j. van munsteren · de consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken....

30
Projekt : 505 . 6050 Ontwikkeling metboden van onderzoek voor voedin gs- en v oedermidde len met behulp van NIRS. (R. li'rankhuizen) Rapport 87.54 augustus 87 Literatuuronderzoek naar niet- d est ructiev e metin gen bij de kwaliteitscontrole van fruit en groente m.b.v. lichttrans- missie. R. Frankht.üzen en A. J. van Munsteren Afdeling Algemene Chemie Goedgelzeurd door: drs N. G. van der Veen Dit onderzoek wer d mede gefinancieerd door het Centraal Bureau Tuinbouwv eili ngen Rijks-Kwaliteits instituut voor land- en tuinbouwprodukten (RIKILT) Bornsesteeg 45, 6708 PD Wageningen Postbus 230, 6700 AE Wageningen Telefoon 08370-19110 Telex 75180 RIKIL

Upload: others

Post on 10-Aug-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

Projekt : 505 . 6050 Ontwikkeling metboden van onderzoek voor voedings- en voedermidde len met behulp van NIRS. (R. li'rankhuizen)

Rapport 87.54 augustus 87

Literatuuronderzoek naar niet­d estructieve metingen bij de kwaliteitscontrole van fruit e n groente m.b.v. lichttrans­missie.

R. Frankht.üzen en A. J. van Munsteren

Afdeling Algemene Chemie

Goedgelzeurd door: drs N. G. van der Veen

Dit onderzoek werd mede gefinancieerd door het Centraal Bureau Tuinbouwveilingen

Rijks-Kwaliteits instituut voor land- en tuinbouwprodukten (RIKILT) Bornsesteeg 45, 6708 PD Wageningen Postbus 230, 6700 AE Wageningen Telefoon 08370-19110 Telex 75180 RIKIL

Page 2: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

_, .•.

, ...

·. y

: •,. l ~

f'

' f

' • l

,_ c

. .:··'

..:. ·:.. ""

r .

Page 3: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

VERZENDLIJ ST

Intern: directeur sectorhoofden projectbeheer projectleider circulatiemappen bibliotheek afd.Algemene Chemie (3x) dr . ir . A.B. Cramwinckel ir. H. Oortwijn H.H . M. van der Worp ing . D. Is . Langerak

Extern: directie CBT (3x) directie '/[(A directie DLO directie AT directie PAGV directie ::.r directie LBVL ir. M. Miedema (CAD / KD) Agral in

Page 4: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

ABSTRACT

Li te rature searr::h on non-destructi ve hlÏ:lá~t:~~·~·Jmt·~--~f-~r ·• quality control of fruits and vegetables by .l~~gh;~ ~ V ;CV / tr·ansmiss ion ·· ' ' · · Li te:at~uronderzoek naar niet·-destructi ve me;t,i.~~en_: Pt j de kwal1te1tscontrole van fruit en groente m.b.v. lichttransmiss ie (in Dutch) . " . .,.p . , ., ; ,,. ~, ·· ·

r~:~ · .. ~)·~c_. , ; l\ ,., . _)· .... ·' tt, •

R. Frankhuizen and A. J. van Munsteren _ .. _ , . . State In st i tute for Qual i ty :ConttÖ'l ···of ·! Ägriëui tural · Products RIKILT, P.O. Box 230, 6700 AE Wageningen, tb~ .. Netherlands .

• ._:1

• .• ~ I ~' · ·.·: \ :.l ~< ,. ):;: . ~ ;: :,1 _:. 111

1' ' ., , • -. . (' l , · · ... : r • - - ', ~ ~ .' : , ~ ? ~ Ç • J • ~ ~- . . • ... " ' .I ~ -"

18 figures, 51 references. •I ' I ~ • ' ' ~ ) I

The increase in qual i ty control of ·,'d'g\~':i\?u1i'tu!F1Air flpit'dctû1cts',

especially of fruits and vegetables requi~es ~he development of instruments for objective, fast, accurate ·~nd non-destructive determinations of quality~de(jning .. parameters. · '. ,~ :· ,·:· .... /.. V :--:: 1 : ::· ~- : ·• :. · · ·.. .. •

Near Infrared Reflectance SpectroscOPY . (N~RS). p~actically gives only inforrnatl.lon :aboüb- t'he su'rfàqe of. á:. f.rample but no information about internal qu-a'Ï-itY ~- : :·. · · · '" The use of transmission spectroscopy in the vissible or very near infrared region can be a solut'io'n: · ·for~ nori-destructi ve determination of internal qual i t;y-dé(lriü'lg' par.ameters. In this repo rt an overview is gl.veh a:bqi.lt··'th'è methods found in ... the l i te rature concern ing transm~i.-t't'~nce s ·pebtroscopy for the determinat ion of internal qual ~:ty-deOf.ining·. parameters of fru i ts and vegetables. For that pu;rpo·~ .. :abou;t ,50. art ie les from 1957 to 1987 are collected ·ahd stud.\~Çl . .:.> • · ~ It · is conc luded that In frared Transm i 'ttáfl:b:è 'Sp!3cf,roscopy

t \ •. .,. ' . (NITS) in the wavelength region betweerr ~00 and 1000 nm has the ~ossibi~i~y of measuring !19n ~9-~.$:tf.?}t9.(~ v? ~- _ .• . ·1 1 ~, •. • qua~ 1 ty-def 1n 1ng parameters oof · fru·1·ts ,:.J afi(l vegetables. The techn ique is object i ve, fast and accurate and, 1 f!1e~~uren;-ents can be made without any sample preperation. rl~~~haent' on the size, shape and composition of the product different optical configurations in apparatus have to be used.

Ke;ywords: Quality of fruit, Non-destructive optical methods, Near-Infra r ed Transmittance Spectroscopy, NITS.

Page 5: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

INHOUDSOPGAVE

ABS!~C!_j~!Jf}f~~~J,) :)·1 F'. l '-' '.1:"•· : ~=-: SAMENVATT-ING · .. rt <' .,., 1 c. r ~.r ··f' .. ·'~ , . r.~1 1 ~~ 1 ~· 1

• (\' I., • • -- r '-,-. ! ') •; f',, ( ; ': ' • • INLË'IDIN(:;-: 1. . -· ·· : : . :~ · ·: , . ..• _ .• . •r ._,

' . .:1 . !:'1 :\_ , ' ~·- ~ --'t-• C)U .. f l .t: ·. : : 1 - • I (' •'

.. l

2. TECHNISCHE ASPECTEN ~ 1 J ' : '" ..... ~ ·:·~ •' 'I : f I f ! I .' • /

.. 2 . 1 T,HEOR!-~ ~l ~P~C,TROMET:RIE · .: · . .r-. 11 :-_ ... ,_ . - . -.-.

" : ! . -( .:· .-

~ .I

· ... ' ., ;~. . ''-1':~( . ; : .·. \ ~ · :.\: . ,_ . 2.2 OPBOUW EN WERKING VAN EEN NABIJ INFRAROOD

REFLECTIE INSTRUMENT ~ ~ : . ; ' ...

2.3 HET IJKEN VAN HET INSTRUMENT

~ . i .-y·~J~~A ~up.~pNJ?.E.HZq~K : r .. ~ . . • :)~ -· ··. · : .. . .. . . ..- .. . ,. ' .:. - =-· • .. :-_, \ / t' •"j ~- -

··~l. ·,.3' .:'·'1· tJf~Eio ~:Nci··:i .:. ::, ~~ .. ".-.-; :·:. · -3. i~~~~~N·stJr.ss tEr·E·ë:H~1rEK' ~Ê-N ;~ IN·~:~Ru~EN~~-N -

• . 1 , - ' ,_., ; • '•. j : : . • . , ~· ._· , . •.' .:, ~ !' I ,: . • .

. · ~~\ ;11 ~Q.'Jt ~E:P.ALlNq._-NA_N R:IJ·PH-EID).EN·.··ANDERE - : " ·- l<t<IAL' ITÈITSPARAME,T_E_R$ !: ... ~ ·1 •Y: 1. • ·'

·: 5:'·-·~rtERÀtÖu~ .. " . · ~- , ...... . '.

• ) ,_") ·_; ' . • . . \ j : ~=· ( .! ::- • .. ... ) .. •

·: · ~ f ] :~ r h .,..., ~ '· ) .. ": ... ;....:. .'i :~ :~ ~

· j •

~- ·I ' , '!· I , • ") : ·.. ~J ,!:; "

' ~ . , .• : . ( :j t i . J

.... -· :·. f> :t ~ : ·. ' - ' l ,! \ -~ .. . . ·-,; ;~ .. , ·:. .-r . -: -~ (. \.

. ·:I : , .. ,

: ·:- -~

. J

1

4

5

6

7

7

8

9

9 9

12 ·13 14

: . 15 17 18 : 18 I:

Page 6: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

SAMENVATT[NG

Er i.::; ~en toenemende behoefte ontstaan aan methoden waarmee kwalitei tskenmerkende parameters van fruit eri ' gtd~~te objectief, snel, betrouwbaar en niet-destructief bepaald kunnen worden. NabiJ-~Qfra~ood Refl ect ie Sp~ótroscopie · (NIRS) 'geeft vrijwel' àl'feèh· informatie , over. ;het ·-buitenste laagje van ' het m~~~~~~~fon t~e(;pv~~ ~~~t inwendige. Doorstralen met l1cht ~ln het. :z 1 é.htb~re

1 ~n t.h~t · zeer

nabij- infrarood ,.go1 .f lenÈit_egébi~d .~1,'\t:l .de ~ .opl;.oss ing zijn voor het n i et-destructï"tlf" ·m·eten ·van "i,i:iwend ig.e .... kw: a! i te i-ts~ kenmerkende paramet.ers ·vari•'ctez.ê . pr.oduktén' .. ,> :

~ . . , . . . . f ~ •

In dit ve·rslag ·wordt ·eèn ·.over·zicht gegey.en -v:an :de in 'de 1 i tera"tuur bes·chr-evgn :raèthod~~- om ·met ·bèhu-lp .van. ·transrrliss ie spect·roscopie ' inwetièflg·~_" '.kw~1. ·{tei'tsken'merk~~Q(3 · parameter·s van o.a. fruit te bepalen''. Hiervoor ,zijn o.a .; ·50 rr~le.v:ante : . . publicaties vanaf 1957 verza'me1d en· bestud-eerd. Dit heeft g~)leid tot de conclusie dat, Na_bij-:-Infrarood Transrnissi'f~ ' Speet·roscopie ( NIT_S )' -}:p )ie.t .' g'o lfi.·e_ng:t,'e~~bl.·e~ . van ·500- - ·1000 nm- g6ede mogelijkhedeb bied~ om n~et-des~ruc~ief ·cte. kwaliteit e n /of r~jphe'id va.n ,1 o . ~·· .. fruit te_,· beoor.de·len. ·De methoÏ':i'e is objectief, .. snel en.; betrOl,tWbaar. e.n · kan "Zonder· en ige -,:,o:~m van mons'tervoÓrb'èr.~id'i.ng worden toegepast. Afhanke 1 ijk van çie gro.ott.e., , vorm en. d.e sa_me.ns·te-lr=l.ing Van het te met~n produkt~ m~~t , ~~~~ui~~ WOFden ~~~a~kt · ~a~: \ ~-· : vers eh 1ll ende meetopst.~ l.1 .1ng,en. e.n/of .~ :f 1 be:r ·opd:acs · . ·

" ' • <

. : l

• J:. ' - • • • l . l .•

~ L ·' .; • :- \.I I .

. -·~ ' ;.- t . , . . '

.LI.'.

# • : •: : . l • •

! " .•

.. , • •, -r ._ .. ~

!· ....

• ~ ,"', ! ·:-:: I : .,., ' , L

: ·- . ~ ~ · .. r: ; :-.. . . ., . . ·; .::.-'\ . : :.·· ,

· < (. , • • ; '.' I • ~ I, •

I '

. , ._ . \. ( " .

