรและชวย

ในการสารวจ รวมทงหวหนาอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง

จงหวดสราษฎรธาน และเจาหนาททกทานทไดอานวยความ

สะดวกในการเกบขอมล


กรมปาไม. 2542. แผนแมบทการจดการพนทอทยานแหงชาต

หมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน. สวนทรพยากร

ทดนและปาไม สานกอนรกษทรพยากรธรรมชาต.

Obura, D.O. and Grimsdith, G. 2009. Resilience

Assessment of coral reefs. Rapid assessment

protocol for coral reefs, focusing on coral

bleaching and thermal stress. IUCN working

group on Climate Change and Coral Reefs.

IUCN, Gland, Switzerland. 70 pages.

http://park.dnp.go.th/visitor/nationparkshow.php?

PTA_CODE=1021 เขาถงเมอ 23 พฤศจกายน 2558

ปลากระเบนจดฟา (Taeniura lymma)

ปะการงสมองรองเลก(Platygyra sinensis)



การประเมนมลคาทางเศรษฐศาสตรทรพยากร

ในอทยานแหงชาตในรปของตวเงน สามารถนาไปใชเปน

ขอมลประกอบการตดสนใจในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

เมอมการใชประโยชนหรอมแรงกดดนทางเศรษฐกจในดานตาง ๆ

โดยเปรยบเทยบระหวางมลคาทางเศรษฐศาสตร เมอมการ

อนรกษ และผลตอบแทนทางเศรษฐกจเมอนาพนทไปใช

ประโยชนในรปแบบอน

อทยานแหงชาตไมมราคาตลาดเนองจากเปนสนคา

สาธารณะ ไมสามารถวดมลคาไดโดยตรง ตองวดโดยออม

ดวยการหารองรอยบางอยางของพฤตกรรมของผบรโภค

เชน เทคนคตนทนการเดนทางแบบรายบคคล (Travel Cost

Method : TCM) วธนสามารถ “ประเมนมลคาเชงนนทนาการ

ของอทยานแหงชาต” ได ทงน หากนามลคานนทนาการ

ของอทยานแหงชาตมาเปรยบเทยบกบงบประมาณท

อทยานแหงชาตนนๆ ไดรบแตละป นาไปสความตระหนก

ในมลคาของอทยานแหงชาตนนๆ เพมขน หรอดวยการสราง

สถานการณสมมต คอ เทคนคสมมตเหตการณ (Contingent

Valuation Method : CVM) เชน มาตรการอนรกษตางๆ

ทจะนามาเสรมมาตรการอนรกษเดม ประชาชนเตมใจทจะ

จายเงนสวนตวเพอทจะสนบสนนมาตรการดงกลาวหรอไม

จานวนเทาไหร ผลการศกษาสามารถประยกตใชใน “การปรบ

คาธรรมเนยมเขาอทยานแหงชาต” จะไดคาธรรมเนยมเขา

อทยานแหงชาตในระดบทอทยานแหงชาตมรายรบสงสด

คาธรรมเนยมเขาชมทเพมขนมผลใหจานวนนกทองเทยว

ลดลง ซงจะชวยในการจากดจานวนนกทองเทยว รวมทง

รายรบสวนทเพมนสามารถนามาใชเพอการอนรกษและ

พฒนาพนทอทยานแหงชาต ใหดารงการใหบรการของ

ระบบนเวศเพอการทองเทยวทยงยนตอไป

สานกอทยานแหงชาตไดทาการศกษามลคาของ

ทรพยากรในอทยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาต

นาตกพลว อทยานแหงชาตภหนรองกลา อทยานแหงชาต

หมเกาะอางทอง อทยานแหงชาตเขาสก อทยานแหงชาต

ตะรเตา อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน และอทยานแหงชาต

ดอยอนทนนท


การประเมนมลคาทรพยากรในอทยานแหงชาต

อทยานแหงชาต TCM CVM

นาตกพลว

ภหนรองกลา

- คาสวนเกนของผบรโภค 2,602 บาท/ครง/คน

คาความเตมใจจะจายคาธรรมเนยมเขา อช. 48 บาท/ครง/คน

จะมรายรบสงสด 18,533,704 บาท/ปเมอเกบคาธรรมเนยม 40 บาท/ครง/คน

คาความเตมใจจะจายคาธรรมเนยมเขา อช. 117.66 บาท/ครง/คน

จะมรายรบสงสด8,284,600 บาท/ปเมอเกบคาธรรมเนยม 100 บาท/ครง/คน

- มลคาเชงนนทนาการ 1,205,618,486 บาท/ป

- คาสวนเกนของผบรโภค 11,069.19 บาท/ครง/คน- มลคาเชงนนทนาการ 1,348,590,000 บาท/ป




ผลกระทบของ

ปศสตว



ผลกระทบของปศสตวตอทรพยากรปาไมและสตวปา

ในอทยานแหงชาตปางสดา

Impact of Cattle Grazing on Forest and Wildlife Resources

in Pang Sida National Park

ชยยงค บวบาน1 และ ทรงธรรม สขสวาง2

1ศนยวจยและพฒนานวตกรรมอทยานแหงชาต จงหวดนครราชสมา 2สานกอทยานแหงชาต

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบและแนวทางในการแกไขผลกระทบของปศสตวตอทรพยากรปาไมและ

