jak korzystac ze swobody przeplywu towarow i kapitalu

5/10/2018 Jak Korzystac Ze Swobody Przeplywu Towarow i Kapitalu - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/jak-korzystac-ze-swobody-przeplywu-towarow-i-kapitalu

1

Jak korzystać ze swobody przepływu towarów i kapitału

1.Swoboda przepływu towarów

2. Eliminacja ceł i opłat o podobnym skutku 3. Eliminacja protekcjonistycznych lub dyskryminują cych opłat krajowych

4. Niedozwolone kontyngenty

5. Różnica pomiędzy regulacjami w zakresie produktów i w zakresie warunk ów sprzedaży

6. Dozwolone ograniczenia ilościowe

7. Ujednolicenie norm jakościowych

8. Swoboda przepływu kapitału9. Zakres swobody

10.Ograniczenia swobody

11.Obowią zywanie w Polsce

12. Słowniczek

Korzystanie przez Polsk ę ze swobody przepływu towarów i kapitału oznacza w praktyce, że

od 1 maja br. w przypadku towarów zostaną zniesione bariery w postaci kontroli oraz

formalności administracyjnych i celnych. Znikną opóźnienia spowodowane kontrolą graniczną oraz zmniejszą się koszty transportu. Przestaną też obowią zywać cłaantydumpingowe nałożone przez UE na niektóre polskie towary. Tego typu cła zaczną za to

chronić polskich producentów przed nieuczciwą konkurencją spoza UE.

Ponadto znikną różne przeszkody techniczne w swobodnym przepływie towarów, a wyrób,

który będzie spełniał wymagania polskiego rynku, będzie jednocześnie spełniał normy

techniczne na terenie całej Unii.

Funkcjonowanie w ramach Jednolitego Rynku Europejskiego ma jednak dwie strony.Członkostwo we Wspólnocie da szansę konkurowania polskim producentom i eksporterom z

firmami wspólnotowymi oraz zapewni im jednakowe warunki konkurencji na rynkach krajów

trzecich. Z drugiej strony, akcesja przyczyni się do zaostrzenia konkurencji w Polsce zarówno

ze strony producentów wspólnotowych, jak i eksporterów z krajów trzecich.

Swoboda przepływu towarów

Podstawową zasadą rzą dzą cą obrotem towarowym pomiędzy państwami członkowskimi UE

jest zasada swobody przepływu towarów. Oznacza ona, że na obszarze państw członkowskich

UE towary mogą być przemieszczane bez jakichkolwiek utrudnień. Nie ma bowiem żadnych

kontroli w obrocie między państwami członkowskimi, a jednocześnie towar wprowadzony

legalnie (zgodnie z obowią zują cymi w tym kraju wymogami) do obrotu w jednym państwieUE może być sprzedawany na terytorium każdego innego. Import z państw spoza UE podlega

całkowicie jednolitym warunkom na obszarze całej Unii Europejskiej.

System ten ukształtował się w kilku etapach. Pierwszym z nich było utworzenie unii celnej, tj.

zniesienie barier handlowych (ceł, ograniczeń ilościowych i innych przeszk ód dla towarów

zagranicznych) w obrocie między państwami członkowskimi oraz wprowadzenie jednolitej

taryfy celnej i jednolitych rozwią zań w zakresie innych środk ów wobec importu z i eksportu



2

do krajów spoza ugrupowania (tzw. krajów trzecich). Harmonogram realizacji unii celnej był określony w Traktacie Rzymskim, a unia celna powstała już 1 lipca 1968 r.

Po zniesieniu barier celnych na granicach wewnętrznych państw EWG pozostały kontrole

graniczne. Ich celem - obok celów statystycznych - było zapewnienie, że towary pochodzą ce

z innych państw gwarantują odpowiednie wymogi techniczne bezpieczeństwa i jakości.

Towary zagraniczne musiały być obciążone podatkami (VAT i akcyzą ) według stawek obowią zują cych w kraju importera.

W połowie lat 80. rozpoczęła się realizacja programu jednolitego rynku wewnętrznego, której

celem było ujednolicenie warunk ów obrotu towarowego na obszarze Wspólnoty, poprzez

zniesienie istnieją cych barier fizycznych (np. kontrola dokumentów na granicach), fiskalnych

(harmonizacja, a wiec istotne zbliżenie systemów podatkowych obciążają cych obrót

towarowy) oraz barier technicznych. W imporcie z państw trzecich zaczęły obowią zywać

jednakowe zasady wprowadzania towarów zagranicznych na rynek wspólnotowy.

Jeśli towar przekroczył granicę celną np. w Grecji i na podstawie przeprowadzonej tam

kontroli granicznej stwierdzono, że spełnia wszystkie wspólnotowe wymogi rynku

wewnętrznego, to towar ten mógł być swobodnie sprzedawany w dowolnym miejscu naobszarze Wspólnoty, bez jakiejkolwiek dodatkowej kontroli.

