(ipa ii) dÖnemİ mevzuatina etkİlerİ · (ipa)” fonlarından yararlanmaktadır. ipa fonları...

T.C.

ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI

966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE

KONSEY TÜZÜĞÜNÜN İNCELENMESİ VE 2014-2020

(IPA II) DÖNEMİ MEVZUATINA ETKİLERİ

AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI TEZİ

Kürşat TEMİZYÜREK, Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı

AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Ağustos, 2019

ANKARA

T.C.


966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE

KONSEY TÜZÜĞÜNÜN İNCELENMESİ VE 2014-2020

(IPA II) DÖNEMİ MEVZUATINA ETKİLERİ

AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI TEZİ

Kürşat TEMİZYÜREK, Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı

AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Zeynep ÖZGÜR, Avrupa Birliği Uzmanı

Ağustos, 2019

ANKARA

Görev Yaptığı Birim: Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü

Tezin Teslim Edildiği Birim: Personel ve Eğitim Dairesi Başkanlığı

T.C.


Kürşat TEMİZYÜREK tarafından hazırlanan ve sunulan “966/2012 Sayılı Avrupa

Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü’nün incelenmesi ve 2014-2020 (IPA II) Dönemi Mevzuatına

Etkileri” başlıklı bu tezin uzmanlık tezi olarak uygun olduğunu onaylarım.

Zeynep ÖZGÜR

Avrupa Birliği Uzmanı

…/…/.….

Bu çalışma, tez savunma komisyonumuz tarafından Avrupa Birliği Uzmanlık tezi olarak kabul

edilmiştir.

Başkan

Üye

Üye

Üye

Üye

Tarih

Bu tez, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tez yazım kurallarına uygundur.

i

TEŞEKKÜR

Tez çalışmam sırasında şahsıma destek veren danışmanım Sayın Zeynep Özgür’e ve çalışma

arkadaşlarıma teşekkür ederim. Ayrıca hayatım boyunca maddi ve manevi destekleriyle

yanımda olan aileme teşekkür ederim.

Ağustos 2019 Kürşat TEMİZYÜREK

ii

BEYAN

Bu belge ile sunduğum uzmanlık tezimdeki bütün bilgileri akademik kurallara ve etik davranış

ilkelerine uygun olarak toplayıp sunduğumu; ayrıca, bu kural ve ilkelerin gereği olarak,

çalışmamda bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını

gösterdiğimi beyan eder, tezimle ilgili yaptığım beyana aykırı bir durumun saptanması halinde

ise, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara katlanacağımı bildiririm.

01.08.2019

Kürşat TEMİZYÜREK

Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı

iii

ÖZET

966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜNÜN

İNCELENMESİ VE 2014-2020 (IPA II) DÖNEMİ MEVZUATI ÜZERİNE ETKİLERİ

TEMİZYÜREK, Kürşat

Avrupa Birliği Uzmanlığı Tezi

Danışman: Zeynep ÖZGÜR

Ağustos 2019, 137 sayfa

Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa Birliği aday ülkesi sıfatıyla “Katılım Öncesi Yardım Aracı

(IPA)” fonlarından yararlanmaktadır. IPA fonları kullanılırken aday ülkeler uluslararası

anlaşma, AB mevzuatı ve ulusal mevzuatlarını dikkate almaktadırlar. 966/2012 sayılı AP

ve Konsey Tüzüğü, IPA fonlarının kullanılmasında AB mevzuatının bağlayıcı hükümler

içeren bir kaynağıdır. Bu tüzük genel olarak Avrupa Birliği bütçesinin oluşturulması ve

kullanımına dair, AB dış yardımlarından faydalanan ülkeler için temel ilkeleri

içermektedir. Bu bağlamda yararlanıcı ülkeler IPA fonlarının hazmedilmesine yönelik

kurumsal yapılarını oluşturuken söz konusu ilkelerden yararlanmaları, fonların sağlıklı

bir şekilde kullanılması açısından onların yararına olacaktır.

IPA II mevzuatına da temel teşkil eden bu tüzük incelendiğinde, IPA I dönemindeki

tecrübelerin ışığında genel olarak program otoritelerinin karşılaştığı kurumsal sorunlara

çözüm üretmekte faydalanılabilecek bir kaynak olduğu anlaşılmaktadır. 2014-2020

yıllarını kapsayan IPA II dönemi mevzuatında sıkça AP ve Konsey Tüzüğü kaynak

gösterilmiştir. Türkiye’nin AB’ye hem adaylık sürecinde hemde olası bir üyelik

durumunda 966/2012 sayılı AP ve Konsey Tüzüğü Türkiye için bağlayıcı olmayı

sürdürecektir. Bu anlamda da bu tüzük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğü, IPA II, IPA I, Katılım

Öncesi Yardım Aracı, AB Dış Yardımları

iv

ABSTRACT

EXAMINATION OF THE REGULATION OF EUROPEAN PARLIAMENT

AND OF THE COUNCIL (966/2012) AND ITS EFFECT TO IPA II LEGISLATION

Temizyürek, Kürşat

European Union Expertise Thesis

Advisor: Zeynep ÖZGÜR

August 2019, 137 pages

Turkey, as a European Union candidate country, benefits from the “Instrument for Pre-

Accession (IPA)” funds. When using IPA funds, the candidate countries take into account

international agreements, EU legislation and their national legislation. The Regulation

(EU, Euratom) No 966/2012 is a source of including binding provisions of the EU

legislation in the use of IPA funds. This regulation generally includes basic principles for

the creation and use of the European Union budget for the countries benefiting from EU

external aid. In this context, benefiting from the these principles in the establishment of

institutional structures for the absorption of IPA funds will be in their interest for the

healthy use of funds for beneficary countries.

In the light of the experience in IPA I period, it is understood that this regulation is a basis

for the solutions to the institutional problems faced by the program authorities. The IPA

II legislation covering the years 2014-2020 is often referred to by the The Regulation (EU,

Euratom) No 966/2012. In case of both nomination process and possible membership of

Turkey to EU, this Regulation shall continue to be binding for Turkey. In this sense, this

regulation is also important.

Key Words: Regulation No 966/2012, IPA I, IPA II, Instrument for Pre-Accession, EU

External Aid

v

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ..........................................................................................................................i BEYAN ................................................................................................................................ ii

ÖZET .................................................................................................................................. iii ABSTRACT ......................................................................................................................... iv

İÇİNDEKİLER .................................................................................................................... v TABLO LİSTESİ ............................................................................................................. viii

KISALTMALAR ................................................................................................................. ix 1. GİRİŞ ................................................................................................................................ 1

1.1. Tezin Amacı ............................................................................................................... 1 1.2. Tezin Kapsamı ............................................................................................................ 2

2. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ MALİ İLİŞKİLERİ ..................................................... 3 3. 966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜ’NÜN

İNCELENMESİ ................................................................................................................... 6 3.1. Ana Fikir ve Kapsam .................................................................................................. 6

3.2. Bütçe ve Bütçesel İlkeler ............................................................................................. 6 3.2.1. Birlik ve Bütçe Doğruluğu İlkesi ......................................................................... 7

3.2.2. Yıllık İlkesi.......................................................................................................... 8 3.2.3. Denge İlkesi ...................................................................................................... 10

3.2.4. Hesap Birimi İlkesi ............................................................................................ 11 3.2.5. Evrensellik İlkesi ............................................................................................... 11

3.2.6. Belirtme İlkesi ................................................................................................... 14 3.2.7. Sağlam Mali Yönetim İlkesi .............................................................................. 15

3.2.8. Şeffaflık İlkesi ................................................................................................... 19 3.3. Bütçe Oluşturulması ve Yapısı .................................................................................. 20

3.3.1. Bütçe Oluşturulması .......................................................................................... 20 3.3.2. Bütçe Yapısı ve Sunumu .................................................................................... 23

3.4. Bütçenin Uygulanması .............................................................................................. 24 3.4.1. Genel Hükümler ................................................................................................ 24

3.4.2. Uygulama Yöntemleri........................................................................................ 25 3.4.3. Mali Aktörler ..................................................................................................... 29

3.4.4. Mali Aktörlerin Sorumluluğu ............................................................................. 38 3.4.5. Gelir işlemleri ................................................................................................... 39

3.4.6. Harcama İşlemleri ............................................................................................. 41 3.4.7. İç Denetçi .......................................................................................................... 43

3.5. Ortak Kurallar ........................................................................................................... 46 3.5.1. Doğrudan, Dolaylı ve Ortak Uygulamalara İlişkin Kurallar................................ 46

3.5.2. Doğrudan ve Dolaylı Uygulamalara İlişkin Uygulanabilir Kurallar .................... 47 3.5.3. Doğrudan Uygulamaya İlişkin Uygulanabilir Kurallar ....................................... 59

3.6. Dolaylı Uygulama ..................................................................................................... 61 3.6.1. Dolaylı Uygulama ............................................................................................. 61

3.6.2. Uygulama .......................................................................................................... 62 3.6.3. Üçüncü Ülkelerle Yapılan Dolaylı Uygulama .................................................... 64

3.7. Kamu Alımları ve İmtiyazlar ..................................................................................... 64 3.7.1. Ortak Hükümler ................................................................................................. 64

3.7.2. Dış Eylemler Alanında İhaleler için Uygulanabilir Hükümler ............................ 78

vi

3.8. Hibeler ...................................................................................................................... 82 3.8.1. Hibelerin Kapsam ve Formları ........................................................................... 82

3.8.2. İlkeler ................................................................................................................ 85 3.8.3. Hibe Verme Süreci ve Hibe Sözleşmesi ............................................................. 87

3.8.4. Hibelerin Uygulanması ...................................................................................... 92 3.9. Mali Araçlar, Bütçesel Garantiler ve Mali Yardımlar ................................................ 94

3.9.1. Ortak Hükümler ................................................................................................. 94 3.9.2. Özel Hükümler .................................................................................................. 96

3.10. Yıllık Hesaplar ve Diğer Mali Raporlamalar ........................................................... 99 3.10.1. Muhasebe Çerçevesi ........................................................................................ 99 3.10.2. Bütçe Hesaplari ............................................................................................. 100

3.11. Dış Denetim ve İbra .............................................................................................. 100 3.11.1. Dış Denetim................................................................................................... 100

3.11.2. İbra ................................................................................................................ 102 3.12. İdari Ödenekler ..................................................................................................... 103

4. IPA II (2014-2020) DÖNEMİ MEVZUATI VE 966/2012 SAYILI AVRUPA

PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜNÜN BU MEVZUAT ÜZERİNE

ETKİLERİ ........................................................................................................................ 104 4.1. 966/2012 Sayili AP ve Konsey Tüzüğünün Çerçeve Anlaşma Üzerine Etkileri ....... 104

4.1.1. Genel Hükümler .............................................................................................. 105 4.1.2. IPA II Yararlanıcısı Tarafından Dolaylı Yönetime İlişkin Kurallar .................. 106

4.1.3. Uygulamaya İlişkin Kurallar ............................................................................ 107 4.1.4. IPA II Yardımının Mali Yönetimine İlişkin Kurallar ........................................ 108

4.1.5. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama .............................................................. 111 4.1.6. Nihai Hükümler ............................................................................................... 112

4.2. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün Finansman Anlaşması Üzerine Etkileri . 113 4.2.1. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Kapsamında 2015 yılı için Türkiye Yıllık

Eylem Programı (Ek 1) .............................................................................................. 113 4.2.2. Genel Hükümler (Ek 2) .................................................................................... 114

4.2.3. Finansman Anlaşması’na Uygulanan Hükümler (Ek-3) .................................... 115 4.3. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 231/2014 Sayılı IPA II Tüzüğü Üzerine

Etkileri ........................................................................................................................... 116 4.4. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 236/2014 Sayılı AB Dış Yardım

Finansmanı Uygulama Kurallari Üzerine Etkileri ........................................................... 119 4.4.1. Ana Konu ve İlkeler......................................................................................... 119

4.4.2. Eylem Programlarının Kabulü ......................................................................... 119 4.4.3. Genel Finansman Hükümleri ........................................................................... 120

4.4.4. Özel Finansman Hükümleri ............................................................................. 121 4.4.5 Birliğin Mali Çıkarlarının Korunması ............................................................... 122

4.5. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 447/2014 Sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü

Üzerine Etkileri ............................................................................................................. 122

4.5.1. Ana Fikir ve IPA Yardımı Uygulamasının Genel Çerçevesi ............................. 122 4.5.2. IPA II Yararlanıcıları ile Dolaylı Yönetim ....................................................... 124

4.5.3. Mali Yönetim .................................................................................................. 125 4.5.4. Değerlendirme ve Raporlama........................................................................... 125

4.5.5. Şeffaflık ve Görünürlük ................................................................................... 126

vii

4.6. 966/2012 Sayılı AB Mali Tüzüğünün IPA II (2014-2020) Dönemi Türkiye İçin

Hazırlanan Strateji Belgesi Üzerine Etkileri ................................................................... 127

5. SONUÇ VE ÖNERİLER ....................................................................................... 129 5.1. Sonuçlar .................................................................................................................. 129

5.2. Öneriler ................................................................................................................... 132

6. TEZ ÇALIŞMASININ T.C. ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI

FAALİYETLERİNE SAĞLAYACAĞI KATKILAR .................................................... 136 KAYNAKÇA .................................................................................................................... 145

ÖZGEÇMİŞ...................................................................................................................... 148

viii

TABLO LİSTESİ Sayfa

Tablo 2.1. 2002-2006 yıllarında Türkiye tarafından kullanılan AB mali yardımları 3

(milyon avro)

Tablo 2.2. 2014 – 2020 politika alanları ve sektörlere göre endikatif tahsisat tablosu 4

(milyon avro)

Tablo 2.3. IPA II döneminde Türkiye için belirlenen 9 öncelikli sektör ve sektör 5

kuruluşları

Tablo 4.1. Türkiye için belirlenmiş IPA II Dönemi Sektör ve Altsektörleri 128

ix

KISALTMALAR

AB : Avrupa Birliği

AP : Avrupa Parlamentosu

AT : Avrupa Topluluğu

EAGF : Avrupa Tarım Garanti Fonu (European Agriculture Guarantee Fund)

EDES : Early Detection and Exclusion System (Erken Tespit ve İhraç Sistemi)

EEAS : Avrupa Dış Eylemler Servisi (European External Action Service)

ENI : Avrupa Komşuluk Aracı (European Neighbourhood Instrument)

Euratom : Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu

IPA : Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession)

KİMK : Kamu İç Mali Kontrolü

KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler

NAO : Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (National Authorizing Officer)

NIPAC : Ulusal IPA Koordinatörü (National IPA Coordinator)

OLAF : European Anti-Fraud Offıce

PRAG : AB Dış Yardımları İhale ve Hibe Uygulama Rehberi

TFEU : Treaty on the Functioning of the European Union

1

1. GİRİŞ

1.1. Tezin Amacı

966/2012 sayılı AP ve Konsey Tüzüğü, AB bütçesinin oluşturulması ve uygulanması ile

AB fonlarının kontrolüne ilişkin ilkeleri belirlemektedir. Söz konusu tüzük, AB kapsamında

yapılan tüm mali işlere dayanak oluşturduğundan ve AB dış yardımları bu mali işler

kapsamında yer aldığından dolayı sadece üye devletler değil aynı zamanda aday ülkeler de

bahsedilen ilke ve işlemleri dikkate almaktadırlar. Bahse konu tüzüğün AB üye devletleri için

bağlayıcılık teşkil ettiği ve üyelik yolunda olan ülkelerin AB müktesebatının üstlenilmesi

yükümlülüğü altında oldukları düşünülürse, aday ülkelerin mali mevzuatını bu tüzüğe uygun

hale getirmesi gerekmektedir.

Son yıllarda 966/2012 sayılı Mali Tüzük içinde artan genel mali kurallar, bu kuralların

gittikçe karmaşıklaşması ve fonların uygulama hızının düşmesi, AB fon kullanıcıları ve

Komisyon için sorun oluşturmaya başlamıştır. Bu kapsamda daha kolay anlaşılır ve basit mali

kuralların geliştirilmesi için 2012 yılından itibaren çalışmalar yapılmıştır. AB bütçesinin

değişen koşullara uyum sağlama ve beklenmedik gelişmelere cevap verme kapasitesini

geliştirmek için daha basit ve esnek AB mali kuralları anahtar rol oynamaktadır. Bu sebeple

söz konusu Mali Tüzük, dolaylı uygulama kapsamında AB ortakları için de mümkün olan en

üst seviyede basitleştirilme hedeflemektedir. Bu sayede bütçe uygulama görevini devralan

yararlanıcı ülke ve kurumlar, süreçleri daha sağlıklı bir şekilde yönetebilecektir.

Yukarıda belirtilen ifadeler kapsamında, bu tezde 966/2012 sayılı Tüzüğün detaylı bir

incelemesi yapılarak üye ve aday ülkelerin uyacağı ve izleyeceği kurallar ve süreçler ele

alınmıştır. Daha sonra, incelenen 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün IPA II mevzuatında yer alan

anlaşma ve tüzüklere olan etkileri tek tek açıklanarak bu sayede söz konusu IPA II mevzuatının

daha anlaşılır hale gelmesi amaçlanmıştır. Son olarak elde edilen bilgilerden yola çıkarak IPA

II fonlarının yönetimine dair tespit edilen eksikliklere dair çözüm önerileri getirilmiştir.

2

1.2. Tezin Kapsamı

Tezin konusunu, Birliğin genel bütçesine uygulanan mali kurallar hakkındaki 966/2012

sayılı AP ve Konsey Tüzüğü’nün incelenmesi ve bu tüzüğün IPA II mevzuatına etkilerinin

açıklanması oluşturmaktadır.

Tezin amaç ve kapsamının belirtildiği birinci bölümün ardından ikinci bölümde, Türkiye

ve Avrupa Birliği mali ilişkilerine dair genel bilgiler verilmiştir.

Üçüncü bölümde, tezin ana konusu olan 966/2012 sayılı Mali Tüzük ayrıntılı olarak

incelenmiştir. Bu tüzük genel AB bütçesinin kurulması ve uygulanması ile AB fonlarının

yönetimi için mevcut ilke ve prosedürleri belirlemektedir. Üye ve aday ülkeler AB

kapsamındaki işlerinde bu tüzükten faydalanacaklardır.

Dördüncü bölümde, 2014-2020 (IPA II) dönemi mevzuatı ve Mali Tüzüğün bu mevzuat

üzerine etkileri üzerinde durulmuştur. Aday ülkeler IPA fonlarına dair bütçe görevlerini

uygularken söz konusu Mali Tüzüğün uygulamaya ve IPA II mevzuatına temel teşkil etmesi

sebebiyle böyle bir çalışma yapılmıştır.

Beşinci bölümde, önceki bölümlerde incelenen 966/2012 sayılı Mali Tüzük ve IPA II

mevzuatı ışığında elde edilen sonuçlara ve yapılan önerilere yer verilmiştir.

Altıncı ve son bölümde ise yapılan bu çalışmanın T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na

yapacağı katkılardan sonuç ve öneriler ışığında bahsedilmiştir.

3

2. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ MALİ İLİŞKİLERİ1

Türkiye ve AB arasındaki mali işbirliği Türkiye’nin 1999 yılında aday konumuna

gelmesinin öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılır. Adaylık öncesi mali yardımlar. 1963 yılında

Türkiye ve AT arasında imzalanan ortaklık anlaşması ile başlar. Bu dönemde Türkiye mali

yardımlardan mali protokoller ve krediler aracılığıyla yararlanmıştır.

1999 yılında adaylığın resmileşmesinden sonra Türkiye-AB mali işbirliği güçlenmiştir.

2002-2006 döneminde toplam 164 proje için yaklaşık 1,3 milyar avroluk fon kullanılmıştır.

Tablo 2.1. : 2002-2006 yıllarında Türkiye tarafından kullanılan AB mali yardımları

(milyon avro)2

Yıl 2002 2003 2004 2005 2006 TOPLAM

Bütçe 126 144 250 300 500 1320

Proje Adedi 18 28 38 35 45 164

Bu dönemden sonra Avupa Birliği, 2007-2013 yılları arasında aday ülkelere sağladığı

mali yardım yapısında değişiklik yapmıştır ve aday ve potansiyel aday ülkelere yapılan

yardımlar Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA I) adı altında bir araya getirilmiştir. IPA I dönemi

beş bileşene ayrılmış olup bu bileşenler; Geçiş dönemi desteği ve kurumsal yapılanma, Sınır

ötesi işbirliği, Bölgesel kalkınma, İnsan kaynaklarının geliştirilmesi ve Kırsal kalkınmadır. Bu

dönemde ülkelere tahsis edilen toplam fon 9.9 milyar avro’dur. Türkiye için ayrılan fon ise bu

tutarın yaklaşık yarısını oluşturan 4.8 milyar avrodur. Bileşen bazında Türkiye’ye ayrılan

toplam fon miktarları şu şekildedir:

Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma: 1.667,5 milyar avro

Sınır Ötesi İşbirliği: 20,6 milyon avro

Bölgesel Kalkınma: 1.778,4 milyar avro

1 https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim: 17.01.2019) 2 https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim: 17.01.2019)

https://www.ab.gov.tr/5.html


4

İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi:474,1 milyon avro

Kırsal Kalkınma: 854,6 milyon avro.

2014-2020 yılları arasını kapsayan dönem ise Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (IPA II)

olarak adlandırılmıştır. Bu dönemde Türkiye’nin AB müktesebatına uyum ve uygulamasına

yönelik kapasitesinin geliştirilmesi ile ekonomik ve sosyal uyuma yönelik kapasitelerinin

oluşturulması hedefleri doğrultusunda çalışmalar yapılacaktır. Bu dönemde fonların daha etkin

kullanımı için sektörel bir yaklaşım belirlenmiştir. Bu amaca göre finanse edilmesi öngörülen

sektörler ve bu sektörler kapsamında çalışmaları yürütecek olan sektör sorumlusu kuruluşlar

belirlenmiştir. 2014-2020 yılları arasında Türkiye’nin toplam tahsisatı 4.453,9 milyar avro olup

Bakanlığımızı ilgilendiren Ulaştırma sektörü tahsisatı ise 442,8 milyon avro olarak

belirlenmiştir.

Tablo 2.2. : 2014 – 2020 politika alanları ve sektörlere göre endikatif tahsisat tablosu

(milyon avro)3

Türkiye 2014 2015 2016 2017 Toplam

2018-2020

Toplam

2014-2020

a. Birliğe üyelik için hazırlayıcı reformlar 355,1 196,6 240,3 137,2 652,2 1.581,4

Demokrasi ve yönetişim 540,2 416,3 956,5

Hukukun üstünlüğü ve temel haklar 388,9 236,0 624,9

b. Sosyo-ekonomik ve bölgesel kalkınma 155,8 265,8 247,0 261,4 595,3 1.525,3

Çevre ve iklim eylemi 297,1 347,5 644,6

Ulaştırma 386,0 56,8 442,8

Enerji 59,0 34,4 93,5

Rekabet edebilirlik ve yenilikçilik 187,8 156,6 344,4

c. İstihdam, sosyal politikalar, eğitim, cinsiyet

eşitliğinin teşviki ve insan kaynaklarının

geliştirilmesi

37,4 62,9 65,9 68,9 199,9 435,0

3 https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim: 17.01.2019)


5

Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar 235,1 199,9 435,0

d. Tarım ve kırsal kalkınma 72,0 100,9 77,0 158,1 504,2 912,2

Tarım ve kırsal kalkınma 408,0 504,2 912,2

TOPLAM 620,4 626,4 630,8 636,4 1.940,0 4.453,9

Tablo 2.3: IPA II döneminde Türkiye için belirlenen 9 öncelikli sektör ve sektör

kuruluşları

Sektör Sektör Kuruluşu

Demokrasi ve Yönetişim Dışişleri Bakanlığı

Adalet, İçişleri ve Temel Haklar

Adalet Bakanlığı

İçişleri Bakanlığı

Dışişleri Bakanlığı

Ulaştırma Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

Çevre ve İklim Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Enerji Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı

Rekabetçilik ve Yenilik Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

İstihdam, İnsan Kaynaklarının Gelişimi ve

Sosyal Politikalar

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler

Bakanlığı

Tarım ve Kırsal Kalkınma Tarım ve Orman Bakanlığı

Bölgesel ve Sınır Ötesi İşbirliği Dışişleri Bakanlığı

6

3. 966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜ’NÜN

İNCELENMESİ

3.1. Ana Fikir ve Kapsam4

966/2012 sayılı Birliğin genel bütçesine uygulanacak mali kurallar hakkındaki AP ve

Konsey Tüzüğü, Avrupa Birliği ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu(Euratom) genel bütçesinin

oluşturulması, uygulanması, hesapların sunulması ve denetlenmesi ile ilgili kuralları ortaya

koymaktadır. Euratom5, nükleer güvenliği ve radyasyondan korunmayı verimli ve güvenli bir

şekilde sürekli geliştirmeye vurgu yaparak nükleer araştırma ve eğitim faaliyetlerini sürdürmeyi

amaçlamaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda Euratom programı, mükemmel bilim, endüstriyel

liderlik ve toplumsal zorluklar alanlarını güçlendirmeye öncelik verir.

Bütçenin gelir ve harcamalarının uygulanmasına ilişkin hükümler, temel bir yasa

kapsamında bütçe ilkelerine uygun olacaktır.

3.2. Bütçe ve Bütçesel İlkeler6

Bütçe, aşağıdaki ilkelere göre kurulur ve uygulanır:

Birlik ilkesi,

Bütçe doğruluğu ilkesi,

Yıllık ilkesi,

Denge ilkesi,

Hesap birimi ilkesi,

Evrensellik ilkesi,

Belirtme ilkesi,

4 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September

2016, Title I 5 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/euratom (Erişim:

04.02.2019) 6 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Title II

https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/euratom

7

Etkin ve verimli bir iç kontrole ihtiyaç duyan sağlam mali yönetim ilkesi

Şeffaflık ilkesi.

3.2.1. Birlik ve Bütçe Doğruluğu İlkesi7

Bütçe, her bütçe yılında, Birlik için gerekli görülen tüm gelir ve harcamaları tahmin eder

ve onaylar. Toplam bütçe, ortak yurt dışı ve güvenlik politikasına ilişkin AB anlaşması

hükümlerinden kaynaklanan idari harcamaları, Birlik gelir ve harcamalarını, bütçenin tahsil

edildiği durumlarda ortaya çıkan operasyonel harcamaları ve Euratom gelir ve harcamalarını

kapsar.

Bütçe, farklılaşmış ve farklılaşmamış ödenekler içerir. Farklılaşmış ödenekler, taahhüt

ödenekleri ve harcama ödeneklerinden oluşur. Taahhüt ödenekleri ve harcama ödenekleri

genellikle birbirinden farklı kavramlardır. Çok yıllı programlar ve projeler genellikle

kararlaştırıldığı yıl içinde taahhüt edilir. Ancak genişlemeye bağlı olarak ödemeler yapılmadan

önce taahhütler artacaktır. Tüm proje ve programlar tamamlanamadığı için, taahhüt edilen

miktar harcama ödeneklerinden daha yüksek bir miktar olur. Farklılaşmamış ödenekler, idari

harcamalar, tarımsal pazar desteği ve doğrudan harcamalar için uygulanır.8

Mali yıl için yetkilendirilmiş ödenekler şunlardan oluşur:

Bütçe değişiklikleri de dâhil olmak üzere bütçeden sağlanan ödenekler,

Devredilen ödenekler,

Yeniden kullanıma sunulan ödenekler,

Geri ödenen avans ödemelerinden doğan ödenekler,

Mali yıl içinde verilen veya önceki bütçe yıllarında kullanılmayan gelirlerin

alınmasını takiben sağlanan ödenekler.


2016, Article 7 8 https://definedterm.com/appropriations/206473 (Erişim: 04.02.2019)

https://definedterm.com/appropriations/206473

8

Taahhüt ödenekleri, mevcut mali yıl süresince girilen yasal taahhütlerin toplam maliyetini

kapsar. Harcama ödenekleri ise, mevcut mali yıl içinde veya önceki mali yıllarda girilen yasal

taahhütleri yerine getirmek için yapılan ödemeleri kapsar.

3.2.2. Yıllık İlkesi

3.2.2.1. Mali Yıl9

Bütçedeki ödenekler, 1 Ocak’tan 31 Aralık’a kadar süren bir mali yıl için yetkilendirilir.

3.2.2.2. Gelir ve Ödenekler için Bütçe Muhasebesi10

Bir mali yıl hasılatı, o mali yıl süresince toplanan miktarlar temel alınarak hesaplara girer.

Taahhütler ise, ilgili yılın 31 Aralık tarihine kadar yasal taahhütler temelinde hesaplara girilir.

Son olarak ödemeler ise, söz konusu mali yıl hesaplarına, o yılın 31 Aralık tarihine kadar

yapılan ödemelere göre Muhasebe Görevlisi tarafından girilir.

3.2.2.3. Ödeneklerin Taahhüdü11

Bütçeye girilen ödenekler, bütçe kabul edildikten sonra 1 Ocak tarihinden itibaren taahhüt

edilebilir. Mali yılın 15 Ekim tarihi itibariyle, EAGF için yapılan rutin idari ve yönetim

harcamaları bir sonraki mali yıl için sağlanan ödeneklere karşı önceden taahhüt edilebilir.

EAGF, Avrupa Tarım Garanti Fonu’dur. Öncelikli görevi çiftçileri doğrudan finanse etmek ve

tarım piyasalarını düzenleyen önlemler almaktır. 12


2016, Article 9 10 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14

September 2016, Article 10 11 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14

September 2016, Article 11 12 https://ec.europa.eu/agriculture/cap-funding_en, (Erişim:29 Ocak 2019)

https://ec.europa.eu/agriculture/cap-funding_en

9

3.2.2.4. Ödeneklerin İptali ve Devredilmesi13

Bütçeye giren fakat mali yılın sonuna kadar kullanılmayan ödenekler, devredilmediği

sürece iptal edilir. Ödenekler, sadece ilgili tarafın 15 Şubat tarihine kadar alacağı bir karar ile

bir sonraki bütçe yılına devredilebilir. Ödenekler aşağıdaki hususlara göre bir sonraki bütçe

yılına otomatik olarak devredilecektir:

Acil Yardım İhtiyatına14 ve Avrupa Birliği Kriz İhtiyatına15 ilişkin taahhüt ve

harcama ödeneklerine ve Avrupa Birliği Dayanışma Fonu için taahhüt ödeneklerine

karşılık gelen miktarlar.

İç tahsisli gelirlere karşılık gelen miktarlar.

Dış tahsisli gelirlere karşılık gelen miktarlar.

Askıya almalardan kaynaklanan EAGF ile ilgili harcama ödenekleri16.

3.2.2.5. Ödeneklerin Taahhütlerinin Kaldırılması17

Talep edilen faaliyetlerin toplam veya kısmi uygulanamamasının bir sonucu olarak,

ödeneklerin taahhüt edildiği tarihten sonraki herhangi bir mali yılda taahhütlerinin kaldırılması

durumunda, ilgili ödenekler iptal edilir.

13 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14

September 2016, Article 12 14 http://ec.europa.eu/budget/explained/budg_system/flex/flex_en.cfm, (Erişim: 04.02.2019) 15 http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3621_en.htm, (Erişim: 04.02.2019) 16 REGULATION (EU) No 1306/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 17

december 2013 on the financing, management and monitoring of the common agricultural policy and repealing

Council Regulations (EEC) No 352/78, (EC) No 165/94, (EC) No 2799/98, (EC) No 814/2000, (EC) No 1290/2005

and (EC) No 485/2008, Article 41 17 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 13

http://ec.europa.eu/budget/explained/budg_system/flex/flex_en.cfm

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3621_en.htm

10

3.2.2.6. Taahhüttü Kaldırılan Ödeneklerin Tekrar Kullanılabilir Hale Getirilmesi18

Taahhüttü kaldırılan ödenekler, yalnızca Komisyona atfedilebilecek bir beyan hatası

durumunda tekrar kullanılabilir hale getirilebilir. Bu amaçla, Komisyon, bir önceki mali yıl

içinde yapılan ayrışmaları inceleyecek ve karşılık gelen ödeneklerin yeniden kullanılabilir hale

getirilip getirilmeyeceğine mevcut yılın 15 Şubat tarihine kadar karar verecektir.

3.2.3. Denge İlkesi

3.2.3.1. Tanım ve Kapsam19

Gelirler ve harcamalar dengede olacaktır. Birlik ve Birlik organları, bütçe çerçevesi

içinde borçları yükseltemez.

3.2.3.2. Mali Yıldan Bakiye20

Her bir mali yıla ait bakiye, bir sonraki mali yıla ilişkin bütçeye, bir fazlalık varsa gelir

olarak veya bir bütçe açığı varsa harcama ödeneği olarak girilir. Bu gelir ya da harcama ödeneği

tahminleri, bütçe işlemi sırasında bütçeye girilecektir.

Her bir mali yıla ait geçici hesapların sunumundan sonra, bu hesaplar ve tahminler

arasındaki herhangi bir tutarsızlık, bir sonraki mali yıla ilişkin bütçeye, bütçe değişimi

vasıtasıyla girilir. Böyle bir durumda Komisyon, geçici hesapların sunulmasından sonraki 15

gün içinde, değişiklik taslağını aynı anda Avrupa Parlamentosu ve Konseye sunacaktır.



September 2016, Article 16 20 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 17

11

3.2.4. Hesap Birimi İlkesi21

Çok yıllı mali yapı ve bütçe, Avro para birimi üzerinden düzenlenecek ve uygulanacaktır

ve hesaplar Avro cinsinden sunulacaktır.

Eğer gerekirse, nakit akışları için Muhasebe Görevlisi, avans hesapları için Avans

Yöneticisi ve Komisyonun ve EEAS’nin idari yönetim gereksinimleri için Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisi, işlemleri diğer kurlardan yürütmek için yetkilendirilir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından yapılan dönüşüm, ödeme emri veya geri

kazanım emrinin yetkilendirme bölümü tarafından düzenlendiği günün Avrupa Birliği Resmi

Gazetesi’nde yayınlanan günlük Avro döviz kuru kullanılarak yapılacaktır.

Avro ile başka bir para birimi arasındaki dönüşüm, avronun aylık hesaplaşma oranı

kullanılarak yapılacaktır. Söz konusu hesaplaşma döviz kuru, oranın belirlendiği ayın sondan

bir önceki çalışma günü döviz kuruna dayanarak, güvenilir olarak kabul edilen herhangi bir

bilgi kaynağı aracılığıyla Komisyonun Muhasebe Görevlisi tarafından belirlenir. Para birimi

dönüştürme işlemleri, Birlik eş finansman seviyesinde büyük bir etkiden veya Birlik bütçesi

üzerine zararlı etkilerden kaçınmak için bu yollarla yapılır. Uygun olan durumlarda, Avro ve

diğer para birimleri arasındaki dönüşüm oranı, verilen dönemdeki günlük döviz kuru ortalaması

kullanılarak hesaplanabilir.

3.2.5. Evrensellik İlkesi

3.2.5.1. Kapsam22

Toplam gelir, toplam harcamaya karşılık gelecektir. Tüm gelir ve harcamalar birbirlerine

karşı herhangi bir ayarlama yapılmadan eksiksiz girilir.



12

3.2.5.2. Tahsis Edilen Gelir23

Dış ve iç tahsisli gelir, belirli harcama kalemlerini finanse etmek için tahsis edilir.

Aşağıdakiler dış tahsisli gelir oluşturur:

Üye devletler ve üçüncü ülkelerden gelen mali katkılar,

Kömür ve çelik sektöründe araştırma ve yenilik projelerini destekleyen Kömür ve

Çelik Araştırma Fonundan24 gelen gelirlerle ilgili ödenekler,

Mevduat faizleri ve para cezaları,

Vakıf gelirleri, para yardımları, hediyeler ve miraslar gibi belirli bir amaca tahsis

edilen gelirler,

Üçüncü ülkelerden veya Birlik dışındaki kurumlardan Birlik faaliyetlerine gelen mali

katkılar,

Ortak Araştırma Merkezi (OAM) tarafından yürütülen faaliyetlerinden elde edilen

gelirler. OAM, Komisyon’un bilim ve bilgi hizmetidir. Bu kapsamda, AB politikasına

bağımsız bilimsel danışmanlık ve destek sağlamak amacıyla araştırma yapmak için

bilim insanları görevlendirilir.25

Aşağıdakiler iç tahsisli gelirleri oluşturur:

Üçüncü taraflardan, talepleri üzerine sağlanan mal alımı, hizmet veya inşaat işlerine

dair gelirler,

Araç, teçhizat, tesis, malzeme ve bilimsel ve teknik ürünlerin satışından elde edilen

gelirler,

Yanlış ödenen tutarların iadesinden doğan gelirler,

Avans ödemelerindeki faizden kaynaklanan gelirler,


September 2016, Article 20 24 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-

opportunities/funding-programmes-and-open-calls/research-fund-coal-and-steel-rfcs_en, (Erişim: 04.02.2019) 25 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/info/departments/joint-research-centre_en, (Erişim: 04.02.2019)

https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-opportunities/funding-programmes-and-open-calls/research-fund-coal-and-steel-rfcs_en


https://ec.europa.eu/info/departments/joint-research-centre_en

13

Alınan sigorta ödemeleri,

Kira ve bina ve arsa satış gelirleri,

Birliğe ait yayın ve filmlerin satışından elde edilen gelirler,

Mali işlemlerden kaynaklanan gelir ve geri ödemeler,

Vergi ödemelerinden doğan gelirler.