สตวปาในพนทอทยานแหงชาตปางสดา ซงเปนสวนหนงของมรดกโลกกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ โดยทาการศกษาผลกระทบ

ของการเลยงปศสตวตอ 1) สงคมพช 2) สตวปา 3) คณสมบตทางกายภาพและเคมของดน 4) คณภาพนาในแหลงนาธรรมชาต

โดยการสารวจภาคสนาม รวมทงศกษาสภาพเศรษฐกจ สงคม ของผเลยงปศสตว และจดประชมกาหนดแนวทางในการแกไข

ผลกระทบระหวางผมสวนไดสวนเสย ระยะเวลาทาการศกษาระหวางตลาคม 2556 - ตลาคม 2557

ผลการศกษาพบวา 1) สงคมพช คาดชนความหลากหลายชนดของพรรณพชในพนททไมมการเลยงปศสตวสงกวาพนท

ทมการเลยงปศสตว และทงสองพนทมคาดชนความคลายคลงรอยละ 14 2) สตวปา พนททมการเลยงปศสตวพบเหนสตวปา

ลดลง 3) คณสมบตทางกายภาพและเคมของดน ในพนททมการเลยงปศสตวมคาความหนาแนนรวมของดนมากกวาพนททไมม

การเลยงปศสตว และ 4) คณภาพนาในแหลงนาธรรมชาต ในพนททมการเลยงปศสตวมคาปรมาณแบคทเรยและฟคอลโคลฟอรม

มากกวาพนททไมมการเลยงปศสตว สวนสภาพเศรษฐกจ สงคม ผเลยงปศสตวสวนใหญเลยงววของตนเองและนาเขาไปเลยงในเขต

อทยานแหงชาต ผเลยงสวนใหญเหนวาการเลยงปศสตวในพนทอทยานแหงชาตและพนทมรดกโลก หากทาบางกไมเกดความเสยหาย

และไมผดกฎหมาย และผลการจดประชมแกไขปญหามแนวทางดงน กลมทตองการเลกเลยงปศสตวใหจดหาผซอให กลมท

ตองการเลยงปศสตวตองการใหหนวยงานทเกยวของหาพนททเหมาะสมให และกลมนายทนใหนาปศสตวกลบไปเลยงในทดนของ

ตนเองทงหมด ทงน ใหดาเนนการเคลอนยายปศสตวพรอมรอถอนคอกและทอยอาศยออกจากเขตหวงหามของอทยานแหงชาต

โดยเรว มฉะนนจะดาเนนการตามกฎหมายอยางเดดขาด

คาสาคญ : ผลกระทบของปศสตว ทรพยากรปาไม ทรพยากรสตวปา อทยานแหงชาตปางสดา มรดกโลก




บทนา

มตทประชมคณะกรรมการมรดกโลก ครงท 36

ระหวางวนท 24 มถนายน – 6 กรกฎาคม 2555

ณ เมองเซนตปเตอรสเบรก สหพนธรฐรสเซย ขอใหประเทศไทย

ดาเนนการตามขอเสนอแนะของคณะผตดตามและประเมน

ผลการดาเนนงานกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ (Reactive

Monitoring Mission to Dong Phayayen - Khao Yai

Forest Complex, Thailand) เกยวกบการลดกจกรรม

การเลยงสตวทผดกฎหมายในพนทมรดกโลกดงพญาเยน -

เขาใหญ และดาเนนการหยดกจกรรมการเลยงสตวทดาเนนการ

โดยกลมคนททาเพอการคา ซงปญหาดงกลาว หากไมสามารถ

ดาเนนการไดอาจเปนหนงในเงอนไขทจะมการนาพนทมรดกโลก

กลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ เขาไปอยบญชมรดกโลก ในภาวะ

อนตราย ปจจบนปรากฏวา ยงคงมราษฎรนาปศสตวเขาไปเลยง

ในพนทมรดกโลกดงพญาเยน - เขาใหญ โดยเฉพาะในเขต

อทยานแหงชาตปางสดา กอใหเกดผลกระทบตอความสมดล

ของระบบนเวศและสงแวดลอมอยางตอเนอง และเปนตนเหต

ของปญหาอนๆ เชน โรคระบาดจากสตวเลยงสสตวปา

ความเสอมโทรมของดนและแหลงนา ความเสอมโทรมของ

สงคมพช การเกดไฟปา การลกลอบคาไม ทาลายปา การลาสตว

การบกรกยดถอครอบครองพนทปา และการทาลายกลาไม

ในแปลงปลกฟนฟปา เปนตน จงมความจาเปนทจะตอง

ดาเนนการศกษาผลกระทบของการเลยงปศสตวตอพนท

มรดกโลกกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญอยางจรงจง เพอพจารณา