Jednolity rynek wewnętrzny, zapewniają cy w pełni swobodny przepływ towarów na rynku

Wspólnoty utworzono w okresie od 1985 r. do końca 1992 r. na podstawie dwóch

dokumentów:

1. Jednolitego Aktu Europejskiego (była to pierwsza istotna modyfikacja Traktatu

Rzymskiego, która po ratyfikacji we wszystkich państwach członkowskich WE weszła w

życie 1 lipca 1987 r.),

2. Białej Księgi z 1985 r., w której Komisja Europejska zakreśliła projekty około 280dyrektyw przewidują cych eliminację barier fiskalnych, technicznych oraz fizycznych w

obrocie miedzy państwami WE.

Po stopniowym wejściu tych dyrektyw w życie od stycznia 1993 r. zaczęła obowią zywać zasada swobodnego przepływu towarów w obecnej formie. Podstawowe regulacje prawa

pierwotnego dotyczą ce swobody przepływu towarów znajdują się w art. 23-31 oraz art. 90 i

91 Traktatu ustanawiają cego Wspólnotę Europejsk ą (TWE). Szczegółowe unormowania

obejmują przede wszystkim ujednolicenie przepisów celnych oraz regulują kwestie zwią zane

z żywnością , opakowaniami, tekstyliami, produktami medycznymi, kosmetykami, metrologią ,urzą dzeniami elektrycznymi oraz substancjami niebezpiecznymi.

Art. 14 TWE stwierdza, że rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granicwewnętrznych, na którym zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług

i kapitału. Z punktu widzenia prawnego i handlowego jest to przestrzeń zbliżona do

terytorium jednego państwa, co oznacza zniesienie wszelkich barier w obrocie towarami

pomiędzy państwami członkowskimi oraz ujednolicenie zasad obrotu towarami z

krajami trzecimi.

W celu realizacji swobody przepływu towarów państwa członkowskie są zobowią zane do

eliminacji barier:



3

- taryfowych, poprzez utworzenie unii celnej między państwami członkowskimi,

- parataryfowych, np. opłat krajowych o charakterze protekcjonistycznym lub

dyskryminują cym (opłaty fiskalne),

- pozataryfowych, np. ilościowych, jakościowych.

Zanim przyjrzymy się dok ładniej, na czym polegają te działania i jakie będą miały znaczenie

dla polskich przedsiębiorstw, należy wyjaśnić podstawowe pojęcia.

Definicji pojęcia "towar" nie zawiera ani TWE, ani akty prawa wtórnego. Wyjaśnienie tego

pojęcia można natomiast znaleźć w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

(ETS). Generalnie, towarem jest produkt, który może posiadać wartość pieniężną i który

może jako taki stanowić przedmiot transakcji handlowych1.

Istotnym pojęciem jest tak że "pochodzenie towaru". Zasada swobodnego przepływu

towarów odnosi się bowiem wyłą cznie do produktów pochodzą cych z państw członkowskich

oraz takich, które zostały w sposób legalny wprowadzone na terytorium któregokolwiek

państwa członkowskiego.

Zgodnie z postanowieniami Wspólnotowego Kodeksu Celnego towar ma pochodzenie

danego państwa, jeżeli jest całkowicie produkowany lub wydobywany w danym

państwie. Jeżeli jakiś produkt wytwarzają firmy z kilku krajów, to zgodnie z

postanowieniami art. 24 Kodeksu ma on pochodzenie tego z państw, w którym nastą piłaostatnia zasadnicza, gospodarczo uzasadniona obróbka lub przetworzenie, stanowią ce

istotny etap w jego produkcji (przepisy te nie mają zastosowania, jeżeli pojawi się uzasadnione podejrzenie, że przetworzenie to zostało dokonane dla obejścia prawa

wspólnotowego).

Towar wyprodukowany we Wspólnocie to produkt, który powstał w całości na terytorium

jednego lub kilku państw członkowskich lub też został wytworzony na terytorium UE, ale z

użyciem sk ładnik ów importowanych, legalnie dopuszczonych do obrotu na rynkuwewnętrznym.

Towarem dopuszczonym do swobodnego obrotu jest produkt pochodzą cy z państwa

trzeciego, który został wprowadzony na terytorium jednego z państw członkowskich w

sposób legalny, tj. po wypełnieniu wszelkich formalności.

Oba wymienione rodzaje towarów są uważane za produkty wspólnotowe i prawo europejskie

nakazuje traktować je jednakowo. Wszystkie inne towary są określane jako pozawspólnotowe

i nie podlegają zasadom rynku wewnętrznego.

Eliminacja ceł i opłat o podobnym skutku

W handlu towarami pomiędzy państwami członkowskimi zabronione jest stosowanie ceł importowych i eksportowych (art. 25 TWE). Państwa członkowskie Wspólnoty są bowiem

objęte unią celną i posiadają wspólną taryf ę celną wobec państw trzecich. Państwa

członkowskie nie mogą pobierać żadnych ceł na towary z państw trzecich, jeżeli nie są one

przewidziane we Wspólnej Taryfie Celnej2.