.! \,

. 'J .-

. .; ,. ~- . ~ ' ' ... o • J.:, . ~;'' I : J •1' ,•

:-.t ~·· ~ .·. ,_j:_1 :' ., l7 ~

~ . , • ·:- • .'·' 7": • •• • ;1 r ;·.~ '; :: ' .

1: .. ... '· . ·•

I t !: • o

. . . '_ , .

• , • ." • f •• •• t • •

. . :-· :. : : ., . : ~= .....

. • . •. ~. i - ~ . : : .. : •. ·

·. ' · :. ·'.

·--· . -. . • ... .I

: .:· · .... - 6'' .. :,

• • A.

.: ; ~: .1- . 's .I )_i (. • · ' I

l ..

.r.··· .: ·,. ·.· I 'o,"

r_ '

·. ;;. . . . ~.. : ~ . ':' . . . ' I -. o • ' . . - ~ --

I . . . -. I· ...._. : f •f -:

' -, ~ -- 1. - ;.; :; . j ...

: .. ,,_, . . I ·' =\ ! ': :__4 ;, .. •, • "' ,' :' .,: • • ,-} ~(

' . : ( •• t \ r -: -· . · , '"!- • •

• < :.: • j • ·~-, - : ·. : ~-

Page 7: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

. .' l • V .'

-1-i ' . ·~ .. . :1.. . . , .:· .• :· · :·L. =-· . _ :~B I-- :11 1: ... : c ·. r.~i...J

1. :.~ IN.LEIPING ·)_!·;'-, ",,. :: ·J~ :J '".:.·-.':f:c, .:), ·_;

·,1- .. ·.: ··. :.-~ '); J.-:: · Z:.c' . -~ ~~ -= .. '.= r;~' ·t: _t:' .. 1: ',•' ~ ~, -. In cf'?. · V~re.nigde Stá~éri''on\.~·eor)~.· ~è~ ·qJ .)ntroductie 'van de

. m~cp,1nal'e •oogst - vari ~ pérz·r'k~n. :wa~rbij a.~le perz~ken in een k~er van ·de. ·b0ö~. w~r~e,r:ï. ' leé' f'uk:t;., ;behoefte .a.an een machine d ~e de ··pe:z 1k~~ :1·n ~-Ti ~~h-~Jd,sJ{_]~-~~S!~P. ko~ -~sorte.rer:. H1er'{oor . 1 s .<··een ' sö'rteermach ine· on;tw1kkeld ,. waar 1n het fruit m.b.v . . een :lopend'e· band ·door ' ee.~ . 1\chts.luis wordt gevoerd . In deze lichtslûis-' wo.r"dt. h~t ·fruit. _bestraald met licht. Het door het fr.u-i·'t 'get~èfi·ec.teercicih. \ 1 icht- w.ordt . via fiber-optics

. . ( g,l_asveze hl·) ·en ' 'f'r'l te·rs '€ie til'i1d · n:à'a~ ~-~·n_· dètector . Op _bas·i s vLap .. de ' hoèvee1he'{d•:•ch lb.ro·fy'l in' d~ s'ch i)• worden de perziken ingedeeld · :tri' ri:jph'eidsklas~e!1 ;: .. · · ' . ~- · . . ' •. . - ' • • , ! • ; ), ~ : I ; ' .. .' t. '1..' ; • \ • - . • 1 .. : Ook;·~in '"N.gd·er la~c;i- ~n>.fn ·d~~~e/i .j~~~-' m'á_chines. in gebruik voor

.. di verse .produkten\ ··;.v-aak' sb·ttet-'én 'deze 'ook op gewicht (b.v. kleur/ gewil:)ht- sor>teer-m'achine ~ 's · voor' 'tomaten en appels). D·eze -machines·1 zijn c6lnpu"tergestuurd. èn bij overscha~eling op een .. )and:er.• ·P·rodukb'· -i-s ·dè · frta:'c hine 'zèer · snel om te zetten. ·

• ' . ' ,•. : :_ • _· . . ,. 1 ~ , t ~.. - \ .-i -.. .... ~ .. .. .. . . : ;.;. ::: ·- ! • ~- r·· . • .... .- . , ~ ,

Na..dee'l :·v_~n: het· ,·gebru'ikt'e s'y!:fteem is. dat"' de 11ri jpingsgraad. bepaald w.ordt·.aat;) '•de h_·and:. vah : d·e ' l<leu~ ·~an de schil,, terwijl de ri j phe icl ~-zoal~ ~~ b6n~umih~ deze ·· ~~~aart in grote mate bepaa ld wordt door het inwendige van de .vrucht. Niet alleen de rijpheid is belangrijk voor de kwaliteit van fruit, maar ook a ndere parameters zijn belangrijk, zoals: uiterlijk (k leur, vorm, grootte) , structuur (hardheid, mondgevoel, droge stof) en smaak/ geur (zoetheid, zuurheid, aroma) . Deze parameters zijn veelal afhankelijk van de rijpheid.

Omdat kwaliteit zich niet door een enkele parameter laat bepalen is het meten van meerdere noodzakelijk. Dit wordt geillustreerd met een aantal voorbeelden:

Voorbeeld 1: Een onrijpe perzik wordt tijdens opslag wel minder groen, maar zal niet dezelfde hoeveelheid suikers gaan bevatten als de perzik die aan de boom mocht rijpen tot dezelfde uitwendige kleur. De kleur van de schil zegt dus niet alles over de rijpheid en de kwaliteit van de perzik.

Voorbeeld 2: Appels worden per ras in de handel gebracht. De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien worden de verschillende rassen door elkaar verkocht. Het is dan voor de consument nog moeilijker de kwaliteit te beoordelen. Hij kan, wegens het ontbreken van een rasgebonden verwachtingspatroon, alleen afgaan op het uiterlijk van de vrucht.

Voorbeeld 3: Tomaten worden geplukt als ze nog groen zijn, ::8 r1._1pen verder tijdens de opslag. De uite indelijke rij pingsgraad is o.a. afhankelijk van hoe vroeg de tomaat ~eplukt is. Een echt onrijpe tomaat wordt niet of nauwelijks ri j p tijdens opslag. De kunst is de tomaat te plukken als zij inwendig begint te verkleuren naar geel - oranje. Omdat

Page 8: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

- (-2-

niet alle tomaten iq .hetzelfde: st·áct iun'l :w'orderi"·gepfukt, · di enen de tomaten t~ worden· gesoi·teerd 'op· .'-ri jp·ï.h-gsgraad. De gangbare sorteermachines delen de tomaten in op· basis van uiterlijke kleur.

. r ~ - ! ; . - .. . '· .

Uit de voorbeelden bl~jkt teven~ dai de don~~ment bij dé aankoop op het uiterlijk van het prödukt -~bèt- afgaan, maar zijn verwachtingspatroon voornamelijk baseert op inwen~ige kwaliteitskenmerken . Om .beter te ·voldoe n aan de verwac hting van de consument i~ een ,indeling van het 'fruit ~n kwaliteitskiassen ge~aseerd op zowel· u~twend~ge als in wend i ge kenmerken noodzake 1 ijk. ' ·.

::· · -.. _

Onderzoek van het · inwendige van de vrucht is met het · · gangbare meetsysteem in de sortee~mach.ine niet mogelijk. De andere methoden die tot nu gebruikt worden (chemisch, fysisch en/of sensorisch) hebben elk hun eigen nadelen:

- Chemische methoden (voorbeeld: bepaling suikergehalte) zijn destructief, tijdrovend, duur en vragen speciaal opgeleid personeel .

- Fysische methoden (voorbeeld : meten hardheid) zijn meestal destructief, niet gemakkelijk uitvoerbaar en geven weinig informatie over het in~endige .

- Sensorische methoden (voorbeeld: smaak/geur) zijn het meest betrouwbaar als een redelijk groot panel (dat representatief is voor de consument die het fruit moet kopen) wordt gebruikt en in het algemeen destructief.

Via chemisch, fysisch of sensorisch onderzoek kan slechts een klein gedeelte uit een partij worde n onderzocht, hetgeen problemen op kan leveren bij de representativiteit van de monstername.

Uit bovenstaande volgt dat er behoefte b e staat aan een methode waarmee de kwaliteit objectief, snel, betrouwbaar, goedkoop en nondestructief gemeten kan worden en waarbij de resultaten z o veel mogelijk representati ef zijn voor de onderzochte partij. Deze voorwaarden leveren een sorteermachine op die niet "naar" maar "in" het fruit kijkt.

Doorstralen van fruit met zichtbaar lic ht geeft wel informatie over de interne kleur, maar niet over parameters als zoet en zuur. Licht met iets langere golflengte zoals nabij-infrarood licht kan wel informatie geven over die parameters . Nabij - infrarood spectroscopie heeft bewe?.en een analysetechniek te zijn die snel, betrouwbaar en goedkoop is. Tot nu toe is (o.a. door het RIKILT) veel onderzoek gedaan naar de toepassing van Nabij Infra-rood Reflectie Spectroscopie (NIRS) voor de bepaling van diverse komponenten in allerlei produkten. Het gaat d an echter om meting van he·t door het monster gereflecteerde licht. Het monster wo rdt daartoe in een ( o pen of met een glaasje afgesloten) monsterbakje in het instrument gebracht en me t NIR- licht bestraald . Het gereflecteerde licht geeft echter alleen informati e over het bovenste laagj e van het monste r , zodat malen van het monster meestal n oodzakelijk is.

Page 9: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

.. :~3-

Zo geef:t ,eeruc~(.l F.f,<?.t~i·_~roe_t i-n'g ; a--än-+~ëen hele tomaat vr i jwe 1 alleen· :irifor_m_aW,e f9Ker . de :· sohi:i·:. ·eri' r{iet over het vlees .van de ~töm_aat.. _ ·· ; : ~---: .~ ; __ ;: ~-.: · r: ,_ , :<: 1 ( • ~ •• < ·: :·. r. · ' ._ .. .. -

Doorstralen van fruit met licht in het zichtqare en in het .nabij-infr-~rq<;ie g9Jf :l.eng-teg-ebied~-kan de oplossing zijn voor

,, het nondest_rJ,.t_ot i _e;f, meten van -'dè )in-wend i ge kwaliteit . • J . • .1' ' • • • ,

: . r

0

j ' ' : ) ' \ :~ ' , · 0

' f ,' : •• 0

• • I' '0

~p de afg~ lqp.~n ~:)_O ;_ jaar zijn~ .d i.ve.rse onderzoeken naar non -destruc~i-eye · :metingen . van·., d~ inwendige kwaliteit van land - en t .l"l:inb_Ol!lW_produkten:- u i tgevoerd en beschreven. Dit rapper~ geeft in hoofdstuk 3:. een overzicht van de in literatuur beschreven methoden om met behulp van transmissiemetingen de inwendige kwaliteit van met name fruit te bepalen , In: het hiera-an voorafgaande hoofdstuk 2 wordt een inleiddbg gegeven over de NIR-meettechniek .

:·., ..... ' '- · J .

a : ( .. . ..

• .... • f 0 • ~ . : . :

:. ~-:_. ·:: . . · j. ·._ :, . . ~ . I' ... .. • .. ~ - . ~ : .. :_._: •'

'' ~:

. ~ . . .. . -~ ~ J. 7 .... :. ! • . .:.. -.

: .' ~. _:, :1 L : t-.; ;

( I

r. ~ ---=, ~·: :) :·1 .: .._1 f - , 1

· ·!· ~(~~- < ·: ~: -~ .-:;- :_. c·" .. I ·"" , I 1_...,

! : ... . . :: ~ ~ I :· ~=-· .. :: . .-=. .

• i'" • {

r • •• !.

:· :: J

.. !. ... !" ~ , ...

. f; ·. ·.:

r: ) ,_ - f~ ,_

. . ~-~: ... '.: :-- G : ' i ~ ·~-- ,..., ·" · . .