หาแนวทางแกไขปญหารวมกนระหวางอทยานแหงชาตกบ

ผเลยงปศสตวตอไป


ศกษาผลกระทบจากการเลยงปศสตวในพนท

อทยานแหงชาตปางสดา และพนทใกลเคยงทมการเลยงปศสตว

ทาการศกษาพนททไมมการเลยงสตวโดยเลอกพนทปาทม

การฟนตวตามธรรมชาต และพนทมการเลยงสตวตลอดปในเขต

อทยานแหงชาต ซงทงสองพนทจะตองอยใกลเคยงกน มความสง

จากระดบนาทะเลใกลเคยงกน มลกษณะพนทคอนขางราบ

ความลาดชน (slope) ของพนทไมเกนรอยละ 5

ศกษาสภาพเศรษฐกจ สงคมของผเลยงปศสตว

ในเขตตาบลหมากฝาย อาเภอวฒนานคร จงหวดสระแกว

ศกษาคณภาพนา บรเวณอางเกบนาชองกลาบน

และลาง

ระยะเวลาการศกษา

ระหวางตลาคม 2556 - ตลาคม 2557



วธการ

1. วธการสารวจ 1) ดานสงคมพช ทาการวางแนวสารวจแบบเสนตรงในแนวเหนอ - ใต พนทละ 2 แนว หางกนแนวละ 20 เมตร แตละแนววางแปลงตวอยางรปสเหลยมจตรสขนาด 10 × 10 เมตร จานวน 8 แปลง แตละแปลงหางกน 10 เมตร ดงนน พนทตวอยางในแตละพนทศกษา จงมทงหมด 1,600 ตารางเมตร (1 ไร) ภายในแปลงตวอยางขนาด 10 × 10 เมตร ศกษาไมตน (tree) วางแปลงยอยขนาด 4 × 4 เมตร และ 1 × 1 เมตร เพอศกษาไมหนม (sapling) และกลาไม (seedling) ตามลาดบ ทาการเกบตวอยางสงคมพช 2 ครงเพอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางชวงฤดกาล คอ ฤดแลงและฤดฝน 2) ดานสตวปา ทาการเดนสารวจ เพอบนทกพกดทางภมศาสตรของรองรอยปศสตวและสตวปาในบรเวณพนท

อทยานแหงชาตทคาดวามการเลยงปศสตว

3) ดานสมบตทางกายภาพและเคมของดน

ใช soil core ขนาด 400 ลกบาศกเซนตเมตร เจาะดนในระดบ

ดนบนทความลก 0 - 20 เซนตเมตร และระดบดนลางทความลก

มากกวา 20 เซนตเมตร ใหไดนาหนก 1 – 1.5 กโลกรม ทาการ

ศกษาใน 2 แปลงตวอยางขนาด 10 × 10 เมตร ในแตละแนว

สารวจแบบเสนตรง โดยกาหนดใหแปลงเกบตวอยางดน

อยระหวางแปลงศกษาสงคมพช เพอลดการรบกวนดน

4) ดานคณภาพนา เกบตวอยางนาจากแหลงนา

ธรรมชาตทไดและไมไดรบผลกระทบจากปศสตวในสองชวง

ฤดกาล คอ ฤดแลง และฤดฝน

5) ดานเศรษฐกจ สงคมของผเลยงปศสตว กลม

ประชากรทใชในการวจยคอ ชมชนทมการนาปศสตวเขาไปเลยง

ในพนทอทยานแหงชาตปางสดา ใชแบบสอบถาม โดยวธการ

สมตวอยางแบบงาย (simple random sampling)

6) จดประชมรวมระหวางผมสวนไดสวนเสย

คาอธบายสญลกษณ

แปลงทมผลกระทบของปศสตว

แปลงทไมมผลกระทบของปศสตว

ขอบเขตอทยานแหงชาตปางสดา

แผนทแสดงพนทศกษาผลกระทบของปศสตว อทยานแหงชาตปางสดา




วเคราะหดานกายภาพ ไดแก อณหภม และปรมาณตะกอน

แขวนลอย วเคราะหดานเคม ไดแก ออกซเจนละลายนา

(Dissolve Oxygen, DO) คาความเปนกรด - ดางของนา (pH)

ปรมาณออกซเจนทแบคทเรยใช (Biochemical Oxygen

Demand, BOD) คาการนาไฟฟา และธาตอาหาร ไดแก

N, P และ K วเคราะหคณภาพนาทางดานจลชววทยา ไดแก

โคลฟอรมทงหมด และฟคอลโคลฟอรม ซงเปนกลมทกอให

เกดโรคระบาดทางเดนอาหารในมนษย

5) ดานเศรษฐกจ สงคมของผเลยงปศสตว

รวบรวมขอมล


1. ดานสงคมพช ผลการศกษาสงคมพช ทง 2

ฤดกาล มดงน

ฤดแลง พชทมคาดชนคาความสาคญสง ในพนท

ทไมมการเลยงปศสตว ไดแก กะพง (Tetrameles nudifl ora

R. Br.), ดนหม (Gonocaryum lobbianum (Miers) Kurz)

และกระหนานปลง (Pterospermum acerifolium (L.)