W handlu pomiędzy państwami członkowskimi zakazane jest również stosowanie opłat o

skutku równoważnym do ceł. Pojęcie to należy rozumieć bardzo szeroko. Zgodnie z



4

orzecznictwem ETS opłatą o skutku równoważnym do ceł może być każde obciążenie

nałożone na towary pochodzą ce z innego państwa członkowskiego, niezależnie od nazwy tej

opłaty, celu czy sposobu pobierania oraz przeznaczenia uzyskanych środk ów, jeżeli ma

charakter dyskryminują cy lub protekcjonistyczny (przykład 1). Chodzi o wszelkie opłaty

nak ładane jednostronnie przez państwo członkowskie na towary krajowe lub pochodzą ce z

innych państw członkowskich, w zwią zku z przekraczaniem przez te towary granicy.

Przykład 1

Belgijski Fundusz Socjalny Pracownik ów w Przemyśle Diamentowym pobierał na rzecz

swoich członk ów obowią zkową opłatę od importu do Belgii diamentów z innych państw

członkowskich. ETS stwierdził, że jest to opłata o skutku równoważnym do ceł, stanowią ca

przeszkodę w swobodnym przepływie towarów, i w konsekwencji uznał ją za zakazaną 3.

Za opłaty o skutku równoważnym do ceł mogą być również uznane opłaty administracyjne

nak ładane na produkty przy przekraczaniu granicy, np. pobierane w zwią zku z kontrolą jakości produktu. W pewnych jednak przypadkach opłaty administracyjne, które są pobierane

w zamian za odpowiadają ce im świadczenie administracji w stosunku do konkretnego

podmiotu gospodarczego, dają ce mu indywidualną korzyść, mogą być uznane za zgodne zprawem wspólnotowym

4.

Zgodnie z art. 25, w zwią zku z art. 23 TWE, zakaz stosowania ceł i opłat o skutku

równoważnym do ceł w stosunkach pomiędzy państwami członkowskimi dotyczy również

produktów pochodzą cych z państw trzecich, jeżeli znajdują się już w swobodnym obrocie w

państwach członkowskich Unii.

Eliminacja protekcjonistycznych lub dyskryminują cych opłat krajowych

Dodatkową przeszkodą w handlu międzynarodowym są ograniczenia fiskalne. W Unii

Europejskiej, zgodnie z postanowieniami art. 90 TWE, wprowadzono zakaz dyskryminacjipodatkowej towarów podobnych, pochodzą cych z innych państw członkowskich.

Zgodnie z tym artykułem państwo członkowskie UE nie może nakładać pośrednio lub

bezpośrednio na produkty pochodzą ce z innych państw członkowskich podatków

wewnętrznych, jakiegokolwiek rodzaju, wyższych od tych, jakie nakłada na podobne

produkty krajowe.

W tym przypadku podstawowym wymogiem jest ustalenie, czy podatek nałożony na produkt

pochodzą cy z państwa członkowskiego ma charakter dyskryminują cy (przykład 2). Swoboda

przepływu towarów zostaje bowiem naruszona tylko w tym przypadku, gdy produkt z innego

państwa jest gorzej traktowany w państwie członkowskim, do którego został sprowadzony,

niż produkty tego państwa. Nie znaczy to oczywiście, że państwa członkowskie zostają pozbawione prawa do ustalania i różnicowania podatk ów. Taka praktyka jest dopuszczalna,

jednak pod warunkiem że nie prowadzi do:

- jakiejkolwiek formy dyskryminacji produktów importowanych,

- ochrony konkurencyjnych produktów krajowych.

Towarami podobnymi, wedle orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, są produkty, które w oczach konsumentów mają analogiczne właściwości lub zaspokajają



5

te same potrzeby. Produkty nie muszą być identyczne, ale ich zastosowanie musi być podobne i porównywalne

5(przykład 3).

Przykład 2

Francuski podatek od sprzedaży luksusowych samochodów był skonstruowany w taki sposób,

że stawki podatkowe rosły w zależności od pojemności silnika, przy czym gwałtowniewzrastały przy takiej pojemności silnik ów, które były montowane w samochodach nie

wytwarzanych we Francji. ETS uznał tak ą konstrukcję skali podatkowej za sprzeczną z

zasadą swobody przepływu towarów.

Przykład 3

W jednej ze spraw ETS musiał rozstrzygnąć, czy wino owocowe jest towarem podobnym do

wina z winogron. W tym przypadku Trybunał musiał zwrócić uwagę na obiektywne cechy

obydwu kategorii napojów, takie jak ich pochodzenie, metoda produkcji, właściwości

organoleptyczne, w szczególności smak i zawartość alkoholu, oraz ocenić, czy z punktu

widzenia konsumenta mogą one zaspokajać te same potrzeby. W opisywanym przypadku

ETS uznał za produkty podobne czerwone wino stołowe i wino owocowe. Pozostawił jednak do określenia są dom krajowym w każdym konkretnym przypadku, czy za produkty podobne

można uznać szampan i markowe wina krajowe (lub likiery)6.

W innych orzeczeniach ETS uznał za produkty podobne piwo i słabe, tanie wino stołowe7.

Produktami podobnymi nie są jednak whisky i likier8

oraz banany i inne owoce deserowe9.

Omawiane przepisy można uznać za dopełnienie postanowień dotyczą cych zniesienia ceł oraz

opłat o skutku równoważnym. Dodatkowo traktat zabrania ukrytego subwencjonowania

eksportu. Może to nastą pić, gdy państwo członkowskie przy eksporcie towarów zwraca

podatek w kwocie wyższej niż suma uprzednio nałożona.