3.2.5.3. Bağışlar26

Birlik kurumları, vakıf geliri, para yardımı, hediye ve miras gibi Birliğe yapılan herhangi

bir yardımı kabul edebilir. 50.000 Avro veya daha fazla bir değerde bağışın kabul edilmesi,

Avrupa Parlamentosu ve Konseyin iznine tabi olacaktır. Böyle bir yetkinin ışığında, AP ve

Konsey, Komisyonun talebini aldıktan sonraki iki ay içinde konuyla ilgilenir. Bu süre içerisinde

itiraz yapılmazsa, Birlik kurumları, bağış kabulüne ilişkin nihai kararı alır. Birlik kurumları,

Birliğe yapılan bağışların kabulünün gerektirdiği finansman giderlerini açıklar.

3.2.5.4. Şirket Sponsorluğu27

Şirket sponsorluğu, bir tüzel kişinin, reklam veya kurumsal sosyal sorumluluk amaçları

için bir etkinlik veya faaliyeti desteklediği bir anlaşma anlamına gelir.

Belirli iç kurallara dayanarak, Birlik kurumları ve organları istisnai olarak kurumsal

sponsorluğu şu şartlarda kabul edebilir:

Ayrımcılık yapmama, orantılılık, eşit muamele, şeffaflık ilkeleri göz önünde

bulundurulmalıdır.

Birliğin imajına olumlu katkıda bulunmalı ve bir olay veya eylemin ana hedefiyle

doğrudan bağlantılı olmalıdır.

Çıkar çatışması yaratmamalı ve sadece sosyal olayları ilgilendirmemelidir.



14

3.2.5.5. Kesinti ve Döviz Kuru Ayarlamaları ile İlgili Kurallar28

Net tutarın ödenmesi için kabul edilecek olan ödeme taleplerinden aşağıdaki kesintiler

yapılabilir:

Satın alma sözleşmeleri taraflarına veya faydalanıcılara uygulanan cezalar,

Bireysel faturalar ve maliyet beyannamelerindeki indirim, geri ödeme ve iadeler,

Avans ödemelerinden elde edilen faiz,

Haksız olarak ödenen miktarlar için düzeltmeler.

3.2.6. Belirtme İlkesi29

Belirtme ilkesi, her ödeneğin belirli bir amaca sahip olması ve hem yetkilendirme hem de

uygulama aşamalarında, ödenekler arasında herhangi bir karışıklığı önlemek için belirli bir

hedefe atanması gerektiği anlamına gelir.30 Ödenekler, belirli amaçlar için başlık ve bölümlere

ayrılacaktır. Bölümler, daha sonra maddelere ve kalemlere yeniden bölünecektir.

Komisyon ve diğer kurumlar, bütçe içinde ödenek transfer edebilirler. Ödenekler yalnızca

bütçenin yetkilendirilmiş ödeneklere sahip olduğu bütçe satırlarına aktarılabilir.



September 2016, Article 26 30 http://ec.europa.eu/budget/financialreport/2011/overview/budget_management/index_en.html, (Erişim: 22.02.2019)

http://ec.europa.eu/budget/financialreport/2011/overview/budget_management/index_en.html

15

3.2.7. Sağlam Mali Yönetim İlkesi

3.2.7.1. Ekonomilik, Verimlilik ve Etkililik ilkeleri ve Performansı31

Ödenekler, sağlam mali yönetim ilkesine uyacak ve aşağıdaki ilkelere göre

uygulanacaktır:

Kurumun faaliyetlerini takip etmek için kullandığı kaynakların doğru zamanda,

uygun miktarda ve kalitede ve en uygun fiyatla sunulmasını gerektiren ekonomilik

ilkesi,

Kullanılan kaynaklar ile hedeflere ulaşma arasındaki en iyi ilişkiyi içeren verimlilik

ilkesi,

Amaçlanan hedeflere ulaşılma derecesini ilgilendiren etkililik ilkesi.

Sağlam mali yönetim ilkesi doğrultusunda, ödeneklerin kullanımı performansa odaklanır

ve bu amaç için:

Programlar ve faaliyetler için hedefler önceden planlanıp oluşturulacaktır.

Hedeflere ulaşılmasındaki ilerleme, performans göstergeleri ile izlenecektir.

Kazanımlar Avrupa Parlamentosu ve Konseye rapor edilecektir.

3.2.7.2. Değerlendirmeler32

Önemli harcamalar gerektiren programlar ve faaliyetler, hedefler ve harcamalar ile

orantılı olacak şekilde ön ve geriye dönük değerlendirmelere tabi olacaktır.

Programların ve faaliyetlerin hazırlanmasını destekleyen ön değerlendirmeler, ilgili

programların ya da faaliyetlerin performansına ilişkin kanıtlara dayanır ve ele alınacak



16

konuları, AB'nin katma değerini, hedeflerini, farklı seçeneklerin beklenen etkilerini ve izleme

ve değerlendirme düzenlemelerini belirleyip analiz eder.

Geriye dönük değerlendirmeler, etkililik, verimlilik, tutarlılık, ilişkililik ve AB katma

değeri gibi unsurları içeren program veya etkinliğin performansını değerlendirir. Bu

değerlendirmeler, ön değerlendirmelerdeki bulgular dikkate alınarak periyodik olarak ve yeterli

bir süre içinde yapılır.

3.2.7.3. Zorunlu Mali Rapor33

Komisyon veya Üye Ülke tarafından yasama organına sunulan ve bütçe üzerinde

değişiklik etkisi olan herhangi bir teklif veya girişim, mali bilanço ve ön değerlendirme

eşliğinde yapılır.

Yasama yetkilisine sunulan ve bütçe için kayda değer etkileri olabilecek bir teklif veya

girişime ilişkin herhangi bir değişikliğe, değişikliği öneren kurum tarafından hazırlanan bir mali

bilanço eşlik eder. Mali bilanço, Birlik eylem ihtiyacının yasama organı tarafından

değerlendirilmesi için mali ve ekonomik verileri içermelidir. Birliğin diğer faaliyetleri ve olası

bir birliktelik ile uyumu açısından uygun bilgileri sağlayacaktır.

Mali bilanço, çok yıllı işlemler söz konusu olduğunda dış personel de dahil olmak üzere

ödenekler açısından öngörülen yıllık ihtiyaç planlarını ve orta vadeli mali etkilerinin

değerlendirilmesini içerir.

Bütçe işlemi sırasında Komisyon, gerekli tahsisatlar ile mali bilançoda yapılan ilk

tahminler arasındaki değişiklikleri karşılaştırmak için gereken bilgileri, yasama organına

sunulan teklif veya girişim üzerinde durarak sağlar.

33 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 33

17

Mali bilanço, dolandırıcılık, usulsüzlük ve hedeflere ulaşamama riskini azaltmak için iç

kontrol sistemi kurulumu, bu sistemin ima ettiği kontrollerin maliyet ve faydalarının tahmini

ve beklenen hata riski seviyesinin değerlendirilmesi hakkında bilgi ve ayrıca mevcut ve

planlanan sahtecilik önleme ve koruma önlemleriyle ilgili bilgi sağlayacaktır.

Komisyon, revize edilmiş veya yeni harcama teklifleri sunarken, kontrol sistemlerinin

maliyetlerini, faydalarını ve ayrıca hata riskini tahmin edecektir.

3.2.7.4. Bütçe Uygulamasının İç Kontrolü34

Bütçe, sağlam mali yönetim ilkesi gereğince her bir bütçe uygulamasına ve sektöre özgü

kurallara uygun olarak etkili ve verimli iç kontrol ile uyumlu olarak uygulanacaktır.

İç kontrol, bütçenin uygulanması amacıyla tüm yönetim kademelerinde uygulanabilecek

bir süreç olarak tanımlanır ve aşağıdaki hedeflere ulaşılması için makul güvence sağlayacak

şekilde tasarlanır:

Faaliyetlerin etkililiği, verimliliği ve ekonomikliği,

Raporlama güvenilirliği,

Varlıkların ve bilgilerin korunması,

Dolandırıcılık ve usulsüzlüklerin önlenmesi, tespiti, düzeltilmesi ve takibi,

İlgili ödemelerin niteliğinin yanı sıra programların çok yıllı karakterini de göz önünde

bulundurarak, vurgulanan işlerin yasallığı ve düzenliliği ile ilgili risklerin uygun

şekilde yönetilmesi.

Etkili iç kontrol, en iyi uluslararası uygulamalara dayanmalıdır ve şunları özellikle

içermelidir:

Görevlerin ayrılığı,


18

Uygun bir risk yönetimi ve alıcı düzeyinde kontrolde dahil olmak üzere kontrol

stratejisi,

Çıkar çatışmasından kaçınma,

Veri sistemlerinde yeterli denetim izleri ve veri bütünlüğü,

Etkililiğin ve verimliliğin izlenmesi ve tanımlanan iç kontrol zayıflıklarının ve

istisnalarının takibi için işlemler,

İç kontrol sisteminin sıkı işleyişinin periyodik değerlendirilmesi.

Verimli iç kontrol aşağıdaki unsurlara dayanır:

Kontrol zincirinde yer alan uygun aktörler arasında koordine edilen uygun bir risk

yönetimi ve kontrol stratejisinin uygulanması,

Tüm aktörlerin yürütülen kontrollerin sonuçlarına erişebilirliği,

Söz konusu işin niteliğinin yeterli ve kabul edilebilir olması ve mutabık kalınan

standartlara uygun olarak yapılması şartıyla, uygulama ortakları ve bağımsız denetim

görüşlerinin yönetim beyanlarına güven,

Caydırıcı cezalar dahil olmak üzere düzeltici önlemlerin zamanında uygulanması,

Politikaların altında yatan açık ve net mevzuat,

Çoklu kontrollerin ortadan kaldırılması,

Kontrollerin maliyet-fayda oranını iyileştirmek.

Komisyon, eğer uygulama esnasında hata oranı sürekli olarak yüksekse, kontrol

sistemlerindeki zayıflıkları tespit eder, mümkün olan düzeltici tedbirlerin maliyet ve fayda

analizini yapar ve uygulanabilir hükümlerin basitleştirilmesi, kontrol sistemlerinin

iyileştirilmesi ve gönderme araçları veya programların yeniden tasarlanması gibi uygun

önlemler alır veya önerir.

19

3.2.8. Şeffaflık İlkesi

3.2.8.1. Hesapların Yayınlanması35

Bütçenin kurulması ve uygulanması ile hesapların sunumu şeffaflık ilkesine uygun olarak

yapılır.

Avrupa Parlamentosu Başkanı, bütçeye ve Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayımlanan

ve kesin olarak kabul edilen herhangi bir değişiklik bütçesine sahip olur. Bütçeler, kesin olarak

kabul edildiği ilan tarihinden itibaren üç ay içinde yayınlanır. Avrupa Birliği Resmi Gazetesi

yayını beklenirken, nihai ayrıntılı bütçe rakamları, kurumların İnternet sitesinde, tüm dillerde,

mümkün olan en kısa sürede ve bütçenin nihai kabulünün üzerinden dört hafta geçmeyecek

şekilde yayınlanacaktır.

3.2.8.2. Alıcı Bilgileri ve Diğer Bilgilerin Yayınlanması36

Komisyon, uygun ve zamanlı bir şekilde, alıcılar hakkındaki bilgileri ve bütçeden finanse

edilen önlemin niteliği ve amacını erişilir hale getirir. Bu yükümlülük, Birlik bütçesi

uygulanırken diğer kurumlara da uygulanacaktır. Bu bilgiler, gizlilik ve güvenlik

gerekliliklerine, özellikle kişisel verilerin korunmasına özen gösterilerek ve aşağıdakileri

içerecek şekilde erişilir olacaktır:

Alıcının adı,

Alıcının mahali,

Yasal olarak taahhüt edilen miktar,

Tedbirin niteliği ve amacı.



20

Bu bilgiler sadece yarışmalar, hibe verme işlemleri veya kamu satın alma işlemleri

sonucunda verilen ödül, hibe alımları ve sözleşmeler için yayınlanacaktır.

Eğer bilgiler, Birlik kurumları internet sitesinin belirtilen yerlerinde doğrudan

yayınlanmaz ise bilginin nerede bulunacağı Birlik kurumlarının internet sitesinde

belirtilmelidir.

3.3. Bütçe Oluşturulması ve Yapısı

3.3.1. Bütçe Oluşturulması

3.3.1.1. Gelir ve Gider Tahminleri37

Komisyon dışındaki her kurum, her yıl 1 Temmuz'dan önce gelir ve gider tahminini

hazırlar ve Komisyona ve bunun paralelinde bilgi için Avrupa Parlamentosu ve Konseye iletir.

Yüksek Temsilci, kalkınma politikası, komşuluk politikası ve uluslararası işbirliği, insani

yardım ve kriz müdahale konularından sorumlu Komisyon üyeleriyle istişarelerde bulunur.

Daha sonra Komisyon, kendi tahminlerini hazırlar ve kabul edilmesinin hemen ardından,

Avrupa Parlamentosu ve Konseye gönderir.

Her yıl 31 Ocak itibariyle, Avrupa Birliği’nin işleyişine dair Antlaşma ve Euratom

Antlaşması kapsamında kurulan kuruluşlar, Komisyon, Avrupa Parlamentosu ve Konseye

taslak programlama belgesini gönderecektir. Komisyon da tahminlerini hazırlarken bu taslak

belgelerden yararlanacaktır.


21

3.3.1.2. Taslak Bütçe38

Komisyon, bütçenin uygulanacağı ilgili yıldan önceki yılın 1 Eylül tarihine kadar Avrupa

Parlamentosu ve Konseye taslak bütçeyi içeren bir teklif sunar. Bu teklif, bilgi için ulusal

parlamentolara da iletecektir.

Taslak bütçe, Birliğin gelir ve giderlerinin genel bir özet beyanını ve Komisyon dışındaki

diğer kurumların gelir ve gider tahminlerini içerir. Ayrıca bu taslak, kurumlar tarafından

hazırlananlardan farklı tahminler de içerebilir.

Taslak bütçenin her bölümü, ilgili kurum tarafından hazırlanan bir giriş bölümüyle

başlayacaktır. Komisyon taslak bütçeye ilişkin genel bir giriş hazırlar. Genel giriş, çok yıllı mali

çerçevenin harcama kategorilerine göre bir mali yıldan diğerine ödenek değişikliklerinin

başlıklar ve gerekçelerle ana veriyi kapsadığı mali tablolar içerir.

Komisyon, yürürlükteki mevzuat ve bekleyen yasama tekliflerinin bütçeye etkilerini daha

kesin ve güvenilir şekilde tahmin etmek için, taslak bütçeye harcama kategorisi, politika alanı

ve bütçe doğrusu ile yapılandırılmış olan gelecek yıllar için belirleyici bir mali programlama

ekler. Nihai mali programlama, yalnızca özet verilerin elde edileceği tarım, uyum politikası ve

idare alanları hariç olmak üzere tüm harcama kategorilerini kapsayacaktır. Gösterge mali

programlama, bütçenin kabul edilmesinden sonra, bütçe işleminin sonuçlarını ve diğer ilgili

kararları birleştirmek üzere güncellenir.

Komisyon, taslak bütçeye şunları ekler:

Taslak bütçenin diğer kurumlar tarafından hazırlananlardan farklı tahminler içerme

nedenleri.

Kurum planlarının oluşturulmasıyla bağlantılı olarak faydalı gördüğü herhangi bir

çalışma belgesi.


22

Gelir ve giderlerin yanı sıra personel hakkındaki tüm bilgileri sunan bir çalışma

belgesi.

Mali yıl için ödeneklerin planlı uygulanması ve ödenmemiş taahhütler konusunda

çalışma belgesi.

İdari ödenekler ile ilgili olarak, Komisyon tarafından bütçenin kendi bölümleri

kapsamında uygulanacak idari harcamaları sunan bir çalışma belgesi.

Pilot projeler ve sonuçların ve öngörülen takiplerin bir değerlendirmesini de içeren

hazırlık faaliyetleri hakkında bir çalışma belgesi.

Uluslararası kuruluşlara finansman konusunda bir çalışma belgesi.

Program beyanları.

Önceki mali yıllarda girilen bütçe taahhütlerini karşılamak için sonraki mali yıllardaki

ödemelerin zaman çizelgesinin özet beyanı.

3.3.1.3. Taslak Bütçede Değişiklik Mektubu39

Komisyon, taslak bütçe kurulduğu sırada mevcut olmayan herhangi bir yeni bilgiye

dayanarak, kendi inisiyatifiyle yada diğer kurumlardan gelen talep üzerine, Uzlaşma

Komitesinin toplanmasından önce, Avrupa Parlamentosu ve Konseye taslak bütçesine ilişkin

değişiklik mektuplarını eş zamanlı olarak sunabilir. Mektuplar, özellikle tarım alanında

harcama tahminleri olmak üzere bir güncelleme mektubu içerebilir.

3.3.1.4. Bütçenin Kabul Edilmesinden Kaynaklanan Üye Devletlerin Yükümlülükleri40

Avrupa Parlamentosu Başkanı, kesin olarak kabul edilen bütçeyi açıklar. Bütçe kesin

olarak kabul edildikten sonra, her Üye Devlet, izleyen mali yılın 1 Ocak tarihinden itibaren

veya 1 Ocak'tan sonra gerçekleşmişse bütçenin kesin kabulünün bildirildiği tarihten itibaren

Birliğe bağlı ödemeleri yapmakla yükümlüdür.



23

3.3.2. Bütçe Yapısı ve Sunumu

3.3.2.1. Bütçe Yapısı41

Bütçe şunlardan oluşur:

Gelir ve giderlerin genel bir beyanı,

Her bir kurum için ayrı kısımlar.

3.3.2.2. Bütçe Sınıflandırması42

Komisyon gelirleri ve diğer kurumların gelir ve giderleri, Avrupa Parlamentosu ve

Konsey tarafından türlerine göre veya başlık, bölüm, madde ve kalemleri altında tahsis edilen

kullanımlarına göre sınıflandırılır.

Komisyon kısımı için harcama beyannamesi, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından

kabul edilen ve amaca göre sınıflandırılan bir sınıflandırma temelinde belirlenir.

Her başlık bir politika alanına ve her bölüm kural olarak bir programa veya etkinliğe

karşılık gelecektir. Her başlık, operasyonel ödenekler ve idari ödenekler içerebilir. Bir başlık

için idari ödenekler, tek bir bölümde gruplandırılacaktır.

Bütçe sınıflandırması, belirtme, şeffaflık ve sağlam mali yönetim ilkelerine uygun

olacaktır. Bütçe süreci için gerekli olan açıklık ve şeffaflığı sağlayacak, ilgili yasal

dayanaklarda yansıtıldığı gibi ana hedeflerin tanımlanmasını kolaylaştıracak, siyasi

önceliklerle olası seçimler yapabilecek ve verimli ve etkili bir uygulama imkanı sağlayacaktır.



24

3.4. Bütçenin Uygulanması

3.4.1. Genel Hükümler

3.4.1.1. Sağlam Mali Yönetim İlkesi ve Vatandaşların Görüşü Doğrultusunda Bütçenin

Uygulanması43

Komisyon, bütçenin gelir ve harcamasını kendi sorumluluğu altında ve yetki verilen

ödeneklerin sınırları dahilinde uygulayacaktır. Üye Devletler, Komisyon ile işbirliği yapacak

ve böylece ödeneklerin sağlam mali yönetim ilkesine uygun olarak kullanılması sağlanacaktır.

Komisyon, Üye Devletler veya Birlik bütçesini uygulayan diğer herhangi bir kurum

tarafından Birlik bütçesinin uygulanması konusunda vatandaşlara danışılabilir.

3.4.1.2. Temel Yasa ve İstisnalar44

Birlik tarafından herhangi bir eylem için bütçeye girilen ödenekler kullanılmadan önce,

temel bir yasa kabul edilir.

3.4.1.3. Bütçenin Komisyon Dışındaki Kurumlar Tarafından Uygulanması45

Komisyon, diğer kurumlara bütçenin kendileriyle ilgili kısımlarını uygulaması için

gerekli yetkileri verecektir.

Komisyon, ödeneklerin uygulanmasını kolaylaştırmak için diğer Birlik kurumları ve

özellikle idari hizmetlerin sunulmasını, ürün teminini, işlerin yürütülmesini veya inşaat

sözleşmelerinin uygulanmasını yöneten Birlik kurumlarıyla anlaşmalar yapabilir. Bu tür hizmet




25

düzeyinde anlaşmalar, Birlik kurumları, Birlik Organları, Avrupa ofisleri ve organları veya

belirli eylemlerin uygulanması ile görevlendirilen kişiler arasında da kabul edilebilir.

3.4.1.4. Çıkar Çatışması46

Mali aktörler ve bütçe uygulama ve yönetiminde doğrudan, dolaylı ve ortak uygulama

kapsamında yer alan diğer kişiler, kendi çıkarlarını Birliğin çıkarlarıyla çatıştıracak herhangi

bir eylemde bulunamazlar. Ayrıca, kendi sorumlulukları altındaki işlevlerden doğan çıkar

çatışmalarının önlenmesi ve çıkar çatışması olarak algılanabilecek durumların bildirilmesi için

gerekli önlemleri alacaklardır.

Bir mali aktörün ya da başka bir kişinin işlevlerini tarafsız ve objektif olarak

uygulamasının, aile, duygusal yaşam, politik ya da ulusal yakınlık, ekonomik çıkar ya da diğer

doğrudan ya da dolaylı kişisel menfaatleri içeren nedenlerle tehlikeye düştüğü durumlarda bir

çıkar çatışması meydana gelir. Böyle bir çıkar çatışması riski, Personel Yönetmeliği

kapsamındaki bir personeli kapsadığı takdirde, konu çıkar çatışmasının olup olmadığını yazılı

olarak teyit edecek olan delegasyon tarafından görevlendirilmiş Yetkilendirme Görevlisine

yönlendirilecektir.

3.4.2. Uygulama Yöntemleri

3.4.2.1. Bütçe Uygulama Yöntemleri47

Komisyon bütçe uygulamasını aşağıdaki yollarla yapar:

1. Doğrudan Uygulama; Birlik delegasyonlarındaki görevlilerde dahil olmak üzere ilgili

Delegasyon Başkanının yetkisi altında bulunan departmanlar tarafından,

2. Ortak Uygulama; Üye devletler arasında ortak bir şekilde,



26

3. Dolaylı Uygulama; Temel yasada öngörülen şekilde aşağıdaki kişi ve kurumlarla

yapılır:

Üçüncü ülkeler veya tayin ettikleri organlar,

Uluslararası kuruluşlar veya ajansları,

Avrupa Yatırım Bankası veya Avrupa Yatırım Fonu,

Kamu hukuk organları,

Yeterli mali garantiler sağladıkları ölçüde bir kamu hizmeti görevi ile özel

hukuk tarafından yönetilen kurumlar,

Bir kamu-özel sektör ortaklığı uygulaması ile yetkilendirilen ve yeterli mali

garantiler sağlayan bir Üye Devletin özel hukukuna tabi olan organlar.

Komisyon, bütçenin uygulanmasından sorumludur ve bütçe uygulama görevini, söz

konusu görevlerin politik tercihler içeren büyük bir takdir yetkisi gerektirdiği hallerde üçüncü

taraflara devretmeyecektir. Ayrıca Komisyon, kamu otoritesini ve takdir yetkisini kullanma

yetkisini içeren görevleri de dış kaynaklara devretmez.

3.4.2.2. Üye Devletlerle Ortak Uygulama48

Bütçenin “Ortak Uygulama” altında uygulandığı hallerde Komisyon ve Üye Devletler

sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine saygı gösterecek ve Birlik

faaliyetinin görünürlüğünü sağlayacaktır. Bu amaçla Komisyon ve Üye Devletler, kendi kontrol

ve denetim yükümlülüklerini yerine getirecek ve mevcut sorumlulukları üstlenecektir. Sektöre

özgü kurallara tamamlayıcı hükümler konulacaktır.

Üye Devletler, Birliğin mali çıkarlarını korumak için yasal, düzenleyici ve idari önlemler

de dahil olmak üzere gerekli tüm tedbirleri alacaklardır. Bu önlemler şunlardır:


27

Bütçeden finanse edilen faaliyetlerin doğru ve etkin bir şekilde ve sektöre özgü

kurallara uygun olarak uygulanmasını sağlamak ve bu amaçla Birlik fonlarının

yönetiminden ve kontrolünden sorumlu organları denetlemek.

Usulsüzlükleri ve dolandırıcılıkları önlemek, tespit etmek ve düzeltmek.

Üye Devletler, Birliğin mali çıkarlarını korumak için orantılılık ilkesine uyar ve uygun

olan yerlerde ön ve ardıl kontrolleri gerçekleştirir. Ayrıca, gereksiz yere ödenen fonları da

tazmin eder ve bu bağlamda gerekli hallerde yasal işlem başlatırlar.

Üye Devletler, sektörel kurallarda ve ulusal mevzuattaki belirli hükümlerde belirtildiği

hallerde, alıcılara gerektiği zaman etkili, caydırıcı ve orantılı cezalar uygulamaya koyarlar.

Komisyon, risk değerlendirmesinin bir parçası olarak ve sektöre özgü kurallara uygun

olarak, Üye Devletlerde kurulan yönetim ve kontrol sistemlerini izleyecektir. Komisyon,

denetim çalışmasında, orantılılık ilkesine saygı gösterecek ve sektöre özgü kurallara göre

değerlendirilen risk düzeyini dikkate alacaktır.

Üye Devletler, sektöre özgü kurallarda belirtilen kriterler ve prosedürlere uygun olarak,

uygun seviyede Birlik fonlarının yönetiminden ve kontrolünden sorumlu olacak organları

belirler. Bu organlar ayrıca Birlik fonlarının yönetimi ile ilgili olmayan görevleri yerine

getirebilir ve görevlerinin bir kısmını diğer kurumlara devredebilir.

Üye Devletler, Kurumların belirlenmesine karar verirken, yönetim ve kontrol

sistemlerinin esas olarak önceki dönem için geçerli olanlarla aynı olup olmadıklarını ve etkin

bir şekilde çalışıp çalışmadıklarını temel alabilir.

Denetim ve kontrol sonuçları, belirlenen kurumların sektöre özgü kurallarda belirtilen

kriterlere uymadığını gösteriyorsa, Üye Devletler bu organların görevlerinin uygulanmasında

eksikliklerin giderilmesini sağlamak için sektöre özgü kurallar uyarınca atamayı sonlandırma

da dahil olmak üzere gerekli önlemleri alırlar. Sektöre özgü kurallar, Komisyonun bu süreçteki

rolünü tanımlayacaktır.

28

Birlik fonlarının yönetiminden ve kontrolünden sorumlu olacak bu organlar şunları

gerçekleştirir:

Etkin ve verimli bir iç kontrol sisteminin işleyişini kurmak ve sağlamak.

Zamanında, doğru, eksiksiz ve güvenilir bilgi sağlayan bir muhasebe sistemi

kullanmak.

Alıcılar, tedbirler ve tutarlarla ilgili ardıl yayımlamayı sağlamak.

Söz konusu organlar, bir sonraki Mali yılın 15 Şubat tarihine kadar, Komisyona şu

bilgileri sağlar:

İlgili referans dönemi boyunca sektöre özgü kurallarda tanımlandığı üzere,

görevlerini yerine getirirken yapılan ve geri ödeme için Komisyon'a sunulan harcama

hesapları. Bu hesaplar, geri kazanım işlemlerinin devam ettiği veya tamamlandığı

avans ve toplamları içerecektir.

Nihai denetim raporlarının ve yürütülen kontrollerin yıllık özeti.

Komisyon, Birlik fonlarının uygulanabilir kurallara göre kullanılmasını sağlamak için

şunları yapacaktır:

Hesapların eksiksiz, kesin ve doğru olmasını sağlamak için, belirlenen kurumların

hesaplarının inceleme ve kabul işlemlerini uygulamak.

Yürürlükteki yasaların ihlali durumunda, yapılan harcamaların Birlik finansman

harcamalarının dışında tutulması.

Sektöre özgü kuralların imkan verdiği durumlarda ödeme son teslim tarihlerini

durdurmak veya ödemeleri askıya almak.

Komisyon, bir üye devletin gözlemlerini sunmasının ardından ve gerekli önlemleri alır

almaz, ödemelerin askıya alınması kararını veya ödeme son teslim tarihlerinin durdurulmasını

kısmen veya tamamen sonlandırır.

29

3.4.3. Mali Aktörler

3.4.3.1. Görevlerin Ayrılığı İlkesi49

Yetkilendirme Görevlisi ve Muhasebe Görevlisinin görevleri ayrılacak ve karşılıklı

olarak münhasır olacaktır.

Her kurum, her bir mali aktöre görevlerini yerine getirmek için gereken kaynak ve

görevlerini, haklarını ve yükümlülüklerini ayrıntılı olarak açıklayan bir sözleşme sunacaktır.

3.4.3.2. Yetkilendirme Görevlisi

3.4.3.2.1. Yetkilendirme Görevlisi50

Her kurum, Yetkilendirme Görevlisinin görevlerini yerine getirir ve kendi prosedürlerine

uygun bir şekilde, Yetkilendirme Görevlisinin görevlerini uygun seviyedeki personele

devreder. İç idari kurallarında, bu görevleri devrettiği personeli ve devredilen yetkilerin

kapsamını belirtir. Ayrıca yetkilendirme görevlisi, yetkileri sadece Personel Yönetmeliği

kapsamında olan bir personele devredilecektir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, yetkilendirme veya alt yetkilendirme aracı tarafından

belirlenen sınırlar içinde hareket eder. Sorumlu Yetkilendirme Görevlisine, bütçe uygulanması

ve mali yönetim bilgilerinin üretilmesi için gerekli olan belirli işlemlerin yürütülmesinde, kendi

sorumluluğu altındaki bir veya daha fazla güvenilir personel yardımcı olabilir.



30

3.4.3.2.2. Yetkilendirme Görevlisinin Yetki ve Görevleri51

Yetkilendirme görevlisi, her kurumda, sağlam mali yönetim ilkesi doğrultusunda gelir ve

harcamaların uygulanmasından ve bir programın alıcılarının yasallık, düzenlilik ve eşit

muamele görmesi gereksinimlerinin sağlanmasından sorumludur.

Yetkilendirme Görevlisi, görevlerini yerine getirmek için uygun organizasyon yapısını

ve iç kontrol sistemlerini devreye sokar. Bu yapı ve sistemlerin kurulması, maliyet etkinliğini

dikkate alan kapsamlı bir risk analizi ile desteklenecektir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, harcamayı uygulamaya sokmak için, bütçesel ve yasal

taahhütlerde bulunur, harcamaları doğrular, ödemeleri yetkilendirir ve ödeneklerin

uygulanması için ön aşamaları halleder.

Gelir uygulaması, alacak tutar tahminlerinin oluşturulması, geri alınacak yardımların tesis

edilmesi ve geri kazanım emirlerinin verilmesini kapsar ve uygun olduğu durumlarda var olan

haklardan feragat edilmesini de içerir.

Her bir işlem, riski hesaba katan çok yıllı bir kontrol stratejisine dayanarak, işlemin

operasyonel ve mali hususları ile ilgili en azından bir ön kontrole tabii olacaktır. Ön kontrollerin

amacı, işlemlerin onaylanmasından önce hataların ve düzensizliklerin önlenmesidir. Ön

kontrollerin sıklığı ve yoğunluğu bakımından kapsamı, önceki kontrollerin sonuçlarının yanı

sıra risk temelli ve maliyet etkinliği hususları dikkate alınarak Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi

tarafından belirlenir. Şüphe durumunda, ilgili işlemleri onaylamaktan sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi, ön denetimin bir parçası olarak makul güvence elde etmek için tamamlayıcı bilgi

talep eder veya yerinde kontrol gerçekleştirir.


31

Yetkilendirme Görevlisi, hataları tespit etmek ve düzeltmek için ardıl kontroller yapabilir.

Bu tür kontroller, riske göre örnek esasında düzenlenebilir ve önceki kontrollerin ve maliyet

etkinliği hususlarının sonuçları dikkate alınacaktır.

Ardıl kontroller, ön kontrolleri yapan personeller haricindeki diğer personeller tarafından

gerçekleştirilecektir. Ardıl kontrollerden sorumlu personel, ön kontrollerden sorumlu

personelin emri altında çalışmayanlar arasından seçilecektir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi ve bütçe uygulamasından sorumlu personel, gerekli

mesleki becerilere sahip olacaktır.

Mali yönetim ve kontrol işlemlerine dâhil olan bir personel, eğer bir kararın onaylanması

ve uygulanması için amirinden onay gerektiğini düşünürse ve bu kararın sağlam mali yönetim

ilkesine aykırı olduğu ya da mesleki kurallara aykırı gözlemlemesi gereken bir durum olduğu

kararını verirse, hiyerarşik üstünü buna göre bilgilendirecektir. Eğer personel yazılı olarak

bildirirse, hiyerarşik amir de yazıyla cevaplandıracaktır. Eğer hiyerarşik amir harekete

geçmezse yada ilk alınan kararı veya talimatı onaylarsa, personel endişesine makul bir cevap

oluşmadığını düşünür ve Yetkilendirme Görevlisini yazıyla bilgilendirir.

Personel, Birliğin çıkarlarına zarar verebilecek herhangi bir yasa dışı faaliyet,

dolandırıcılık veya yolsuzluk durumunda, Personel Yönetmeliği'nde belirtilen yetkilileri ve

kurumları bilgilendirecektir. Birliğin mali yönetiminin denetimlerini yürüten dış denetçilerle

yapılan sözleşmeler, dış denetçinin, Birliğin çıkarlarına zarar verebilecek herhangi bir şüpheli

yasadışı faaliyet, dolandırıcılık veya yolsuzluktan ötürü Yetkilendirme Görevlisini

bilgilendirmesini zorunlu kılar. Yetkilendirme görevlisi, kurumuna mali ve idari bilgileri içeren

bir yıllık faaliyet raporunda görevlerini yerine getirdiğine dair bir rapor verir. Yetkilendirme

Görevlisi bu raporu sunarken, raporda yer alan bilgilerin doğru ve adil olduğunu, raporda

belirtilen faaliyetlere tahsis edilen kaynakların kullanım amacına ve sağlam mali yönetim

ilkesine uygun olarak kullanıldığını ve yürürlükteki kontrol işlemlerinin yasallığı ve

düzenliliğine dair makul bir güvenceye sahip olduğunu beyan etmelidir.

32

Yıllık faaliyet raporu, yürütülen işlemler, stratejik planlarda belirlenen hedefler, bu

işlemlerle ilgili riskler, sağlanan kaynakların kullanımı ve iç kontrol sistemlerinin etkinliği ve

verimliliği ile ilgili bilgileri içerecektir. Bu rapor ayrıca, kontrol maliyetlerinin ve faydalarının

genel bir değerlendirmesini ve işletme harcamalarının yetkilendirilmesinin AB stratejik

hedeflerini gerçekleştirilmesine katkısı ve AB'nin katma değeri yaratma derecesi hakkında bilgi

de içerecektir. Komisyon, önceki yıla ait yıllık faaliyet raporlarının bir özetini de hazırlar.

Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında IPA II dönemi için imzalanan

Çerçeve Anlaşma kapsamında da Yetkilendirme Görevlisi’nin görev ve sorumlulukları

belirtilmiştir. Yetkilendirme Görevlisi, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği gibi IPA II

yardımının mali yönetiminden ve harcamaların mezuata ve usüle uygunluğundan tamamıyla

sorumludur. Ayrıca IPA II döneminde ait hesaplar ve mali işlerin yönetiminden ve iç kontrol

sistemlerinin etkin bir şekilde işleyişinden sorumlu olduğu belirtilmiştir.

3.4.3.2.3. Yetkilendirme Görevlisi Tarafından Destekleyici Belgelerin Saklanması52

Yetkilendirme görevlisi, bütçe uygulamasına ilişkin destekleyici belgelerin ve sonrasında

bütçe uygulama tedbirleri kapsamında orijinal destekleyici belgelerin saklanması için kağıt

esaslı veya elektronik sistemler kurar. Bu belgeler, Avrupa Parlamentosu'nun belgelerin ilgili

olduğu bütçe yılını ibra ettiği tarihten itibaren en az beş yıl süreyle saklanacaktır.

Kesin kapatılmayan operasyonlarla ilgili belgeler, faaliyetlerin kapatıldığı yılı takip eden

yılın sonuna kadar saklanacaktır. Destekleyici belgelerin içerdiği kişisel veriler, bütçe ibrası,

kontrol ve denetim amaçları için gerekli olmadığı yerlerde silinir.


33

3.4.3.3. Muhasebe Görevlisi

3.4.3.3.1. Muhasebe Görevlisinin Yetki ve Görevleri53

Her kurum sorumlulukları aşağıda belirtilen bir muhasebe görevlisi atar:

Ödemelerin düzgün bir şekilde uygulanması, gelirin toplanması ve tahsil edilebilecek

tutarların geri kazanılması.

Hesapların hazırlanması ve sunulması.

Hesapların uygun bir şekilde tutulması.

Muhasebe kuralları ve işlemleri ile birlikte hesap planı belirleme.

Muhasebe sistemlerinin belirlenmesi ve onaylanması.

Hazine Yönetimi.

3.4.3.3.2. Muhasebe Görevlisinin Atanması ve Görevlerinin Sona Ermesi54

Her kurum, Avrupa Birliği Görevlileri Personel Yönetmeliğine tabi olan görevlilerden

birini muhasebe görevlisi olarak atar. Muhasebe Görevlisi, diploma veya eşdeğer mesleki

deneyimlerle kanıtlanan özel yetkinlikleri temelinde kurum tarafından seçilir.

Aynı muhasebe görevlisini iki veya daha fazla kurum veya organ atayabilir. Böyle bir

durumda, herhangi bir çıkar çatışmasından kaçınmak için gerekli düzenlemeler yapılır.

