international journal of languages’ education and teaching · 1302 immet a aŞ & nevin akkaya...

International Journal of Languages’ Education and Teaching

ISSN: 2198 – 4999, Mannheim – GERMANY

UDES 2015 p. 1299-1332

THE IMPLEMENTATION OF INTERCULTURAL COMMUNICATIVE

APPROACH IN TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE AND

LEARNERS’ THOUGHTS ON THIS IMPLEMENTATION

KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM ODAKLI YAKLAŞIMIN TÜRKÇENİN

YABANCI DİL OLARAK ÖĞRETİMİNDE UYGULANMASI VE ÖĞRENCİ

GÖRÜŞLERİ 1

Himmet SARITAŞ 2 & Nevin Akkaya 3

ABSTRACT

In this stud y, Intercultural Communicative Approach was applied in teaching Turkish as a foreign language and opinions of students about this implementation were explored. The study implementation lessons were practiced in İstanbul University Language Center with participation of 11 students at B2 level. The model of research is the case study and action research from qualitative research design. In the research four data collection tools were used including ‘observation notes of another colleague’, ‘observation notes of the researcher teacher’, ‘student diaries’ and ‘face to face interviews’. ‘Observation notes of another colleague’, ‘observation notes of the researcher teacher’ and ‘student diaries’ are datas which collect during implementation lessons. ‘Face to face interviews’ were done end of the implementation period. ‘Observation notes of another colleague’, ‘observation notes of the researcher teacher’ and ‘student diaries’ were analyzed by descriptive analysis and ‘face to face interviews’ was analyzed by content analysis. In the final of research, it has been found that most of the participants have positive views about the lessons practiced with Intercultural Communicative Approach. While participants have positive views in being in the same class with students from different cultures, some of them stated that they had some problems because of being in same class with students from different cultures.

Key Words: Teaching Turkish to Foreigns, Intercultural Communicative Approach, Intercultural Communicative Competence.

ÖZET

Bu çalışmada Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımın Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde uygulaması yapılmış ve bu uygulama hakkında öğrenci görüşleri araştırılmıştır. Çalışmanın uygulama dersleri B2 düzeyinde 11 öğrencinin katılımıyla İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın modeli nitel araştırma desenlerinden durum (örnek olay) çalışması ve eylem araştırmasıdır. Araştırmada ‘başka bir meslektaşa ait gözlem notları’, ‘araştırmacı öğretmen gözlem notları’, ‘öğrenci günlükleri’ ve ‘yüz yüze görüşmeler’ olmak üzere dört veri toplama aracı kullanılmıştır. ‘Başka bir meslektaşa ait gözlem notları’, ‘araştırmacı öğretmen gözlem notları’ ve ‘öğrenci günlükleri’ uygulama dersleri boyunca toplanan verilerdir. Uygulama sürecinin sonunda ise ‘yüz yüze görüşmeler’ yapılmıştır. ‘Başka bir meslektaşa ait gözlem notları’, ‘araştırmacı öğretmen gözlem notları’ ve ‘öğrenci günlükleri’ betimsel analizle; ‘yüz yüze görüşmeler’ ise içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların büyük çoğunluğunun Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler hakkında olumlu yönde görüşlere sahip olduklarına ulaşılmıştır. Katılımcılar farklı kültürden bireylerle aynı sınıfta olma konusunda olumlu görüşlere sahipken bazı katılımcılar farklı kültürlerin bir arada bulunmasından dolayı bir takım sorunlar yaşadığını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler: Yabancılara Türkçe Öğretimi, Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım, Kültürlerarası İletişimsel Yeti.

1 Bu çalışma Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi tarafından düzenlenen “1. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu’nda” sözlü bildiri olarak sunulmuştur. 2 Türkçe Öğretmeni, MEB, e-posta: [email protected] 3 Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi,Türkçe Eğitimi Bölümü, e-posta: [email protected]

1300 Himmet SARITAŞ & Nevin Akkaya


UDES 2015

1. GİRİŞ

Çeşitli sayıda yaklaşım ve yöntemin bulunması yabancı dil öğretimi çalışmalarının çeşitliliği

açısından oldukça önemlidir. Ancak bu çeşitliliği doğru kullanmak gereklidir. Bu yaklaşım ve

yöntemlerin hangi şart ve durumlarda öğretim açısından daha yararlı olacağını bilmek

yabancı dil öğretim derslerindeki başarıyı da arttıracaktır. Bunun için de sonuçların önceden

görülebilmesi gerekir. Dolayısıyla yaklaşım ve yöntemlerle ilgili çalışmaların dil öğretim

sürecine yol gösterici ve kısmen de olsa öğretim sürecinde karşılaşılabilecek durumların

tespiti önemlidir. Son zamanlarda gelişen dilbilim çalışmalarının bu konudaki önemi

yadsınamaz. Dilbilim çalışmalarındaki bu gelişmeler dil öğretim alanına yansımış ve yeni

yaklaşım ve yöntemlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Dilbilim çalışmalarının öğrenme

ortamına aktarılması da uygulamalı dilbilim alanın doğmasına yardımcı olmuştur (Yaylı,

2004: 1). Tüm bu gelişmeler sayesinde dil öğretimi ile ilgili yaklaşım ve yöntemlerin bilinmesi

ileride yeni yaklaşım ve yöntem geliştirmek için bir basamak olacaktır. Ayrıca yabancı dil

öğretimi sürecinde öğretim ortamına ve amacına uygun yaklaşım ve yöntem seçiminde de

yabancı dil öğreten öğretmenlere yol gösterici olacaktır.

1.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi

Dil, insanların duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları bir sistemdir.

Karaağaç (2012: 45) a göre dil, insana, ait olduğu gerçek dünyadan ayrı ve onun kanunlarına

bağlı olmayan yapay bir dünya kurma ve tabiata tarihi katma imkânı veren toplumsal

uzlaşılara dayalı bir saymacalar sistemi ve ses-anlam ilişkisi bütünüyle nedensiz olan,

seslerden örülü ortak iğretilemeler toplamıdır. Ergin (2005: 13) e göre dil insanlar arasında

anlaşmayı sağlayan tabii bir vasıta; kendi kanunları içinde yaşayan ve gelişen canlı bir varlık;

milleti birleştiren, koruyan ve onun ortak malı olan sosyal bir müessese; seslerden örülmüş

muazzam bir yapı; temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar sistemidir.

“Kültür bir topluluğu, bir cemiyeti, bir milleti millet yapan, onu diğer milletlerden farklı kılan

hayat tezahürlerinin bütünüdür” (Ergin, 2005: 23). Mehmet Kaplan (2007: 11) ise Kültür ve

Dil adlı eserinde kültür için şöyle demektedir. “ Kültür” kelimesi edebiyat kelimesine nazaran

daha geniş mana taşır. Edebiyat dışındaki bütün güzel sanatlar, resim, musiki, dans, heykel,

mimari, kültür sahasına girdiği gibi, güzel sanatların dışında insanoğlunun elinden çıkma

eşya, yiyecek, içecek, elbise, silah, alet, vesaire de kültür sahasına girerler.

Özkan (2010: 22) dilin bir milletin kültür değerlerinin en başında yer aldığını belirtmektedir.

Korkmaz (2005: 674) ise dilin, kültürün ilk ve temel unsuru; en değerli hazinesi olarak ifade

ederek dil ve kültürün birbirleri ile ilişkili kavramlar olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla ne

dili kültürden ne de kültürü dilden ayrı düşünmek mümkündür.

Dili kültürden, kültürü dilden ayrı düşünemezken yabancı dil öğretimi yapılırken de o dilin

kültürüne yer verilmemesi, sadece yabancı dilin dizgesel biçiminin öğretilmeye çalışılması

anlamsız olacaktır. Çünkü öğrenilen yabancı dili anlayıp kullanabilmek için yabancı dilin

KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM ODAKLI YAKLAŞIMIN TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK

ÖĞRETİMİNDE UYGULANMASI VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ 1301


UDES 2015

konuşulduğu kültürü de anlamak gerekmektedir. Bu gün yabancı dil öğretimi yapılırken bu

unsur göz önünde bulundurulmakta araştırmacılar ve uzmanlar kültürün önemine dikkat

çekmektedirler.

Erek kültürü öğrenmeden erek dili öğrenme tam bir öğrenme sağlamayacağı için, erek kültür

bilgisi yabancı dil derslerinin olmazsa olmaz bir öğesi olmak durumundadır. ( Ülker, 2007:

23-24) Dolayısıyla derslerde erek dille ilgili kültürel unsurların bulunması oldukça önemlidir.

Öğrencilerin dili anlayabilmeleri için o dilin kültürünü de anlamaları gerekmektedir.

1.2. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım

Günümüz şartları yabancı olanla kendimiz olanı birbirine yakınlaştıran, karşılıklı bağımlılığa

dayanan ilişkiler yaratmıştır. Bu durum da eğitimin yeniden yapılanması gereksinimini

doğurmuştur. Bu yapılanma içinde temel amaç, kültürlerarası iletişimi sağlayacak geliştirecek

ve kültürel farklılıklara karşı anlayış ve saygı gösterebilecek bireylerin yetiştirilmesidir.

(Tapan, 1995: 155-156)

“Bir yabancı dil dersi en az iki dil ve iki kültür ile uğraştığından ve artık günümüzde dil

kültürün taşıyıcısı ve aynası olarak görüldüğünden, dili kültürden soyutlayamayız.” (Aktaş,

2004: 53) Dolayısıyla erek dil ve anadilin etkin olduğu yabancı dil öğretim ortamlarında, dil

ve kültür arasındaki doğal ilişkiden dolayı erek kültür ve kaynak kültürün de yer alması son

derece normaldir ve olması gerekir. İşte bu anlayış Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımın

doğmasını sağlamıştır.

Yabancı dil öğrenmek demek yabancı bir kültürle iletişim haline geçmek demektir. Yabancı

dil dersleri iki kültürün birbiriyle sürekli etkileşim içinde olduğu bir süreç, öğrencinin hem

kendi kültürü hem de yabancı kültür ile buluştuğu, hesaplaştığı bir alandır. Öyleyse yabancı

dil öğretiminde ders düzenlemeleri yapılırken şu soru sorulmalıdır: Yabancı dilde neleri, ne

ölçüde öğretirsek, öğrencinin kendisine yabancı olan bir dünyaya ve bu dünyanın insanlarına

ön yargısız, hoşgörülü, anlayış içinde ve ilgiyle yaklaşabilmesini sağlamış oluruz? Böyle bir

yaklaşım öğrencinin kendi kişiliğine neler katacaktır? (Tapan, 1995: 156) İşte Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşım bu soruların cevaplarını içinde taşımaktadır. Bu yaklaşımda amaç

kültürlerarası iletişimsel bir yetinin oluşmasını sağlamak olduğu için, kültürlerarası

iletişimsel yeti sayesinde öğrencilerin farklılıklara ön yargısız, hoşgörülü ve anlayış içinde

yaklaşması sağlanacaktır. Çünkü Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımda amaç, kültürü

öğreterek anlaşmayı sağlamaktır. (Demir, 2010: 58)

İletişimsel Yaklaşım temelli olan Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım öğrenen özerkliğini

ve katılımı ön plana almaktadır. İletişimsel Yaklaşımda olduğu gibi dört temel dil becerisine

ek olarak dil bilgisi de öğretilmesi hedeflenen kazanımlardandır. Ama bu süreçte kültürel

karşılıklardan da yararlanılır. Dolayısıyla erek dilin ontolojik yapısı ve kültürel boyutu da

öğretilmesi hedeflenen kazanımlar arasındadır.(Güzel ve Barın, 2013: 179-180) Ancak



UDES 2015

burada İletişimsel Yaklaşımdan farklı olarak öğrenme ortamına kaynak kültür de dâhil edilir.