Willd.) มคา 44.37, 20.27 และ 11.79 ตามลาดบ สวนพนท

ทมการเลยงปศสตว ไดแก สเสยดเหนอ (Acacia catechu

2. การวเคราะหขอมล

1) ดานสงคมพช วเคราะหคาดชนความสาคญ

(Importance value index, IVI) คาดชนความคลายคลง

(Index of similarity) ดชนความหลากหลายของชนดพนธ

(Species diversity index) โดยการใชดชนความหลากหลาย

ของ Shannon – Wienner (อทศ, 2542) และการปกคลมชน

เรอนยอดชนบน (Overstorey cover)

2) ดานสตวปา ศกษาการปรากฏ การรบกวน

และการคกคามจากขอมลพกดรองรอยปศสตวและสตวปา

3) ดานสมบตทางกายภาพและเคมของดน

วเคราะหคณสมบตทางกายภาพ ไดแก เนอดน ความหนาแนน

รวม (Bulk Density, BD) คาความชนดน (Soil moisture

content) อตราการแทรกซมของนาผานผวดน (Constant

Infi ltration) คาสมประสทธของดนเมออมตวดวยนา (Soil

Saturated Hydraulic Conductivity, Ksat) สวนคณสมบต

เคมของดน ไดแก ความเปนกรด - ดาง (Soil pH) ปรมาณ

อนทรยวตถในดน (Organic matter, OM) ไนโตรเจน (N)

ฟอสฟอรส (P) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) และ

แมกนเซยม (Mg)

4) ด านคณภาพนาในแหลงน าธรรมชาต



(L. f.) Willd.) พลบพลา (Microcos tomentosa Sm.) และ

อะราง (Peltophorum dasyrrhachis (Miq.) Kurz) มคา

71.35, 53.29 และ 32.08 ตามลาดบ สวนคาดชนความ

หลากหลายของพรรณพช ในพนททไมมและมการเลยงปศสตว

เทากบ 3.84 และ 2.22 ตามลาดบ

ฤดฝน พชทมคาดชนคาความสาคญสง ในพนท

ทไมมการเลยงปศสตว ไดแก กะพง (Tetrameles nudifl ora

R. Br.) ดนหม (Gonocaryum lobbianum (Miers) Kurz)

และกระหนานปลง (Pterospermum acerifolium (L.)

Willd.) มคา 43.76, 20.17 และ 11.66 ตามลาดบ สวนพนท

ทมการเลยงปศสตว ไดแก สเสยดเหนอ (Acacia catechu

(L. f.) Willd.) พลบพลา (Microcos tomentosa Sm.) และ

อะราง (Peltophorum dasyrrhachis (Miq.) Kurz) มคา

71.25, 53.22 และ 32.35 ตามลาดบ

จากขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวา คาดชน

ความคลายคลงทงสองฤดกาลมคาไมแตกตางกน เนองจาก

ชนดพรรณพชยงคงเปนกลมเดยวกน สวนคาดชนความ

หลากหลายของชนดพนธ และจานวนชนดไมตนในพนททไมม

การเลยงปศสตวมคาสงกวาพนททมการเลยงปศสตว แสดงให

เหนวาพรรณพชทงสองพนทมความแตกตางกนอยางชดเจน

ซงเกดจากกจกรรมการเลยงปศสตวทาใหกลาไมและไมหนม

ทจะเตบโตทดแทนเปนไมตนถกทาลาย (ตารางท 1)