Muhasebe görevlisinin görevlerinin sona ermesi halinde gecikme olmaksızın bir geçici

bilanço düzenlenecektir. Devir raporunun eşlik ettiği geçici bilanço, görevleri sona eren

Muhasebe Görevlisi tarafından veya mümkün değilse, biriminden bir personel tarafından yeni

Muhasebe Görevlisine iletilir. Muhasebe görevlisi, görevlerini yerine getirirken, bazı görevleri

ast personele ve avans yöneticilerine devredebilir.



34

3.4.3.3.3. Muhasebe Kuralları55

Tüm Birlik kurumları, Avrupa ofisleri ve Birlik organları tarafından uygulanacak

muhasebe kuralları, kamu sektörü için uluslararası kabul görmüş muhasebe standartlarına

dayanacaktır. Bu kurallar, diğer Birlik kurumlarının, Avrupa ofislerinin ve Birlik organlarının

muhasebe görevlileriyle görüşüldükten sonra Komisyonun Muhasebe Görevlisi tarafından

kabul edilecektir.

Muhasebe görevlisi, varlıkların ve borçların, ücretlerin, gelirlerin ve nakit akışının adil

bir şekilde sunulması için gerekli gördüğü takdirde bu standartlardan uzaklaşabilir. Bir

muhasebe kuralının bu standartlardan bariz bir şekilde uzaklaştığı durumlarda, mali bilanço

notları bu durumu ve nedenlerini açıklar. Söz konusu muhasebe kuralları, mali bilançoların

yapısını ve içeriğini ve ayrıca hesapların altında yatan muhasebe ilkelerini belirler.

3.4.3.3.4. Hesapların Tutulması56

Komisyonun Muhasebe Görevlisi, tüm Birlik kurumları, Avrupa ofisleri ve Birlik

organları tarafından uygulanacak olan uyumlaştırılmış hesap planlarının oluşturulmasından

sorumludur.

Muhasebe görevlileri, kurumların mali durumunun ve bütçe uygulamasının gerçeğe

uygun bir şekilde sunulmasını sağlayan hesapların üretimi için gerekli olan tüm bilgileri

yetkilendirme görevlilerinden temin eder. Yetkilendirme görevlileri bu bilgilerin güvenilirliğini

garanti edecektir.

Hesapların ilgili kurum veya kuruluşlar tarafından kabul edilmesinden önce, Muhasebe

Görevlisi bunları imzalayarak, hesapların ilgili kurum veya kuruluşun mali durumu hakkında



35

gerçeğe uygun bir şekilde sunum yaptığına dair bir güvenceye sahip olduğunu onaylar. Bu

amaçla Muhasebe Görevlisi, hesapların muhasebe kurallarına ve işlemlerine uygun olarak

hazırlandığını teyit edecektir ve tüm gelir ve harcamalar hesaplara girilecektir.

Yetkilendirme Görevlisi, görevlerini yerine getirmesi için gerekli olan tüm mali ve

yönetimsel bilgileri kurallara uygun olarak Muhasebe Görevlisine gönderir. Yetkilendirme

görevlileri ayrıca, yönettikleri fonların uygun şekilde kullanılmasından, harcamaların yasallığı

ve düzenliliğinin kontrolünden ve Muhasebe Görevlisine iletilen bilgilerin bütünlüğü ve

doğruluğundan tamamen sorumludur.

Muhasebe Görevlisi, hesapları imzalamak için kendisine gelen bilgileri kontrol eder ve

gerekli gördüğü tüm kontrolleri yapar.

Bir kurumun muhasebe sistemi, rakamların girilebileceği, dosyalanabileceği ve

kaydedilebileceği şekilde bütçesel ve mali bilgileri düzenlemeye hizmet eder. Muhasebe

sistemi genel hesaplar ve bütçe hesaplarından oluşacaktır. Hesaplar Avro para birimi ve takvim

yılı bazında tutulur.

Muhasebe sistemi için destekleyici belgeler, Avrupa Parlamentosu'nun belgelerin ilgili

olduğu bütçe yılını ibra edeceği tarihten itibaren en az beş yıl süreyle saklanacaktır. Ancak,

kesin olarak kapatılmayan operasyonlara ilişkin belgeler, faaliyetlerin kapatıldığı yılı takip eden

yılın sonuna kadar muhafaza edilir.

3.4.3.3.5. Genel Hesaplar57

Genel hesaplar, çift kayıt usülü yöntemiyle kronolojik sırayla, ekonomik ve mali durumu

etkileyen tüm olay ve işlemleri ve ilgili kurumlar ve organların varlık ve borçlarını kaydeder.

Muhasebe defterlerine genel hesaplardaki bakiyeler ve hareketler girilir.


36

Hesaplarda yapılan düzeltmeler dahil olmak üzere tüm muhasebe girişleri, girişleri işaret

eden destekleyici belgelere dayanacaktır. Muhasebe sistemi, tüm muhasebe girdileri için açık

bir denetim izi bırakacak şekilde olacaktır.

3.4.3.3.6. Banka Hesapları58

Muhasebe Görevlisi, hazine yönetim gereklilikleri için, kurum adına mali kurumlar

veya ulusal merkez bankalarından hesap açabilir veya bu hesapların açılmasında etken olabilir.

Muhasebe Görevlisi ayrıca bu hesapların kapatılmasından veya kapatıldığından emin olmaktan

da sorumlu olacaktır.

Banka hesaplarının açılması, işletilmesi ve kullanılması ile ilgili hükümler, iç kontrol

gerekliliklerine bağlı olarak, çeklerin, banka kredi transferi emirlerinin veya diğer bankacılık

işlemlerinin usulüne uygun olarak bir veya daha fazla yetkili personel tarafından imzalanmasını

şart koşacaktır.

Komisyonun Muhasebe Görevlisi, mutemet hesapların açılması, yönetimi ve kapatılması

ve kullanımları için kuralları belirler.

3.4.3.3.7. Hazine Yönetimi59

Nakit ve nakit benzeri yatırımları yönetmek için sadece Muhasebe Görevlisi

yetkilendirilecektir. Muhasebe Görevlisi, söz konusu nakit ve yatırımların emniyetinden

sorumlu olacaktır.

Muhasebe Görevlisi, kurumunun yürürlükteki düzenleyici çerçeve hükümleri dahilinde

bütçe uygulamasından kaynaklanan nakit ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli fonu elinde



37

bulundurmasını sağlayacak ve açılan hesaplardan hiç birinin borçlu olmadığından emin olacağı

prosedürler oluşturacaktır.

Ödemeler, banka kredi transferi, çek veya avans hesaplarıyla veya Muhasebe Görevlisi

tarafından belirlenen kurallara uygun olarak, banka kartı, otomatik ödeme veya diğer ödeme

şekilleri ile yapılacaktır. Muhasebe görevlisi, alacaklının tüzel kişiliği ve ödeme detaylarının,

öncelikle sorumlu olduğu kurum tarafından ortak bir dosyaya girilmesi durumunda ödeme

yapabilir.

Yetkilendirme görevlisi, alacaklı tarafından kendilerine bildirilen yasal ve ödeme

detaylarındaki herhangi bir değişikliği Muhasebe Görevlisine bildirecek ve bir ödeme

yapmadan önce bu bilgilerin geçerli olup olmadığını kontrol edecektir.

3.4.3.3.8. Varlık Envanteri60

Birliğin tüm kurum ve kuruluşları, Komisyon’un Muhasebe Görevlisi tarafından

hazırlanan bir modele uygun olarak, Birliğin maddi, maddi ve maddi olmayan varlıklarının

miktarını ve değerini gösteren envanterleri tutar. Her Birlik kurum ve kuruluşu, envanterdeki

girdilerin fiili duruma karşılık gelip gelmediğini kontrol edecektir. Birliğin maddi varlıklarının

satışı uygun şekilde ilan edilir.

Birlik kurum ve kuruluşlarının her biri, kendi bilançolarında yer alan varlıkların

korunmasına ilişkin hükümleri kabul edecek ve envanter sistemi için hangi idari bölümlerin

sorumlu olduğuna karar verecektir.


38

3.4.4. Mali Aktörlerin Sorumluluğu

3.4.4.1. Genel Kurallar61

Yetkilendirme görevlilerinin sahip olduğu yetki ve altyetkiler, herhangi bir zamanda

kendilerini atayan otorite tarafından geçici olarak veya tamamen geri alınabilir. Aynı şekilde

Muhasebe Görevlisi de herhangi bir zamanda kendilerini atayan otorite tarafından

görevlerinden geçici ya da kalıcı olarak alınabilir.

3.4.4.2. Sorumlu Yetkilendirme Görevlilerine Dair Uygulama Kurallari62

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, Personel Yönetmeliğinde belirtilen tazminat

ödemesinden sorumludur. Tazminat ödeme yükümlülüğü, Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi’nin özellikle kasıtlı olarak veya kendi kısmında ağır ihmal nedeniyle aşağıdaki

işlemleri yapması halinde uygulanır:

966/2012 sayılı Mali Tüzüğe uyulmaksızın, geri kazanım yetkilerini belirlemek veya

geri kazanım emirleri düzenlemek, harcama taahhüt etmek veya bir ödeme emrini

imzalamak,

Alacak tutarını belirleyen bir belge hazırlamayı ihmal etmek, bir geri kazanım emrini

vermeyi ihmal etmek veya yayınlamasında geç kalmak veya ve ödeme emrinin

verilmesinde geç kalmak gibi kurumun üçüncü şahıslar tarafından hukuki işlemden

sorumlu tutulacak konular.

Bir yetkilendirme görevlisi, kendi sorumluluğunda olan bir kararın usülsüz ya da sağlam

mali yönetim ilkesine aykırı olduğuna karar verirse yetkili otoriteyi yazılı olarak bilgilendirir.

Yetki veren makam, bu kararı almak için yetkilendirme görevlisine yazılı olarak gerekçeli bir

talimat verirse, Yetkilendirme Görevlisi sorumlu tutulamaz.



39

Birlik delegasyonlarının başkanlarına ve vekillerine alt-yetki verilmesi durumunda,

delegasyonun yetkilendirme görevlisi, yürürlüğe konan iç yönetim ve kontrol sistemlerinin

tanımlanmasından ve bunların verimlilik ve etkililiğinden sorumludur.

Her yıl, birlik delegasyon başkanları, delegasyonlarında iç yönetim ve kontrol

sistemlerinin yürütülmesi garantisini ve ayrıca kendilerine yetkilendirilen işlemlerin yönetimini

ve sonuçlarını Komisyonun yetkilendirme görevlisine güvence beyanı yapması için sunar.

3.4.4.3. Muhasebe Görevlilerine Dair Uygulanabilir Kurallar63

Bir muhasebe Görevlisi, Personel Yönetmeliği'ndeki prosedürlere uygun olarak disiplin

işlemi ve tazminat ödenmesinden sorumludur. Bir muhasebe Görevlisi, özellikle, aşağıdaki

davranışlardan herhangi biri nedeniyle sorumlu olabilir:

Yönettiği fon, varlık veya belgelerde kayıp veya zarar olması,

Banka hesaplarını yanlış bir şekilde değiştirmek,

İlgili geri kazanım veya ödeme emirlerine uygun olmayan miktarların geri alınması

veya ödenmesi,

Gelir toplamada başarısızlık.

3.4.5. Gelir işlemleri 64

Muhasebe Görevlisi, sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından hazırlanan ve usulüne

uygun olarak belirlenen alacaklar için geri kazanım emirleri üzerine hareket eder. Muhasebe

Görevlisi, Birliğin gelirini almasını ve haklarının korunmasını sağlamak için gereken özeni

gösterecektir.



40

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, oluşturulan geri kazanım tutarından tamamen yada

kısmen feragat etmeyi planladığı durumlarda, feragat işleminin düzenli olmasını ve sağlam mali

yönetim ve orantılılık ilkelerine uygun olmasını sağlamalıdır. Feragat kararı kanıtlanmış

olmalıdır. Yetkilendirme Görevlisi, feragat kararını devredebilir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, sadece aşağıdaki durumlarda alacağın tamamını veya

bir kısmını geri almaktan feragat edebilir:

Öngörülebilir geri kazanım maliyetinin geri kazanım tutarını geçeceği ve feragatin

Birlik imajına zarar vermeyeceği durumlarda.

Zaman aşımından dolayı, alacak tutarının geri kazanım yapılamadığı durumlarda.

Geri kazanımın orantılık ilkesiyle tutarsız olduğu durumlarda.

Vakanın koşullarına bağlı olarak, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, geri kazanımdan

feragat edilmesiyle sonuçlanacak herhangi bir rekabet bozukluğu ve ekonomik ve sosyal zarara

sebep olan borcun tamamen geri kazanılması gibi ek kriterleri de dikkate almak zorunda

kalabilir.

Her kurum, Avrupa Parlamentosu ve Konseye her yıl 100.000 € veya daha fazla tutarı

içeren feragat kararları hakkında bir rapor gönderecektir. Komisyon böyle bir durumla

karşılarşa bu rapor yıllık faaliyet raporunun özetine eklenir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, tamamen veya kısmen alınacak olan bir meblağı iptal

edebilir. Oluşturulan bir alacak tutarının kısmi iptali, geri kalan Birlik haklarından feragat

edildiği anlamına gelmez. Bir hata olması durumunda, sorumlu Yetkilendirme Görevlisi,

oluşturulan alacak tutarını tamamen yada kısmen iptal eder ve yeterli nedenleri ilgili rapora

ekler. Her kurum, belirlenen bir alacak miktarını iptal etme yetkisini devretmek için gereken

koşulları ve işlemleri kendi iç kurallarında belirler.

Üye Devletler, ilk aşamada, kontrollerin ve denetimlerin yürütülmesinden ve sektöre

özgü kurallarda öngörüldüğü şekilde gereksiz yere harcanan miktarların geri kazanılmasından

41

sorumlu olacaklardır. Üye Devletlerin usulsüzlükleri kendi hesaplarıyla tespit edip düzelttikleri

ölçüde, bu usulsüzlüklere ilişkin Komisyon tarafından yapılacak olan mali düzeltmelerden

muaf tutulacaktır.

Komisyon, yürürlükteki yasaları ihlal eden Birlik finansman harcamalarını dışarda

bırakmak için Üye Devletler üzerinde mali düzeltmeler yapacaktır. Komisyon, mali

düzeltmelerini gereksiz yere harcanan miktarların belirlenmesi ve bütçeye ilişkin mali

çıkarımlara dayandırır. Bu miktarların kesin olarak belirlenemediği durumlarda, Komisyon

sektöre özgü kurallara uygun olarak tahmini veya sabit oranlı düzeltmeler uygulayabilir.

Komisyon, mali düzeltme miktarına karar verirken, yönetim ve kontrol sistemindeki

eksiklikler de dahil olmak üzere, ilgili kanunun ihlalinin niteliği ve ağırlığını ve bütçe için mali

çıkarımları dikkate alacaktır. Mali düzeltmelerin oluşturulmasına yönelik kriterler ve

uygulanacak işlemler, sektöre özgü kurallarda ortaya konabilir. Tahmini veya sabit oranlı

düzeltmelerin uygulanmasına yönelik metodoloji, Komisyonun Birliğin mali çıkarlarını

korumaya yönelik bir bakış açısıyla, sektöre özgü kurallara uygun olarak belirlenecektir.

3.4.6. Harcama İşlemleri

3.4.6.1. Finansman Kararları65

Bütçe taahhüdü, kurum veya kurumun yetkisini devralan yetkililer tarafından kabul

edilen bir finansman kararından önce yapılır. Finansman kararları yıllık veya çok yıllık

olacaktır.

Finansman kararı aynı zamanda yıllık veya çok yıllı çalışma programını oluşturur ve

taslak bütçenin kabul edilmesinden sonra ve prensipte uygulama yılının 31 Mart tarihinden geç

olmamak üzere kabul edilir. Çalışma programını içeren kısım, kabul edildikten hemen sonra ve

uygulanmasından önce ilgili kurumun internet sitesinde yayınlanacaktır. Finansman kararı,


42

kapsadığı toplam miktarı gösterir ve finanse edilecek eylemlerin bir tanımını içerir. Ayrıca

temel yasa ve bütçe doğrusu, izlenen hedefler ve beklenen sonuçlar, uygulama yöntemleri ve

çalışma programı için temel yasanın gerektirdiği ek bilgiler içerir.

3.4.6.2. Harcama İşlemleri66

Her harcama kalemi taahhüt edilir, onaylanır, yetkilendirilir ve ödenir. Taahhüt

sürelerinin sonunda, bütçe taahhütlerinin kullanılmamış bakiyelerinin taahhütleri kaldırılır.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, operasyonları yürütürken, harcamaların antlaşmalara,

bütçeye, AB Mali Tüzüğüne ve Antlaşmalar uyarınca benimsenen diğer kanun ve

yönetmeliklere ve sağlam mali yönetim ilkesine uygun olmasını sağlamalıdır.

Bütçe taahhütleri ve yasal taahhütler, usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş durumlar

dışında, aynı Yetkilendirme Görevlisi tarafından kabul edilir. Yasal taahhütler, Kriz Yönetimi

Yardımı ve İnsani Yardım Operasyonları alanında, Birlik Delegasyon Başkanları tarafından ya

da yokluklarında vekilleri tarafından, tamamen sorumlu olan Komisyon Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisinin talimatıyla imzalanır.

Harcama onaylanması, yasal bir taahhütün söz konusu olduğu durumlarda, Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisinin yasal taahhütte belirlenen şartlara göre alacaklı haklarını onaylayan

destekleyici belgeleri kontrol ettikten sonra, harcama kalemini ödemeyi kabul ettiği eylemdir.

Bu amaçla Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi alacaklı haklarının varlığını doğrular, iddianın

gerçekliğini ve miktarını belirler veya doğrular ve ödemenin ne zaman yapılacağına dair

koşulları onaylar.

Harcama yetkilendirmesi, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin, ödeneklerin mevcut

olduğunu doğrulaması ve önceden onaylanmış harcama miktarını ödemek için Muhasebe

Görevlisine talimat vermesi işlemidir.


43

Taahhüt kaldırılması, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin bütçe taahhüdü ile daha

önceden yapılan tahsisli ödenekleri tamamen ya da kısmen iptal ettiği işlemdir.

3.4.7. İç Denetçi

3.4.7.1. İç Denetçinin Atanması67

Her kurum, ilgili uluslararası standartlara uygun olarak yapılacak bir iç denetim

fonksiyonu kurar. Kurum tarafından atanan İç Denetçi, bütçe uygulama sistemlerinin ve

prosedürlerinin doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığının doğrulanmasından sorumludur. İç

Denetçi, yetkilendirme görevlileri ve muhasebe görevlileri arasından atanamaz.

Her kurum kendi iç denetçisini, belirli özellik ve gereksinimlere uygun olarak atar.

Kurum, iç denetçinin atanmasını Avrupa Parlamentosu ve Konseye bildirecektir. Ayrıca her

kurum, kendi özelliklerine ve gereksinimlerine uygun olarak, iç denetçilerin görev kapsamını

belirleyecek ve iç denetim işlevinin uluslararası iç denetim standartlarına göre uygulanmasına

yönelik hedef ve prosedürleri ayrıntılı bir şekilde ortaya koyacaktır.

İlgili kurum, özel yetkinliklerine göre Personel Yönetmeliği kapsamında olan ve üye

devlet vatandaşları arasından seçilen bir resmi görevli, iç denetçi olarak atayabilir. Eğer iki veya

daha fazla kurum aynı iç denetçiyi atarsa, her iki kurumda iç denetçinin eylemlerinden sorumlu

olarak beyan edilmesi için gerekli düzenlemeleri yaparlar.

İlgili kurum, İç denetçinin görevleri sona erdiğinde, Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'ni

bilgilendirir.


44

3.4.7.2. İç Denetçinin Yetki ve Görevleri68

İç denetçi, yönetim ve kontrol sistemlerinin kalitesi hakkında bağımsız fikirler

yayınlamak, operasyonların uygulanma koşullarını iyileştirmek ve sağlam mali yönetimi teşvik

etmek için önerilerde bulunmak suretiyle kendi kurumuna risklerle mücadele konusunda

tavsiyede bulunacaktır.

İç denetçi özellikle şunlardan sorumludur:

İç yönetim sistemlerinin uygunluğu ve etkililiğinin ve politikaların, programların ve

eylemlerin uygulanmasında bölümlerin performansını değerlendirmek.

Her bir bütçe uygulama işlemine uygulanacak iç kontrol ve denetim sistemlerinin

etkililiğini ve verimliliğini değerlendirmek.

İç Denetçi, görevlerini kurumun tüm faaliyetleri ve bölümleri ile ilgili olarak yerine

getirir. Üye Devletler ve üçüncü ülkeler dahil olmak üzere, görevlerini yerine getirmesi için

gereken tüm bilgilere gerektiğinde yerinde erişimle tam ve sınırsız erişim hakkına sahiptir. İç

Denetçi, yetkilendirme görevlilerinin yıllık raporunu ve tespit edilen her bir bilgiyi dikkate

alacaktır.

İç Denetçi, bulguları ve önerileri hakkında kuruma rapor sunacaktır. Kurum, denetimler

sonucu ortaya çıkan tavsiyelere göre harekete geçilmesini sağlamalıdır. Ayrıca yürütülen iç

denetimlerin sayısını ve türünü, yapılan tavsiyeleri ve bu tavsiyelere ilişkin olarak yapılan

eylemi gösteren yıllık bir iç denetim raporunu da kuruma sunacaktır.

Her kurum, iç denetçisinin raporlarında yer alan tavsiyelerin, diğer kurumlarla en iyi

uygulamaların değişimi için uygun olup olmadığını değerlendirir.


45

İç denetçi, raporunun hazırlanması sırasında, özellikle sağlam mali yönetim ilkesine

uygunluğa odaklanmalı ve uygulamayı istikrarlı bir şekilde geliştirmek ve iyileştirmek için

uygun önlemlerin alınmasını sağlamalıdır.

Kurum, harcama işlemlerinde yer alan tüm gerçek ve tüzel kişilere, gizlilik kapsamında

bağlantı kurmaları amacıyla iç denetçinin iletişim bilgilerini erişilebilir hale getirir.

Kurum her sene yapılan iç denetimlerin sayısı ve türünün, yapılan tavsiyelerin ve bu

tavsiyelere ilişkin eylemlerin bir özetini içeren bir rapor hazırlar ve Avrupa Parlamentosu ve

Konseye iletir. Kurum raporunun yanı sıra iç denetçi raporları ve bulguları, ancak

uygulanmaları için atılacak adımın iç denetçi tarafından onaylanmasından sonra kamuya erişilir

hale getirilecektir.

Kurum, iç denetçiye, denetim işlevinin uygun bir şekilde yerine getirilmesi için gereken

kaynakları ve görevlerini, amaçlarını ve yükümlülüklerini detaylandıran bir görev sözleşmesi

sağlamalıdır.

3.4.7.3. İç Denetçinin Çalışma Programı69

İç Denetçi çalışma programını kabul eder ve kuruma sunar. Kurum, İç Denetçiden

çalışma programında yer almayan denetimleri gerçekleştirmesini isteyebilir.

3.4.7.4. İç Denetçinin Bağımsızlığı70

İç Denetçi, denetimlerinin yürütülmesinde tam bağımsızlıktan yararlanır. İç Denetçiye

uygulanacak özel kurallar kurum tarafından belirlenir ve İç Denetçinin görevlerini yerine

getirirken tamamen bağımsız olmasını ve İç Denetçinin sorumluluğunu oluşturmayı garanti

eder.



46

İç Denetçiye herhangi bir talimat verilemez veya atanmasından dolayı 966/2012 sayılı

Mali Tüzük kapsamında kendisine atanan işlevlerin yürütülmesi konusunda herhangi bir

şekilde sınırlandırılamaz.

3.4.7.5. İç Denetçinin Sorumluluğu71

Kurum, iç denetçiye eylemlerinden ötürü sorumlu olduğunu bildirir. Soruşturma açmak

için gerekçeli bir karar alınması gerekmektedir. Bu karar ilgili tarafa bildirilir. Kurum,

doğrudan sorumluluğu altındaki soruşturmaya, ilgili personele eşit veya daha yüksek bir veya

daha fazla memurunu görevlendirebilir. Soruşturma sırasında ilgili tarafın görüşleri dinlenir.

Soruşturma raporu daha sonra bu rapor hakkında kurum tarafından dinlenecek olan ilgili tarafa

iletilecektir. Rapor ve dinleme temelinde, kurum ya işlemi sona erdiren gerekçeli bir kararı yada

Personel Yönetmeliğine uygun olan gerekçeli bir kararı kararı kabul eder. Disiplin önlemleri

veya mali cezalar getiren kararlar, ilgili tarafa bildirilir ve bilgi amaçlı olarak diğer kurumlara

ve Avrupa Birliği Sayıştay'ına da bildirilir. İlgili taraf, Personel Yönetmeliğinde öngörüldüğü

gibi, Avrupa Birliği Adalet Divanı nezdinden önce bu tür kararlara ilişkin olarak bir dava

açabilir.

3.5. Ortak Kurallar

3.5.1. Doğrudan, Dolaylı ve Ortak Uygulamalara İlişkin Kurallar72

Doğrudan, ortak ve dolaylı uygulamalarda Birlik katkıları, bir Birlik politika hedefine ve

belirtilen sonuçlara ulaşılmasına yardımcı olur ve aşağıdaki biçimlerde olabilir:

Fiilen gerçekleşmiş uygun masrafların ödenmesi.



47

Birim başına bir tutar referans alınarak önceden açıkça tanımlanmış uygun maliyet

kategorilerinin tümünü veya bir kısmını kapsayan birim maliyetler.

Önceden açıkça tanımlanmış olan, uygun maliyetler kategorilerinin tümünü veya bir

kısmını küresel olarak kapsayan götürüler.

Yüzde uygulanarak, önceden açıkça tanımlanmış belirli maliyet kategorilerini

kapsayan, sabit oranlı finansman.

3.5.2. Doğrudan ve Dolaylı Uygulamalara İlişkin Uygulanabilir Kurallar

3.5.2.1. İşlem ve Uygulama Kuralları

3.5.2.1.1. Mali Çerçeve Ortaklıkları73

Komisyon, Birlik fonlarını uygulayan kişi ve kuruluşlarla uzun vadeli bir işbirliği için

mali çerçeve ortaklık anlaşmaları yapabilir. Mali çerçeve ortaklık anlaşmaları, her bir çok yıllı

mali çerçevede en az bir kez gözden geçirilecektir. Katkı veya hibe sözleşmeleri, bu anlaşmalar

çerçevesinde imzalanabilir.

Mali çerçeve ortaklık anlaşması, mali işbirliği biçimlerini, işbirliğinin ortak hedeflerini

ve Komisyon ve Birlik fonlarını uygulayan kişi ve kuruluşlar arasında bu tür işbirliğini

düzenleyen ilkeleri belirtecektir. Bu anlaşmalar aynı zamanda Komisyonun, denetim

prosedürleri de dahil olmak üzere Birlik fonlarını uygulayan kişi veya kuruluşların sistemlerine

ve prosedürlerine ne ölçüde güvenebileceğini de yansıtacaktır.

Denetim ya da doğrulama anlaşmaları, denetimlerin maliyet ve faydalarını iyileştirmek

ve iş birliğini kolaylaştırmak amacıyla fon uygulayan kişi ve kuruluşlarla ya da hibe

yararlanıcılarıyla yapılabilir.


48

3.5.2.1.2. Askıya Alma, Sonlandırma ve Eksiltme74

Bir ihalenin sözleşmeye bağlanma prosedürü, usulsüzlük veya dolandırıcılığa maruz

kalırsa, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi işlemi askıya alır ve işlemin iptali de dahil olmak

üzere gerekli her türlü önlemi alabilir. Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, şüpheli dolandırıcılık

olayları durumunda derhal OLAF’ı bilgilendirecektir. OLAF75, birlik bütçesine karşı yapılan

dolandırıcılıkları, AB kurumlarındaki yolsuzluk ve kötü idare olaylarını araştırır ve yolsuzlukla

mücadele etmek için politikalar geliştirir.

İhalenin sözleşmeye bağlanma prosedürü tamamlandıktan sonra, bu prosedürün

usulsüzlük veya dolandırıcılığa maruz kaldığının kanıtlaması durumunda, Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisi şunları yapabilir:

Yasal taahhüdü imzalamayı reddedebilir veya prosedürü iptal edebilir.

Ödemeleri askıya alabilir.

Yasal taahhüdün uygulanmasını askıya alabilir.

Uygun olduğu hallerde, yasal taahhüdün tamamını veya bir alıcıya ilişkin kısmını

sona erdirebilir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi ayrıca ödemeleri veya yasal taahhüdün uygulanmasını

şu durumlarda askıya alabilir:

Yasal taahhüdün uygulanmasının, usulsüzlük, dolandırıcılık veya yükümlülüklerin

ihlaline konu olduğu kanıtlandığında.

Öngörülen usulsüzlük, dolandırıcılık veya yükümlülük ihlallerinin gerçekte

gerçekleşip gerçekleşmediğini doğrulamak gerektiğinde.


September 2016, Article 127 75 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_en, (Erişim:05.02.2019)

https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_en

49

Varsayılan yükümlülük ihlalleri, usulsüzlükler veya dolandırıcılıklar teyit edilmediği

takdirde, uygulama veya ödeme süreçleri mümkün olan en kısa sürede tekrar başlar.

3.5.2.1.3. Kayıt Tutma76

Alıcılar, destekleyici belgeler, istatistiki kayıtlar ve elektronik formattaki kayıt

belgelerinin dahil olduğu diğer kayıtları, nihai ödemenin yapılmasını takip eden beş yıl boyunca

saklayacaktır. Bu süre, fonun 60.000 Avro'ya eşit veya daha düşük bir tutar olduğu durumlarda

üç yıl olacaktır.

Denetim, itiraz, dava, hukuki taahhütle ilgili iddiaların takibine veya Avrupa Sahtecilikle

Mücadele Bürosu soruşturmasına ilişkin kayıtlar ve belgeler, ilgili soruşturma ve araştırmaların

sona ermesine kadar saklanacaktır.

Kayıtlar ve belgeler, asıl formunda veya orijinallerinin onaylanmış gerçek kopyaları veya

orijinal belgelerin elektronik versiyonları şeklinde yaygın kabul görmüş veri taşıyıcılarıyla

saklanmalıdır.

3.5.2.2. Erken Tespit ve İhraç Sistemi

3.5.2.2.1. Birliğin Mali Çıkarlarının Risklerin Tespiti ve İdari Yaptırımların Uygulanması

Yoluyla Korunması77

Komisyon, Birliğin mali çıkarlarını korumak için katılımcılar ve alıcılar üzerinde

uygulama amacıyla erken tespit ve ihraç sistemi kurmalı ve işletmelidir.

Böyle bir sistem şu işlemleri kolaylaştırır:



50

Birliğin mali çıkarları için risk oluşturan katılımcıların ve alıcıların erken tespiti.

İhraç durumunda bulunan katılımcı ve alıcıların ihraç edilmesi.

Bir alıcıya gereken yerlerde mali ceza uygulanması.

Erken tespit bilgilerinin kaydedilmesi, mali cezadan hariç tutma ve / veya dayatma kararı

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından alınır. Bu kararlara ilişkin bilgiler, ilgili

veritabanına kaydedilecektir.

3.5.2.2.2. İhraç Kriterleri ve İdari Yaptırımlar78

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, bir gerçek veya tüzel kişiyi, ihale prosedürlerine

katılmaktan veya Birlik fonlarını uygulamak için seçilmekten şu durumlarda ihraç edebilir:

Kişi veya kuruluşun iflas ettiği, ödeme aczine veya tasfiye işlemine konu olduğu,

varlıklarının bir kayyum veya mahkeme tarafından yönetildiği yerlerde, iş

eylemlerinin askıya alındığı durumlarda veya AB yasaları veya ulusal yasalar veya

yönetmelikler uyarınca sağlanan benzer bir prosedürden kaynaklanan durumlarda.

Bir kişi ya da kuruluşun yürürlükteki yasaya uygun olarak vergi ya da sosyal güvenlik

katkı payların ödemesine ilişkin yükümlülüklerini ihlal ettiği nihai bir karar ile

belirlendiğinde.

Bir kişi ve kuruluşun ait olduğu mesleğin mevcut kurallarına veya etik şartlarına

uymadığı ve ihlal ettiği durumlarından veya mesleki güvenilirliklerinde rekabeti

bozmak amacıyla diğer kişi veya kuruluşlarla anlaşma yapmak, fikri mülkiyet

haklarını ihlal etmek, sözleşmeye bağlama prosedürü sırasında Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisinin karar verme sürecini etkilemeye teşebbüs etmek ve ihale

sürecinde usülsüz avantajlar sağlayabilecek gizli bilgileri ele geçirmeye teşebbüs

etmek gibi yasa dışı bir niyet veya yoğun bir ihmal durumlarından suçlu bulunması.


51

Bir kişi veya kuruluşun dolandırıcılık, yolsuzluk, suç örgütüne katılmak, kara para

aklanması veya terörist finanse etmesi, terör eylemleriyle bağlantılı eylemleri veya

çocuk işçi çalıştırmak gibi eylemlerden nihai olarak suçlu bulunduğu durumlarda.

Kişi veya kuruluşun, bütçe tarafından finanse edilen yasal bir taahhüdün yerine

getirilmesindeki temel yükümlülüklere uymada önemli yetersizliklere sahip olduğu

durumlarda.

Kişi veya kuruluşun usulsüzlük yaptığı nihai karar ile ispatlandığı durumlarda.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, mevcut ihraç kriterlerine sahip kişi ve kurumları, ilgili

heyetin verdiği gerekçeli kararları dikkate alarak ihraç eder.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, kişi veya tüzel kişiyi ihraç etme kararını ve /veya bir

alıcıya mali bir ceza dayatma kararını nihai idari kararın bildirilmesine müteakip

geciktirmeksizin gözden geçirir. Nihai idari kararın hariç tutulma süresini belirlemediği

durumlarda, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, bu süreyi gerekçeler ve bulgular temelinde ve

ilgili heyetin tavsiyesini dikkate alarak belirleyecektir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin kararı ve ilgili heyetin tavsiyeleri orantılık ilkelerine

uygun olacaktır ve özellikle şu kriterler dikkate alınacaktır:

Birliğin mali çıkarları ve imajı üzerindeki etki de dahil olmak üzere durumun

ciddiyeti.

İlgili davranıştan bu yana geçen zaman.

Süresi ve tekrarlaması.

İhmal niyeti veya derecesi.

52

3.5.2.2.3. İhraç Durumunun Bulunmadığına Dair Beyan ve Delil79

Bir katılımcı, ihraç kriterlerinden herhangi birine sahip olup olmadığını beyan edecektir.

Aday veya teklif veren, olası alt yüklenicilerinin de imzaladığı aynı beyannameyi sağlamakla

yükümlüdür.

3.5.2.2.4. Mali Cezalar80

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, caydırıcı bir etki sağlamak için heyetin de tavsiyelerini

alarak yasal taahhüdün yapıldığı bir alıcıya mali ceza uygulayabilir. İhraç etmenin orantılılık

ilkesine ters düştüğü durumlarda, mali ceza ihraç etme cezasının bir altenartifi olabilir. Alıcının,

Birlik fonlarını gereksiz yere almak niyetiyle sistemli ve tekrarlayan bir davranış benimsemesi

durumunda, Birliğin mali çıkarlarını korumak için ihraç etmeye ek olarak mali ceza da

uygulanabilir. Mali cezanın miktarı, yasal taahhüdün toplam değerinin % 10'unu geçemez.

3.5.2.2.5. İhraç Süresi ve Sınırlama Dönemi81

İhraç süresi şu sürelerden herhangi birini aşmayacaktır:

Eğer varsa, bir Üye Devletin nihai idari kararı ile belirlenen süre.

Dolandırıcılık, yolsuzluk, suç örgütüne katılmak, kara para aklanması veya terrorist

finanse edilmesi, terör eylemleriyle bağlantılı eylemler veya çocuk işçi çalıştırmak

gibi eylemlerden nihai olarak suçlu bulunan durumlarda 5 yıl.

Bir kişi ve kurumun, ait olduğu mesleğin mevcut kurallarına veya etik şartlarına

uymadığı ve ihlal ettiği durumlarından veya mesleki güvenilirliklerinde rekabeti

bozmak amacıyla diğer kişi veya kuruluşlarla anlaşma yapmak, fikri mülkiyet

haklarını ihlal etmek, ihale verme işlemi sırasında sorumlu yetkilendirme görevlisinin




53

karar verme sürecini etkilemeye teşebbüs etmek ve ihale verme işleminde usülsüz

avantajlar sağlayabilecek gizli bilgileri ele geçirmeye teşebbüs etmek, bütçe

tarafından finanse edilen yasal bir taahhüdün yerine getirilmesindeki temel

yükümlülüklere uymada önemli yetersizliklere sahip olmak ve usülsüzlük yaptığı

nihai kararla ispatlanmak gibi durumlarda 3 yıl.

Bir kişi veya kurum, iflas, ödeme aczi, tasfiye ve vergi ve sosyal güvenlik borçlarını

ödememe halinde olduğu sürece ihraç olma hali devam edecektir.

İhraç kriterleri ve idari yaptırımlar kapsamında yer alan bir kişi veya kuruluşa verilecek

ihraç ve/veya mali cezaların sınırlama süresi aşağıdaki tarihlerden itibaren 5 yıl olarak

hesaplanacaktır:

İhraca sebep olan davranış tarihi veya devam eden veya tekrarlanan eylemler

durumunda işlemin sona erdiği tarih.