Böylece öğrenci kaynak kültür ile erek kültür arasında karşılaştırmalar yaparak erek dili ve

kültürü anlamaya ve öğrenmeye çalışır.

Henüz yöntemsel bir çerçevesi oluşmamış olsa da Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımın

temel özellikleri ve ders ortamına getirdiği yeniliklerin ne olduğu bilinmektedir. Tek eksik

yaklaşımla ilgili bir izlencenin henüz oluşmamış olmasıdır. Peki, Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımın özellikleri nelerdir?

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımın genel özelliklerini şöyle özetleyebiliriz:

1. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım, öğretim sürecine sadece erek kültürü değil, kaynak

kültürü de taşır.

2. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılacak bir ders erek kültür ve kaynak kültür

arasında yapılan karşılaştırmalara dayandırılır. Böylece kaynak kültürden yola çıkılarak erek

kültür anlamaya çalışılır.

3. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde öğrenciler farklılıklara karşı

hoşgörülü ve ön yargısız olmayı öğrenirler. Empati, Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım

için önemli bir kavramdır.

4. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler öğrencilerin kültürlerarası

iletişimsel yetilerini geliştirmeye yöneliktir.

5. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler kültürlerarası duyarlılık

geliştirmeye yöneliktir.

6. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım dilin günlük hayatta akıcı bir şekilde kullanılmasına

önem verdiği için iletişim becerilerinin kazanımı önemlidir.

7. Dört temel dil becerisi ve dilbilgisi öğrenimi de erek kültürün öğrenilmesi kadar önemlidir.

8. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım farklı kültürlerin bir aradalığına önem verir ve çok

kültürlülüğü destekler.

9. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımda herhangi bir üstün dil veya kültür yoktur. Tüm

diller ve kültürler önemli ve özeldir. Esas olan farklı dil ve kültürlerin birlikte oluşturdukları

uyumdur.

1.3. Kültürlerarası İletişimsel Yeti

Jiang (2000: 329) a göre, İletişim yüzmek, dil yüzme şekli ve kültür de sudur. Dil olmadan

iletişim çok sınırlı bir düzeyde kalır (çok sığ suda); kültür olmadan hiçbir şekilde iletişim

gerçekleşmez. Çünkü su olmayınca yüzemezsiniz. Jiang’ın dil-kültür-iletişim üçlüsü arasında

kurmuş olduğu bu metafor dil-kültür-iletişim arasındaki önemli ilişkiyi açık bir şekilde

göstermektedir. Dil-kültür-iletişim arasındaki bu ilişkiyi anlamak kültürlerarası iletişimsel

yetiyi anlamayı da kolaylaştıracaktır. Öyleyse nedir kültürlerarası iletişimsel yeti?

Kültürlerarası iletişimsel yeti, başka dilsel kültüre sahip insanlarla, onların dillerinde etkili ve

uygun bir biçimde iletişim kurma becerisidir. Yabancı dil öğretiminde artık anadili

konuşucularının taklit edilmesinden çok, yabancı dili öğrenen öğrencilerin öğrendiği dilin

kültürünü kavrayarak kültürlerarasılık becerisini geliştirmesine yönelik yeni yöntemler




UDES 2015

üzerine yapılan çalışmaların bir ürünü olarak doğmuştur kültürlerarası iletişimsel yeti.

(Gökmen, 2005: 70).

Rathje (2007: 256) ye göre kültürlerarası iletişim yetisi, kültürlerarası etkileşim sürecini

yanlış anlamalara yer vermeyecek biçimde şekillendirebilme ve herkes için kabul edilebilir ve

verimli olan bir yolla sorun çözme fırsatları yaratabilme becerisidir. Böylece yabancı dil

öğretiminde iletişimsel yeti öncelikle insanların birbiriyle anlaşması, haberleşmesi, bilgi alış

verişinde bulunması anlamında kullandığımız “bildirişimi” ya da “iletişimi” sorunsuz bir

şekilde sağlayacaktır. (Aktaş, 2004: 53).

Hammer, Bennett ve Wiseman (2003: 422) a göre kültürlerarası iletişimsel yeti,

kültürlerarasılığa uygun olarak davranma ve düşünme becerisidir. Ancak bu becerinin

gelişmesi ve kullanılması için bireylerde kendi kültürleri ve diğer kültürler hakkında

duyarlılık olması gerekir. Bu da kültürlerarası iletişimsel yetinin kazanılmasında

kültürlerarası duyarlık geliştirmenin önemine dikkat çeker. Bu bağlamda Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılacak yabancı dil dersleri bireylerde kültürlerarası duyarlılığın

gelişmesini sağlayarak kültürlerarası iletişimsel yetinin oluşmasını sağlayacaktır.

2. YÖNTEM

Araştırmanın modeli nitel araştırma desenlerinden durum (örnek olay) çalışması ve eylem

araştırmasıdır.

“Durum çalışması; (1) güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi (içeriği) içinde çalışan,

(2) olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarıyla belirgin olmadığı ve

(3) birden fazla kanıt veya veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan, görgül bir

araştırma yöntemidir.” (Yin, 1984 s.23; Yıldırım ve Şimşek, 2011 : s. 277’deki alıntı).

“Eylem araştırması, bir sosyal bağlamın içinde yer alan eylemlerin niteliğini geliştirme

çalışmasıdır”( Altrichter, Posch ve Someky, 1998; Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz,

Demirel, 2013 : s. 253’deki alıntı). “Eylem araştırması, bizzat uygulamanın içinde olan bir

uygulayıcının kendisinin ya da bir araştırmacı ile birlikte gerçekleştirdiği uygulama sürecine

ilişkin sorunların ortaya çıkarılması veya ortaya çıkmış sorunu anlama ve çözmeye yönelik

sistematik veri toplamayı ve analiz etmeyi içeren bir yaklaşımdır” ( Yıldırım ve Şimşek, 2011:

295).

“Durum (örnek olay) çalışmasında, belli bir kesite ilişkin derinlemesine bilgi sağlanır ve

araştırmacının önceden belirlenen sorulara ve veri toplama yöntemlerine bağlı kalma

zorunluluğu yoktur” (Gall, Borg, ve Gall, 1996; Büyüköztürk ve diğer., 2013: s.251’deki alıntı).

Eylem araştırması ise geliştirmeye ve iyileştirmeye odaklıdır. “Eylem araştırması, araştırılan

durumun içinde bulunan ve bu durumla doğrudan ilgili kişiler tarafından yapılır”

(Büyüköztürk ve diğer., 2013: 255). Bu araştırmada da araştırmacı uygulayıcı araştırmacı



UDES 2015

olduğu ve kültürel yaklaşımın eğitim – öğretim sürecinde uygulanması ile ilgili karşılaşılan

sorunların tespitinde eylem araştırması; katılımcıların Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşıma dair görüşlerinin ve kültürel yaklaşımın derinlemesine analizinin yapılabilmesi

için durum (örnek olay) çalışması desenlerinin birlikte kullanılması tercih edilmiştir.

2.1. Katılımcılar

Araştırmanın evreni İstanbul Üniversitesi’nde Türkçe öğrenen yabancı öğrenciler olarak

belirlenmiştir. Araştırmanın örneklemini İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi’nde Türkçe

öğrenen B2 seviyesindeki öğrenciler oluşturmaktadır. Uygulama süresince derslere yaklaşık

17-18 öğrenci katılmıştır. Ancak bu öğrencilerin bazıları dört haftalık ders sürecine düzenli

katılmadığı için araştırma kapsamı dışında tutulmuştur. Araştırmaya sadece düzenli katılan

12 öğrenci dahil edilmiştir. Bu 12 öğrenciden bir tanesi yarı yapılandırılmış görüşme formu

için pilot katılımcı olarak kullanıldığı için araştırma dışında tutulmuştur. Sonuç olarak bu

araştırmaya dahil edilen katılımcı sayısı 11’dir. Bu 11 katılımcı ile ilgili bilmemiz gereken

demografik ve bireysel özellikler Tablo 1’de belirtilmiştir. Katılımcılara taahhüt edilen gizlilik

ilkesinden dolayı katılımcıların isimlerine yer verilmemiştir. Bunun yerine her bir katılımcıya

kodlar verilmiştir. Dolayısıyla öğrenciler K1’den K11’e kadar belirtilen kodlarla sırlanmıştır.

(K=Katılımcı).

Tablo 1

Katılımcıların Demografik ve Bireysel Özellikleri

Tablo 1 incelendiğinde katılımcılara dair demografik ve bireysel özellikler elde edilebilir.

Burada dikkat çeken bazı katılımcıların anadil hanelerinde iki dilin olmasıdır. Bu durum söz

Katılımcı Cinsiyet Yaş Ülke Anadil Meslek

K1 Kadın 20 Fas Arapça Öğrenci

K2 Kadın 21 Suriye Arapça Öğrenci

K3 Kadın 27 Brezilya Portekizce Ev hanımı

K4 Kadın 27 Moldova Romence Tercüman

K5 Kadın 31 İran Azerice Tercüman

K6 Kadın 29 Doğu

Türkistan

Uygurca Peyzaj

Mimarı

K7 Erkek 20 İran Kürtçe -

Farsça

Öğrenci

K8 Kadın 21 Bosna

Hersek

Boşnakça Öğrenci

K9 Erkek 23 Suriye Arapça Öğrenci

K10 Kadın 24 Ukrayna Ukraynaca -

Rusça

Öğrenci

K11 Kadın 24 Doğu

Türkistan

Uygurca Öğrenci




UDES 2015

konusu katılımcıların çiftdilli (bilingual) olmaları ile ilgilidir. Tunçel ve Aytan (2013)

çiftdilliği; bireyin içinde bulunduğu kültürleri bilme, bu kültürleri bir arada yürütebilme, her

iki kültüre ait dili kullanabilme yeterliğine sahip bulunma olarak tanımlamaktadırlar.

Dolayısıyla K7 ve K10 çiftdilli bireylerdir. K7 için Kürtçe ve Farsça, K10 için de Ukraynaca ve

Rusça anadil gibidir. Ancak verilerin değerlendirilmesinde K7 ve K10’nun çiftdilli olmaları

durumu sürece dahil edilmemiştir.

2.2. Veri Toplama Araçları

Veri toplama aracı olarak öğrenci günlükleri, araştırmacı gözlem notları, başka bir meslektaşa

ait gözlemler ve yüz yüze görüşmeler (yarı yapılandırılmış görüşme formu) kullanılmıştır.