ตารางท 1 ดชนความหลากหลาย จานวนชนดไมตนและดชนความคลายคลง

ดชนความหลากหลาย

จานวนชนดไมตน

ดชนความคลายคลง

พนททมกจกรรม

เลยงปศสตว

พนททไมมกจกรรม


พนททมกจกรรม


พนททไมมกจกรรม


2.22

18

3.84

66

2.22

18

3.88

68

14.285 13.953

ฤดแลง ฤดฝน

2. ดานสตวปา

การตรวจสอบรองรอยการเลยงปศสตว พบวา

พนททมปศสตวใชประโยชนอยางตอเนอง ไมปรากฏรองรอย

การใชประโยชนของสตวปาทงในพนทศกษาและบรเวณ

ใกลเคยง เนองจากปศสตวรบกวนแหลงทอยอาศยและปจจย

ในการดารงชวตของสตวปา ทาใหสตวปาไมสามารถดารงชวต

อยได และจากการศกษาขอมลจากการเดนลาดตระเวนของ

เจาหนาทพบวาในบางพนทนอกพนทศกษามการใชประโยชน

รวมกนระหวางปศสตวและสตวปา ซงอาจทาใหเกดโรคระบาด

จากสตวปาสสตวเลยงหรอจากสตวเลยงสสตวปาและแพร

กระจายสคนได นอกจากนในพนทศกษาและบรเวณใกลเคยง

ยงพบรองรอยการลาสตวซงเปนผลกระทบทเกดจากการเลยง

ปศสตวของชมชนอกดวย

3. ดานสมบตทางกายภาพและเคมของดน

จากการเปรยบเทยบขอมลดนทงพนททมและ

ไมมกจกรรมการเลยงปศสตวทง 2 ฤด พบวา เมอพนททม

กจกรรมการเลยงปศสตวมดนทอดตวแนนกวาทงดนบน และ

ดนลาง โดยมคาความหนาแนนรวมของดน (Bulk Density,

BD) มคาสงกวา ซงสงผลถงการซมนาผานผวดนทมอตรา

ตากวาในพนททไมมกจกรรมการเลยงปศสตว สวนความชนดน

ของทงสองพนท ดนบนและดนลาง มคาตา และไมตางกนมาก

ทงน จากสภาพอากาศและสภาพพนททมสงปกคลมดนนอย

ทาใหมการสญเสยนาออกไปจากดน สวนความอดมสมบรณ

ของดน พบวา ทงสองพนทมคาไมแตกตางกน และมสภาพ

ความอดมสมบรณตาเชนเดยวกนทงสองฤด (ตารางท 2)



ตารางท 2 สมบตดนในพนทศกษาตามชวงฤดกาล

1. Infi ltration (mm./hr.)

2. Ksat (mm./hr.)

3. Soil moisture (% by weight)

4. Bulk density (g./cm3)

5. ความเปนกรด-ดาง (pH)

6. เนอดน

7. อนทรยวตถ (เปอรเซนต)

8. ฟอสฟอรส (มก./กก.)

9. โพแทสเซยม (มก./กก.)

10. แคลเซยม (มก./กก.)

11. แมกนเซยม (มก./กก.)

12. NO3- N (มก./กก.)

Pasture

land

Forested

land

Pasture

land

Forested

land

117.99

54.63

209.74

6.45

10.42

1.45

1.56

84.79

117.04

248.11

6.51

8.70

1.34

1.42

69.31

213.86

16.71

14.90

12.63

1.41

1.69

4.4

4.4

Sandy loam

Sandy loam

2.35

1.39

3

2

88

61

172

54

63

38

-

-

262.35

200.53

177.68

11.91

13.22

1.34

1.40

5.0

5.0

Sandy loam

Sandy loam

2.66

0.98

2

1

54

23

581

332

109

86

-

-

Summer Rainy

Properties

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil

Upper soil

Lower soil




4. ดานคณภาพนาในแหลงนาธรรมชาต

ผลการตรวจวดคณภาพนาทง 2 ฤด พบวาแหลง

นาบรเวณอางเกบนาชองกลาลางทมกจกรรมการเลยงปศสตว

และอางเกบนาชองกลาบนทไมมกจกรรมการเลยงปศสตว

คาความเปนกรด - ดางของนา (pH) สวนใหญยงอยในเกณฑ

มาตรฐาน แตในฤดฝนมคา (Biochemical Oxygen Demand,

BOD) สงเกนมาตรฐานของแหลงนาผวดนประเภทท 1 - 4

(ตารางท 3) สาหรบการศกษาจลชววทยาในแหลงนา พบวา

ในฤดแลง ทงสองพนทมคาปรมาณแบคทเรยทงหมด (Total

Coliform) และฟคอลโคลฟอรม (Faecal Coliform) อยใน

เกณฑมาตรฐานของแหลงนาผวดนประเภทท 2 – 4

สวนในฤดฝนพบวาแหลงนาบรเวณอางเกบนาชองกลาลาง

ทมกจกรรมการเลยงปศสตวมคาปรมาณแบคทเรยทงหมด

และฟคอลโคลฟอรมสงกวาอางเกบนาชองกลาบนทไมม

กจกรรมการเลยงปศสตว ซงอาจสงผลทาใหเกดโรคระบาด

ทางเดนอาหารในมนษยกบผทใชแหลงนาบรเวณนน (ตารางท 4)

ตารางท 3 มาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดน

pH

อณหภมอากาศ

อณหภมนา

ส

BOD 5 days

Nitrogen, Nitrate

Total coliform bacteria

Faecal coliform bacteria

5.0 - 9.0

ธ’

ธ’

ธ

<1.5

<5

<5,000

<1,000

5.0 - 9.0

ธ’

ธ’

ธ

<2

<5

<20,000

<4,000

5.0 - 9.0

ธ’

ธ’