, .. i_. _: -:. :+- . , ~ , · J '~ : ..... ~:· r .

_ .. ' ï .. : . : ·:-: .: ~-~- r. .• . : ' 'i

.. . :

. , "" :·.·· . ..... ..... , I ' - ·- . ._ .. . J . . .... ·. t

. ,., ' ~-. : "' ~ 'o · , : • 1 I

.J l ,; . ·' . .

' .. ...... ::: ..

,_ .... :. - ~ :-

-~ .. ) . - . , J

. .... J ~

' ~ -. - ·' . ; ( :. , ~ ., .~~ ~ i ._·

.. ; . ~

J :· •

C· "' ' •

, . _·:. · ·:.··..::! I; ~ ·~ .. -~ "f ~_ ...... J ! !~ tT. • r !'-- . ; ·.:·; ::r.. t (:~ •• .

..... .J . :·· ::- ~-· IJ_-.; . ,

.,\_·.

l :

• I

f

!.

Page 10: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

..::. 4-

2. TECHNISCHE ASP~CTEN I' ").> I

2 . 1 THEORIE SPECTROMETRIE

I . I. \ . ·;V. ( I .

; • ; , :, : I

' , ....

Wit licht, zoals zonlicht, is een rnengse~ . van alle kleuren licht. Gras vertoont "bi} bestraling . ~et ~ 0it licht een groene kleur omdat de complementaire kleur -rood it) sterke mate wordt geabsorbeerd. Zo absorb~ert een groengekleurde

• . ( • I

oplossing bij doorstralen met wit licht de complementaire kleur rood. De ma·te van absorpti.e is ·,afhankelijk van de · concentratie van de stof' in qplossing ~p de gekozen lichtweglengte door d iër op lpssïng. Vo.p·r ~o ldoend verdunde oplossingen en bij gebr~ik ~an monochromatisch licht is dit verband tussen absor~tie en conceni~ati~ lineair (wet van Lambert-Beer) . .> . - . • Deze wet ligt ten grondslag aan de klas s ieke spectrometrie, waarbij metingen in het ult~av~olet (UV) en zichtbaar (VIS) golflengtegebied p~aat's vïqdèn . Naê\:->t deze kwantitatieve toepassing wordt spectrometrie ook gebruikt voor kwalitatieve toepassing ~ideqtificatie). Deze vindt met name plaats in het infrarood ~)R) iolflengtegebied en is gebaseerd op absor~ti~s ~an staling . bij . ~ar~kteristieke golflengten door vo;jiha.!ll!3lij\< . . oiganische ve~bind.ingen. Beide technieken hebbé~- ~oor- . en ·riad~ien; zo moet voor concentratiemetingen in ~e~ UV- of ~is-iebied de stof worden opge, ost en voor kwal i~t'à"t·i'eve ·· metingen in tlet lR-gebied moet de stof vrij zuiver zijn.

Bij metingen met nabij infrarood reflecti e spectroscopie (NIRS) zijn beide nadelen niet van toepas s ing. Omdat de reflectie gemeten wordt is oplossen van d e stof niet nodig en omdat bij meerdere golflengten gemeten wo rdt behoeft de stof niet zuiver te zijn. Hierdoor is het mogelijk in samengestelde produkten de afzonderlijke komp onenten te bepalen . Een nadeel fs.,1._echter ·o.at h~t ~~~:-~~pe::ct rum is opgebouwd u i t de afzonderlijke 'd-éèTspeÇtra v.an de verschillende komponenten . De afzonderlijk~ .~bsorpties van de komponenten versterken elkaar of wefken . elkaar tege n . Het is daarom haast onmogelijk : het spectrum he verklaren en de absorpt i es toe te schrijven aan . een,v l·\~paalde komponent. De techniek is dan ook voor een groot deel empirisch en zou zonder het gebruik van 'ro.~lc roproce~·~·ö;r·è.i) en computers niet toegepast kunnen worden . '1 '' ··

.,

Page 11: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

~'/ :- rr • ''t' t'

2.2 OPBOUW EN WERKING VAN EEN NABIJ' ' rNFRAROOD REFLECTIE INSTRUMENT.

. r \,'' ~- ~ . ~ In figuur 1 is schematisch de optiouw van een NIRS-instrument (Infra Alyzer) weergegeven . ,. . Licht, afkom~tig ~ iiri 3 ~e~ : energf~~{j'e . bron valt via een chopper, een gólfYêngteselector en ~ ~en lenzensysteem op het monster . Het mdnstér bevi~dt zich

1. '{ri · een houder, al dan niet

voorzien van :e'e·n~ ·:kwá:rtsvenster, ·)e.n wordt voor de meting onder een ó~ti~6h~ bol geplaafst~ fijdens de meting dringt nabij infrarodi .. li:ché" :( 1100 ·- 250.0 __ nm). ,(mdiep ( 1 a 2 mm) door in het mónstè .. r / ' ,~aarbij .b.~(j o~paàlde golflengten absorptie plàats ,/'ir1dt. Het 6y~rïge: .door het monster : diffuus

• • ... . ... , 0 : , • ) . ger·ef 1 eeteerde "lci 'oht· wordt door t .we.e . in de opt i se he pol

• • '1 ( I , , o ..

geplaatste de'telct"ors -opgevahgen. 'De detectors geven .een signaal af , dat door e en interne microprocessor of een c omputer verwèr"k'-6~ · wp-rd;t: to,t : ~~rt .an. ~ .lyseresu l taat. De hele meting '· d~urt~ afharike lijk . ~~n het aanta l g e selecteerde gb;r~len~gt·~?. · ·r.;(~~t . ) a,~r~·d_er .çian 20 tot 60 sec onden . .,, · . . . 0 • •

0 ' ~ ' ' •J ' 1 ', o ' ' f t

Opgemerkt( ·d Ï'ent . te· -worde_n tl.~~t· .. :met .de h\üd i ge apparatuur ook transr.eflectt'e ·em~'t+:ansmis's1e van v1oeistoffen gemeten kunnen·: :wo-:rd"e'l-l-: i t.Tl:-an\s mi ss i'emei:.i"n'i:e n ' , ~f'.n · produkte n zoals t omaten 1's . ." ·mët-' d'ei hu:id di·e· •:q;)p'a-r-~ tj~!,.(r .. biJ gebruikmaking van het_ go 1 f ler1gt·ege.tfFe~~ :van 1100 :;- . 25·oçf' ~nro _door een teko rt aan energ~e rt}:et · ~oo~~l-i::H~. (doord"_rtnFba'é.rt\~id .. i ~ 1 a 2 mm) . Ge bru1k- ~ah ko rtere !~o lfl engten kan m1ssch1en meer mogeli j kh eden bieden .

:' .. ·j·. :··=, · .

· L . , p. 0:: 1 2 2! · . ·:..: · f •• . ! ~· ~ :~0 :_ ! . .. :

·:, .

. , · .ï .r ': c \ ~ : . · .:. ~· : -: =. ~ ·~- .. -~ - ·- .\ ., ~- :'•, . r . .. :..1 : ; - ~.. . :

··~c~ -~~ - ~~ :~,·/ , :,B,.,_ .· . . .,., ·~ ~- ...... : ~ ~-. _.: _ · _ _ _ _ _ _ _ _ ~ _ _ _ _ mlrror

.! ' ·_ . :.~:~~ - _- - · . . • . :~:'~ ·-;, - . ~ -" ~; ~:- . ~ ).~ -.. ' light ... . ! -: . • . ·- . . - • ' . : .

J ·, I I

. ~ .

sample

. ·. ·:,,: :< chdpper' filter- whe"el (IA-41~

: : ·.·.·. :_ r~l . '· :. ··· '-' ~D)tDC.~I.MATII · · : · ., · - QA:..5l~ ..

~: ~ . .... ~ 1: 3c~e :1a tis.:~. ~ iCOr otel: l.-,q ;an ~.et o~ t 1sch ;1st~ea

t ln ~e n ~[ ~ S - : nst r ~ • en : i [~ir ~ ~l,z ~r : .

Page 12: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

. - 6-

2 . 3 HET IJKEN VAN HET INSTRUMENT ' · .. : ·'>"1 :·:. I<. , . ..

Het uitgangspunt van alle toepassingen van NIRS is de keuze van de golflengten waarbij gemeten wordt en het berekenen van z.g . regressiefactoren. Dit ijken van de methode gebeurt m. b. v een set standaardmonsters waarrriè'e· h·et vet-band wordt vastgesteld tussen de op het laboratorium y~lgens referent iernetheden vastgestelde geha l:ten ·of andere parameters en de bij de gekozen golflÈmE(t'en gemeten absorpties. · · '· : ·. Hoewe l de mate van absorptie - en dus ciè"k van reflectie -afhankelijk is van de concentrati~ (·fig ; 2) zal · i~ het algemeen bij een bepaalde golflengte niet ~ ll~~~ . die component die bepaald moet worden eeh:. äb's 'orptie· vertonen maar ook een of meer van de andere ·samenstellende componenten (fig 3) . Hierdoor wordt~ de k~uz~ v~n de juiste meetgolflengte in een samengesteld spèóttu~ e~n . kritische zaak. De invloed van de storende cömpo~ehteh · veroorzaakt een meetprobleem, dat echter met behulp ~an d~ ' st~ndaardset, het doen van meerdere metingen bij andete · ~olflengten in het spectrum en het toepassen van meervoûdig~ · regressie-berekeningen kan worden opgelost . · · · Belangrijk bij de ijking is dat de standaard~et representatief is voor al.le te onderzoeke n mon:=-.;ters. Bij het samenstellen van de standa~rdset moéf dan óok · gelet worden o p een zo groot mogelijke spreiding in chemische samenstelling en fysis c he structuur r Dit ·betekent dat de standaardset monsters van diverse hetk6mst : en . produktieprocessen m(~et bevatten. Afnàrike 1'1 jk ván het produkt zijn ca. 50 ... tot 200 monstèrs . rio~ ig ·. voó t het .· opstellen van een goed.e ijklijn . · · ~~,· ."1 .:'

Nadat met behulp van meervoudige regressieberekeningen de meest karakteristiek~ golflengten zijn gesel~cteerd en de regress iefa.ct.oren be.rekend, kunnen onbeker.Ci'e ' ·monsters s nel en veelal zonder . noerne.n-s-waardige rnonst'è 'r vbo'rbereiding geanalyseerd worden. .~; ..

. ·· ::._ . ) '

\ o

~ - ;· . . ..

~ ·~.:· . ·;

FISUUR 2: Reflectie is afhankelijk van concentrati e.

\., )"1

FIGUUR 3: De in9loed van een t~eede component in het •on ster ; ·

Page 13: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

3. LITERATUURONDERZOEK IC

r"j~ •• , : (: , -J ' .' .:,: . . ·3.1 INLEIDIN<? . . +r: _, . . · . .

. (~ . ,... .

·Dull .( 1.98q. i) g~'e-ft : éen overzicht van alle technieken om nondestructi~f . ~~ ~waiiteit en/of rijpheid van groente en fruit t ·e bepalen. ;I:echnieken die op laboratoriumschaal goede res1Jltat~n .geve~, maar in de praktijk (nog) niet toegepast (zullen) worden, zijn:

- Deformatie/c9~pressie Het uitoefenen_ van een kracht op de vrucht om de st~vig-heid te meten - :

- Geluid: ako~~tj~çhe impuls Het tikken t~g~_n, een meloen gee-ft een geluid dat afhanke­lijk is va~ . d~ -inwendige structuur welke weer afhankelijk is van de rij~beid. ·

- Geluid: De fvequentie .van het geluid waarbij resoria~tie optr13edt zegt i~ts ·r;>ver ·de inwendige structuut'.