Yüz yüze yapılan bireysel görüşmeler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Öğrenci günlükleri,

araştırmacı gözlem notları ve başka bir meslektaşa ait gözlemlerden elde edilen veriler

betimsel analiz ile analiz edilmiştir. Betimsel analiz ile elde edilen bu veriler içerik analizi ile

elde edilen verilerin yorumlanması aşamasında kullanılmıştır.

“Farklı yöntemlerle (görüşme, gözlem ve doküman analizi gibi) elde edilen verilerin

birbirlerini teyit amacıyla kullanılması, ulaşılan sonuçların geçerliğini ve güvenirliğini arttırır.

Gözlem sürecinde araştırmacının öğrendiklerini görüşme yoluyla teyit etmesi ya da

görüşmede ortaya çıkan bulguların dokümanlarla (yazışmalar, fotoğraflar, günlükler, vb.)

desteklenmesi ya da yapılan bir doküman analizi sonuçlarının ilgili bireylerle yapılacak

görüşmelerle açıklanması ve zenginleştirilmesi araştırmanın inandırıcılığını arttıran diğer

önemli yöntemlerdir.” (Yıldırım ve Şimşek, 2011: 267). Bu sebeplerden dolayı, bu

araştırmada dört farklı veri toplama aracı kullanılarak veri çeşitlemesine gidilmiştir.

2.3. Verilerin Toplanması ve İşlem Yolu

Bu araştırmada yabancı dil olarak Türkçeyi Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım ile

öğrenen öğrencilerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım hakkındaki düşünceleri

araştırılmıştır. Araştırmacı bir aylık ders sürecinde haftada 2 ders olmak üzere toplamda 8

ders yapmıştır. Uygulama sürecinde araştırmacı gözlemleri, meslektaş gözlemleri ve öğrenci

günlükleri aracılığıyla veriler toplanmış olup uygulama süreci sonunda yüz yüze görüşmeler

yapılarak veri toplama süreci sonlanmıştır. Dolayısıyla araştırma verileri ders uygulama

sürecinde toplanan veriler ve sonrasında yapılan yüz yüze görüşmelerle sınırlandırılmıştır.

Uygulama öncesinde uygulama sınıfının Türkçe öğretmeni ile tanışılıp gerekli bilgiler

verildikten sonra öğretmenin de uygulama sürecine gözlemci olarak katılması istenmiş bu

konuda gerekli onay öğretmenden alınmıştır. Daha sonra uygulama öncesinde, derse giren

öğrencilerle tanışılıp “Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım” hakkında bilgi verilmiş ve

yapılacak olan ders süreci anlatılarak öğrencilerin bu sürece katılma konusunda istekli olup

olmadıkları sorulmuştur. Öğrenci onayı alındıktan sonra süreç hakkında ayrıntılı bilgi

verilmiş ve bir aylık ders süreci sonunda yüz yüze görüşmeler yapılacağı öğrencilere



UDES 2015

anlatılmıştır. Ayrıca her dersten sonra dersle ilgili duygu ve düşüncelerini anlatan günlükler

tutmaları istenmiştir. Ancak öğrencilere ders sürecinde gözlenecekleri söylenmemiştir.

Uygulama süreci dışında öğrencilerin İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi’ndeki dersleri normal

seyrinde devam etmiştir. Araştırma ve normal seyrinde devam eden derslerin birbiri ile

çelişmemesi, öğrencilerin öğrenmelerinin olumsuz etkilememesi için uygulama ders planı

hazırlanırken Dil Merkezi’nin kullanmış olduğu İstanbul B2 kitabının planına sadık

kalınmıştır. Ancak burada dikkat edilen nokta sadece dilbilgisi konularıdır. Dilbilgisi konuları

İstanbul B2 kitabına paralel olarak düzenlenmiştir. Ancak uygulama derslerinde kullanılacak

olan metinler, etkinlikler, görseller, vb. materyaller ile ders temaları “Kültürlerarası İletişim

Odaklı Yaklaşım” baz alınarak hazırlanmıştır. Her dersle ilgili metinler hazırlanırken, İstanbul

B2 kitabına dilbilgisi açısından sadık kalındığı için, metinlerdeki sözcük seçimi ve cümle

dizimi uygun dilbilgisi konusuna göre düzenlenmiştir. Bunun yanın sıra Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşım bir yaklaşım olarak doğduğu ve bir yöntem olarak ders izlencesine

sahip olmadığı için tam anlamıyla bir izlence oluşturulmamıştır. Çünkü iyi bir izlence

oluşturmak için iyi bir program oluşturmak gerekir. Çalışmanın boyutu gereği böyle bir süreç

mümkün değildir. Bu yüzden dört haftalık ders sürecinde katılımcı öğrencilerin

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımın genel çerçevesini anlamalarını sağlayacak metinler,

görseller, şarkılar, videolar ve her türlü etkinlikler seçilmiş ve sınıf ortamında dersler bu

anlayış üzerinden sürdürülmüştür. Ders süreci için seçilen metinler, etkinlikler ve diğer tüm

materyaller katılımcıların Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşıma dair fikir sahibi olmasını

ve Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımın öğretime yansımış boyutunu fark etmelerini

sağlamıştır.

Uygulama 3 - 28 Mart 2014 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi’nde

gerçekleşmiştir. Uygulama pazartesi ve cuma günleri 16.40 – 18.10 saatleri arasında

yapılmıştır. Uygulama dört hafta sürmüş ve toplamda sekiz gün ders yapılmıştır. Uygulamaya

katılan grup Dil Merkezi’nde Türkçe öğrenen B2 kuru öğrencileridir. Uygulama sürecinde

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım dâhilinde oluşturulan ders malzemeleri katılımcılara

uygulanmıştır. Bu süreçte katılımcılar Dil Merkezi’ndeki normal eğitimlerine de devam

etmiştir. Uygulama sürecinde katılımcılar ders sürecindeki izlenimlerine dair günlükler

tutmuş ve bu günlükler düzenli olarak kontrol edilmiştir. Araştırmacı süreci uygulayan kişi de

olduğu için sürece dair gözlemlerini her ders bitiminden sonra notlar halinde yazmıştır.

Uygulama sürecinde derslere gözlem amacıyla bir meslektaş da katılmıştır. Bu meslektaş

uygulama sınıfındaki normal seyrinde süren dersleri yürüten Türkçe öğretmenidir. Uygulama

süreci dört hafta ile sınırlandırılmıştır. Araştırmacı öğretmen gözlemleri, meslektaşa ait

gözlemler ve öğrenci günlükleri ders uygulama sürecinde kullanılan veri toplama araçlarıdır.

Uygulama süreci sonunda hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile

katılımcılarla bireysel olarak yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Uygulamanın ders süreci 28

Martta bitmiştir. Dolayısıyla görüşmeler bu tarihten sonra katılımcılarla birlikte

kararlaştırılarak Nisanın ilk haftası yapılmıştır. Yapılan görüşmelerle uygulama süreci

tamamlanmıştır.




UDES 2015

2.4. Verilerin Analizi

Nitel araştırmaların en güç yanı elde edilen verilerin analizidir. Nicel araştırmalarda olduğu

gibi standartlaştırılmış bir veri toplama aracı kullanılmadığı için, standartlaştırılmış bir veri

analizi yöntemi de yoktur. Yıldırım ve Şimşek (2011: 221) nitel araştırmalarda veri analizinin

çeşitlilik, yaratıcılık ve esneklik anlamına geldiğini bu nedenle araştırmacının, gerek

araştırmanın, gerekse toplanan verilerin özelliklerinden yola çıkarak ve var olan veri analiz

yöntemlerini gözden geçirerek, kendi araştırması için bir veri analiz planı geliştirmesi

beklendiğini ifade eder. Nitel araştırmanın bu özelliğinden dolayı araştırma verileri betimsel

analiz ve içerik analizi ile birlikte analiz edilmiştir. Betimsel analizler daha yüzeyseldir ancak

içerik analizi ile derinlemesine bir analiz yapılabilir.

İçerik analizi, benzeşik verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirerek

bunları yorumlamaktır (Yurtseven, Erkul ve Kekeç Morkoç, 2013: 73). Yüz yüze

görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bu veriler

tablolar halinde gösterilmiştir. Araştırmacı öğretmen gözlem notları, meslektaş gözlem

notları ve öğrenci günlükleri içerik analizi sonucu oluşan temalar doğrultusunda betimsel

analiz ile analiz edilmiştir. Betimsel analiz sonucu elde edilen bu veriler içerik analizi ile elde

edilen verilerin yorumlanması ve açıklanması aşamasında doğrudan alıntılar yapılmak

suretiyle kullanılmıştır.

3. BULGULAR VE YORUMLAR

Oluşturulan kod listesi doğrultusunda birbirleri ile ilişki olduğu düşünülen kodlar aynı

temalar altında toplanmıştır. İçerik analizi yapılırken ortaya çıkan yeni kodlar da bu listelere

dahil edilmiştir. Böylece oluşan kodlar 4 tema başlığı altında değerlendirilmiştir. İçerik

analizi süreci sonunda ortaya çıkan kod listesi, bu kodların oluşturduğu temalar altında şu

şekildedir:

1. Tema: Yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisi

Kodlar: < dil < dil-kültür ilişkisi

< kültür < dil-kültür ilişkisi önemi

2. Tema: Farklı kültürlerden öğrencilerin bir arada bulunması

Kodlar: < çokkültürlülük

< benzer ve farklı kültürleri öğrenmek;

a) ilginç

b) önemli

< kültürlerarasılık

< kültürlerarası karşılaştırmalar

< iletişim < hassas konular



UDES 2015

< çatışma, problem,önyargı

< hoşgörü, empati

< sevmek, sevmemek

3. Tema: Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde öğrencilerin

tutum, davranış ve hisleri

Kodlar: < kendini rahat hissetme;

a) hoşlanmak

b) sevmek

< kendini rahatsız hissetme

a) sıkılmak

b) sevmemek

< derse tutum

< dersteki davranış

4. Tema: Yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılması

Kodlar: < dersler/konular;

a) yöntemler

b) metot

c) yeni/farklı

< Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım

a) kültür

< derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devam

etmesi

< derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devam

etmemesi

Yukarıdaki temalar altında sıralanan kodlar yine bu temalar altında tablolaştırılmıştır. Bu

tablolarda kodlarla ilişkili olan katılımcı görüşleri doğrudan alıntı yapılmak suretiyle

belirtilmiştir. Görüşlerin hangi katılımcıya ait olduğu ise Tablo 1’deki kodlara göre

gösterilmiştir. Tablo 1’e göre katılımcılar, K1’den K11’e kadar sıralanmıştır. İçerik analizi

aşamasında elde edilen veriler açıklanıp yorumlanırken yer yer betimsel analiz çalışmasıyla

elde edilen bulgulardan da yararlanılmıştır. Betimsel analiz çalışmalarındaki meslektaş

görüşleri, araştırmacı öğretmen görüşleri ve öğrenci günlüklerindeki bazı ifadelerden

doğrudan alıntılar yapılmıştır. Bu ifadeler yapılırken meslektaş görüşleri ‘M’ kodu ile,

araştırmacı öğretmen görüşleri ise ‘AÖ’ kodu ile gösterilmiştir. Öğrenci günlüklerinden

yapılan doğrudan ifadeler de ise Tablo 1’deki kodlama dikkat alınarak bunların öğrenci

günlüklerindeki görüşlere ait olduklarını belirtmek amacıyla “K1’den K’11’e” kadar olan

kodların başına ‘ÖG’ getirilmiştir. Böylece öğrenci günlüklerindeki öğrenci görüşlerinden

yapılacak doğrudan alıntıların hangi öğrenciye ait olduğu ‘ÖG-K1, ÖG-K2... ÖG-K11” şeklinde