ธ

<4

<5

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

เกณฑกาหนดการแบงประเภทคณภาพนาตามการใชประโยชนรายละเอยด / ดชนคณภาพนา หนวย

OCOC

mg/l

mg/l N

MPN/100 ml

MPN/100 ml

ธ

ธ

ธ

ธ

ธ

ธ

ธ

ธ

ประเภท 1 ประเภท 2 ประเภท 3 ประเภท 4 ประเภท 5



หมายเหต

1. การแบงประเภทแหลงนาผวดน

ประเภทท 1 ไดแก แหลงนาทคณภาพนามสภาพ

ตามธรรมชาตโดยปราศจากนาทงจากกจกรรมทกประเภท

และสามารถเปนประโยชนเพอ

(1) การอปโภคและบรโภคโดยตองผานการฆาเชอ

โรคตามปกตกอน

(2) การขยายพนธตามธรรมชาตของสงมชวตระดบ

พนฐาน

(3) การอนรกษระบบนเวศของแหลงนา

ประเภทท 2 ไดแก แหลงนาทไดรบนาทงจาก

กจกรรมบางประเภทและสามารถเปนประโยชนเพอ

(1) การอปโภคและบร โภคโดยตองผ านการ

ฆาเชอโรคตามปกต และผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนา

ทวไปกอน

(2) การอนรกษสตวนา

(3) การประมง

(4) การวายนาและกฬาทางนา


กจกรรมบางประเภทและสามารถเปนประโยชนเพอ




(2) การเกษตร


กจกรรมบางประเภท และสามารถเปนประโยชนเพอ




(2) การอตสาหกรรม


กจกรรมบางประเภท และสามารถเปนประโยชนเพอการคมนาคม

ธ คอ เปนไปตามธรรมชาต

ธ’ คอ อณหภมของนาจะตองไมสงกวาอณหภม

ตามธรรมชาต เกน 3 องศาเซลเซยส

ตารางท 4 ผลการวเคราะหนา

pH

อณหภมอากาศ

อณหภมนา

ส

BOD 5 days

Nitrogen, Nitrate

Phosphate, Total

Total coliform bacteria

Faecal coliform bacteria

6.40

32.30

31.27

Clear yellow

1.5

0.703

0.648

70

11

6.69

25.30

28.93

Clear yellow

6.3

.697

0.159

5400

330

6.75

29.60

28.63

Clear yellow

5.4

0.5850

0.143

330

80

ฤดรอนรายละเอยด / ดชนคณภาพนา หนวย

OCOC

mg/l

mg/l N

mg/l P

MPN/100 ml

MPN/100 ml

6.71

34.60

30.87

Clear yellow

1.8

0.673

0.427

<1.8

<1.8

พนทเลยงปศสตว ปาธรรมชาต พนทเลยงปศสตว ปาธรรมชาต

ฤดฝน




5. ดานสภาพเศรษฐกจ สงคม ของผเลยงปศสตว

พบวา มผเล ยงปศสตว จานวน 43 ราย

นาปศสตวเขาไปเลยงในเขตอทยานแหงชาตปางสดา 19 ราย

ประกอบดวย โค จานวน 188 ตว และกระบอ จานวน 292 ตว

เลยงในทดนของตนเอง 24 ราย ไมมการรบจางเลยงโค

ในพนท มผทมทดนทากน รอยละ 76 และไมมทดนทากน

รอยละ 24 ผทไมมทดนทากนสวนใหญเปนผเลยงปศสตวใน

พนทอทยานแหงชาต ทงน รอยละ 71 ของกลมตวอยางรจก

พนทมรดกโลก แตรอยละ 78 ของกลมตวอยางไมทราบวา

พนททตนอยเปนพนทมรดกโลก

ผลการสารวจ พบวา

1. ผเลยงสวนใหญไมเคยเขารวมการประชม

อบรม หารอเกยวกบมาตรการการแกไขปญหาการนาปศสตว

เขาไปเลยงในเขตอทยานแหงชาต

2. ผ เ ล ย ง ส วน ใหญ ร จ กพ นท ม รดก โลก

ดงพญาเยน - เขาใหญ

3. ผเลยงสวนใหญไมทราบวาตาบลทอาศยอย

ตงอยในพนทมรดกโลกทางธรรมชาตดงพญาเยน - เขาใหญ

4. ผเลยงสวนใหญเหนดวยวาการเลยงปศสตว

ในพนทอทยานแหงชาตและพนทมรดกโลกทมมากขน จะทาให

เกดโรคระบาดในสตวปาทาใหจานวนสตวปาลดลง สงผลกระทบ

ตอสงคมพช สภาพดนและนา

5. ผเลยงสวนใหญเหนดวยวาการเลยงปศสตว

ในพนทอทยานแหงชาตและพนทมรดกโลก จะทาบางกไมเกด

ความเสยหายและไมผดกฎหมาย

แนวทางการแกไขปญหา คอ

1. จดใหมการรวมกลมผเลยงปศสตว จาพวก

โค กระบอ ระดบหมบาน ตาบล เพอเปนเครอขายในการ

บรหารจดการและลดผลกระทบตอพนทอทยานแหงชาต

ปางสดา

