การบรหารงานบคคล กบ การจดการ” “ทรพยากรมนษย”

กลาวนำา

หากจะกลาววา ปจจยทสำาคญทสดในองคการคอ คน คงมใชคำากลาวทเหนอจรงเกนไป เนองเพราะคำานยามของ องคการ โดยนกวชาการทมชอเสยงของโลกและนกวชาการทมชอเสยงของไทย ตางกกลาวถง คน เปนองคประกอบสำาคญในคำานยามของเขาเสมอ< !--[if !supportFootnotes]--

>[i]<!--[endif]-->   วจตร อาวะกล กลาวถงความสำาคญของ คน ไวอยางนาประทบใจวา เรามกจะตนเตน ตนตาตนใจ กบเทคโนโลย สงมหศจรรยตาง ๆ ทเกดขนอยตลอดเวลา แตสงมหศจรรยทสดไดเกดขนแลวในโลกใบนคอ

มนษย“ ”  มนษยเปนผสรางสงมหศจรรยทเกดขนในโลกใบน และรวมทงทออกไปมหศจรรยอยนอกโลก (วจตร อาวะกล : 2540)

สงกอสรางทยงใหญบนพนพภพน ไมวาจะเปนพรามด ทชมาฮาล หรอแมกระทงนครโบราณมาชพกช ทคนรนหลงตางพากนประหลาดใจวา ผคนในอดตกาลสรางมนขนมาไดอยางไร  ทง ๆ ทพวกเขาไมมเคร องมอททนสมย และปราศจากเทคโนโลยชนสงโดยสนเชง แนนอนทสด เราร แตเพยงวา พวกเขาตองทำางานรวมกน และมการประสานงานกนเปนอยางด จงไดสามารถสรางสงทคนรนหลง ซงมเครองผอนแรงและเทคโนโลยทเหนอกวามากมาย ยงตองทงกบสงทพวกเขาทำาได และการทำางานรวมกนของคนนเอง คอความเปนองคการ

องคการ หมายถง บคคลตงแตสองคนขนไป รวมกนทำางานสงใดสงหนงใหสำาเรจ โดยมจดมงหมายรวมกน และสงสำาคญทสด ททำาใหองคการประสบความสำาเรจตามจดมงหมายกคอ การบรหารคน นนเพราะ คน เปนผวางแผนในการดำาเนนงาน คน เปนผจดการงานตาง ๆ ในองคการให

สำาเรจลลวงไปไดดวยด และ คน เปนผทำาใหการบรรลวตถประสงคขององคการเปนจรง

 

ความคลายคลงกนระหวาง การบรหารงานบคคล กบ การ“ ” “จดการทรพยากรมนษย” 

การบรหารงานบคคล (Personnel Administration) กบ การจ ด ก า ร ท ร พ ย า ก ร ม น ษ ย (Human Resource Management, HRM) ตามความคดของคนโดยทวไปนน ดเหมอนกบวา ทงสองคำาไมมความแตกตางกนเลย เพราะทงสองคำาลวนสอความหมายไปถง การบรหารคน แตในความเปนจรงนน การบรหารงานบคคล“ ” และ การ“จดการทรพยากรมนษย มความแตกตางกนอยางมาก ไมวาจะพจารณา”ในเชงวชาการหรอพจารณาในเชงภาคปฏบต อยางไรกด เพอใหงายตอการทำาความเขาใจความแตกตางระหวาง การบรหารงานบคคล“ ” และ การ“จดการทรพยากรมนษย” จงควรพจารณาในแงของความคลายคลงกนเปนอนดบแรก

 ความคลายคลงกนระหวาง การบรหารงานบคคล“ ” และ การจดการ“ทรพยากรมนษย” คอ การดำาเนนงานภายในองคการเกยวกบงานดานบคลากร ตงแตการรบสมคร การคดเลอก การบรรจเขาทำางาน การจดสรรเจาหนาท การประเมนผลการทำางาน (ตรวจสอบการมา ลา สาย ขาด กจ ปวย) การบรหารเงนเดอนคาตอบแทน ไปจนถง การดำาเนนงานทเกยวของกบการลาออกหรอการเกษยณอายของพนกงาน เหลานถอเปน งานประจำาทางดานการบคลากร (Personnel Routine)  ซงมลกษณะของการปฏบต ทเหมอนกนทง การบรหารงานบคคล“ ” และ การจดการ“ทรพยากรมนษย” 

 

ความแตกตางระหวาง การบรหารงานบคคล กบ การ“ ” “จดการทรพยากรมนษย” 

งานประจำาทางดานการบคลากร (Personnel Routine) เปนการดำาเนนงานภายในองคการทเกยวของกบงานดานบคลากร การอำานวยการใหงานประจำาทางดานการบคลากรสำาเรจลลวงดวยความราบรนนน เปนไปในลกษณะของ การบรหารงานเชงรบ สวนใน การบรหารเชงรก นน อาจย ด โ ย ง ไ ด ก บ แ น ว ค ด ส ถ า ป ต ย ก ร ร ม ท ร พ ย า ก ร ม น ษ ย (HR Architecture) จากหนงสอ HR Scorecard  ตามแนวคดของ เบคเกอร ฮ วสล ด และ อลรช (Brian E. Becker, Mark A. Huselid, and Dave Ulrich : 2001)  ซงประกอบไปดวย 3 องคประกอบสำาคญ คอ 

1. หนาทของฝายทรพยากรมนษย (HR Function)  

2. ระบบของฝายทรพยากรมนษย (HR System)  

3. พฤตกรรมของพนกงาน (Employee Behaviors)  

 1. หนาทของฝายทรพยากรมนษย (HR Function) ฝายทรพยากรมนษยขององคการ  นอกจากจะมหนาทในการอำานวยการใหงานประจำาทางดานการบคลากรสำาเรจลลวงดวยความราบร นแลวนน ยงมหนาทในการตอบสนองตอแผนกลยทธ (Strategic Plan) ขององคการ ตามบทบาทหนสวนกลยทธ (Strategic Partner) อนเปนการสนบสนนการมงไปสสมฤทธผลตามวตถประสงคขององคการ   

2. ระบบของฝายทรพยากรมนษย (HR System)  การตอบสนองตอแผนกลยทธ (Strategic Plan) ขององคการ ตามบทบาทหนสวนกลยทธ (Strategic Partner) อนเปนการสนบสนนการมงไปส

สมฤทธผลตามวตถประสงค ขององค การ ตามท ได กล าวไปแล วนน จำาเปนอยางยงทจะตองมการวางระบบของฝายทรพยากรมนษยไวเปนอยางด  มความคลองตวภายในกระบวนการของระบบ ตลอดจนมการสอดประสานการทำางานของทกสวนงานภายในระบบ ซงถกกำาหนดขอบเขตหนาทของแตละสวนงานไวอยางชดเจน เพอเสรมสมรรถนะใน การบรหารคน อนเปนการสนบสนนบทบาทหนสวนกลยทธ (Strategic Partner) ของฝายทรพยากรมนษย  

3. พ ฤ ต ก ร ร ม ข อ ง พ น ก ง า น (Employee Behaviors) นอกจาก หนาทของฝายทรพยากรมนษย และ ระบบของฝายทรพยากรมนษย ดงทได กลาวไปแลวนน ยงมองคประกอบของสถาปตยกรรมทรพยากรมนษยทส ำาคญยงอกประการหนง ซงกคอ การทำาใหเกดผลลพธตอ พฤตกรรมพนกงาน (Employee Behaviors) เพอใหเปนไปในทางทจะสนบสนนตอการขบเคลอน (Drive) นโยบายและโครงการขององค การ  ตลอดจนเป นการสน บสน นการขบเคล อน (Drive) แผนกลยทธทพงตรงสเปาหมาย ตามภารกจ (Mission) และวตถประสงคขององคการ (Organizational Objective) 

 

การดำาเนนงานในฐานะหนสวนกลยทธ

ในกระบวนทศนเดม นกบรหารและนกวชาการมองวา การบรหารคน เปนเพยงสวนหนงของ การบรหารองคการ โดย การบรหารองคการ ไดแบงหนาทออกเปนฝายตาง ๆ อาท ฝายขาย ฝายการตลาด ฝายคลงสนค า ฝายจดซ อ ฝายบญช และฝายบคคล เป นตน ซ งแตละฝายม ขอบเขตหนาทและความรบผดชอบในงานของตนทชดเจน แตกมไดละเลยในการใหความสำาคญเกยวกบการประสานงานภายในองคการและการสนบสนนซงกนและกน โดย ฝายบคคล นน มหนาทใน การบรหารคน  

อยางไรกตาม ในกระบวนทศนใหม นกวชาการกบนกบรหารหวกาวหนากลบมองวา การบรหารคน คอ การบรหารองคการ  กลาวคอ เปาหมายขององคการทกเปาหมายทประสบความส ำาเรจ ยอมเกดจากระบบงานทกระบบขององคการทประสบความสำาเรจ  ซ งในแตละระบบงานทประสบความสำาเรจนน เกดขนจากความสำาเรจของทก ๆ งานภายในระบบ ทงนการเลอกใชคนทเหมาะสมงาน โดยใหเขาเปนผลงมอปฏบต จะทำาใหงานสำาเรจไดอยางมประสทธภาพ และกอใหเกดความสำาเรจตามวตถประสงคขององคการ (Organizational Objective) 

ยงไปกวานน ในกระบวนทศนใหม มความเปนไปไดอยางสงทวา การบรหารคน ทประสบความสำาเรจ จะทำาให การบรหารเชงกลยทธ ประสบความสำาเรจไปดวย นนเพราะ ไมมขนตอนใดเลยใน การบรหารเชงกลยทธ ทมไดใช คน

การบรหารเชงกลยทธ หรอ การจดการเชงกลยทธ (Strategic Management) น น  ม จ ด เ ร ม ต น ใ น ร า ว ป พ .ศ .2493 - 2503 (ค.ศ.1950 - 1960) และมพฒนาการมาพรอม ๆ กนทงในภาครฐกจและภาคธรกจ  โดย ซามเอล พอล (Samuel Paul : 1983) ไดใหคำานยามของการบรหารเชงกลยทธไววา การบรหารเชงกลยทธเปนชด“ของทางเลอกระยะยาวในการกำาหนดเปาหมาย นโยบาย และแผนปฏบตการของโครงการ ปจจยสำาคญสองประการทมอทธพลตอทางเลอกเหลานไดแก วตถประสงคทถกกำาหนดโดยผบรหาร และ สภาพแวดลอมของโครงการ ” (อางใน วฒนา วงศเกยรตรตน  และคณะ : 2548) 

 

<!--[if !vml]-->

<!--[endif]-->   

ใน การบรหารเชงกลยทธ นน ฝายบรหารเปนผกำาหนดวสยทศน (Vision)  ภ า ร ก จ (Mission)  แ ล ะ ว ต ถ ป ร ะ ส ง ค ข อ ง อ ง ค ก า ร (Organizational Objective) โดยคำานงถงสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดล อมภายนอกองค การ (Internal and External Environment) ซงวสยทศน ภารกจ และวตถประสงคทฝายบรหารเปนผกำาหนดดงกลาว จะถกใชเปนกรอบในการเขยนโครงการ โดยจะมก า ร แ บ ง โ ค ร ง ก า ร (Program) อ อ ก เ ป น ห ล า ย ๆ โ ค ร ง ง า น (Project) แ ล ะ แ บ ง โ ค ร ง ง า น ห น ง อ อ ก เ ป น ห ล า ย ๆ ก จ ก ร ร ม

(Activity) โดยในแตละกจกรรมจะมชดของงาน (Job) ซงเปนขนตอนในการปฏ บต เพ อใหก จกรรมน นส ำา เรจตามเป าหมาย เม อหลาย ๆ กจกรรมในโครงงานสำาเรจตามเปาหมาย จะทำาใหโครงงานนนประสบผลสำาเรจ และเมอโครงงานตาง ๆ ภายในโครงการประสบผลสำาเรจ กยอมจะทำาใหโครงการนนประสบความสำาเรจดวยเชนกน ทงนในความสำาเรจของทก ๆ ขนตอนและทก ๆ ระดบของการบรหารเชงกลยทธ ตองใช คน เปนผเขาไปดำาเนนการ ซ งการเลอกใช คนทมความสามารถ (Existent Competencies) ให เหมาะสมก บ ความสามารถท จ ำา เป นต องาน (Agreed Competencies) ย อ ม จ ะ ท ำา ใ ห ง า น ส ำา เ ร จ ไ ด อ ย า ง ม ประสทธภาพ  

น อ ก จ า ก ใ น แ ง ก า ร พ จ า ร ณ า ด า น ค ว า ม ส า ม า ร ถ (Competency) ของ คน ท สงผลตอความส ำาเรจของงานแลวนน มไดเปนความผดพลาดแตอยางใด หากอยากจะใช วรรคทอง ทาง“ ”วชาการอนเกาแกของการบรหารงานบคคลแบบดงเดมทวา “Put the right man on the right job”  นำาไปใชในภาคปฏบต แตอยางไรกด จะเหนไดวาระดบของความละเอยดถถ วนระหวาง การบรหารงาน“บคคล” กบ การจดการทรพยากรมนษย“ ” ในการพน จพเคราะห เลอกสรร คน ไปปฏบตงานนน มความแตกตางกน กลาวคอ  การ“บรหารงานบคคล” ตระหนกรและใหความสำาคญถง การเลอกใชคนให“เหมาะสมกบงาน” หรอ “Put the right man on the right job” แต การบรหารงานบคคล“ ” กมไดใหค ำาตอบทเจาะลกลงไปในรายละเอยดวา จะเลอก คน อยางไรใหเหมาะสมกบงาน ซงตางจาก การ“จดการทรพยากรมนษย” ทไดพจารณาอยางลกซงลงไปในรายละเอยดข อ ง ค ว า ม ส า ม า ร ถ ท จ ำา เ ป น ต อ ต ำา แ ห น ง ง า น (Agreed Competencies)  รวมถงการพจารณาลงไปในรายละเอยดของ ความสามารถทมอยในตวของพนกงาน (Existent Competencies) ซงสงเหลานเปนสวนหนงของ การจดการทรพยากรมนษยบนพนฐานความสามารถ (Competency-based HRM)

 การจดการทรพยากรมนษยบนพนฐานความสามารถ (Competency-based HRM) ในทก ๆ หนวยยอยของแตละระบบงานภายในองคการ  จะกอใหเกดการขบเคลอนไปสวตถประสงคองคการ (Organizational Objective)   และประสทธผลในทกระดบตาม โครงสรางการบรหารเชงกลยทธ  ดงน (โปรดดภาพประกอบ)  

<!--[if !supportLists]-->1. <!--[endif]-->ป ร ะ ส ท ธ ผ ลของแตละงาน (Job) 

<!--[if !supportLists]-->2. <!--[endif]-->ป ร ะ ส ท ธ ผ ลของแตละกจกรรม (Activity) 

<!--[if !supportLists]-->3. <!--[endif]-->ป ร ะ ส ท ธ ผ ลของแตละโครงงาน (Project) และ

<!--[if !supportLists]-->4. <!--[endif]-->ป ร ะ ส ท ธ ผ ลของแตละโครงการ (Program) อนขบเคลอนไปส

<!--[if !supportLists]-->5. <!--[endif]-->วตถประสงค ขององคการ(Organizational Objective)

ทงหมดนถอเปนภารกจของ ฝายทรพยากรมนษย ในฐานะ หนสวนกลยทธ (Strategic Partner)  

 

กลาวโดยสรป

ความคล ายคล งก นระหวาง การบรหารงานบคคล“ ” และ การจดการทรพยากรมนษย“ ” คอ การดำาเนนงานภายในองคการ

เก ยวก บบคลากร ต งแต การรบสมคร การค ดเล อก การบรรจเขาทำางาน การจดสรรเจาหนาท การประเมนผลการท ำางาน (ตรวจสอบ

การมา ลา สาย ขาด กจ ปวย) การบรหารเงนเดอนคาตอบแทน ไปจนถง การดำาเนนงานทเกยวของกบการลาออกหรอการเกษยณอายของ พน กง า น  เห ล า น ถ อ เป น งา นป ระจ ำา ทา ง ด า นกา รบ คลา กร (Personnel Routine)  ซ ง อ า จ เ ร ย ก ว า ง า น แ ม บ า น“ ”  อ น ม ลกษณะของการปฏบต ท เหมอนกนทงใน การบรหารงานบคคล“ ” และ การจดการทรพยากรมนษย“ ” 