UDES 2015

gösterilmiştir. Bu bağlamda yüz yüze görüşmelerden elde edilen verilerin içerik analizi

şöyledir:

3.1. Yabancı Dil Öğretiminde Dil-Kültür İlişkisi Hakkında Öğrenci Görüşleri

Dil ve kültürün arasındaki kopmaz bağın farkında olmak dillere ve kültürlere olan bakış

açılarını etkileyecektir. Çünkü bir insan konuştuğu dilin kendi kültüründen izler taşıdığının

bilincindedir. Başka bir ifadeyle bir insan sahip olduğu kültürün izlerini konuştuğu dilde

görmektedir. Yani “toplum ve kültürde ne varsa dilde ifadesini bulur. Dilde ne varsa, toplum

ve kültür de asılları veya yankıları vardır.” (Güvenç, 1997: 48). Bu nedenle yabancı dil

öğrenen öğrencilerin dil ve kültür arasındaki ilişkiye dair sahip oldukları düşünceler oldukça

önemlidir. Çünkü bu ilişkinin farkında olan öğrenciler sadece dilin yapısını ve sözcüklerini

öğrenmekle yetinmeyecek dilin kültürünü de öğrenmek isteyeceklerdir. Çünkü yabancı bir

dili öğrenmedeki temel amaçlardan biri öğrenilen dili sosyal ortamlarda konuşabilmektir.

Tablo 2’00de araştırmaya dahil olan katılımcıların yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisi

hakkındaki görüşleri bulunmaktadır.

Tablo 2

Yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisi hakkındaki öğrenci görüşleri

Yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisi hakkındaki

öğrenci görüşleri.

Kodlar

K1: “(…) bazı şeyler dilde dil ile bağlı ama eğer kültür

bilmiyorsan anlamayı zor oluyor.”

K2: “Tabiî ki çok önemli.”

K3: “Kültür dil etkiler. İnsanlar etkiler. İnsanlar dil yapıyor. O

zaman çok önemli.”

K4: “Yabancı dil bilmek demek, iyi bilmek demek kültür da bir

şeyler anlamak.”

K5: “Dil öğrenme başka bir şey başka bir şey değil. Sadece

kültürün de bilgisi var. Onun için onu da öğrenmek daha iyi

olur.”

K6: “Ben önceden hiç önemli önemsiz bilmedim. Siz bize

kültür medeniyetini söylediniz. Sonra ben düşündüm. Bir

milletin kültürü nasıl, dili nasıl onu anlamak çok bir önemli

ben için.”

K7: “Eğer ki o ülkede yaşarsan önemli. Ama sadece dilini

< dil

< kültür

< dil-kültür ilişkisi

< dil-kültür ilişkisi

önemi



UDES 2015

öğrenmek istiyorum bence çok önemli değil. Ama şimdi ben

Türkiye’de yaşıyorum bu sebep çünkü belki burada yaşıyorum

hepsi hayatım burada yaşıycam. Kültürü öğrenmek

zorundayım.”

K8: “(…) dil sadece dil değil. Kültür de beraber şey beraber. O

yüzden önemli. Çünkü ne zaman yabancılar için ve kim

burada kalıyor yaşamak için çok önemli.”

K9: “(…) kültürü bildiysen milleti daha iyi anlayacan, dillerini

daha iyi anlayacan.”

K10: “Kültür ve dil bu aynı şey. Çünkü eğer ben Ukraynaca

konuşuyorsam Ukraynaca çok sözler var kültürlü sözler.

Türkçede de aynı. Dil hakkında, din hakkında, kültür

hakkında bu aynı bir şey. O yüzden çok önemli.”

K11: “Bir dil öğrenirken kültürünü yani tarihini öğrensek bu

dil neden bize geldi bu bir kelime öğrensek bu kelimenin

manasını, tarihteki manasını öğrensek çok güzel olur bence.”

Yukarıdaki tabloda K1, K3, K4, K5, K8, K9 ve K10’un ifadelerini incelediğimizde dil-kültür

arasındaki doğal ilişkinin farkında olduklarına görebiliriz. Onlara göre dil demek kültür de

demektir. Her birinin görüşüne baktığımız da dilin kültürü kültürün de dili etkilediğinin

farkında olduklarını görebiliriz. K1, “(…) bazı şeyler dilde dil ile bağlı ama eğer kültür

bilmiyorsan anlamayı zor oluyor.” diyerek dil öğretiminde kültürün ne kadar önemli

olduğunu belirtmiştir.

K6 ise dil-kültür arasındaki ilişkinin önemli olup olmadığını araştırma kapsamında yapılan

uygulama derslerinden önce hiç düşünmemiştir. Ancak bu dersler onun dil-kültür arasındaki

ilişkinin önemini fark etmesine yardımcı olmuştur. Şimdi bir ülkenin dilini anlamak için

kültürünü de anlamanın önemli olduğunu düşünmektedir. Diyebiliriz ki K6 için de yabancı dil

öğretiminde dil-kültür ilişkisi oldukça önemlidir. K11’de aynı düşüncededir. Yani o da dil-

kültür ilişkisinin öneminin farkındadır. Ancak diğerlerinden farklı olarak dilin tarihteki

süreçlerini de bilmenin daha iyi olduğunu belirtmiştir. Örneğin, bir sözcüğün geçirdiği

evreler, geçmişteki ve bugün sahip olduğu anlamlar… Tarihsel artalanı bilmek daha ileri

düzeyde dili öğrenmek isteyenler için yararlı olacaktır ancak günlük kullanımda her sözcüğün

her zaman tarihsel artalanını bilmek gerekli değildir.

K7, yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisi hakkında biraz farklı düşünmektedir. K7’ye göre

eğer öğrenilen yabancı dilin konuşulduğu ülkede yaşanacaksa kültürü de öğrenmek

önemlidir. Ama sadece dil öğrenmek için kültüre gerek yoktur, demiştir. K7’nin bu ifadelerine

baktığımızda dil-kültür ilişkisinin onun için her zaman önemli olmadığını görüyoruz.




UDES 2015

Öğrenilen yabancı dilin konuşulduğu ülkede yaşanacaksa kültür de önemlidir diyen K7’nin bu

bakımdan dil-kültür ilişkisi hakkındaki görüşlerinin olumluya yakın olduğunu söyleyebiliriz.

Genel olarak Tablo 2’yi incelediğimizde 11 katılımcıdan 10 tanesi yabancı dil öğretiminde dil-

kültür ilişkisinin önemi hakkında olumlu görüş belirtirken sadece bir katılımcı olumluya

yakın görüş belirtmiştir. Öğrenci görüşlerinin bu dağılımı Tablo 3’e göre şöyle gösterilebilir:

Tablo 3

Yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisinin önemi hakkındaki öğrenci görüşlerinin

dağılımı

Katılımcılar K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 K10 K11

Dil-kültür ilişkisi + + + + + + +? + + + +

(+) Olumlu (-) Olumsuz (?) Belirsiz (=) Ortada (+?) Olumluya Yakın (-?) Olumsuza

Yakın

Tablo 3’ü incelediğimizde yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisinin önemi hakkında 10

katılımcı olumlu görüş bildirirken 1 katılımcı olumluya yakın görüş bildirmiştir. Dolayısıyla

katılımcıların %90.90’ı yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisinin önemi hakkında olumlu

görüş bildirmiştir.

3.2. Farklı Kültürlerden Öğrencilerin Bir Arada Bulunması Hakkında Öğrenci Görüşleri

Yabancı dil öğretim ortamları özellikle öğrenilen yabancı dilin ülkesindeki sınıflarda

gerçekleşiyorsa çokkültürlü bir sınıf ortamı söz konusudur. Farklı kültürlerin bir arada

bulunması kültürel zenginlik açısından oldukça önemlidir. Ancak zaman zaman politik veya

dini sebeplerden dolayı sınıf ortamında bir takım problemler yaşanabilir. Tablo 4’te sınıf

ortamında farklı kültürlerin bulunmasına yönelik olarak içerik analizi ile elde edilen öğrenci

görüşleri bulunmaktadır. Tablo 4’teki öğrenci görüşlerine baktığımızda ilk bölümdeki

kodlarla ilgili görüşlerin genel olarak farklı kültürleri öğrenmenin önemli olup olmadığına

yönelik olduğu; ikinci bölümdeki kodlarla ilgili görüşlerin ise Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılan derslerde farklı kültürlerin bir arada olmasından dolayı bir problem

yaşanıp yaşanmadığı ile ilgili olduğu görülmektedir.

Tablo 4

Farklı kültürlerden öğrencilerin bir arada bulunması hakkında öğrenci görüşleri

Farklı kültürlerden öğrencilerin bir arada bulunması

hakkında öğrenci görüşleri

Kodlar

K1: “Bu çok güzel. Ben bu şeyi çok seviyorum. Çok farklı

kültürel var. çak farklı düşünceler var.”

< çokkültürlülük

< benzer ve farklı



UDES 2015

K2: “Şimdi bizim sınıfımızda başka ülkeler hepsini

dinliyorum. Nasıl bize fayda geliyor. Belki bi gün o ülkeye

gittim. Onun hakkında bir şey bildim. İran şimdi. K7 çok

konuşuyor İran hakkında. Belki bi gün gittim onu çok az bi

bilgi aldım.”

K2: “Yeni şeyler öğreniyorum. Başka ülkeler.”

K3: “Farklı şeyler çok ilginç. Çunku farklı.

K3: “Çok şeyler var ve şeyler bilmiyorsun şimdi biliyorsun. Çok

çok önemli çok ilginç.”

K4: “Çok seviyorum farklı kültürler hakkında bir şey

dinlemek. Bi şey yeni öğrenmek. Çok güzel bi şey.”

K5: “Bu da aslında insana yardım edir. Mesela baş bir

kültürde başka bir dilinde tanışsın. Mesela burada sınıfımızda

Hıristiyanlar var Hıristiyanlarda konuşuyorum. Mesela

onların başka kültürlerini öğrendim.”

K5: “Mesela onların kültürlerinde olduklarını anladım. Her

kültürde her düğün nasıl yapılır. Onlar ne işler yapıyor. Hiç

yararı yok sadece bir şeyler öğrendim.”

K5: “Hoca sorurdu bize sizi kültürünüzde nasıl? Bunu çün

onlardan bazı şeyler öğrendim. Hayatımda da belki bir gün

lazım olur.”