Ulusal yargı veya nihai idari kararın nihai yargı tarihi.

3.5.2.2.6. İhraç ve Mali Cezaların Yayımlanması82

Komisyon, ihraç ve/veya mali cezaların caydırıcı etkilerini güçlendirmek için Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisinin kararına bağlı olarak ihraç ve mali cezalarla ilgili şu bilgileri

internet sitesinden yayımlayacaktır:

İhraç kriterleri ve idari yaptırımlar kapsamında bulunan kişi veya kurumun adı.

İhraç durumu.

İhraç tutulma süresi ve/veya mali cezanın miktarı.

İhraç ve/veya mali ceza ile ilgili kararın bir ön sınıflandırma temelinde alındığı

durumlarda, yayın, nihai hüküm veya nihai idari kararın olmadığını gösterir. Bu gibi


54

durumlarda, temyiz başvuruları, durumları ve sonuçlarının yanı sıra Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisinin revize edilmiş kararları hakkında bilgi gecikmeksizin yayımlanacaktır. Mali

cezanın uygulandığı durumlarda, yayın, ayrıca cezanın ödenip ödenmediğini de belirtecektir.

Yayımlanan bilgiler, ihraç durumu sona erer ermez kaldırılır. Mali bir ceza söz konusu

olduğunda ise, yayın bu ceza ödendikten altı ay sonra kaldırılır.

Bir soruşturmanın veya ulusal adli takibatın gizliliğinin muhafaza edilmesi gerekirse,

ihraç durumunda olan kişi veya kuruma orantısız bir şekilde zarar verecekse ve orantılılık

ilkesine uygun değilse ve gerçek bir kişinin söz konusu olduğu durumlarda, kişisel bilgilerin

yayınlanmasının Birliğin mali çıkarları üzerindeki etkileriyle beraber son derece haklı

gösterilemediği durumlarda ihraç bilgileri yayımlanmayacaktır.

3.5.2.2.7. Kazanım Prosedürünün Reddi83

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, kazanım prosedürünü katılımcı şu durumlardan birine

sahipse reddeder:

İhraç olma durumundaysa.

Prosedürde yer almak için şart koşulan bilgileri yanlış beyan etmiş veya bu bilgileri

temin etmede başarısız olmuşsa.

Kazanım prosedüründe kullanılan belgelerin hazırlanma aşamasına dahil olmuşsa ve

bu durum eşit muamele ilkesi ihlaline ve rekabetin bozulmasına yol açıyorsa.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, son maddenin gerçekleşmesi durumunda diğer

katılımcıları kazanım prosedürleriyle ilgili değişen bilgiler hakkında bilgilendirecektir ve

tekliflerin veya başvuruların alınması için yeterli zaman sınırlarını ayarlayacaktır. Bu tür bir ret

kararından önce, ilgili katılımcıya, kazanım prosedürünü hazırlama sürecine katılımın, eşit

muamele ilkesini ihlal etmediğini kanıtlama fırsatı verilecektir.


55

3.5.2.2.8. Erken Tespit ve İhraç Sistemi84

Erken tespit ve ihraç sisteminde değiştirilen bilgi, Komisyon tarafından oluşturulan bir

veritabanında toplanacaktır ve gizlilik kurallarına uygun olarak yönetilecektir.

Erken tespit, ihraç ve/veya mali ceza davalarına ilişkin bilgi, bahsi geçen kişi veya

kurumu haberdar ettikten sonra Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından veri tabanına

girilir.

3.5.2.2.9. Heyet85

Bir heyet, herhangi bir kurumun yetkilendirme görevlisi, Birlik organları, Avrupa ofisleri

ve organlarının talebiyle toplanır.

Heyet üyeleri aşağıdakilerden oluşur:

Komisyon tarafından atanan üst düzey bağımsız bir başkan.

Sistemin sahibi olarak ortak bir pozisyon belirlenen Komisyonun 2 daimi temsilcisi

Talep eden yetkilendirme görevlisinin bir temsilcisi

Heyetin yapısı, uygun yasal ve teknik uzmanlığı gerektirir. Komisyon tarafından atanmış

daimi bir sekreterlik, heyetin sürekli idaresini sağlamak için heyete yardımcı olacaktır. Heyet

başkanı, AB Sayıştayı'nın eski üyelerinden, AB Adalet Divanı'ndan veya Komisyon dışındaki

bir kurumda en azından Genel Müdür görevinde bulunan eski görevliler arasından seçilecektir.

Başkan, kişisel ve mesleki özellikleri, yasal ve mali konularda geniş tecrübesi ve kanıtlanmış

rekabet, bağımsızlık ve dürüstlük temelinde seçilecektir. Görev süresi 5 yıldır ve yeniden

seçilemez. Heyet başkanı tüm oturumlara başkanlık eder ve görevlerini yerine getirirken



56

bağımsız olacaktır. Heyet Başkanlığı ve diğer resmi görevleri arasında çıkar çatışması

olmayacaktır. Heyetin usül kuralları Komisyon tarafından kabul edilir.

Heyet, ihraç durumunda olan kişi veya kurumlar ve mevcut olgu ve bulgularla ilgili olarak

tavsiyelerini vermeden önce gözlem yapma hakkına sahiptir. Soruşturma ve adli işlemlerin

gizliliğini koruma amacıyla gözlem yapma fırsatı istisnai olarak ötelenebilir.

Heyetin ihraç etme ve/veya mali ceza için tavsiyesi aşağıdaki unsurları içerir:

Ortaya çıkan olgular veya bulgular ve bunların yasadaki ön sınıflandırması.

Mali ceza ve miktarını uygulama ihtiyacının değerlendirilmesi.

İhraç etme gerekliliğinin değerlendirilmesi ve böyle bir ihracın süre tavsiyesi.

Kişi veya kurumla ilgili bilgileri yayınlama ihtiyacının değerlendirilmesi

Kişi veya kurum tarafından alınan iyileştirici önlemlerin değerlendirilmesi

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi’nin heyetin önerdiğinden daha sert bir karar almayı

öngörmesi halinde, bu tür bir kararın haklara ve kişisel veri koruma kurallarına saygı

gösterilerek alınması sağlanmalıdır. Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, heyetin tavsiyesinden

sapmaya karar verdiği hallerde, bu kararını heyete savunması gerekir.

3.5.2.3. Bilgi Teknolojisi Sistemleri ve e-devlet

3.5.2.3.1. Operasyonların Elektronik Yönetimi86

Dökümanlar, gelir ve gider işlemlerinin veya belge değişimlerinin bilgisayar sistemleri

aracılığıyla yönetildiği durumlarda, imza sahibinin yeterli derecede doğrulanmasını sağlayan

bilgisayarlı veya elektronik bir işlemle imzalanabilir. Bu tür sistemler, tüm veri alanlarının

içeriğini tanımlayan, her bir operasyonun nasıl ele alındığını gösteren ve bilgisayar sisteminin


57

her bir operasyon için tam bir denetim izinin varlığını nasıl sağladığını ayrıntılı olarak açıklayan

tam ve güncel bir tanım içermelidir.

İlgili kurumların ve üye devletlerin ön mutabakatına bağlı olarak, aralarındaki belgelerin

iletimi elektronik yollarla yapılabilir.

3.5.2.3.2. e-devlet87

Kurumlar ve yürütme ajansları katılımcılarla elektronik bilgi alışverişi yapmak için tek

tip standartlar belirleyecek ve uygulayacaktır. Özellikle, mümkün olan en geniş ölçüde,

kazanım prosedürleri kapsamında gönderilen verilerin işlenmesi, saklanması ve teslimi için

çözümler tasarlayacak ve uygulayacaklar ve bu amaçla katılımcılar için tek bir “elektronik veri

takas alanı” devreye sokacaklardır.

3.5.2.3.3. Elektronik Takas Sistemleri88

Alıcılarla yapılan ve yasal taahhütlerin tamamlanmasını ve bunlarda yapılan

değişiklikleri de içeren tüm değişimler, elektronik takas sistemleri aracılığıyla yapılabilir.

Elektronik takas sistemleri aşağıdaki gereksinimleri karşılamalıdır:

Sadece yetkili kişiler sisteme ve onun aracılığıyla iletilen belgelere erişebilir.

Sadece yetkili kişiler bir belgeyi sistem üzerinden elektronik olarak imzalayabilir

veya iletebilir.

Yetkili kişiler, belirlenmiş araçlar yoluyla sisteme kaydedilmelidir.

Elektronik işlemin tarihi ve zamanı kesin olarak belirlenmelidir.

Belgelerin bütünlüğü ve gerçerliliği korunmalıdır.

Belgelerin gizliliği muhafaza edilmelidir.



58

Kişisel verilerin korunması sağlanmalıdır.

Böyle bir sistem üzerinden gönderilen veya alınan veriler, verilerin bütünlüğünün yasal

varsayımına ve sistem tarafından gösterilen verilerin gönderilmesi veya alınmasına ilişkin tarih

ve zaman doğruluğuna sahiptir.

Böyle bir sistem aracılığıyla gönderilen veya tebliğ edilen bir belge, bir matbu evrağa

eşdeğer, yasal işlemlerde delil ve orijinal olarak kabul edilir ve otomatik olarak değiştirilebilen

herhangi bir dinamik içermemesi koşuluyla, özgünlük ve bütünlüğe yasal olarak sahip olur.

Elektronik imzalar, el yazısı imzaların eşdeğer yasal etkisine sahip olacaktır.

3.5.2.3.4. Başvuru Belgelerinin Teslimi89

Başvuru belgelerinin teslimi için yapılacak düzenlemeler, teslim için özel bir yöntem

seçebilecek olan Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından belirlenir.

Seçilen iletişim araçları, gerçek rekabeti ve aşağıdaki koşulların yerine getirilmesini

sağlayacak şekilde olmalıdır:

Her gönderi, değerlendirilmesi için gereken tüm bilgileri içerir.

Verilerin bütünlüğü korunur.

Başvuru belgelerinin gizliliği korunur.

Kişisel verilerin korunması sağlanmalıdır.

Komisyon, katılımcıların başvuru belgelerini ve destekleyici kanıtlarını elektronik

biçimde girebileceğini uygun yollarla garanti eder. İletişim ve bilgi alışverişini desteklemek

için kullanılan herhangi bir elektronik iletişim sistemi, adil, genellikle erişilebilir ve genel

kullanımda bilgi ve iletişim teknolojisi ürünleriyle birlikte çalışabilir olmalı ve katılımcıların

kazanım prosedürüne erişimini kısıtlamamalıdır.


59

Başvuru belgelerinin elektronik olarak alınmasına yönelik cihazlar, teknik yollarla ve

uygun prosedürlerle şunları garanti etmesi gerekir:

i. Katılımcı kesin olarak onaylanabilir.

ii. Başvuru belgelerinin alındığı tam tarih ve saat kesin olarak belirlenebilir.

iii. Sadece yetkili kişiler bu şartlar altında iletilen verilere erişebilir ve bunları açmak için

tarihleri ayarlayabilir veya değiştirebilir.

iv. Kazanım prosedürünün farklı aşamalarında yalnızca yetkili kişiler, sunulan ve gerekli

olan tüm verilere erişebilir.

Yetkilendirme görevlisinin, başvuru belgelerinin elektronik yollarla sunulmasına izin

verdiği durumlarda, bu sistemler aracılığıyla sunulan elektronik belgeler orijinal olarak kabul

edilir. Gönderimin mektupla yapıldığı durumlarda, katılımcılar başvuru belgelerini şu

şekillerde sunmayı tercih edebilirler:

Posta veya kurye hizmeti ile; bu durumda kanıt, posta damgası veya makbuz tarihidir.

Katılımcı tarafından kişi ya da bir temsilci ile sorumlu yetkilendirme görevlisinin

öncülüğünde elden teslim yoluyla; bu durumda kanıt, alındı belgesidir.

Katılımcılar, başvuru belgelerini sunarak, prosedür sonucunun elektronik yollarla

bildirilmesini kabul ederler.

3.5.3. Doğrudan Uygulamaya İlişkin Uygulanabilir Kurallar

3.5.3.1. Değerlendirme Komitesi90

Başvuru belgeleri bir değerlendirme komitesi tarafından değerlendirilir. Değerlendirme

komitesi Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından atanır. Komite en az 3 kişiden oluşur.


60

Hibe başvurularını ve ihaleleri değerlendiren komite üyeleri, aralarında hiyerarşik bir

bağlantı olamayacak şekilde seçilir ve kurum ve organların teşkilatları en az iki kişiyle temsil

edilir ve bunlardan en az bir tanesi Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi ile hiyerarşik bir bağa

sahip olmamalıdır. Dış uzmanlar, sorumlu yetkilendirme görevlisinin kararı ile komiteye

yardımcı olabilirler. Temel yasada öngörüldüğü takdirde, komite üyeleri, dış uzmanlardan

olabilir. Değerlendirme komitesi üyeleri ve dış uzmanlar çıkar çatışması ile ilgili

yükümlülüklere uymalıdır.

3.5.3.2. Başvuru Belgelerinin Açığa Kavuşturulması ve Düzeltilmesi91

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, katılımcı tarafından istenilen düzeltmenin

onaylanmasından sonra başvuru belgelerindeki bariz yazım hatalarını düzeltebilir.

Bir katılımcının kanıt sunmaması veya beyanda bulunmaması durumunda,

Değerlendirme komitesi veya uygun hallerde Yetkilendirme Görevlisi, uygun şekilde

gerekçelendirilmiş haller dışında, katılımcıdan eksik bilgileri sağlamasını veya destekleyici

belgeleri açıklamalarını ister. Bu tür bilgi, açıklama veya onaylar, başvuru belgelerini önemli

ölçüde değiştirmeyecektir.

3.5.3.3. Garantiler92

Düşük değerli sözleşmeler ve hibeler hariç olmak üzere, Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi, orantılı ve bir risk analizine tabi ise, aşağıdaki garantilerin sunulmasını isteyebilir:

Avans ödenmesiyle bağlantılı mali riskleri sınırlamak için yükleniciler veya

yararlanıcılardan (Avans garantisi).



61

İnşaat, tedarik veya karmaşık hizmetler durumunda büyük çaptaki sözleşme

yükümlülüklerine uyulmasını sağlamak için yüklenicilerden (Performans garantisi).

Sözleşme yükümlülük süresi boyunca sözleşmenin tam performansının sağlanması

için yüklenicilerden (Teminat akçe garantisi).

Avans garantisi talep etmeye bir alternatif olarak, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi,

hibeler için ödemeyi birkaç taksit haline bölmeye karar verebilir. Sorumlu yetkilendirme

görevlisi ayrıca, garantinin avro cinsinden mi yoksa sözleşme veya hibe anlaşmasının para

biriminden mi olacağını belirler. Garanti, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından kabul

edilecek bir banka veya yetkili bir mali kuruluş tarafından sağlanacaktır.

Sözleşmenin ya da hibe anlaşmasının uygulanmasında, sorumlu yetkilendirme görevlisi,

garantörün yürürlükteki ulusal yasaya uygun olarak garanti vermeye yetkili olmadığını tespit

ederse, yüklenici veya yararlanıcıdan garantiyi değiştirmesini şart koşacaktır.

3.5.3.4. Avans Garantisi93

Garanti, avans tutarını aşmayacak miktarda olacaktır. Avans ödemesi, ara ödemelerden

kesildiğinde veya yüklenici veya faydalanıcıya nihai ödeme yapıldığında, sözleşme koşulları

veya hibe anlaşması şartlarına göre garanti serbest bırakılır.

3.6. Dolaylı Uygulama

3.6.1. Dolaylı Uygulama94

Birlik fonlarını veya bütçe garantilerini uygulayan birim ve kişilerin seçimi, eylemin

niteliği gereği şeffaf olacaktır ve bir çıkar çatışmasına sebep olmayacaktır. Birlik fonlarını veya



62

bütçe garantilerini uygulayan birim ve kişiler, sağlam mali yönetim, şeffaflık, ayrımcılık

yapmama ilkelerine ve Birlik eylem görünürlüğüne saygı göstermelidir.

Komisyon, orantılılık ilkesine uygun olarak ve gerekli değerlendirmeleri yaparak ve

eylem doğası ve finansal riskleri hesaba katarak bir değerlendirme yapar ve AB fonlarını

uygulayan kişi ve birimlerden şunları gerçekleştirmesini talep eder:

Uluslararası en iyi uygulamalara dayanan ve özellikle usulsüzlükleri ve sahteciliği

önleme, tespit etme ve düzeltmeye izin veren etkin ve verimli bir iç kontrol sisteminin

işleyişini kurmak ve sağlamak.

Zamanında, doğru, eksiksiz ve güvenilir bilgi sağlayan bir muhasebe sistemi

kullanmak.

Uluslararası olarak kabul edilmiş denetim standartlarına uygun olarak, ilgili birim

veya kişiden bağımsız olarak denetim hizmeti tarafından gerçekleştirilen bağımsız bir

dış denetim sağlamak.

Uygun gözden geçirme yöntemleri, gereksiz yere ödenen fonların geri kazanımı için

kurallar ve fon erişiminden ihraç tutulma kuralları dahil olmak üzere üçüncü taraflara

finansman sağlamada uygun kural ve yöntemler uygulamak.

Kamuoyuna alıcılar hakkında yeterli bilgi vermek.

Kişisel verilerin korunmasını sağlamak.

3.6.2. Uygulama95

AB fonlarını veya bütçe garantilerini uygulayan kişi ve kurumlar Komisyona şunları

sağlar:

Birlik fonlarının veya bütçe garantisinin uygulanması hakkında bir rapor.

Katkının harcamayı karşıladığı durumlarda, yapılan harcamaları gösteren hesaplar.


63

Bu rapor ve hesaplarda yer alan bilgilerin düzgün, tam ve doğru olarak sunulduğunu;

AB katkısının ilgili sektöre özgü kurallarda, katkı anlaşmalarında, finansman

anlaşmalarında veya garanti anlaşmalarında tanımlandığı gibi amaçlanan hedef için

kullanıldığını ve uygulanan kontrol sistemlerinin temel işlemlerin yasallığı ve

düzenliliği konusunda gerekli garantileri verdiğini doğrulayan bir yönetim beyanı.

Sistemlerde tespit edilen hata ve zayıflıkların nitelik ve kapsam analizini de içeren

nihai denetim raporlarının ve yapılan kontrollerin bir özeti.

Yukarıdaki maddelerde belirtilen belge ve raporlara, uluslararası kabul görmüş denetim

standartlarına uygun olarak hazırlanan bağımsız bir denetim kuruluşunun görüşü eşlik eder. Bu

görüş, kontrol sistemlerinin devreye sokulup sokulmadığını ve uygun maliyetli olup olmadığını

ayrıca temel işlemlerin yasal ve düzenli olup olmadığını belirler.

AB fonlarını veya bütçe garantilerini uygulayan birim ve kişiler, kara para aklanmasının

önlenmesi, terörle mücadele, vergi kaçırma ve vergi kaçakçılığı ile ilgili standartlara ve

yürürlükteki mevzuata uymalıdır.

Komisyon, Birlik fonlarının veya bütçe garantisinin ilgili anlaşmalarda belirtilen şartlara

uygun olarak kullanıldığını doğrular.

Katkı anlaşmaları, finansman anlaşmaları veya garanti anlaşmaları, AB fonlarını

uygulayan birimin yükümlülük ve zorunluklarını açıkça tanımlayacaktır. Bu anlaşmalar,

görevlerin nasıl yapılacağına dair kuralları, performans ölçmede beklenen sonuçları ve izleme

faaliyetleri esnasında tespit edilen dolandırıclık ve usulsüzlük olaylarını gecikmeksizin

Komisyona bildirme konularındaki raporlama kurallarını da içerir. Tüm katkı, finansman ve

garanti anlaşmaları, talep edilmesi halinde Avrupa Parlamentosu ve Konseye verilecektir.

64

3.6.3. Üçüncü Ülkelerle Yapılan Dolaylı Uygulama96

Komisyon, Birliğin üçüncü ülkedeki müdahalesini açıklayan ve eylemin her bir kısmı için

uygulama yöntemini ortaya koyan bir finansman anlaşmasının imzalanması yoluyla üçüncü bir

ülkeyle ortaklık halinde bütçeyi uygulayabilir.

Üçüncü ülke veya onun belirlediği kurumlar tarafından dolaylı olarak uygulanan eylemin

bir parçası olarak Finansman anlaşması, fonların uygulanmasında üçüncü ülke ve Komisyonun

rol ve sorumluluklarını açıkça tanımlayacaktır.

3.7. Kamu Alımları ve İmtiyazlar

3.7.1. Ortak Hükümler

3.7.1.1. Kamu sözleşmelerine uygulanacak ilkeler ve kapsam97

Kamu sözleşmeleri şunları içerir:

Bina sözleşmeleri (Arazi, mevcut binalar veya diğer taşınmaz malların satın alma

seçeneği olarak yada olmadan satın alma, uzun dönem kiralama ve intifa hakkını

kapsar.)

Tedarik sözleşmeleri (Tedarik sözleşmeleri, ürünlerin satın almasını, kiralamasını

veya kiraya verilmesini, satın alma seçeneği olarak yada olmadan kapsar.)

İnşaat sözleşmeleri (Sözleşme makamı tarafından belirlenen inşaat işlerinin ifası yada

ifa ve tasarımının beraber yapıldığı sözleşmeleri kapsar.)

Hizmet sözleşmeleri (Teknik yardım veya çalışma gibi hizmetlerin sunulması için bir

hizmet sağlayıcı ile sözleşme makamı arasında yapılan sözleşmeleri kapsar.)



65

Bütçe tarafından tamamen ya da kısmen finanse edilen tüm kamu sözleşmeleri, şeffaflık,

orantılılık, eşit muamele ve ayrımcılık yapmama ilkelerine uymalıdır. Tüm sözleşmeler,

mümkün olan en geniş ölçüde rekabete çıkarılacaktır. Bir sözleşmenin tahmini değeri,

uygulama kurallarını ihlal edecek şekilde belirlenemez veya bu amaçla bölünemez. Sözleşme

makamı, uygun olduğunda, geniş rekabeti göz önünde bulundurarak bir sözleşmeyi çok sayıda

bölüme ayırır. Sözleşme makamları, çerçeve sözleşmeleri uygunsuz bir şekilde veya amaçlarını

ya da etkilerini önlemek, kısıtlamak ya da bozmak gibi amaçlarla kullanamaz.

3.7.1.2. Tanıtım Tedbirleri98

Sözleşme Makamı, bir prosedürü başlatmak için sözleşme ilanını ve ilgili prosedürün

sonuçları hakkında sözleşme kazanım ilanını Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde

yayımlayacaktır.

3.7.1.3. İhale Prosedürleri99

Çerçeve sözleşmeleri de dahil olmak üzere imtiyaz sözleşmeleri veya kamu satın alımları

için ihale yöntemleri aşağıdaki biçimlerde yapılır:

i. Açık prosedür,

ii. Kısıtlı başvuru prosedürü,

iii. Dinamik satın alma prosedürü,

iv. Tasarım yarışması,

v. Ön yayınlama olmaksızın pazarlık prosedürü,

vi. Rekabetçi diyalog,

vii. Basitleştirilmiş prosedür (eski adı müzakereli rekabetçi prosedür),

viii. Yenilik ortaklığı,

ix. Niyet beyanı için bir çağrıyı kapsayan prosedürler.



66

Açık prosedürlerde, tüm ilgili ekonomik aktörler bir teklif sunabilir. Sözleşme ilanı

mümkün olan en yüksek seviyede duyurulur. Uluslarararası ve yerel açık prosedürler

kapsamındaki sözleşme ilanı ortak ülke resmi gazetesinde ve Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma

Genel Müdürlüğü internet sitesinde yayımlanır. Uluslararası açık prosedür kapsamındaki

sözleşme ilanı ayrıca AB Resmi Gazetesinde de yayımlanır. Sözleşme ilanında belirtilen

prosedüre uygun şekilde teklif vermeye istekli tüm geçek ve tüzel kişiler, ihale dosyasını almak

için başvurabilir. Daha sonra teklifler incelenir, teklif verenlerin uygunluğu ve mali, ekonomik,

teknik ve profosyonel kapasiteleri kontrol edilir, teklifler karşılaştırılır ve son olarak ihale

kazananı belirlenir.

Kısıtlı başvuru prosedüründe, herhangi bir ekonomik aktör, sözleşme makamı tarafından

talep edilen bilgileri sağlaması halinde katılma talebinde bulunabilir. Sözleşme Makamı, seçim

kriterlerini yerine getiren ve ihraç durumunda olmayan tüm adayları bir teklif sunmaları için

davet edecektir. Sözleşme makamı, prosedürde yer almak üzere davet edilecek aday sayısını,

sözleşme bildiriminde veya niyet beyanı çağrısında belirtilecek olan objektif ve ayrımcı

olmayan seçim kriterleri temelinde sınırlayabilir. Davet edilen adayların sayısı gerçek rekabeti

sağlamak için yeterli olacaktır. Sözleşme tanıtımı mümkün olan en üst seviyede yapılır ve AB

ve ortak ülke resmi gazetesinde ve ayrıca Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Genel Müdürlüğü

internet sitesinde yayımlanır. Kısıtlı prosedürde aday sayısı en az 5 olacaktır.

Çerçeve sözleşme, kendi başına bir ihale prosedürü olmamakla birlikte bir veya birden

çok sözleşme makamı ve bir veya birden çok ekonomik aktör arasında yapılan ve belirli süreler

içerisinde belirli sözleşmelerin fiyat ve öngörülen miktar bakımından şartlarını belirleme

amacıyla yapılan bir sözleşmedir. Bir çerçeve sözleşmenin süresi istisai durumlar dışında 4 yılı

geçmez.

Müzakereye ilişkin tüm prosedürlerde, sözleşme makamı, ilk ve müteakip teklifleri, nihai

teklifler hariç olmak üzere içeriklerinin iyileştirilmesi amacıyla teklif verenle müzakere eder.

İhale belgelerinde belirtilen asgari gereklilikler ve kriterler müzakereye tabi olmayacaktır. Bir

67

sözleşme makamı, yapılmasını mümkün kılan ve ihale dokümanında belirtilmiş olduğu

hallerde, ilk teklife dayanarak müzakere olmadan sözleşmeyi verebilir.

Yenilik ortaklığı, yenilikçi bir ürün, hizmet veya eserin geliştirilmesini ve takibinde

ortaya çıkan eserlerin, malzemelerin ve hizmetlerin satın alınmasını amaçlar. Burdaki şart,

sözleşme makamı ve ortakların anlaşmaya vardığı performans seviyesi ve tavan maliyetin

birbiriyle uyumlu olmasıdır. Sözleşme makamı, ihale belgelerinde piyasada mevcut olan eser,

malzeme ve hizmetleri satın alarak karşılanamayacak olan yenilikçi eser, malzeme ve

hizmetlere olan ihtiyacı tanımlayacaktır. Sözleşme makamı bu tanımlamada hangi unsurların

asgari gereklilikleri tanımladığını belirtmelidir. Sağlanan bilgiler, ekonomik aktörlerin gerekli

çözümün niteliğini ve kapsamını tanımlamasını ve sürece katılmak isteyip istemediğine karar

vermesini sağlamak için yeterince kesin olmalıdır. Sözleşme makamı, tek bir ortakla veya ayrı

araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürüten birden çok ortakla yenilik ortaklığı kurmaya karar

verebilir. Sözleşmeler, en iyi fiyat-kalite oranı temel alınarak verilecektir.

Tasarım yarışması, tanıtım kurallarına tabidir ve ödüllerin verilmesini kapsayabilir. Aday

sayısının sınırlı olduğu durumlarda, sözleşme makamı net ve ayrımcı olmayan seçim kriterleri

belirleyecektir. Davet edilen aday sayısı, gerçek bir rekabet sağlamak için yeterli olmalıdır. Jüri,

sorumlu yetkilendirme görevlisi tarafından atanır ve sadece yarışmaya katılan adaylardan

bağımsız olan gerçek kişilerden oluşacaktır. Bir yarışmada adaylardan belirli bir mesleki

yeterlilik isteniyorsa, jüri üyelerinin en az üçte birinin aynı veya eşdeğer mesleki nitelikte

olması gerekir. Jüri görüşlerinde özerk olacaktır. Görüşleri, adaylar tarafından anonim olarak

sunulan projeler temelinde ve yalnızca yarışma ilanında belirtilen kriterler ışığında kabul

edilecektir. Her bir projenin özellikleri temel alınarak, jüri önerileri, yapılan sıralamalar ve

yorumlar üyeler tarafından imzalanan bir rapora kaydedilecektir. Jüri kararını verene kadar

adaylar anonim kalmaya devam edecektir. Jüri, adaylara bir projenin açıklığa kavuşması için

sorular sorabilir. Son olarak sözleşme makamı, yarışma ilanında duyurulan kriterler referans

alınarak ve seçilen adayın ismini, adresini ve seçilme nedenini belirterek nihai kararı verir.

Dinamik satın alma sistemi, yaygın olarak kullanılan satın alımlar için yapılan tamamen

elektronik bir süreçtir ve süresi boyunca seçim kriterlerini karşılayan tüm ekonomik aktörlere

68

açık olacaktır. İlgili kategori altında üstlenilen satın almaların özelliklerine göre objektif olarak

tanımlanmış eser, malzeme veya hizmet kategorilerine ayrılabilir. Bu durumda, her bir kategori

için seçim kriterleri tanımlanmalıdır. Sözleşme makamı, ihale dökümanında satın alma

sistemiyle ilgili planlanan satın alımların niteliği ve tahmini miktarını ve tüm gerekli bilgileri

belirtecektir. Taleplerin değerlendirilmesi, talepler alındıktan sonraki 10 iş günü içinde

tamamlanacaktır. Bazı durumlarda bu süre 15 güne uzatılabilir. Sözleşme makamı, adayları

satın alma sistemine kabul edilip edilmediği konusunda en kısa zamanda bilgilendirecektir.

Sözleşme makamı, ilgili kategori altında sisteme kabul edilen tüm adayları makul bir süre içinde

teklif vermeye davet eder. Sözleşme makamı, sözleşmeyi ihale ilanında belirtilen ödül kriterleri

temelinde, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi sunan teklif sahibine verecektir. Bu kriterler,

eğer uygunsa, ihale davetinde daha kesin bir şekilde hazırlanacaktır. Sözleşme makamı,

sistemin geçerlilik süresini sözleşme ilanında belirtecektir. Bir dinamik satın alma sistemi,

istisnai durumlar dışında 4 yıldan uzun süremez.

Sözleşme Makamı;

Herhangi bir satın alma için açık veya kısıtlı ihale prosedürünü,

Belirli eşiklerin altında bir değere sahip olan sözleşmeler için niyet beyanını içeren

bir prosedürü,

Yarışmadan sonra jüri tarafından seçilen bir plan veya tasarım elde etmek için tasarım

yarışmasını,

Yenilikçi bir ürün, hizmet veya eserin geliştirilmesi ve takibinde ortaya çıkan

eserlerin, malzemelerin ve hizmetlerin satın alınması için ise yenilik ortaklığını

kullanabilir.

3.7.1.4. İhale Prosedürlerinin Hazırlığı100

Bir ihale prosedürü başlatılmadan önce, sözleşme makamı prosedürün hazırlanması

amacıyla bir ön pazar araştırması yapabilir. Sözleşme makamı, ön pazar araştırması için


69

bağımsız uzmanlardan, yetkililerden ve ekonomik aktörlerden tavsiye isteyebilir veya kabul

edebilir. Bu tavsiyeler, ayrımcılık yapmama ve şeffaflık ilkelerini ihlal etmediği sürece, ihale

sürecinin planlanması ve yürütülmesinde kullanılabilir.

Sözleşme makamı, ihalenin ana konusunu, ihale edilecek inşaat, tedarik yada hizmetler

için gereken ihtiyaç ve karakteristik tanımları ihale dökümanında tanımlar ve uygulanabilir

ihraç, seçim ve kazanım kriterlerini belirler.

3.7.1.5. İhale Belgeleri101

İhale belgeleri, bir takım belgeleri içinde bulundurur. Bu belgeler, varsa sözleşme ilanı

ve ilanla ilgili diğer tedbirler, ihale daveti, ihale şartnamesi veya açıklayıcı belgeler ve örnek

sözleşmeye dayanan taslak sözleşmedir.

İhale daveti, tekliflerin sunulmasına dair kuralları içeririr. Bu kurallar, tekliflerin

açılmalarına kadar gizli tutulma koşulları, teslim için son tarih ve saati ve gönderilmesi gereken

adresi içerir. Ayrıca teklif sunulmasının ihale belgelerinde belirtilen şartların ve durumların

kabul edildiği anlamına geldiğini beyan eder, teklifin geçerli kalacağı süreyi ve hiçbir şekilde

değiştirilemeyeceğini belirtir, prosedür sırasında sözleşme makamı ve teklif veren arasındaki

her türlü bağlantıyı yasaklar, tekliflerin alınması için zaman sınırlarına uyulacağına dair

kanıtları belirtir ve ihale sonuçlarının elektronik yollarla alınacağını kabul eden beyanı içerir.

İhale şartnameleri ise, ihraç ve seçim kriterlerini, sözleşme kazanım kriterlerini, teklif

şartnamelerini ve ihaleye erişim kanıtlarını içerir.

Son olarak taslak sözleşmeler ise, sözleşme maddelerine uyulmadığı takdirde ortaya

çıkacak tazminatları, faturalarda ve ilgili destekleyici belgelerde mutlaka bulunması gereken

detayları, anlaşmazlıklar için yetkili mahkemeleri, yüklenicinin Birlik yasaları ve ulusal yasalar

101 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Annex 1, Point 16

70

gibi uyması gerek yasaları ve fikri mülkiyet haklarının devrinin gerekip gerekmediğini belirtir

ve ihale için verilen fiyatın kesin ve değiştirilemez olduğunu beyan eder.

3.7.1.6. Teknik Şartnameler102

Teknik şartnameler, ekonomik aktörlerin ihale prosedürlerine eşit bi şekilde ulaşmasına

izin verecek ve ihalenin rekabete açılmasına dair haksız engeller yaratmayacaktır. Teknik

şartnameler, yapım işi, tedarik ve hizmetler için asgari gereksinimlerde dahil olmak üzere

gereken özellikleri içermelidir. Bu özellikler, kalite seviyesi, çevresel ve iklimsel performans,

engelliler için erişilebilirlik kriteri veya tüm kullanıcılar için tasarım, uygunluk değerlendirme

seviyesi ve prosedürü, güvenlik ve boyutlarıdır.

3.7.1.7. Ekonomik ve Mali Kapasite103

Sözleşme makamı, ekonomik aktörlerin sözleşmenin ifası için gerekli olan ekonomik ve

mali kapasiteye sahip olduğundan emin olmak için bazı yeterlilikler talep eder. Bu yeterlilikler

şunlardır:

Ekonomik aktörler yıllık belli bir ciroya sahiptir.

Ekonomik aktörler, varlıkları ve borçları arasındaki oranları gösteren yıllık hesapları

hakkında bilgi sağlar.

Ekonomik aktörler, uygun düzeyde bir profesyonel risk tazminat sigortası sağlar.

Profesyonel risk tazminat sigortası, işletmelerin ticari faaliyetlerini yürütmesi

esnasında ortaya çıkan kayıpları telaf etmek amacıyla üçüncü taraflara tamamen veya

kısmen ödediği meblağı kapsayan bir sorumluluk sigortasıdır.104


September 2016, Annex 1, Point 17 103 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14

September 2016, Annex 1, Point 19 104 Final report of the European Commission on the continued appropriateness of the requirements for professional indemnity insurance imposed on intermediaries under Community law, Article 1

71

Daha sonra sözleşme makamı, ihale belgelerinde ekonomik aktörün temin ettiği ve ilgili

aktörün ekonomik ve mali kapasitesini gösteren kanıtları tanımlayacaktır. Bu sebeple sözleşme

makamı bir veya daha fazla belge daha talep edebilir. Bu belgeler şunlardır:

Bankalardan alınan uygun beyanlar.

En fazla 3 yıllık olacak şekilde mali bilançolar veya özetleri.

Ekonomik aktörün toplam ciro beyanı.

3.7.1.8. Teknik ve Mesleki Kapasite105

Sözleşme makamı, aday veya teklif verenlerin teknik ve mesleki kapasite ile ilgili asgari

seçim kriterlerini karşıladığını doğrulamalıdır. Bu doğrulama için bir veya daha fazla belge

talep edilebilir. Bu belgeler şunlardır:

Yapım işi, tedarik ve hizmetlerden sorumlu kişilerin eğitimsel ve mesleki nitelikleri,

becerileri, tecrübeleri ve uzmanlıklarına dair kanıt belgeleri.

Tutar, tarih ve müşteri isimleriyle birlikte son 3 yılda sağlanan temel hizmetler ve

teslim edilen kaynaklar.

Uygulama sertifikalarıyla beraber son 5 yılda yürütülen yapım işleri.

Bir hizmet veya inşaat sözleşmesi ifa edebilmek için ekonomik aktörün mevcut teknik

ekipman, araç veya tesis beyanı.

Kaliteyi sağlamak için ekonomik aktörün mevcut teknik tesis ve araçlarının bir

tanımı.

Ekonomik aktörün kullanımına hazır halde bulunan teknisyenler ve teknik kuruluşlar

için bir referans.

Yapım ve hizmet sözleşmeleri için son üç yılda ekonomik aktörün ortalama iş gücü

ve idari personel sayısına dair beyanı.