นอกเหนอไปจากความคลายคลงก นของ งานประจ ำาทางด านการบคลากร ท ได กล าวมาแล วน น   การบรหารงานบคคล“ ” และ

การจดการทรพยากรมน ษย “ ” มความแตกต างก น ค อ การ“บรหารงานบคคล” เปน การบรหารงานเชงรบ  สวน การจดการ“ทรพยากรมน ษย ” เป น การบรหารงานเชงร ก  อ กท ง ใน การ“จ ด ก า ร ท ร พ ย า ก ร ม น ษ ย ”  ฝ า ย ท ร พ ย า ก ร ม น ษ ย (HR Department) ย ง ต อ ง เ ป น ผ ด ำา ร ง บ ท บ า ท ห น ส ว น ก ล ย ท ธ (Strategic Partner)  ซ ง จ ะ ต อ ง ส น บ ส น น ท ก ร ะ บ บ ง า น ข อ งอ ง ค ก า ร ใ ห ป ร ะ ส บ ค ว า ม ส ำา เ ร จ ด ว ย ก า ร บ ร ห า ร ค น อ ย า ง ม ปร ะส ทธ ภ าพ อ นจะน ำามาซ งความส ำา เ ร จตามว ตถ ปร ะสงค ของอ ง ค ก า ร  ใ น ข ณ ะ ท ใ น ก า ร บ ร ห า ร ง า น บ ค ค ล“ ”  ฝ า ย บ ค ค ล (Personnel Department) ยงคงกำาลงเพลดเพลนและพงพอใจกบ งานแมบาน“ ” ทพวกเขากำาลงทำาอย และพวกเขาเชอมนเหลอเกนวา สงทพวกเขากำาลงทำาอยน มน ยงใหญ“ ” ทสดแลว

  

ขอเสนอแนะ

 ดวยวสยท ศน อ นกวางไกลและทรงป ญญาของผบรหารระด บสง ยอมเพยงพอส ำาหรบการทบทวนสถานภาพปจจบนขององคการวา การบรหารคน ขององคการอยใน มอ ของใคร ระหวาง “ ” ฝายบคคล หรอ ฝายทรพยากรมนษย หาก การบรหารคน ขององคการอยใน ม“

อ ของ ” ฝายทรพยากรมนษย แลว  ก เปรยบเสมอน คนไขถ งมอ“หมอ และรอเวลาทองคการจะพนขดอนตราย ”  แตหาก การบรหารคน ขององคการยงอยใน มอ ของ “ ” ฝายบคคล  ผ ซ งเช ยวชาญเฉพาะ งานแมบาน“ ”  พงระวงความล าหล ง และสมรรถนะขององคการทจะลดนอยถอยลงตามลำาดบ จนไมสามารถชวงชงความไดเปรยบในเชงแขงขน (Competitive Advantage) จาก

องคการคแขง ได“ ”  เพราะฉะนน ความหวงเดยวทองคการและมวลสมาชกท งหลายอาจพอจะพงพาได ก ค อ วสยท ศน อ นกวางไกลและทรงปญญาของผบรหารระดบสง ในอนทจะนำา การบรหารคน ขององคการ ไปอยใน มอ ของ “ ” ฝายทรพยากรมนษย  ผซ งอยในฐ า น ะ ม อ อ า ช พ ท า ง ก า ร จ ด ก า ร ท ร พ ย า ก ร ม น ษ ย (HR Professional)

ดร.จกษวชร  ศรวรรณ 

<!--[if !supportEndnotes]-->

<!--[endif]-->

<!--[if !supportFootnotes]-->[i]<!--[endif]--> Chester I. Barnard กลาววา องคการหมายถงระบบทมเจตนาจะประสานการทำางานของคนตงแตสองคนขนไป (อางใน พทยา บวรวฒนา : 2545, 2)  

 Max Weber ไดใหคำานยามองคการไววา ระบบของการกระทำาเฉพาะเจาะจงทมจดหมาย และมลกษณะตอเนอง ซงคำานยามน Richard Hall เหนวาสนเกนไป จงไดเอาคำานยามของกลมการรวมมอหรอการรวมตวของคนเปนหมคณะ (Cooperate Group) ของ Max Weber เอง มาอธบายความหมายขององคการ กลมการรวมมอหมายถง รปแบบความสมพนธทางสงคมแบบหนง ซงไดวางกฎเกณฑไวส ำาหรบ

การเขามาเปนสมาชกของกลม และมสมาชกบางทานในกลมนนทำาหนาทเปนหวหนาและฝ ายบรหาร  ซ งคอยดแลใหสมาชกปฏ บต ตามกฎเกณฑ ท ว างไว (อ างใน พทยา บวรวฒนา : 2545, 2)  

 Edward Gross และ Amitai Etzioni นยามองคการวา องคการหมายถงหนวยทางสงคมหรอการรวมกลมของมนษยทถกสรางขนมาเพอบรรลเปาหมายเฉพาะบางประการ (อางใน พทยา บวรวฒนา : 2545, 3)  

 Ralph C. Chandler แ ละ Jack C. Plano ไ ด ใ ห ค ว า มห มา ยอ ง ค ก า ร ใ นพจนานกรมของพวกเขาไววา องคการหมายถงกลมคนซงใชการออกแบบโครงสราง เพอชวยใหบรรลเปาหมายบางสงบางอยางของกลม (อางใน พทยา บวรวฒนา : 2545, 4)  

 Stephen P. Robbins ไดใหความหมายไววา องคการหมายถง การทำางานรวมกนระหวางคนสองคนขนไป เพอบรรลวตถประสงครวมกนบางประการ ซ งไดมการวางแผนการประสานงานไวลวงหนาแลว การทำางานของกลมคนดำาเนนการไปอยางสมำาเสมอตดตอกน โดยอาศยหลกการแบงแยกงานและหนกลำาดบชนของอำานาจ (อางใน พทยา บวรวฒนา : 2545, 4)  

 พทยา บวรวฒนา นยามความหมายขององคการไววา องคการหมายถงการรวมตวของคนสองคนขนไป เพอมารวมมอหรอประสานงานทำางานบางอยางใหสำาเรจตามเปาหมายทตงใจไว (พทยา บวรวฒนา : 2545, 5) 

การวเคราะหงาน

การวเคราะหงาน คอ กระบวนการพจารณา จำาแนก แยกแยะ ประเมนผล และจดขอมลตางๆเกยวกบงานอยางเปนระบบ

3.1 การออกแบบงาน

3.1.1 ความหมายของการออกแบบงาน

การออกแบบงาน เปนภารกจทสำาคญในองคการ เพราะงานเปนตวเชอมระหวางองคการและบคคล ทำาให

ทราบถงลกษณะของบคลากรทองคการตองการในการออกแบบองคการ

3.1.2 ขนตอนของการดำาเนนงานในการออกแบบงาน

.

กจกรรมทตองทำาเปนลำาดบทสมพนธกนดงน

1. การพจารณากำาหนดวตถประสงคขององคการ (organization objectives)

2. การวางแผนองคการ (organization planning) หมายถง การกำาหนดรปแบบเคาโครงของโครงสรางองคการ

3. แบบจดทำาคำาบรรยายลกษณะงาน (job descriptions) หมายถง การออกแบบงานทตอเนองจากการออกแบบองคการ

4. การกำาหนดคณสมบตของพนกงาน (job specifications) คอ การแปลงความจากคำาบรรยาย

5. การกำาหนดมาตรฐานผลงาน (performance standards)

6. การกำาหนดกฎ และวธทำา (work methods and work rules)

ขนตอนของการดำาเนนงานในการออกแบบงาน

3.1.3 ลกษณะการออกแบบงานและผลกระทบตอการออกแบบงาน

1. การออกแบบองคการและการออกแบบงาน

ปจจยประการสำาคญทสดของการออกแบบงาน จงอยทการตองพจารณาถง ปจจยทางดานเทคนควธการผลตหรอการทำางาน

แนวทางการออกแบบงาน

การออกแบบงานอาจแบงออกไดเปน 3 แบบ ดงน

1. การออกแบบงานตามแนวความคดของการบรหารทม

หลกเกณฑ

2. การออกแบบงานตามแนวความคดการบรหารแบบมนษย

สมพนธ ทจะใหความสนใจตอเนอหาของงาน ตลอดจนสภาพเงอนไขของงานทตองทำา

3. การออกแบบงานตามแนวความคดการบรหารสมยใหม มง

พยายามใชประโยชนจากความคดรเรมสรางสรรค

2. ผลกระทบตอการออกแบบงาน

1. ความกาวหนาของเครองจกรสมองกลและเทคนควทยาการ

ผลต

2. ปจจยดานแรงงานสมพนธ

3. ปจจยประการอนๆ

3.2 การวเคราะหงาน

.

การวเคราะหงาน (Job Analysis) เปนปจจย ทสำาคญของการบรหารทรพยากรมนษย และเปนเครองมอทจำาเปนสามารถนำาไปใชในกระบวนการบรหาร และการแกปญหางานซงเปนการคนควา หารายละเอยดของ

งานแตละตำาแหนง

3.2.1 ความหมายและความสำาคญ ของการวเคราะหงาน

การวเคราะหงาน (Job Analysis) คอ การศกษาอยางเปนระบบเกยวกบภาระงานหนง

การวเคราะหงาน คอ การศกษาหนาทของงานหนงๆ พรอมกบศกษาคณสมบตบคลากรทตองการใหมาทำาไวดวย ผลการวเคราะหงานนำาไปใชในการเตรยมงานเพอกำาหนดรายละเอยดหวของาน (JD) และการระบ

ลกษณะของงาน (JS) ใหทนสมยและทนเหตการณยงขน

จากความหมายของการวเคราะหงานทกลาวมา จะมลกษณะรวมทสำาคญบางประการ ดงตอไปน

1. กระบวนการ (Process)

2. ระบบ (System)

3. ศกษา รวบรวม และวเคราะห

“การวเคราะหงาน หมายถง กระบวนการทม การจดการอยางเปนระบบซงถกนำามาใชในการศกษา รวบรวม และวเคราะหขอมลทเกยวของกบงาน เพอทจะไดสารสนเทศของงานนน เพยงพอตอการทจะไปใชประโยชน

ในการทำากจกรรมอนในอนาคต”

1. เอกสารบรรยายลกษณะงาน (Job Description) เกยวของกบอำานาจ หนาท ความรบผดชอบ ประกอบไปดวยขอความทสำาคญดงตอไปน

• ตำาแหนงงาน (Job Title)

• หนาท (Functions)

• ความรบผดชอบ (Responsibilities)

• คณลกษณะของงาน (Job Characteristics)

• เงอนไขสภาวะแวดลอม (Environmental Conditions)

2. เอกสารระบเฉพาะของงาน (Job Specification) เกยวกบคณสมบตของผทจะเขามาปฏบตงาน ในหนาทนน มสวนประกอบทสำาคญ ดงน

• การศกษา (Education)

• ประสบการณ (Experience)

• ความร (Knowledge)

• ความสามารถ (Ability)

• ความชำานาญ (Skill)

• คณสมบตทางกายภาพ (Physical)

3. มาตรฐานการทำางาน (Job Standard) นำาขอมลจากการวเคราะหงานมาใชเปนเกณฑสำาหรบกำาหนดแนวทางในการทำางานแตละประเภท

4. การประเมนคางาน (Job Evaluation) นำาขอมล ทไดจากการวเคราะหงานมาใชเปรยบเทยบความสมพนธและหาความสำาคญของแตละงาน

3.2.2 คำาศพททเกยวของกบการวเคราะหงาน

การทำางาน (Work) หมายถง กจกรรมทบคลากรใดบคลากรหนงกระทำาขนดวยกำาลงกายและกำาลงใจ เพอจดมงหมายใดจดมงหมายหนงทเขาตองการ

ตำาแหนง (Position) หมายถง หนาทและความรบผดชอบทองคการมอบหมายใหบคลากรแตละคน โดย

จำานวนตำาแหนงจะมมากเทากบจำานวนบคลากร

งาน (Job) หมายถง กลมของตำาแหนงทมชนดและระดบของงานเหมอนกน

อาชพ (Occupation) หมายถง กลมของงาน (Job) ทมลกษณะคลายกน

กลมงาน (Job Family) หมายถง งานตงแต 2 งานขนไปทรวมอยในกลมเดยวกน

การแสดงรายละเอยดงาน (Job Description) รายละเอยดทบอกถงหนาทและความรบผดชอบสภาพการปฏบตงานและลกษณะอนๆของงานทศกษา

การออกแบบงาน (Job Design) หมายถง กระบวนการกำาหนดลกษณะเฉพาะของงานทจะใชในการปฏบตงาน

การเพมงาน (Job Enrichment) หมายถง การเปลยนแปลงเนองาน และระดบความรบผดชอบ

การขยายงาน (Job Enrichment) หมายถง การเปลยนแปลงขอบเขตของงาน

3.2.2 ลกษณะและองคประกอบทวไปของการวเคราะหงาน

1. Functional Description (FD) : ใบกำาหนดหนาทงานของหนวยงาน

2. Job Description (JD) : ใบกำาหนดหนาทงานของตำาแหนงงาน หรอคำาบรรยายลกษณะงาน หรอใบพรรณนาขอบเขตงาน

3.3 วธการวเคราะหงาน

.

3.3.1 กระบวนการวเคราะหงานและการเกบรวบรวมขอมลในการวเคราะหงาน

1. กระบวนการวเคราะหงาน

ขนตอนท 1 การระบงาน (Job Identification)

ขนตอนท 2 การพฒนาและเลอกวธการ เกบรวบรวมขอมล

ขนตอนท 3 การเกบรวบรวมขอมล (Data Collection)

ขนตอนท 4 การจดทำาสารสนเทศของงาน (Job Analysis Information)

2. การเกบรวบรวมขอมลในการวเคราะหงาน การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบงาน

• การสงเกต

• การใชแบบสอบถาม

• การสมภาษณ

• การประชม

• การบนทกงาน

• การทดลองปฏบต

3.3.2 ขอมลในการวเคราะหงาน มดงน

1. กจกรรมทเกยวของกบคนงานทจะตองมงสนใจ หรอทมเทเปนพเศษ

ก. พฤตกรรมบคคล

ข. การเคลอนไหวเกยวกบวตถเพอการวเคราะหวธการทำางาน

ค. ความตองการของงานนนๆ

2. เครองจกร เครองมอ อปกรณ และสงชวยเพอการทำางานตางๆเพอ

ความจำาเปน

3. สงทเกยวของกบงานทเหนไดและเหนไมได

ก. ความรทจำาเปนตองใช หรอเพอนำามาประยกตใช เชน ความร

เกยวกบบญช

ข. วตถดบทดำาเนนการผลตตามกระบวนการ

ค. ผลตภณฑทผลตออกมาหรอบรการทจำาเปนตองกระทำา

4. ผลงาน

ก. การวเคราะหผดพลาด

ข. มาตรฐานของงาน

ค. การวดงาน เชน เวลาทใชเพอการทำางาน

5. เนอหาสวนประกอบของงาน

ก. ตารางเวลาของการปฏบตงาน

ข. รางวลจายคาตอบแทนทงทเปนเงนและไมใชเงน

6. สภาพแวดลอมทางกายภาพของงาน และสภาพขององคการและสงคมความตองการทเกยวกบการบรหารงานทรพยากรมนษยสำาหรบงานนน

ก. ลกษณะของแตละบคคล เชน บคลกภาพและความสนใจ

ข. การศกษาและการอบรมทจำาเปน

ค. ประสบการณทเกยวกบงาน

ทมา: ดร.กฤษดา ผองพทยาความสำาคญของการวเคราะหและออกแบบระบบ

นอกจากจะรจกกบคำาวาระบบแลว จะตองรจกกบคำาอน ๆ ทเกยวของกบการวเคราะหและออกแบบระบบ เพอทจะไดมความเขาใจทตรงกน ไมเกดความเขาใจผดหรอเกดการสบสนในการศกษาในเรองการวเคราะหและออกแบบระบบ

ความหมายของการวเคราะหและออกแบบระบบ ความหมายของการวเคราะหและออกแบบระบบสามารถแบงการใหความหมายออกเปน 2 สวนดวยกน คอ 1. การวเคราะหระบบงาน 2. การออกแบบระบบงาน