K6: “(…) ben kendim kültürünü biliyorum. Başka bir

memlekete gitmedim. Bu gezmek için gelgen ilk memleketim.

Bu yüzden Türk kültürünü düşündüm. Sınıfta Brezilyeli sınıf

arkadaşım var. onun Breziya beazi kültürünü az olsun

düşündüm. Çok yok emma az biraz olsun düşündüm. Yani

Suriye’nin durumlarını düşündüm. O gibi. önemli ben için. her

bir memleketin kendiye mensup kültürleri var. bunu

öğrendim.”

K7: “ben sadece Türk kültürleri öğrenmedim. Mesela

Brezilya’da Bosna Hersek mesela Uygur onları öğrendim.

Yani Araplar öğrendim. Çünkü öğretmen her zamanki Türk

kültürleri söylüyordu öğrencilere istiyordu ki onları mesela

Arap kültürünü söyleyin mesela. Fars İran kültürleri söyleyin.

kültürleri öğrenmek

a) ilginç

b) önemli




UDES 2015

Bu sebep hepsini öğrendim.”

K7: “Her ülkede bizim ülke biraz aynı şeyleri vardır. Aynı

kültürleri vardır. Başka kültürlerin düşünüyorum benim için

çok önemli değil. Öğrendim. Biliyorum ama önemli değil.

Çünkü şimdi daha önemli Türk kültürü. (…) Çünkü belki ben

hiçbir zaman Bosna Hersek’e gitmedim. Yani bunları bilmek

çok iyi ama ben şimdi sadece Türkçe öğrenmek istiyor. Bu

sebep yani tam Türkçe öğrenmek.”

K8: “Benim ülkede kimse yok ya da şey benim kültür yakında

çok şeyler öğrendim.”

K9: “Sınıfta Brezilyalı var, Ukrain var, Moldova. Onlar

düşündüğüne baktım.”

K9: “Kültürü bilmek, başkaların kültürü bilmek çok iyi bi şey

yani.”

K9: “Mesela ben şimdi Moldovya’ya gitme şansım sıfır yani.

Ukrayna olsun Brezilya olsun ama başka kültür bilmek çok iyi

yani.”

K10: “ (…) bizim derslerimizde insanlar farklı ülkeden. Bu

yüzden her insanlar her başka kültür. Benim için bu daha çok

enteresan.”

K10: “Herkes farklı düşünüyor. Herkes farklı şeylere gülüyor

ama bu daha enteresan çünkü ben çok şeyleri bilmiyordum

İran hakkında Türkmenistan hakkında.”

K11: “Yani bizim sınıfta çok yabancı öğrenciler var. Biz bu

kültür dersini öğrendikten sonra öz ana konuştuk öz ana

kültürlerimizi söyledik biz de hem onlarının kültürlerini

bildik, düşündük. Bu çok güzel bence.”

K11: “Ben doğu Türkistan söyledim başka arkadaşlar öz

memleketin söyledi. Bence çok ilginç şeyler var. bazen

ülkelerinin ben onları düşündüm eğer öğretmen söy bizden

soru sormasaydı hiç bilmiyorum onlar hem söylemez idi.”



UDES 2015

K1: “Diğer kültürler hakkında soruyor ve herkes anlatıyor

kültüründe ne var, nasıl oluyor. Çok konuşuyoruz çok iyi

oluyor.”

K2: “Hiç daha insanlara alışmadım. Ben Türk insanları hiç

sevmedim.”

K2: “Önce ben K7’yi sevmiyordum. Çünkü o İran. Suriye’ye şey

yapıyorlar kötü şeyler. Onun için. Ama sonraki ben anladım o

değil. “

K2: “Dini şeyler bazen. Çünkü farkı var. Benim için farkı yok

yani. Çünkü hepsini seviyorlar yani. Hangi Hazret vardır

onları hepsi Allah gönderiyor. Bazen fark var belki.”

K3: “Kapalı kadın daha önce hiç görmedim. Çünkü

Brezilya’da hiç yok. Burada var. Ama çok güzel.

K4: “ (…) insanlar böyle tartışıyorlar en doğru biliyorlar. Bu

birazcık. Ben sustum konuşmadım. Çünku ben tartışmak

istemiyorum ben farklı fikirler var. ve sınıfta belki ben ve bir

insan daha bu fikirler the mojority. Bana kötü bakarlar

istemedim.”

K4: “Bir problem oldu. Din hakkında. En çok din. Çunku çok

farklı ve bir insan soruyor mesela kime dua ediyorsun. Nasıl

kime dua ediyorum Tanrıya yani bitane var.”

K5: “Sadece onlar başka bölgeden gelmişti. Onlar sadece

bizim bölgede yok memlekette yok duymamışız birinci defa

duyuyordu. O yüzden problem oluyordu.”

K6: “(…) kendimiz kendimiz düşünüyor ve yapıyoruz.

Kendimiz kendimüz içün önemli. Kendimiz ne istesek şu olur

bu olur. Bu yüzden bazı öğrencilerlen konu karşı zıt olur.

Yemek seneti var ya bunda bizde peynir yok. Bir sınıfta bir

öğrenci bana söyledi. ‘Hıı onunla nasıl kahvaltı yapısınız.’

dedi. Ben çok üzüldüm bu yüzden. Kendimizin kahvaltıları

var. Siz biliyorsunuz. Süt çay var, kuru yemiş gibi. biz onu çok

seviyoruz. Onlar da hem kendi kahvaltılarını çok seviyor. Bu

yüzden o beni (…) rahatsız etti. Emma düşünüyorum. Bizim

memleketimizde memleketimizle onların memleketinde çok

< kültürlerarasılık

< kültürlerarası

karşılaştırmalar

< iletişim

< hassas konular

< çatışma, problem,

önyargı

< hoşgörü, empati

< sevmek, sevmemek




UDES 2015

farklar var.”

K6: “Siz yavaş yavaş söylediniz. Her ülkelerin kendisiye

mensup, kendisiye tabi olan kültürleri var diye söylediniz. Ben

yavaş yavaş düşündüm. Doğru anladım. Çok iyi söylediniz.”

K7: “Öğrenci saygısız bir şey yapmadı. Zaten her ülkede yani

her şey ki var onlar için yani onlar onu istiyor. Yani onlar

mesela bir Mesihler Allah söylüyor ki Mesih. Ama onun

düşünce böyle. Ben onu hiçbir şey söylemiyorum. Yani

öğrencilere hiçbir şey olmadı yani.”

K8: “(…) din ve politika biraz çok kötü olabilir. Çünkü şey o

her zaman biraz zor konu. O yüzden o belki problem olabilir.

(…) Şimdi bizim derste problem yoktu çünkü dokunmadı o

konu. Ama bilmiyorum belki başka ne zaman tekrar

öğretmen böyle bir şey yap böyle bir ders farklı din konu

konuşabilir. Tanışabilir bazı insanlar bilmiyor o yüzden

olabilir böyle şey.”

K9: “Önce şey mutluyum. Çünkü ben yeni başka kültürlere

görüşmeyi çok seviyorum.”

K9: “Biz şimdi daha yakın olduk. Sınıfta derslerden sonra.

Bunları nasıl hayata nasıl yaşıyorlar daha paylaşmak oldu. Ve

şöyle böyle siz nasıl yapıyorsunuz daha yakın oldu insanlar

sınıfta.” (Daha önce böyle yakın değil miydi?) Hayır. Öyle bir

şey yoktu. (Neden?) “Yani millet bilmediğin insanlardan

korkuyor o yüzden gelişmez yani. Ama bildiğim zaman daha

kolay oluyo yani.”

K10: “Benim için problem yok. Bu sadece ders ve biz

arkadaşlarız. Bu yüzden bu sadece konuşma.”

K10: “Ben şimdi Türk kültürü öğreniyorum ama benim

kültürümü da biraz unutuyorum. Ama Ukrayna’da ne var

böyle benim için de çok iyi Çunku benim arkadaşlarıma

benim kültürümü da göstermek istiyorum. Çok iyi.”

K11: “Problem yok. Hepimiz çok güzel konuştuk.”

K11: “Şu siyaset derste Suriye’denin siyaset söyledi ya ben



UDES 2015

düşündüm ben eskiden düşüncem bizim için siyaset canımızı

sıkıyor. Ama bu derste düşündüm hem İran’da hem Suriye’de

aynı yani.”

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler özünde kültürlerarası

karşılaştırmalara dayanır. Bu nedenle bu derslerde erek kültürün yanı sıra sınıftaki

öğrencilerin kendi kültürlerine ait unsurlardan bahsetmelerinden dolayı farklı kültürler de

öğrenilir. Böylece kültürlerarası bir anlayış sağlanmış olur. Bu bağlamda Tablo 4’teki öğrenci

görüşlerine baktığımızda katılımcıların genellikle farklı kültürler hakkında yeni şeyler

öğrenmeyi önemli bulduğunu söyleyebiliriz. Özellikle daha önce hiç gidip göremedikleri bu

yerlerle ilgili olarak yeni şeyler öğrenmeyi birçok katılımcı önemli bulmaktadır. Ancak bazı

katılımcılar farklı kültürleri öğrenmeyi önemli bulmamaktadır. Örneğin K7 öğrenmiş olduğu

bu farklı kültürleri öğrenmenin güzel olduğunu ancak önemli olmadığını düşünmektedir.

Çünkü belki o ülkeye hiç gitmeyeceğini düşünmekte bu yüzden de önemli bulmamaktadır. K5

de bu bilgileri çok yararlı bulmuyor sadece yeni bir şey öğrendiğini düşünüyor. Ancak buna

rağmen bu bilgilerin bazen işe yarayabileceğini de düşünüyor. Genel olarak katılımcıların

farklı kültürleri öğrenmenin önemine dair görüşlerinin dağılımı Tablo 5’teki gibidir:

Tablo 5

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde farklı kültürleri

öğrenmenin önemi ve farklı kültürlerin bir arada olması hakkında öğrenci

görüşlerinin dağılımı


Farklı kültürleri

öğrenmenin önemi

Farklı kültürlerin

bir arada olması

+ + + + +? + -? + + + +

+ + + + + + ? + + + +


Yakın

Tablo 5’e baktığımızda Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde farklı

kültürleri öğrenmenin önemi hakkında 9 katılımcı olumlu görüş belirtirken 1 katılımcı

olumsuza yakın, 1 katılımcı da olumluya yakın görüş belirtmiştir. Dolayısıyla katılımcıların

%81.81’inin farklı kültürleri öğrenmeyi önemli bulduğunu söyleyebiliriz. Farklı kültürlerin

bir arada olması hakkındaki öğrenci görüşlerine baktığımızda ise 10 katılımcı olumlu

olduğunu düşünürken 1 katılımcı belirsizdir. Yani katılımcıların %90.90’ı farklı kültürlerin

bir arada olması konusunda olumlu görüşlere sahiptir. Görüldüğü gibi katılımcıların büyük

çoğunluğu için farklı kültürlerin bir arada bulunması önemlidir. Ancak farklı kültürleri

öğrenmek ve farklılıkların bir arada olması konusunda ne kadar olumlu düşünseler de bu

farklılıklardan dolayı bazı sorunlar da yaşanmıştır.