- Ultr~~one tr~llingen Di~electrische eigen~ahappen

- Rontd~nsiraling F 1 uoresaer:t i~ ·-( ~ , Met name chlorqfyl ,f luoresceert bij bestraling met 1 icht van ·J.e j1.~ is t~ ,:go 1 f l!3ngte.

I' I • •

Een techótek .die .ir; de ·praktijk toepasbaar lijkt is "de layed 1 igh't emïss ion .. voqral ge~ i en de eenvoüd van de te gebrui ken apparatuur . . Het .... monster wo.r:dt heel•· êven bestraald met licht . Na hét. qr;yep-~v~n ~ !:1et i:icht .. straalt· ("emitteert) het monster nog everi li ch t -~it dat wordt gemeten: :

.. r. . . - '" .:.. ·1 ~- , c , ._ :

Dull besté.e4_t· .-~ r~h_ter, 1n zijn pubLi"ca-:t~ie de hfeeste aandacht aan transmis·s-ie· ... JJij . verwacht dan.- oc:ik in de komende .jaren een zeer uitgebr·é~d~ · toepassing w.an . tran~fniissiemetingen van groente en fru ît. -

Gezien de hoeveelheid artikelen waarin goede resultaten met transmi s sie worden gemeld voor non -destruq~i~J onderzoek ts in dit -rapport -derradruk gelegd op '~~ toepassing van deze techniek. Aan de hand van de Near- Infrared library van Osborn (Flour Milling and Baking Research Association , Chorleywood, UK juli 1983) , de ' NIR- library van Cowe (Scottisch Crop Research" I'nstitute, Pentlandfield Roslin Midlothian, Uk augustü·s .. i985), Techn i co~ Ne ar Infrared bib 1 iography van mei 1981 en de Pacific Scientific Near Infrared library van februari 1987 zijn, ca. 50 publicaties vanaf 19~6 betreffende transmi ss i eonderzoek opgevraagd en bestudeerd. - H ier.bi j . werden de ,_'i'q lgende selectiecriteria gehanteerd:

- Nonde·s·truat ië_f_-- Trans mi ssie

:; . - Groent,e_ ~n ·. <,f .ruit ·· · ·: · Kwalit~it e n /of rijpheid

': . ~ . ..

Page 14: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

- 8 -

Van de in de liter~tu~rlijst opgenomed t ~rttkelen worden in dit rapport alle~n die ' met rel ijvanie informatie besproken. De artikelen in de lijst gemerkt met * z ijn in overdruk op het RI KILT aanwezig. De tekst behandelt. de .-art i kelen zovee 1 mogelijk chronologisch, zodat de ontwikkelingen goed te volgen zijn.

,I • '

3.2 TRANSMISSIETECHNIEK EN -INSTRUMENtEN ' •

De principes van de transmissietechniek.en de mogelijkheden voor het gebruik hiervan in de kwalitt:rit.scontrole zijn reeds in 1956 door Karl H. Norris aangegeve.n (1956 . 1) . . Een jaar later ging Birth (1957. 1) hierop door en nog in .datzelfde jaar is het eerste artikel (1957.2) vei~~benen waarin Birth, Norris en Yeatman een eigengebouw9 app~r.aat beschrijven en resultaten melden. De afgeloperi 30 jaar ~ijn veel artikelen over transmiss ie-meetmethoden in de l .i t .e .ratuur -verschenen. Vaak wordt een zelfgebouwd of een omgebouwd instrument beschreven. De, met name in de eerste jaren, c ommercieel leverbare apparatuur was niet geschik~ om 'grote' monsters als bijv. tomaten te meten. De laatste · jaren worden steeds vaker resultaten met commercieel .leverbare instrumenten verme ld .

·, .• .J '

... .. :: , I : ..

· ..• 1.': .

IJ . I • A '., : •

,·'

. : :-', l

~ .I I

. . -·-~: . . · ... I

/ 1·

\I • .

Page 15: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

-9-

,·; ( 3 1.3 DE· BEPALING .. Y.AN•'Ö;RIJ'PHE ID . EN .: ANQERit I ~WAL ITE lTSPARAMETERS , '•, , • ' : : :'i 1'' ~: • I •! ;~ ; :.. . ~ I . • ' ' •- ' • • •' • ~ J ·-

~ ' I : .. -~ . : :: I • ;. . . :· ~ I.

l · : • : .

· r7

3 .. 3 . l ALGEMEEN ~-. ~- :· : ·: ' ~ ' ... ' I ' 4 .- ( :ij ,

. . -·-.. ~ :- -~ .: . ::• ;~ -~ ...: w - , -

De rijpheid van een vrucht is te beschouwen als een van de kwaliteitskenmerken. Bij het rijpen kunnen, al naar gel~ng de vrucht, de volg~nde verschijnselen worden waargenomen: - Grootte neemt toe · - Het suikergehalt.e neemt toe

,·,· .:..Het zetmeelgeh'ai't'e (appels) neeint . af ~ Het zuurgehalte 'nee~t af

.- De stevighei~ ;ne~~f af Het gebo'ndèn ·water· gaat .over in vrij water, de- structuur wordt losser1 ;,·· ·

- De kleur· verar:id Éirt/ H.et gehalte aan chlorofyl neemt af, de gehalten· aan ·gele'''en ·r-ode kleurstoffen nemen toe. (lycopeen, 6atóte~n. · anthocyanine)

. ), ' ' · .. _-. . . . Het spect·rum, dat bï-j ·transmissiemeting wordt . verkt'egen, is opgebouwd uit de div~rse ~e~lspectra van de afzon~erlijke komponenten . · ·: · ... · . Hoewel meestal een:"ctirre latie is te v(nden tussen absarpties (of absorptieverschillen) bij bepaalde golf lengten en de gehalten of waarden van een parameter is het niet o f nauwelijks mogelijk aan te geven o f d ie parameter die absorptie veroorzaakt. Het betreft vrijwel altijd e en combinatie van a bs arpti e s door meerdere parameters . Omdat de genoemde verschijnselen ook onderling met elkaar correleren is het mogelijk dat bi j (bijna) gelijke golflengte(n) zowel een goede corre lat ie voor bijv. suiker als voor stevigbeid wordt gevonden.

3 . 3.2 TOMATEN

Birth, Norris en Yeatman (1957.2) geven een uitvoer ige beschrijving van een door hen ontwikkeld meetinstrument . Het meetgede elte (fig. 4) bestaat uit een reflecterende bo l waarin de tomaat wordt geplaatst. De t omaat wordt doo rstraald met licht in b et golflengtegebied van 500- 950 nm . In het verkregen transmissiespectrum z i j n golflengten aan te wijzen waarbij de absorptie de inwendige kleur aangeeft. Een combi natie van vi e r g o lfl engten geeft informatie over de in wend i ge (groene of oranje) -kleur van uitwendig groene tomaten . Birth en Norr is h e bben later (1958. 1) een draagbare versie gemaakt en hiermee perziken en tomaten g e meten. Ook met di t instrument bl eek het mogelijk betrouwbare informatie te verkri jgen over de inwendige kleur van perziken en tomaten . In plaats van de absorptie te mete n bij verschillende golflengten werd de golflengte bepaald waarbij d e transmissie opti maal i s.

Page 16: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

- ~ 10-

c:J~UR 4: 3cne•a tJ sc he \COr i t ~il: n g .a~ lE : ~~aat 1n ~ 9 ~ee~eenne :j ~et r e i l 2c : ~r 2 n de b ~l .

OIGTAL Pt"' TOHE TER

' \

FOLR·FILTER PHOTOMETER

" . • · I ., ,. , !

F l5~o~IR 5: Sc~eta ·1an -een instr u.~~~ ~-. ':oor \ et 1eten i an .je ~ ~ ~e~Jl~e t leur van tJQaten.

Worthington (1974.2) en Massie en Norri~ (1976 . 5) geven aan dat met een instrument met drie filter~ (fig 5) tomaten in rijpheidskiassen in te delen zijn door meting van het verschil in optische di c hthBid (OD) 'bij 510 en 600 nm voor uitwendig g roene tomaten en bij·- sbo en 690 nm voor uitwendig oranje-groene tot. r.o.rie tpmate n , ·.. . , . . Naar aanleiding ~an ~e~ hi ~~boven . beschreven onderzoek i s door Watada , Norris .. Worthington en' Massie ( 1976. 8) een vervolgonderzoek gedaan naa r de correlatie tussen de kleurstoffen en de rijpheid . Chlorofyl correleert inderdaad

Page 17: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

goed bi:f 'ltet>ruik van 510 en 600 nm (rijpheidsklassen 1-5) en lycopeen blj gef~puik van 600 en 690 nm ( rijpheidsklassen 6-10). Er zijn - ~b.htè~. golflengteparen die een nog betere correlatie geveq .. ( re.s-~-, 710 en 780 nm en 570 en 780 nm). O'Brien en Sarka~ ~ (1976 .'-4) ontwikkelden een sorteermachine ,. '•

op laboratoriumschä,a.l die ·tomaten sorteert op inwendige kleur. De golflengt~~ - van 640 en 700 nm geven voldoende informatie , ze , _ g~y,:en echter ook aan dat transmissiemeting alleen niet voldoende is voor een rijpheidsbepaling. Ook reflectie (uitwendige kleur) is van waarde voor de rijpheid. Omdat Worthington (1974.2) tevens aangaf dat 60% van de zeer groene tomaten een te sterke absorptie van het licht gaf, stelden Chen en Natuvetty (1977.2) voor het licht niet door de gehele tomaat (fig 6) te laten. gaan maar slechts door een deel (fig 7).

Trontfll itltd tiOIII

l.oQIII dtttclor

. .. ' ~ ~. ; ~·

·t

.=:jUIJR ~: 3c ~ ~ .u t~;r.;~:;;1 ae tinq ' ~n eeïo ;2 ·~=~ : te .an .. :~Jaat, door ~etrul ~1a t 1~g ~an Fiber-opties.

Ze plaatsten daarvoor de fiber-opties . (glasvezels) voor de invallende en uit't'réd.t;mde . r~ichtstralen in een hoek ten opzichte van elk::far. '·Met dè in :figuur -8 afgebeelde proefopstelling ~ijn een aant~l experimenten uitgevoerd om de doordringbaarHeid·- v'án lich·t bij fruit . te bepalen .

'·'

..... ! .·-· ..

. . :...·

Lioht' from : souree /

.·: ... ~~. --;~1.. • • • . .

Lioht to detector

Oetection point

FI GG~R 3: ~ ·: Mola pnefopstel{ i~q. ~· ',je .. ~~o~-Jrlnqo~~rr.c'!.iJ dn · licht ! n'"frut't .. •~ é ''•èten. · · · c · :· · ·

. i _. : . t· -:..· :' . . -: :. . :.' );..:· l! .· .: .- .. . .

0

l • ~ C •: , ' :" ' , 0

:

0

:.. :: 0 • ,"Lt: ~~I

. ': :-- - :. ~ . . \. ·. : . ·: .. ' : . . ' ! .: :" .

: < 1_.

:·, ~. . .. , I

L

Page 18: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

)o .... en z w 0

.J 4 u -....

