JEOTERMAL ENERJ 2010282055 KBRA NCEEFE

JEOTERMAL ENERJ NEDR?Jeotermal yerkabuunun eitli derinliklerinde birikmi snn oluturduu, kimyasallar ieren scak su, buhar ve gazlardr.Jeotermal enerji de bu jeotermal kaynaklardan ve bunlarn oluturduu enerjiden dorudan veya dolayl yollardan faydalanmay kapsamaktadr.Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, srdrlebilir, tkenmez, ucuz, gvenilir, evre dostu, yerli ve yeil bir enerji trdr.

Yerkredeki Scaklk Dalm

OLUUMU VE ISI KAYNAIJeotermal enerji yerin derinliklerinden gelen, yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynadr.Is yeryzne yakn derinliklere, termal kondksiyon ve eriyik haldeki magmann sokulumu ile tanmaktadr.Bu olaylar sonucu, anormal snm blgelerdeki yer alt sular, hidrotermal kaynaklar olarak scak su veya buhar klar eklinde yeryznde grlr.Jeotermal enerji yerkre iindeki isel enerjinin bir sonucudur.

Yerin yzeye yakn ksmlarnda jeotermal enerji, geirimli kanlarda ve gzenekli ortamlarda hidrolik konveksiyon ile kontrol edilir.Bunun sonucunda, jeotermal enerji yzeye yakn derinliklerde scak su ve buhar olarak konsantre olur ve eriilebilecek derinliklerde hidrotermal sistemleri oluturur. Is kayna yer kabuu iine sokulmu magmatik bir intrzyon olup, 600-9000C scakla sahiptir ve genelde 7-15km aras derinliklerde yer alr.

Jeotermal Enerjinin Oluum Modeli

JEOTERMAL ENERJNN KULLANIM ALANLARI lk alardan yakn gemie kadar sadece salk amacyla kullanlan jeotermal enerjiden gnmze kadar ya dorudan stma, ya da baka enerji trlerine dntrlerek yararlanlmaktadr.20. yzyln bana kadar salk ve yiyecekleri piirme amacyla yararlanlan jeotermal kaynaklarn kullanm alanlar, gelien teknolojiye bal olarak gnmzde ok yaygnlam ve eitlenmitir.

Dk ve orta scaklkl sahalardan retilen jeotermal akkan, bugnk teknolojik ve ekonomik koullar altnda bata stmaclk olmak zere (sera, konut, tarmsal kullanmlar), endstride (yiyecek kurutulmas, kerestecilik, kat ve dokuma sanayi, dericilik ve soutma tesislerinde) ve kimyasal madde retiminde (borik asit, amonyum bikarbonat, ar su ve akkandaki CO2 den kuru buz elde edilmesi) kullanlmaktadr.Bunun yannda orta scaklkl sahalardaki akkandan da elektrik retimi iin teknolojiler gelitirilmi ve kullanma sunulmutur. Yksek scaklkl sahalardan elde edilen akkandan ise elektrik retimin yan sra entegre olarak dier alanlarda da yararlanlmaktadr.

IstmaDk scaklkl jeotermal akkanlar dorudan stmaclkta kullanlmaktadr. Ayrca, s pompalar yardmyla sularn scakl 50C ye dnceye kadar akkandan yararlanlabilmektedir.400C den fazla scaklktaki jeotermal akkanlardan binalar ve kentleri merkezi sistemle stmada ve de scak kullanma suyu olarak (zlanda, Fransa, Japonya, Yeni Zelanda, Trkiye, B.D.T., Macaristan, Kanada, in, Meksika, Arjantin, Kuzey Avrupa lkeleri),

Seralarn stlmas ile turfanda sebzecilik, meyvecilik, iekilik yaplmakta ve dnyadaki jeotermal dorudan kullanm deerinin nemli bir blm sera stma amal kullanlmaktadr.Macaristan, talya, Trkiye, ABD, Japonya, Meksika, Dou Avrupa lkeleri, Yeni Zelanda ve zlanda'da 300C den fazla scaklktaki akkan kullanlarak seralarn stlmasnda,Tropikal bitki (Japonya) ve balk (Japonya'da timsah yetitiricilii dahil) yetitirilmesinde (Filipinler, in, zlanda),Tavuk ve hayvan iftliklerinin stlmasnda (Japonya, ABD, Yeni Zelanda, Macaristan, B.D.T.),

Toprak, cadde, havaalan pistlerinin (Sibirya) vb. stlmasndaYzme havuzu, termal tedavi ve dier turistik tesislerde (talya, Japonya, ABD, zlanda, Trkiye, in, Endonezya, Yeni Zelanda, Arjantin, Dou Avrupa lkeleri, B.D.T.) kullanlmaktadr.