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde farklı kültürden bir arada

öğrenciler bulunmaktadır. Bu farklılıklar beraberinde farklı politik ve dini düşünceleri de




UDES 2015

getirmektedir. Bu yüzden bu tür konuların konuşulduğu derslerde bir takım sorunların

yaşanması muhtemeldir.

Farklı kültürlerin bir arada bulunmasından kaynaklı problemler hakkında öğrenci

görüşlerine genel olarak baktığımızda her bir katılımcının farklı görüşlere sahip olduğunu

görebiliriz. Örneğin K1 farklı kültürlerin bir arada bulunması konusunda olumlu görüşlere

sahiptir. Ancak K2’nin farklı kültürlere karşı ön yargılı olduğu görülmektedir ve bazı dini

konuları konuşmanın problem olacağını düşünmektedir. Ancak bunun onun için problem

olmadığını diğerleri için problem olabileceğini düşünmektedir. K3 ise daha önce hiç

görmediği farklılıkları güzel bulmaktadır. K4 ise farklı kültürlerin bir arada bulunmasından

dolayı bazı problemlerin yaşandığını belirtmiştir. Örneğin bazı konularda herkesin kendi

doğruları üzerinden konuşmasından rahatsız olmuş ve böyle durumlarda kendi düşüncesini

açıklamaktan çekinmiştir. Çünkü tartışmak istememiştir. Bunun yanı sıra sınıfta yaşadığı bir

problemi anlatmıştır. Dini bir konu hakkında yaşanan bu problemi araştırmacı öğretmen

gözlem notları da doğrulamaktadır:

AÖ: “K7, K4’e ‘Kime dua ediyorsunuz?’ diye sordu. K7’nin bu sorusu meraktan

dolayı değil Hıristiyan olan K4’ün dini değerlerine alay niteliğindeydi. K4 bunun

üzerine ‘Nasıl kime? Tabiî ki Ona. Hepimiz ona dua ediyoruz.’ diye K7’nin bu

sorusuna kızdığını belli edecek bir tonlamada cevap verdi. Bu yüzden sınıf

ortamında bir soğukluk yaşandı.”

Araştırmacı öğretmenin gözlem notlarından alınan yukarıdaki açıklamaya baktığımızda

K4’ün bu sorunu K7 ile yaşadığı görülmektedir. Ancak K7’nin Tablo 2’de belirttiği görüşünde

sınıfta bir problem yaşanmadığını “Yani onlar mesela bir Mesihler Allah söylüyor ki Mesih.

Ama onun düşünce böyle. Ben onu hiçbir şey söylemiyorum. Yani öğrencilere hiçbir şey

olmadı yani.” ifadeleriyle açıklamaktadır. Ancak K4 ve araştırmacı öğretmenin görüşleri bu

yönde değildir.

K5 farklı kültürlerden gelen öğrencilerin ilk kez karşılaştıkları bazı durumların problem

olduğunu belirtmiştir. K6 ise her kültürün o kültüre ait bireyler için önemli olduğunu

düşünmektedir. Bu yüzden bazı farklı durumlarda farklılıklara karşı gösterilen tepkiler onları

rahatsız edebilmektedir. Örneğin K6’nin ülkesinde peynirin olmaması bir katılımcı tarafından

yadırganmıştır ve bu durum K6’yı rahatsız etmiştir. Buraya kadar belirtilen görüşler

üzerinden diyebiliriz ki öğrenciler farklı kültürlerin bir arada olmasından dolayı bazı

olumsuzluklar yaşamışlardır. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi K7 yaşanan bir olumsuz

durumun içinde bulunmasına rağmen olumsuz bir şey yaşanmadığını düşünmektedir. K8 de

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde farklı kültürlerden öğrencilerin

bir arada bulunmasından kaynaklı sorunlar yaşanmadığını belirtmiştir. Ancak din ve politika

konularını konuşmanın bazı problemlere de neden olabileceğini düşünmektedir.



UDES 2015

K9 farklı kültürlerin bir arada bulunmasından çok mutludur. K9’a göre bu derslerle birlikte

öğrenciler birbirlerine daha yakın olmuştur. Bunun nedeni olarak kültürlerarası

karşılaştırmalar sonucunda öğrencilerin tanımadıkları yabancı kültürleri öğrenmesi olarak

göstermektedir. K9’a göre kültürlerarası karşılaştırmalar öğrenciler arasındaki yakınlığı

artırmıştır.

K10 ve K11 farklı kültürlerin bir arada olmasından dolayı herhangi bir problem

yaşanmadığını düşünmektedir. Ayrıca K10 bu derslerde yapılan kültürlerarası

karşılaştırmalar sayesinde kendi kültürünü hatırladığını da belirtmektedir. K11 ise bu

derslerde farklı ülkelerdeki politik sorunları öğrenmiş ve dünyadaki başka ülkelerin de kendi

ülkesindeki gibi politik sorunlar yaşadığını görmüştür.

Katılımcıların yaşanan problemler hakkındaki düşüncelerine baktığımızda 2 katılımcının (K4

ve K6) doğrudan bir problem yaşadığını görmekteyiz. 1 katılımcı ise farklı kültürlerden gelen

öğrencilerin farklılıkları ilk duyduklarında problem olduğunu düşünmektedir. 1 katılımcı

(K2) ise önyargılarından dolayı sınıf içindeki farklı kültürlere karşı olumsuz düşünmüştür. 1

katılımcı ise sınıfta bir problem olmadığını ancak siyasi ve dini konuların probleme neden

olabileceğini belirtmektedir. Diğer 6 katılımcı ise sınıf içindeki farklı kültürlerin bir arada

olmasından dolayı herhangi bir problemden veya problem olasılığından bahsetmemiştir.

3.3. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla Yapılan Derslerde Öğrencilerin Tutum,

Davranış ve Hislerine Yönelik Öğrenci Görüşleri

Öğrencilerin derslerdeki tutum, davranış ve hisleri öğretim sürecinin verimliliği için oldukça

önemlidir. Çünkü öğrencilerin olumlu hislere sahip oldukları derslere katılımları artacaktır.

Böylece öğrenme süreci daha keyifli ve akıcı hale gelecektir. Öğrencilerin keyif almadığı veya

dersi önemsiz bulduğu durumlarda ise tam tersi bir durum söz konusu olacaktır.

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde öğrencilerin tutum, davranış ve

hislerine yönelik öğrenci görüşleri Tablo 6’daki gibidir:

Tablo 6

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde öğrencilerin tutum,

davranış ve hislerine yönelik öğrenci görüşleri

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde

öğrencilerin tutum, davranış ve hislerine yönelik öğrenci

görüşleri

Kodlar

K1: “Ben zaten her zaman kültür öğrenmek seviyorum. Hiç

sıkılmadım bu dersten. Bu derslerden çok iyi hissettim, rahat

hissettim.”

K1: “Ben çok sevdim bu dersi.”

< kendini rahat

hissetme;

a) hoşlanmak

b) sevmek




UDES 2015

K2: “Güzeldi. Yeni şeyler öğreniyorduk.”

K2: “ Sadece günümüzde nasıl takip ediyorum bu sevmedim.

Yani herkes biliyor. Yaşlılar gazete okuyorlar. Yani bu

araştırma hakkında gerek yok bence. Yani gençler

internetten. Bellidir yani böyle şeyler.”

K3: “Politika günü sıkıldım. Çünkü sevmiyorum.”

K3: “Çok rahatım.”

K3: “Politika sevmedim. Çünkü hiçbir şey biliyorum bu

hakkında.”

K3: “Bu misafir hakkında ve her ders hikaye var. Bu

bilmiyordum ve çok sevdim.

K4: “Çok rahat ve çok iyi. Çünkü öğretmen böyle sıcak kanlı.”

K4: “Bi tane biraz sıkıcı oldu. Bu nasıl gündemizde neler

oluyor. Çünkü ben zaten biliyorum ki gençler daha çok

seviyor böyle internet sosyal ağlar. Ama yaşlı insanlar TV’den

çok TV izliyorlar. Ve bu rakamlar çok biraz sıkıcı.”

K4: “Sadece politika (rahatsız ediyor). Çünkü insanlar

diyorlar ki bu kötü bu iyi değil. Farklı düşünüyorsun ama

böyle kötü demek gerekmiyor. Çünkü lazım düşünmek kibar.

Belki insanlar farklı düşünüyorlar. Onlar düşünüyor ki en iyi

ben.”

K5: “Kolay hissettim. Dersler zor değildi. Sıkıldığım olmadı.

Çünkü her bir yeni şey öğrenirem.”

K5: “Yüksek yüksek tepeler çok sevdim. Hem sevdim hem de

bunun için çok üzüldüm.”

K6: “(…) bazı derslerinizde beazi kelimeleri hepsini

düşündüm ama özüm bazı problem var. uykum var o yüzden

beazi derslerinizde iyi anlamadım. (…) Hasta değil emma

üzüldüm ben o zamanlarda çünkü yeni geldim, ailemi çok

özledim bu yüzden beazi derslerinizde iyi anlamadım.”

< kendini rahatsız

hissetme;

a) sıkılmak

b) sevmemek

< derse tutum

< dersteki davranış



UDES 2015

K6: “Rahat idim. Çünkü ben kültür, başka milletlerin

kültürünü seviyorum. Nasıl yaşıyor, nasıl güzel mi merak

ediyorum. (…) Beni rahatsız etgen şey olmadı. Öğretmen

tarafından olsun ders tarafından olsun. Ama kendim kendimi

rahatsız ettim beazi zamanda.”

K6: “Sevmediğim etkinlikler yok. Hepsini sevdim. Amma en

sevdiğim aşura, kına senedi, yemek, evlenme teklifi, kız isteme

onu çok sevdim.”

K7: “Bazı günleri çok mutlu eve giderken kadar mutlu

oluyordum. Bazı günleri mutsuz. Bazı günler çok yorgun

hissediyordum bu sebep mutsuz. Maalesef o gün yani aynı

kültürü anlatıyorsunuz bu sefer biraz sıkılıyorum. Ama bazı

günler ben böyle hoşlanıyorum mesela yeni bir şey

öğreniyorum hoşlanıyorum.”

K8: “Genellikle rahat. Keyif aldım. Güzel şey. Böyle çok rahat

stresli değil.”

K8: “Sevmedim bu en son konu. (Batıl İnançlar) Bilmiyorum

neden bilmiyorum. Çok şey öğrendim başka bunlar nasıl

insanlar. Çünkü bu her ülkede var. başka sevmediğim konu

politik. Ama şey o genellikle sevmiyorum. Çünkü çok şey böyle

politik ve din çok zor konu konuşmak için. o yüzden böyle.”

K9: “Çok rahat.”

K10: “Çok iyi çok uygun. Rahat.”

K11: “ben çok beğendim. Öğrenciler ile kültür her şeylerini

yani öz ana konuştuk. Sadece siyasette çok sıkıldım. Yani

bizim orada siyaset biz sevmiyoruz sadece.”