. ;: ·-"12-

-'-- '

CL 0 >----- d•4cm

~00 &00 70Q ~. WAVELENGTH,nm

FIGUUR ·~: Tr.ins:lissie·;oe.:tra van e~?n t•:aaat lirJ · :erschi I lende l iöt~ea!< r.qten i<!= .ïfst4nd tuss-.?n áe · t.l~cllende en u; tqaand~ lt~r~ ~strHl l . - . · ·_

r

d•3cm

d•2c:m

600

Zoals in 2. 1 is aangegeven is .de -absorbtie afhankelijk van de 1 ichtweg 1 engté (Wet . Lambert-Beer) : : Eeri · toename van i. 0 OD betekent een toename van. a~sorpt·ie van SO %. In figuur 9 is de absorbtie grafisch -uitgezet tegen de lichtweglengte (afstand tussen de .fiber-opties) .. Hi·erui-t " is af ·te lezen dat bij een li chtweglengte van 3 cm een .OD .van ca. 7.5 wordt gevonden, hetgeen voo~. de.bij deze pro~vèn ~e~ruikte de·tector de maxi\(Ïaal reg ~streerbare waar·de ·is· . .- Voor 'het doorstralen van, 'r9ene . tomaten met eer.-. d-o'Ors ·.-ede gro4er dan 3 cm zijn derhalve' nog gevoeliger detectoren nodig. Meten van. de inwendige kleur_ is ook b_e·l l3.n'grijk bij verdere verwerking van . de t _ómàten tot sap of .. pu.ree. Horvath en Horvath -Mos'onyi ' (i981_. 2) beschrijven- een. 8x·periment waarbij verschillende_ sa'pmengsel.s . v.an _gedeelteli·.jk- ri-jpe en volledig rijpe tomaten we.rden geme ten . Ze kunnen· met· ·grote nauwkeurigheïd ( c'o r 'relatiecoefficient R .. = 0-,99) de verhouding tussen rijp en onrijp in he~ - ~~~ ~ voorspellen .

. ; . . -. '

. j -. . , : .. ~ : ~ . ·: . - .

3.3.3 APPEL$/PEREN r ' •, '• i I

Birth en Olsen (1964 . 1) beschrijven een · ihstrumen~ dat beurse plekken in appels kan ontdekken. - De aanwe zigheid hiervan en h~t oyerrlJP zijn . van : de . appel - i~ goed aan te tonen door het ~e~schil in absorbtie ; te meten bij twee golf_lengten (76'6 ' en810nn1).: _-, ... · · -Rosenthal en Webster (1973.1) ontw·ikkel·den · een mac hine die twee appels ' per seconde sorteert op inwendige kwaliteit (inwendige kleur en bruinrot). Door vier filters te laten roteren in de lichtstraal is een snell e meting mogelijk. De inwendige kleur (chlorofyl) wordt gemeten bij 692 nm met 740 nm als referentie en de waterigheid bij 810 nm met 760 nm als referentie. Een methode om de rijpheid van 'Barlett' peren te meten , zoa ls door Wang en Northington ( 1979. 1) besc)hreve n, gebruikt

Page 19: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

dezelf4~ ~~'3 !~..l~f\.g;ten ::_~;;t ·-,:;.~é.t·s.chil ~r)· opti~che dichtheid tusse': ~ 690 en · ~~~ r~'r?· neemt. af b,i j ti>en~m~nde ~~ jphei.d . 8i .j het rlJpen gaa~ he~ : gebond~q water ,· over 1n vrlJ water. Opvallend is de ze~r. 9oge co'rrelatieco'efficient van 0 , 9 96 . Dull, Birth en Mage~ · (1~80. 1) geven .enkele -resultaten voor het meten van sacch~rose, fructose .~n glucose in appels. De correlatiecoeffioi~~t~n zijn resp. 0,894 en 0 , 802 en 0 , 807. Watada, Massie en ~'Abbott (19·85.3) leggen een relatie t u s sen de sensorische e~ bhemische kwaliteitsparameters van appels en de optische d)'dqtheid. Hoewel de rEflatie significant is, is de correl"atiè "{na>t;:.ig voor (o.a . ) zuurheid, zoetheid, stevigheid -en· s~pgl~heid (R= ca. 0.5).

3.3.4 ~ITVRUCHTEN: t' • •

Door Sidwell, Birth, Ernest en Galurnbic zijn de resultaten gegeven van tranSifli$s i eonderzoek van pru irnen ( 1958. 2). De golflengte waarbiJ .ae transmissie maximaal is correleert sterk met de suikers, zuur .en ·de inwendige kleur. Dezelfde auteurs leggen in 'een andere publicatie ( 1961. 1) een verband tussen de sensorische beoordeling van perziken door een panel en · 1t r ansmissi-emeti'n'g·e~. ·· Ze kunnèn de 'H·u c hten indelen·. -'il1 -.ll ri!jp.heid~:;klas·:!'let·i. Ze )ge'ven :oo:k aan dat h e t gehal te =.·:aan eh lorof·yl eer, .göéde g:raadm1ete·r is voor de

. . h . ct' .. . . . . 0 l") ' r 1 JP e 1 . , . 1 •• • • .. ~ •• • • ' • · •

De ste~i~heid. van . perziken i~~e ~~ti~n met· een penetrometer . Het fruit gaat dan echter verloren VÓi:lr ·cohsumpt ie. l'latada, Abbott .en Finney ( 19.76. 9) voor-spelden ·de· stevigheid van . vier culti~~~s ~oor :ro~ting : van de d~~fsch~~~bhtheid (OD) bij 690 en 740 nm . . D.~··.GQt.rel:atie is ' ,-·hoewel 'Significant, ·matig (R = 0 . 47- 0 . 77.,) .(1<->"f'.· . , ,._ .. -~--, .. ;' -~ t ·.

Kersen ~or~i!=n::PP: :.ri .jpheid ingede.e··ld- ·. n';.:iàr· het g.et1al te aan anthocy~n in~ ( cÏ·e paarse k leüi:<sto·f )' J ' '(eat'man·/:. Birth , Ernest, Bender en. Sidwe.ll · ('19.61·. 2 .. ) : s ·tellen voor· door meting van de OD biJ.'o78.0 · en. 6$5 nrn • de .béurS:e ker"s.e\·1 t .. ii't. te ·i>electeren en de goede., k~rsen .op···kleur t 'e s :ort"'êren door ·r·net-:l.ng van·· de OD bij 540 en .61;2 nm. · · · .. : ~·~· i :~ ~-- : : · .... Kaffk~ ~0 : ~zabaffy • « 1981. 1) · geve~' d~ ~esultaten van metingen aan verschillende pitvruchten met als parameters rijpheid (door een deskundige bepaald), het droge stqfgehalte, het zuurgehalte en de refractometerwaarde (suikers). Ze geven aan dat meting van het verschil in optische dichtheid bij twee _ golfl~ngten voldoende .' is -voor de · bepaling van ·deze paramete'rs': ··t ~. ~ · . :·, ;.. •_ · :·· . t ~ ,_: . : i .

Czabaf~~ d ~1~~5 ~ 1l .~~bruikt ,een 0ómme~6I~èi ~~ver~adr instrument : (Nel)tec ... 6450) om de Bijpheid . van ·àbriko'z'en te voorspellen . . . Hij ijkt daarvoor liet instrumeöt met d~or ' èen panel op . r.ij,~hei.d beoordeelde vruchten (fig ' 10) . ..

• ' · • • I \•! '• , ... : l ' "'~ " :1 : _. I '! ~ !

• j ' ' : • ~·· :.; ' •I H I ...- ; 1•: 0:: •

.I

:.; . . . , : - "" ... ) .1 ••

.. " I •' ,!. o. ' .,I'

' ,..._I; ,:. ·"'?J r . ".. -L

. ~·.

' .' J"! r .: ... t. '

",. L j . . ':\ ,~~v_ .. ... - . . • ••• . ( : l ,.. ..

.... )!.1 • . ,f .'

r . .'

.f ..

'• .. I . t

Page 20: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

-;~

0'1 0 -'

3 . 3.5 UIEN

l..8J i

l..29

520 570

( ~- 14-

I •

.' ··-- - ~ ... . -· .. - ·-"ll' l I ! 'I h l

'-\ , I ~ ~ . . . . l' :.

620

1;-r; ! I

... '1 ·

670 .

i ' !

7 20 · Wo v(> length ( n m)

F~:Jüi.IR ;,): ~r~ns:.iss1esoectra nn atlr i~ozero . !=onr iJ P \;rm, 2=nalfri;p \3v4l, 3=bl ;na r1;p (9 nl, 4 =ll.: .~ t o·.,.errijp

·. ··· .... • _ ... l •

. .l - ~ __ ; ·'

• L , ·: .. . ~ .. . . : .._ '.

Een . kwaliteitskenmerk vóor uien is he_t sujkergehal~e. Birt h, Dull en Renfroe (1985.5) .· bes é hrijven )èen 'NIR-instrument, waarmee het droge stófgehalte van uie~ _kari worden gemeten als maat voor het sui ketg~halte. Mèt beijulp van Riber - optics ( f _~g 11) wordt het in de ui verstroofde ._i'icht naa·r twee detectoren geleid . ~

( ..

-~ .. , ..:..

. ~ .. i-

! \"' .. .

- '-(1

Page 21: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

I

I= SOURCE

R= RUBBER CUSHIONS

S= SAMPLE

J= SCISSORS JACK

D= DETECTOR

f ! G~'l! F. 1 i:· •Jo ;telli nq ·;oor - ~, et 1eten tan kM ei! i te lt sV.i?rHer .~" •an ~~ ~ n Jet ~ehulp van. fi~er-cgti :;,

De correlatiecoeffic~ent is 0.996 voor droge stof en 0.970 voor de oplosbai~_e--·~·as-te ·· stof (vnl. suikers). De gebruikte golflengten (906 r: ~n 868· nm) zijn min of meer specifiek voor koolhydraten (suikers).

., . ~ · .. 3.3.6 AARDAPPELS

-.' l ·

Interne bruinkleuring ("bruin hart") is een van de negatieve kwaliteitskenmerken voor aardappels. Met behulp van rentgenstraling is dit te ontdekken, men verkrijgt dan op een beeldscherm een afbeelding van het bruine hart. Nadelen van onderzoek r~et . rÖntgenst~al ing zijn de kosten van de apparatuur · en - h~t ~i~v~ar vo6~ h~t ~beóieningspe rsoneel . ~irth ( ~960. 1, ) . beschri-jf~ ~. ;e·é\1 > .~eetm~tho"d~, _.,Tr)e·t NIR-l i c ht, die u1teraard veel vêil. l,ger 1s (flg , 12 en 13). In twee tests bleek dát resp. 98 : ~ri 81% van de aardappels ernet interne verkleuring met deze methode te achterhalen zijn. Het bleek echter ook dat ca. 10 % van de aardappels er ten onrechte uit waren gehaald . Volgens Watts en Russell (1985 . 4) treden de volgende probl e men bij deze · methode op:

- De bruine kleur van de schil heeft hetzelfde effect op de meting als de interne verkleuring. De grootte van de aardappel (lees: de verhouding tussen schildikte en aard­appeldikte) is van invloed op de meting.

- Beschadiging van de schil en de aanwezigheid van aarde op de schil is ook van invloed op de meting.

Een voordeel van de methode is dat ook andere verkleuringen te meten zijn, zoals groene en zwarte plekken.

Page 22: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

'i'' "~-~·

kAC• S~ONGC:

'IUIIlllt

'l: -ffi a

g -... !J

'.-16 -\ J .

"! :). ~ . -J .. '.:. OV.,OMT ttU YULfl"'-l l-. •'

,·, ~Y..C -~~OfO!~.IC .

t ·,' 1 I

,_. .. . I ·;;~ --·t:~ ! :::: -'j c.~e ut:sc.w 'IC\ir :t, ~ll t nq ;an de aardao~e l

!ee t ?en~etd ~ J l~~e~cerd ~~t scnu1•rubber r1 n~en. I •, ;.:.

··. . )·

I ,

·' '

'.:1

00

02

0 .4

o•

0 .1

10

u $0()

' •

\, . .. J

FIGUUR 13: Transatsstesp~ctra ~van .. e.en · ~r ~i·n ~r_t · - ~~.:- · -~;~ ·r·

· ·' . ..

aarddppels •et en <onder

;,; . .