                1. การวเคราะหระบบงาน คำาวา วเคราะหมาจากคำาวา พเคราะห ซงเปนการเปลยน พ เปน ว ในภาษาไทยซงแปลความหมายไดวา การพนจพเคราะห การพจารณา การใครครวญ การไตสวนความหรอเรองราว สวนในภาษาองกฤษกไดใหความหมายใกลเคยงกนคอ Determine, Examine และ Investigate ซงคำาวาวเคราะหนสามารถนำาไปใชกบวชาการตาง ๆ ไดมากมาย เชน การวเคราะหโครงสราง การวเคราะหเชงคณภาพ การวเคราะหเชงปรมาณ การวเคราะหปญหา เปนตน คำาวา “วเคราะห” ทใชกบการวเคราะหระบบนน ตรงกบภาษาองกฤษวา “Analysis” ซงแปลวา การแยกสงทประกอบกนออกเปนสวน ๆ เชน การแยกระบบใหญออกเปนสวนยอย ๆ คอ เปนการแยกปญหาออกเปนสวน ๆ เพอสะดวกในการพจารณาหรอตดสนใจ จามความหมายของคำาวาวเคราะหดงกลาวน จะเหนวา การวเคราะหระบบงานไมใชเรองทยงยากหรอเรองทสลบซบซอนแตประการใด การพจารณาใครครวญในปญหาตาง ๆ ของคนเรานน มวธการใหญ ๆ อยดวยกน 2 วธ คอ

1.1 วธธรรมดา (Natural Determination) เปน วธทคนสวนมากใชกนเปนปกตธรรมดาโดยอาศยประสบการณและสามญสำานกของแตละบคคลเปนหลก คนทมวจารณญาณสง ๆ อาจจะสามารถพจารณาตดสนใจในปญหาตาง ๆ ไดอยางถกตองและรวดเรวไมแพนกวชาการทางดานวเคราะหระบบ อยางไรกตาม การพจารณาใครครวญและตดสนใจดวยวธการนโอกาสทจะผดพลาดอยางมสง ซงเปนเหตใหเกดการสญเสยแกธรกจเปนอยางมากเชนเดยวกน ดงนน ถาเปนงานสำาคญ ๆ ทางธรกจแลวไมควรใชวธนเปนอยางยง

1.2 วธการทางวทยาศาสตร(Methodology Determination หรอ System Analysis) เปนวธการพจารณาใครครวญและตดสนใจโดยอาศยระบบทางวทยาศาสตร เชน สถต และการคำานวณ เปนตน วธนเปนวธทใชหลกวชาการทางวทยาศาสตรแขนงตาง ๆ เขาชวยผทจะทำาการวเคราะหจะตองเปนผทมความรในวชาการแขนงตาง ๆ ทจะใชในการวเคราะหและ

ออกแบบระบบงาน จงไดมการจดใหสอนในสถาบนการศกษาตาง ๆ ขน นอกจากนยงมคำาทใกลเคยงกนหรอคลายคลงกนกบคำาวา “วเคราะห” ทควรจะทำาความเขาใจเพอปองกนการสบสนในการใช เชน คำาวา การวจย การคนควา การคนคด เปนตน ซงความจรงแลวการวเคราะหกบการวจยเปนคนละเรอง คนละความมงหมายกน แตมความใกลเคยงกนมาก การวจยนนมงในการคนหาขอเทจจรง หรอความถกตองทสดของปญหาเชน การวจยภาวะของผมรายไดนอย คอ การคนหาสภาพของผมรายไดนอย คอ การคนหาสภาพของผมรายไดนอย เปนการหาสาเหตวา เปนเพราะอะไรบาง เหลานเปนตน สวนการวเคราะหนนจะเปนการมงหาสาเหตเพอทำาการแกปญหาทเกดขนนนใหดทสดหรอเหมาะสมทสดเทาทจะทำาได การแกปญหาทไดจากการวเคราะหระบบนนอาจไมใชทางทถกตองทสด แตเปนทางทดทสดทควรจะกระทำาเทานน ทงนเพราะการแกไขปญหาของนกวเคราะหระบบเปนการประนประนอมกบบคคลในหลาย  ๆ ฝายทจะตองทำางานรวมกนเพอใหการทำางานของระบบมประสทธภาพสงสดนนเอง

การวเคราะหระบบ (System Analysis) หมายถง วธการวเคราะหระบบใดระบบหนงโดยมการคาดหมายและจดมงหมายทจะมการปรบปรงและแกไขระบบนน การวเคราะหนนจะตองทำาการแยกแยะปญหาออกมาใหได แลวกำาหนดปญหาเปนหวขอเพอทำาการศกษา และหาวธแกไขในทสด

การวเคราะหและออกแบบระบบ (System Analysis and Design) หมายถง วธการทใชในการสรางระบบสารสนเทศขนมาใหมในธรกจใดธรกจหนง หรอในระบบยอยของธรกจ นอกจากการสรางระบบสารสนเทศใหมแลวการวเคราะหระบบชวยในการแกไขระบบสารสนเทศเดมทมอยแลวใหดขนดวยกได การวเคราะหระบบ คอ การหาความตองการ (Requirements) ของระบบสรสนเทศวาคออะไร หรอตองการเพมเตมอะไรเขามาในระบบ

                2. การออกแบบระบบงาน                 การออกแบบ หมายถง การนำาเอาความตองการของระบบมาเปนแบบแผน หรอเรยกวา พมพเขยวในการสรางระบบสารสนเทศใหใชงานไดจรง ความตองการของระบบ เชน สามารถตดตามยอกขายไดเปนระยะ เพอใหฝายบรหารสามารถปรบปรงการขายไดทนทวงท

นกวเคราะหระบบ (System Analysis)เมอไดทำาความรจกและเขาใจถงความหมายของการวเคราะหและออกแบบระบบแลวกตองมาทำาความรจกกบผทจะมาทำาการวเคราะหและออกแบบระบบทไดกลาวถงมาตงแตตนใหดกอนทจะไปเรมการทำาการวเคราะหและออกแบบระบบตอไป

นกวเคราะหระบบ (System Analysis) คอ บคคลทศกษาปญหาซบซอนทเกดขนในระบบและแยกแยะปญหาเหลานนอยางมหลกเกณฑ นกวเคราะหระบบหรอทเราเรยกกนวา SA จะทำาหนาทหาวธการแกไขปญหาทแยกแยะเหลานน พรอมทงใหเหตผลดวยการวเคราะหระบบนน นกวเคราะหระบบจะตองกำาหนดขอบเขตของการวเคราะห และตองกำาหนดจดมงหมายหรอเปาหมายในการวเคราะหนนดวย นอกจากนยงตองทำาความเขาใจโครงสรางลกษณะขององคการนนในดานตาง ๆ

นกวเคราะหระบบ (System Analysis) คอ บคคลทมหนาทวเคราะหและออกแบบระบบ ซงปกตแลวนกวเคราะหระบบควรจะอยในทมระบบสารสนเทศขององคกรหรอของธรกจนน ๆ

นกวเคราะหระบบ (System Analysis) คอ บคคลทมหนาทในการออกแบบและพฒนาระบบงานในระบบการประมวลผลขอมล ดวยระบบและวธการตาง ๆ เพอใหระบบงานบรรลถงเปาหมายตามตองการของผใชระบบ เรมตงแตการวเคราะหระบบขอมล การออกแบบระบบการปฏบตงานในการประมวลผลขอมล การสรางขนตอนการปฏบตงาน การพฒนาโปรแกรม และการเขยนเอกสารตาง ๆ ประกอบการปฏบตงานของระบบ จากความหมายขางตน จะเหนไดวานกวเคราะหระบบงานเปนผทเกยวของกบระบบงานในการวเคราะหและออกแบบระบบการประมวลผล นอกจากนนนกวเคราะหระบบยงตองรบผดชอบงานในสวนทเกยวกบการจดหาอปกรณตาง ๆ ทเกยวกบคอมพวเตอร ผทจะใชระบบแฟมขอมลหรอฐานขอมลตาง ๆ รวมทงขอมลเดมทจะปอนเขาสระบบ อกสงหนงทจะตองศกษา คอ ลกษณะโครงสรางขอมลทมอยในการทำางานของะระบบททำาการวเคราะหนน และทสำาคญทนกวเคราะหระบบจะมองขามไปไมได นนคอ คนหรอบคลากรททำางานอยกบระบบททำาการวเคราะห ตองทำาการศกษาวาคนเกยวของกบระบบอยางไร เกยวของตรงไหน ทำาอะไร เพราะคนเปนปจจยทสำาคญทสด ถาขาดความรวมมอจากบคลากรททำางานอยในระบบทจะศกษา กถอวาลมเหลวไปแลวครงหนง ดงนนจะมองขามคนไปไมได

ความแตกตางระหวางโปรแกรมเมอรและนกวเคราะหระบบ                 โปรแกรมเมอร (Programmer) หมายถง บคคลทมหนาทรบผดชอบในดานการโปรแกรมโดยเฉพาะ สงทเขา

จะเชอมโดย ไดแก อปกรณคอมพวเตอร ระบบปฏบตการ (Operating System : OS) หรอแมกระทงภาษาทใชในการเขยนโปรแกรม เชน COBOL, BASIC, C++, PASCAL เปนตน งานของโปรแกรมเมอรจะเปนไปในลกษณะทมขอบเขตการทำางานทแนนอน คอ จะเขยนโปรแกรมใหถกตองตามวตถประสงคตามทไดมการวเคราะหขนมาแลว ซงจะทำางานเกยวของกบคนจำานวนนอย เชน ทำางานกบโปรแกรมเมอรดวยกนกนเองหรอกบนกวเคราะหระบบทเปนผวางแนวทางของระบบงานใหแกเขา แตงานอขงนกวเคราะหระบบไมไดอยในลกษณะทแนนอนแบบโปรแกรมเมอร (Programmer) ไมมคำาตอบทแนนอนจากระบบทวางไววาผดหรอถก แตงานททำาเกดจากการประนประนอมและผสมผสานของปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบระบบงาน (Application System) งานของนกวเคราะหระบบจงมกจะตองเกยวของกบคนหลายระดบ ตงแตลกคาหรอผใช นกธรกจ โปรแกรมเมอร ผตรวจสอบบญชหรอแมกระทงเซลลแมนทขายระบบงานขอมล แมวางานของนกวเคราะหระบบจะดเปนงานทยงยากและสลบซบซอน แตงานในลกษณะนกเปนงานทสรางความทาทายใหกบบคคลทมความคดสรางสรรคและมความคดทกวางไกลเขามาอยเสมอ ทำาใหรสกมความภาคภมใจทไดวางระบบงานออกมาเปนรปเปนรางและสามารถใชปฏบตงานไดจรง

                คณสมบตของนกวเคราะหระบบ ผทจะทำาหนาทเปนนกวเคราะหระบบไดจะตองมคณสมบตดงตอไปน 1. ความรทางดานการเขยนโปรแกรม เพอจะไดสอสารกบโปรแกรมเมอรไดอยางมประสทธภาพ นกวเคราะหจะตองเขาใจวาสงใดทจะเขยนโปรแกรมได หรอเขยนไมได 2. นกวเคราะหระบบเปรยบเทยบเหมอนผจดการทวไป จะเปนผทตดสนใจในการกำาหนดออกแบบระบบทงหมด 3. นกวเคราะหระบบจะตองเปนผทใหคำาแนะนำาดานเทคนคทควรจะเปฯใหแกโปรแกรมเมอร ผออกแบบรายงานแบบตาง ๆ และวศวกร

4. นกวเคราะหระบบจะตองเขาใจระบบทจะทำาการออกแบบและคนทอยในระบบนน ๆ 5. นกวเคราะหระบบจะตองเปนผททำาหนาทเหนสอกลางหรอลามระหวางนกธรกจผตองการใหออกแบบระบบกบโปรแกรมเมอรหรอผใชระบบ 6. นกวเคราะหระบบควรจะมความรทางดานภาษาชนสง (High-level Language) อยางนอย 1 ภาษา หรอความรทางดาน Fourth

Generation Prototyping Language7. นกวเคราะหระบบจะเปนผทตดตามประมวลผลระบบทออกแบบและตดตงวาไดรบผลตามวตถประสงคทวางไวตงแตตนหรอเปลา รวมทงการประเมนออกมาเปนตวเลขเพอชแจงใหผทออกแบบระบบเขาใจ 8. นกวเคราะหระบบควรจะมมนษยสมพนธทด เนองจากนดวเคราะหระบบจะตองเกยวของกบคนในทกระดบในองคกร รวมถงระบบปฏบตการ ชางเทคนค พนกงานบญช เลขานการ พนกงานธรการ ซงเปนสวนทมความสำาคญทสด 9. นกวเคราะหระบบทด ควรจะมประสบการณทางดานการออกแบบระบบพอสมควรโดยในชวงแรกอาจจะเรมตนจากการเปนโปรแกรมเมอร และการออกแบบเลก ๆ นอย ๆ ในระบบ เชน การออกแบบรายงานงาย ๆ การออกแบบหนาจอ (Screen Design) เปนตน

                กจกรรมตาง ๆ ของระบบการประมวลผลขอมล กจกรรมทนกวเคราะหระบบ จะตองเขาไปเกยวของ แบงออกเปนประเดนใหญ ๆ ได 6 ประเดน ไดแก 1. เปนผททำาการวเคราะหระบบงาน เพอคนหาปญหาตาง ๆ ทเกดขนของระบบซงจะตองทำาการแกไขปรบปรงใหปญหานน ๆ หมดไป หรอเปนการกำาหนดปญหาตาง ๆ ของระบบทกำาลงเกดอย วามปญหาอะไรบาง ปญหาใดเปนปญหาสำาคญและเรงดวนซงจะตองทำาการแกไขกอน หรอเพอเปนปองกนปญหาตาง ๆ ทจะเกดขนในอนาคตของระบบ 2. เปนผสรางวธการทเหนวาดทสดหรอเหมาะสมทสดในการปฏบตงาน เพอเปนการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขน หรอเพอเปนการปองกนปญหาทอาจจะเกดขน เพอประสทธภาพในการทำางานงานอนสงสด เพอใหบรรลถงเปาหมายตามทผใชระบบตองการ ดวยการออกแบบระบบขนมาใหมเพอทดแทนระบบเดมทมปญหาอย การปฏบตงานตามระบบทไดออกแบบมาใหมทเปนการแกไขปญหาของระบบเดมใหหมดไปนนเอง แตถาไดออกแบบระบบใหมขนมาแลวไมไดปฏบตตาม กคงแกปญหาตาง ๆ นน ๆ ไมได แตถาไดปฏบตตามระบบใหมทไดออกแบบไวแลว กยงไมสามารถแกปญหาได หรอปญหายงไมหมด ยอมแสดงวาการวเคราะหระบบงานไมดพอ ไมเปนการครอบคลมการแกปญหาตาง ๆ ดงกลาว แตสวนมากแลวมกจะเกดจากการไมไดปฏบตไปตามระบบทออกมาใหม หรอปฏบตไมถกตองตามระบบทออกใหมมากกวา 3. นกวเคราะหระบบจะตองทำาการพฒนาระบบงานทไดออกแบบระบบไว ตามขอ 2 ใหเปนการสมบรณ เพอพรอมทจะนำาไปปฏบตตอไป เชน การออกแบบฟอรมตาง ๆ สำาหรบการบนทกขอมล ทงทจะตองใชเปน Input หรอ Output การพฒนาและการประมวลผลขอมลตลอดจนการจดหาเครองคอมพวเตอรและอปกรณสำาหรบการประมวลผล และการเขยนเอกสารสำาหรบการปฏบตงานตามระบบใหมเหลาน เปนตน 4. นกวเคราะหระบบงานจะตองทำาการทดสอบระบบทไดออกแบบขนมาใหมใหมความถกตอง หรอเพอใหแนใจวาถกตองตามความตองการของผใชระบบ การทดสอบนอาจจะตองใชเวลานานพอสมควร เพอเปนการทดสอบความถกตองในการทำางานของระบบ หรอ

