1

dr Jan WinczorekKatedra Socjologii Prawa

janwin[at]janwin.infowww.janwin.info

Jak empirycznie badać prawo, i po co?

Wykład dla studiów doktoranckich WPiA UW,

26 IV 2014

Plan wykładu

Część I: Zadawanie pytań. Strategie badawcze. Operacjonalizacja

Część II: Metody. Źródła. Techniki badawcze.

Część III: Konstruowanie narzędzi. Analiza danych. Etyka w badaniach.

Literatura

E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN 2008

K. Konecki, Studia z metodologii badań jakościowych, PWN 2000

R. Lawless, T. Ulen, Empirical Methods in Law, Aspen 2009

P. Cane, H. Kritzer (red.), The Oxford Handbook of Empirical Legal Research,

Oxford UP 2010

Inne (przykładowe) źródła

Journal of Empirical Legal Studies http://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/%28ISSN%291740-1461

Journal of Law and Societyhttp://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/%28ISSN%291467-6478

Law & Society Reviewhttp://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/%28ISSN%291540-5893

International Institute for the Sociology of Lawhttp://www.iisj.net/

ELS Bloghttp://www.elsblog.org/

Podręcznik statystyki StatSofthttp://www.statsoft.pl/textbook/

Część I

Zadawanie pytańStrategie badawczeOperacjonalizacja

Badania empiryczne?

Jak jest?Jak może być?

Dlaczego jest jak jest?Jak powinno być?

Źródło: Tracey E. George, An Empirical Study of Empirical Legal Scholarship:The Top Law Schools, Indiana Law Journals 81(1)/2006

Co to jest badanie empiryczne?

Praktyka poznawcza:

1. opierająca się na doświadczeniu2. systematyczna (wykorzystująca metodologię)

3. intersubiektywna, dostarczająca powtarzalnych pomiarów i kumulujących się wyników4. wykorzystująca poprawne schematy

wnioskowań dla sformułowania twierdzeń ogólnych

5. zazwyczaj wykorzystująca skanonizowane techniki poznawania rzeczywistości

Empiria a nauki prawne?

Dogmatyka Teoria Historia ENP (socjologia, law&economics itd)

1 +/- +/- + +

2 +/- +/- + +

3 - - +/- +/-

4 +/- + x +

5 + - + +

Dwa ujęcia zagadnienia

Koncepcja płaszczyzn badawczych

Redukcjonizm

Zadawanie pytań

Jak jest?Jak może być?

Dlaczego jest jak jest?Jak powinno być?

Kierunki e. badań nad prawem

Badania skutecznościBadania efektywności ekonomicznej

Badania KOLBadania praktyki:

- korzystania z prawa- stosowania prawa

- orzecznictwa- tworzenia prawa

Technologia badania

[Zlecenie, zapotrzebowanie, zainteresowanie] → desk research →

stawianie pytań badawczych (konceptualizacja) → tworzenie

wskaźników (operacjonalizacja) → projektowanie narzędzi → dobór próby → realizacja badania → analiza danych → interpretacja wyników → sporządzanie

raportów → publikowanie wyników

Strategie badawcze

Badania eksplanacyjneBadania eksploracyjne

Strategia dedukcyjnaStrategia indukcyjna

Schemat eksperymentalny

Badania ewaluacyjne

Przekrój czasowy i przestrzenny

Badanie jednorazoweBadanie powtarzane

Badanie podłużne

Badanie porównawcze

Operacjonalizacja

Przełożenie pytań badawczych na mierzalne wskaźniki

Problemy:- precyzja

- adekwatność (trafność)- rzetelność

Budowanie indeksów

Jednostka analizy

- Osoby- Organizacje

- Terytoria- Zdarzenia

- Dokumenty...

Część II

Metody. Dobór źródeł.

Techniki badawcze.

Metody

IlościoweJakościoweMieszane

Metody ilościowe

Ustalenie skali, częstości, natężenia badanego zjawiska

Pomiar zjawiska na skalach (kwantyfikacja)Zobiektywizowany charakter

Ograniczony zakres interpretacji danychOgraniczone możliwości ustalenia

nieznanych cech zjawiska

Problem skal pomiaru

Skale:

Nominalna Porządkowa

Interwałowa (przedziałowa) Ilorazowa

Metody jakościowe

Ustalenie najważniejszych cech badanego zjawiska

Opis zjawiska poprzez pogłębioną analizę i interpretację jego własności

Brak możliwości ustalenia skali, częstości, natężenia badanego zjawiska

Brak możliwości kwantyfikacji wyników

Problem triangulacji

Triangulacja:

Personalna Teoretyczna

Metodologiczna Danych

Zagadnienie rzetelności

Metody mieszane

1. Równoległe wykorzystanie metod ilościowych i jakościowych (triangulacja)

2. Wykorzystanie metod które łączą cechy metod ilościowych i jakościowych

Źródła

Dane wytworzone przez badacza (reaktywne), np. zapisy wywiadów, zapisy

obserwacji

Problem: efekt ankietera

Dane zastane (niereaktywne), np. dokumenty urzędowe, statystyka publiczna

Problem: wiarygodność danych

Próby

Badanie wyczerpujące (kompletne)Dobór probabilistyczny

Dobór nieprobabilistyczny

Dobór probabilistyczny

Operat losowania

Dobór prostyDobór warstwowy

Dobór nieprobabilistyczny

Dobór celowyDobór kwotowy

Kula śnieżnaDobór ze względu na dostępność

Jaka próba?

Wnioskowanie statystyczne

Nasycenie teoretyczne

Źródło: http://www.research-advisors.com/tools/SampleSize.htm

Problemy

Obciążenie próbyDobór nieproporcjonalny

WażenieProblem małych populacji

Techniki badań

ObserwacjaWywiad

Analiza treściMetody projekcyjne

Obserwacja

UczestniczącaNieuczestnicząca

Ukryta / jawna

Wywiad

Swobodny- Narracyjny

- BiograficznySemi-ustrukturyzowany

Kwestionariuszowy

Wywiad

Bezpośredni (PAPI)Pocztowy

Telefoniczny (CATI)Sieciowy (CAWI)

Audytoryjny

Wywiad

Wywiad indywidualny (IDI)DiadaTriada

Wywiad grupowy (FGI)

Analiza treści

IlościowaJakościowa

Część III

Konstruowanie narzędzi. Analiza danych.

Etyka w badaniach.

Budowa scenariusza wywiadu

Logika konwersacyjnaUkład blokowy

Kolejność pytań (schemat lejkowy):Od pytań ogólnych do konkretnych

Od pytań łatwych do trudnychOd pytań niekontrowersyjnych do drażliwych

Od pytań o fakty do pytań o opinie

Pytania metryczkowe na końcu

Wymagania ws pytań i odpowiedzi

Komunikatywność pytań i odpowiedziPrecyzja pytań i odpowiedzi

Neutralność pytań i odpowiedziBrak pytań sugerujących

Zachowanie formy grzecznościowej pytańKwestie etyczne

Typy pytań

Pytania wg typu kafeterii odpowiedzi:alternatywne

jednokrotnego lub wielokrotnego wyboruskale słowne: np. skala Likerta

skale liczbowe, matrycerangujące

projekcyjneotwarte

FiltryZ wykorzystaniem dodatkowych materiałów

Pytania kontrolne, eksperymenty metodologiczne

Analiza danych ilościowych

RozkładyRozkłady wielozmiennoweAnalizy korelacji i regresji

Wykorzystanie oprogramowania

IBM SPSS jest własnością IBM Corp.

Dane jakościowe

Systematyczny zapis doświadczeniaTworzenie kategorii

- dedukcyjne- indukcyjne (metoda ciągłego porównywania)

Tworzenie kategorii n-tego rzęduTworzenie drzewa pojęć

(Tworzenie teorii)

Wywiad

Obserwowanie

Zbieranie przekazów

Realizacjawywiadów

Sortowanie

Klasyfikowanie

Otwarte kodowanie

Przetwarzanie danych

Nagrania audio

Nagrania wideo

Transkrypcje

Zapisy

Notatki

Zapisy Dokumenty

Weryfikacjahipotez

Budowanieteorii

Surowedane

Przetworzonedane

Wynik analizy

Zbieranie danych

Analiza danych

Interpretacja wyników

Ciągłe porównywanie - ilustracja

http://www.youtube.com/watch?v=nxIErzX3aQQ

Wykorzystanie oprogramowania

MAXQDA jest własnością VERBI GMBH

Błędy rozumowania

Korelacja a przyczynowośćZmienne ukryte

Przyczyna konieczna a wystarczającaBłąd ekologiczny

Zasady etyki badacza

Minimalizacja wpływuŚwiadoma zgoda

Odpowiedzialność za wynik

Anonimowość sytuacji badaniaAnonimizacja danych i raportówUjawnianie faktu i celów badania

Ujawnianie sponsorówUjawnianie osób mających dostęp do źródeł

„Zamknięcie” sytuacji badania

Kodeks etyki: http://www.pts.org.pl/public/upload/kodeks.pdf

48