Tablo 6’yı incelediğimizde öğrencilerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan

derslere yönelik tutum, davranış ve hislerinin olumlu yönde olduğunu görebiliriz. Ancak

derslerdeki bazı konular öğrenciler tarafından hoş bulunmamıştır. Bu yüzden bazı öğrenciler

bu konuların işlendiği derslerde sıkıldıklarını belirtmişlerdir. Örneğin K2 ve K4 “Gündemi

Nasıl Takip Ediyorsunuz?” konusunda sıkıldıklarını çünkü bu bilgileri zaten bildiklerini

belirtmişlerdir.




UDES 2015

ÖG-K4: “Bugün ‘Gündemi nereden ve nasıl takip ediyoruz” öğrendik. Bu konu

benim için biraz sıkıcı çünkü zaten biliyorum.”

M: “Konu hakkındaki istatistikleri dinlemek birçok öğrenci için yorucu bir hal

aldı.” (‘Gündemi Nasıl Takip Ediyorsunuz?’ Konusu hakkında)

K3, K4, K8 ve K11 ise politika konusunu sevmediklerini ve sıkıldıklarını belirtmişlerdir. Bu

konuda K2 de öğrenci günlüğünde aşağıdaki ifadeyi kullanmıştır:

ÖG-K2: “Bu konu sevimedim. Bu yüzden izin aldım giTim.” (Türkiye’de Politika

konulu ders hakkında)

ÖG-K3: “Politika çok önemli ama sıkıcı.”

ÖG-K8: “Politika hakında çok düşünmiyoorum. Çunku hiç sevmiyorum.”

AÖ: “Konu politika olunca bazı öğrenciler ön yargılı yaklaştılar ve politikayı

sevmediklerini söylediler. Bu yüzden derse çok istekli katılmadılar.”

K8 ise batıl inançlar konusunu sevmediğin belirtmiştir.

Görüldüğü üzere katılımcılar bazı konuları sevmemelerine rağmen derslerde çok rahat

olduklarını belirtmişlerdir. Ancak K7 bazı günler derslerden mutlu ayrılırken bazı günler

mutsuz ayrıldığını belirtmiştir. Mutsuz ayrılmasının nedeni ise o günlerde derste işlenen

kültürel unsurların kendi kültüründe olması ve bildiği şeylerden konuşulduğu için

sıkılmasıdır. K6 ise bazı derslerde kişisel bir takım sorunlarından dolayı kendini rahatsız

hissetmiştir. Ancak bunun derslerden kaynaklı bir durum olmadığını aksine derslerde

oldukça rahat olduğunu belirtmiştir.

Tablo 7’de Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde öğrencilerin tutum,

davranış ve hislerine yönelik öğrenci görüşlerinin dağılımları gösterilmektedir:

Tablo 7

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde öğrencilerin tutum,

davranış ve hislerine yönelik öğrenci görüşlerinin dağılımı


Derslere yönelik

öğrenci hisleri

+ +? +? +? + + +? +? + + +


Yakın

Tablo 7’yi incelediğimizde Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslere yönelik

6 katılımcı olumlu hislere sahip olduğuna yönelik görüşlerde bulunurken 5 katılımcı



UDES 2015

olumluya yakın görüşlerde bulunmuşlardır. Yani katılımcıların %54.54’ü olumlu görüşte

bulunmuştur. Kalan %46.46 katılımcı da olumluya yakın görüşler belirttiğinden dolayı genel

olarak katılımcıların derslerde kendilerini rahat hissettiği söylenebilir.

3.4. Yabancı Dil Olarak Türkçe Derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

Yapılması Hakkındaki Öğrenci Görüşleri

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım, diğer yaklaşım ve yöntemlerle yapılan derslerden

farklı olarak kültürel unsurları sınıf ortamına taşıyarak öğrencilerde kültürlerarasılık

anlayışının geliştirilmesini sağlar. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım aynı zamanda sınıf

içinde etkileşime de önem vermektedir. Bu yüzden sınıf içinde öğrencilerin etkileşimini üst

düzeyde tutacak birçok yöntemin kullanılmasını desteklemektedir. Özellikle yöntemler

sonrası dönemin bir özelliği olan tek bir yöntem odaklı değil farklı yöntemlerin bir arada

kullanıldığı bir öğretim yöntemlerinin kullanıldığı sınıf ortamı Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımın önemli bir diğer özelliğidir. Bu bakımdan katılımcıların bu derslerde diğer

derslerden farklı olarak yeni ne buldukları önemlidir. Tablo 8’de yabancı dil olarak Türkçe

derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılması hakkında öğrenci görüşleri

bulunmaktadır.

Tablo 8

Yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılması hakkındaki öğrenci görüşleri

Yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürel Yaklaşımla


Kodlar

K1: “Ben hiçbir zaman böyle bir ders almadım. Kültür için bir

ders almadım. Yani bütün ders yeni bir şey benim için.

K2: “Yeni parçalar okuyorduk. Yeni şeyler kitaptan farklı.

Dışarıdan getiriyordu. Yeni şeyler öğreniyorduk.”

K3: “Burada bilgisayar kullanıyor çok. Bu çok önemli derste.

Çünkü lazım.”

K4: “Bu kültür ders çok farklı mesela. Çünkü çok şeyler yaptık.

Kağıtlar okuduk, videolar izledik, günlük de yazdık. Konuştuk

neler Türkiye’de var, neler bizim ülkemizde, bizim

kültürümüzde var.”

K5: “Hiçbir farkı yok. Onlar mesela farklı sözler öğretir kültür

yok orda. Sadece derstir. Ama bunlarda kültür vardır. Kültür

ilen dil öğrenirdik.”

< dersler/konular;

a) yöntemler

b) metot

c) yeni/farklı

< Kültürlerarası İletişim

Odaklı Yaklaşım ;

a) kültür




UDES 2015

K6: “Ders metodi üslubu çok güzel oldi. Bize çok yavaş yavaş

söyledi. Çünkü biz yabancı ya. Çok hızlı olsa olmaz.”

K6: “Diğer derslerde zaten kitap içindeki bilimler var, bilgiler

var. Bu Türk kültürüde gerçek şeyler var bu yüzden çok farklı.

(…) Bu kültür dersi bence çok güzel oldi.”

K7: “Bunlar hakkında düşünüyorum ki öğrenciler çalışıyorlar.

Yani genelde öğrenciler hep Türkçe öğreniyor yani biraz

sonra bıkıyor yani istemiyor. Ama böyle ilginç bir şey mesela

geliyor sınıfta bir kültür bizi söylüyor sonra biz

düşüncelerimizi yazıyorum mesela bunlar daha iyi bence.”

K7: “Mesela burada bir şey vardı. Türk kültürü birinci burada

herkes Türk kültürü bakıyordu ve kendi kültürü ifade

ediyordu. Bu sebep hep ben Türk kültürü dinliyordum. Ama

başka ülkeden ne var onu dinliyordum. Yani daha kolay beş

defa altı defa Türk kültürü dinliyordum. Yani daha iyi

öğreniyordum.”

K7: “Bir şey çok konuşmak vardır. Yani kitap kullanmıyoruz.

Zaten öğrenciler kitap kullanmak biraz zor. Yani hem

kültürler öğreniyordu hem Türkçe öğreniyorduk hep

konuşuyorduk. Bu sebep daha iyi geçti.”

K8: “Çok konuşmak yaptık. O yüzden o bizim için çok lazım.

Çünkü yabancılar biz bazen utanıyoruz konuşmak çünkü

yanlış konuşuyoruz ve başka ders var gramer de öğreniyoruz

konuşuyoruz ama daha az. Bu dersler çok konuşma pratik

yaptık.”

K8: “Bizim için çok iyi pratik şey Türkçe için çok iyi ve şey

farklı çeşitler egzersiz. Herkes için bir şey var. bir kişi seviyor

yazma var, okuma vardı, dinlemek vardı, konuşma vardı.”

K9: “Bu dersler Türkye’nin kültürü daha iyi bilindi.”

K9: “(…) sınıfta sadece şu filan bu yerden filan bu yerden ama

hayatı nasıl yaşadığı gelecek hayatı nasıl yaşayacak ve

sokaka çıktık mı Avrupa’dan gelen insanlar, Arap biraz zor

görürler sokakta. Çünkü onlar sadece dil öğrenirler burada.



UDES 2015

Ama bizim dersler kültürün nolduğunu ne yapiyo insanlar

nasıl yaşıyorlar onu öğreniyoruz.”

K11: “Yani her saat ders düşüncelerimi hem bizim

memleketteki kültür ve Türkiye Türklerin kültürini fark

ettim.”

K11: “Biz kültürlerini öğrendik öz ana konuştuk. Yani çok

şeyler öğrendik. Emma başka dersteki gibi çok canım

sıkılmadı yani.”

K1: “Evet çok istiyorum. Zaten çok kötü kü bitti şimdi.”

K2: “Evet”

K3: “İstiyorum tabi. Çunku onemli ders. Bonus ders. Ama çok

önemli.”

K3: “Devam lazım.”

K4: “Evet”

K5: “Böyle bir şey olsa ve devam etse çok iyi olur.”

K6: “Bir milletin kültürü sekiz saatin içinde bitmez. Bu

yüzden tekrar istiyorum. Beazi bizde memleketimize

benzemeyen şeyler var. düşünmeyen şeyler var. bu yüzden

istiyorum tekrar nasıl kültürler var eskiden nasıl şimdi nasıl.

Bu yüzden bu kültür dersini tekrar istiyorum ben.

K7: “Bundan sonra devam etmek daha iyi olur.”

K8: “Olur. Sadece şey zaman için yapabiliriz şey başka

program. Ne zaman bu dersler önce çünkü biz ne zaman

kalıyoruz biraz yorgunuz.”

K9: “daha çok olduysa bu dersler kültür dersler gelen

derslerde daha iyi olur.”

K10: “Evet, tabiî ki. Ben önce söyledim devam etsin.”

K11: “İstiyorum. Ben düşündüm yani sadece kitap olsa çok

yani derste dersteyken çok sıkılıyorum. Yani bu gibi vidyolar

< derslerin

Kültürlerarası İletişim

Odaklı Yaklaşım devam

etmesi

< derslerin


Odaklı Yaklaşım devam

etmemesi




UDES 2015

Tablo 8’i incelediğimizde katılımcılar derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılması konusunda olumlu yönde görüş bildirmişlerdir. Birçok katılımcı Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerin diğer derslerden farklı olduğunu ve bu derslerde

yeni konular öğrendiğini düşünmektedir. Örneğin, K1 daha önce böyle bir ders almadığını bu

dersin tamamen onun için yeni olduğunu belirtmektedir. K2 ise bu dersin diğer derslerden ve

kitaptan çok farklı olduğunu düşünmektedir. K3 ise derste bilgisayar kullanımın çok

olduğunu ve bunun önemli olduğunu düşünmektedir. K4 de Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılan derslerin çok farklı olduğunu ve derslerde farklı etkinlikler yaptıklarını

belirtmiştir.