เพอเปนการดผลวาเปนการแกไขปญหาไดถกตองหรอไม และเพอใหแนใจวาผทจะนำาระบบไปใชไดมความเขาใจและปฏบตตามระบบทไดออกมาใหมนนถกตองแลวจรง ๆ 5. นกวเคราะหระบบงานจะเปนผทมบทบาทในการตดตงระบบใหม คอ หลงจากไดทำาการทดลองระบบใหมจนแนใจวาถกตองหรอดพอทจะนำาไปใชงานไดแลว จะไดทำาการตดตงเพอใหงานออกแบบระบบสมบรณพอทจะทำาการมอบหมายใหกบผใชระบบตอไป งานขนนของนกวเคราะหและออกแบบระบบทจะตองทำาตอ คอ การตดตงระบบ การทดสอบระบบขนสดทาย การฝกอบรมใหแกผใชระบบ การจดทำาและตรวจสอบความถกตองของเอกสารการปฏบตงาน เปนตน 6. ทายสดนกวเคราะหระบบงานจะตองตดตามผลงานการปฏบตงานของระบบทไดตดตงไว และวางแผนในการบำารงรกษาระบบ (System Follow Up and Maintenance) ไปชวระยะเวลาหนง คอ เมอระบบงานไดตดตงและเรมปฏบตงานไปตามแผนงานทไดออกแบบระบบไวใหมแลว หนาทของนกวเคราะหระบบจะยงไมสนสดลงเพยงเทานน จะตองคอยตดตามการปฏบตงานของระบบนนไปอกชวระยะเวลาหนง เพอทำาการปรบปรงเปลยนแปลงหรอทำาการแกไข เพอความเหมาะสมกบสภาวะแวดลอมอยเสมอ งานขนน เจาของระบบมกจะไมสนใจและไมทราบวาจะมปญหาเกดขนตามมาในภายหลง จงมกไมไดมการตกลงกนไวในสญญาการทำางานการวเคราะหและออกแบบระบบ เพอใหนกวเคราะหระบบไดเตรยมงานสำาหรบเรองนไวเพราะเกรงวาจะเปนการสนเปลองคาใชจายในการวเคราะหและออกแบบระบบเพมขนโดยไมจำาเปนแลวถานกวเคราะหระบบไมไดจดเตรยมสำาหรบงานขนนไวในขนตอนของการออกแบบระบบดวยแลว เมอมปญหาเกดขนมาจรง ๆ เจาของระบบมกจะขอรองใหนกวเคราะหระบบกลบเขาไปชวยทำาการแกไขปรบปรงระบบใหใหม ซงในสถานการณเชนน นกวเคราะหระบบงานอาจจะตองทำาการวเคราะหและออกแบบระบบกนใหมตงแตตนกได ซงจะทำาใหเสยคาใชจายเพมมากขน

รายละเอยดหนาทของนกวเคราะหระบบ นกวเคราะหระบบ มรายละเอยดหนาทการทองานทกำาหนดโดยทวไปเปนมาตรฐานของตำาแหนงนกวเคราะหระบบ ตาม Job Description ดงน

ตำาแหนง

นกวเคราะหระบบ

รายละเอยดของงาน                 1. รวบรวมและวเคราะหขอมลเพอพฒนาระบบงานขอมล (Information System) รบผดชอบในการศกษาถงปญหาและความตองการของธรกจ เพอทจะหาทางนำาเอาอปกรณคอมพวเตอร วธการทางธรกจ รวมถงบคลากรตาง ๆ มาใชในการพฒนาเพอหาทางแกไขปญหาและใหบรรลถงความตองการของธรกจนน ๆ 2. ออกแบบและจดวางระบบฐานขอมล รวมทงการตดตงดวย 3. ใหคำาแนะนำาและอบรมทงทางดานเอกสารและการพบปะพดจา หรอการสมมนาใหหวขอของระบบงาน

ความรบผดชอบ                 1. วเคราะหและประเมนผล เพอหาความเปนไปไดของระบบ (Feasibility Study) 2. วเคราะหซงปญหาทเกดขนจากระบบธรกจทเปนอย 3. แจกแจงถงสงตาง ๆ ทจำาเปนจะตองพฒนาขน เพอใชหรอทดแทนระบบเดม 4. กำาหนดทางเลอกตาง ๆ ทเปนไปได (Alternative Solution) ในการแกปญหา 5. เลอกอปกรณคอมพวเตอรและซอฟตแวรตามความเหมาะสม 6. ออกแบบและวางระบบงานใหมความสอดคลองกน เพอแกปญหาทางธรกจ 7. ใหคำาแนะนำาตาง ๆ เมอระบบงานถกนำามาใชจรง

หนาท 1.  จดทำางบประมาณคาใชจายตาง ๆ รวมทงดานกำาลงคน 2.  กำาหนดแผนงานและระยะเวลาทใชในการพฒนาระบบงาน 3.  ดำาเนนการสมภาษณและรวบรวมขอมลทสำาคญตอการพฒนาระบบงาน 4.  จดทำาเอกสารและวเคราะหระบบงานของธรกจในปจจบน 5.  พฒนาระบบงานโดยใชเทคโนโลยปจจบนเพอแกปญหาใหแกธรกจ 6.  วเคราะหถงความเหมาะสมตาง ๆ ของเทคโนโลย การปฏบตการ และฐานะทางเศรษฐกจ 7.  ทบทวนและยนขอเสนอระบบงานเพอพจารณาอนมต 8.  ออกแบบและตรวจสอบความถกตองของระบบงาน 9.  ออกแบบแฟมขอมลหรอฐานขอมลและโครงสรางงบตาง ๆ ทใชในระบบ

10.  ออกแบบลกษณะการตดตอระหวางผใชระบบกบระบบงานคอมพวเตอร (user Interfaces) เชน ขอความตาง ๆ ทปรากฏบนจอมอนเตอรในขณะปอนขอมล 11. ออกแบบวธการเกบขอมลและเทคนค 12. ออกแบบระบบรกษาความปลอดภย (Security) และการควบคม (Control) ระบบ 13. ใหคำาแนะนำาทางดานการเขยนโปรแกรมเพอใหระบบดำาเนนไปไดตามเปาหมาย 14. วางแผนงานตาง ๆ เพอใหระบบทไดพฒนาขนใหมถกนำามาใชแทนระบบเดมโดยใหมความยงยากนอยทสด (Conversion Plans)

บทบาทของนกวเคราะหระบบ นกวเคราะหระบบ จะเปนผทศกษาถงปญหาและความตองการของธรกจ ดงทไดกลาวมาแลว โดยการนำาปจจย 3 ประการ ไดแก คน(People) วธการ (Method) และเทคโนโลยคอมพวเตอร (Computer Technology) มาใชในการปรบปรงหรอแกปญหาใหกบนกธรกจ เมอไดมการนำาเอาพฒนาการทางเทคโนโลยคอมพวเตอรมาใช นกวเคราะหระบบจะตองรบผดชอบถงการกำาหนดลกษณะของขอมล(Data) ทจะจดเกบเขาสระบบงานคอมพวเตอร การหมนเวยน การเปลยนแปลงของขอมลและระยะเวลาเพอใหเกดประโยชนสงสดตอผใชหรอธรกจ (Easiness Users)นกวเคราะหระบบไมไดเพยงแตวเคราะหหรอออกแบบระบบงานเทานน หากแตยงขายบรการทางดานระบบงานขอมล โดยนำาเอาประโยชนจากเทคโนโลยลาสดมาใชควบคกนไปดวย นกวเคราะหระบบมบทบาทหนาททสามารถแบงออกมาไดอยางเดนชดอย 4 ประการดวยกน คอ 1. เปนผอยกลางระหวางนกวชาการคอมพวเตอรทขาดความรและประสบการณทางดานการบรหารธรกจ กบนกวชาการแขนงอน ๆ ของระบบธรกจทไปทำาการวเคราะห เชน นกบรหารระดบสง นกเศรษฐศาสตร นกการบญชและนกการเงน ทขาดความรและประสบการณทางดานระบบคอมพวเตอร เปนตน ถงแมวานกวชาการทางดานการบรหารธรกจจะเปนผมความรความสามารถในดานการวเคราะหและออกแบบระบบ สามารถทำาการวเคราะหและออกแบบระบบดวยตนเองกตาม การวเคราะหและออกแบบระบบดงกลาว กยงคงเปนงานทตองอยระหวางการบรหารธรกจกบระบบงานคอมพวเตอรอยนนเอง คอ จะตองอาศยความรและประสบการณทจะตองทำาใหระบบคอมพวเตอรสามารถชวยงานทางดานธรกจใหเปนประโยชนมากทสดและนกบรหารหรอผใชระบบไมจำาเปนตองศกษาหรอมประสบการทางดานคอมพวเตอรมากนก 2. นอกจากจะมความรและประสบการณทางการวเคราะหและออกแบบระบบแลวจะตองมความสามารถในการเสนอแนะแนวทางการแกปญหาตาง ๆ ระหวางการบรหารธรกจและระบบคอมพวเตอร โดยจะตองเปนผทมความสามารถในการมองปญหาไดกวางไกล รอบคอมและมความสามารถในการเสนอแนะทางแกปญหาใหแกนกบรหารไดอยางสมเหตสมผล เปนทเชอถอและเปนทยอมรบของนกบรหารธรกจ ดงนนนกวเคราะหระบบงานจะตองเปนผทศกษาและหาประสบการณตาง ๆ ใหกบตวเองอยตลอกเวลา โดยการตดตามขาวสารเกยวกบ ความเคลอนไหวของธรกจแขนงตาง ๆ ความกาวหนาของวทยาการและเทคโนโลยระบบคอมพวเตอร เหลาน เปนตน

3. จะตองเปนผทความรความสามารถในการออกแบบระบบงานใหเปนทพอใจมากทสดจนเปนทยอมรบของทกฝายในระบบธรกจนน ๆ นอกจากนยงตองมความสามารถในการประสานความรวมมอและแกขอขดแยงตาง ๆ ทเกดขนในระบบใหดทสด ถงแมวาจะไมใชเปนระบบทดทสดหรอเปนระบบทถกทสด แตจะตองเปนระบบทเหมาะทสดกบธรกจนน ดวยวธการประนประนอมใหเปนทยอมรบกนของทกฝาย การออกแบบระบบงานอยางนเสมอนกบเปนการหาเลข ค.ร.น. หรอเลข ห.ร.ม. ทเลขตวอน ๆ จะหารไดลงตว หรอนำาไปหารกบเลขตวอน ๆ ไดลงตวนนเอง ถาไมสมารถแกปญหาในจดนไดจะทำาใหระบบทออกแบบมาใหมนนสรางความขดแยงหรอสรางความแตกแยกในองคการธรกจมากยงขน 4. จะตองทำาการออกแบบระบบงานขนมาใหม และใหระบบงานทออกมาใหมนนดำาเนนไปอยางมประสทธภาพ โดยปญหาทเคยเกดในระบบเกาจะตองหมดไป และระบบใหมกจะตองไมมปญหาใหมกจะตองไมมปญหาใหม ๆ เกดขนตามมาอกดวย นกวเคราะหระบบจะตองเปนผแกปญหาไมใชเปนผสรางปญหาเสยเอง หรอไมใชผทสามารถแกปญหาอยางหนงใหหมดไปไดแตสรางปญหาอกอยางหนงใหเกดขนตามมา จากบทบาทของนกวเคราะหระบบทกลาวมาขางตน จะเหนไดวานกวเคราะหระบบเปนผทมบทบาทสำาคญในการบรหารธรกจมากทเดยว คอ เปนทงผออกแบบระบบงานทสามารถแกปญหาในการปฏบตงาน หรอเปนผออกแบบระบบงานทสรางปญหาตาง ๆ ใหเกดมากยงขนกไดทงนทำาใหนกวเคราะหระบบจะตองมความรทงทางดานธรกจและดานคอมพวเตอรควบคกนไปนกวเคราะหระบบโดยสวนใหญสามารถจะออกแบบระบบงานและเขยนโปรแกรมขนไดดวยตนเองสวนนเองทำาใหบคคลภายนอกเกดความสบสนระหวางโปรแกรมเมอรกบนกวเคราะหระบบ

การเตรยมตวเปนนกวเคราะหระบบ นกวเคราะหระบบจะตองเปนผทมความรความสามารถและประสบการณดานวชาการคอมพวเตอรและดานธรกจในแขนงตาง ๆ โดยเฉพาะในงานดานทตนจะตองเขาไปทำาการวเคราะหและออกแบบระบบนน ๆ และสามารถทจะพฒนาระบบเพอแกปญหาใหกบผใชหรอธรกจอยางมเทคนคและแบบแผน ผทจะเปนนกวเคราะหระบบทดจะตองมการเตรยมตวศกษาและหาประสบการณในดานตาง ๆ ดง

ตอไปน 1. มความรและประสบการณทางดานเครองคอมพวเตอรเปนอยางด ซงอาจจำาแนกยอยออกเปน 1.1 ดาน Hardware คอ ดานระบบของตวเครองคอมพวเตอรซงเปนรปธรรมทเกยวกบชนดและประเภทของเครอง ความสามารถเขาใจการทำางานของเครองคอมพวเตอรในยคตาง ๆ โดยเฉพาะเครองในยคปจจบนทกำาลงทำาการวเคราะหและออกแบบระบบอย ระบบเครองคอมพวเตอรกอนยคปจจบนหนงยคซงเปนเครองทยงมผใชอยในปจจบน และระบบเครองคอมพวเตอรทกำาลงจะนำาเขามาใชแทนยคปจจบน 1.2 ดาน Software คอ โปรแกรมตาง ๆ ทเปนระบบปฏบตการของเครอง เชน ระบบ PC-DOS, MS-DOS, UNIX, OS/2 และ WINDOWS ในเวอรชนตาง ๆ นอกจากน จะตองมความรเกยวกบโปรแกรม APPLICATION ตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงทางดาน WORD PROCESSING เชน CU-WRITER,WORD FOR WINDOWS, MICROSOFT WORD Version ตาง ๆ , LOTUS Version ตาง ๆ , Dbase, FOXPRO, ACCESS Version ตาง ๆ เปนตน นกวเคราะหระบบไมจำาเปนจะตองเขยนโปรแกรมเปนหรอใชเครองคอมพวเตอรเปนทกเครอง แตจะตองเปนผทมความรและประสบการณทางดานนมามากเพยงพอทจะทำาการวเคราะหและออกแบบระบบได เชน ตองรวาธรกจแหงนนใชเครองคอมพวเตอรและซอฟตแวรระบบอะไร ซงเหมาะสมกบระบบธรกจนนหรอไม ถาไมเหมาะสมควรจะแนะนำาใหใชระบบอะไรแทนหรอถาจะตองเปลยนแปลงจากระบบเดมไปใชระบบใหม ตองออกแบบระบบใหมใหใชไดอยางถกตองตามความตองการและความเหมาะสมของผใชระบบ เปนตน 2. เปนผมความรทางดานธรกจแขนงตาง ๆ ทจะนำาไปใชสำาหรบการบรหารองคกร เชน 2.1 ความรทางดานการบรหารทวไป เกยวกบการจดองคกรธรกจ การจำาแนกสายการปฏบตงาน การจดตงทมงาน หรอความรเกยวกบการจดองคกรบรหารธรกจในรปแบบตาง ๆ เปนตน 2.2 ความรสำาหรบใชในการตดสนใจ (Decision Making และ Decision Support) เชน Statistics, Probability, Theory of Game, Decision Table, Network Analysis เปนตน 2.3 ความรทางดานเศรษฐศาสตรและธรกจ ซงเปนประโยชนอยางยงสำาหรบการออกแบบระบบ เพราะการออกแบบระบบนนจะตองเปนการออกแบบทสอดคลองกบหลกเศรษฐศาสตรและการบรหารธรกจ โดยเฉพาะอยางยงจะตองรจกการวเคราะหความเปนไปได (Feasibility Study) การวเคราะหจดคมทน (Break Even Analysis) การวเคราะหผลการปฏบตงาน (Performance Analysis) เปนตน 2.4 ความรทางดานระบบบญชและการวเคราะหทางการเงน อนเปนหวใจสำาคญขององคกรธรกจทกแหง ซงการวเคราะหและออกแบบระบบงานมกจะตองเขาไปเกยวของกบระบบบญชและการเงนขององคกรธรกจนน ๆ ดวยเสมอ 3.เปนผทมความรอบรและประสบการณทางดานการวเคราะหและออกแบบระบบเปนอยางดโดยการศกษาหาความรจาก 3.1 การศกษาวชาการวเคราะหและออกแบบระบบงานโดยตรงจากหองเรยน หรอ จากตำาราทมผเขยนขนสำาหรบการศกษาหรอสำาหรบการคนควาของผสนใจทวไป หรอจากบทความ การสมมนาทางวชาการ ทสถาบนตาง ๆ ไดจดขน 3.2 ประสบการณทไดจากการทำางานเกยวกบการวเคราะหและออกแบบระบบจรง ๆ เชน การฝกหดวเคราะหและออกแบบระบบในหองเรยน การไปฝกงานหรอไดทำางานทางดานนรวมกบทมงานนกวเคราะหและออกแบบระบบ 3.3 ประสบการณทางดานการเขยนโปรแกรม ถงแมวานกวเคราะหและออกแบบระบบไมจำาเปนตองมความรหรอเชยวชาญในการเขยนโปรแกรมกตาม แตกตองมความรและประสบการณทางดานการเขยนโปรแกรมเปนอยางดอยางนอยหนงหรอสองภาษา เชน COBOL, BASIC, C++, PASCAL โดยเฉพาะอยางยงจะตองมความรหรอความสามารถในการเขยน Program Logic หรอ Program Flowchart เปนอยางด 3.4 ประสบการณทางดานการเขยนเอกสารและรายงาน (Documentation) ซงเปนประสบการณทไดจากการฝกหดและการหดทำา หดเขยนบอย ๆ 4. ความสามารถในการแกปญหาและหาวธการแกปญหา นกวเคราะหและออกแบบระบบจะตองมความสามารถทจะแกปญหาใหญ ๆ ทเกดขนแกธรกจแยกออกเปนสวน ๆ และวเคราะหปญหาเหลานนเพอทจะหาวธการแกปญหา นกวเคราะหระบบจะตองรจกวเคราะหปญหาในแงของการหาเหตและผล (Cause and Effects) อยางมขนตอน และรจกใชความสามารถของตนเพอหาทางเลอกในการแกปญหา (Alternative Solution) แมวาความสามารถอนนจะเปนพรสวรรคทแตละคนมไมเหมอนกน แตความสามารถในการแกปญหา สามารถพฒนาและเรยนรได หวใจของการหาวธการแกปญหาทสำาคญ คอ การพยายามมองภาพของปญหาในกวาง ๆ อยาคดวาวธการแกปญหาวธแรกทตนคดเปนวธทดทสด และเปนวธเดยวเทานน อยาคดวาวธการแกปญหาทคนอน ๆ คด เพอแกปญหาทคลาย ๆ กนกบของตนนนเปนวธมาตรฐาน และใชไดกบวธของเรา ควรพจารณาจดแขงและจดออน (Strong and Weak Point) ของแตละวธโดยละเอยดกอนทจะตดสนใจนำาวธการนน ๆ มาพฒนาเปนระบบใชงานจรง 5. มมนษยสมพนธและความสามารถในการตดตอสอสาร เนองจากนกวเคราะหและออแบบระบบจะตองพบปะกบบคคลหลายประเภท หลายอาชพ และหลายระดบ ดงทไดกลาวมาแลว การสอสารจงเปนสงหนงทมความสำาคญอยางยงททำาใหบคคลตาง ๆ ทนกวเคราะหระบบตดตออยเขาใจในสงทนกวเคราะหระบบตองการ และในทนจะหมายรวมถง ความสามารถทจะสมภาษณ (Interview) ความสามารถทจะอธบายหรอชแจงในทประชม (Presentation) รวมทงความสามารถในการรบฟง (Listening) ดวย 6. ความสามารถในการทำางานเปนกลม (Group Work or Team) เปนอกสงหนงทนกวเคราะหระบบจะขาดเสยไมได เนองจากงานของนกวเคราะหระบบสวนใหญจะตองกระจายใหกบโปรแกรมเมอร ถดลงไปคอการทำางานเปนกลมหรอทม จงสงผลตอความสำาเรจ