Niedozwolone kontyngenty

Ustanowienie unii celnej, znoszenie parataryfowych barier fiskalnych czy też harmonizacja

przepisów podatkowych okazały się niewystarczają ce dla zapewnienia pełnej swobody

przepływu towarów w ramach rynku wewnętrznego. Niezbędne było również uchylenie

wszelkiego rodzaju barier o charakterze ilościowym oraz barier o charakterze jakościowym.

Zgodnie z postanowieniami art. 28 TWE (import) oraz art. 29 TWE (eksport) w handlu

wewną trzwspólnotowym zakazane są ograniczenia o charakterze ilościowym oraz

wszelkiego rodzaju środki mają ce podobny skutek.

Barierą handlową o charakterze ilościowym jest np. kontyngent, czyli określenie z góry ilościdanego towaru, która może zostać importowana do danego państwa. Do barier tych zalicza się

również przepisy wprowadzane przez państwa członkowskie, które ograniczają przywóz

towarów, regulują c ich wagę, rozmiar, itd.

Środki mają ce skutek podobny do ograniczeń ilościowych zostały zdefiniowane przez

Europejski Trybunał Sprawiedliwości jako wszelkie regulacje państw członkowskich,

które mogą bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie przeszkodzić w

handlu wewną trzwspólnotowym.



6

Definicję tę określa się jako formułę Dassonville10

. Wynika z niej, że wszystkie towary,

produkowane i wprowadzone na rynek zgodnie z prawem w jednym państwie członkowskim,

nie mogą być poddane ograniczeniom co do sprzedaży i wprowadzenia do obrotu w innym

państwie członkowskim.

Na podstawie formuły Dassonville ETS uznał, że środkiem o podobnym w skutku do

ograniczeń ilościowych w imporcie jest np. pomoc finansowa w nabywaniu samochodówprodukcji krajowej, systematyczne kontrole sanitarne w imporcie świeżego mięsa, w sytuacji

gdy kontrola taka została już dokonana w państwie eksportera, wspieranie krajowych

producentów poprzez kampanię "kupuj krajowe" (co oznacza, że po wejściu Polski do UE np.

kampania promocyjna godła "Teraz Polska" nie będzie mogła być wspierana przez władze

państwowe).

Różnica pomiędzy regulacjami w zakresie produktów i w zakresie warunków sprzedaży

Oprócz przepisów, które w odmienny sposób traktują produkty krajowe i pochodzą ce z

innych państw członkowskich, barierami w imporcie i eksporcie mogą być również te

przepisy, które w jednakowy, obiektywny sposób odnoszą się zarówno do produktów

krajowych, jak i pochodzą cych z innego państwa członkowskiego.

W swoim orzecznictwie ETS wyraźnie odróżnia regulacje państw członkowskich dotyczą ce

produktu, takie jak np. przepisy o etykietowaniu, miarach, jakości czy inspekcjach, od

regulacji w zakresie warunk ów sprzedaży, np. dotyczą cych godzin pracy sklepów czy zasad

promocji w sklepach.

ETS przyjmuje, że regulacje państw członkowskich w zakresie warunków sprzedaży nie

mogą być oceniane w kategoriach swobody przepływu towarów.

Zgodnie z formułą Keck 11

, wykształconą na podstawie orzecznictwa ETS, stosowanie do

towarów z innych państw członkowskich przepisów krajowych, ograniczają cych lubzakazują cych niektórych form sprzedaży, nie utrudnia z reguły handlu pomiędzy państwami

członkowskimi, jeśli przepisy te odnoszą się do wszystkich podmiotów działają cych na

terytorium danego państwa członkowskiego i wpływają jednakowo - zarówno z prawnego,

jak i faktycznego punktu widzenia - na sprzedaż towarów krajowych i sprowadzonych z

innych państw członkowskich (przykład 4).

Przykład 4

Niemieckie prawo zakazuje reklamy parafarmaceutyk ów w innych miejscach niż w aptece.

Producent takich specyfik ów chcą cy rozpocząć kampanię reklamową w Niemczech

argumentował, że taki zakaz stanowi naruszenie zasady swobody przepływu towarów, gdyż

ogranicza wielkość dopuszczalnej sprzedaży produktów parafarmaceutycznych z innychpaństw członkowskich UE, pozbawiają c zainteresowane podmioty niektórych metod promocji

tych produktów. ETS uznał jednak, że takie ograniczenie nie narusza zasady swobody

przepływu towarów, gdyż zakaz ten ma takie samo zastosowanie do podmiotów krajowych i

zagranicznych12

.

Dozwolone ograniczenia ilościowe



7

Art. 30 TWE stanowi, że ograniczenia eksportowe lub importowe mogą być wprowadzane

przez państwa członkowskie w stosunku do towarów z innego państwa, jeżeli będą uzasadnione względami:

- moralności publicznej, porzą dku publicznego, bezpieczeństwa publicznego,

- ochrony zdrowia i życia ludzi oraz zwierzą t lub ochrony roślin,

- ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej,

- ochrony własności przemysłowej i handlowej.