"<)UfO • • fH M(A'U

Page 23: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

c:;;~ :~~-;~~~-~.~;: ~-=~·Kl . fl~ ,.,_.~;; I ' ·· ,:..;.. ·:fiil - - ·· ·-· ~~~

3 3 7 D fVERSE PRODUKTE~ .WU. . ;i·:.·~ • ' ... ·' r ... "' f!.:, :ft u a -' t' •

o ... ~ .. ~ ." . ~~';{i tr~ -··. . .· Zwarte bessen '"worden· n ~·i~I~·Á ls . :k~;·sen en (blauwe) druiven op rijpheid ingedeeld naé~ · h~t ge~alte aan anthocyanine (de paarse kleurstof) . Deka~os en B~rth (1970. 1) vinden een hoge correlatie tuss e n in rijpheidsklasse ingedee l de kersen en druiven en h et verschif.· i ,~l opt'i,'s che dichtheid van 760 en 800 nm ( R - 0 9 3) ' • "; . ' I \

- • • ' t .• '.~. ; ; l . t·~ .'

Kri voshiev en Chalukova' {::1 1981. :3) geven voor een aantal produkten d~ . g.ol_f l .er_s.tepa ren aan .~~.a~~ex .. -de r ijpheid te b l · ><zJ · ··· l· ··t · d · ,, ...... ··-ä ··"··· d , " epa en 1s . l _',_e· ~ ~~E'tf~~ .l?~en-·· .e :· r-l .. t.~!le l ; aan · e atnarne van [1et c hlorofy lgehal_t-e.. Z.i. .j V inden Q.ari'.·ook de ho,~gste correlatie bij de pr·odt./kten waar : hé't kletirvers~cbi -1 tqi;sen onri jp en rijp het ·g r obtst is ('tomaat ). It~ de' figuren 14 t / m 17 zijn transrnissie~~ectra ·g~geven van diverse produkten .

. . '.!··.,

. · . ..

100

... ~. · . 1i , ~·~·: :~ ~ ·:-: ~':-· - . ··: ·.~ . .: .:· V .,

--------.--;i _._ · :~ . ·; -: ··._.:.·~: ._.

w u z ~ 10 .... ~ Vl z ~ .... w > ~ -J w a:: 0.1

0. 0 1 +-.,.--r---r---r--.-.-,--,--500 550 600 650 700

... l j .

..:.. 100 ~ ~ w .u · ·z · ~-.... 10 i Vl z <( a:: .... w ~

~ _, w a::

I - I

0.1 +--.---.---.--.--.---.---.--.-.~---.---.--.--:-t--

WÀVELENCfTH .(nm) ('• -~ . .... -500 550 60_0 . . ~SQ. . , 700 750 800 850

WAVELENG TH (nm) ·: lr':t ·. ; ! SJ~R !4: franSIISS iesoec~~a 1an · ~aqyar 8~ys ·

:=çeei.' ·~rcen , 2=gee l, >vnri~e . 4=~r<!o)e.ro?d( . ·i :;-.~

-~·· ~ 100 t------0

.. •,

w u z <( >->- 10 :l: Vl z <( a:: .... w > ~ _, w

i ,.· ( I f I

. ~ \ . < • l.

a:: 0.1 .. 1--.~~~· '~-_,..·__,.· ;_,' '_· L-.-: .. _· ~~ I, : l i 500 550 600 650 700

WAVELENGTH(nml

,•

F~G~UR 16: TranSIISSiespectra van ~tta ;e :c1aten. l=çeel igrcen, 2=çeel l ~r~n!e , 3=0ran;e, 4=aran;e ·~:j,

-100 ~ w u z ~ 10 ....

..

~-- . z <(

·a:: . ~· ~ ':· . 1 , ~ > ~

~ ' Trans• iss lesoecua"'' an : be 1r:;r~n ' ;H~:i1 l=qeel :qrcen , :=ro~l, l=rcGa, !: ;~ r ~ ~rr:ca .

·. ~ i : • • ·, = J f :: I S. • .:. -,i ! • ! " ~·\ 0., +-..---...--.,---,-..,.--.--:-r.",."...-,--.---,---.--.--.......--.-~

500 550 s· o . 65ó 700 750 800 850 900. WAVELENG TH (nml

F!SUUR 17: lraï. ~ I ISSiespectr.s ;an 3ar ~ .:: ·. :;· :· l=ü11fl )p, 2=h.alf (l; p, ~=ri J P, 4=o~·err : :.

Page 24: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

':. i- 18-

3.3 . 8 KERSEN .. . .. .

. . • . .... , .·- ' ! ,._ · ~)~ ::' ' j :~'J 1 . . . f

Law (1973 . 2) beschrijft . een m~thbd~ 6m,event~eeJ · n0g aanwezige- pitten ·- in ·machinaa'l <?nt·pltbs . . ker f] en .-. ,tï:: .kunnen ontdekken door dóm:~·str'al ing~· met ·· 1 i bht ;. ~. H :i,J, ~1 ~ -~b.li'U i kt. golflengten (800-830 nm) waarbij het ' ib~6rbtieverschil ~van een pitloze kers minimaal - iiL' Een - ~ .i t ':_gè~ft :- ee~ : verstrooi irig van het licht in de vrucht '\ 3n dus een h9gere absor:;-ptie.

! .- I j , • \ ·, .._ t • •

• 0

0 { ,: ' I : ~· • ; j ) o ' ! • ••. • :) • .... . .~. '

3.3 . 9 GRAAN ,- \ _.; , ;j· \. ,·· ,

. ' ~ ,·,: De transmissietechniek is niet alleen voorbeh6~á~n aan groente en fruit , ook andere prod_ukt.e9. z.ijn goe.d . te meten. Hoewel verreweg het · ·merendè~el ·· van dè b.i.J'd it . oqd ~rzoek

. . -. ... · : \. ' ... . i , J •

betrokken publicaties betrèkkü\g heÇ>ben : 0.1?. ,-.re~u~ taten verkregen ·met door ·de on'der.zoeker'$ :2;eT:fg~hc)uwçle o. .. q. omgebouwde a pparatuur i s · 'è·~ .,d_ Eb - ~a.à.'1t s ty _ - j_à~:-~_Q .. eën di_Ji_. d.~li._ike belangstelling bij NIRS'..:. fàbr<t'kanten ont.sta.an _voor -het produceren van NI1'S ..:.appara·t~u.r . E.en_ v.àn _dè .. f.i t~ rna's di8 al commerci'e e 1 · leverbare· NTrs-·apparatuu·r '_l_è-ver·t . is · de firma Trebor. Deze firma bFè~gi o. ~. e~n ' serie NITS ~apparaten op de markt speciaal ontwikkeld voor de -bepaling van de samenstelling van granen (1986 . 2) . Voor de me t ing met deze apparatuur wordt een grote monsterhouder volges tort met hele graankorrels en in de lichtweg geplaatst (fig 18). Circa 10% van het invallende licht met een golflengte van 700 tot 11 00 nm blijkt een laag van 2.1 cm graankorrels t e passeren en geregistreerd te worden door de "silicon"detec tor. Williams, Norris en Sobering (1985 . 2) vergeleken deze transmissiemeting met de meer gangbare refl ectiemeting en kwamen tot de conclusie dat de nauwkeurigheid van de analyseresultaten bepaald met deze apparaten volledig vergelijkbaar is met de resultaten van de meer gangbare reflectiemeting.

GLASS WINOOW

MONOCHROMATIC LIGHT

MET AL CYliNDER

SILICON ~--- DETECTOR

2 cm dia

FiG~UR !B:Monsterhouder g ~ vuld net hele graankorre ls .oor transaiSSie ~et1nqen.

Page 25: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

- fl _--1.9-

4. CONCLUSIE: Nabij Infrarood Transmissie .. Spectr0pçopie . (NITS1) biedt in het ~olflengt~ge?ie~ . y~n ~ :5o'? ... l-~:1 ~,o.qp, , n~ .- g.~~~Çie .: ~ogel i .jkheden om r:n~t-destru~rt .lef -~~ : kw~.+..~t~j,~ - ~n./pf .. ,r~Jphetd~· ván o.a. fru 1 t te· beOQrde1. ~n ·. · "'~ ~ · _ .... .: . "' : ~ (. '· . . :_'· ·.-·:· .

• ' . . ·~ · - , . ; . - l l ·- ·- . J 11 ...

De. methoct~ :· ls ~ ~? :~~c~~ef ' . ~:snel _ ~t~ : ; l;>E!tpgJywbaar en .kan zonder en 1ge vorm van · · raonst:ervoorb~.r.e 1d ~~g -.- to~;?gepa~ t wc~rdBn. Afhankèlijk van ·de gtoott~, vorm en samenstelling van het te meten produkt moet gebruik worden gemaakt van verschillende meetopstellingen en "fiber opties". J •\

AANBEVELING .. , -·. , :

. -. . . ~ .... ~ , . :- : ~ ... "' . . ·~

Gelet . o~<de - ~oenem~.'t'l'9.~ vr,<';'-ag ,_..OB<fr,. n~.et ~des,tructieve en objectieve analyse~eohnièkeó Bn de mogelijkheden die Nabij Infrarööd · Tráns_r~is_s\1' '~.I?.~·Q .t- .ró.s..ç_op ie ( t~ ~!TS) ~ .. ~,;:ct t voor· de bepaling v'an · kwaht~Ï t!:fK.en'rne' fJ,<~t~Jcl,é pärametet:~ van o.a. ft·uit is aanschaf v~rf ~.een Na~ ij, In :(r.;a.t~ÖG.9. ~ Transmir; .S? i e Sp~otrorneter zeer gewenst. -·rn v;-'rb~}id "m~~):f-~ ' ~;>~r/'?d. ~f{d~:l (L_ex il-f~· U t e i ·t in meetopstelling is · aansch~f .·yan :een res.ear..ch-ar~ :~byzer · r

inc lus i 'èf ft ~:er.-o.pt i ós ~e·f ' ~"~est .. z)pv.o 1.. ,, •; . . ' -.• - • 1~ :.l J:; - ".: • . , • .. • \ • .._ ~ •-, • .o, ' ' t ' • '• • J •

:. ·.' ~ •: : ;' - ""': ;._') ,_· 1' .: .- • ··~ ·,·•. • •, •.: ! ' I

.. -· . . - '

.. • J

. r. . : ... :: '. ;__ ~ ":: ·_. . . ,. . . c. ' ': ' : ,, • .· , ... ~ (. !: .. . .

; . ~ - ';. ... -. .. -

• t f '

... :

0 • ' •• •

; J. .. . ,_,

.. :. .. "(. ~-

·. · .. :-· .~ - ..... " t _ .. ,.. ~ . I

!.-.. ~ ~ ~

!· ,. •··· . .!" :·

r-1 .' ·. •. q._.:: 3" ., -

'J ·.' ~ .. ç

. i ...

-. . "": . r .

( o';.,.

· ' · 1..

.) I i .. • : - ~ J

. '

.,_ .J , _._ .. _ :-

Page 26: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

,.

File: Li lERATUUR ! ) t • . ,. •. r = J

Report: 1 i t l abe l

1956 . 1

1957. 1

* 1957 . 2

* 1958 . l.

* 1 '758. :2

* 1960 . 1

* 1 (76 1 • 1

* 19 6 1. :2

* 1LJ6:2 ,

1 96'1 . 1

1965 . t i · .

lfi

k.H. Nnn- is ; ' • ~ • _.. ! ; • I ' I • · ; • f.~ Mea ~.ur- ement o~ .~u~,l. ~.t y ., ,in ,. f o.q d s ·;.;\nd 1 agt:- i c ultLira 1 c o mmod i t _i es _by pt]ys_l cal . met):lqd_~. '-', , ,-_ : . · Proc .·· ·r-ir· s·~ :~ynip o'sit~'m ; or; Fo_qd F'h·Y.·SJi'c~~ !San Antonio,

G • S • 8 i r t h . ,. _ , 1

Lool : 1 ng i nsi dê ~-r:--u ,i -t t: · .~;_ Agr 1 ~01 tural Ma~k~tings 2

. 'I .