และความเชอถอตอนกวเคราะหระบบเองโดยตรง ซงนกวเคราะหระบบควรจะเลงเหนถงความสำาคญของการทำางานเปนกลม ไมใชเฉพาะการทำางานแตกบฝายของตนเองหรอกบโปรแกรมเมอรเทานน หากแตจะตองทำาตวเองใหเปนสมาชกในกลมของผใชระบบหรอธรกจทตนวางระบบไดอกดวย การทำางานโดยทำาใหผใชระบบรสกเปนกนเองกบนกวเคราะหระบบจะทำาใหการตดตงระบบงานเปนไปโดยสะดวกขน พรอมกบลดแรงกดดนหรอตอตานจากผใชระบบทมแนวความคดวา โดนยดเยยดระบบงานใหมใหแทนระบบงานดงเดม 7. ประสบการณเกา ซงไมสมารถจะหลกหนความเปนจรงไปได วาประสบการณมความสำาคญตอทกสาขาอาชพ นกวเคราะหระบบกเชนเดยวกน ประสบการณทไดสงสมมาในระหวางปฏบตงานทางดานการพฒนาระบบ จะเปนการสงเสรมใหตวนกวเคราะหระบบกาวไปขางหนาไดอยางมนคงขนเรอย ๆ

 

แบบทดสอบและกจกรรมการฝกทกษะ บทท 3 ความสำาคญของการวเคราะหและออกแบบระบบ

1. อธบายความหมายของการวเคราะหระบบ

ตอบ  วธการทใชในการสรางระบบสารสนเทศขนมาใหมในธรกจใดธรกจหนง หรอในระบบยอยของธรกจ นอกจากการสรางระบบสารสนเทศใหมแลวการวเคราะหระบบชวยในการแกไขระบบสารสนเทศเดมทมอยแลวใหดขนดวยกได การวเคราะหระบบ คอ การหาความตองการ (Requirements) ของระบบสารสนเทศวาคออะไร หรอตองการเพมเตมอะไรเขามาในระบบ

 

2. การวเคราะหระบบมกวธ อะไรบาง

ตอบ     1. การวเคราะหระบบงาน

2. การออกแบบระบบงาน

3. อธบายความหมายของการออกแบบระบบ

ตอบ การนำาเอาความตองการของระบบมาเปนแบบแผน หรอเรยกวา พมพเขยวในการสรางระบบสารสนเทศใหใชงานไดจรง

ความตองการของระบบ เชน สามารถตดตามยอกขายไดเปนระยะ เพอใหฝายบรหารสามารถปรบปรงการขายไดทนทวงท

4. อธบายความหมายของนกวเคราะหระบบ

ตอบ บคคลทศกษาปญหาซบซอนทเกดขนในระบบและแยกแยะปญหาเหลานนอยางมหลกเกณฑ นกวเคราะหระบบหรอทเราเรยกกนวา SA จะทำาหนาทหาวธการแกไขปญหาทแยกแยะเหลานน พรอมทงใหเหตผลดวยการวเคราะหระบบนน นกวเคราะหระบบจะตองกำาหนดขอบเขตของการวเคราะห และตองกำาหนดจดมงหมาย

5. อธบายความหมายของโปรแกรมเมอร

ตอบ บคคลทมหนาทรบผดชอบในดานการโปรแกรมโดยเฉพาะ สงทเขาจะเชอมโดย ไดแก อปกรณคอมพวเตอร ระบบปฏบตการ (Operating System : OS) หรอแมกระทงภาษาทใชในการเขยนโปรแกรม เชน COBOL, BASIC, C++, PASCAL เปนตน งานของโปรแกรมเมอรจะเปนไปในลกษณะทมขอบเขตการทำางานทแนนอน คอ จะเขยนโปรแกรมใหถกตองตามวตถประสงคตามทไดมการวเคราะหขน

 

 

คำาศพท  บทท 3ความสำาคญของการวเคราะหและออกแบบระบบ

Natural Determination วธธรรมดา

Methodology Determination วธการทางวทยาศาสตร

System Analysis and Design การวเคราะหและออกแบบระบบ

Requirements การหาความตองการ

System Analyser นกวเคราะหระบบ

Programmer โปรแกรมเมอร

Operating System : OS ระบบปฏบตงาน

Application System ระบบงาน

Screen Design การออกแบบหนาจอ

System Follow Up and Maintenance การตดตามผลและการบำารงรกษาระบบ

Information System ระบบงานขอมล

Feasibility Study ความเปนไปไดของระบบ

Alternative Solution กำาหนดทางเลอกตางๆทเปนไปได

User Interfaces การตดตอระหวางผใชระบบกบคอมพวเตอร

Security ระบบรกษาความปลอดภย

Control การควบคม

People คน

Method วธการ

Computer Technology คอมพวเตอรเทคโนโลย

Data ขอมล

Break Even Analysis การวเคราะหความคมทน

Performance Analysis การวเคราะหผลการปฏบตงาน

Documentation การเขยนเอกสารและรายงาน

Cause and Effects การหาเหตและผล

Strong and Weak Point จดแขงและจดออน

Interview สมภาษณ

Presentation การอธบายหรอชแจงในทประชม

Listening การบฟง

Group Work Team การทำางานเปนกลม

 

บทท 3 การวางแผนทรพยากรมนษย

วตถประสงค

บทนตองการใหผอานมความเขาใจในหวขอตอไปน1. หนาททางการจดการ2. การวางแผนทรพยากรมนษย3. ความสำาคญของการวางแผนทรพยากรมนษย4. กระบวนการในการวางแผนทรพยากรมนษย5. การคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ

โดยปกตบคคลทดำารงตำาแหนงเกยวของกบงานบรหารและการจดการไมวาจะทำางานอยในหนวยงานของรฐบาล รฐวสาหกจ หรอเอกชน ตลอดจนสงกดอยสวนใดหรอระดบใดขององคการ ตงแตผบรหารระดบสง (Top Executive) ผจดการระดบกลาง (Middle Manager) จนกระทงถงหวหนางานระดบปฏบตการ (Operational Supervisor) ตางมความจำาเปนทจะตองกระทำากจกรรมทเกยวของกบการจดการหรอทเรยกวา หนาท“ทางการจดการ (Management Functions)” ดวยกนทงสน

หนาททางการจดการโดยทเราสามารถกลาวไดวา หนาททางการจดการ คอ หนาททผ

จดการทกคนตองปฏบต ซงหนาทเหลานไดถกศกษา รวบรวม และกลาวถงครงแรกในหนงสอชอ Industrial and General Administration (ป ค.ศ.

1916) แตงโดย เฮนร เฟโยล (Henry Fayol) วศวกรและนกบรหารอตสาหกรรมชาวฝรงเศส โดยเฟโยลไดกลาวถงหนาททางการจดการไว 5

หนาทดวยกนคอ

การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การสงการ (Commanding)

การประสานงาน (Coordinating) การควบคม (Controlling)

หรอทนยมเรยกแบบยอยโดยการนำาอกษรตวแรกของศพทภาษาองกฤษแตละคำามาเรยงกนวา “POCCC” ซงแนวความคดเกยวกบหนาททางการจดการมกจะไดรบความสนใจศกษาและกลาวอางถงอยเสมอในหนงสอหรอบทความทเกยวของกบการบรหารและการจดการ สงผลใหแนวความคดนไดรบการพฒนาและเปลยนแปลงตามสถานการณทเปลยนไปของสงคม ปจจบนนกวชาการบางสวนไดกลาวถงหนาททางดานการจดการโดยจดแบงออกเปน 4 หนาท ดงตอไปน

1. การวางแผน (Planning) คอการวางวตถประสงค การกำาหนดเปาหมาย การสรางกลยทธ และการตดสนใจสรรหาแนวทางในการดำาเนนกจกรรม เพอใหองคการสามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายทตองการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยแผนงานอาจมความแตกตางกนในดานระยะเวลา เชน แผนระยะยาว หรอแผนระยะสน เปนตน ตลอดจนมความแตกตางกนตามหนาททางธรกจ เชน แผนการเงน แผนการตลาด หรอแผนการผลต เปนตน

2. การจดองคการ (Organizing) คอการจดการความสมพนธของกจกรรมและบคคลในองคการใหมความเหมาะสม เพอใหสามารถปฏบตงานรวมกนไดอยางราบรนและเตมความสามารถซงจะทำาใหองคการสามารถดำาเนนงานบรรลวตถประสงคไดตามแผนการทตงไว

3. การนำา (Leading) คอการทหวหนางานหรอผจดการใชภาวะผนำา (Leadership) ซงตองอาศยทงศาสตรและศลปในการกระตน ชกจง และสงเสรมใหบคคลอนปฏบตตามทตนตองการดวยความเตมใจ

4. การควบคม (Controlling) เปนการตรวจสอบและประเมนผลวาแตละกจกรรมทกระทำาตามแผนทวางไวสามารถดำาเนนไปตามทไดวางแผนไวหรอไม ตลอดจนสมควรทจะมการพฒนาและปรบปรงอยางไรบาง เพอใหเกดความเหมาะสม สอดคลองกบสถานการณ และกอใหเกดประโยชนสงสดกบองคการ

รปท 3.1 หนาททางการจดการ

รปท 3.1 จะแสดงความสมพนธของหนาททางการจดการซงมลกษณะเปนสากล (Universal) มหนาทดานการจดการทตองแสดงออกขณะปฏบตงาน โดยผจดการในแตละหนวยงานจะปฏบตหนาททางการจดการในแตละหนาทแตกตางกนไปตามระยะเวลาและโอกาส ตลอดจนขนอยกบลกษณะขององคการ หนวยงาน สายงาน หรอระดบการทำางานในองคการ เชน ผบรหารระดบสงจะทำาหนาทวางแผนระยะยาวขององคการ ขณะทผจดการระดบกลางจะสนใจกบการจดทำางบประมาณประจำาปและการจงใจใหลกนองในหนวยงานปฏบตงานใหเตมความสามารถ ขณะทหวหนางานระดบปฏบตงานจะทำาหนาทควบคมงานใหสำาเรจลลวงตามทไดรบมอบหมายในลกษณะวนตอวน หรอตามกำาหนดระยะเวลาทแนนอน เปนตน

จากเนอหาทกลาวมาแสดงใหเหนวา การวางแผน เปนหนาทหลกทสำาคญของการจดการ และเปนหนาทแรกทางการจดการทผจดการทกคนจะตองปฏบตเพอเปนการวางแนวทางปฏบตสำาหรบสมาชกของหนวยงานในการทจะนำาพาองคการไปสเปาหมายและวตถประสงคทวางไว ดงนนผบรหารทรพยากรมนษยในฐานะทจะตองมกจกรรมเกยวของกบการจดการดานทรพยากรมนษยขององคการสมควรทจะตองมความร มทกษะ และความสามารถในการกำาหนดเปาหมาย สรางกลยทธ ตลอดจนตดสนใจวางแนวทางในการปฏบตทเกยวของกบงานบคลากรใหสอดคลองกบวตถประสงครวมขององคการ เพอใหองคการสามารถอยรอดและเจรญเตบโตไดอยางเหมาะสมทามกลางความเปลยนแปลงทเกดขนในสงคม

บทนจะกลาวถงการวางแผนทรพยากรมนษย ซงจะครอบคลมเนอหาตงแตความหมาย ความสำาคญ และกระบวนการวางแผนทรพยากรมนษย ตลอดจนการคาดการณความตองการดานบคลากรขององคการ เพอเปนแนวทางแกผทสนใจศกษาใหสามารถนำาความรและประสบการณทไดรบไปใชในการปฏบตงานไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ

การวางแผนทรพยากรมนษยการจดการทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทผบรหารทรพยากร

มนษยจะนำาหลกการตางๆ มาประยกตใชในการทจะทำาใหองคการมบคลากรทมคณภาพมารวมงานอยางเพยงพอและตอเนองเพอใหองคการสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และบรรลวตถประสงคทตงไว ดงนนนกบรหารทรพยากรมนษยทมความสามารถจะตองสามารถนำาความร ประสบการณ และทกษะตางๆ เขามาประกอบในการบรหารทรพยากรมนษย เพอใหผลงานทออกมามคณภาพและยงประโยชนสงสด

ตอองคการ บคลากร และสงคมสวนรวมได นอกจากนการจดการทรพยากรมนษยทประสบความสำาเรจจะตองอาศยขนตอนทละเอยดออนมากมาย โดยขนตอนสำาคญทขาดไมไดในงานทรพยากรมนษยคอ การวางแผน (Planning) ผบรหารงานทรพยากรมนษยจะตองมวสยทศน (Vision) ทกวางไกลสามารถเขาใจสถานการณและวเคราะหเหตการณทจะเกดขนในอนาคตได ซงจะมผลกระทบตอทศทางการดำาเนนงานและความตองการดานบคลากรขององคการ เพอทจะสามารถวางแผนทรพยากรมนษย (Human Resource Planning : HRP) ไดอยางรอบคอบ รดกม มประสทธภาพ และสอดคลองกบความตองการในแตละชวงเวลาได

ดงนนจากความหมายของการวางแผนทกลาวมาในตอนตนของบทน ทำาใหเราสามารถกลาวไดวา การวางแผนทรพยากรมนษย คอกระบวนการ“ทใชคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ อนจะสงผลถงการกำาหนดวธการปฏบตทเกยวของกบบคลากรและการตอบสนองตอปจจยแวดลอม ตงแตกอนบคลากรเขารวมงานกบองคการ ขณะปฏบตงานอยในองคการ จนกระทงเขาตองพนออกจากองคการ เพอใหองคการใชเปนแนวทางปฏบตและเปนหลกประกนวาองคการจะมบคลากรทมคณภาพอยางเพยงพออยเสมอ ตลอดจนเพอใหบคลากรมคณภาพชวตการทำางาน (Quality of Work Life : QWL) ทเหมาะสม สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลสอดคลองกบวตถประสงครวมขององคการ โดยมเปาหมายสำาคญเพอประสทธภาพ ความมนคง และการเจรญเตบโตขององคการ บคลากร และสงคม ” ดงนนจากความหมายทกลาวมา ทำาใหเราเหนไดวาการวางแผนทรพยากรมนษยจะประกอบดวยสวนประกอบทสำาคญดงตอไปน