Zgodnie z orzecznictwem ETS (tzw. formuła Cassis de Dijon13

), jeżeli w danym przypadku

nie istnieją przepisy wspólnotowe, przeszkody w swobodzie przepływu towarów mogą być

usprawiedliwione, jeśli krajowe uregulowania ograniczają ce są niezbędne do spełnienia

koniecznych wymagań dotyczą cych w szczególności:

- skutecznej kontroli podatkowej,

- ochrony zdrowia publicznego,

- rzetelności transakcji handlowych oraz

- ochrony konsumenta.

W późniejszym orzecznictwie za przyczyny usprawiedliwiają ce wprowadzanie ograniczeń

uznano m.in. względy ochrony środowiska oraz ochronę pluralizmu środk ów masowego

przekazu.

Ujednolicenie norm jakościowych

W celu zapewnienia skutecznego działania zasady swobody przepływu towarów konieczne

było tak że ujednolicenie norm jakościowych. Bariery o charakterze jakościowym dzieli się na

fizyczne i techniczne. Pierwsza kategoria obejmuje m.in. wszelkie formalności celne izwią zane z przekraczaniem granic państwowych (np. kontrole sanitarne, fitosanitarne,

weterynaryjne, kontrole toksyczności odpadów, bezpieczeństwa przewożonych towarów).

Wspólnotowy Kodeks Celny zniósł od 1 stycznia 1993 r. uciążliwe formalności celne przy

przewozie towarów przez wewnętrzne granice między państwami członkowskimi.

Jednocześnie dokonano uproszczenia procedur zwią zanych z kontrolami fitosanitarnymi oraz

sanitarnymi.

Znacznie trudniejszym i dłuższym procesem było ujednolicenie norm technicznych. W Unii

Europejskiej przyjęto różne metody harmonizacji wymogów technicznych (standardów). W

odniesieniu do wymogów obowią zują cych przy wprowadzaniu danego towaru, które nie

różnią się istotnie w poszczególnych państwach (spełniają podobne kryteria), stosuje się

zasadę tzw. wzajemnego uznawania. Polega ona na tym, że towar wprowadzony legalnie doobrotu w jednym państwie członkowskim i spełniają cy wszystkie wymogi obowią zują ce w

tym kraju musi być dopuszczony na rynek pozostałych państw. Zasada ta działa poprawnie w

przypadku produktów, dla których wymogi techniczne i inne w poszczególnych krajach są zbliżone.

W odniesieniu do pozostałych wyrobów obowią zuje harmonizacja sektorowa wymogów

technicznych lub harmonizacja w ramach tzw. nowego podejścia.



8

Dyrektywy starego podejścia szczegółowo określają wymogi techniczne, próbują c je

ujednolicić w krajach członkowskich. W ramach "nowego podejścia" do harmonizacji

technicznej ujednolicane są jedynie zasadnicze (podstawowe) wymagania techniczne (tzw.

essential requirements).

Harmonizację narodowych przepisów na mocy dyrektyw nowego podejścia zastosowano

m.in. do takich wyrobów, jak: maszyny, zabawki, zbiorniki ciśnieniowe, urzą dzeniamedyczne, wagi, dźwigi, materiały budowlane, jachty, niektóre urzą dzenie

telekomunikacyjne. Dyrektywy określają cel do osią gnięcia oraz definiują jedynie zasadnicze

warunki, których spełnienia wymaga interes publiczny, a więc dotyczą ce bezpieczeństwa,

ochrony środowiska, zdrowia.

Zgodnie z nowym podejściem wyrób może być wprowadzony na rynek tylko wówczas, gdy

spełnia określone wymagania w zakresie użytkowania danego wyrobu. W zwią zku z tym

każdy producent musi przeprowadzić analizę mają cą na celu stwierdzenie, które z

zasadniczych wymagań mają zastosowanie do danego wyrobu. Taka analiza powinna być

zapisana i włą czona do dokumentacji technicznej wyrobu.

Przed wprowadzeniem towaru na rynek UE wyrób musi zostać poddany procedurze

oceny zgodności przewidzianej w tej dyrektywie, której dany produkt podlega.

Produkty, które odpowiadają założonym wymaganiom, są opatrywane znakiem CE

(conformite europeenne).

Znak ten potwierdza, że producent lub importer przeprowadził wymaganą procedurę oceny

zgodności towaru z odpowiednim standardem. Znak CE symbolizuje więc zgodność wyrobu z

regulacjami UE, które mają do niego zastosowanie.

Obowią zywanie w Polsce

W Polsce konieczne było wprowadzenie wielu rozwią zań oraz stworzenie odpowiedniejstruktury instytucjonalnej pozwalają cej na wdrożenie dyrektyw nowego podejścia, systemu

nadzoru rynku oraz regulacji sektorowych.

Zasady dotyczą ce swobody przepływu towarów zaczną obowią zywać (z wyją tkiem rejestracji

produktów farmaceutycznych) polskich przedsiębiorców od momentu przystą pienia Polski do

UE.

Swoboda przepływu kapitału

Zasada swobody przepływu kapitału i płatności jest jednym z podstawowych filarów

Jednolitego Rynku. Swoboda ta stanowi istotny czynnik integrują cy gospodarki państw

członkowskich.