Ekonomik aktörün sözleşme ifası sırasında uygulayabileceği bir tedarik zinciri

yönetimi ve takip sistemi göstergesi. Tedarik zinciri, bir işletmenin hammadde elde

105 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Annex 1, Point 20

72

etmesiyle başlayan ve bu hammeddeleri mamül veya hizmetlere dönüştürüp nihai

kullanıcılara ulaştırmasıyla sona eren karmaşık lojistik sistemleridir. Tedarik zinciri

yönetimi de bu zincirler boyunca malzeme ve bilgilerin tedarikçi ve müşteri arasında

sağlıklı bir şekilde sağlanmasına yönelik yapılan tüm yönetimsel görevlerdir.106

Ekonomik aktörün sözleşme ifası sırasında uygulayabileceği bir çevre yönetim tedbiri

göstergesi.

3.7.1.9. Karar Kriteri107

Kalite kriteri, teknik meziyet, estetik ve fonksiyonel özellikler, erişilebilirlik, tüm

kullanıcıları hedefleyen tasarım, sosyal, çevresel ve yenilikçi özellikler, üretim, tedarik ve

ticaret süreci, sözleşmeyi yapmak için görevlendirilen personelin organizasyonu, satış sonrası

servis, teknik yardım veya teslimat tarihi gibi unsurları içerebilir.

Sözleşme makamı, ihale belgelerinde en düşük fiyat yönteminin kullanılması haricinde,

ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirlemek için seçilen kriterlerin her biri için verdiği nispi

ağırlığı belirtecektir. Bu ağırlıklar, uygun bir maksimum yayılım olan bir aralık olarak ifade

edilebilir. Fiyat veya maliyete uygulanan ağırlıklar, bu iki değişkenin nötrleştirilmesiyle

sonuçlandırılmamalıdır. Tarafsız nedenlerden dolayı ağırlıklandırma mümkün değilse,

sözleşme makamı önem sırasının azaltılmasındaki kriterleri belirtmelidir. Sözleşme makamı

asgari kalite seviyelerini belirleyebilir. Bu kalite seviyelerinin altındaki teklifler reddedilir.

3.7.1.10. Anormal Derecede Düşük Teklifler108

Eğer bir ihalede teklif edilen fiyat veya maliyet anormal derecede düşük görünüyorsa,

sözleşme makamı ilgili gördüğü fiyat veya maliyetin kurucu unsurlarının ayrıntılarını yazılı

olarak talep etmeli ve teklif verene gözlemlerini sunma şansı vermelidir.

106 Ayrıntılı bilgi için bakınız: http://www.optimumplanlama.com/tedarik_zinciri_yonetimi_nedir.html, (Erişim:

05.02.2019) 107 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14

September 2016, Annex 1, Point 21 108 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Annex 1, Point 23

http://www.optimumplanlama.com/tedarik_zinciri_yonetimi_nedir.html

73

Sözleşme makamı özellikle şunlarla ilgili gözlemleri dikkate almalıdır:

Üretim işleminin, hizmet sunumunun veya yapım yönteminin ekonomikliği.

Seçilen teknik çözümler veya teklif veren için mevcut elverişli koşullar.

Teklifin orijinalliği.

Teklif verenin, çevre, sosyal ve iş hukuku alanlarında uygulanan yükümlülüklere

uygunluğu.

Alt yüklenicilerin, çevre, sosyal ve iş hukuku alanlarında uygulanan yükümlülüklere

uygunluğu.

Teklif verenin geçerli kurallara uygun olarak devlet yardımı alma olasılığı.

Sözleşme makamı, ancak elde edilen kanıtların teklif edilen düşük fiyat veya maliyet

seviyesini tatmin edici bir şekilde karşılamadığı durumlarda teklifi reddedebilir. Ayrıca

sözleşme makamı, çevre, sosyal ve iş hukuku alanındaki uygulanabilir yükümlülüklere

uymayan ve anormal derecede düşük olduğu tespit edilen teklifleri de reddeder. Devlet yardımı

alan ve anormal derecede düşük teklif verenler konusunda ise, sözleşme makamı, teklif

verenden söz konusu yardımın iç pazar ile uyumlu olduğunu belirli bir süre içinde kanıtlamasını

ister. Teklif veren süre sınırları dahilinde kanıtlamayı başaramazsa verilen teklif reddedilir.

3.7.1.11. Sözleşmelerin Verilmesi109

Sözleşmeler, sözleşme makamının aşağıdakileri doğrulaması koşuluyla, karar kriterleri

temelinde verilecektir:

Teklif, ihale dokümanlarında belirtilen minimum şartlara uygundur.

Aday veya teklif veren ihraç edilme veya ret kapsamında değildir.


74

Aday veya teklif veren, ihale belgelerinde belirtilen seçim kriterlerini karşılar ve

sözleşmenin performansını olumsuz yönde etkileyebilecek olası çıkar çatışmalarına

tâbi değildir.

Sözleşme Makamı, aday veya teklif verenin kapasitesini değerlendirmek için seçim

kriterlerini uygulayacaktır. Seçim kriterleri sadece mesleki faaliyetlerin, ekonomik ve mali

kapasitenin ve teknik ve mesleki kapasitenin izlenmesi için yasal ve düzenleyici kapasite ile

ilgili olabilir.

Sözleşme makamı, ihaleyi değerlendirmek için ise karar kriterini uygular. Sözleşme

makamı, en düşük fiyat, en düşük maliyet veya en iyi fiyat kalite oranından oluşan 3 karar

kriterinden birini temel alarak ekonomik olarak ihalenin en avantajlı teklif üzerinden sözleşme

verilmesini sağlar. En düşük maliyet yöntemi için, sözleşme makamı, yaşam dönemi maliyetini

içeren bir maliyet etkinlik yaklaşımı kullanacaktır. Yaşam dönemi maliyeti, bir ürün, yapım işi

veya hizmetin ömrü boyunca yapılacak olan tüm masrafları göz önünde bulundurmak anlamına

gelir.110 En iyi fiyat-kalite oranı için ise, sözleşme makamı, sözleşmenin ana konusuyla

bağlantılı fiyat veya maliyet ve diğer kalite kriterlerini dikkate alacaktır.

3.7.1.12. Teslim, Elektronik Haberleşme ve Değerlendirme111

Sözleşme makamı, tekliflerin alınması ve katılım talepleri için zaman sınırlamalarını,

satın alma işleminin karmaşıklığını göz önünde bulundurarak, ekonomik aktörlerin tekliflerini

hazırlamaları için yeterli bir süre bırakacak şekilde belirleyecektir.

Sözleşme makamı, uygun ve orantılı olduğu kabul edildiği takdirde, teklif verenler

tarafından sunulan tekliflerin sözleşme imzalanmasından önce geri çekilmeyeceğine dair

garanti sunmasını isteyebilir. İstenen garanti, tahmin edilen sözleşme tutarının %1 ila 2’lik

kısmına tekabül eder.

110 http://ec.europa.eu/environment/gpp/lcc.htm, (Erişim: 28 Ocak 2019) 111 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 162

http://ec.europa.eu/environment/gpp/lcc.htm

75

Sözleşme makamı, tüm katılım ve teklif taleplerini açacaktır. Ancak sözleşme makamı,

teklif teslim etmek için zaman sınırlamasına uymayan aday ve teklif verenlerin taleplerini

açmadan, alındığında açık olan teklifleri ise içeriği incelemeden reddeder.

İhale dökümanlarında belirtilen asgari gereksinimleri karşılamayan katılım ve teklif

talepleri reddedilecektir.

3.7.1.13. İhale Belgelerine Erişim ve Ek Bilgi Sağlamak İçin Zaman Sınırları112

Sözleşme makamı, ihale dokümanlarına ihale ilanının yayınlandığı tarihten itibaren

elektronik yollarla ücretsiz olarak erişim imkanı sunar. Teknik nedenlerle elektronik yollarla

doğrudan erişimin mümkün olup olmadığı veya ihale belgelerinin gizli bilgiler içerdiği

durumlarda, sözleşme makamı ihale belgelerini başka yöntemlerle iletebilir. Sözleşme makamı,

ihale dokümanlarında yer alan bilgilerin gizli niteliğini korumak amacıyla ekonomik aktörlere

bazı gereksinimler yükleyebilir. Bu gereksinimlerle birlikte ilgili ihale belgelerine nasıl

erişilebileceğini sözleşme makamı ayrıca ilan edecektir.

3.7.1.14. İhale Süreci Esnasında İletişim113

Sözleşme makamı, katılım veya tekliflere ilişkin taleplerin alınmasına dair sürenin

bitiminden önce, metinde bir hata yada ihmal keşfederse veya aday ya da teklif veren talep

ederse ihale dökümanları hakkında ek bilgi verebilir. Sağlanan bilgiler tüm adaylara veya teklif

verenlere tebliğ edilecektir.


September 2016, Annex 1, Point 25 113 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 163

76

3.7.1.15. Değerlendirme Sonuçları ve Kazanım Kararı114

Değerlendirme sonucu, sözleşmeyi verme teklifini içeren bir değerlendirme raporu olur.

Değerlendirme raporu, değerlendirmeyi yapan kişi veya kişiler veya değerlendirme komitesi

üyeleri tarafından tarihlendirilir ve imzalanır. Bu rapor, imzalayanın yeterli bir şekilde

tanımlanmasını sağlayan bir elektronik sistemde imzalanabilir. Değerlendirme komitesine ihraç

ve seçim kriterlerine karşı teklifleri doğrulama sorumluluğu verilmemişse, değerlendirme

raporu aynı zamanda Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından atanan sorumlu kişiler

tarafından imzalanır.

Değerlendirme raporu şunları içerir:

Sözleşme makamının adı ve adresi ile sözleşmenin konusu ve değeri, veya çerçeve

sözleşmesinin konusu ve tavan değeri.

Reddedilen adayların veya teklif verenlerin isimleri ve reddedilmesine ilişkin

sebepler.

Seçilen adayların veya teklif verenlerin isimleri ve seçilme sebepleri.

Önerilen adayların veya başarılı teklif verenlerin isimleri ve seçilme sebepleri.

Daha sonra sözleşme makamı, tüm bilgileri içeren değerlendirme raporunu onaylarak ve

gerekirse ihalenin sözleşmeye bağlanmamasına karar verme sebeplerini belirterek nihai kararını

alır.

3.7.1.16. Kazanım Kararı ve Aday veya Teklif Verenleri Bilgilendirme115

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, ihale dokümanında belirtilen seçim ve ihale

kriterlerine uygun olarak, sözleşmenin kime verileceğine karar verecektir.



77

Sözleşme Makamı, katılım veya teklif talepleri reddedilen tüm aday veya teklif verenlere

bildirimde bulunacaktır. Ayrıca, ihraç veya ret durumunda olmayan, ihale belgeleri ihale

dokümanına uygun olan ve yazılı olarak talepte bulunan her teklif vereni aşağıdaki durumlar

hakkında bilgilendirir:

Sözleşmeyi almaya hak kazanan teklif verenin, veya bir çerçeve sözleşme durumunda

teklif verenlerin ismi, başarılı teklifin özellikleri ve ilgili avantajları, ödenen ücret

veya sözleşme değeri.

Teklif verenlerle müzakere ve iletişimin gelişimi.

Ancak, sözleşme makamı, açıklanmasının kanun hükümlerini engelleyeceği, kamu

yararına aykırı olacağı, ekonomik aktörlerin meşru ticari çıkarlarına zarar vereceği veya

aralarındaki adil rekabeti bozabileceği bazı bilgileri saklı tutmaya karar verebilir.

3.7.1.17. İhale Prosedürünün İptali116

Sözleşme makamı, sözleşme imzalanmadan önce, adayların veya teklif verenlerin

herhangi bir tazminat talep etme hakkı olmaksızın ihale prosedürünü iptal edebilir. Karar

gerekçelendirilecek ve en kısa sürede adayların veya teklif verenlerin dikkatine sunulacaktır.

3.7.1.18. Sözleşme İfası ve Değişiklikler117

Sözleşme ifası, sözleşme imzalanmadan başlayamaz. Sözleşme makamı, ihale prosedürü

olmaksızın bir sözleşme veya çerçeve sözleşmesini değiştirebilir ve değişikliklerin sözleşme

veya çerçeve sözleşmenin konusunu değiştirmemesini şart koşabilir.

Bir sözleşme veya bir çerçeve sözleşme aşağıdaki durumlarda herhangi yeni bir ihale

prosedürü olmaksızın değiştirilebilir:



78

Başlangıçta ihaleye dahil edilmeyen ve gerekli hale gelen esas yüklenicinin yapması

gereken ek iş, tedarik ve hizmetler için şu şartlar oluştuğunda:

Yüklenici değişikliğinin teknik sebeplerle yapılamadığı durumlarda,

Yüklenici değişikliği yapılmasının sözleşme makamı için maliyetleri önemli

ölçüde arttırdığı durumlarda,

Fiyattaki herhangi bir artışın ilk sözleşme bedelinin % 50’sini aşmadığı

durumlarda yapılır.

Değişiklik ihtiyacının sözleşme makamı tarafından öngörülemediği koşullarda.

Başlangıç ihale prosedürlerinin asgari gerekliliklerinin değiştirilmediği durumlarda.

3.7.1.19. Performans Garantileri ve Teminat Akçesi Garantileri118

Performans garantisi, sözleşmenin toplam değerinin en fazla % 10'u kadar olacaktır.

Performans garantileri, inşaat işleri, tedarik işleri veya karmaşık hizmetlerin nihai kabulünden

sonra, sözleşmede belirtilen süre içinde tamamen serbest bırakılacaktır.

Sözleşmenin toplam değerinin en fazla % 10'unu oluşturan bir teminat akçesi parası

(retention money), ara ödemelerden veya nihai ödemeden yapılan kesintilerden oluşabilir.

Sözleşme Makamı, sözleşmeden doğan yükümlülüğünün sona ermesinden sonra teminat akçe

garantisini serbest bırakacaktır.

3.7.2. Dış Eylemler Alanında İhaleler için Uygulanabilir Hükümler

3.7.2.1. Dolaylı Uygulama Yoluyla Dış Eylemlerin Uygulanması

Dolaylı olarak uygulanan eylemler, Komisyon ve Birlik Delegasyonlarının sıkı bir

incelemesine konu olur. Bu tür incelemeler, ön onay, ardıl kontroller veya bunların birleşimi

olan bir prosedür ile uygulanır. Uygulanan dış faaliyetler, Komisyon ve kurumlar arasında


79

imzalanan bir finansman anlaşmasını veya Komisyon ve eylemleri uygulamaktan sorumlu

gerçek veya tüzel kişiler arasında imzalanan bir sözleşme veya hibe sözleşmesini gerektirir.

3.7.2.2. Dış Eylem İhalesi119

Kamu ihalesi ile ilgili genel hükümler, dış sözleşmelerin verilmesi için uygulanabilir.

İhale prosedürleri, üçüncü ülkelerle imzalanan finansman anlaşmalarında belirtilecektir.

Sözleşme türleri ve tutarlarına göre uygulanacak olan ihale yöntemleri şunlardır:

Hizmet sözleşmeleri için:

Sözleşme değeri 300.000 €’ya eşit veya yüksekse kısıtlı prosedür uygulanabilir.

Kısıtlı prosedür, ön bilgi ilanı ve sözleşme ilanının uluslararası olarak yayınlanmasını

takiben uygulanır.

Alternatif olarak sözleşme değeri 1.000.000 €’dan düşük ise çerçeve sözleşme

prosedürü de uygulanabilir.

Sözleşme değeri 300.000 €’dan düşükse, çerçeve sözleşme prosedürü veya en az 3

adayın katılacağı basitleştirilmiş beyan prosedürü uygulanır.

Sözleşme değeri 20.000 €’ya eşit veya düşükse, çerçeve sözleşmesi veya tek ihale

prosedürü uygulanır.

Sözleşme değeri 2.500 €’ya eşit veya düşükse, sözleşme makamı ihalenin bir ön

kabülü olmaksızın fatura karşılığı ödeme yapabilir.120

Tedarik sözleşmeleri için:

Sözleşme değeri 300.000 €’ya eşit veya yüksekse, uluslararası açık ihale prosedürü

uygulanır. Uluslararası açık ihale prosedürü, ön bilgi ilanı ve sözleşme ilanının

yayınlanmasını takiben uygulanır.


September 2016, Article 172 120 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Page 91-92

80

Sözleşme değeri 300.000 €’dan düşük ve 100.000 €’dan fazla ise yerel açık prosedür

uygulanır. Bu prosedürde ön bilgi ilanı zorunlu değildir ve sözleşme ilanı AB Resmi

Gazetesi’nde yayınlanmaz fakat ortak ülke ve Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma

Genel Müdürlüğü internet sitelerinde şirketlerin daha fazla bilgi alabileceği bir

adresle yayınlanır. Sözleşme ilanı mutlaka ortak ülkenin resmi gazetesinde

yayınlanmalıdır ve yayınlama ortak ülkenin sorumluluğundadır. Yerel açık prosedür

mutlaka yerel şirketlere olduğu gibi diğer uygun yüklenicilere de eşit fırsatlar sunması

gerekir.

Sözleşme değeri 100.000 €’dan düşükse, basitleştirilmiş beyan prosedürü uygulanır.

Bu prosedürde sözleşme makamı, seçimini gerekçelendirmek için en az üç şirketin

olduğu bir liste hazırlar. Adaylara, ihale dosyası ile birlikte teklif davet mektubu

gönderilir. Sözleşme ilanı yayınlanmaz fakat ihale dosyasına teklif vermek üzere

davet edilen şirketler için önemli bilgilerle birlikte sözleşme ilanı eklenir.121

Yapım işi sözleşmeleri için:

Sözleşme değeri 5.000.000 € veya üzerindeyse uluslararası açık ihale prosedürü

uygulanır. Bu prosedür kapsamında tüm ekonomik aktörler teklif verebilir ve

sözleşme ilanı maksimum seviyede yayınlanır. Bazı işlerin özellikleri göz önüne

alındığında sınırlı ihale prosedürü de kullanılabilir. Komisyon’un yetkili makamı bu

yaklaşımın kullanılmasına izin vermeli ve duruma göre teknik destek sağlamalıdır.

Sözleşme değeri 5.000.000 €’dan düşük ve 300.000 €’dan fazla ise yerel açık prosedür

uygulanarak sözleşmeye bağlanır.

Sözleşme değeri 300.000 €’dan düşük ise basitleştirilmiş beyan prosedürü uygulanır.

Sözleşme değeri 20.000 € veya altında ise tek ihale prosedürü uygulanır. 2500 € veya

altındaki tutarlar için ihale ön onayı olmaksızın fatura karşılığı ödeme yapılabilir.122

121 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Page 126-

127 122 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Page 146-147

81

3.7.2.3. İhaleler için Zaman Sınırları123

Hizmet sözleşmelerinde, davet mektubunun alınması ile teklif teslimi için son tarih

arasında en az 50 gün olacaktır. Ancak acil durumlarda, diğer zaman sınırları da uygulanabilir.

Teklif verenler, teklif teslim süresi bitmeden önce yazılı olarak soru sorma hakkına sahiptirler.

Sözleşme makamı bu sorulara teklif teslim zaman sınırı içinde cevap verir.

Kısıtlı prosedürde, katılım taleplerinin alınması için zaman sınırı, sözleşme ilanının

yayımlanmasından sonra en az 30 gün olacaktır. Teklif mektuplarının gönderilmesi ile

tekliflerin alınması için nihai tarih arasında ise en az 50 gün olacaktır.

Açık prosedürde, sözleşme ilanının yayımlanması ile tekiflerin alınması zaman sınırı

arasındaki süre inşaat sözleşmeleri için en az 90 gün, tedarik sözleşmeleri için ise en az 60

gündür. Yerel açık prosedürde bu süreler inşaat sözleşmeleri için 60 güne, tedarik sözleşmeleri

için ise 30 güne düşer.

3.7.2.4. İhaleye Erişim Kuralları124

İhale prosedürlerine katılım, Antlaşmalar kapsamındaki tüm kişilere ve ilgili işbirliği

sektörünü yöneten temel araçlardaki özel hükümler uyarınca diğer tüm gerçek veya tüzel

kişilere eşit şartlarda açık olacaktır. Ayrıca uluslararası organizasyonlara da açık olacaktır.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş

istisnai durumlarda, üçüncü ülke vatandaşlarının sözleşmeler için teklif vermelerine izin

verilebilir.



82

3.8. Hibeler

3.8.1. Hibelerin Kapsam ve Formları

3.8.1.1. Hibelerin Kapsam ve Formları 125

Hibeler aşağıdakilerden herhangi birini finanse etmek için bütçeden bağış yoluyla yapılan

doğrudan mali katkıdır:

i. Bir Birlik politikası hedefine ulaşmaya yardımcı olacak bir eylem (Eylem Hibesi).

ii. Bir Birlik politikasını oluşturan ve destekleyen bir kurumun işleyişi (İşletme Hibesi).

Söz konusu bir işletme hibesiyse, hibe, kurumun çalışma programına mali katkı şeklinde

olacaktır. Her kurum, iletişim faaliyetleri için hibe verebilir.

Birlik, hibe maliyetlerinin yalnız bir kısmını karşılar. Bu kısım Birlik finansmanına uygun

olmalıdır. Kalan kısmını ise ya hibe yararlanıcısı ya da diğer bağışcılar finanse eder. Hibeler,

adayın faaliyetleri çerçevesinde yer alan bir eylem konusunda adayın sözleşme makamına

sunduğu teklif üzerine verilir. Bu durum satın alma sözleşmelerine terstir. Satın almada

sözleşme makamı yapılmasını istediği bir proje hakkında iş tanımı hazırlar. Hibelerde, hibe

yararlanıcısı eylemin ugulanmasından sorumludur ve elde edilen sonuçların sahibidir. Bunun

aksine bir satın alma sözleşmesinde ise sonuçların sahibi sözleşme makamı olur. Ayrıca hibeler,

kâr amaçlı yapılamaz.


83

3.8.1.2. Götürüler, Birim Maliyetler ve Sabit Oranlı Finansman126

Götürüler; zaman içinde yapılan bir dizi ödemenin aksine tek parça şeklinde tümüyle

ödenme yapılmasıdır. Örnek olarak bir açılış organizasyonu için masraflar ve bilgi amaçlı video

oluşturulması için masraflar verilebilir.

Birim maliyetler; önceden tanımlanmış uygun maliyetlerin bir birim maliyet referans

alınarak o birim maliyet üzerinden hesaplanarak ödenmesidir. Örnek olarak çalışılan ay

üzerinden birim maliyet alınarak personel maliyetlerinin hesaplanması verilebilir.

Sabit oranlı finansman ise bir yüzde uygulanarak önceden açık bir şekilde tanımlanan

uygun maliyetlerin belirli kategorilerini kapsar. Örnek olarak bakım, güvenlik ve araba

masrafları gibi ofis giderleri verilebilir.

Götürüler, birim maliyetler veya sabit oranlar, mümkün ve uygun hallerde, somut

çıktıların elde edilmesinin ardından ödeme yapılmasına izin vermek için belirlenecektir.

Temel yasada aksi belirtilmedikçe, götürüler, birim maliyetler veya sabit oranlı

finansman kullanımı, her kurumda önceden belirlenmiş bir prosedüre göre hareket eden

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından yetkilendirilebilir.

Bu yetki asgari olarak aşağıdakileri içermelidir:

Desteklenen eylemlerin ya da çalışma programlarının doğası ve usulsüzlük,

dolandırıcılık ve kontrol maliyet riskleri hususunda bu tür finansman biçimlerinin

uygunluğunu doğrulama.

İlgili Birlik kurallarına göre uygun olmayan maliyetlerin hariç tutulması gereken

götürüler, birim maliyetler veya sabit oranlı finansman kapsamındaki maliyetlerin

veya maliyet kategorilerinin belirlenmesi.


84

Götürü, birim maliyet veya sabit oranlı finansman belirleme yöntemlerinin

tanımlanması.

Çıktıların elde edilmesi de dahil olmak üzere ödemeyi tetikleyen önemli koşullar.

Sağlam mali yönetim ilkesine uyulmasını sağlamaya yönelik koşulların tanımlanması

ve eş finansman prensibine makul olarak uyulması.

Götürülerin, birim maliyetlerin ve sabit oranların çıktıya dayalı olmadığı durumlarda,

çıktı temelli yaklaşımın neden mümkün veya uygun olmadığı konusunda bir gerekçe.

Yetki, yetkilendirme kararında aksi belirtilmedikçe program veya programlar süresince

uygulanacaktır.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, yaralanıcının dolaylı maliyetlerini, sabit oran şeklinde,

projenin toplam uygun doğrudan maliyetlerinin en fazla % 7'sine kadar olan kısmını finanse

edebilir veya verebilir. Daha yüksek bir sabit fiyat, gerekçeli bir Komisyon kararı ile

onaylanabilir.

KOBİ sahipleri ve maaş almayan diğer gerçek kişiler, bu birim maliyetler temelinde, bir

eylem veya çalışma programı kapsamında kendi başlarına yürüttükleri iş için uygun personel

maliyetlerini beyan edebilirler.

3.8.1.3. Yararlanıcıların Götürüler, Birim Maliyetler ve Sabit Oranlarla İlgili Denetimi

ve Kontrolleri127

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, nihai ödemeden önce, götürü, birim maliyet veya sabit

oranların ödemesini tetikleyen koşulların yerine getirilmesi, ve gerekli olduğu hallerde,

çıktıların elde edilmesi konularında denetimlerini yapacaktır. Ek olarak, bu koşulların yerine

getirilmesi, ardıl kontrollere tabi olabilir.


85

3.8.1.4. Uygun Maliyetler128

Hibeler, uygun tahmini maliyetler temelinde kurulacak olan kesin değer cinsinden ifade

edilen genel bir tavan fiyat değeri geçemez. Hibeler ayrıca, temel yasaya halel getirmeksizin

uygun tahmini maliyetlerin yüzdesi olarak ifade edilebilir. Hibe, temel yasada belirtilen

maksimum eş finansman oranına halel getirmeksizin, uygun maliyetleri aşmayacaktır.

3.8.2. İlkeler

3.8.2.1. Hibeler için Geçerli Genel ilkeler129

Hibeler, eşit muamele, şeffaflık, eş finansman, geriye yürüyemezlik, kümülatif olmayan

ödül, çifte finansman bulunmaması ve kâr etmeme ilkelerine tabi olcaktır.

3.8.2.2. Şeffaflık İlkesi130

Hibeler, teklif çağrılarının yayınlanmasına müteakiben verilecektir. Bir mali yıl içinde

verilen tüm hibeler alıcı bilgilerinin yayımlanması hükümlerinyle uyumlu bir şekilde

yayımlanmalıdır.

Komisyon, AB Parlamentosu ve Konsey tarafından talep edilmesi halinde mevcut mali

yıldan bir önceki yılda hibe için başvuran sayısı, teklif çağrısı başına başarılı başvuruların sayısı

ve yüzdesi ve teklif çağrısının kapanış tarihinden hibe almaya kadar geçen ortalama süreyi

içeren bir raporu bu kurumlara iletir.




86

3.8.2.3. Eş finansman İlkesi131

Hibeler eş finansmana dahildir. Bu durum, eylem veya çalışma programını yürütmek için

gerekli olan kaynakların tamamen hibe ile sağlanamayacağı anlamına gelir. İstisna olarak, bir

dış eylem, gerçekleştirilmesinin gerekli olduğu durumlarda tamamen hibe tarafından finanse

edilebilir. Böyle bir durumda hibe verme kararında gerekçeler yer alacaktır.

Eş finansman, yararlanıcının öz kaynakları, eylem veya çalışma programının oluşturduğu

gelir veya üçüncü tarafların mali veya ayni katkıları şeklinde olabilir.

Gönüllülerin çalışması şeklinde olan üçüncü şahıs ayni katkıları, tahmini bütçede uygun

maliyetler olarak ibraz edilir.

3.8.2.4. Kümülatif Olmayan Ödül ve Çift Finansman Bulunmaması İlkesi132

Her eylem, ilgili temel yasalarda aksi izin verilmedikçe, herhangi bir yararlanıcıya

bütçeden sadece tek bir hibe verilmesine yol açabilir.

Bir yararlanıcı, mali yıl başına bütçeden yalnızca bir işletme hibesi alabilir. Bir eylem,

farklı yetkilendirme görevlileri tarafından ayrı bütçe doğrularından ortaklaşa finanse edilebilir.

Başvuru sahibi, aynı eylem veya aynı iş programına ilişkin birden çok başvuru ve hibeleri,

yetkilendirme görevlisine derhal bildirecektir. Hiçbir koşulda aynı maliyetler bütçe tarafından

iki kez finanse edilmeyecektir.

Yukarıda belirtilen durumlar, çalışma, araştırma, eğitim veya gerçek kişilere ödenen

eğitim desteği ve işsizler ve mülteciler gibi ihtiyaç sahibi gerçek kişilere ödenen doğrudan

destekleri kapsamaz.



87

3.8.2.5. Geriye Yürüyemezlik ilkesi133

Hibeler geriye dönük şekilde verilmeyecektir. Başvuru sahibinin, hibe sözleşmesi

imzalanmadan önce eylemi başlatma ihtiyacını ispat etmesi şartıyla, halihazırda başlatılmış

olan bir eylem için hibe verilebilir. Bu gibi durumlarda, hibe başvurusunun teslim tarihinden

önce yapılan masraflar uygun olmayacaktır. Hâlihazırda tamamlanmış eylemler için geriye

dönük olarak hibe verilmeyebilir.

İşletme hibeleri durumunda, hibe sözleşmesi, yararlanıcının mali yılının başlangıcından

itibaren altı ay içinde imzalanır. Finansmana uygun maliyetlerin, hibe başvurusu yapılmadan

önce ve yararlanıcının mali yılının başlangıcından önce gerçekleşmemiş olması gerekmektedir.

3.8.2.6. Kâr Etmeme İlkesi

Hibeler, yararlanıcının eylem veya iş programı çerçevesinde bir kâr üretim amacına ya da

etkisine sahip olmayacaktır.

3.8.3. Hibe Verme Süreci ve Hibe Sözleşmesi

3.8.3.1. Teklif Çağrılarının İçeriği ve Yayınlanması134

Teklif çağrıları şunları belirtir:

Takip edilen amaçları,

Uygunluk, ihraç, seçim ve ödül kriterlerini ve ilgili destekleyici belgeleri,

Özellikle hibe formları için Birlik finansman düzenlemelerini,

Tekliflerin sunulması için düzenlemeler ve son tarihleri,



88

Başvuru sahiplerini değerlendirme sonuçlarına dair bilgilendirmek için planlanan

tarih ve hibe anlaşmalarının imza tarihleri.

Başvuru sahiplerini değerlendirme hakkında bilgilendirme, teklif teslimlerinin

bitiminden sonra 6 ay içinde yapılır. Hibe sözleşmeleri ise başvuru sahiplerine başarılı oldukları

bildirimi yapıldıktan sonra 3 ay içinde imzalanır. Bu süreler, yasanın gerektirdiği özel

prosürlere uymak için yeniden düzenlenebilir ve karmaşık eylemler ve çok sayıda teklif söz

konusu olduğunda uzatılabilir.

Yetkilendirme Görevlisi, yıllık faaliyet raporunda, başvuru sahiplerini bilgilendirmek ve

hibe sözleşmeleri imzalamak için gereken ortalama süreyi bildirir.

Teklif çağrıları, Birlik kurumlarının internet sitesinde yayımlanmasının yanı sıra,

potansiyel yararlanıcılar arasında ilave bir tanıtım sağlamak için, Avrupa Birliği Resmi

Gazetesi de dahil olmak üzere gerekli olan diğer uygun yollarla yayımlanacaktır.

3.8.3.2. Hibe Başvurularının İçeriği135

Hibe başvuruları aşağıdakileri içerir:

Başvuru sahibinin hukuki statüsüne dair bilgi.

Başvuru sahibinin saygınlığına ve seçim kriterlerine uygunluğuna ilişkin beyan.

Önerilen eylem veya iş programını yürütebilmek için başvuru sahibinin mali ve

operasyonel kapasitesini gösteren gerekli bilgiler ve Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi tarafından risk değerlendirmesi temelinde karar verildiği takdirde kâr ve

zarar hesabı ve hesapların kapatıldığı son mali yıla ait mali bilanço gibi destekleyici

belgeler.

Başvuru tutarının 750.000 €’yu aştığı bir eylem hibesi veya 100.000 €'yu aştığı bir

işletme hibesi için onaylanmış bir dış denetçi tarafından oluşturulan bir denetim


89

raporu, mevcut olduğu hallerde ve yasal bir denetimin AB yasası veya ulusal yasa

gereği yapıldığı hallerde her zaman sunulur.

Eylem ya da iş programının tanımı ve mümkünse, bakiyede gelir ve harcama

kalemleri olan tahmini bir bütçe.

3.8.3.3. Uygunluk Kriterleri136

Uygunluk kriterleri, teklif çağrılarına katılma koşullarını belirleyecektir. Aşağıdaki

adaylardan herhangi biri, teklif çağrısına katılmak için uygun olacaktır:

Tüzel kişiler,

Gerçek kişiler,

Temsilcilerinin kuruluş adına yasal yükümlülükler üstlenebilecek kapasitede olmaları

ve Birliğin mali çıkarlarının tüzel kişiler tarafından sunulanlara eşdeğer bir şekilde

korunmasına yönelik teminatlar sunmaları koşuluyla, yürürlükteki ulusal yasalar

çerçevesinde tüzel kişiliği bulunmayan kuruluşlar.

Teklif çağrısı, eylemin amaçlarına uygun olarak oluşturulacak ek uygunluk kriterleri

belirleyebilir ve yapılan çağrı, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine uygun olacaktır.

3.8.3.4. Seçim Kriterleri137

Seçim kriterleri, başvuru sahibinin önerilen eylemi veya iş programını tamamlama

yeteneğini değerlendirmeyi mümkün kılacak şekilde olmalıdır. Başvuru sahibi, hibenin

verildiği süre boyunca faaliyetini sürdürmek ve fonlamaya katılmak için istikrarlı ve yeterli

kaynaklara, yani mali kapasiteye sahip olmalıdır. Ayrıca başvuru sahibi, önerilen eylemi veya

iş programını tamamlamak için gereken mesleki yeterliliklere ve niteliklere yani işletim

kapasitesine sahip olmalıdır. Mali kapasite ve işletim kapasitesi, özellikle başvuru sahibinin



90

hibe başvurusunda sunduğu herhangi bir bilgi veya destekleyici belgenin analizi temel alınarak

doğrulanacaktır. Teklif çağrısında destekleyici bir belge talep edilmemişse ve Sorumlu

Yetkilendirme Görevlisinin, başvuru sahibinin mali veya işletim kapasitesi hakkında şüpheleri

varsa, Yetkilendirme Görevlisi başvuru sahibinden uygun belgeleri sunmasını talep edecektir.

Mali kapasitenin doğrulanması, eğitim desteği alan gerçek kişilere, çok yoksul olan ve

doğrudan destek alan gerçek kişilere, kamu kuruluşlarına ve uluslararası örgütlere uygulanmaz.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, bir risk değerlendirmesine bağlı olarak, kamu

kuruluşları veya uluslararası örgütlerin işletim kapasitesini doğrulama yükümlülüğünden

feragat edebilir.

3.8.3.5. Hibe Verme Kriterleri138

Hibe verme kriterleri, belirlenen hedeflerin ve önceliklerin ışığında, sunulan tekliflerin

kalitesinin değerlendirilmesini mümkün kılacak şekilde ve Birlik fonlarının genel etkinliğini en

üst seviyeye çıkaracak eylemlere ya da iş programlarına hibe vermeyi mümkün kılacak şekilde

olacaktır.

3.8.3.6. Değerlendirme Süreci139

Teklifler, hangi tekliflerin finanse edilebileceğinin belirlenmesi amacıyla önceden beyan

edilmiş seçim ve hibe verme kriterleri temelinde değerlendirilecektir. Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi, uygun durumlarda, süreci birkaç prosedür aşamasına bölecektir. Süreci yöneten

kurallar teklif çağrısında ilan edilir. Teklifleri herhangi bir aşamada reddedilen başvuru

sahipleri bilgilendirilir. Aynı belge ve bilgiler, aynı prosedür sırasında birden fazla kez talep

edilemeyecektir.



91

Değerlendirme komitesi veya uygun hallerde Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, başvuru

sahibinden ek bilgi sunmasını veya sunulan destekleyici belgeleri açıklamasını isteyebilir.

Yetkilendirme Görevlisi, süreç sırasında başvuru sahipleri ile uygun iletişim kayıtlarını

tutmalıdır.

Değerlendirme komitesi üyeleri, çalışmalarının tamamlanmasının ardından tüm

tekliflerin incelendiğine, kalitelerinin değerlendirildiğine ve hangi tekliflerin finansman

alacağına dair bilgiler içeren bir belge imzalarlar. Bu kayıt, gerekli olduğunda incelenen

teklifleri derecelendirir ve verilecek tavan hibe miktarı ve hibe başvurusuna dair olası önemli

düzeltmeler hakkında tavsiyelerde bulunur. İlgili kayıt, gelecekteki başvurular için

saklanacaktır.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, başvuru sahibini, değerlendirme komitesinin önerileri

ışığında teklifini düzeltmesi amacıyla davet edebilir. Ayrıca Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi,

verilecek hibe miktarı ve konusu, başarılı adayların isimleri, eylem başlıkları, kabul edilen

tutarları ve eğer kararı değerlendirme komitesi görüşüyle tutarsız ise bunun sebepleri de dahil

olmak üzere kararını değerlendirmeye bağlı olarak verir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, başvuru sahiplerini başvuruları hakkında yazılı olarak

bilgilendirir. Talep edilen hibe verilmezse, ilgili kurum, başvurunun reddedilme sebeplerini

gösterir. Reddedilen başvuru sahipleri, başvurularının değerlendirilme sonucundan mümkün

olan en kısa süre sonra ve başarılı başvuru sahiplerine bilgi gönderildikten sonra her durumda

15 takvim günü içinde bilgilendirilecektir.