1. กระบวนการ การวางแผนทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทตองดำาเนนการอยางตอเนองโดยผมหนาทวางแผนดานทรพยากรมนษยตองทำาการเกบขอมล ศกษา วเคราะห วางแนวทางปฏบตตรวจสอบ ปรบปรง และเปลยนแปลง แผนการดำาเนนงานใหเหมาะสมอยตลอดเวลา มใชการกระทำาทมลกษณะแบบครงตอครงหรอเปนการแกปญหาเฉพาะหนาเทานน

2. การคาดการณ การวางแผนทรพยากรมนษยตองมการคาดการณไปในอนาคตถงความตองการดานบคลากรขององคการวามแนวโนวหรอทศทางทจะออกมาในลกษณะใด เชน ขนาดขององคการ หรอกระบวนการทำางานทเปลยนแปลง โดยทนกบรหารทรพยากรจะตองมความเขาใจถงสภาวะแวดลอมทมผลตอองคการทงในระดบมหาภาคและระดบจลภาค ตลอดจนมความสามารถทจะนำาความรและความเขาใจนนมาประกอบวเคราะหเหตการณทอาจจะเกดขนได เพอใหสามารถทำาการพยากรณสถานการณทจะเกดขนในอนาคตไดอยางใกลเคยงกบความเปนจรงทสด ซงจะทำาใหการดำาเนนงานดานทรพยากรมนษยเกดประสทธภาพสงสด

3. วธปฏบต เมอมการคาดการณถงสถานการณทจะเกดขนในอนาคตแลว นกบรหารทรพยากรมนษยจะตองกำาหนดวธการปฏบตเพอเปนแนวทางใหแตละกจกรรมดานทรพยากรมนษย ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การธำารงรกษา จนถงการเกษยณอายของบคลากร เพอใหสามารถดำาเนนการสอดคลองกบวตถประสงคขององคการและกระแสการเปลยนแปลงของสงคมไดอยางเหมาะสม

4. องคการและบคลากร นกบรหารทรพยากรมนษยทมความสามารถจะตองสรางและรกษาสมดลของทรพยากรมนษยภายในองคการใหอยในระดบทเหมาะสมอยตลอดเวลา การวางแผนทรพยากรมนษยจะเปน

เครองมอและแนวทางสำาคญในการสรางหลกประกนวาองคการจะมบคลากรทมคณภาพตามทตองการรวมงานในปรมาณทเหมาะสม โดยไมเกดสภาวะบคลากรลนงานหรอขาดแคลนแรงงานขน

จากองคประกอบทกลาวมาแลวขางตน เราสามารถสรปไดวา การ“

วางแผนทรพยากรมนษยคอ กระบวนการตอเนองทใชในการคาดการณและกำาหนดวธการปฏบตในกจกรรมดานบคลากร เพอรกษาสมดลของบคลากรในองคการใหอยในระดบทเหมาะสมทงในระยะสนและระยะยาว ซง”

จะสามารถแสดงไดดงรปท 3.2

รปท 3.2 แบบจำาลองการวางแผนทรพยากรมนษย

นอกจากน ในทางปฏบต การวางแผนทรพยากรมนษยอาจจะมชอเรยกทแตกตางกนตามขอบเขต ความหมาย ลกษณะของงาน และผใชจะนำามากลาวอาง เชน การวางแผนกำาลงคน (Man Power Planning) การวางแผนการจางงาน (Employment Planning) การวางแผนบคลากร (Personal Planning) เปนตน ซงในทนจะใชคำาวา การวางแผนทรพยากร“

มนษย เปนหลกโดยอาจจะใชคำาอนทดแทนในบางครงตามความเหมาะสม ”

เนองจากการวางแผนทรพยากรมนษยเปนคำาศพททมความหมาย

ครอบคลมกจกรรมตางๆ ของงานงานแผนบคลากรภายในองคการมากทสดใหสมาชกแตละคนสามารภทำางานสนองตอความตองการของสงคมไดอยางปประสทธภาพ การผลตเครองใชเพอใชในครวเรองเรมมการเปลยนแปลงจากการผลตเพอการใชงานอยางเดยว เปนการผลตสงของทตนมความถนดเพอแลกเปลยนกบเครองอปโภคและบรโภคทจำาเปนอนๆ ซงในระยะเวลาตอมาไดพฒนามาเปนการผลตเพอการคาโดยใชเงนเปนสอกลางในการแลกเปลยน ในชวงเวลานการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมจะมอตราทเรวขนกวาอดต แตกยงอยในระดบทมนษยสวนใหญสามารถปรบตวไดทน

ปจจบนการเปลยนแปลงทเกดขนทางสงคมมอตราทรวดเรวกวาอดตมาก เนองจากผลกระทบมาจากวทยาการ (Technology) ทกาวหนา ไมวาจะเปนระบบสอสารโทรคมนาคม ระบบคอมพวเตอรและเทคโนโลยชวภาพ ลวนแตสงผลกระทบตอความเปนอยของมนษยทงสน ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงการเปลยนแปลงเหลานเกดขนในอตราทรวดเรวมาก จนในบางครงบคคลไมสามารถทจะปรบตวไดทน ทำาใหเกดปรากฏการณทเรยกวา การตระหนก“

ตออนาคต (Future Shock)” ขน สงผลใหบคคลเกดความเครยด ความสบสนความกระวนกระวายใจ และเกดปญหาตางๆ ตามมา

การจดการทรพยากรมนษยกเชนเดยวกบกจกรรมทางสงคมอนทการเปลยนแปลงในอดตมอตราทไมมา ทำาใหองคการสามารถปรบตวตามการเปลยนแปลงทเกดขนไดอยางไมมปญหามากนก จงไมจำาเปนทจะตองนำาหลกวชาการขนสงมาประยกตใชในการดำาเนนงานราบรนและมประสทธภาพ แตการเปลยนแปลงทเกดขนในปจจบนไดสงผลกระทบตองานทรพยากรมนษยขององคการทงโดยทางตรงและทางออม ดงจะเหนได

จากกระแสแรงงานทมการศกษาสงขน ความตองการเงนเดอนและความปลอดภยในอาชพ นอกจากนบคลากรในหลายองคการยงมคานยมและทศนคตในการทำางานทเปลยนไป โดยมแนวโนมทจะเปลยนงานมากขนเมอเทยบกบแรงงานในอดต ทนยมทำางานกบองคการในลกษณะทเปนการจางงานตลอดชพ (Life – long Employment) หรอการเขามาของแรงงานตางชาตในระดบตางๆ ทพรอมจะปฏบตงานในคณภาพทใกลเคยงกบบคลากรทเปนชนชาตนนๆ แตยนดรบคาตอบแทนทแตกตางกน ตลอดจนแรงงานตางชาตทมทกษะเฉพาะเขามาปฏบตงานในบางประเภท เปนตน ดงนนนกบรหารทรพยากรมนษยจงจำาเปนทจะตองจดทำาแผนบคลากรขน เพอรองรบตอการเปลยนแปลงตางๆ ไดอยางสอดคลองและเหมาะสมกบสถานการณทางสงคมและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป เพอใหองคการสามารถดำาเนนการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลทามกลางความผนผวนทเกดขน

2. เพอใหองคการมความพรอม หวขอทผานมาไดกลาวถงการเปลยนแปลงทเกดขน อนจะมผลกระทบตอองคการ ไมวาจะเปนผลมาจากสภาวะการทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวทยาการทเปลยนแปลงไป ตางกมผลตอการดำาเนนงานขององคการดวยกนทงสน ตงแตการผลตสนคาและบรการ การตลาด การเงน จนถงการจดการทรพยากรมนษย ดงนนจงมความจำาเปนทแตละองคการจะตองทำาการศกษา วเคราะห และคาดการณถงการเปลยนแปลงตางๆ ทอาจเกดขนเพอนำามาใชประกอบการทำาแผน

สำาหรบการจดการทรพยากรมนษยนนนบเปนเรองสำาคญอยางยงทองคการจะตองมการวางแผนบคลากรเพอรองรบตอผลกระทบของการเปลยนแปลงทอาจเกดขน อกทงยงเปนการเตรยมความพรอมของ

องคการใหสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพและตอเนองทามกลางกระแสการพลวตของสงคม

นอกจากการเปลยนแปลงทเกดขนภายนอกองคการแลว การเปลยนแปลงภายในองคการยงสงผลถงรปแบบในการจดการทรพยากรมนษยดวยเชนกน เชน การทองคการเจรญเตบโตขน ยอมสงผลถงความตองการบคลากรในสาขาตางๆ เพอทจะเขามาปฏบตงานตามปรมาณงานทเพมขน ถาองคการมไดมการวางแผนบคลากรไวลวงหนาแลว องคการยอมจะไดรบผลกระทบถงการขาดแคลนบคลากรทจะเขามาปฏบตงาน ซงจะสงผลเชอมโยงถงผลตภาพ (Productivity) การแกปญหาและการเจรญเตบโตอยางตอเนองขององคการ จงนบเปนเรองทสำาคญอยางยงสำาหรบนกบรหารงานบคลคลทจะตองทำาการวางแผนบคลากร เพอเปนการสรางความพรอมขององคกาในการรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน และทำาใหองคการสามารถดำาเนนการไดอยางมนคง มประสทธภาพและประสทธผลในอนาคต

3. เพอใหองคการมแนวทางในการปฏบตงาน การจดการทรพยากรมนษยจะเกยวของกบกจกรรมตางๆ ดานบคลากร ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การเลอนตำาแหนงจะเหนไดวา การจดการทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทตอเนองและเกยวของสมพนธกน จงนบเปนความจำาเปนอยางยงทองคการจะตองมการวางแผนทรพยากรมนษยทงในระดบเฉพาะและระดบองคการขนเปนแนวทางในการปฏบต เพอใหการดำาเนนงานดานทรพยากรมนษยเปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบทศทางการดำาเนนงานขององคการ อนจะสงผลตอการพฒนาและการใชบคลากรไดอยางเตมความสามารถ ซงจะทำาใหองคการมความเจรญกาวหนา สามารถบรรลวตถประสงคทตงไวได

ปฏทนรายปของฝายทรพยากรมนษย

เดอน งาน/กจกรรม ภายในวนท สงให

ม.ค. - รายงานสรปผลการตอใบอนญาตตางๆ 05

MG

- การรบสมาชกใหมเขากองทนสำารองเลยงชพ 15

CA

ก.พ. – ขอเสนอเกยวกบงานเลยงพนกงานดเดน 05

GM

ม.ค. - ขอเสนอเกยวกบการปรบเงนเดอน/การเลอนตำาแหนง 10

GM

- ขอเสนอเกยวกบการแขงขนกฬาระหวางพนกงาน 15

GM

เม.ย. – ขอเสนอเกยวกบการซอมดบเพลง 05

GM

- การรบสมาชกใหมเขากองทนสำารองเลยงชพ 15

CA

พ.ค. - ขอเสนอเกยวกบการจดทศนาจรสำาหรบพนกงาน 15

GM

- การตรวจนบและสงพมพแบบพมพตางๆ 31

GM

ม.ย. – สรปการใชวนหยดพกผอนประจำาปของพนกงาน 05

GM

- ขอเสนอเกยวกบการปรบเงนเดอน/การเลอนตำาแหนง 10

GM

ก.ค. – การตออายบตรประจำาตวพนกงาน 01 -

- การรบสมาชกใหมเขากองทนสำารองเลยงชพ 15

CA

- รางวลสำาหรบพนกงานททำางานหลายป 31

GM

ส.ค. – ขอเสนอเกยวกบงานเลยงสงสรรคพนกงานประจำาป 05

GM

ก.ย. – สรปการใชวนหยดพกผอนประจำาปของพนกงาน 05 GM - ขอเสนอเกยวกบการขนเงนเดอนประจำาป/ การเลอนตำาแหนง 15 GMต.ค. - แผนปฏบตการเกยวกบการตอใบอนญาตตางๆ 01

GM

- การรบสมาชกใหมเขากองทนสำารองเลยงชพ 15

CA

พ.ย. – ขอเสนอเกยวกบพนกงานทเกษยณอาย 05

GM

- ขอเสนอเกยวกบของขวญปใหมทจะใหบคลากร/หนวยงานตางๆ 20

GM

ธ.ค. – รายชอพนกงานทมสทธไดรบโบนส 05

GM / CA

- ขอเสนอเกยวกบการปรบเงนเดอน/เลอนตำาแหนง 10

GM

รปท 3.3 ตวอยางแผนงานประจำาปของทรพยากรมนษย

4. เพอใหไดบคลากรทมคณภาพ หนวยงานทรพยากรมนษยมหนาทสำาคญทจะตองวางแผนบคลากรใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณทจะเกดขน เพอใหองคการมบคลากรทมคณภาพสง มประสทธภาพในการปฏบตงานในปรมาณทเหมาะสม นอกจากนผลของการ

เปลยนแปลงทเกดขนในสงแวดลอมจะผลกดนใหองคการตองมการพฒนาบคลากรภายในใหมความพรอมอยเสมอ เชน ความกาวหนาของวทยากรคอมพวเตอร สงผลใหภาคธรกจมความจำาเปนทจะตองนำาระบบคอมพวเตอรเขามาใชในการปฏบตงาน เพอเปนการเพมความสามารถและศกยภาพในการดำาเนนธรกจ การทจะนำาคอมพวเตอรมาประยกตใชไดอยางมประสทธภาพ จำาเปนอยางยงทองคการจะตองมบคลากรทมความรความเขาใจ และสามารถทำางานกบเครองคอมพวเตอรไดอยางด ดวยเหตนองคการจงตองมโครงการฝกอบรมบคลากร เพอใหสามารถปรบตวใหสอดคลองกบการนำาระบบคอมพวเตอรมาใช ดงนนการวางแผนบคลากรจงมความจำาเปนอยางยงสำาหรบแตละหนวยงาน เนองจากแผนบคลากรไมเพยงแตเปนการคาดการณความตองการบคลากรในองคการเทานน แตยงเปนการเตรยมความพรอม ตงแตการสรรหา การคดเลอก และการพฒนาใหบคลากรมคณภาพและความพรอมในการปฏบตงาน ตลอดจนจดวางแนวทางเสรมสรางขวญและกำาลงใจและการจดการบำารงรกษาใหบคลากรสามารถปฏบตงานกบองคการไดอยางมประสทธภาพอยเสมอ

ไดบคลากรมคณภาพ

รปท 3.4 ความสำาคญของการวางแผนทรพยากรมนษย

กระบวนการในการวางแผนทรพยากรมนษยการวางแผนไดรบการยอมรบวาเปนหนาทสำาคญอนดบแรกทผ

จดการตองปฏบตในการบรหารงาน เนองจากวาการวางแผนจะชวยใหบคลากรเหนภาพความสมพนธของกจกรรมตางๆ ทตองกระทำาจนกระทงบรรลเปาหมาย ทำาใหเขาสามารถทจะปฏบตภารกจทไดรบมอบหมายอยางเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการตามทตงไว ดงทมผกลาววา แผนการทดเปรยบเสมอนแผนททบงบอกรายละเอยด โดยในแผนท“ ”

ฉบบนจะมขอมลตางๆ พรอมทงมการกำาหนดเครองมอ เครองใช และอปกรณสำาคญประกอบการเดนทาง เพอใหบคลากรสามารถเดนทางถงจดหมายไดอยางสะดวก ปลอดภย มอปสรรคนอยทสด เนองจากผวางแผนไดมการเตรยมการตางๆ เพอรองรบสถานการณทอาจจะเกดขนเอาไวลวงหนา หรอกรณมปรากฏการณทมไดคาดฝนเกดขน องคการกสามารถทจะปรบแผนการใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบการเปลยนแปลงไดงายและรวดเรวกวาการทมไดมการเตรยมการอะไรลวงหนา ปกตผวางแผนจะตองทำาการเกบรวบรวมขอมล ศกษา วเคราะห และตดสนใจ เพอทจะตอบคำาถามตอไปน