Podstawy prawne dotyczą ce znoszenia ograniczeń przepływu kapitału są określone w

artykułach 56-60 TWE. Wśród aktów prawa wtórnego zasadnicze znaczenie ma przede

wszystkim dyrektywa nr 88/361/EEC z 24 czerwca 1988 r. o przep ływie kapitału. Zakres tej

swobody regulują tak że następują ce akty prawne:

- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 98/26/WE z 19 maja 1998 r. o ostateczności

rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych,



9

- dyrektywa Rady nr 91/308/EWG z 10 czerwca 1991 r. o przeciwdziałaniu używania

systemu finansowego dla potrzeb prania brudnych pieniędzy,

- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2000/46/WE z 18 września 2000 r. w

sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pienią dza elektronicznego

oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością .

Zasada swobody przepływu dotyczy zarówno kapitału, jak i płatności. Transfer

płatności ma miejsce wtedy, gdy środki finansowe są przesuwane jako świadczenia

dokonane w ramach swobody przepływu towarów, usług (np. opłacenie towaru, spłata

pożyczki, zapłata za usługę) lub osób (przepływ wynagrodzenia pracowniczego).

Natomiast transfer kapitału stanowi transfer autonomiczny, dokonywany niezależnie od

zobowią zań do świadczenia wzajemnego14

(np. przepływ środków w celu dokonania

inwestycji).

Zakres swobody

Art. 56 TWE stanowi, że wszelkie ograniczenia w przepływie kapitałów i płatności pomiędzy

państwami członkowskimi oraz pomiędzy państwami członkowskimi a krajami trzecimi są zakazane.

Według dyrektywy nr 88/361/EWG swoboda przepływu kapitału obejmuje w szczególności:

- inwestycje bezpośrednie, np. zak ładanie oddziałów lub nowych przedsiębiorstw,

- operacje odnoszą ce się do papierów wartościowych będą cych przedmiotem obrotu na rynku

kapitałowym, np. zakup i sprzedaż akcji w publicznym obrocie papierami wartościowymi,

wprowadzenie na giełdę,

- operacje w zakresie wspólnych przedsięwzięć inwestycyjnych,

- operacje w zakresie rachunk ów bieżą cych oraz depozytowych instytucji finansowych,

- pożyczki pieniężne i kredyty,

- przepływ kapitału o charakterze osobistym np. darowizny, spadki, transfer oszczędności,- poręczenia, gwarancje i prawa zastawu,

- transfery zwią zane z wykonaniem umów ubezpieczeniowych,

- inwestycje w nieruchomości, np. zakup budynk ów i gruntów przez osoby prywatne w celu

osią gnięcia zysku,

- fizyczny przywóz i wywóz aktywów finansowych.

Strefa zastosowania zasady swobody przepływu kapitału ma istotne znaczenie praktyczne

(przykład 5).

Przykład 5

Przedsiębiorca z Luksemburga zacią gnął kredyt w banku działają cym na terenie Belgii,następnie, zgodnie z obowią zują cymi przepisami wewnętrznymi, zwrócił się do rzą du

Luksemburga o dotację na spłatę odsetek kredytu. Rzą d Luksemburga stwierdził, że

przedsiębiorcy nie przysługuje dotacja, ponieważ warunkiem jej przyznania jest zacią gnięcie

kredytu w instytucji kredytowej z Luksemburga. ETS uznał takie postępowanie za sprzeczne

ze swobodą przepływu kapitału. Jednym z jej elementów jest bowiem swoboda wyboru

instytucji finansowej (bez względu na to, w którym państwie jest położona) w celu uzyskania

kredytu15

.



10

Zasada swobody przepływu kapitału i płatności ma zastosowanie wtedy, gdy transfer środk ów

jest dokonywany z jednego państwa do drugiego, przy czym co najmniej jedno z tych państw

musi być członkiem UE. Przepływ kapitału i płatności odbywa się więc na takich samych

zasadach zarówno pomiędzy państwami członkowskimi, jak i pomiędzy państwami

członkowskimi i krajami spoza UE.

Ograniczenia swobody

Wyją tki od gwarantowanej swobody przepływu kapitału w ramach Unii wynikają z

konieczności przestrzegania innych wolności określonych w TWE oraz wiążą się z kwestiami

pozaekonomicznymi, np. polityk ą publiczną , polityk ą bezpieczeństwa lub narodowymi

regulacjami prawnymi w zakresie podatk ów, nadzoru instytucji finansowych lub względami

statystycznej kontroli transferów.

Zgodnie z art. 58 TWE państwa członkowskie mogą w dalszym cią gu:

- stosować własne uregulowania podatkowe, które różnicują podatnik ów ze względu na ich

odmienną sytuację spowodowaną miejscem pobytu lub miejscem inwestycji kapitału,

- podejmować środki w celu zapobieżenia naruszeniu prawa, zwłaszcza w dziedzinie prawa

podatkowego i nadzoru nad instytucjami finansowymi,- ustanawiać procedury deklarowania przepływu kapitału do celów informacji statystycznej

lub administracyjnej,

- podejmować środki uzasadnione ochroną porzą dku lub bezpieczeństwa publicznego,

- ustanawiać zgodne z prawem wspólnotowym ograniczenia swobody przedsiębiorczości.