3.8.3.7. Hibe Sözleşmesi140

Hibeler yazılı bir sözleşme ile korunacaktır. Hibe sözleşmeleri asgari olarak şunları

içermelidir:


92

Eylem, iş programı ve beklenen sonuçlarla ilgili tanımlar.

Avro cinsinden ifade edilen Birlik fonunun maksimum tutarı, eylem veya iş

programının tahmini bütçesi ve hibe şekli.

Raporlama, ödeme ve ihale kurallarına ilişkin kurallar.

Yükümlülüklerin yararlanıcı tarafından taahhüt edilmesi.

Birliğin mali desteğinin görünürlüğünü düzenleyen hükümler.

İhtilafları karara bağlamak için yetkili mahkeme veya hakem heyeti.

Hibe sözleşmelerinde yapılan değişiklikler, hibe verme kararının doğruluğunu

sorgulayacak etkide veya amaçta veya adaylara eşit muame yapılmasına karşı olmayacaktır.

3.8.4. Hibelerin Uygulanması

3.8.4.1. Hibe Miktarı ve Denetim Bulgularının Uzatılması141

Hibe miktarı, ilgili kuruluşlar, OLAF yada Avrupa Sayıştay’ının müteakip denetimleri,

kontrolleri ve araştırmalarına halel getirmeksizin Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin nihai

raporları ve hesapları onaylamasının sonrasına kadar kesinleşmeyecektir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, kontrol veya denetimlerin, sistematik veya tekrarlayan

usulsüzlük, dolandırıcılık veya yararlanıcıya atfedilebilecek yükümlülük ihlalini gösterdiği ve

bunların benzer koşullar altında yararlanıcıya verilen bir dizi hibe üzerinde önemli bir etkiye

sahip olduğu yerlerde, hibe sözleşmesinin uygulanmasını veya ilgili tüm hibeler altında yapılan

ödemeleri askıya alabilir veya uygun olduğu hallerde, bulguların ciddiyetiyle orantılı olarak

ilgili yararlanıcı ile imzalanan hibe sözleşmelerini feshedebilir. Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi ayrıca, hibeleri azaltabilir, uygun olmayan maliyetleri reddedebilir ve gerekirse

sistematik veya tekrarlayan usülsüzlük, dolandırıcılık veya yükümlülük ihlalinden etkilenen

tüm hibelerle ilgili ödenmesi uygun olmayan miktarları geri alabilir. Sorumlu Yetkilendirme

Görevlisi, yararlanıcı tarafından sunulan yeniden düzenlenen raporların ve mali tabloların kabul


93

edilmesini takiben, ilgili her bir hibe için, açıkça beyan edilen uygun olmayan maliyetler

temelinde azaltılacak veya geri alınacak tutarları belirleyecektir.

3.8.4.2. Ödeme Talepleri İçin Destekleyici Belgeler142

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, ödeme talepleriyle beraber sunulacak olan gerekli

destekleyici belgeleri belirleyecektir. Ön finansman, her bir hibe için, sağlam mali yönetime

uygun olarak çeşitli taksitlere bölünebilir.

Yararlanıcı, destekleyici belgeleri sağlama yükümlülüğüne halel getirmeksizin, ödeme

taleplerinde yer alan bilgilerin tam, güvenilir ve doğru olduğunu tasdik edecektir. Yararlanıcı

ayrıca, katlanılan maliyetlerin hibe sözleşmesine uygun olduğunu ve ödeme taleplerinin kontrol

edilebilecek yeterli destekleyici belgeler tarafından doğrulandığını da onaylayacaktır.

Ara ödemeleri veya herhangi bir tutardaki toplu ödemeleri desteklemekten sorumlu

yetkilendirme görevlisi, faaliyet mali bilançolarını veya iş programı ve temel hesaplar hakkında

bir sertifika talep edilebilir. Bu tür bir sertifika, özellikle, hibe miktarı, ödemenin tutarı,

yararlanıcının ve desteklenen faaliyetlerin niteliği dikkate alınarak bir risk değerlendirmesi

temelinde talep edilir. Söz konusu sertifika, onaylı bir dış denetçi tarafından veya kamu

organları söz konusu olduğunda yetkili ve bağımsız bir kamu görevlisi tarafından verilecektir.

Sertifika, ödeme talebinin dayanağı olan mali bilançolarda yararlanıcı tarafından beyan edilen

maliyetlerin, gerçek, doğru şekilde kaydedilmiş ve hibe sözleşmesine uygun olduğunu

doğrulayacaktır. Özel ve usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş durumlarda, sorumlu

yetkilendirme görevlisi, sertifikayı uluslararası standartlara uygun olarak görüş veya başka bir

biçimde talep edebilir.

Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından onaylanan ve bağımsız bir üçüncü tarafça

oluşturulan bir operasyonel doğrulama raporu, bir risk değerlendirmesi temelinde herhangi bir

ödemeyi desteklemekle sorumlu olan Yetkilendirme Görevlisi tarafından talep edilebilir.


94

Doğrulama raporu, operasyonel doğrulamanın Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından

onaylanan bir metodolojiyle yapıldığını ve eylem veya iş programının gerçekte hibe

sözleşmesinde belirtilen koşullara uygun olarak uygulanıp uygulanmadığını belirtecektir.

3.9. Mali Araçlar, Bütçesel Garantiler ve Mali Yardımlar

3.9.1. Ortak Hükümler

3.9.1.1. Kapsam ve Uygulama143

Birlik, bir yasa ile mali araçlar tesis edebilir veya genel bütçenin desteğinde bütçe

garantileri veya mali yardım sağlayabilir. Üye Devletler, Birliğin mali araçlarına, bütçesel

garantilerine veya mali yardımlarına katkıda bulunabilir. Temel yasa ile yetkilendirilmişse,

diğer üçüncü taraflar da katkıda bulunabilir.

Mali araçların veya bütçesel garantilerin dolaylı olarak uygulandığı hallerde, Komisyon

ilgili kuruluşlarla anlaşmalar yapar. Bu kuruluşlar, Komisyon prosedürlerine eşdeğer

prosedürler izleyerek mali aracılarla kendi sorumlulukları altında anlaşmalar yapabilirler.

Üçüncü ülkelerin mali araçlara ya da bütçesel garantilere katkıda bulunduğu durumlarda,

temel yasa, ilgili ülkelerden münasip uygulayıcı kuruluşların veya muadillerin tayin edilmesine

izin verebilir.

3.9.1.2. Mali Araçlar ve Bütçesel Garantiler İçin Uygulanabilir İlke ve Koşullar144

Mali araçlar ve bütçesel garantiler:



95

Piyasa aksaklıklarına veya yaklaşık optimal yatırım durumlarına değinecek ve

yalnızca Birlik mali desteği sırasında potansiyel olarak ekonomik bakımdan

uygulanabilir kabul edilen nihai alıcılara destek vereceklerdir.

Diğer kamu ya da piyasa kaynaklarından gelen potansiyel desteği değiştirmekten

kaçınarak yapısal fonların ulusal fonlarla beraber kullanılmasını sağlar.

İç pazardaki rekabetin bozulmamasını ve devlet yardımı kurallarına tutarlılık

sağlayacaktır.

Birlik katkısının veya garantisinin büyüklüğünü aşan küresel bir yatırımı harekete

geçirerek bir kaldıraç veya çarpan etkisi yaratacaktır. Kaldıraç ve çarpan etkisi için

hedef değer aralığı, ilgili mali araç veya bütçe garantisi için bir ön değerlendirmeye

dayanacaktır.

İlgili temel yasada tanımlanan politika hedeflerine ulaşmak için uygulamaya dahil

olan kuruluşlar veya muadillerinin ortak bir çıkarı olmasını sağlar.

Birlik ödemelerinin, mali katılımcılar ve mali aracın politika hedefleri veya bütçe

garantileri arasındaki risk paylaşımı ile tutarlı olmasını sağlar.

Performansa dayalı uygulamada yer alan uygulayıcı kuruluşlar veya muadillerinin

ücretlendirilmesini sağlayacaktır.

Bir mali araca ya da bütçesel garantiye tahsis edilen gelir, temel bir yasa aracılığıyla başka

bir mali araç ya da bütçe garantisine aktarılabilir.

3.9.1.3. Birliğin Mali Sorumluluğu145

Birliğin mali sorumluluğu hiç bir zaman şunları aşmayacaktır:

Mali araçlar için: Yapılan ilgili bütçe taahhüdünün miktarı.

Bütçesel garantiler için: Temel yasa ile yetkilendirilen bütçe garantisi miktarı.

Mali yardım için: Azami borçlanma tutarı ve faiz.


96

Bütçesel garantiler ve mali yardım, Birliğe finansal yükümlülüğünü karşılamaya yönelik

olarak mali varlıklarını aşan bir koşullu yükümlülük doğurabilir.

3.9.2. Özel Hükümler

3.9.2.1. Mali Araçlar146

Mali araç, Birliğin bir veya daha fazla belirli politika hedefini ele alması için bütçeden

sağlanan mali destek önlemleri anlamına gelir. Bu tür araçlar, öz kaynak veya yarı öz kaynak

yatırımları, krediler veya garantiler veya diğer risk paylaşım araçları şeklinde olabilir. Mali

araçlar, temel bir yasa ile yetkilendirme olmaksızın, bütçeye dahil edilmesi şartıyla

oluşturulabilir. Komisyon, özellikle muhasebe, raporlama, izleme ve mali risk yönetimi

alanlarında mali araçların uyumlu yönetimini sağlayacaktır.

Avrupa Parlamentosu veya Konsey, bir mali aracın hedeflerine etkili bir şekilde

ulaşmadığını düşündüğü durumlarda, Komisyonun aracı sonlandırmak amacıyla gözden

geçirilmiş bir temel yasa önerisi sunmasını isteyebilir. Mali aracın sona ermesi durumunda, bu

araca geri ödenen her yeni miktar genel gelir olarak düşünülür ve bütçeye geri kazandırılacaktır.

Mali araçları uygulamaya koyan kuruluşlar, Birlik adına emanet hesap açabilirler. Bu

kuruluşlar, ilgili hesap beyanlarını Komisyonun sorumlu servisine gönderecektir. Emanet

hesaplara yapılan ödemeler, bu hesaplardaki mevcut bakiyeleri ve bu tür hesaplardaki

haddinden fazla bakiyeleri önleme gereğini göz önünde bulundurarak, harcama tahminleriyle

doğrulanmış ödeme talepleri temelinde Komisyon tarafından yapılacaktır.


97

3.9.2.2. Bütçesel Garantiler

3.9.2.2.1. Bütçesel Garanti Kuralları147

Bütçesel garanti, program uygulanması sırasında gerçekleşmesi gereken bir olaya dair

mali yükümlülüğün Birlik bütçesi tarafından karşılanması ile gerçekleşen, bir eylem

programına destek verme amacıyla yapılan yasal bir taahhütüdür. Temel yasa, herhangi bir

zamanda aşılmayacak olan bütçesel garanti tutarını ve bütçe teminatının kapsadığı faaliyet

türlerini tanımlayacaktır.

Üye Devletlerden bütçesel garantilere yapılan katkılar garanti veya nakit olarak

sağlanabilir. Garanti çağrıları için ödemeler, gerektiğinde katkıda bulunan Üye Devletler veya

üçüncü taraflar tarafından eşit oran temelinde yapılır. Komisyon, özellikle ödeme koşullarına

ilişkin hükümleri içerecek olan bir anlaşmayı katılımcılar ile imzalayacaktır.

3.9.2.2.2. Bütçesel Garantilerin Uygulanması148

Bütçesel garantiler, geri alınamaz, koşulsuz ve kapsadığı operasyon türleri için talep

üzerine olacaktır. Bütçesel garantiler, bütçe uygulama yöntemlerinden biri olan dolaylı

uygulama ile yapılacaktır.

Karşı taraflar, bütçesel garantinin kapsadığı faaliyetlere kendi öz kaynaklarıyla katkıda

bulunacaklardır. Komisyon, karşı taraf ile bir garanti sözleşmesi imzalayacaktır. Bütçesel

garantinin verilmesi, garanti sözleşmesinin yürürlüğe girmesine tabidir. Karşı taraflar,

Komisyona yıllık olarak, bütçe garantisinin kapsadığı faaliyetler ve beklenen başarısızlıklarla

ilgili risk değerlendirme ve derecelendirme bilgilerini ve yıllık olarak bütçe garantisinin

kapsadığı faaliyetlerden kaynaklanan toplam kâr veya zarar bilgilerini sunacaktır.



98

3.9.2.3. Mali Yardımlar149

Birlik tarafından Üye Devletlere veya üçüncü ülkelere mali yardım, desteğin etkinliğini

sağlamak için uygun görülen bir borç verme veya kredi limiti veya başka bir araç şeklinde

yapılır. Komisyon, bu amaçla ilgili temel yasada Birlik adına sermaye piyasası veya mali

kurumlardan gerekli fonları borç almak için yetkilendirilmiştir.

Mali yardım, usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş haller dışında, Avro cinsinden

yürütülecek ve doğrudan Komisyon tarafından uygulanacaktır.

Komisyon, yararlanıcı ülke ile aşağıdaki hükümleri içeren bir anlaşma imzalayacaktır:

Yararlanıcı ülke, finansmanın uygun şekilde kullanıldığını düzenli olarak kontrol

etmeyi garanti eder, usulsüzlük ve dolandırıcılığın önlenmesi için gerekli önlemleri

alır ve gerekirse, Birlik mali yardımı altında verilen herhangi bir fonun kötüye

kullanıldığı durumlarda fonları geri almak için yasal işlem başlatır.

Birliğin mali çıkarlarının korunmasını sağlar.

Yararlanıcı ülkenin herhangi bir dolandırıcılık ya da yolsuzluk eylemine veya Birliğin

mali çıkarlarına zararlı herhangi bir başka yasa dışı faaliyete karıştığı tespit edildiği

durumlarda kredinin geri ödenmesi için Birliğin yetkilendirilmesini sağlar.

Birlik tarafından mali yardımla ilgili gerçekleşen tüm masrafların, Yararlanıcı Ülke

tarafından karşılanmasını sağlar.

Arttırılan ancak henüz ödenmeyen fonlar, ilgili yararlanıcı ülkeye mali yardım

sağlamaktan başka bir amaç için kullanılamaz. Muhasebe Görevlisi, fonların korunması için

yöntemler oluşturacaktır.


99

3.10. Yıllık Hesaplar ve Diğer Mali Raporlamalar

3.10.1. Muhasebe Çerçevesi

3.10.1.1. Hesap yapısı150

Yıllık hesaplar, 1 Ocak ile 31 Aralık arasını kapsayan her mali yıl için hazırlanır. Bu

hesaplar şunları içerir:

İlgili muhasebe kurallarına uygun olarak mali bilgiler sunan mali bilançolar.

Kurumların bütçe hesaplarında yer alan bilgileri sunan bütçe hesapları.

3.10.1.2. Mali Bilançolar151

Milyon avro cinsinden ve muhasebe kurallarına uygun olarak sunulan mali bilançolar

şunları içerir:

Tüm varlık ve yükümlülükleri ve bir önceki yılın 31 Aralık tarihli geçerli mali

durumunu gösteren bilanço.

Bir önceki yıla ait ekonomik sonucu veren mali performans bilançosu.

Yıl boyunca toplanan ve harcanan meblağları gösteren nakit akış tablosu ve nihai

hazine durumu.

Hareketlerin genel bir görünümünü sunan net varlıklardaki değişiklik tablosu.

Muhasebe Görevlisi, mali yılın kapanışından sonra ve genel hesapların iletim tarihine

kadar, bu hesapların adil bir şekilde sunulması için o yılla ilgili ödemeleri veya tahsilatları

kapsamayan gerekli herhangi düzeltmeleri yapar.



100

3.10.2. Bütçe Hesaplari152

Bütçe hesapları milyon euro cinsinden sunulur ve şunlardan oluşur:

İlgili yıl için tüm bütçe işlemlerini gelir ve giderler açısından birleştiren raporlar.

Bütçe sonuçları.

Raporlarda verilen bilgileri tamamlayacak ve yorumlayacak notlar.

3.11. Dış Denetim ve İbra

3.11.1. Dış Denetim

3.11.1.1. Avrupa Sayıştayı Tarafından Yapılan Dış Denetim153

Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon, tahsisatların iptali ve devredilmesi,

bütçenin geç kabulü durumunda geçerli kurallar, tahsisli gelirler, Komisyon ve diğer kurumlar

tarafından yapılan ödenek transferleri ve üye devletlerin bütçe kabulünden kaynaklanan

yükümlülüklerine dair bütün karar ve kurallara ilişkin bilgileri Avrupa Sayıştayı’na sunacaktır.

3.11.1.2. Denetimle İlgili Kural ve Prosedürler154

Avrupa Sayıştayı'nın tüm gelirlerin toplanıp toplanmadığına ve tüm harcamaların hukuka

uygun bir şekilde yerine getirilip getirilmediğine ilişkin incelemesi, antlaşmalara, bütçeye,

Avrupa Birliği Mali Tüzüğüne, bu tüzük uyarınca kabul edilen devredilen eylemlere ve

anlaşmalar uyarınca kabul edilen diğer tüm yasalara uygun olur. Bu inceleme, programların ve

ilgili denetim ve kontrol sistemlerinin çok yıllı niteliklerini dikkate alacaktır.




101

Avrupa Sayıştayı görevini yerine getirirken, Birlik tarafından veya ortaklaşa finanse

edilen faaliyetlerle ilgili olarak, bölümlerin veya organların mali yönetimiyle ilgili tüm belge

ve bilgileri isteme hakkına sahip olacaktır. Bir gelir ya da harcama işleminden sorumlu herhangi

bir resmi görevliyi dinleme ve söz konusu bölüm ya da kuruluşlara uygun denetim

prosedürlerinden herhangi birini kullanma yetkisine sahip olacaktır. Üye Devletlerde denetim,

ulusal denetim kurumlarıyla irtibat halinde veya yetkili ulusal departmanlarla birlikte

gerçekleştirilecektir. Avrupa Sayıştayı ve üye devletlerin ulusal denetim kurumları,

bağımsızlıklarını korurken güven ruhu içinde işbirliği yapacaklardır.

Avrupa Sayıştayı, antlaşmalar veya bunlara uygun olarak kabul edilen eylemler

tarafından kendisine verilen görevin yerine getirilmesi için gerekli tüm bilgileri elde etmek

amacıyla, herhangi bir kurum tarafından ya da herhangi bir kurum adına bütçenin uygulanması

çerçevesinde yürütülen denetim işlemleri sırasında talep etmesi halinde hazır bulunabilir.

3.11.1.3. Avrupa Sayıştayı’nın Erişim Hakkı155

Komisyon, diğer kurumlar, Birlik adına gelir ya da harcama yöneten kuruluşlar ve

yararlanıcılar, Avrupa Sayıştayı’na tüm imkanları sağlayacak ve denetçinin görevini yerine

getirmesi için gerekli gördüğü tüm bilgileri verecektir.

İşlemleri Sayıştay tarafından kontrol edilen yetkililer:

Eldeki veya diğer nakit kayıtlarını, menkul kıymetleri ve her türlü malzemeyi,

kendilerine emanet edilen fonların korunmasına dair destekleyici dökümanları ve

ayrıca tüm kitap, kayıt ve orayı ilgilendiren diğer dökümanları gösterir.

Denetimin tam olarak uygulanması için gerekli olan yazışma ve diğer belgeleri sunar.

Avrupa Sayıştayı, gelir ve giderlere dair kararlardan sorumlu bölümlerce tutulan Birlik

gelir ve giderleri ile ilgili belgeleri denetlemek üzere yetkilendirilir. Kurumlar dışındaki


102

yararlanıcılara ödenen Birlik finansmanı, verilen finansmanın kullanımına ilişkin Avrupa

Sayıştayı tarafından denetime tâbi olacaktır. Komisyon, Avrupa Sayıştayına talebi üzerine borç

alma ve borç verme işlemleri hakkında bilgi verir.

3.11.1.4. Avrupa Sayıştayı Yıllık Raporu156

Avrupa Sayıştayı, 15 Haziran tarihine kadar, yıllık raporda görünebilecek fikirlerini

içeren tüm gözlemleri Komisyon ve ilgili kurumlara gönderir. Bu gözlemler gizli kalacaktır.

Her kurum, 15 Ekim'e kadar Sayıştay'a cevabını gönderecektir. Komisyon dışındaki kurumların

cevapları aynı zamanda Komisyona da gönderilir.

Yıllık rapor, mali yönetim sağlamlığının bir değerlendirmesini ve her kurum için bir

bölümü içermelidir. Avrupa Sayıştayı, uygun gördüğü özet raporları veya genel gözlemleri

rapora ekleyebilir. Avrupa Sayıştayı, her kurumun kendi gözlemlerine ilişkin cevaplarının, ilgili

her bir gözlemin yanında veya sonrasında yayınlanmasını sağlamak için gerekli tüm adımları

atacaktır.

Sayıştay, ibra verilmesi için 15 Kasım tarihine kadar kurumun cevaplarının eşlik ettiği

yıllık raporunu sorumlu makamlara ve diğer kurumlara iletir ve Avrupa Birliği Resmi

Gazetesinde yayınlanmasını sağlar.

3.11.2. İbra

3.11.2.1. İbra İşleminin Zaman Çizelgesi157

Avrupa Parlamentosu, nitelikli çoğunlukla hareket eden konsey tavsiyesi üzerine, (n+2)

yılının 15 Mayıs tarihinden önce, (n) yılı bütçesinin uygulanmasına dair Komisyona bir ibra

verecektir. Bu tarihe riayet edilememesi durumunda, Avrupa Parlamentosu veya Konsey,



103

Komisyonu erteleme nedenlerini hakkında bilgilendirir. Avrupa Parlamentosu, ibra verme

kararını ertelerse, Komisyon mümkün olan en kısa sürede bu kararın önündeki engellerin

kaldırılması veya hafifletilmesi için her türlü çabayı gösterecektir.

3.11.2.2. İbra İşlemi158

İbra kararı, Birliğin tüm gelir ve gider hesaplarını, nihai bakiyeyi ve bilançoda gösterilen

Birlik varlık ve yükümlülüklerini kapsar.

Avrupa Parlamentosu, Konseyin incelemesini tamamlamasının ardından hesapları, mali

raporları ve değerlendirme raporunu ibra edilmesi amacıyla inceleyecektir. Komisyon, söz

konusu mali yıl için ibra prosedürünün sorunsuz bir şekilde uygulanması amacıyla gerekli olan

her türlü bilgiyi Avrupa Parlamentosu'na sunacaktır.

3.12. İdari Ödenekler159

İdari ödenekler farklılaşmamış ödenekler olacaktır ve aşağıdakileri içerir:

Kuruluş planında yetkilendirilmiş personel harcaması.

Dış personel harcamaları ve çok yıllı mali çerçevenin "idare" başlığı altında finanse

edilen diğer harcamalar.

Bina harcamaları ve temizlik ve bakım, kiralama ve işe alma, telekomünikasyon, su,

gaz ve elektrik de dahil olmak üzere diğer ilgili harcamalar.

Dış personel ve programların uygulanmasıyla doğrudan bağlantılı teknik yardım.



104

4. IPA II (2014-2020) DÖNEMİ MEVZUATI VE 966/2012 SAYILI AVRUPA

PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜNÜN BU MEVZUAT ÜZERİNE

ETKİLERİ

2014-2020 yıllarını kapsayan IPA II döneminde, aday ülke olarak Türkiye Cumhuriyeti

AB fonlarını uygularken IPA II mevzuatını dikkate alacaktır. IPA II mevzuatının kapsamı şu

şekildedir:

i. 966/2012 sayılı Mali Tüzük ve Uygulama Kuralları

ii. Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu Arasında İmzalanan IPA II Çerçeve

Anlaşması

iii. Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Komisyonu Arasında İmzalanan 2015 Yılı

Finansman Anlaşması

iv. IPA II Tüzüğü (231/2014)

v. IPA II Uygulama Tüzüğü (447/2014)

vi. AB Dış Yardım Finansmanı Uygulama Kuralları (236/2014)

vii. IPA II Dönemi Türkiye için Strateji Belgesi

viii. Sektör Programları

Bu anlaşma ve tüzükler, genel olarak aday ülkelerin uygulama esnasında dikkat edeceği

kurallar ve prosedürleri içermektedir. Bu tezin ilk bölümünde anlatılan 966/2012 sayılı Mali

Tüzük, IPA II mevzuatının temelini oluşturmaktadır. Diğer mevzuatların bir çok başlık ve

bölümünde söz konusu Mali Tüzüğü doğrulayan ve destekleyen ifadeler görülmektedir. Bu

bölümde IPA II mevzuatının genel bir değerlendirmesi ve 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün bu

mevzuatlar üzerine etkileri anlatılmaya çalışılacaktır.

4.1. 966/2012 Sayili AP ve Konsey Tüzüğünün Çerçeve Anlaşma Üzerine Etkileri

Türkiye ile AB arasındaki mali işbirliği çerçevesinde AB’nin 2014-2020 bütçe dönemine

ilişkin mali yardımları için Çerçeve Anlaşma, 11/02/2015 tarihinde Türkiye ile Avrupa

Komisyonu arasında imzalanmıştır. Çerçeve Anlaşma, 04/04/2015 tarih ve 6647 sayılı

105

Kanunla onaylanması uygun bulunmuş, 08/05/2015 tarih ve 2015/7708 sayılı Bakanlar Kurulu

Kararı ekinde yayımlanmış ve 24/08/2015 tarih ve 2015/8085 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile

22/06/2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.160

Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında imzalanan bu Çerçeve Anlaşma,

IPA II yararlanıcısı tarafından dolaylı yönetime ilişkin kurallar, programlamaya ilişkin kurallar,

uygulamaya ilişkin kurallar, IPA II yardımının mali yönetimine ilişkin kurallar, izleme,

değerlendirme ve raporlama işlemleri, bölünmüş taahhütlere sahip çok yıllı eylem

programlarına ilişkin hükümler, sınır ötesi işbirliği programlarına ilişkin hükümler gibi

konulardan bahseder ve ayrıntılı bir şekilde açıklar. Bu bölümde 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün

Çerçeve Anlaşması üzerine etkilerinden bahsedilecektir.

4.1.1. Genel Hükümler

Çerçeve Anlaşma; taraflar arasında iş birliğini teşvik etmek ve AB Müktesebatına uyum

sağlanması amacıyla ve Birlik üyeliğine hazırlık ve ilgili kurum ve kapasite geliştirilmesine

yönelik reformlar, sosyoekonomik ve bölgesel kalkınma, istihdam, sosyal politikalar, eğitim,

cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, tarım ve kırsal kalkınma

ve son olarak bölgesel ve ülkesel işbirliği alanlarındaki eylemleri uygulamak için imzalanır.161

966/2012 sayılı Mali Tüzük uyarınca, Birlik görevlileri ve yürütme ajansları da dahil

olmak üzere Komisyon birimleri doğrudan yönetim; Komisyonun genel bütçe uygulama

sorumluluğunu koruyarak belirli programların veya eylemlerin bütçe uygulamasını üçüncü

ülkeler veya tayin ettikleri organlara bıraktığı şekilde dolaylı yönetim; uluslararası örgütler ve

ajansları, Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa Yatırım Fonu ve kamu hukuk organları gibi IPA

160 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/02/20160213-4.htm 161 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında

Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 4

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/02/20160213-4.htm

106

II yararlanıcısı haricindeki birimler tarafından dolaylı yönetim ve AB üye devletlerinin katıldığı

sınır ötesi işbirliği programları şeklinde gerçekleşen ortak yönetim şekillerinde uygulanır.162

4.1.2. IPA II Yararlanıcısı Tarafından Dolaylı Yönetime İlişkin Kurallar

IPA II yararlanıcısı tarafından dolaylı yönetim kapsamında, Ulusal IPA Koordinatörü

(NIPAC), Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (NAO), program otoriteleri, denetim otoritesi gibi

yapılar kurulur ve bu yapı ve otoritelerin 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün görevler ayrılığı

ilkesine riayet etmesi sağlanır. Böylece bu yapı ve otoriteler birbirlerinin yetki alanlarına

girmeden fonksiyonlarını devam ettirirler.163

IPA II yararlanıcısı, bütçe uygulama görevlerini Komisyon ile imzalayacağı bir

Finansman Anlaşması yoluyla alır. Bu anlaşma 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere

Komisyon ve yararlanıcı arasında yapılan ilk işlemdir. IPA II yararlanıcısı, fonları yönetirken

sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine uyar ve Birlik görünürlüğünü

sağlar. Sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkeleri, bu tezin üçüncü

bölümünde incelendiği üzere Mali Tüzüğün sıkça üzerinde durduğu ilkelerindendir. Ayrıca IPA

II yararlanıcısı, etkili ve etkin bir iç denetim sistemi kurar ve devamlılığını sağlar, eksiksiz ve

güvenilir bir muhasebe sistemi kullanır, sistemin dış denetimlere açık olmasını sağlar ve Mali

Tüzük’te belirtilen kural ve usülleri, hibe, ihale ve mali araçlar üzerinde uygular. IPA II

yararlanıcısı, ihale ve hibeler sonuçlandıktan sonra yardım alanlar hakkındaki bilgileri Mali

Tüzüğün şeffaflık ilkesi gereğince yayınlar.164

NAO, Komisyona belirli bir program veya tedbir kapsamında bütçe uygulama görevinin

verilmesi için istekte bulunur. NAO, bu istekte bulunmadan önce yönetim yapıları ve program

162 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında

Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali

yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 7 163 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında




107

otoritelerinin bazı şartları yerine getirdiğinden emin olmalıdır. Bu şartlar, etkili ve etkin bir iç

kontrol sistemi kurulması, doğru, eksiksiz ve güvenilir muhasebe sistemi kullanılması ve hibe,

ihale ve mali araçlar için uygun kural ve işlemlerin uygulanmasıdır.165. İç kontrol çerçevesinin

oluşturulması, Komisyon’dan bütçe uygulama görevinin alınması açısından IPA II yararlanıcısı

için büyük önem arz eder. Bu çerçeve genel olarak IPA II yararlanıcısının bütçe uygulama

sürecindeki başarısına doğrudan etki eder. Çerçeve; kontrol ortamı, risk yönetimi, kontrol

faaliyetleri, bilgi ve iletişim ve iç kontrol çerçevesinin izlenmesi unsurlarından oluşmaktadır.166

Bu şartlar, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te bütçenin dolaylı uygulanması kapsamında AB

fonlarını uygulayan yararlanıcılardan talep edilir.

Komisyon, yukarıdaki paragrafta belirtilen bütçe uygulama görevi için talep ettiği

şartların IPA II yararlanıcısı tarafından yerine getirilmediğini tespit ederse fon transferini

durdurma hakkına sahiptir.167

4.1.3. Uygulamaya İlişkin Kurallar

IPA II politika alanlarındaki yardımlar, Mali Tüzüğün dış eylem kurallarına göre

uygulanır. Tüm hizmet, yapım işi ve mal alımı sözleşmeleri, söz konusu usülün başladığı

dönemde geçerli olan Komisyon tarafından yayınlanmış usül ve belgelere göre yapılır.168

Yerel kapasite, pazar ve alımları desteklemek amacıyla tek ihale bazında satın alma

yapılması söz konusuysa, yerel ve bölgesel yöneticilere öncelik verilir. Mali Tüzüğe göre tek

ihale yöntemi, hizmet, mal alımı ve yapım işi sözleşmelerinin tümü için 20.000 € veya daha





yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Ek B 167 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında




108

aşağısında bir tutar için yapılır ve yerel yüklenicilerin bu tür sözleşmeleri almalarına öncelik

verilir.169

IPA II yararlanıcısı, alınan yardımın büyüklüğü ve tahsisatına dair bilgileri halkla

paylaşmalı, verilerin uluslararası olarak karşılaştırılabilir olması ve kolaylıkla erişilebilir

olmasına dikkat etmelidir. Bu işlemler Mali Tüzüğün şeffaflık ilkesine ve Birlik görünürlüğüne

hizmet eder. Yayımlar, yararlanıcının internet sitesi ya da resmi gazete yoluyla yayımlanır.

Yine IPA II yararlanıcısı, alıcının adını, yerini, verilen miktarı ve sözleşmenin niteliği ve

amacını Mali Tüzüğün şeffaflık ilkesi gereğince yayımlar. Eğer yayım, temel hakların ihlali

veya ticari çıkarlara zarar teşkil ederse gerçek kişilerin yayımlanmasından Mali Tüzüğün

şeffaflık ilkesi alıcı bilgilerinin yayınlanması maddesinde belirtildiği gibi feragat edilebilir.170

Yararlanıcı, topladığı kişisel verilerin gizliliğini sağlamalıdır. Bu veriler sadece IPA II

yardımının uygulanması için gerekli olduğu takdirde kullanılır. Kişisel verilerin yer aldığı

sistemlere sadece yetkili kişiler erişim sağlamalı, verilerin değiştirilmesi veya silinmesi

önlenmelidir.171

4.1.4. IPA II Yardımının Mali Yönetimine İlişkin Kurallar

IPA II kapsamında finansmanı sağlanan harcamalar, Birlik bütçesindeki diğer herhangi

bir finansman için kullanılamaz. Mali Tüzüğe göre ödenekler sadece ayrıldıkları kalem için

harcanabilir. Yararlanıcıyla bir finansman anlaşması imzalanmadan önce alıcılar tarafından

yapılan harcamalar ve ödemeler finansmana dâhil edilmez yani uygunsuzdur.172



yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma 19 170 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında






109

Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, bir denetim izi sağlamak için ödeme taleplerinin

onaylanması, bu taleplerin muhasebesinin tutulması ve ödenmesini içeren belgeye dayalı

bilgilerin hazır bulunmasını sağlar. Bu sayede IPA II yararlanıcısına yapılacak iç veya dış

denetimlerde talep edilmesi halinde bilgiler denetçilere kolaylıkla ulaşır.173 Bu bilgi sağlama,

Mali Tüzükte belirtilen etkin bir iç denetim yapısı oluşturma ve işleyişini rahatlatan bir faktör

olur. Ayrıca yapılacak iç ve dış denetimlerde denetim otoritelerinin talep ettiği bilgi ve belgeleri

sağlama yükümlülüğününde yerine getirilmesi sağlanır.

Birlik bütçesinden karşılanan ve IPA II yararlanıcısı tarafından yapılan ödeme ve

harcamaların Birlik kurallarına uygunluğu ve hesapların eksiksiz ve doğru olduğu, hesap

usüllerinin incelenmesi ve kabulüne konu olur. Mali Tüzüğün sağlam mali yönetim ilkesi

gereğince, ayrılan fon tahsisatlarının ilgili yerlere harcanıp harcanmadığı uluslararası

standartlara sahip olan bir muhasebe sistemi sayesinde kontrol edilir. Ayrıca Ulusal

Yetkilendirme Görevlisi tarafından sunulan harcama beyannamesi analizi ve bu harcama

beyannamesine ilişkin denetim otoritesi görüşü hesap usüllerinin incelenmesi ve kabülü için

önemlidir.174

Komisyon, IPA II yararlanıcısına yapacağı ödemeleri; iç kontrol sisteminin işleyişinde

önemli eksiklikler olduğu ya da yararlanıcı tarafından onaylanan bir harcamanın ciddi bir

usülsüzlükle bağlantılı olduğu hakkında bilginin kendisine ulaşması ve Birliğin mali çıkarları

için ödeme kesintisinin zorunlu olması hallerinde tamamen veya kısmen kesebilir. Ödemelerin

uygunluğunu inceleyen kontrol sisteminin düzgün işlememesi ve bir harcamaya dair usülsüzlük

şüphesi, Mali Tüzükte sıkça tekrarlanan sağlam mali yönetim ilkesine ve düzgün işleyen

bağımsız bir denetim otoritesi oluşturulması kurallarına tamamen aykırı olduğundan dolayı

Komisyon böyle bir karar alır. Ayrıca Komisyon kesinti sebebini yararlanıcıya bildirir ve





110

durumun düzeltilmesini talep eder. Gereken tedbirler alınır veya düzeltici eylemler yapılırsa

Komisyon kesinti işlemini devam ettirmez.175

Yukarıdaki paragrafta tespit edilen hataların sistematik bir hale geldiği tespit edilirse

Komisyon bu sefer ödemeleri askıya alabilir. Yararlanıcı, gözlemlerini sunabilir ve gereken

tedbirleri alırsa askıya alma işlemi sona erdirilir.176

Komisyon, IPA II yardımının uygulanması esnasında IPA II yararlanıcısına dair hata,

usulsüzlük, dolandırıcılık, şüphelenilen dolandırıcılık, aktif veya pasif yolsuzluk, çıkar

çatışması veya temel idari ya da adli bulgu gibi durumlar tespit ederse fonları geri alma hakkına

sahiptir.177 966/2012 sayılı Mali Tüzük kapsamında belirtilen en temel ilkelerden olan sağlam

mali yönetim ve şeffaflık ilkesi yukarıdaki durumların önlenmesi için uygulanır. Bu durumların

ortaya çıkması IPA II yararlanıcısının söz konusu ilkelere uymadığı anlamına gelir.