1. จะทำาอะไร (What to do?) การวางแผนเปนการวางแผนแนวทางปฏบตสำาหรบอนาคต ดงนนผทมหนาทวางแผนจะตองทำาการกำาหนดเปาหมายวาตองการทจะทำาอะไร โดยพจารณาวาเปาหมายนนมความสอดคลองกบภารกจตามวตถประสงคของอคการหรอไม เนองจากแผนงานจะตองสนบสนนตอการบรรลความตองการสงสดขององคการ

2. จะทำาอยางไร (How to do?) นอกจากการกำาหนดจะทำาอะไรแลว ผทมหนาทวางแผนจะตองกำาหนดแนวทางปฏบตวาตองการจะทำาอะไรและทำาอยางไร เพอใหสามารถบรรลวตถประสงคทตองการไดอยางมประสทธภาพ

เพอใหการใชทรพยากรขององคการเปนไปในทศทางทเหมาะสมและตรงตามความตองการทสด

3. จะใหใครทำา (Who will do?) การเลอกสรรบคลากรนบวาเปนเรองทสำาคญ เพราะการใชบคลากรทมความสามารถเหมาะสมกบงาน จะทำาใหงานดำาเนนไปอยางราบรนตามแผนทกำาหนดโดยผวางแผนตองตดสนใจเลอกบคคลทมความร ทกษะ และความสามารถทเหมาะสมกบงาน เพอมาปฏบตงานใหดำาเนนไปตามทตองการอยางมประสทธภาพ

4. จะทำาเมอไร (When to do?) เนองจากระยะเวลาจะเปนตวกำาหนดและควบคมใหการดำาเนนงานเปนไปตามทตองการ ดงนนนอกจากการกำาหนดเปาหมายวาตองการทจะทำาอะไร พรอมทงทำาการตดสนใจเลอกแนวทางและบคลากรทจะปฏบตตามแลว ผวางแผนจะตองกำาหนดระยะเวลาในการดำาเนนงานรวมวาตองเสรจสนเมอใด และกจกรรมใดสมควรจะกระทำาเมอใด โดยมระยะเวลาเทาใด พรอมทงกำาหนดระยะเวลาทแตละกจกรรมสมควรจะเสรจสนลง

การวางแผนบคลากรเปนงานทมความสำาคญมากตอการจดการทรพยากรมนษยในปจจบนเปนอยางมาก ตามทไดกลาวถงเหตผลในหวขอทผานมา ปกตการวางแผนบคลากรนนจะมลกษณะพนฐานเชนเดยวกบการวางแผนงานอน ไมวาจะเปนการวางแผนการเงน แผนการตลาด หรอแผนการผลตทมลกษณะเปนกระบวนการตอเนองซงตองดำาเนนการผาน 4

ขนตอน ดงตอไปน

ขนตอนท 1 การเตรยมการ (Preparation) เปนขนตอนแรกในการวางแผน โดยทผวางแผนจะตองทำาการรวบรวมขอมล ศกษา และวเคราะหรายละเอยดตางๆ ทสำาคญและมผลตอการวางแผนตามลำาดบ ดงตอไปน

§ ศกษาวตถประสงคขององคการ ผวางแผนจะตองศกษาและทำาความเขาใจถงวตถประสงคขององคการวามวตถประสงคอะไรบาง มลำาดบความสำาคญกอนหลงอยางไร เพอเปนการกำาหนดขอบเขตของการวางแผน

§ วเคราะหสถานการณ หลงจากทำาความเขาใจถงวตถประสงคขององคการแลว ผวางแผนจะตองทำาการเกบรวบรวมขอมลตางๆ ทเกยวของทงจากภายนอกและภายในองคการ เพอทำาการวเคราะหสถานการณปจจบนทองคการกำาลงเผชญอย และทำาการวางแนวทางสำาหรบการดำาเนนการในอนาคต

§ กำาหนดเปาหมายของแผนงาน เมอทราบถงวตถประสงคและสถานการณปจจบนขององคการแลว ผวางแผนกสามารถทจะกำาหนดเปาหมายของแผนงานวาตองการทจะทำาอะไรในอนาคต โดยเปาหมายของแผนควรจะมความชดเจนพอทจะใชเปนแนวทางสำาหรบการดำาเนนงานในขนตอไปอยางมกระสทธภาพและประสทธผล

§ พจารณาความสอดคลอง กอนทจะนำาเปาหมายทไดกำาหนดขนมาเปนแนวทางในการรางแผนการ ผวางแผนจะตองพจารณาความสอดคลองระหวางวตถประสงคของอคการกบเปาหมายของแผนงานวามความสอดคลองกนเพยงใด ถาเปาหมายและวตถประสงคมความขดแยงกน จำาเปนทจะตองมการปรบปรงเพอใหเกดความเหมาะสมขน เพอปองกนไมใหเกดปญหาในการดำาเนนงานในอนาคต

§ พจารณาความเปนไปได ผวางแผนจะทำาการรวบรวมขอมลทเกยวของกบแผนงานทจะตองทำา เพอทำาการศกษาปจจยแวดลอมตาง

รวมทงพยายามใชขอมลทมอยคาดการณสถานการณทจะเกดขนในอนาคต ตลอดจนวเคราะหความเปนไปไดของแผนงานอยางคราวๆ

รปท 3.5 การเตรยมแผนงาน

การวางแผนไมวาจะเปนแผนการเงน แผนการตลาด แผนกลยทธ หรอแผนปฏบตการ ลวนแลวแตจะตองผานขนตอนยอยดงทกลาวมาดวยกนทงสน การวางแผนทรพยากรมนษยกเชนกน ผวางแผนทรพยากรมนษยจะตองเขาใจถงวตถประสงคขององคการวาองคการมวตถประสงครวมอยางไรบาง มวตถประสงคขอใดเกยวของกบงานดานทรพยากรมนษยหรอไม อยางไร จากนนผวางแผนจะตองทำาการศกษาถงขอมลปจจบนในดานตางๆ ตงแตระดบมหาภาค ไดแก นโยบายรฐบาล ปจจยทางเศรษฐกจ การเมอง วทยากร แนวโนมทางสงคม การศกษา และจำานวนประชากร เปนตน จนกระทงถงปจจยระดบองคการ วาปจจบนสถานการณดานทรพยากรมนษยขององคการเปนอยางไร มความเหมาะสมหรอมปญหาทจะตองแกไขบางหรอเปลา การดำาเนนการ สถานการณดานการตลาด หรอฐานะทางการเงนขององคการเปนอยางไร เปนตน

ผวางแผนสามารถกำาหนดเปาหมายของแผนงานไดจากขอมลทมอยแตกอนทจะดำาเนนการ ในขนตอนตอไปเขาจะตองมการพจารณาความสอดคลองระหวางเปาหมายของแผนงานกบวตถประสงคขององคการ ถาทงสองสวนนไมมความสอดคลองกนกจะตองปรบปรงใหมทศทางทเหมาะสม แตโดยทวไปแลวเปาหมายของแผนทรพยากรมนษยมกจะตองสอดคลองกบวตถประสงคโดยรวมขององคการอยแลว เพอจะใหการดำาเนนงานดานทรพยากรมนษยมสวนสงเสรมตอความสำาเรจขององคการ จากนนผวางแผนตองทำาการคาดการณอนาคตถงความตองการดานบคลากรขององคการวาองคการจะมความตองการบคลากรในสายงานใด ระดบใด และจำานวนเทาใด ตลอดจนพจารณาวาในแตละสายงานและระดบการบงคบบญชาจะมบคลากรโยกยายเลอนขน เลอนตำาแหนง เกษยณอาย หรอเปลยนแปลงในกรณอนๆ ในระยะเวลาและปรมาณเทาใด เพอนำาขอมลมาใชเปนแนวทางในการจดทำาแผนทรพยากรมนษยทชดเจน

ขนตอนท 2 การสรางแผน (Plan Formulation) ขนตอนนเปนขนตอนทตอเนองจากการเตรยมการ โดยผวางแผนจะทำาการกำาหนดแผนการทจะปฏบตขนมาอยางชดเจน ปกตการสรางแผนจะประกอบดวยขนตอนยอย 3 ขนตอน ดงตอไปน (ดรปท 3.6)

§ กำาหนดทางเลอก จากขอมลทมในขนตอนแรกผวางแผนจะตองทำาการประมวลผลเพอกำาหนดทางเลอกปฏบตตางๆ ทจะสามารถบรรลเปาหมายได โดยผวางแผนตองพยายามสรางทางเลอกทเปนไปไดมากทสด เพอทจะใชประกอบการตดสนใจใหไดแนวทางปฏบตทเหมาะสมทสด

§ เลอกทางเลอกทเหมาะสม เมอไดทางเลอกตางๆ ทจะนำามาใชเปนแนวทางปฏบตแลว ผวางแผนจะตองทำาการพจารณาถงขอไดเปรยบและ

ขอจำากดของแตละทางเลอก เพอทำาการตดสนใจคดเลอกแนวทางทเหมาะสม มาใชเปนแนวทางหลกในการจดทำาแผนการปฏบตตอไป

§ กำาหนดแผน ผวางแผนจะตองทำาการกำาหนดขนตอนในการปฏบตงาน ตลอดจนกำาหนดการใชทรพยากรและปจจยตางๆ ทจะสนบสนนการดำาเนนงานของแผนระยะเวลาและบคคลผเกยวของ และนำามาเขยนเปนแผนการใหชดเจน เพอใหแผนการมความรอบคอบและชดเจนตอการปฏบต ซงจะสงผลใหการดำาเนนงานมประสทธภาพและสอดคลองกบความตองการ

รปท 3.6 การสรางแผน

เชนเดยวกบการวางแผนประเภทอนๆ นกบรหารทรพยากรมนษยททำาหนาทวางแผนบคลากรจะทำาการกำาหนดแผนการขนจากขอมลทไดมาขนตอนการเตรยมการ โดยในขนตอนนจะมการกำาหนดรายละเอยดเกยวกบกจกรรมดานบคลากรตางๆ ทองคการจะตองปฏบต ตงแตการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรม การประเมนผล การเลอนขน การโยกยาย การลงโทษ การเกษยณอาย วาในแตละกจกรรมจะมขนตอนในการปฏบตอยางไร ตองกระทำาในชวงระยะเวลาใด และเกยวของกบใครบาง เพอให

แผนการทออกมามความถกตอง คอบคลมตามความตองการ และเหมาะสมกบสถานการณมากทสด

ขนตอนท 3 การปฏบตตามแผน (Plan Implementation) จะเปนขนตอนการนำาแผนงานทถกสรางขนไปทำาการปฏบต สำาหรบแผนบคลากรกเชนกน ฝายทรพยากรมนษยจะตองทำาแผนตางๆ ไมวาจะเปนแผนการสรรหาและการคดเลอกบคลากร แผนการฝกอบรมและการพฒนาบคลากร แผนกการแตงตงและโยกยายตำาแหนงทถกกำาหนดขนไปดำาเนนการ ซงในขนตอนนจะประกอบดวยขนตอนยอยตางๆ ดงตอไปน (ดรปท 3.7)

§ การกำาหนดบคลากร ถงแมสงคมโลกจะกวางเขาสยคโลกาภวฒน (Globailization) ทรพยากรมนษยกยงถอเปนหวใจสำาคญในการทำาใหงานทกงานประสบความสำาเรจ ดงนนนกวางแผนตองกำาหนดบคลากรทจะรบผดชอบการปฏบตงานในแตละสวน เพอใหงานดำาเนนไปอยางมประสทธภาพและตรงตามวตถประสงค

§ การจดสรรทรพยากร เนองจากองคการมทรพยากรทจำากด ดงนนผททำาหนาทวางแผนจะตองสามารถกำาหนดและจดสรรกรใชปจจยตางๆ ทเกยวของกบการปฏบตงานไดอยางเหมาะสมเพอใหเกดประโยชนสงสดแกองคการ

§ การสรางความเขาใจ นอกจากการจดสรรบคลากรและทรพยากรอยางมประสทธภาพแลวการสรางความเขาใจกเปนสงสำาคญทผวางแผนจะตองมหนาทสำาคญในการสอสารและสรางความเขาใจรวมกนในกลมผปฏบตงาน เพอใหสามารถปฏบตงานตามทตองการไดอยางเหมาะสม

§ การควบคม นอกจากแผนงานทวางไวรอบคอบและชดเจนแลว การดำาเนนงานทมประสทธภาพจะตองมการควบคมและตดตามผล เพอให

เกดความมนใจวาแผนการทวางไวมความเหมาะสมกบสถานการณ ตลอดจนใหการดำาเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล

รปท 3.7 การปฏบตตามแผน

ขนตอนท 4 การประเมนผล (Plan Evaluation) หลงจากการนำาแผนการทวางไวไปปฏบต ผควบคมแผนจะตองมการประเมนผลวาแผนการสามารถบรรลเปาหมายทตงไวหรอไม การปฏบตงานเปนไปตามทไดวางแผนหรอไม อยางไร หรอมการเปลยนแปลงเกดขนโดยมผลกระทบตอแผนทไดกำาหนดไวหรอไม อยางไร โดยผลลพธจากการประเมนจะเปนขอมลยอนกลบ (Feedback) สำาหรบการปรบปรงแผนการหรอการวางแผนในครงตอไป โดยขนตอนนจะมรายละเอยดทผเกยวของสมควรปฏบตดงตอไปน (ดรปท 3.8)

§ เปรยบเทยบ ผควบคมแผนจะตองทำาการเกบรวบรวมขอมลจากการดำาเนนงาน แลวทำาการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบแผนทไดวางไว วามความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร เพอใชประกอบการวเคราะห

ปญหาและการปรบปรงแผนงานใหมความสอดคลองกบสถานการณทเกดขน

§ วเคราะหปญหา ผควบคมแผนจะตองนำาขอมลทไดจากการเกบรวบรวมและการเปรยบเทยบมาประกอบในการวเคราะหปญหา อปสรรค และผลกระทบทเกดขนจากการปฏบต เพอกำาหนดปญหาและพยายามคนหาสาเหตทแทจรง

§ เสนอความคด ผควบคมแผนจะตองนำาผลลพทธทไดจากการประมวลมาใชประกอบการเสนอแนวความคดในการปรบปรงและพฒนาการดำาเนนงาน เพอใหแผนงานมความเหมาะสมและสามารถนำามาใชปฏบตไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลในสถานการณจรง

รปท 3.8 การประเมนผล

การวางแผนทรพยากรมนษยใหมประสทธภาพมความจำาเปนอยางยงทจะตองมการประเมนผลการปฏบตงาน เพราะนอกจากจะสามารถนำาผลลพธทไดจากการประเมนไปใชในการปรบปรงแผนการปฏบตในอนาคตแลว แผนบคลากรยงเกยวของโดยตรงกบบคคลซงถอเปนปจจยหลกทางการบรหารและเปนปจจยสำาคญในการทจะทำาใหองคการสามารถพฒนาและ

เจรญเตบโตไดอยางมนคง โดยเราสามารถจดขนตอนในการวางแผนซงเรมตงแตการเตรยมการ การสรางแผน การปฏบต และการประเมนผลทสามารถนำามาเขยนเปนแผนภาพไดดงรปท 3.9

รปท 3.9 กระบวนการวางแผนทรพยากรมนษย

จากรปท 3.9 แสดงใหเหนวาการวางแผนเปนกระบวนการตอเนองมใชการกระทำาเพยงครงเดยวเสรจ โดยทผวางแผนจะตองทำาการศกษา วเคราะห ปรบปรง และพฒนาใหแผนมความสมบรณรดกม และทนสมยอยเสมอ เนองจากการวางแผนจะเปนการกำาหนดแนวทางปฏบตโดยอาศยการคาดการณสถานการณทอาจเกดขนในอนาคตเปนแนวทาง แตเปนททราบกนดวาเหตการณในอนาคตเปนเหตการณทยงไมเกดขนจรง ถงแมผวางแผนจะพยายามรวบรวม ศกษา และวเคราะหขอมลตางๆ โดยใชหลกวชาการเขาประกอบในการพยากรณแลวกตาม การพยากรณนนกยงเปนเรองทเกยวพนกบความไมแนนอนอยด ดงนนเมอเวลาผานไปจะทำาใหผวางแผนไดรบขอมลทสามารถนำามาวเคราะหเพมขน ตลอดจนเหตการณจะมแนวโนมทชดขน จงตองทำาการปรบปรงแผนใหสอดคลองกบสถานการณ มผกลาววา แผนการทดจะตองมความยดหยน สามารถ“