Endstriyel UygulamalarJeotermal akkan endstriyel uygulamalar erevesinde;Yiyeceklerin kurutulmasnda /balk, yosun vb.) ve sterilize edilmesinde, konservecilikte (Japonya, ABD, zlanda, Filipinler, Yeni Zelanda, Tayland)Kerestecilikte ve aa kaplama sanayinde (Yeni Zelanda, Meksika, B.D.T)Kat (Yeni Zelanda, Japonya, zlanda, in, B.D.T), dokuma ve boyamaclkta (Yeni Zelanda, zlanda, in ve B.D.T.)

Derilerin kurutulmasnda ve ilenmesinde (Japonya vb.)Bira ve benzeri endstrilerde mayalama ve damtma (Japonya)Soutma tesislerinde (talya, Meksika)Beton bloklarn kurutulmasnda (Meksika)Soutularak ime suyu olarak kullanm (Macaristan, B.D.T., Tunus, Cezayir)Ykama amal olarak amarhanelerde kullanm (Japonya) gereklemektedir.

Kimyasal Madde retimiJeotermal akkan borik asit, amonyum bikarbonat, ar su (dteryum oksit:D2O), amonyum slfat, potasyum klorr vb. kimyasal maddelerin elde edilmesinde (talya, ABD, Japonya, Filipinler, Meksika)Jeotermal akkandaki CO2 den kuru buz elde edilmesinde kullanlmaktadr.(ABD, Trkiye).

JEOTERMAL ENERJNN DER ENERJ TRLERNE GRE STNLKLERJeotermal enerji, hidrolik, gne, rzgar vb. gibi tkenmez enerji kaynaklarndandr. Tkenirlikleri kesin olan kmr, petrol, doalgaz, nkleer enerji kaynaklarna gre ok daha uzun mrldr yani tkenmezdir.Dier enerji trlerine gre jeotermal enerjinin maliyeti ok daha ucuzdur.Fosil ve nkleer kaynakl enerji retimlerine oranla yok denecek kadar az bir lde evre sorunlarna neden olmaktadr

Jeotermal akkan, tedavi amal kullanldnda ierdii minerallerle birok hastalk ve organ rahatszlklarnn giderilmesinde yararldr.Elektrik retimi dndaki kullanm alanlarna uygun ulusal bir teknoloji gelitirilebilir. lkemizin yerli enerji kayna olan jeotermal enerji, ithal edilen petrole olan bamll azaltacaktr.lk saha aratrmas, sondajlar, retime gei ve tesislerin kurulma sresi, dier enerji trlerine oranla daha ksadr.

Jeotermal enerjinin ierdii kimyasal maddelerin, uygun tekniklerle akkandan alnmas ekonomiye katk da salayabilmektedir. Bu ekilde borik asit, amonyum bikarbonat, ar su (D2O), amonyum slfat, kuru buz (CO2 buzu) gibi endstride kullanlan maddeler elde edilmektedir.Jeotermal enerji, dier enerjilere kolaylkla dnr. Petroln damtlmas; nkleer santraller iin byk tesisler gerekir.Jeotermal enerji, genellikle ksa dnemli meteorolojik olaylardan etkilenmez.Hidrolik kaynaklar ise mevsimsel yalara bamldr.

DNYADA JEOTERMAL ENERJ

2010 Yl Dnyada Jeotermal Enerji KullanmJeotermal enerji kullanm 2005 ylndan itibaren % 60 art ve yaklak % 9.9 orannda yllk byme gstermektedir .Termal enerjinin kullanmna dalmna gre; % 49.0 s pompas, % 24.9 banyo ve yzme, % 14.4 stmaclk (%85' i merkezi stma), %5.3 seraclk ve ak zemin stmacl, % 2.7 endstriyel proses stmas, % 2.6 su rnleri yetitirme havuzu stmas, % 0.4 tarmsal kurutma, % 0.5 kar eritme ve soutma, % 0.2 dier kullanmlar.Enerji tasarrufu ylda 307.8 milyon varil (46.2 milyon ton) petrol edeeridir.Ayrca, 46.6 milyon ton karbon ve 148.2 milyon ton CO2 gaznn atmosfere karmasn engellenmi olmaktadr.