Środki te nie mogą jednak prowadzić do arbitralnej dyskryminacji lub ukrytego ograniczenia

swobody przepływu kapitału i płatności (przykład 6).

Przykład 6

Kościół Scjentologiczny nie uzyskał zgody od władz francuskich na inwestycje we Francji,pod pozorem konieczności ochrony porzą dku i bezpieczeństwa publicznego, która to

przesłanka nie była w żaden sposób sprecyzowana w przepisach. ETS uznał brak

sprecyzowania przesłanek uznania inwestycji za zagrażają cą porzą dkowi i bezpieczeństwu

publicznemu za środek dyskryminacji i ukryte ograniczenie swobody przepływu kapitału.

Zdaniem ETS brak ten uniemożliwiał ubiegają cemu się o zezwolenie na poznanie wymagań,

jakie należy spełnić, by takie zezwolenie otrzymać16.

Obowią zywanie w Polsce

Wspólnotowe przepisy regulują ce zasadę swobody przepływu kapitału i płatności zaczną obowią zywać w Polsce dopiero z chwilą przystą pienia do UE, choć większość ze

wspólnotowych reguł dotyczą cych tej swobody zaczęła obowią zywać już wcześniej. Wprawie polskim sprawy te reguluje przede wszystkim:

- ustawa - Prawo dewizowe; ustawa ta nie przewiduje ograniczeń w przepływie kapitału z lub

do państw członkowskich UE (oraz państw należą cych do OECD i Europejskiego Obszaru

Gospodarczego).



11

- ustawa z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego

wartości mają tkowych pochodzą cych z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz

przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu.

W Polsce obowią zują też m.in. regulacje w zakresie ostateczności rozrachunku oraz w

zakresie elektronicznych instrumentów płatniczych, które mają za zadanie dostosowanie

polskiego prawa do regulacji UE w tych dziedzinach.

W wyniku niezwykle trudnych negocjacji Polska uzyskała dwa okresy przejściowe w

odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych oraz tzw. drugich domów nabywanych przez

cudzoziemców:

1. Przez okres pięciu lat od daty uzyskania członkostwa Polska będzie mogła stosować wobec obywateli Unii Europejskiej (oraz państw członkowskich Europejskiego Obszaru

Gospodarczego) przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (co

oznacza utrzymanie wymogu uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji na nabycie nieruchomości) w odniesieniu do tzw. drugich domów. Okresem

przejściowym nie będą tak że objęte osoby zamieszkałe na terenie Polski przez okres czterech

lat przed nabyciem nieruchomości.

2. Przez okres dwunastu lat od daty uzyskania członkostwa Polska będzie mogła stosować

wobec obywateli Unii Europejskiej (oraz państw członkowskich Europejskiego Obszaru

Gospodarczego) przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców tak że w

odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych. Okres przejściowy nie obejmie rolnik ów

indywidualnych osiedlają cych się i prowadzą cych działalność rolniczą na zasadach

samozatrudnienia w Polsce, pod warunkiem dzierżawy i uprawiania przez nich ziemi przez

okres trzech, a w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim, kujawsko-pomorskim,

zachodniopomorskim, lubuskim, wielkopolskim, dolnoślą skim i opolskim - siedmiu lat przed

nabyciem nieruchomości.

Zasada swobodnego przepływu kapitału pozwoli polskim firmom m.in. na wybór inwestora i

kredytodawcy z szerokiej grupy podmiotów funkcjonują cych na JRE oraz ułatwi zakup

nowych technologii, mają cych na celu poprawienie ich konkurencyjności.

Polscy przedsiębiorcy w sporze z fiskusem będą mogli bezpośrednio powoływać się na

przepisy UE. Oznacza to, że po 1 maja ci, którzy wejdą w spór z władzami skarbowymi,

zyskają nowe argumenty wynikają ce wprost z przepisów unijnych, na straży których stoi

Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

_________

1 Orzeczenie ETS z 10 grudnia 1968 r. w sprawie 7/68 Komisja przeciwko Włochom, ECR [1968], 423.2 Por. rozporzą dzenie Rady 2658/87/EWG z 23 lipca 1987 r. o nomenklaturze taryfowej i statystycznej oraz o

Wspólnej Taryfie Celnej (OJ L 87.256.01).

3 Orzeczenie ETS z 1 lipca 1969 r. w połą czonych sprawach 2 I 3/69 Sociaal Fonds voor de Diamantarbeiders

przeciwko S.A. Ch. Brachfeld & Sons and Chougol Diamond Co., ECR [1969], 211.

4 Orzeczenie ETS z 26 lutego 1975 r., 63/74 W. Cadsky SpA przeciwko Istituto nazionale per il Commercio

Estero, ECR [1975], 281.

5 Orzeczenie ETS z 11 sierpnia 1995 r. w po łą czonych sprawach C-367/93 i C-377/93 F. G. Roders BV i inni

przeciwko Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen, ECR [1995], 2229.

6 Orzeczenie ETS z 11 sierpnia 1995 r. w po łą czonych sprawach C-367/93 i C-377/93 F. G. Roders BV i inni

przeciwko Inspecteur der Intvoerrechten en Accijnzen, ECR [1995], 2229.