ปรบปรงใหสอดคลองกบแนวโนมของสถานการณ เพอใหการปฏบตงานเปนไปตามวตถประสงค เปาหมาย และมประสทธภาพอยเสมอ

การคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการการวางแผนทรพยากรมนษยทมประสทธภาพนน นกบรหาร

ทรพยากรมนษยจะตองทำาการคาดการณความตองการบคลากรขององคการในแตละชวงระยะเวลาอยางถกตอง โดยพจารณาถงการเปลยนแปลงทเกดขน ตงแตการรบบคลากรเขาทำางาน การฝกอบรมและ

การพฒนา การประเมนผลจนกระทงบคลากรไดพนออกจากองคการ โดยวธการคาดการณทมความแมนยำาสงจะสงผลใหการวางแผนมความถกตอง เชอถอได และสามารถใชเปนแนวทางในการปฏบตไดอยางเหมาะสม

หวขอนจะกลาวถงวธการทถกนำามาใชในการคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ เพอใหผสนใจไดมความรและความเขาใจในหลกการคาดการณความตองการดานทรพยากรมนษยขององคการ ตลอดจนสามารถประยกตใชเปนแนวทางในการศกษาคนควาเพมเตมสำาหรบนำาไปปฏบตการวางแผนบคลากรไดอยางเปนรปธรรมในการปฏบตงานจรง โดยทวธการคาดการณดานกำาลงคนขององคการทนยมใชมดงตอไปน

1. การคาดการณจากสมการพนฐาน วธการนจะเปนการคำานวณหาจำานวนบคลากรทองคการตองการในแตละชวงเวลา จากสตรพนฐานทางคณตศาสตรตอไปน

จำานวนบคลากรทตองการเพมขน = จำานวนบคลากรทตองการทงหมด จำานวนบคลากรคงเหลอ–

จำานวนบคลากรทตองการทงหมด = จำานวนงาน

อตราสวนของงานตอบคลากร

2. การใชแบบจำาลองการวางแผนรวม (Aggregate Planning

Model) วธการนจะคาดการณปรมาณความตองการบคลากรขององคการในชวงระยะเวลาหนง เพอใหสามารถนำามาใชงานไดอยางมประสทธภาพ

3. การใชวธการทางสถต (Statistical Forecasting Methods) วธการนจะนำาหลกการ

ทางสถตและคณตศาสตร เชน กำาหนดการเสนตรง (Linear

Programming) และการวเคราะหการถดถอย (Regression Technique) มาชวยในการพยากรณความตองการทรพยากรมนษยขององคการในชวงระยะเวลาทสนใจ

4. การใชแบบจำาลองของมารคอฟ (Markov – model) วธการนจะนำาหลกการคณตศาสตรขนสงมาประยกตในการศกษาและวเคราะหการเปลยนแปลงของทรพยากรมนษยในอนาคต เพอองคการจะไดจดเตรยมแผนในการสรรหา การคดเลอก การฝกอบรมและการพฒนาบคลากรใหมความพรอมในการปฏบตหนาทในแตละตำาแหนง

เทคนคการพยากรณทกลาวมา เปนเพยงการยกตวอยางของวธการทใชในการคาดการณดานทรพยากรมนษยทไดรบการกลาวอางถงและนำามาประยกตในภาคธรกจ การทนกบรหารทรพยากรมนษยจะเลอกใชวธการใดในทางปฏบตเพอคาดการณและวางแผนทรพยากรมนษยนน สามารถจะพจารณาไดจากมาตรการในการเลอกเทคนคในการพยากรณดงตอไปน

1. ระยะเวลา (Time Horizon) ปจจบนเวลาเปนปจจยสำาคญในการดำาเนนธรกจ ดงนนผททำาหนาทดานการพยากรณความตองการทรพยากรมนษยจะตองเลอกวธการทมระยะเวลาเหมาะสมกบความตองการของงาน โดยใหผลลพธทไดมระดบของความถกตองและเชอถอได เหมาะสมกบการใชงาน โดยไมเสยเวลาในการประเมนผลมากเกนไป

2. ลกษณะของขอมล (Pattern of Data) นกพยากรณทมความสามารถจะตองคำานงถงธรรมชาตหรอลกษณะของขอมลทงในเชงคณภาพและเชงปรมาณเปนสำาคญ เพอใหสามารถคดเลอกเครองมอในการ

พยากรณไดอยางเหมาะสม และสามารถคาดการณเหตการณทจะเกดไดอยางใกลเคยง

3. คาใชจาย (Cost) คาใชจายเปนปจจยสำาคญในการดำาเนนงานทางธรกจเกอบทกประเภทดงนนนกพยากรณตองพจารณาคาใชจายทเกดขนทงทางตรงและทางออมของการพยากรรแตละวธวามความเหมาะสมอยางไร โดยเปรยบเทยบระหวางกนเอง หรอเปรยบเทยบกบความตองการของงาน

4. ความแมนยำา (Accuracy) ความถกตองและแมนยำาของเครองมอทใชเปนหวใจสำาคญของการพยากรณ ดงนนนกพยากรณสมควรตองเลอกใชวธการทมความถกตองและแมนยำาในระดบทยอมรบไดสำาหรบงานแตละชนด

5. ความงายในการนำาไปใช (Ease of Application) เนองจากสมาชกแตละคนของหนวยงานวางแผนทรพยากรมนษยตางมความร ทกษะ และประสบการณทแตกตางกน ดงนนกพยากรณจงตองเลอกวธการทมความงายในการนำามาใชไดอยางมประสทธภาพ เพอทสมาชกทกคนในทมงานจะไดสามารถปฏบตงานไดอยางราบรนและมอปสรรคนอยทสด

นกบรหารทรพยากรมนษยจะตองทำาการวเคราะหในแตละปจจยทเกยวของกบการพยากรณและสถานการณกอนทจะทำาการตดสนใจเลอกวธการพยากรณ เพอทจะไดวธการทเหมาะสมกบการประยกตใชในการคาดการณดานบคลากรสำาหรบการทำาแผนงานของแตละองคการ โดยวธการทดไมจำาเปนตองยงยาก ซบซอน และมคาใชจายสง แตตองเปนวธการทสามารถนำามาประยกตใชไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ภายใตขอ

จำากดดานบคลากร ระยะเวลา และคาใชจายทงทางตรงและทางออมขององคการ

สรปการวางแผนเปนหนาททสำาคญหนาทหนงของการจดการ ซงประกอบ

ดวยการวางแผนการจดองคการ การนำาและการควบคมทเกยวของกบการเกบรวบรวมขอมล การศกษา และการวางวตถประสงค การกำาหนดเปาหมาย การสรางกลยทธ และการตดสนใจเลอกแนวทางปฏบตทเหมาะสมเพอใหกจกรรมตางๆ ดำาเนนไปโดยราบรน มประสทธภาพ และบรรลวตถประสงคตามตองการโดยแผนทดจะเปนทงคมอและแนวทางปฏบตเพอใหบคคลหรอองคการสามารถดำาเนนการไปสจดมงหมายทตงไวได

การวางแผนทรพยากรมนษยเปนงานสำาคญทนกบรหารทรพยากรมนษยตองปฏบต การวางแผนทรพยากรมนษยเปนกระบวนการตอเนองทผเกยวของตองดำาเนนการปรบปรงและพฒนาอยตลอดเวลา เพอใหแผนมความเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณ โดยการวางแผนทรพยากรมนษยจะเปนการกำาหนดแนวทางสำาหรบปฏบตดานบคลากร ตลอดจนเปนการสรางหลกประกนในเสถยรภาพและความตอเนองในการดำาเนนงานขององคการ วาองคการจะมทรพยกรมนษยทเหมาะสมทงในดานปรมาณและคณภาพในแตละชวงเวลา นอกจากนสถานการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว สงผลใหการวางแผนทรพยากรมนษยไมสามารถกระทำาแยกจากแผนรวมขององคการได ดงนนผมหนาทวางแผนทงสองระดบจงตองประสานงานกนอยางใกลชด เพอใหแผนการทงสองมความสอดคลองและสมพนธกน ซงจะกอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสดในการดำาเนนงาน

การวางแผนทมประสทธภาพจะตองอาศยการคาดการณอนาคตทถกตองและใหภาพทชดเจนปกตการวางแผนทรพยากรมนษยนยมใชวธการตอไปน คอการคาดการณสมการพนฐาน การใชแบบจำาลองการวางแผนรวม การใชวธการทางสถต และการใชแบบจำาลองของมารคอฟ โดยผมหนาทวางแผนจะตองเลอกวธการใหสอดคลองกบแตละสถานการณ จากการพจารณาระยะเวลาลกษณะของขอมล คาใชจาย ความแมนยำา และความงายในการนำาไปใช โดยมหลกการวา วธการพยากรณทดไมจำาเปนตองยงยาก ซบซอน และมคาใชจายสง แตตองเปนวธการทสามารถนำามาประยกตใชไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ภายใตขอจำากดของแตละสถานการณ

คำาถามทายบท

1. หนาททางการจดการ (Management Functions) ประกอบดวยอะไรบาง จงอธบายอยางละเอยด

2. เหตใดการวางแผนจงเปนกระบวนการ (Process)3. อธบายความหมายของการวางแผนทรพยากรมนษย (Human

Resource Planning : HRP)4. คณภาพชวตการทำางาน (Quality of Work Life : QWL) คอ อะไร และ

เกยวของกบการวางแผนทรพยากรมนษยอยางไร5. เหตใดแตละองคการจงตองทำาการวางแผนทรพยากรมนษย6. เทคโนโลยสมยใหม เชน เทคโนโลยคอมพวเตอร สอสารโทรคมนาคม

และอปกรณอตโนมต มผลกระทบตอการดำาเนนงานดานทรพยากรมนษยขององคการอยางไรบาง

7. กระบวนการวางแผนทรพยากรมนษยประกอบดวยกขนตอน อะไรบาง8. ผวางแผนทรพยากรมนษยตองทำาอะไรบางในขนตอนของการเตรยม

การ (Preparation)

9. การสรางแผน (Plan Formulation) ประกอบดวยขนตอนยอยอะไรบาง10. เราสามารถคาดการณดานกำาลงคนขององคการไดโดยใชวธการใด

บางการวางแผนทรพยากรมนษย

( Human Resource Planning )

 

การวางแผน หมายถง การกำาหนดแนวทาง วธการ หรอกจกรรมตาง ๆ ทจะกระทำาใน อนาคต โดยการวเคราะหถงโอกาสความเปนไปได กำาหนดแนวทางในการปองกนปญหาและอปสรรคทอาจจะเกดขน และเปนการตระเตรยมทรพยากรในดานตาง ๆ ไวลวงหนา

 

   

 การวางแผนทรพยากรมนษย (Human Resource Planning)

เปนสวนของกจกรรมการบรหารทรพยากรมนษย ทตองดำาเนนการตอจากการวเคราะหงาน ซงเปนกระบวนการทมงจะพยายาม ใหองคการมทรพยากรบคคลเพยงพอ ทงในเชงปรมาณและคณภาพ สำาหรบปฏบตภารกจขององคการให บรรลวตถประสงคในอนาคต

ความหมายของการวางแผนทรพยากรมนษย

R Waynd Mondy ไดอธบายวาการ วางแผน ทรพยากรมนษย เปนกระบวนการทบทวนความตองการ ดานทรพยากรมนษยขององคการอยางเปนระบบ เพอใหมนใจวา จำานวนบคลากรทมคณสมบต และทกษะทจำาเปนสำาหรบการปฏบตงานมเพยงพอ เมอถงเวลาทองคการตองการ กระบวนการนจงเปน การคาดคะเนความตองการบคลากรกบจำานวนตำาแหนงงาน ทจะเปดรบพนกงานในระยะเวลาทไดระบไวในอนาคต

 

Arthur w .Sherman ไดใหคำาจำากดความของการวางแผนทรพยากรมนษยไววา เปนกระบวนการพยากรณ ความตองการทรพยากรบคคล โดยเปรยบเทยบความตองการท จะใชพนกงานกบจำานวนพนกงานทมอยจรง แลวจงดำาเนนการตดสนใจตามความเหมาสม เพอใหเกดความสมดลระหวาง จำานวนบคลากรทตองการในอนาคต กบจำานวนทตองสรรหาเพม วธการทใชเพอพยากรณ ความตองการทรพยากรมนษยใชทงวธเชงปรมาณ และคณภาพควบคกนไป

พะยอม วงศสารศร ไดเรยบเรยงวา การวางแผนทรพยากรมนษย หมายถงกระบวนการพยากรณ ความตองการทรพยากรมนษยขององคการ เปนการลวงหนาวาตองการบคคลประเภทใด ระดบใด เปนจำานวนเทาใด และเมอใด พรอมกำาหนดวธการทจะไดมาซงทรพยากรมนษยทตองการวาจะไดมาจากทใด อยางไร ตลอดจนกำาหนดนโยบาย และระเบยบปฏบตตาง ๆ เพอทจะใชทรพยากรมนษยทมอย ในองคการใหไดประโยชนสงสด

  วตถประสงคของการวางแผนทรพยากรมนษย  

  1. เพอคาดคะเนความตองการ จำานวนและประเภทของทรพยากรบคคล ทจะปฏบตงาน รวมถงระดบของทกษะ ความร และความสามารถทตองการ

2. เพอใหไดมาและธำารงไวซงทรพยากรมนษย ในจำานวนและคณภาพทตองการ

3. เพอบรหารการใชทรพยากรบคคล ในองคการทมอยใหไดประโยชน

 

สงสด และปองกนพนกงานทมความรความสามารถออกจากงาน หลงจากทไดรบ การพฒนาจากองคการแลว

4. เพอคาดคะเนลวงหนาถงปญหาตาง ๆ เกยวกบทรพยากรมนษย เชน ปญหา การขาดแคลนบคลากร และปญหาการมบคลากรเกนความตองการเปนตน

5. เพอสรางความเขาใจรวมกนเกยวกบสภาพทรพยากรมนษย ของหนวยงานตาง ๆ ภายในองคการ ซงจะเชอมโยงไปถงการเกลยกำาลงคน ระหวางหนวยงานในทสด

 ความหมายของคาตอบแทน

คา ตอบแทน (Compensation) คอ คาใชจายตางๆ ทองคการจาย

ใหแกผปฏบตงาน คาใชจายนอาจจายในรปตวเงนหรอมใชตวเงนกได

     

เพอตอบแทนการปฏบตงานตามหนาทความรบผดชอบ จงใจใหมการ

ปฏบตงานอยางมประสทธภาพ สงเสรมขวญกำาลงใจของผปฏบต

งาน และเสรมสรางฐานะความเปนอยของครอบครวผปฏบตงานใหด

ขน

สวนประกอบของคาตอบแทน

1. คาจางและเงนเดอน (Wage and Salary) ไดแก คาตอบแทนท

องคการจายใหผปฏบตงาน เปนรายไดประจำาทกเดอน

   

2. คาจงใจ (Wage Incentive) ไดแก คาตอบแทนทองคการจดให

เปนพเศษเพอจงใจใหมการปฏบตงานใหดยง ขน เชน การให

รางวลพเศษในการปฏบตงาน การเลอนตำาแหนง

   

 3. ประโยชนเกอกล (Fringe benefit) ไดแก คาตอบแทนทองคการ

จดใหแกผปฏบตงานนอกเหนอจากคาจางเงนเดอนและ คาจงใจ

เปนคาตอบแทนทองคการจดใหเพอสนบสนนใหมการทำางานดขน

หรอเพอใหผปฏบตงานมความรสกมนคงในการปฏบตงานกบ

องคการ

วตถประสงคของการกำาหนดคาตอบแทน

1. เพอใหเหมาะสมกบหนาทความรบผดชอบของแตละตำาแหนง

2. เพอดงดดคนทมความรความสามารถใหเขามาสหนวยงานและคง

อยในหนวยงานตลอดไป

3. เพอเปนรางวลตอบแทนการปฏบตงาน

4. สงเสรมขวญและกำาลงใจในการปฏบตงาน

5. อำานวยความสะดวกในการบรหารงานบคคล

ความสำาคญของคาตอบแทน

1. ทำาใหอาชพของประชากรเปลยนไป

2. ตนทนการผลตขององคการเปลยนไป

3. เสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ

ปจจยทกำาหนดคาจางและเงนเดอน

1. ระดบคาจางทวไป (Prevailing rate)

2. ความสามารถในการจาย (Ability to pay)

3. มาตรฐานการครองชพ (Standard of living)

4. คาของงาน (Job Value)

5. อำานาจการตอรอง (Bargaining power)

7. รฐบาล (Government)

8. ผลตผลขององคการ (Productivity)