< 1 95_'n

I . ·. ( j •• _._ ..... ,

, ~ _2 ' 3 . '. ; I ! , : .'.o.'l · . j:' . ) I.,

G . S . Birth, K. H. Norris, J.N. Yeatman

T e :-: as

No n des tr· uc ti va me.::l.,SLt_rement_ . of: .;i nt~rr.na.l .c-o l or of toma toes b ·r· ~. p~:::·c tral t~· an.s!·~,iss ion • .. ,r::·,, .. : 1 :.-. , ;

Food 'rechnol og y , 11 · ·< 1957 > , 5_5:4~~_5;7. ,;, ::. . . · 1

- · ~ . G . S . Bit- th, f::: . H. Nori--.(s

An instr- ument _ -~~~ing . ,1 i g t1~- tra.ll .~(lli ·t.tëlnC t=> .f ·or nondestr·u cti 1 . . me c~sLn-ement. of frLiit (Tlatq~ i fty ~ -· · ·, .. :1 ) .:,,_, _--.

Food -reè't··,no'log·y ·, 12 <1958> , 59,2-:-~.9~ . . ·.··;·,:.

i •'>-:- . . ·- · . . - . .. :.' ~ -. :.- '1

J.V. Ernest, G. S . Birth, A.P . Sidwell, C. Golumbic F v d u.:..:dJQn of 1ig,tl~ transm~tt?-nce. t.ec hn iquf'?s for· maturit y m<=;a SLW e ment of . ~ VlO . '1 ~\t- i ~ti ~!;? q__f ; p_n.:tne -:- t ype p 1 LlffiS .

Food T e: :::: h nó~ o g y , 12 < 1958) , , ~95 :-·.f,99::r· ~ .·-:,( .~ . . . I .. - . . J . :, . •• • • ... , •• ;

G. S. Birth A n o ndest r uc ti ve .. t !fc;r,.n i ._que 'f or . d~~ ee;·t i r:rg i' nter na l d isc ol <?~""at i on :, ; i h . potato~~ · . . · ·:c· : :! :! ;·;·:", ·· Am er- 1 c a n f·ot c:;. (oe . ,1 OLir na 1 ~ -= 37, ,( 19p( l) , - 53,-6 0

:; .. .;" . . . - . ,,. -:-J .,., .., '

,~;.F' . Sl d ~·J e l1 G . S . Bit- th, J.V. Et- n e st, C . Go l u mbic Th e u s e o ·f 1 ight .. t.,r.. ~ r,ls r~it !, a r_-, ~~ ·•t:e ç:;b r:d- qués ·: to estimate th e c hlm- op h ','l l c ontent _,ç nd ., ~t ~g e ._,of .. (Tl.:d; w - a t i .on of El ber-ta ~JC::· ac h e s . · :. . . :·! . • :. · ,.. F o o c1 l echnol o g .y,' 15 (1 9 61) , 15--78

. ( . J.N . Ye a t man. l ~~S . Bjrt h , ~ - ~~Ernest , R .W ;8ender , A . F' . Sidwell S p ect r-opri ot o méf t- ic e v ä l uatiG_n ·0.{ .An ,thoc:.y a r:1 in pigment d e ve 1 opm,ent and se; a 1 d d a ma1g ,E; tn i, n ta-et red eh en- i es .

\ Food technol o g y , 15 ( 1961> , 521-52 5

.. ',J

R.J. F: _o ,r1.a..ni , . F . C .. Jacob , .C .M. Sp r-·.oc.:J;·p •F .• · G . Mi tch e ll Lighe txànsmis_sion ; ~h~r~~.c::·t;El t-. istic s- of f r·u i t matL1rity. Proc . 16t h Interna tiona l Hort. Con g r e ss, p. 339

I '. I •. :~· ·, t I~ :· • • H ·

ç~- ~ s _. --~~ t- t. .h, f ·J ,· -- .D_._l,s _ef1 . . . Nw,· dt:s tr-uctivt.• det. e ,c.t .ion of water- core r-in Delicieus .• . ...J. . \- . appl e·:; . _ -~: -.ç: :.· ., Am . So c . Ho~~- S c i e n ce , 85 (1964), 7 4 - 84

) ~ ~ • .I • : 1-. ' !~ •·· .. · . }~. :-;~~· ···. -~ /:t~l

,_J ·, t,J .. _ '( ,~-~-}~~p.n ' ~- h· fi~ ,Nprri. ~_-;,. L' : . . r. • •

1 E v c:::luat 1n g lp:t Ef_!:"9, t=d ~ .-q,t-ta,l tl ,t !y , pf·. app:les with' new aLtt e mati c f t" u ï t s m - t e i- • ~ . . .- . · -~ , . c .

F ood Tec hnol ogy 19 ( 1 ~65)

Page 27: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

F i 1 e: LITERATUUR Report: 1 i t 1 abel

1965.2 G. S. Birth, K.H. Norris . . . :. ,. The ; diff·ereri't'è'è · mèter j .for ' m'ea'sLtr:_ing ~ .nterior qual it y of

foods and ·pT'C;Jm\-?rtt·s in :bïb{qgicáJ tissues. ·, ' USDA ; : Te'otir\~ . :jBt::ïfl. ' 1 3 41. ( 1965.> ; · 20 pp' .

1968.1 J.T. Worthington, J.N. Yeatm~n . Matur i t y separ at i on of1 'gre'en-: tomatoes by 1 i ght tt-ansmi·ttan<{'é·. : · ·P '·~-' ' · r· · ' · '

* Hort. Sc ience, 3 <1968), 99 . . , . ' , :, ·-:. . ' I 1 • ·. I = . . '- rio

1970. 1 ' ï E ·. O:.t, •DeV\:\zos; · Gï,"S·. : · -~Bt r"th ·. A maturity inde>: -fbl-- .- ·h ·lllèbè-r.ries Ltsing light transmi"t-tánce· . • . ·· .. : r · : · :o _ · ·

* J. Amer. Soc. Hort. Sci., 95 (19{0), 610·-614 ?I

1972. 1 .. : Ei·~ 8'~ .. 'Au-1 enhäèh ~- Y . N·. ; ·Yeatm~an, . J. T. Worthington Quality sortin~ · ~l~ ~~d Oel1ci~um ~pples by light transmi·sS-ion· ~ · · · =' · 9

: ~-Mar ket Researct-, Report ~36_, .< 1972) , USOA/ARS, Wa~h i ngton 0. L...

. ·., \ : . I . ' ·. ·. ( [ ; . .. . > • ~ . . . . I J . :: I . ..

1972.2 ., J :~T.-, ---i Wbrthi-h'gtoh, ?. 'b.R··. Massie, ~~:~H. ' Norris, A.E. Watada : ~ "Deter .. m·îna_tif!n _hf /r(~_ t"t:/Y..it :~ and' rát_. e of rip~ning of intact

tomatoe·s · by :1 ight :.L'transmi ttance techni que . * Hort. Science, 7 (1972), 32

1972. 3 ·: : ·, fX. W•:~ r Pef.ln·ëy, '> \J! n !· 1Wái-ttHfrg~ór, ·:--· ' ·. Predietien of toitl~l êr :, r 'lp eriinif "t1mé 'b y use mèa~drement nad · stá~~~~ ~ ~e~~~~aiures. Hort. Science, 7 (1972>, 32

• J '-. I 1

•• I I Î .. : ' ~ 0 - . : • , l.. t .... _: J • '• • ~. .-

of OD

197.3.1 - R.D.Il:· Rösent:hál ·~1 ·' DiR ·I "· Web'~tet'- · . IOn -:= l:.ine · system · sÖfts '-· frL~i· t ::on basis of internal qLtality .

* Food Technolog y , 27 (1973), 52-60 ._, - c ', 1 .- \ ; : J

1973.2 S.E. Law . . ~- - · Sé-at-tér· ;öf· ·n 'éar-i'rrfrar·eèl ·rë(diat{oii ' t:{y che'ri-ies as a means

: .of .p· i t :d·etect i ó"ri. :. · ·. · · · · ,. T ··

* J •·. · o·f" -Food s·t~'i e ·n ·ce {ï :· 38 ( 1973) ,- · 1.02:- 107 ~ t ,. -- . \. ..;:. : : : ...

1974. 1

1'

1974.2

*

G. Krivoshiev Automatii:..Schl:?s ·F arbsó"'rt-feren van Onrt~ ruc:·t.:i', !19' -' < ·1'9'1'4-> ', f40:...,1 '4B

. • -~ -· 1 s i: i .. . .. i ·. l ; . f ~ ~ - ~-, ' l~'- ;

lómat:enfruchten. ; : , }

J.T. Worthington A 1 i ght-transmi t tancé ~techni què ·for ri pen i n·g rat e" and qura-l" l'·ty:·.: · ·' ' 1

·

Acta Hortic., 38 (1974>, 19~-215 . I . • • :') ~~ 1: - s ") •• .. ~ _" • • ~ -~ j.

1975.1 J.T. ·worthington, H. MC?1i'le,_I<. _ ~_. _ .Npn-i~, . D.R. Massie Nearinfrared tranciffi'il:fancti ' rnéasur'em'èht o '.f effeé:t . of .

,, ,.· · m<~rtLtra·t:ibFio:~ · eh--i l'lîhli" 'and . 'm·ècha·nica'Ï . f~jLtry _ in tomatoes. HortScience 10 (1975>, 324

:_ -~ · "'- ', . .i .. ~- . . j .:. (" . . -:1

Page 28: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

Fi 1 e: LITERATUUR Report : 1 i t1 abel

197 6 . 1

* 1976 . 2

* 1976.3

* .. ~-

1976 . 4

* 1976.5

* 1976 . 6

:r . '""" ,.

* 197 6 . 7

' :

* 1976.8

: · ·- ·~; r *

19 76 . 9

* 1977 . 1

c ··. · · ' .

O.R . Bittner, K . H. Norris Optical properties of selected fn~~ts ~ ~s: Jmatür{ty . In : ASEAPaper 1-76: Quality detection f in . foöds ' ·(1976>

W. F. McC1~[9, R~f· B~h~ba~h~ : ~~~ ~ , kwsbMah , W. E. Ballinger OesigA of' ä ~ ~ig6~~g~e~ - - f~b~r ~ ~R~ko ~ blu~berry sorter. In : ÄSËA F'apèr l c:; ('6~ J~ttality :· dqt_ec;: t;i;QO in foods <1976>

R . P . Rohrbach, W.F . McClure, L . J •. · •~t.tshm.;\n, W.E. F: i t;>_et- ·?P t1~ c te,chQi ,qL~ ~ ! ~.or_. h i~gt"l~~pe.~d ~- sOl" ti ng of

' bl I. b . ue er_ r,l . ~SJ~-- - ~ , ·i.: :. . · ... .1 -· . .. t '· ,. :., . . . -~· - ::: ·, In : · ASÈ~ -~:)~per ~.-_.1-:.19 = .:; Q~al)-~!''f,-:.9-~~t-e,c~:i·,qn in foods

M. 0 'Br i en , S. Ç •. -.SR'r}~pr . .• ~·: _. . . . • .. System for . op_ti. ë~f : __ "t:r;-· ,c~r~t=\m~~~-.i -qn_ -ç;l}~r:.:.a.c_.ter.i st i cs c omput.~t- i .z-e·q: gr:.f\d ~I"JQ: t>~.Oil,la~.oe,p .•:;. . :·· I-: ·' '=· :- :~ r: I p : AS~A ~Pa·p-er : ;1-76:_. i. Qu~.l- i-): y .~...t~ec.t-jÏ;~~· i .r'i f oods

Ballinger

(1976)

for

( 197 6)

O. R. Massi_~. , K . H_. Nor.t-.is. , . .. . i., .• · .. · ~ .o .,:· A hi gh_-i nt"'~ii'si ,t; '/ 'spE;~._tro.P~•ot:.:o.m~-t;f?r·-· .11.-nt·e r.:f·a ced wi th a compLttet- for · f q qq. qLi;a-i ·.i .:t ,y IT)e,as.L\r:J~m~nt~. ~ ·,_H In : ASAE Paper· f --76: QLtality detection in foods (1976)