12

7 Orzeczenie ETS z 12 lipca 1983 r. w sprawie 170/78 Komisja przeciwko Wielka Brytania, ECR [1983], 2265.

8 Orzeczenie ETS z 4 marca 1986 r. w sprawie 243/84 John Walker & Sons Ltd przeciwko Ministeriet for

Skatter og Afgifter, ECR [1986], 875.

9 Orzeczenie ETS z 7 maja 1987 r. w sprawie 193/85 Komisja przeciwko Włochom, ECR [1987], 2013.

10 Orzeczenie ETS z 11 lipca 1974 r. w sprawie 8/74 Procureur du Roi przeciwko Beno ît i Gustave Dassonville,

ECR [1974], 837.

11 Orzeczenie ETS z 24 listopada 1993 r. w połą czonych sprawach C-267/91 i C-268/91, Postępowanie karne

przeciwko Bernardowi Keck i Danielowi Mithouard, ECR [1993], 6097.12 Orzeczenie ETS z 15 grudnia 1993 r. C-292/92 Ruth Hünermund i inni przeciwko Landesapothekerkammer

Baden-Württemberg, ECR [1993], 6787.

13 Orzeczenie ETS z 20 lutego 1979 r. w sprawie 120/78 Rewe Zentral A.G. przeciwko Federalny Monopol

Spirytusowy, ECR [1979], 649.

14 Por. orzeczenie ETS z 31 stycznia 1984, 286/82 Graziana Luisi i Giuseppe Carbone przeciwko Ministero del

Tesoro, ECR [1984], 377.

15 Orzeczenie ETS z 14 listopada 1995 r., C-484/93 Peter Svensson i Lena Gustavsson przeciwko Ministre du

Logement et de l Urbanisme, ECR [1995], 3955.

16 Orzeczenie ETS z 14 marca 2000 r., C-54/99 Association Eglise de scientologie de Paris I ScientologyInternational Reserves Trust przeciwko Premierowi rzą du, ECR [2000], 1335.

Słowniczek

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI (ETS) - jedna z pięciu głównychinstytucji Unii Europejskiej, powstała 25 marca 1957 r. W jego sk ład wchodzi 15 sędziów i 9

adwokatów generalnych wyznaczanych wspólnie przez państwa członkowskie. Jako są dmiędzynarodowy rozstrzyga wszelkie spory pojawiają ce się przy realizacji traktatów i

dotyczą ce naruszenia prawa europejskiego. Jako są d konstytucyjny kontroluje legalność aktów prawnych oraz dokonuje m.in. interpretacji traktatów, wyk ładni prawa europejskiego.

Spory między Wspólnotami a funkcjonariuszami Unii Europejskiej rozstrzyga w ramach

funkcji są du administracyjnego. Trybunał Sprawiedliwości jest tak że instancją odwoławczą od decyzji Komisji Europejskiej.

JEDNOLITY RYNEK EUROPEJSKI - znany tak że jako "rynek wewnętrzny", to

zintegrowany rynek w obrębie UE (bez granic wewn

ętrznych) oparty na swobodzieprzepływu towarów, ludzi, usług i kapitału.

OPŁATA O SKUTKU RÓWNOWAŻNYM DO CEŁ - może być nią każde obciążenie

nałożone na towary pochodzą ce z innego państwa członkowskiego, niezależnie od nazwy tej

opłaty, celu czy sposobu pobierania oraz przeznaczenia uzyskanych środk ów, jeżeli ma

charakter dyskryminują cy lub protekcjonistyczny.

OZNACZENIE CE - znak symbolizują cy zgodność z regulacjami Unii Europejskiej.

Umieszczenie oznaczenia CE na wyrobie stanowi deklarację odpowiedzialnej za to osoby

fizycznej lub prawnej, że wyrób jest zgodny z wszystkimi przepisami Unii Europejskiej,

którym podlega oraz, że zostały spełnione odpowiednie procedury oceny zgodności.

POCHODZENIE TOWARU - zgodnie z postanowieniami Wspólnotowego Kodeksu

Celnego towar ma pochodzenie danego państwa, jeżeli jest całkowicie produkowany lub

wydobywany w danym państwie. W przypadku gdy jakiś produkt wytwarzają firmy z kilku

krajów, wówczas ma on pochodzenie tego z państw, w którym nastą piła ostatnia zasadnicza,

gospodarczo uzasadniona obróbka lub przetworzenie, stanowią ce istotny etap w jego

produkcji.



13

TRANSFER KAPITAŁU - stanowi transfer autonomiczny, dokonywany niezależnie od

zobowią zań do świadczenia wzajemnego (np. przepływ środk ów w celu dokonania

inwestycji).

TRANSFER PŁATNOŚCI - ma on miejsce wtedy, gdy środki finansowe są przesuwane

jako świadczenie dokonane w ramach swobody przepływu towarów, usług (np. opłacenie

towaru, spłata pożyczki, zapłata za usługę) lub osób (przepływ wynagrodzeniapracowniczego).

Źródło: www.infor.pl

jak korzystac ze swobody przeplywu towarow i kapitalu

Documents