Tüm finansman anlaşmaları, programlar ve sözleşmeler, Komisyon gözetimi, kontrolü ve

denetimine ve ayrıca Avrupa Sayıştayı’nın denetimine tabidir. Dolaylı yönetim kapsamında

Komisyon ve AB Türkiye Delegasyonu, program otoritelerinin yaptığı ihale ve sözleşmelerin

ön doğrulaması, program faaliyetlerinin ardıl kontrolleri ve temel yönetim ve kontrol

sistemlerinin işleyişine dair gözetim yapma hakkına sahiptir. Komisyon ve OLAF’ın

yetkilendirilmiş görevlileri, IPA II tarafından finansmanı sağlanan faaliyetlerin uygulandığı

saha ve ofislere ziyaretler yaparak program veya eylemin teknik ya da mali doğrulamasını

yapma hakkına sahiptir. 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te Komisyon’un yararlanıcıyla yaptığı bir

anlaşmada Komisyon, OLAF ve Avrupa Sayıştayı’nı kontrol ve denetim konularında

yetkilendirdiği görülür. Ayrıca Avrupa Sayıştayı, Mali Tüzüğe göre dış denetimler kapsamında

IPA II yararlanıcısının yürüttüğü program, eylem ve sözleşmeleri denetleme hakkına sahiptir.







111

IPA II yararlanıcısı, denetim ve teftişten sorumlu görevlilerin işlerini kolaylaştırmak için ilgili

tüm bilgi ve belgeleri temin eder. Sorumlu görevliler, Mali Tüzük uyarınca program ve

eylemlerle ilgili gizlilik kurallarına uyacak şekilde tüm belge ve verileri talep etme hakkına

sahiptir.178

IPA II yararlanıcısı görevlerini yerine getirirken usulsüzlük ve dolandırıcılık olaylarını

tespit etmeli, engellemeli ve düzeltmeli ve orantısallık ilkesine göre eylemlerin düzgün bir

şekilde yürütülmesi için ön ve ardıl kontrolleri yapmalı ve usülsüz ödenmiş fonları geri

almalıdır. Çerçeve Anlaşmada yer alan bu madde, Mali Tüzüğün “Dolaylı Uygulama”

başlığında yararlanıcının uygulaması gereken yükümlülüklerdendir. Bu yükümlülükler,

Komisyon ve IPA II yararlanıcısı arasında imzalanacak olan katkı, finansman veya garanti

anlaşmalarında yer alacaktır.179

4.1.5. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama

IPA II yardımı, Mali Tüzüğün sağlam mali yönetim ilkesi altında yer alan ekonomilik,

etkinlik ve etkililik ilkeleri doğrultusunda karar verme sürecini daha iyi bir hale getirebilmek

için Komisyon’un sağladığı rehberler doğrultusunda kurumlar tarafından ön ve ardıl

değerlendirmelere tabi olur. Bu değerlendirmeler kayda değer harcama gerektiren tüm program

ve eylemlere uygulanır ve AP, Konsey ve idari harcama makamlarına iletilir. Bu

değerlendirmeler ayrıca yardımın uygulama koşullarının oluşturulan politika hedefleriyle

tutarlılığını ve hedefleri gerçekleştirmek için üzerinde anlaşılan sonuç ve göstergelerin

uygunluğunu ölçer; programlama süreci ve izleme sistemini değerlendirir; fonların amaçlarına

uygun bir şekilde harcandığına dair Birlik kurumlarına ve kamuoyuna hesap verme





112

zorunluluğunu yerine getirir ve gelecekteki programlama ve eylem faaliyetleri için dersler

çıkarır ve tecrübe edinir.180

NIPAC, izleyen yılın 15 Şubat tarihine kadar IPA II yardımının uygulanmasına ilişkin

yıllık raporu Komisyona gönderir. Bu rapor, yararlanıcının programlama, izleme,

değerlendirme, iletişim ve görünürlük çalışmalarına katılımı ve bu faaliyetler doğrultusundaki

eylemleri, karşılaşılan sorunları ve bunlar hakkındaki tedbirleri içerir. Mali Tüzüğün “Dolaylı

Uygulama” başlığı altında IPA II yararlanıcısı ile imzalanan katkı, finansman ve garanti

anlaşmalarında yer alan görevlerin nasıl yapıldığı, performans ölçmede beklenen sonuçlar ve

izleme faaliyetleri esnasında tespit edilen usulsüzlük ve dolandırıcılık olaylarını Komisyona

bildirme konularındaki raporlama kuralları doğrultusunda NIPAC tarafından bu yıllık rapor

hazırlanır.181

NIPAC, Komisyona raporu sunarken birer kopyasını da NAO ve denetim otoritesine

gönderir. Rapor, program otoritelerinin sağladığı bilgilere dayalıdır. Mali Tüzüğün “Dolaylı

Uygulama” başlığında verilen görevleri uygulama kapsamında Komisyona gönderilecek

rapora, uluslararası kabul görmüş denetim standartlarına uygun olarak hazırlanan bağımsız bir

denetim organının görüşü eşlik eder. Bu görüş, kontrol sistemlerinin devreye sokulup

sokulmadığını, uygun maliyetli olup olmadığını ve temel işlemlerin yasal ve düzenli olup

olmadığını belirler.182

4.1.6. Nihai Hükümler

Komisyon ve IPA II yararlanıcısı arasında program ve faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge

alışverişi elektronik ortamda gerçekleşir. Mali Tüzüğün “Bilgi Teknolojileri” kısmında tüm veri







113

alışverişleri işlemlerinin elektronik takas sistemi ile yapılabileceği belirtilmiştir. Mali Tüzüğe

göre söz konusu elektronik takas sistemi, sadece yetkili kişilerin erişebileceği ve belgeleri

imzalayabileceği ve bu kişilerin sisteme önceden kayıt edilebileceği, işlem tarih ve saatin kesin

olarak belirtileceği ve belge bütünlüğü, geçerliliği ve gizliliğinin korunacağı bir sistem

olmalıdır.183

4.2. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün Finansman Anlaşması Üzerine Etkileri

Ülkemiz ile Avrupa Komisyonu arasında IPA II dönemi için imzalanan Finansman

Anlaşması, amaçlar, beklenen sonuçlar, faaliyetler, tevdi edilen bütçe uygulama görevlerinin

açıklanması ve program bütçesini açıklayan yıllık eylem programı ve Komisyona sunulacak

olan yıllık rapor ve mali raporun nasıl hazırlanacağını gösteren şablonları içerir. Eylem

programı kapsamında seçilen sektörlerin isimleri ve bütçeleri belirtilmiş ve sektörlere yönelik

amaç ve sonuçların detayları nitelenmiştir. Bu bölümde 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün Türkiye

ve Avrupa Komisyonu arasında imzalanan Finansman Anlaşması üzerine etkilerinden

bahsedileceltir.

4.2.1. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Kapsamında 2015 yılı için Türkiye Yıllık

Eylem Programı (Ek 1)

Türkiye yıllık eylem programının bir kısmı, Komisyon veya Birlik Delegasyonları

tarafından doğrudan yönetim modeliyle, bir kısmı ise Türkiye tarafından dolaylı yönetim

modeliyle uygulanır.184 Bu modeller, Mali Tüzüğün bütçe uygulama yöntemleri altında yapılan

doğrudan ve dolaylı yönetim tanımlarına göre yapılmıştır.



yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 81 184 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-1 Madde 4

114

4.2.2. Genel Hükümler (Ek 2)

Mali Tüzüğün erken tespit ve ihraç kriterleri usülleri kapsamında belirtildiği üzere ihraç

durumunda olan aday ve alıcıların ihale ve hibe başvurularının dışında tutulması ve gerektiği

yerlerde idari ve mali cezalar uygulanması mümkündür. IPA II yararlanıcısının sözleşme

makamı olduğu faaliyetlere ilişkin, bir aday, teklif veren veya başvuru sahibinin alım ve hibe

usüllerinden ihraç edildiği veya yükümlülükleri ihlal ettiği tespit edilirse, yararlanıcı

Komisyonu derhal bilgilendirir ve ulusal kanunları izin verirse yüklenicilere ve hibe

yararlanıcılarına idari ve mali cezalar uygulayabilir. Bu mali cezalar yüklenicinin veya hibe

yararlanıcısının savunma hakkını sağlayan çekişmeli yargı sonrasında yapılır.185

IPA II yararlanıcısı, Mali Tüzüğün görünürlük faaliyetleri kapsamında kendi

sorumluluğundaki faaliyetlerin görünürlülüğünü sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır ve

çalışmalarını yapar.186

Komisyon, dolaylı yönetim kapsamında IPA II yararlanıcısı tarafından yapılan

sözleşmelerin ihaleye çıkması, teklif çağrılarının başlatılması ve sözleşmelerin ve hibelerin

verilmesi kapsamında ön kontroller gerçekleştirebilir. Bu kontroller, ihale için sözleşme

bildirimi, ihale dosyası ve başvuru sahipleri için hibe rehberi onaylanması, değerlendirme

komitesinin onaylanması, değerlendirme raporları ve hibe kararının onaylanması ve sözleşme

dosyalarının onaylanması kapsamında olabilir.187 Mali Tüzükte, program ve eylemlerin ön ve

geriye dönük değerlendirmelere konu olduğu belirtilmiştir. Ön kontrol, dolaylı yönetim

kapsamında IPA II yararlanıcısının yaptığı ihale ve hibelerin her aşamasında Komisyon veya

Komisyonu temsilen Delegasyonlar tarafından kontrol edilmesidir ve bir nevi yaptığı işin

geçerliliği konusunda yetkili kurumdan onay almasıdır. Bu kontroller sayesinde yararlanıcının

yaptığı işlemlerde hata oranın en aza indirilmesi amaçlanır.

185 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık

Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 1 186 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık

Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 2 187 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 3

115

Komisyon, IPA II yararlanıcısına yaptığı ödemeleri durdurma yetkisine sahiptir.

Programın uygulanması esnasında başlıca özel işlemlerin yasallığını veya usüle uygunluğunu

sorgulatan önemli hatalar, usülsüzlükler veya yolsuzluklar yaptığını, görünürlük ve iletişim

konularında yükümlülüklerin yerine getirilmediğini veya yararlanıcının iç kontrol sisteminde

sorunlar olduğunu tespit ederse veya bu konulara ilişkin ciddi endişeleri varsa ödemeleri

durdurabilir.188 Mali Tüzüğün şeffaflık, sağlam mali yönetim ilkeleri ve görünürlük maddeleri

uyarınca IPA II yararlanıcısı yapılan harcamaları gerektiği şekilde muhasebelendirip

Komisyona sunmalı, ödemelerde sağlam mali yönetim ilkesine göre hareket etmeli ve Birlik

görünürlüğünü sağlayan çalışmalar yapmalıdır. Bu ilkelere uyulmadığı takdirde ise Komisyon,

IPA II yararlanıcısı gereken önlem ve düzeltmeleri yapana kadar ödemeleri durdurma hakkına

sahiptir.

Başlangıçta belirlenen program amaçlarına ulaşılamaması, uygun olmayan harcama

durumu, katkı oranına uymama ve ihale ve hibe usüllerinde yapılan hata, usülsüzlük, yolsuzluk

ya da yükümlülük ihlali durumlarında Komisyon fonları yararlanıcıdan geri alabilir.189

4.2.3. Finansman Anlaşması’na Uygulanan Hükümler (Ek-3)

IPA II yararlanıcısı, hizmet, mal alımı ve yapım işi sözleşmeleri ve hibe anlaşmalarını bu

usüllerin başladığı dönemde yürürlükte olan ve Komisyon’un dış eylemlerin uygulanması için

yayımlamış olduğu usüllere ve standartlara göre yapmaz ve yürütmezse, Komisyon’un

imzalanan Finansman Anlaşmasını durdurma yetkisi vardır. Söz konusu hizmet, mal alımı ve

yapım işi sözleşmeleri ve hibe anlaşmalarına dair usüller 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te

belirtilen kamu alımları ve hibeler bölümlerindeki hükümlerdir.190

188 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık

Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 6 189 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık

Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 7 190 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-3 Madde 18

116

4.3. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 231/2014 Sayılı IPA II Tüzüğü Üzerine

Etkileri

231/2014 sayılı IPA II Tüzüğü, IPA II mali yardımlarının genel ve özel amaçlarını,

politika alanlarını, fonların uyum ve tutarlılığını, ülke strateji belgelerini ve uygulama

yöntemlerini ayrıntılı olarak açıklar. Bu tüzük daha çok genel kapsamı çizmekle beraber mali

kurallara ilişkin bilgilerin yer almadığı bir mevzuattır.

2014-2020 dönemi Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II), IPA II yararlanıcılarının

ihtiyaç duyduğu politik, kurumsal, yasal, idari, sosyal ve ekonomik reformları benimseme ve

uygulama konusunda, Birliğin değerlerine uymak ve üyelik için Birliğin kurallarına,

standartlarına, politikalarına ve uygulamalarına kademeli olarak uyum sağlama konusunda

destekleyecektir. IPA II döneminde aday ve potansiyel aday ayrımı ortadan kalkmış ve tüm

yararlanıcı ülkeler mali yardımlardan eşit şartlarda faydalanma hakkına sahip olmuştur.

IPA II dönemi yaralanıcı ülkeleri şunlardır191:

Arnavutluk

Bosna Hersek

İzlanda

Kosova

Karadağ

Türkiye

Sırbistan

Makedonya

Mali yardımlar, IPA II yararlanıcılarının her birinin ihtiyaçlarına ve bireysel genişleme

gündemlerine göre belirli amaçları takip edecektir. Bu amaçlar; siyasi reformların

191 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Annex I

117

desteklenmesi, ekonomik, sosyal ve bölgesel gelişimin desteklenmesi, yararlanıcıların Birlik

üyeliğinden kaynaklanan zorunlulukları yerine getirmesi kapsamında Birlik müktesebatına

uyumu ve yararlanıcılar, üye devletler ve üçüncü ülkeler arasında bölgesel birliktelik ve iş

birliğinini güçlendirilmesidir.192 Bu amaçlar önceden tanımlanmış, açık, şeffaf, ülkeye özgü ve

ölçülebilir göstergelere dayanarak izlenecek ve değerlendirilecektir.

IPA II mali yardımları çeşitli politika alanlarına atıf yapar. Bu alanlar şunlardır193:

Birlik üyeliğine hazırlık ve ilgili kurum ve kapasite gelişimi alanlarında reformlar;

Sosyoekonomik ve bölgesel kalkınma;

İstihdam, sosyal politikalar, eğitim, cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi ve insan

kaynakları gelişimi;

Tarım ve kırsal kalkınma;

Bölgesel ve yerel işbirliği.

IPA II mali yardımları, Birlik politikaları ile tutarlı olmalıdır. Birliğin yararlanıcılar ile

yaptığı anlaşmalara uymalı ve Birliğin taraf olduğu çok taraflı anlaşmalar çerçevesinde

taahhütlere riayet etmelidir. Komisyon, üye devletlerle birlikte şeffaflık ve hesap verilebilirliğe

yönelik olarak yardımın hacmi ve tahsisi ile ilgili bilgilerin kamuya açıklanması, verilerin

uluslararası olarak karşılaştırılabilir olması ve kolayca erişilebilmesi ve ayrıca yayınlanması

konularında iş birliği yapacaktır. Komisyon, üye devletler ve Avrupa Yatırım Bankası,

tutarlılığın sağlanması, etkinliği ve verimliliğin artması ve çifte finansmanın önlenmesi gibi

konularda birlikte çalışacaklardır. Herhangi bir tutarsızlık ve uyumsuzluğun önlenmesi için

kurumlar arasındaki iletişim ve bilgilendirme büyük önem arz etmektedir. Ayrıca Komisyon,

IPA II yardımlarının hazırlanması, uygulanması ve izlenmesi aşamalarında IPA II

yararlanıcılarıyla birlikte hareket eder ve görüş alışverişinde bulunur.194

192 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing

an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 2 193 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing

an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 3 194 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 5

118

Yukarıda belirtilen politika alanları dikkate alınarak strateji belgeleri oluşturulur. Her

yararlanıcı ülkenin strateji belgesi, öncelik durumuna göre farklılık gösterebilir. Bu belgeler

yararlanıcı ülkenin işbirliğiyle beraber Komisyon tarafından hazırlanır. Strateji belgeleri her

politika alanına düşen gösterge niteliğindeki Birlik fonunu içerir. Komisyon, strateji

belgelerinin uygulanmasına ilişkin yıllık değerlendirmeler yapar ve gerektiğinde belgelerin

revizyonu için öneriler verebilir.195

IPA II mali yardımları, doğrudan, dolaylı ve ortak yönetim ile uygulanır. Uygulama, yıllık

veya çok yıllık, ülke veya çoklu ülke programları ya da sınır ötesi iş birliği programları şeklinde

Komisyon tarafından hazırlanan strateji belgelerine göre yapılır.196 966/2012 sayılı Mali Tüzük

kapsamında anlatıldığı üzere yönetim şekilleri üçe ayrılmış ve bunların 231/2014 sayılı IPA II

Tüzüğünde belirtildiği üzere doğrudan, dolaylı ve ortak uygulama olduğu belirtilmiştir.

2014-2020 dönemi için ayrılan toplam fon miktarı 11.698.668.000 €’dur. Bu bütçenin

%4’e kadar olan bir kısmı sınır ötesi iş birliği için kullanılabilecektir. Yıllık ödenekler, çok yıllı

mali çerçeve sınırları içerisinde AP ve Konsey tarafından yetkilendirilir. 2014-2020 mali

dönemi çok yıllı 2 mali döneme ayrılmıştır. İlk 4 yıl birinci mali dönemi, kalan 3 yıl ise ikinci

mali dönemi kapsar.197

195 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing

an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 6 196 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing

an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 7 197 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 15

119

4.4. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 236/2014 Sayılı AB Dış Yardım Finansmanı

Uygulama Kurallari Üzerine Etkileri

4.4.1. Ana Konu ve İlkeler

AB dış yardımına ilişkin ortak kurallar ve işlemler, 966/2012 sayılı Mali Tüzük ile tutarlı

olmalıdır. Bu tüzük, 2014-2020 yılları arasında dış eylemleri finanse etmeye yarayan mali

araçların uygulanması esnasında uyulacak kurallar ve şartları açıklar. 2014-2020 döneminde

uygulanacak araçlar şunlardır198:

Kalkınma İşbirliği Aracı (Development Cooperation Instrument (DCI)),

Avrupa Demokrasi ve İnsan Hakları Aracı (European Instrument for Democracy and

Human Rights (EIDHR)),

Avrupa Komşuluk Aracı (The European Neighbourhood Instrument (ENI)),

İstikrar ve Barışa Katkı Aracı (The Instrument Contributing to Stability and Peace),

Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (The Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA

II)).

Komisyon, uygulanan eylemlerin geçerli aracın amaçlarına uygun olduğuna ve Birliğin

mali çıkarlarının etkin bir şekilde korunduğuna riayet edilmesini sağlar. Birlik mali çıkarlarının

etkin bir şekilde korunması, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te sıkça üzerinde durulan sağlam mali

yönetim ilkesinin uygulanması ile gerçekleşir. Birliğin araçlar temelinde uyguladığı mali

yardımları, tamamen 966/2012 sayılı Mali Tüzük kural ve işlemleriyle uyumlu olmalıdır.

4.4.2. Eylem Programlarının Kabulü

Komisyon, ilgili araçta belirtilen programlama belgeleri temelinde yıllık veya çok yıllık

eylem programları kabul edebilir. Bu programlar, her bir eylem için takip edilen hedefleri,

198 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down

common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action, Article 1

120

beklenen sonuçları ve ana faaliyetleri, uygulama yöntemlerini, ilgili destek tedbirlerini ve

performans takip düzenlemelerini belirleyecektir.

4.4.3. Genel Finansman Hükümleri

Birlik mali yardımları, 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün öngördüğü finansman türleriyle

sağlanır. Bu finansman türleri; hibeler, hizmet, mal alımı ve yapım işi için satın alma

sözleşmeleri, genel veya sektörel bütçe desteği, Komisyon tarafından oluşturulan güven

fonlarına katkılar ve krediler, teminatlar, öz sermaye veya yarı öz sermaye, yatırımlar veya

katılımlar ve risk paylaşım araçları gibi mali araçlardır. Genel veya sektörel bütçe desteği,

karşılıklı hesap verebilirliğe ve evrensel değerlere yönelik ortak taahhütlere dayanmaktadır ve

demokrasiyi, insan haklarını ve hukukun üstünlüğünü teşvik etmeyi, sürdürülebilir ve kapsayıcı

ekonomik büyümeyi desteklemeyi ve yoksulluğu ortadan kaldırmak için Birlik ile ortak ülkeler

arasındaki sözleşmeli ortaklıkları güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Kredi, teminat, öz sermaye,

yatırım, katılım ve risk paylaşım araçları gibi mali araçların uygulanmasıyla görevlendirilen her

hangi bir kuruluş, 966/2012 sayılı Mali Tüzük gereksinimlerini yerine getirmeli ve Birlik

amaçlarına, standartlarına ve politikalarına uyum sağlamalıdır. Komisyon, 966/2012 sayılı Mali

Tüzük’te belirtilen tanıtım ve görünürlük önlemleri kapsamında Birliğin mali desteğinin

görünür olması için gerekli tüm adımları atar. Bu adımlar genellikle Birlik fonlarını alanlara

görünürlük gereksinimlerini yerine getirme şartı şeklinde olur. Komisyon, alıcıların bu şartları

yerine getirip getirmediğini gözlemlemekten sorumludur.199

Birlik mali yardımları, Komisyon departmanları, Birlik Delegasyonları ve Yürütme

Ajansları tarafından doğrudan uygulamayla; Üye devletlerle beraber ortak uygulamayla veya

bütçe uygulama görevi verilen kuruluşlar tarafından dolaylı uygulamayla uygulanır. Dolaylı

uygulama kapsamındaki kuruluşlar Birlik dış politikası ile tutarlılık sağlayan bir yönetim

göstereceklerdir. Bu kuruluşlar ayrıca 966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre kendilerine verilen

görevlerin uygulanmasıyla ilgili bir raporu, yapılan harcamaların yer aldığı hesapları ve nihai


common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action, Article 4

121

denetim raporlarını ve yapılan kontrollerin bir özetini her yıl Komisyona sunacaktır. 966/2012

sayılı Mali Tüzüğe göre, etkin ve etkili bir iç kontrol sistemi kuran ve işleyeşini sağlayan, doğru,

tam ve güvenilir bilgi sağlayan bir muhasebe sistemi kullanan, uluslararası kabul görmüş

denetim standartlarında görev yapan bağımsız dış denetçiyle çalışan, Birlik fonlarının

finansmanının sağlanması için uygun kural ve işlemleri uygulayan, alıcılara ardıl yayımlama

ile bilgi sunan ve kişisel verileri yeteri derecede koruyan kuruluşlar dolaylı yönetim

kapsamında seçim kriterlerini yerine getirmiş olur.200

Birlik yardımı, belirli vergi, resim veya harç tahsilatını doğurmaz veya etkinleştirmez.

Uygun durumlarda Birliğin mali yardımlarında uygulanan eylemlerde, vergi, gümrük vergisi

ve diğer mali harcamaların muaf tutulması için üçüncü taraf ülkelerle uygun hükümler

müzakere edilir. Aksi takdirde bu tür vergi ve ücretler 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilen

şartlar altında uygun olacaktır.201 Bu hüküm uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Komisyon

arasından imzalanan IPA II Çerçeve Anlaşması’nda, vergi, gümrük vergisi, ithalat vergisi veya

resmileri veya eş etkiye sahip harçların IPA II kapsamında finanse edilemeyeceği

belirtilmiştir.202

4.4.4. Özel Finansman Hükümleri

Avrupa Komşuluk Aracı (ENI) ve Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (IPA II) kapsamında,

üye devletlerle ortak yönetimde yada üçüncü ülkeler veya uluslararası kuruluşlarla dolaylı

yönetimde sınır ötesi işbirliği programları uygulanabilir. Bu programların mali kuralları,

966/2012 sayılı Mali Tüzüğe uyacak şekilde olacaktır. Komisyon, çok yıllı eylem programları


common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action,

Article 4 201 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down


Article 5 202 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında


122

kabul edebilir. Bu programlar, tekerrür eden eylemlerde en fazla 3 yıl, IPA II kapsamında ise

en fazla 7 yıldır. IPA II programının süresi de 2014-2020 arasını kapsayan 7 yıldır.203

4.4.5 Birliğin Mali Çıkarlarının Korunması

Komisyon, Birlik dış eylemleri uygulanırken, dolandırıcılık, yolsuzluk ve diğer yasa dışı

faaliyetlere karşı Birliğin mali çıkarlarını korumak için gerekli adımları atar. Bu adımlar

genelde etkin kontrol yapma, geri kazanım yapma, yanlış ödenen tutarın geri alınması ve

araçları uygulayan kuruluşlara etkin, orantılı ve caydırıcı mali cezalar verme şeklinde olur.

Ayrıca Komisyon, Komisyon temsilcileri ve Avrupa Sayıştayı, Birlik fonlarını alan tüm

yararlanıcı, yüklenici ve altyüklenicilerden gerekli dökümanları talep etme ve bu sayede

denetim yapma hakkına sahiptir.204 Komisyon ve Avrupa Sayıştayı, 966/2012 sayılı Mali Tüzük

kapsamında yukarıda bahsedilen belge talep etme ve denetim hakkına sahiptir.

4.5. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 447/2014 Sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü

Üzerine Etkileri

4.5.1. Ana Fikir ve IPA Yardımı Uygulamasının Genel Çerçevesi

447/2014 sayılı IPA II uygulama tüzüğü, 231/2014 sayılı IPA II tüzüğü yeknesak

şartlarını, 236/2014 sayılı AB dış yardım finansmanı uygulama kurallarının detaylı kurallarını

ve ayrıca “Bölgesel ve Yerel İşbirliği” politika alanındaki sınır ötesi işbirliğine dair özel

kuralları, uygulama yöntemleri, mali yönetim, izleme, değerlendirme ve raporlama, şeffaflık ve

IPA II yardımının görünürlüğü açısından belirlenen özel kuralları ortaya koyar.205



Article 6 204 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down


Article 7 205 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing

Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II), Article 1

123

Mülkiyet ilkesi gereğince IPA II yardımının programlanması ve uygulanması IPA II

yararlanıcısına aittir. IPA II yararlanıcısı, strateji planlama, programlamanın koordinasyonu,

uygulama takibi ve IPA II yardımının değerlendirilmesi ve raporlaması konularında

Komisyon’un ana muhatapı olacak bir Ulusal IPA Koordinatörü (NIPAC) atayacaktır. NIPAC,

IPA II yararlanıcısının ulusal yönetiminden seçilecek üst düzey bir temsilci olacaktır.

Komisyon ve IPA II yararlanıcısı, katılım öncesi yardım ve ulusal fonların yönetilmesi

hususunda hayati öneme sahip olan kamu mali yönetim konusunda müzakereler yapacaktır. Bu

bağlamda Komisyon, IPA II yararlanıcısına ait yönetimin açık ve düzenli kamu mali yönetim

sistemi ilkelerine uygunluğunu değerlendirir ve kısmen veya tamamen bir eksik tespit edilirse

gerekli önlemlerin alınmasını kabul eder.206

Komisyon ve IPA II yararlanıcısı, yönetim, kontrol, denetim, izleme, değerlendirme ve

raporlama gibi konuların netleştirildiği bir çerçeve anlaşması imzalarlar. Çerçeve anlaşması,

belirli politika alanlarında veya programlarda IPA II desteğinin yönetimi ve uygulanması için

özel hükümler içeren sektörel anlaşmalarla tamamlanabilir. Çerçeve ve sektörel anlaşmalar,

IPA II kapsamında yararlanıcı ülkede kurulacak yapı ve otoritelerin görev ve sorumluluklarını,

verilen bütçe uygulamasının izlenmesi, durdurulması ve feshedilmesini, IPA II yardımında

Birlik katkısı ve oranlarını, satın alma, hibe ve diğer alım prosedürlerini, vergi, gümrük ve diğer

masraflar hakkında kuralları, hesap incelenmesi, mali düzeltmeler ve kullanılmayan fonların

geri alınmasını, dolandırıcılık ve diğer düzensizliklere karşı Birliğin mali çıkarlarının

korunmasını ve şeffaflık, görünürlük, bilgi ve yayımlama gereksinimlerini içerir. Satın alma,

hibe ve diğer alımlara ilişkin kural ve prosedürler 236/2014 sayılı AB dış yardım finansmanı

uygulama kurallarında belirtildiği üzere 966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre yapılır. Ayrıca

şeffaflık, Birlik görünürlüğü, alıcılara başarılı yada başarısız olduklarına dair bilgi verilmesi ve

her türlü yayımlama 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilen ilkeler ve kurallar doğrultusunda

yapılır.207

206 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing

Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-

accession assistance (IPA II), Article 4 207 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing


124

Programların kabulü ile ilgili Komisyon kararları, finansman kararı oluşturmak için

gerekli şartları yerine getirecektir. Bu şartlar 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilmiştir. Buna

göre; Finansman kararı, takip edilen hedefleri, beklenen sonuçları, uygulama yöntemlerini ve

toplam miktarı açıkça belirtecektir. Ayrıca finanse edilecek eylemlerin bir tanımını, her bir

eylem için ayrılan miktarı ve son olarak bir gösterge niteliğinde uygulama programını

içermelidir.

4.5.2. IPA II Yararlanıcıları ile Dolaylı Yönetim

IPA II yararlanıcıları tarafından kurulan NIPAC, NAO ve program otoriteleri ve NAO

tarafından kurulan yönetim otoriteleri, denetim otoritesi tarafından yapılan bağımsız bir dış

denetime tabi olur. Bu şart 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te dolaylı yönetim kapsamında yerine

getirilmesi gereken şartlardan biridir. Buna göre, denetim yapılırken uluslararası kabul görmüş

denetim standartlarına uyulmalı ve denetçilerin bağımsızlığına zarar verebilecek işlemlerden

kaçınılmalıdır. Ayrıca IPA II yararlanıcısı, denetim otoritesinin yeterli yetkinlik, bilgi ve

deneyime sahip olmasını sağlamalıdır.208

Komisyon, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere IPA II yararlanıcısıyla bir

finansman anlaşması imzalayarak bütçe uygulama görevlerini devreder. IPA II yararlanıcısı,

Birliğin mali çıkarlarını 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtlen şartlara eşdeğer düzeyde

koruyacağı garantisini verir ve etkili bir iç kontrol sisteminin sağlanması için gerekli yapıları

oluşturur.209

NAO, IPA II yararlanıcısı adına Komisyon’a bütçe uygulama görevlerini yerine getirme

talebinde bulunmaktan sorumludur. Bu talepte bulunulmadan önce, uygulama ve yönetim

otoritelerinin 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilen etkin ve etkili bir iç kontrol sistemi

kurma, doğru, tam ve güvenilir bir muhasebe sistemi kullanma ve hibe, satın alma ve mali





125

araçlar için uygun kural ve prosedürleri uygulama şartlarını yerine getirdiğinden emin olur.

Komisyon bütçe uygulama görevini yararlanıcıya vermeden önce yukarıda belirtilen şartların

yerine getirilip getirilmediğini ön değerlendirme kapsamında kontrol eder ve gerekli kanıtları

toplar.210

Komisyon, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere Birliğin mali çıkarlarının

korunmasıyla ilgili olumsuzluklar ve bütçe uygulama görevi esnasında ortaya çıkan usulsüzlük

ve dolandırıcılık olayları kapsamında gerekli gözlemlerini yaptıktan sonra IPA II

yararlanıcısının üzerine düşen görevleri yapmadığını tespit ederse finansman anlaşmasını

askıya alma veya iptal etmede dahil olmak üzere gereken tüm önlemleri alır.

4.5.3. Mali Yönetim

966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre Komisyon ve IPA II yararlanıcısı tarafından finansman

anlaşması imzalanmadan fon kullanımı mümkün olmamaktadır. Bu bilgi ışığında, ilgili

finansman anlaşması resmiyet kazanmadan önce IPA II yararlanıcısı tarafından imzalanan

sözleşmeler ve ekler, yapılan harcamalar ve ödemeler AB fonlarıyla karşılanmak için uygun

olmayacaktır.211

4.5.4. Değerlendirme ve Raporlama

IPA II yardımının uygunluğunu, kalitesini, verimliliğini, etkinliğini, Birlik katma

değerini, tutarlılığını ve ilgili politika diyaloğu ile sinerjisini geliştirmek amacıyla

değerlendirmeler yapılacaktır. Değerlendirmeler, politika, strateji, sektör, programlama ve

operasyon düzeyinde yapılacağı gibi ülke veya bölge düzeyinde de yapılabilir.212 Bu







126

değerlendirmeler, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere Komisyon’un sağladığı bir

rehber doğrultusunda ön ve ardıl şekilde ve karar alma süreçlerinin iyileştirilmesi amacıyla

yapılır. Bu değerlendirmeler önemli harcamalar yapılan tüm program ve faaliyetler için

yapılacaktır. Değerlendirme sonuçları, AP, Konsey ve harcama yapan idari makamlara

iletilecektir.

IPA II faydalanıcısı, izleyen mali yılın 15 Şubat tarihine kadar, 966/2012 sayılı Mali

Tüzük’te belirtilen görevlerin uygulanması hakkında yıllık raporu, yıllık mali rapor veya

açıklamayı, yıllık yönetim beyannamesi ve nihai denetim raporlarının bir özetini Komisyon’a

sunar. Yukarıda belirtilen belgelere izleyen mali yılın 15 Mart tarihine kadar sunulucak olan bir

denetim görüşü eşlik eder.213

4.5.5. Şeffaflık ve Görünürlük

IPA II yardımını uygulayan her bir aktör, bilgi sağlama, yayımlama, şeffaflık ve

eylemlerin uygun şekilde görünür olması konularında gereksinimleri yerine getirmelidir. IPA

II yararlanıcısı, dolaylı yönetim kapsamında Birlik fonlarını alan alıcıların bilgilerini

yayımlamaktan sorumludur. Bu bilgiler, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere alıcı

ismi, alıcı adresi, verilen tutar ve tedbirin doğası ve amacı hakkındadır. Ayrıca program

otoriteleri, alıcıya isminin yayım listesine eklendiğine dair bilgi verilmesini sağlar. Listeye

eklenen her bir bilgi Avrupa Komisyonu’nun 45/2001 sayılı Tüzüğünde belirtilen şartlara göre

işlenir.214



accession assistance (IPA II),Article 23 214 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing


127

4.6. 966/2012 Sayılı AB Mali Tüzüğünün IPA II (2014-2020) Dönemi Türkiye İçin

Hazırlanan Strateji Belgesi Üzerine Etkileri

Türkiye için hazırlanan Strateji belgesi, IPA II yardımının amaçlarını ve önceliklerini

belirlerken yeni sektör paylaşımını da ortaya koymuş ve Türkiye için sektör ve altsektörler

belirlemiştir. Bu kapsamda, söz konusu strateji belgesi, mali konu ve kurallara atıf yapmazken

daha çok Türkiye’nin AB üyeliği yolunda önceliklere ve ihtiyaç duyulan alanlara

odaklanmıştır. Belgenin büyük kısmı sektörlere odaklanmıştır. Bu kapsamda, sektör ihtiyaçları

ve kapasiteleri, amaçlar, sonuçlar, eylemler ve göstergeler ve söz konusu riskler açıklanmıştır.

Türkiye için hazırlanan Strateji Belgesi, Türkiye'ye katılım yolunda destek vermek için

2014-2020 dönemi AB mali yardımının önceliklerini belirlemektedir. Bu Strateji Belgesi, Mali

yardımın en çok ihtiyaç duyulduğu ve Türkiye'nin katılım kriterlerini karşılamasına yardımcı

olmak için en yararlı olan önemli alanları belirlemek için genişleme politikası çerçevesinde

belirlenen politik öncelikleri kullanır. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II), AB üyeliğine

doğru ilerlemeye yönelik reformların uygulanmasında AB desteğinin sağlanmasına yönelik

temel finansal araçtır. IPA II altında gerçekleştirilen mali araçlar, 4 adet belirli hedefi

amaçlamaktadır. Bu amaçlar şunlardır:

Politik reformların desteklenmesi.

Ekonomik, sosyal ve bölgesel kalkınmanın desteklenmesi.

Yararlanıcı ülkenin, Birlik müktesebatı ile kademeli olarak uyumlaştırılmasını

destekleyerek AB üyeliğinden kaynaklanan gelecekteki yükümlülükleri yerine

getirme yeteneğini güçlendirmek.

Bölgesel bütünleşmeyi ve yerel iş birliğini güçlendirmek.

AB’nin mali yardımlarının etkisini artırmak için, IPA II mali yardımları erişim kriterlerini

sağlamada en çok ihtiyaç duyulan reform ve yatırım alanları üzerinde yoğunlaşacak ve

128

Türkiye'nin bu ihtiyaçları karşılama becerisini dikkate alacak şekilde uyarlanacaktır ve

yukarıda belirtilen 4 ana hedefin karşılanmasına uygun bir şekilde planlanacaktır.215

Türkiye için Strateji Belgesi kapsamında IPA II döneminde belirlenmiş sektörler

mevcuttur. IPA II mali yardımının belirlenen 4 temel amacının gerçekleştirilmesi için stratejik

çok yıllı programalama aracılığıyla mali yardımlar bu sektörlere yönlendirilecektir.