ELEKTRK RETMDnyada, jeotermal elektrik santrali bulunan 27 lke mevcuttur.Bu lkelerden Yunanistan, Tayvan ve Arjantin' in ekonomik ve evresel etkenler nedeniyle santrallerini kapatmalar sonucu, santral bulunan lke says bugn itibariyle 24 olmutur.

DORUDAN KULLANIMDnya apnda 78 lkede jeotermal enerjinin dorudan kullanm yaplmaktadr.Bu say, 1995 ylnda 28, 2000 ylnda 58, 2005 ylnda 72 olarak kaydedilmi olup son 15 ylda nemli bir art gstermitir.Gncel raporlar deerlendirilerek, 2009 yl sonunda dorudan kullanm iin kurulu termal g 50,583 MW olarak belirlenmitir.Bu sonu, 2005 ten gnmze yaklak 79% luk bir art, yllk % 12.3 bymeyi ve yllk 0,27 kapasite faktrn gstermektedir. Jeotermal enerjinin dorudan kullanmnn ulusal enerji btesine katks zellikle zlanda ve Trkiye' de gze arpmaktadr.zlanda' da lkenin stma ihtiyacnn %89 u (neredeyse tm yl boyunca olan ihtiya) jeotermal enerji ile karlanr.

ENERJ TASARRUFUJeotermal enerji kullanm fosil yakt kullanm ile yer deitirmekte ve sera gaz salnmna engel olmaktadr.Jeotermal enerjinin elektrik retimi ile yer deitirdiini dnrsek dnm verimlilii 0.35 (%35) olarak tahmin edilmektedir. Dorudan kullanm iin olan enerji ile yer deitirmesinde dorudan yanma salarsa, bu miktarn yars stma sisteminde depolanabilecektir. Fosil yaktlardan tasarruf dnya tketiminin yaklak gnlk (1%) edeeridir.

GELECEK YNELMJeotermal elektrik retimindeki byme ve gelime son 40 yl iinde nemli derecede (yllk %3-11 arasnda) art gstermitir.Ayn dnem iinde dorudan kullanm ise deime olmakszn yllk %10 bymeye devam etmitir. Gelecekte, birleik s ve elektrik santrallerinin gelimesi byk nem arz edecektir. En byk byme ise dnyann her yerinde uygulanabilecei iin jeotermal s pompalarnn kullanm ve kurulumu zerine olacaktr.

TRKYE'DEK JEOTERMAL KAYNAKLARTrkiye dk scaklktaki jeotermal kaynaklar asndan olduka yksek bir potansiyele sahiptir. Trkiye'de yaklak 170 jeotermal alan bulunmaktadr, bu kaynaklarn %95 kadar dk ve orta seviyede scaklkta jeotermal akkan salamaktadr. Dk scaklktaki kaynaklar ounlukla stma uygulamalarnda kullanlmaktadr.Jeotermal stma uygulamalar genellikle indirek ekilde oluturulmaktadr.Yani jeotermal akkandan alnan s enerjisi, ebekede dolaan temiz suya eanjrler yardmyla iletilmektedir.

Gnmze kadar Trkiye'de 420 jeotermal retim kuyusu ve 300 gradient kuyusu almtr.Trkiye'nin potansiyeli dnldnde, jeotermal retim kuyularnn says olduka azdr. En yksek jeotermal enerji potansiyeline sahip olan blge Ege Blgesidir.

Trkiye'nin 500 m Derinliindeki Scaklk Dalm Haritas

JEOTERMAL ENERJNN KULLANIM ARTLARIJeotermal enerjinin kullanlabilmesi baz koullarn olumasna baldr. Temel gereklilik enerjinin ulalabilir olmasdr. Ulalabilirlik, gzenekli veya atlakl yer ii oluumlarnda snn tanm yada kayacn kendi s iletimi gibi doal srelerle salanmaktadr. Yer iinde depolanm snn miktar ve fiziksel bykl yeterliyse ve depo alan yeryzne yaknsa, yzeye bir s sistemi kurularak scak su ve buhardan enerji elde edilebilir.