•' • .... . . . • . r.. l ~ ~ b ) . t. . . J . T t e- -~P.r .. ~h i ngt ~n. , q.~l\r .1 _MA_ss i_e ;, .: ;t:~;. :b+~ .,,Nonr. is 'Li _gfi~ ·- Jr_ansmi ssLon .tE}çP;f:1,.i qu~ .,.f_or.r. _p_r~d:-i -c-_t i ng r i pen i ng ti me

I - •. • C"" > •• • .. • • •

·for·' î'ntaç t gr.~~fl t.opl_at . .ReJ>,• _ : :· , .• ,.., . . 1 ~r, ; - ~t: : · · -In : ASAE Pc:<.per 1 --:-:_7..6 _: . Qual ,iJ:y-.,,çl~-t,E.tç:t,i. .G>n., :im:-. foods <1976)

R. D. Rosenthal. R •. Hay d_e,n, _.S. Enqrler.; ,. 1 :.· •

,':) highly fl ~::dbl .e(.9.Ó _ÖD. lighrt, t!_'s n ?.m·i (tt.-ance/ reflectan ce .:r esearch ' speê tr.--opho't'om.;; tÈ?t-, . . . .:; .:; ;: ~-· . .. . -.. , .. ,

' I " ·• ' I • ' ) - ~ ...;: \ ,. • • ...J • ·- -

In: ASAE F,·~p~r 1 -?\6~ O ~.tali~y p~.~-~.çti .o:m..:. in: foods <1 9 76 )

A . E. Watad a , K.H~ _.Nqrr is,,J . J~ 3~qrtbtngton, O. R . Massie l E?timation of Chlorophy) l. . al!ld r.Cèl.t<'tenoid c bntents of whole ~~~a~~ ~Y liq~~ : ~r~~smit~a~~~~tecbniQue~ :~ J : - of Food ss i ~8<;:~, 4 1. <197 9.) ., ~ ~~~-332 ,.

A . E . Watada, J . A . Abotts ·, E.ç:~ Finnev _, ~i rmness • of ·p~~C IJ è~ ., mf?ë\';=>Lif~.d ~ICDrtc;IE?St;.JL:tCt i .vel y .

:J. Am e r' .• ; Soc !.) .Hot-t •. Sci .p. 1q1~:) 19 -:7-l? r, 404- 406 .. . . ... .. . :.. .. . -

J . T . Worthinton, T. v an der Zwet:: ,' -·H .:L. Ke il R~f ~ ecj~.anc _e_ - ~.'l .d :~_r:ansrr~.~- t ta~c.e te,chn-i · qLte ,· f .ó r measur i ng niàtt.:lrity and ripeninQ ,:<:>~:-• ! ·~1l_dorado: : .~nd_,-:8ar.tlett pears.

:Act~ HC?,[t, .~~ 6.9 .< 1 ~.?"Z>1 , ë:-3 ,2?-33]: :L·':

197 7.2 F'. Chen , V.R. Nattuvetty . . " ... ; ., L_i~qht tr.é\r).~('l~.,t~~-r.f:~·. t .,ht7pl.t9t'_lh a; jr<_;eg·i :..on. ·n tf. 'an intact fruit.

* · .. ASËA F' ap e·r m- • 7 7 -;:.~~(I~ C19'Z N 1 :.: , , · . • .= ' -• · I - ' • • o • ~ • •

::. . ' - . '. : t:> . • ··~ ~ - - ~ :t .... ~ -' ' ' /. · .. ; :-

J r. :: :· · ·•

' : ·t • I . ·.' • ::- . , • ,I ..;_. '.i ·_, I . •, (~ E ~ -:: :.: j : . I I ' ·:;ö .' '

:... . : ,., ,. ·.=..; !I\ "·· ~:·s. :· .. ... . , :._. .- ~ . ·4.- ! .

. •. :· .. \ . ~ ~ .

Page 29: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

- ; J

Fi!e: · . .-, LITER~Tll.IUR ·' t.•; •. : ·· ··":é": :::· · .:: ::<: . •

Repor- .t : 1 i tlabll?l' .:~ : ·,::t· · :i · ,,:. •_..; : .:: ·· - ·

• ""'1 ~ . ' . • f

~ .... ., . ' 'l

• . J . ).i , .(

. J~'T~~~· wor-th int or.,-'· f~·~ ...,.kn · èier-; z~èt~ ~;H 1~L. ~~~;>il ... . F,·Èiar. r l"'li péne~s ··i::! et ét-inî ri~~ .. ~·y :bp e~ c:· ~ l; ~qens i t y . Hct~r-t!Scdënèé ~-, 13 ·. 0~78> ; c: :!-90 "'~· l· · •· ... . . P.

. ) . ·ij::

l ' J

1978.2 ·; oG ·.'·GL'•:=. DL(l} .. - · ' ···- ~.J-. " . v.. ... - . Ndf-ldes·tr-Lï'c:tf1ve "qü'àl i t!y·~éY'àl L'tat(~n of - ~~r;i;cul tur-al

pr-oduct s: A def eni·t i on and pr- ëi:ceT~Çlt ·.;(p'pt-oach. * . ! J l .'- Pbdd ::pr-6~ eet h3ri ~-(4 : d 9l8 )'~-· .. 5'6-5'3 _;,. .

i•

1979. 1 and

* 1980 . 1 G.G. Du 11 , ~ .S: . - ~-i r- -~~-·,:. ·j , . ·à ~ . h.~:cte;~- ; ~ :·:::_ . .

o .·. ·: ~on:d·eslt r- uc:t l: ·ve• ev-a-1 u at: i Lon of.- ·1 n ter- n aJ- _qua 1 1 t y. * Hot-tSbt.:ence-·, · 'T51 <'198ö> i · 6()·:....:63 · r:. · · • ·-:

-~ ï j i·." -. 1 ; ._, : J ' _: : "'t ";.- ._,.-. • • • -; · j lr. . : .•

1981.1 f::: .J . Kaffka, .. A.' .. C_z, ~ba}f,.Y (·. î : rr' .~ u o.· , ·, . . <The1 ~·6r-rfe-l at -n::m - ~b'~tween -~~fa·1 · ~ '·t.Y.., P .. ~!, .pmj?J.!?r- s and opt i cal

~ •tr-1\:n~m'i t ct a'nt·e ·à+ · so1në' -~ t'6n~ · ' fr-'Lti 't·s ·defe'rmi ned ~oo1i th a near--infr-ar-ed co~pds.i't1·:q_h ·a·fl ·a_l~_s;;:p.·_: =,; '', :

* r ·,·· Ac:::ta•; :Alïinentar-ia•, - ' i'O·j (1'981>, ' 7 ·5----85 . -

1981. 2

*

. . .. .• ' - • t •• r .. ·: . ' ; :, ~

L. Hor-vath:, . M. · 'J:-l<?r- ·v'áth'"-1Mb~Q!'Çl.Y-~ . . : · ·~: 1 .

:: riD·e t èf-.Jrri n-a tt i oh · of t hé qua l i t v · à :f ·_ r- al;•/. t oma t o opt i ca l r-esear-ch 1 ~ompó~'((ibri ~b~•.1 y'set-. '

~· r At: .ta·-'-A l :fm-er.t·át- 1 á , : 1 ·~~·-~ <i ~81) , ··s7?·96 ,,., ,_ · 0

'

1

juice with an

C' · .. .. 1 · - - • .. · ""' · r C ·. -1. ·' · rJ , 6 ï: ,:,.V.; 4 981 . . :_,., , r:;~_, : t;..l" 1 :vos •• -1 e ·v ; R . · ha l:lko-yc:~ . . _ • _, .

*

j ; : Spett~a 1 tt~n~~~ tfan~e~ 2hà~~s ter ~sti2~ , P~ ~ peaches, apr.- ·i •Gtilts -, - pèars; ·= plulrls~· ~· ~tr- áWbér-r-!~s , t:omato and pepper-s. Acta - Al i më ritar- i ·:;_: · 10 : < 198 i> '~ 45-61/ ~

1983.1 G. S . Ei~th, G ~G~ Dûll ~ 'J. Mábee;bH:&Ch~n, C . B . C~~aletto ;~An : opbfcal ~méthddf'6f ~·~sftM~tfng 1 pa~~~a matur-ity.

·F'r- OC:1 L /rlmer= :: ! So~ ~ J Hor L ·; sé f' " l\ >9-3 '· ( 19B3) , 62-66

198:: . • 2

* 1984 . 1

* 1985 . 1

~-

.. . { :~~ lt.'

~'!.- H. Norr-iosî ·:.• \·J ~ ·"·, · 1 "'· · '" ' ' ·• . .

~ t.n s t-r:t:tm~lt-·á r t è'c:': r:rn i 1 qÜés1- .f' dr- . '(hEia ~((·~ ·t n'd ducil i t y

. . ,- "' . .... .. , ~ J "1 ~ J J r ~~~ :agr..,f<c trl·l ·tur-á l pr-odLtét's !-J'' · J • • • • · >

. -- .. - . ·.- .• · \ ). t . CJ t· J • • t

In: M. Lieber-mann; ~Pose-Há~vesf PKys . and Cr-op

of

F'r-es. ( 1983)

J _. ) . I . j . \' A • c z a ba f f y ,, ~ y .: . I r. . : . .

; . - .

At·termps·..:t;m· 'è ·1 ab6~át·e · 1.:< doWcre'ieftfc:t=i~e meaSLtl" i ng cher-ry ~rli:'pene~s:~ •: . . ,o 1

• .

~ .-1 ·, ~ . o~t~cal method for-.~. :.J ' ... · I

Acta Alimentar-ia, 13 (1984>, 83- 95

A. Cz abaffy Attemp s to elabor-ate a non - destructive opti c al methad for­me asuring the r-ipen ess of Magyar- f:::aj s zi apr-oc ots. fk t a Alimentar-i a , 14 ( 1985), 12 5 - 13 8

Page 30: J. van Munsteren · De consument kent in de regel van een appelras een aantal kwaliteitskenmerken. De keuze van het appelras wordt mede gebaseerd op een verwachtingspatroon. Bij aardbeien

F i l e : LITERATUUR Report : 1 i t 1 abel

1985. 2

* 1985.3

1985.4

* 1 '7'85. 5

1985 . 6

P.C . Williams, K.H. Norris, O. C. Sobering Determination of protein and mo t sture in wheat and barley by near - i n frared trans miss ion. J. Agric . Food Chem , 3 3 (1 985 ) , 2 3 9 - 2 44

A. E. Watada , D.R. Mas s i e , J.A. Abott Relat i ons hip between s en s o r y evaluations and nondes tructive opt i c a l mesurements of apple quality. J . of Food Quality , 7 <1 985 ), 2 19-226

K. C. Watt s , L.T. Russell A r e v i e w of techniques for detecting hollew heart i n potatoes . Can . Agric . Eng., 27 (1 985 ) , 85 - 90

G.S. Birth , G. G. Dul l, W.T. Renfroe , S .J. Kays Nondest ructive spec tropho tometric determination of dr y matt e t- in onion s . J. ?'11n e r. Soc. . Hoir t . Sci , 110 (1985), 297-303

G . G. Du l 1 , G . S. Bi r t h Whi ch i s the s we e t est an i on of a ll ? Georgia see k s a non - des tr uct i v e method .

* American Vegetable Grower , May 1985, 19 -20

1'7'86 . 1 G . A. Du ll Non d estructive evaluat i on of qua lit y of s tared fruits and Vt=lge tables .

* Food Technology, 40 <1986> , 106 - 110

1986 . 2

*

R. 0. Rosen t h al Recent advances i n NIR/NIT instrumentation design. Pr oc.: . NIR/NIT 8 6 , 12- 16 1'1ay 1986, Budapest , Hongary