2. จดใหมคณะกรรมการ ระดบตาบล ระดบอาเภอ

และระดบจงหวด ประกอบดวยตวแทนผเลยงปศสตว ระดบ



ตาบล ระดบอาเภอ และระดบจงหวด และหนวยงานทเกยวของ

เพอแกไขปญหาการเลยงปศสตวในเขตอทยานแหงชาต

ปางสดา

3. พฒนาอาชพเสรม เพอทดแทนรายไดท

ขาดหายไปจากการลดจานวนการเลยงปศสตว

4. บงคบใชกฎหมาย ในกรณทผเลยงปศสตว

จาพวกโคและกระบอในพนทอทยานแหงชาตไมปฏบตตาม

ขอตกลง

5. สงเสรม ถายทอดความรและเทคโนโลย

ในการจดการปศสตว เชน การพฒนาสายพนธ ปลกพช

อาหารสตว การใหอาหารเสรม การจดการฟารม และการตลาด

เปนตน ใหกบผทนาปศสตวออกไปเลยงนอกพนทอทยาน

แหงชาต

6. หามเลยงปศสตวแบบปลอยอสระ ตองม

การควบคมดแลโดยเจาของอยางใกลชด

7. หามเลยงปศสตวจาพวกโคและกระบอใน

แปลงปลกปาและปาธรรมชาต เพราะอาจจะเหยยบยาตนไม

และทาลายตนไมได

8. หามนาอาวธ เครองมอ หรอสรางสงปลกสราง

ทงชวคราวและถาวร เพอเลยงปศสตวจาพวกโคและกระบอ

9. หามเลยงปศสตวจาพวกโคและกระบอ

ในแหลงทองเทยวอนเปนการทาลายภมทศน

10. หามจดไฟเผาปาเพอใหเกดหญาระบด หรอ

ลาสตวโดยเดดขาด

11. รวมกนกาหนดพนททจะอนโลมใหเลยง

ปศสตวจาพวกโคและกระบอไดเปนการชวคราว แบบจากด

พนท จากดระยะเวลาและจากดจานวนปศสตว

12. กาหนดระยะเวลาผอนปรนไมเกน 1 - 2 ป

ในการทยอยนาปศสตวประเภทโคและกระบอออกไปเลยง

นอกพนทอทยานแหงชาต

6. ผลการจดประชมรวมระหวางผมสวนไดสวนเสย

เนองจากมการขยายแนวเขตอทยานแหงชาต

ปางสดา โดยผนวกพนทสวนปาและปาสงวนแหงชาตเพมเตม

เขามาชดเขตชมชนและพนทเลยงปศสตวของราษฎร ประกอบ

กบมการขยายของชมชนและพนททากนเขาไปชดแนวเขต

อทยานแหงชาตปางสดา ทาใหทงสองพนทอยตดกนโดยไมม




เขตกนชน (Buffer Zone) และแมวาอทยานแหงชาตปางสดา

ไดมการเจรจารอถอนทอยอาศยและคอกเลยงปศสตว ออกไป

จากเขตอทยานแหงชาตปางสดาแลว รวมไปถงกาหนดเวลาให

ราษฎรนาปศสตวออกไปทงหมดภายในเดอนธนวาคม 2557

หลงจากนนจะทาการจบกมดาเนนคดทกราย แตยงคงมราษฎร

บางสวนนาโคและกระบอเขาไปเลยงในปาและบรเวณ

แหลงนา เชน อางเกบนาชองกลาลาง อางเกบนาชองกลาบน

อางเกบนาคลองเกลอ และอางเกบนาพระปรง ซงอยภายใน

เขตอทยานแหงชาตปางสดา

แนวทางแกไขปญหาทไดทาการประชมรวมกนทง

หนวยงานภาครฐ และชาวบานทเกยวของ มดงน

1. ราษฎรตองการใหปรบหรอรนแนวเขตอทยาน

แหงชาตปางสดาเขาไป เพอใหราษฎรไดมพนทเลยงโคและ

กระบอ

2. ใหอทยานแหงชาตปางสดาจดทารวลวดหนาม

รอบแนวเขต เพอราษฎรจะไดทราบแนวเขตอทยานแหงชาต

3. ขอใหกนพนทไวทาการเลยงปศสตว เชน ทดน

สาธารณประโยชนและทงหญาเลยงสตวทอยในแตละตาบล

ซงไดมการบกรกหรอถกจดสรรไปทาอยางอน ทาใหราษฎร

ไมมทดนเลยงโคและกระบอ และขอใหหนวยงานทเกยวของ

เขามาจดสรรทาแหลงนา และปลกหญา

4. การปลกปาของทางราชการ ขอใหปรบเปลยน

ชนดพนธไมจากยคาลปตส เปนไมปา เชน ประด เพราะ

การปลกยคาลปตสแลวจะทาใหหญาไมชน ไมมพนทเลยงโค

และกระบอ

5. ขอใหชวยทาฝาย บรเวณอางเกบนาคลองเกลอ

เพอใหมแหลงนาใหโคและกระบอ

6. ราษฎรขอผอนผนใหนาโคและกระบอเขาไป

เลยงบรเวณชายปาพนทสวนปาบรเวณอางเกบนาในเขต

อทยานแหงชาตปางสดา เปนเวลาอยางนอย 3 วนตอสปดาห

แบบไป - กลบ และอนญาตเขาไปดแลโคและกระบอของตน

7. ขอความชดเจนในเรองพนทสวนปา วาสามารถ

นาโคและกระบอเขาไปเลยงไดหรอไม เพราะเดมเคยไดรบ

อนญาต แตในปจจบนไมไดรบอนญาต