Jeotermal enerjinin dorudan olmayan kullanm elektrik enerjisine evrilmesiyle gerekletirilir. Jeotermal alana bir kuyu alr ve kuyudan alnan buharn bir jeneratr altrmas salanr.Hidroelektrik santrallerde yksekten hzla den suyun enerjisinden yararlanld gibi jeotermal tesislerde de buharn enerjisinden yararlanlr.Buhar bir trbine yollanr ve trbinin dnmesi salanr. Hareket eden trbin elektrik reten bir jeneratr altrr. Bunun sonucunda da elektrik retilir.

Jeotermal enerjinin dorudan kullanm ise konut stmas, seraclk ve endstri iin sz konusudur. Yksek entalpili kaynaklar elektrik retiminde kullanlmaya, dk entalpili kaynaklar ise dorudan kullanma uygundur. Trkiye'deki jeotermal kaynaklarn nemli bir ounluu dk entalpili olduu iin dorudan kullanma daha ok ncelik verilmelidir.Dorudan kullanmda verim daha yksektir. Bu kullanm yollarndan biri olan konut stmaclnn teknii ise; jeotermal suyun scakl ve bileimi ile deimektedir.

JEOTERMAL ENERJNN KULLANIMINI ETKLEYEN FAKTRLER1.Jeotermal Akkan Scakl2. Debi Deeri3. Jeotermal Akkann Kimyasal zellikleri4. Jeotermal Kaynan Kullanm Yerine Olan Uzakl

JEOTEMAL ENERJNN NEDEN OLABLECE EVRESEL KRLLKLERKMYASAL KRLLK:

Jeotermal enerji nispeten kirlilik problemlerinden bamszdr. Enerji santralleri bile yksek scaklkta buhar kullanrken fosil yaktl elektrik istasyonlarndan atmosfere daha az CO2 braklmaktadr ve dk scaklkl svlar kullanldnda byle emisyonlar gz ard edilmektedir.Dk scaklklardaki uygulamalarda muhtemel problemlere yol aabilen gazlar hidrojen slfr ve zel durumlarda amonyum ve civadr.Kimyasal bileiklerden bor, bitkilere olduka zararldr ve sulama sularna kartrlmamaldr.Civa gibi iz metaller organizmalara kar zararldr.

TERMAL KRLLK:

Farkl durumlarda 35- 400C scaklktaki darya akan jeotermal sv akarsulara, nehirlere ve gllere boalabilir. ou organizmalar scaklk deiimine ve 10C veya daha az olan srekli deiimlere kar olduka duyarldr. Bu deiim mevcut ekosistemde iddetli deiikliklere sebep olabilir. Souk lkelerde bu ara sra avantaj olarak kullanlabilir, fakat daha sklkla jeotermal enerji rnlerinin farkl ortamlarda depolanmas gerekir.Bu, havuzlarda n soutma yaparak, reenjeksiyon yaparak, baz durumlarda okyanusa boru ve hendek aarak tahliye edilebilir.

YERE ve ARAZYE YAPILAN ZARARLAR :.Jeotermal projeler dier inaat mhendislii projeleri gibi benzer karklklara yol aabilir.Kazlan alanlar, kuyu lokasyonlar, yollarn geecei yerler hesaplanmak zorunda olacak ve zemin ve bitki erozyonu ekosistemde deiiklie sebep olabilir. .ou yer kmesi ve yer sarsnts olaylar da jeotermal alanlarda grlebilir. .Jeotermal sahalarda scak kaynaklarn grn ve fmerolleri grn gibi estetik dncelerden baka lokal turizm endstrisini etkileyebilen srekli deiiklere sebep olabilir.

KAYNAKLAR:http://web.deu.edu.tr/jenarumhttp://tr.wikipedia.org/wiki/jeotermalenerjihttp://www.izmirjeotermal.com.tr/http://jeotermal.balikesir.edu.tr/jeotermal5.php

TEEKKRLER..

***********************************************