Tablo 4.1. : Türkiye için belirlenmiş IPA II Dönemi Sektör ve Altsektörleri

Sektör

No

Sektör Altsektör

1 Demokrasi ve Yönetim 1.1. Sivil Toplum

2 Hukukun Üstünlüğü ve Temel Haklar 2.1. Yargı ve Temel Haklar

2.2. İçişleri

3 Çevre, İklim Çalışmaları ve Enerji -

4 Ulaştırma -

5 Rekabetçilik ve Yenilikçilik, Tarım ve Kırsal

Kalkınma

-

6 Eğitim, İstihdam ve Sosyal Politikalar -

7 Bölgesel ve Yerel İşbirliği -

Avrupa Komisyonu’nun 2018 stratejisine göre öncelikle temel reformların ele alınması

gerekmektedir. Bu gereklilik Türkiye için, demekrasi ve yönetime, huhukun üstünlüğü ve temel

haklara ve sosyoekonomik kalkınmanın teşvik edilmesine her zamankinden daha çok

odaklanma anlamına gelmektedir. IPA II yardımı Türkiye için iki sütun altında toplanacaktır.

Bunlar, “Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü” ve “Rekabetçilik ve Büyüme” dir.216

215 Revised Country Strategy Paper for Turkey,(2014-2020), Page 4 216 Revised Country Strategy Paper for Turkey,(2014-2020), Page 16

129

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

5.1. Sonuçlar

Türkiye Cumhuriyeti’nin, Avrupa Birliği’ne aday ülke statüsüyle Katılım Öncesi

Yardım Aracı (Instrument for Pre-accession Assistance-IPA) II Dönemi (2014-

2020) için yararlanıcı ülke konumunda olması

Ulaştırma sektörü, IPA II dönemi kapsamında sektör bazlı yaklaşım sonucunda ülkemiz

için belirlenen sektörlerden biridir. T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ulaştırma

Sektörel Operasyonel Programı sıfatıyla sözleşme ve ihale makamıdır. IPA fonları

kullanılırken tezin üçüncü bölümünde de belirtildiği üzere 966/2012 sayılı AP ve

Konsey Tüzüğü temel kaynak kabul edilmiş ve bu minvalde IPA II mevzuatı

hazırlanmıştır. IPA II dönemi için Finansman ve Çerçeve Anlaşmaları imzalanmış ve

yardımın kapsam ve kuralları belirlenmiştir.

Sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine riayet edilmesi

Bilindiği üzere Türkiye, IPA fonlarını “Dolaylı Uygulama” kapsamında

kullanmaktadır. Dolaylı uygulama kapsamında Avrupa Komisyonu ve yararlanıcı

arasında yapılan ilk işlem bir Finansman Anlaşması imzalanması olur. Bu anlaşma ile

yararlanıcı ülke bütçe uygulama görevlerini devralır. Komisyon bütçe uygulama

görevlerini yararlanıcıya verirken fonların yerinde ve amacına uygun kullanılmasından

emin olmak amacıyla bazı şartların yerine getirilmesini talep eder. Bu şartlar, Birlik

fonlarını ve bütçe garantilerini uygulayan ülke ve kurumların sağlam mali yönetim,

şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine riayet etmeleridir. Bu üç ilkeye hem

966/2012 sayılı Mali Tüzük’te hemde IPA II dönemi mevzuatı kapsamında sıkça yer

verilmiş ve atıf yapılmıştır. Sağlam mali yönetim ilkesi kapsamında, kaynakların doğru

zamanda, uygun miktar ve kalitede ve en uygun fiyatla sunulmasını amaçlayan

ekonomilik ilkesi, kullanılan kaynaklar ile amaçlanan hedefler arasındaki ilişkiyi

gösteren verimlilik ilkesi ve amaçlanan hedeflere ulaşılma derecesini gösteren etkililik

130

ilkesi önem arz etmektedir. Ayrıca sağlam mali yönetim kapsamında, ön ve geriye

dönük olarak yapılan değerlendirmeler önemlidir. Ön değerlendirmelerle fon

kullanımında yapılacak olası hataların asgari seviyeye indirilmesi amaçlanmaktadır.

Geriye dönük değerledirmeler ise yürütülen program ve eylemlerin performansını

ölçmek için yapılır. Sağlam mali yönetim ilkesinin diğer önemli unsurlarından biri de

etkili ve verimli bir iç kontrol yapısının oluşturulmasıdır. İç kontrol sistemi, usulsüzlük

ve dolandırıcılık olaylarını önlemeye, tespit etmeye ve düzeltmeye yardım etmektedir.

Bahsedilen bu amaçlardan da anlaşılacağı üzere sağlam mali yönetim ilkesi, IPA fonları

kullanılırken dikkate alınacak temel ilkelerin başında gelmektedir. Bütçe uygulama

görevinin alınması için gerekn şartlardan diğeri ise şeffaflık ilkesidir. IPA II

yararlanıcısı şeffaflık ilkesi gereğince yaptığı tüm ihale, hibe verme ve ödül işlemlerinin

duyurularını mümkün olan en geniş ölçüde yapmalı ve alıcılar hakkındaki bilgileri

internet sitelerinden yayımlamalıdır. Ayrıca IPA II yararlanıcısı, Birlik’ten almış olduğu

fonları ve sektör başına düşen fon miktarlarını yetkili kurumun internet sitesinde ve

Resmi Gazetesi’nde yayımlamalıdır. Bu şartlardan sonuncusu ise ayrımcılık yapmama

ilkesidir. Ayrımcılık yapmama ilkesi, temelde benzer durumda olan bireylerin benzer

muamele görmeleri ve hiçbir bireyin sahip olduğu belirli bir özellik nedeniyle ayrıcalık

sahibi olmamasıdır. Ayrıca, IPA II yararlanıcısının yaptığı ihale, hibe verme ve ödül

işlemlerine gerekli şartları sağlayan tüm gerçek ve tüzel kişilerin başvurabilmesi

anlamına gelmektedir. Bu ilke aynı zamanda usulsüzlüklerle mücadele kapsamında

önemli olduğu için sağlam mali yönetim ilkesiyle bağlantısı bulunmaktadır.

İç kontrol çerçevesinin oluşturulmasına ve Kamu İç Mali Kontrolü (KİMK)’ne

özen gösterilmesi

Bütçe uygulama görevini alabilmek için gerekli şartlardan birisi olan iç kontrol

çerçevesi, birbiri ile bağlantılı beş bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenler, kontrol

ortamı, risk yönetimi, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim ve son olarak izlemedir. Bu

bileşenler, iç kontrol konusunda önerilen yaklaşımları tanımlamakla birlikte iç

kontrolün değerlendirilebileceği bir temel sağlar. Bileşenler, bir organizasyonun

131

işlemlerinin tüm yönleri için uygulanabilir.217 Yukarıda belirtilen iç kontrol çerçevesi,

Kamu İç Mali Kontrolü (KİMK) kapsamında yer almaktadır. KİMK, sağlam mali

yönetim, şeffaflık, etkinlik, etkililik ve tutumluluğa uymak amacıyla uygulanan mali

kontrol sistemlerinin bütünüdür. KİMK, AB aday ülkeleri mali kontrol sistemlerinin

değerlendirilmesine ilişkin kriterlerden biridir. Bu kapsamda iç kontrol çerçevesinin

oluşturulması ve geliştirilmesi KİMK açısından önemlidir.

KİMK Politika Belgesinin Güncelleştirilmesi

Türkiye Cumhuriyeti ve AB arasında müzakereleri süren “Mali Kontrol” başlıklı 32.

Fasıl kapsamında dört temel politika alanı vardır. Bu alanlar; KİMK, Dış Denetim, AB

Mali Çıkarlarının korunması ve Euro’nun sahteciliğe karşı korunmasıdır. Yukarıdaki

paragrafta tanımı verilen KİMK, üç temel ilkeye dayanır. Bunlar; güvenilir mali

yönetim ve kontrol sistemleri ile desteklenen yönetsel hesap verebilirlik, merkezi

olmayan ve bağımsız iç denetim ve mali yönetim ve kontrol ile iç denetim sistemlerinin

merkezi uyumlaştırılmasıdır. Bu fasıl kapsamında aday ülkelerin, KİMK reformuna

ilişkin gerçekçi takvime sahip kısa ve uzun vadeli hedefleri içeren Eylem Planı ile

birlikte bir Politika Belgesi hazırlaması gerektiği belirtilmiştir. Bu yükümlülük

uyarınca, KİMK Politika Belgesi 2012 yılında Türkiye’deki mevcut iç kontrol

sisteminin uluslararası standartlarla karşılaştırılarak güçlü ve zayıf yönlerinin tespit

edilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Ancak Avrupa Komisyonu’nun 2018 yılı Türkiye

raporunda, Türkiye’nin mali kontrol alanında oldukça hazırlıklı olduğu belirtilmesine

karşılık, KİMK politika belgesinin 2012’de hazırlanmış olduğu ve bu alandaki stratejik

çerçevenin güncellenmesi gerektiği belirtilmiştir.

217 Welcome to World of PIFC 2006, Page 43

132

5.2. Öneriler

IPA II Fonlarını Uygulamakla Görevli Program Otoritelerinde Bulunan Birim ve

Altbirimlerin Sahip Olduğu İş Tanımlarına En Uygun Meslek Gruplarının

Belirlenmesi ve Personel Alımında Bu Meslek Gruplarına Öncelik Verilmesi

İç kontrol çerçevesi bileşenlerden ilki olan kontrol ortamı, etik davranış ve dürüstlük

politikasının oluşturulması, astlara verilen görevlerin yönetim tarafından desteklenmesi,

yapıların, raporlama kanallarının, yetki ve sorumluluklarının oluşturulması, personel

planlaması, işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve değerlendirme ve son olarak verilen

görev ve sorumluluklar için hesap verebilirlikten oluşmaktadır. Personel planlaması

başlığı altında işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve değerlendirme konusuna dikkat

çekilmiştir ve hedeflere ulaşmak için tüm kademelerde nitelik ve nicelik olarak yeterli

sayıda personelin yer alması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, IPA II fonlarını

uygulamakla görevli program otoritelerinde bulunan birim ve alt birimlerin sahip

olduğu iş tanımlarına en uygun meslek gruplarının belirlenmesi ve personel alımı

yapılırken bu meslek gruplarına öncelik verilmesi önerilmektedir. İkinci bileşen olan

risk yönetimi, hedef belirleme, risk tanımlama, değerlendirme ve müdahale,

dolandırıcılık riski ve iç kontrol sistemini etkileyen değişikliklerin tanımlanması ve

değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Üçüncü bileşen kontrol faaliyetleri olup bu bileşen

kapsamında kontrol faaliyetlerinin seçilmesi ve geliştirilmesi, güvenlik kontrol

faaliyetleri ve kontrol faaliyetlerine ilişkin politikalar ve usüller belirtilmiştir. Bilgi ve

iletişim bileşeni kapsamında iç kontrole ilişkin bilgilerin paylaşılması, iç ve dış

iletişimin yapılması bilgileri verilmiştir. İç kontrol çerçevesinin izlenmesi ise sürekli ve

özel izleme ile mevcut eksikliklerin değerlendirilmesi, kaydedilmesi ve bildirilmesi

hususunu belirtmiştir.

133

Program Otoritelerinde Görev Yapan Personellerin Çalıştıkları Birimlerin

Mesleki Bilgi ve Becelerine Göre Seçilmesi ve Uzmanlık Alanlarına Göre Eğitim

Programları Hazırlanması

Avrupa Komisyonu 2018 yılı Türkiye Raporunda, program otoritelerindeki yüksek

seviyede personel değişimi, deneyim eksikliği ve işlerin düşük sahiplenmesi fonların

daha düşük seviyede kullanılmasına ve operasyonlarda gecikmelere yol açtığından

bahsedilmektedir. Bu durum IPA II yararlanıcısı ülkenin uyması gereken iç kontrol

çerçevesi kontrol ortamı bileşenine göre giderilmesi gereken bir eksikliktir. Kontrol

ortamı bileşenin “Personel planlaması, işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve

değerlendirme” alt başlığı altında nitelik ve nicelik olarak yeterli personelin bulunması

ve sorumluluk kapsamlarının belirlenmiş olması gerektiği belirtilmiştir. Bu ifadelerden

yola çıkarak program otoritelerindeki personelin çalıştığı birimin mesleki bilgi ve

becerilerine göre seçilmesi, personel rotasyonuna mümkün olduğu kadar gidilmemesi

ve her personele uzmanlık alanlarına göre temelden başlayarak ileri düzeye kadar eğitim

verilmesi önerilmektedir.

IPA Fonlarının Yönetiminde Görev Alan Otorite ve Yapıların Görev ve

Sorumluluklarına Dair Açık ve Net bir Ulusal Mevzuat Çıkarılması

966/2012 sayılı Mali Tüzüğün “Bütçe Uygulamasının İç Kontrolü” maddesi altında

verimli bir iç kontrol sisteminin oluşması için çeşitli unsurlara ihtiyaç duyulduğu ve bu

ihtiyaçlardan birinin de politikaların altında yatan açık ve net bir mevzuat olduğu

belirtilmiştir. Ancak Avrupa Komisyonu’nun 2018 yılı Türkiye Raporunda, bütçe

uygulama görevi verilen program otoritelerinini görev ve sorumluluklarının net

olmadığı ve NIPAC’ın uygulamaya ilişkin koordine görevini daha iyi yapması

gerektiğinden bahsedilmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de IPA fonlarının kullanılmasında

görev alan program otoriteleri ve diğer yapıların görev ve sorumluluklarının belirlendiği

açık ve net bir ulusal IPA mevzuatı çıkarılması önem arz etmektedir.

134

AB Türkiye Delegasyonu’nun Ön Kontrol Kapsamında Dosya İnceleme Görevine

Dair Belirli Bir Zaman Sınırı Getirilmesi İçin Avrupa Komisyonu’na Girişimde

Bulunulması

966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre dolaylı olarak uygulanan eylemler, Komisyon ve

Birlik Delegasyonlarının sıkı bir incelemesine konu olmaktadır. Bu hükümden yola

çıkarak IPA II yararlanıcısı ülkelerin program otoritelerinin hazırlamış olduğu ihale

dökümanları ve diğer teknik dökümanlar Birlik Delegasyonları tarafından ön kontrole

tâbidir. AB Türkiye Delegasyonu’nun dosya incelemesine dair belirli bir süre sınırının

olmaması, ihale planlarının etkilenmesine ve gerçekçilikten uzaklaşılmasına neden

olmakla birlikte, IPA II dönemi için yapılan harcama tahminlerini de olumsuz yönde

etkileyebilmektedir. Bu durum ise harcamalar için ihtiyaç duyulan tutarların AB

Komisyonundan erken talep edilmesine ve harcama gerçekleşme yüzdelerinin

düşmesine neden olabilmektedir. Zaman ve tutarlardaki bu sapmaların ise ihale ve

ödeme takvimlerindeki aksaklıklar olduğu görülmektedir. AB Türkiye Delegasyonu’na

gönderilen ihale ve diğer teknik dökümanların incelenmesine dair belirli bir zaman

sınırının olmaması ihale takviminde sapmalara yol açabilmekte ve buna bağlı olarak

harcama tahminlerinin de sürekli değişmesine sebep olabilmektedir. Bahsedilen bu

durumlardan yola çıkarak, ihale takvimi ve fon taleplerinin daha sağlıklı yapılmasını

sağlamak üzere AB Delegasyonu’nun ön kontrol kapsamında dosya inceleme görevine

dair belirli bir zaman sınırının getirilmesi için Avrupa Komisyonu’na girişimde

bulunulması önerilmektedir.

Program Otoritelerinin EDES Veritabanına Erişim Hakkı Elde Edebilmesi İçin

Avrupa Komisyonu’na Girişimde Bulunulması

966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği gibi Komisyon, Birliğin mali çıkarlarını

korumak için katılımcılar ve alıcılar üzerinde uygulama amacıyla erken tespit ve ihraç

sistemi (EDES) kurmalı ve işletmelidir. EDES veritabanı sayesinde AB fonlarıyla

yürütülen satın alma ve hibe prosedürlerinde ihraç durumunda olan aday ve teklif

verenler tespit edilip söz konusu süreçlerin dışında bırakılmaktadır. IPA II yararlanıcısı

135

olarak ülkemizde ise, IPA fonları uygulanırken ihale süreçlerinde Komisyon tarafından

kurulan EDES sistemine program otoriteleri erişim sağlayamamaktadır. Bunun yerine

ön kontrol esnasında AB Türkiye Delegasyonu’na gönderilen değerlendirme raporunda

söz konusu aday ve teklif verenlerin ihraç durumunda olup olmadığının kontrol edilmesi

talep edilmektedir. Yani ön kontrole tâbi dolaylı uygulama kapsamında program

otoritelerinin değil AB Delegasyonu’nun EDES sistemine erişim hakkı bulunmaktadır.

Buna karşın AB Dış Eylemleri İçin Satın Alma ve Hibeler Uygulama Rehberi (PRAG)

değerlendirme raporu eki taslağında, değerlendirme komitesi üyelerinin önerilen teklif

veren veya konsorsiyum üyelerinin EDES’de ihraç durumunda olmadığından emin

olması gerektiği ve dolaylı uygulama kapsamında sözleşme makamı’nın EDES’e erişim

hakkı yoksa bu durumun Komisyon’un bir temsilcisi tarafından doğrulanması gerektiği

belirtilmiştir.218 Dolaylı uygulama kapsamında ülkemizde bu temsilcinin AB Türkiye

Delegasyonu olduğu anlaşılmakla birlikte değerlendirme komitesi’nin ihraç durumuyla

ilgili sorumluluğunun olması fakat EDES erişim hakkı olmaması birbiriyle

çelişmektedir. Bu kapsamda Program Otoriteleri’nin EDES’e kısıtlıda olsa erişim hakkı

getirilmesine dair Avrupa Komisyonu ile müzakere edilmesi önerilmektedir.

218 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Annex D7 Evaluation Report, Page 8

136

6. TEZ ÇALIŞMASININ T.C. ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI

FAALİYETLERİNE SAĞLAYACAĞI KATKILAR

PROGRAM OTORİTELERİNDE ÇALIŞAN AVRUPA BİRLİĞİ UZMAN

YARDIMCILARINA YÖNELİK EĞİTİM PROGRAMLARI HAZIRLANMASI

Açıklama:

IPA II yararlanıcısı ülkelerin bütçe uygulama görevi alabilmesi için gereken şartlardan

birisi iç kontrol çerçevesinin oluşturulmasıdır. İç kontrol bileşenlerinden biri olan

kontrol ortamının “Personel planlaması, işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve

değerlendirme” başlığında hedeflere ulaşmak için tüm kademelerde, yeterli sayıda

ve nitelikli personelin yer almasının sağlanması gerektiği belirtilmiştir.

Avrupa Komisyonu 2018 Türkiye raporunda program otoritelerindeki personel

değişimi, deneyim eksikliği ve işlerin düşük sahiplenmesinden bahsedilmiş ve bu

durumların fonların daha düşük seviyede kullanılmasına ve operasyonlarda gecikmelere

yol açtığına değinilmiştir.

Program otoritelerinde genellikle AB uzmanı ve uzman yardımcıları görev almaktadır

ve personel talebi yapılırken de AB uzman yardımcısı talep edilmektedir. AB uzman

yardımcıları, 05.11.2013 tarih ve 28812 sayılı “Bakanlıklar ve Başbakanlık Bağlı

Kuruluşları Avrupa Birliği Uzmanlığı Yönetmeliği” kapsamında istihdam edilir ve

yetiştirilir.

Öneri-1:

“05.11.2013 TARİH VE 28812 SAYILI BAKANLIKLAR VE BAŞBAKANLIK

BAĞLI KURULUŞLARI AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI YÖNETMELİĞİ”

KAPSAMINDA “UZMAN YARDIMCILARININ YETİŞTİRİLMESİ” BAŞLIKLI 18.

MADDEDE YER ALAN UZMAN YARDIMCILARINA YÖNELİK 3 YILLIK

YETİŞTİRME PLANI HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI

137

18. maddenin 2. ve 3. fıkralarında “Uzman yardımcılarının yetiştirilmesi için insan

kaynaklarıyla ilgili birimce, üç yıllık bir süreyi kapsayan özel çalışma ve yetiştirme planı

hazırlanır ve uygulanır.

Çalışma ve yetiştirme planı;

a) Uzman yardımcılarına, Avrupa Birliği alanında uzmanlaşabilmeleri için gerekli tanım,

kavram, yöntem ve uygulamalara ilişkin asgari temel bilgilerin ve kurumsal kültürün

kazandırılmasını,

b) Mesleki mevzuat ve bu mevzuatın uygulanmasına ilişkin bilgi ve becerilerin

edinilmesini,

c) Yazışma, rapor yazma, inceleme ve araştırma konularında gerekli bilgi ve yeteneğin

kazandırılmasını,

ç) Bilimsel çalışma ve araştırma alışkanlığının kazandırılmasını,

d) Bilgisayar ve teknoloji kullanım becerilerinin geliştirilmesini,

e) Uzmanlık mesleğinin gerektirdiği davranış ve yetkinliklerin kazandırılmasını,

f) Yabancı dil bilgilerinin geliştirilmesini,

g) Yurtiçi veya yurtdışında görevleri ile ilgili konferans, seminer ve benzeri programlara

katılım sağlanarak deneyim kazandırılmasını, sağlamaya yönelik programları kapsar.”

açıklamaları yer almaktadır.

Söz konusu üç yıllık süreyi kapsayan özel çalışma ve yetiştirme planı, uygulamada

Bakanlığımızda hayata geçirilmemiştir. Bu eksikliğin giderilmesi için gerekli

yazışmaların Bakanlığımızın insan kaynakları birimiyle yapılması ve eğitim planının

gerçekleştirilmesi önerilmektedir.

Öneri-2:

BAKANLIKLARIN IPA BİRİMLERİNDE ÇALIŞAN UZMAN

YARDIMCILARINA VERİLECEK EĞİTİMLER HAKKINDA “05.11.2013 TARİH VE

28812 SAYILI BAKANLIKLAR VE BAŞBAKANLIK BAĞLI KURULUŞLARI

AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI YÖNETMELİĞİ” 18. MADDESİNE FIKRA

EKLENMESİ

Bakanlıkların IPA birimlerinde görev alan AB Uzman Yardımcılarının AB Mali

Yardımı alanında daha iyi bilgi donanımına sahip olmasını sağlamak için söz konusu

138

05.11.2013 tarih ve 28812 sayılı Bakanlıklar ve Başbakanlık bağlı kuruluşları Avrupa

Birliği Uzmanlığı yönetmeliğinin 18. Maddesine aşağıda gösterilen 4 numaralı fıkranın

eklenmesi önerilmektedir.

“Bakanlıkların Avrupa Birliği mali yardımlarını yöneten birimlerinde çalışan AB

Uzman yardımcılarının bilgi ve kapasitelerinin yükseltilmesi amacıyla Bakanlıkların insan

kaynakları birimlerince 6 aylık bir eğitim programı hazırlanır. Söz konusu eğitim programı:

a) Genel IPA çerçevesi,

b) IPA paydaşlarının görev ve sorumlulukları,

c) IPA mevzuatı,

d) AB hukuku,

e) Gizlilik ve usulsüzlük,

f) AB ihaleleri için uygulama rehberi (PRAG)

konularını kapsar.”

Öneri-3:

ULAŞTIRMA SEKTÖREL OPERASYONEL PROGRAMI KAPSAMINDA IPA II

DÖNEMİNDE GEÇERLİ OLAN PROGRAM UYGULAMA REHBERİ (PIM) E

BÖLÜMÜ 9 NUMARALI INDUCTION BAŞLIĞINDA YER ALAN EĞİTİM

KONULARINA YENİ KONULAR EKLENMESİ

E.9. başlığında yeni başlayan personeller için uyum ve eğitim programı hazırlanması

gerektiği belirtilmiş ve başlangıç eğitimi olarak 6 adet konu belirlenmiştir. Bu konular şöyle

sıralanmıştır:

An induction training session shall be organised and shall cover at least the following topics:

Role of the OS in the implementation of the IPA,

Operational procedures and working supports (standard documents, samples, etc)

Code of conduct and ethics

Reporting procedures

Filing system

ICT system.

139

Bu konulara ek olarak yeni başlayan personel için aşağıdaki konu başlıklı eğitimler

eklenmesi önerilmektedir:

IPA II Legislation (Framework Agreement, Financing Agreement, IPA II Regulation,

IPA II Implementing Regulation, EU Financial Regulation )

General Practical Guide (PRAG)

IPA II Manual (PIM, POG and Annexes)

Specific English terms training about EU law and IPA

Tasks and responsibilities of the IPA stakeholders

140

AB TÜRKİYE DELEGASYONU’NUN ÖN KONTROL KAPSAMINDA DOSYA

İNCELEME GÖREVİNE DAİR ZAMAN SINIRI GETİRİLMESİ

Açıklama:

Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa Birliği’ne aday ülke olarak AB mali fonlarından dolaylı

yönetim kapsamında faydalanmaktadır.

Dolaylı yönetim kapsamında uygulanan eylemler Avrupa Komisyonu ve AB

Delegasyonlarının ön incelenmesine tâbi olmaktadır.

Sözleşme makamı, bir ihale sürecinde AB Delegasyonu’ndan şu aşamalarda ön onay

almaktadır:

Ön bilgi ilanı (Prior Information Notice)

Sözleşme ilanı (Contract Notice)

Değerlendirme komitesi (Evaluation Committee)

İhale dosyası (Tender Dossier)

Kısa liste onayı (Shortlist Approval)

Değerlendirme raporu (Evaluation Report)

Sözleşme dosyası ve ekleri (Contract dossier and annexes)

Sözleşme değişiklikleri (Addendum)

141

Ön kontroller kapsamında dosya inceleme için zaman sınırı getirilmesi:

İhale planlarının öngörülen şekilde yürütülmesini ve gerçekçi olmasını,

İhale planlarına bağımlı olarak yapılan harcama tahminlerinin sağlıklı olmasını,

Harcama tahminlerine bağımlı olarak Avrupa Komisyonu’na yapılacak fon

taleplerinin sağlıklı olmasını sağlar.

Öneri-4:

IPA II FİNANSMAN ANLAŞMASI EK II (GENEL KOŞULLAR), KISIM BİR

(IPA II YARARLANICISININ SÖZLEŞME MAKAMI OLDUĞU FAALİYETLERE

UYGULANAN HÜKÜMLER), 3. MADDEYE KOMİSYON VE TEMSİLCİLERİNİN

GERÇEKLEŞTİRECEĞİ ÖN KONTROLLER KAPSAMINDA UYACAĞI ZAMAN

SINIRLARININ EKLENMESİ

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı

Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (IPA II) Finansman Anlaşması, EK II, Kısım Bir, Madde 3’te

Komisyonun ön kontrol yapabileceği aşamaların kapsamı, ön kontrollerden feragat etme hakkı

ve IPA II yararlanıcısının gerekli bilgi ve belgeleri hazır bulundurma yükümlülükleri

belirtilmiştir. 3. madde kapsamında 2. fıkra olarak belirtilen aşamaların ön kontrolüne

142

dair zaman sınırları eklenmesi önerilmektedir. Önerilen fıkraya yönelik taslak

aşağıdadır:

“Dolaylı yönetim kapsamında Komisyon ve Komisyon’u temsilen Birlik

Delegasyonlarının gerçekleştireceği ön kontroller için zaman sınırı:

a) İhale dosyası (Tender Dossier) ön kontrolü için;

i. Hizmet ve tedarik sözleşmeleri için 30 takvim gününü,

ii. Yapım işi sözleşmeleri için 45 takvim gününü,

b) Değerlendirme raporu (Evaluation Report) ön kontrolü için:

i. Hizmet, tedarik ve yapım işi sözleşmelerinin her biri için 30 takvim gününü,

c) Sözleşme değişiklikleri (Addendum) ön kontrolü için:

i. Hizmet, tedarik ve yapım işi sözleşmelerinin her biri için 30 takvim gününü

geçemez.”

IPA II Finansman Anlaşması Ek II Madde 16 kapsamında IPA II yararlanıcısı ve Avrupa

Komisyonu’nun bu Finansman Anlaşmasının uygulanması ve yorumlanması ile ilgili herhangi

bir anlaşmazlığı birbiriyle danışması gerektiği belirtilmiştir. Bu danışma sonucunda ise

Finansman Anlaşmasının değiştirilme durumu olabileceği belirtilmiştir.

Madde 17’de ise değişikliğin yazılı olarak yapılacağı ve IPA II Yararlanıcısının talep

ettiği değişikliğin Komisyon’a sunulması gerektiği belirtilmiştir.

143

PROGRAM OTORİTELERİNİN ERKEN TESPİT VE İHRAÇ SİSTEMİ

(EDES) VERİTABANINA ERİŞİM HAKKI ELDE EDEBİLMESİ

Açıklama:

Erken Tespit ve İhraç Sistemi, AB’nin mali çıkarlarını tehditlerden korumak için

kurulmuş veritabanıdır ve bu veritabanında AB ihaleleri için risk oluşturan ve ihraç

durumunda olan aday ve alıcıların kayıtları bulunmaktadır.

Bu veritabanı sayesinde, iflas, ödeme aczi, dolandırıcılık, yolsuzluk, vergi borcu, kara

para aklanması ve terör finansmanı gibi eylemler içerisinde olduğu tespit edilen aday ve

alıcıların tespit edilmesi ve ihraç ve para cezası almaları sağlanır.

IPA II Yararlanıcısı olarak ülkemizde AB fonlarının yönetiminde görev alan program

otoritelerinin EDES veritabanına erişim hakkı bulunmamaktadır. Erişim ve kontrol

yetkisi ihale değerlendirme raporu kontrolü esnasında AB Türkiye Delegasyonu

tarafından yapılmaktadır.

Buna karşın AB Dış Eylemleri için Satın Alma ve Hibe Uygulama Rehberi (PRAG)

İhale ve Hibelere Uygulanacak Genel Prensipler isimli 2.5. başlığında sözleşme

makamının AB’nin mali çıkarlarını korumak için gerekli tüm önlemleri alması gerektiği

belirtilmiş ve bu amaçla sağlam mali yönetimi sağlamak ve AB mali çıkarlarını

korumak üzere EDES veritabanının kurulduğu belirtilmiştir.

Ayrıca AB Dış Eylemleri için Satın Alma ve Hibe Uygulama Rehberi (PRAG)

2.6.10.3. başlığı EDES veritabanı kontrolü isimli (C) maddesinde, ihale kazananını

belirlemeden önce sözleşme makamının ihaleye teklif veren aday, firma veya iş

ortaklığının EDES veritabanında kayıtlı olup olmadığını mutlaka kontrol etmesi

gerektiği belirtilmektedir.

Son olarak AB Dış Eylemleri için Satın Alma ve Hibe Uygulama Rehberi (PRAG),

b11, c7, d7 ve e6c numaralı hizmet, tedarik, yapım işi ve hibe sözleşmeleri için

değerlendirme raporları eki taslaklarında program otoritesine bağlı değerlendirme

komitesinin önerdiği teklif veren veya konsorsiyum üyesinin EDES veritabanına kayıtlı

olmadığından emin olması gerektiği ancak dolaylı yönetim kapsamında eğer sözleşme

144

makamının EDES erişim yetkisi yoksa bu işlemin Komisyon’un bir temsilcisi

tarafından yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Öneri-5:

IPA II FİNANSMAN ANLAŞMASI EK II (GENEL KOŞULLAR) KISIM

BİR (IPA II YARARLANICISININ SÖZLEŞME MAKAMI OLDUĞU

FAALİYETLERE UYGULANAN HÜKÜMLER) MADDE 1 (GENEL

İLKELER) 5.FIKRAYA PROGRAM OTORİTELERİNİN EDES

VERİTABANINA ŞARTLI ERİŞİM SAĞLAMASI HAKKINDA ALT METİN

EKLENMESİ

İlgili maddenin 5. Fıkrası kapsamında “Bir aday, teklif veren veya başvuru

sahibinin alım ve hibe usullerine katılmanın dışında tutulması veya akdi

yükümlülüklerini ciddi şekilde ihlal ettiğinin tespit edilmesi halinde IPA II yararlanıcısı

Komisyonu bilgilendirir” metni geçmektedir.

Ayrıca aynı fıkrada “IPA II yararlanıcısı alım ve hibe sözleşmelerini verirken

Kara Liste Veritabanında bulunan bilgileri dikkate alır.” bilgisi yer almaktadır.

Bu metinlerden, IPA II yararlanıcısının bir aday veya başvuru sahibinin ihraç

durumunda olup olmadığını mutlaka kontrol etmesi gerektiği ve açıkça sorumluluk

sahibi olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple 5. fıkraya ek olarak aşağıdaki metnin

eklenmesi önerilmektedir:

“IPA II yararlanıcısına, alım ve hibe sözleşmelerini verirken kullanması

amacıyla Komisyon tarafından kurulan ve işletilen Erken Tespit ve İhraç Sistemi

Veritabanına erişim hakkı sağlanır. IPA II yararlanıcısı, kişisel verilerin işlenmesine

istinaden bireylerin korunması ve bu verilerin serbest dolaşımı hakkındaki 18 Aralık

2000 tarihli ve (AT) 45/2001 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü’nde

öngörülen şekilde yeterli veri koruma tedbirlerini uyguladığını doğrulama da dahil

olmak üzere gerekli tedbirleri alır.”

145

KAYNAKÇA

Yararlanılan Tezler

DİNÇ, G. (2014): 2014-2020 IPA II Dönemi Hazırlıkları ve 2007-2013 IPA I Dönemi ile

Karşılaştırılması, Avrupa Birliği Uzmanlık Tezi

Yararlanılan Makaleler

BİLGE, S. (2010): Katılım Öncesi Strateji Belgeleri Kapsamında Mali Kontrol Sistemimizin

Avrupa Birliği Müktesebatına Uyumu. Maliye Dergisi Sayı 158

Yararlanılan Resmi Belgeler

Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the

Council of 14 September 2016

Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the

Council of 14 September 2016, Annex 1

AB’den Sağlanacak Katılım Öncesi Fonların Yönetimine dair 2015/15 sayılı Başbakanlık

Genelgesi

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa

Komisyonu arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından

Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler

hakkında Çerçeve Anlaşma

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye

için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması

Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014

establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II)

Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014

laying down common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments

for financing external action

Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules

for implementing Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council

establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II)

Revised Country Strategy Paper for Turkey, (2014-2020)

146

Council Regulation (EU, Euratom) No 609/2014 of 26 May 2014 on the methods and procedure

for making available the traditional, VAT and GNI-based own resources and on the measures

to meet cash requirements

REGULATION (EU) No 1306/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE

COUNCIL of 17 December 2013 on the financing, management and monitoring of the common

agricultural policy and repealing Council Regulations (EEC) No 352/78, (EC) No 165/94, (EC)

No 2799/98, (EC) No 814/2000, (EC) No 1290/2005 and (EC) No 485/2008

Final report of the European Commission on the continued appropriateness of the requirements

for professional indemnity insurance imposed on intermediaries under Community law

REGULATION (EU, EURATOM) No 1141/2014 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT

AND OF THE COUNCIL of 22 October 2014 on the statute and funding of European political

parties and European political foundations

Welcome to World of PIFC 2006

Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version

2018.0

Avrupa Komisyonu 2018 Türkiye Raporu

Yararlanılan Avrupa Birliği Yatırımları Dairesi Belgeleri

IPA II Programme Implementation Manual, Chapter H

Yararlanılan İnternet Siteleri

https://ec.europa.eu/agriculture/cap-funding_en, (Erişim:29 Ocak 2019)

https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_en, (Erişim: 04.02.2019)

http://ec.europa.eu/environment/gpp/lcc.htm, (Erişim: 28 Ocak 2019)

https://www.ab.gov.tr/5.html, (Erişim: 17.01.2019)

https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/euratom, (Erişim:04.02.2019)

https://definedterm.com/appropriations/206473, (Erişim: 04.02.2019)

http://ec.europa.eu/budget/explained/budg_system/flex/flex_en.cfm, (Erişim: 04.02.2019)

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3621_en.htm, (Erişim: 04.02.2019)

https://ec.europa.eu/agriculture/cap-funding_en

https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_en

http://ec.europa.eu/environment/gpp/lcc.htm


https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/euratom

https://definedterm.com/appropriations/206473

http://ec.europa.eu/budget/explained/budg_system/flex/flex_en.cfm

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3621_en.htm

147

https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-opportunities/funding-

programmes-and-open-calls/research-fund-coal-and-steel-rfcs_en , (Erişim: 04.02.2019)

https://ec.europa.eu/info/departments/joint-research-centre_en, (Erişim: 04.02.2019)

http://www.optimumplanlama.com/tedarik_zinciri_yonetimi_nedir.html, (Erişim: 05.02.2019)

https://www.ab.gov.tr/fasil-32-mali-kontrol_97.html, (Erişim: 18.08.2019)



(Erişim: 22.02.2019)

https://eur-lex.europa.eu/summary/glossary/nondiscrimination_principle.html, (Erişim:

28.02.2019)



https://ec.europa.eu/info/departments/joint-research-centre_en

http://www.optimumplanlama.com/tedarik_zinciri_yonetimi_nedir.html

https://www.ab.gov.tr/fasil-32-mali-kontrol_97.html




https://eur-lex.europa.eu/summary/glossary/nondiscrimination_principle.html

148

ÖZGEÇMİŞ

Adı : Kürşat

Soyadı : TEMİZYÜREK

Doğum Tarihi : 06.08.1988

Doğum Yeri : Bilecik

Lise : 2002-2006, Sivas Selçuk Anadolu Lisesi

Lisans : 2006-2013, Dumlupınar Üniversitesi (Endüstri Mühendisliği)

Yüksek Lisans : -

Çalıştığı Kurumlar : 2014-2015, Sivas Özde Mobilya, Planlama Mühendisi

2016-devam ediyor, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Avrupa Birliği

Uzman Yardımcısı

(ipa ii) dÖnemİ mevzuatina etkİlerİ · (ipa)” fonlarından yararlanmaktadır. ipa fonları...

Documents