8. สงเสรม และพฒนาอาชพเลยงปศสตว (โค,

กระบอ) โดยใหหนวยงานตางๆ ทเกยวของ จดหาพนทสาหรบ

การเลยงโคและกระบอ ใหการสนบสนนพชอาหารและหญา

จดทาแหลงนา และพฒนาความรในดานตางๆ ใหกบราษฎร



สรป

1. การเลยงปศสตวสงผลกระทบตอโครงสราง

สงคมพชในบรเวณอทยานแหงชาตปางสดาดานคาดชนความ

หลากหลายและจานวนไมตน

2. การนาปศสตวเขาไปเลยงในอทยานแหงชาต

ปางสดา สงผลตอการปรากฏของสตวปา เปนการรบกวนถน

ทอยอาศยของสตวปา

3. การเลยงปศสตวในบรเวณอทยานแหงชาต

ปางสดาสงผลกระทบตอสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคม

ของดน

4. คณภาพนาในบรเวณทมการเลยงปศสตวม

การปนเปอนของแบคทเรยและของเสยมากกวาบรเวณทไมม

การเลยงปศสตว แตยงไมเกนมาตรฐานคณภาพนาประเภท 3

5. สภาพเศรษฐกจ สงคม ผเลยงปศสตวสวนใหญ

เลยงโค ซงเปนโคของตนเอง และนาเขาไปเลยงในเขตอทยาน

แหงชาตปางสดา มผเลยงบางสวนเลยงในพนทของตนเอง

และผ เลยงสวนใหญเหนดวยวาการเลยงปศสตวในพนท

อทยานแหงชาตและพนทมรดกโลก จะทาบางกไมเกดความ

เสยหายและไมผดกฎหมาย

6. ผลการจดประชมกาหนดแนวทางในการแกไข

ผลกระทบระหวางผมสวนไดสวนเสย สรปไดดงน

1) ตองแกปญหาเรองความชดเจนของแนวเขต

อทยานแหงชาตและพนทชมชน

2) มขอสงสยวา การนาโคและกระบอเขาไป

เลยงในสวนปาบรเวณพนทใกลกบอทยานแหงชาตปางสดา

สามารถทาไดหรอไม

3) หากใหนาโคและกระบอไปเลยงนอกเขต

อทยานแหงชาต หนวยงานภาครฐทเกยวของควรจดหาพนท

เลยง แหลงนา พชอาหารและใหความรในการเลยงทถกตอง

4) ในสวนทตองยายทอยอาศยและคอกเลยง

ปศสตว ออกไปจากเขตอทยานแหงชาตปางสดา ชาวบาน

ผเลยงโคและกระบอขอผอนผนใหนาโคและกระบอไปเลยง

บรเวณชายปาหรอพนทสวนปาหรอบรเวณอางเกบนาตางๆ

โดยจะมการควบคมและเลยงแบบไป-กลบตามวนเวลา

ทกาหนด





โครงการศกษาดงกลาวเปนโครงการทคณะ

กรรมการมรดกโลกใหความสาคญ ควรมการดาเนนการแกไข

ปญหาตามแนวทางทไดศกษาไวอยางเปนรปธรรมตอไป


ขอขอบคณหวหนาอทยานแหงชาตปางสดาและ

ภาควชาอนรกษวทยา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ตลอดจนเจาหนาททกทานทอานวยความสะดวกและใหความ

ชวยเหลอในการเกบขอมลภาคสนาม


วาทรอยตรไชยพร ชารแสน. 2549. ผลกระทบการเลยงววแดง

ตอสงคมพชปาเตงรงทสถานพฒนาและสงเสรม

การอนรกษสตวปาลาปาว จงหวดกาฬสนธ. วทยานพนธ

ปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อนชา หาญโสดา. 2547. ผลกระทบของการเลยงววตอสงคมพช

และคณสมบตของดนในปาดบเขา เขตรกษาพนธสตวปา

ภเมยง - ภทอง จงหวดพษณโลก. วทยานพนธ

ปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อทศ กฎอนทร. 2542. นเวศวทยาพนฐานเพอการปาไม.

คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.



สานกอทยานแหงชาต ขอขอบคณ รศ.ดร. ดอกรก มารอด ภาควชาชววทยาปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร ทใหคาแนะนาในการเขยนรายงานวจยดานนเวศวทยาทางบก และ ผศ.ดร. ธรรมศกด ยมน

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง ทใหคาแนะนาในการเขยนรายงานวจยดานนเวศวทยาทางทะเล

เปนอยางสง และจะไดนาคาแนะนาในการเขยนรายงานการวจยดงกลาวเหลานไปปรบปรงพฒนาระบบการวจยใหเขมแขงยงขน

เพอนาผลการศกษามาใชในการจดการอทยานแหงชาตและพนทคมครองตอไป


journal of thailand protected area

Environment