K5 Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerin diğer derslerden çok farklı

olmadığını söylemesine rağmen aslında iki ders arasındaki en temel farklardan birini de

belirtmiştir. “Onlar mesela farklı sözler öğretir kültür yok orda. Sadece derstir. Ama bunlarda

kültür vardır. Kültür ilen dil öğrenirdik.” K5’e ait olan bu ifadelere baktığımız da ona göre diğer

derslerden Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerin farkı kültürün

bulunmasıdır. Bu derslerde kültür ile dil öğrendiğini belirtmektedir. K6 ise Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler hakkında olumlu görüşlere sahiptir. Diğer

derslerde kullanılan kitaplarda normal bilgilerin bulunmasına rağmen bu derslerde Türk

kültürüne ait gerçek unsurların bulunması onun için en temel farktır ve bu fark çok

önemlidir. Bunu meslektaş görüşleri şu şekilde desteklemektedir:

M: “Kültürle bağlantılı olarak hissedilen yakınlık Türkçeye karşı olan

sempatinin artmasında pozitif etki yarattı.”

M: “Verilen örnekleri kendi kültürleriyle karşılaştırdılar. İranlı iki öğrencinin

kendi kültürlerindeki yemeklerden bahsetmeleri konuyu desteklemeye yardımcı

oldu. Yemeklerin içeriğinden ziyade kültürel öneminin benzerliğinden

bahsetmeleri yakınlık kurmaya çalışmaları buna örnek gösterilebilir.”

K7’ye göre Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler daha ilginç olduğu için

ders süreci ona göre sıkıcı geçmiyordur. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan

derslerde hem kültürü hem de Türkçeyi öğrendiğini belirtmektedir. K8 ise Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde her öğrenciye hitap edecek çeşitlilikte etkinlikler

olduğunu belirtmektedir. Diğer derslerden farklı olarak Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılan derslerde daha çok konuşma etkinlikleri yaptıklarını ve bunun onlar için

çok yararlı olduğunu ifade etmiştir. Bu konudaki meslektaş ve araştırmacı öğretmen

görüşleriyle öğrenci günlüklerindeki bazı ifadeler Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılan derslerdeki etkinliklerin öğrenciler arasındaki etkileşimi arttırdığına ve bu

etkinliklerin öğrencilerin dili kullanma becerilerini geliştirdiğine yöneliktir:

hikayeler kültürler olsa çok iyi bence. (…) Bundan sonraki

derslerimiz bu gibi çok güzel olsa kültürlerini öğrensek yani

çok güzel olurdi.”



UDES 2015

M: “Sınıf içindeki öğrencilerin etkileşimi üst düzeydeydi.”

AÖ: “ (…) yakın kültürlerle benzer olan batıl inançlar da vardı. Bu benzerlikler

ilgilerini çekti ve bu bizim kültürümüzde de var diyerek paylaştılar.”

AÖ: “Batıl inançlar hakkında ortak unsurlar oluştukça öğrenciler arasındaki

iletişim de arttı.”

ÖG-K7: “sınıfta çok güzel geçti çünk gerçekten hepimiz cok kunuştuk ve

kunuşurken yada dinlinken zaten Turkçe öğreniyorum.”

K9 Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler sayesinde Türk kültürünü

öğrendiklerini ifade etmiştir. Bu derslerde sadece dil değil insanların nasıl davrandığını ve

kültürlerini öğrenmiştir. K11 ise Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde

kültürlerarası karşılaştırmalar sayesinde hem kendi kültürünü hem de Türk kültürünü fark

ettiğini belirtmiştir. Bu derslerin diğer derslerden daha eğlenceli olduğunu düşündüğü için

hiç sıkılmadığını ifade etmiştir. Katılımcıların bu ifadelerinden yola çıkarak yabancı dil olarak

Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılması hakkındaki öğrenci

görüşlerinin dağılımı Tablo 9’daki gibidir:

Tablo 9

Yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla



Derslerin Kültürlerarası

İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılması

+ + + + = + + + + ? +


Yakın

Tablo 9’u incelediğimizde yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılması hakkında 9 katılımcı olumlu yönde görüş ve 1 katılımcı ortada görüş

bildirirken 1 katılımcı belirsizdir. Yani katılımcıların %81.81’i yabancı dil olarak Türkçe

derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılması hakkında olumlu görüşe

sahiptir. Tablo 8’deki öğrenci görüşlerinden yola çıkılarak düzenlenen Tablo 10’da

katılımcıların derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devam etmesi yönündeki

görüşlerinin dağılımı bulunmaktadır:

Tablo 10

Yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devam

etmesi




UDES 2015


Derslerin


Odaklı Yaklaşımla

devamı

+ + + + + + + + + + +


Yakın

Tablo 10’u incelediğimizde 11 katılımcının 11’i de yabancı dil olarak Türkçe derslerinin

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devamı konusunda olumlu yönde ifadelerde

bulunmuşlardır. Yani katılımcıların %100’ü derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla devam etmesini istemektedir. Tablo 9’da derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı

Yaklaşımla yapılması hakkında K5 ortada bir görüş belirtmesine ve K10 belirsiz olmasına

rağmen derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devam etmesini istemektedirler.

Sonuç olarak diyebiliriz ki katılımcıların tamamı Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılan derslerden memnun olmuştur ve derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılmasını istemektedirler.

4. SONUÇ

11 katılımcıdan 10 tanesi yabancı dil öğretiminde dil-kültür ilişkisinin önemine dair olumlu

görüşte bulunurken 1 katılımcı olumluya yakın bir görüşte bulunmuştur. Olumluya yakın bir

görüş belirten K7 için yabancı dil öğretiminde eğer öğrenilen yabancı dilin konuşulduğu

ülkede yaşanacaksa kültür öğrenmek önemlidir. Tersi bir durumda kültürün önemli

olmadığını düşünmektedir. Buna göre katılımcıların %90.90’ı yabancı dil öğretiminde kültür

öğretimini de önemli bulmaktadır. Çünkü “her dil ait olduğu kültürün yaşam deneyimine

ilişkin sözcükleri barındırdığı için, diller adeta ait oldukları kültürlerin özeti gibidirler.”

(Kıran ve Kıran, 2013; 63). Dolayısıyla dil ve kültür bir bütündür.

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde farklı kültürleri öğrenmenin

önemi hakkında 9 katılımcı olumlu görüş belirtirken 1 katılımcı olumsuza yakın, 1 katılımcı

da olumluya yakın görüş belirtmiştir. Katılımcıların geneline göre farklı kültürler hakkında

yeni şeyler öğrenmek önemlidir. Ancak bu durum 1 katılımcı (K7) için bu kadar önemli

değildir. Diğer kültürleri öğrenmek güzel olsa bile öğrenmek işine yaramayacaktır çünkü o

ülkeye gitme ihtimali olmadığını düşünmektedir.

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde farklı kültürlerin bir arada olması

hakkındaki öğrenci görüşlerine baktığımızda ise 10 katılımcı olumlu olduğunu düşünürken 1

katılımcı belirsizdir. Katılımcıların neredeyse tamamı farklı kültürlerin bir arada olmasının

önemli olduğunu düşünmesine rağmen sınıf içinde kültürel farklardan kaynaklı bir takım

problemlerin ve ön yargıların olduğu görülmektedir. 1 katılımcı (K2) sınıftaki bir öğrenciyi



UDES 2015

daha önce İranlı olduğu için sevmediğini zamanla tanıyınca bu fikrinin değiştiğini

belirtmektedir. Tapan (1995: 157) a göre, iki kültürün yan yana geldiği bir eğitim sürecinde

öğrenci farklı kültürleri kendi başkalıkları içinde kavramayı, böylece yabancı olana karşı daha

hoşgörülü olmayı öğrenebilir. Bu yüzden farklı kültürlerden öğrencilerin bir arada bulunması

öğrencilerin uluslararası hoşgörü kültürünü de geliştirir.

Sınıf ortamında farklı kültürlerden gelen öğrencilerin din ve politika gibi hassas konular

konuşulurken bazı problemler yaşadığı görülmüştür. Katılımcılarla yapılan yüz yüze

görüşmeler, araştırmacı öğretmen görüşleri ve öğrenci günlükleri bu problemlerin

yaşandığını doğrulamaktadır. Bu problemlerin temel nedeninin kültürel farklılıklara karşı

hoşgörüsüzlük ve empati kuramama olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla bazı katılımcıların

‘Kültürlerarası İletişimsel Yeti’ye sahip olamadıkları söylenebilir. Bu konuda Gökmen (2005:

71) ‘Kültürlerarası İletişimsel Yeti’nin kişinin kendi dünya görüşü sınırlarını aşmak için bir

şans sunduğunu belirtmektedir. Gökmen’e göre başka kültürleri deneyimlememiş ya da

başka bir dil aracılığıyla iletişim kurmanın zorluğunu yaşamamış birisi, genelde, içinde var

olduğu çevre konusunda da duyarsızdır.

Bazı katılımcılar sınıf içinde farklı kültürlerin olmasından kaynaklı problemler yaşamasına

karşın farklı kültürlerin bir arada olmasını olumlu karşılamaktadırlar. Farklı kültürler

sayesinde dünyaya dair yeni bilgiler öğrenmekte böylece bazı ön yargıları yıkabilmektedirler.

Örneğin K2’nin İranlı öğrenci hakkındaki fikirlerinin değişmesi gibi. Bu konuda K9 da

derslerde yapılan kültürlerarası karşılaştırmalar sayesinde farklı kültürlerin birbirlerini

tanıdığını ve böylece yakınlaştıklarını düşünmektedir.

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslere yönelik 6 katılımcı olumlu hislere

sahip olduğuna yönelik görüşlerde bulunurken 5 katılımcı olumluya yakın görüşlerde

bulunmuşlardı. Katılımcılar Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde

genellikle rahat olduklarını belirtmişlerdir. Ancak bazı derslerde konulardan dolayı

sıkıldıklarını belirtmişlerdir. Özellikle “Gündemi Nasıl Takip Ediyorsunuz?” ve “Türkiye’de

Politika” konuları katılımcıların büyük çoğunlu tarafından sıkıcı bulunmuştur. “Gündemi

Nasıl Takip Ediyorsunuz?” adlı metinde istatistikî bilgiler bulunduğu için ve içeriğindeki

bilgilerin genelde tüm insanlar için aynı yani öğrencilerin bildiği bir konu olduğu için sıkıcı

bulunurken; “Türkiye’de Politika” konusu birçok öğrenci tarafından sevilmediği ve politika

konusunun hassas bir konu olduğu için sıkıcı bulunmuştur. Bu konulara öğrenciler yeterli ilgi

göstermemişlerdir. Polat (1990: 79) yabancı dilde okuma-anlama yetisinin kazandırılması ve

geliştirilmesinde ilk önemli adımın canlı bir etkileşim sağlayabilecek uygun metinlerin seçimi

olduğunu ifade eder. Bu iki konunun öğrencilerin geneli tarafından ilgi çekici

bulunmamasının nedeni bu metinlerin öğrencilerle canlı etkileşime girememiş olmaları

gösterilebilir.

1 katılımcı (K7) kendi kültüründeki durumlara benzer kültürel unsurların anlatıldığı günler

mutsuz olduğunu ancak farklı ve yeni kültürel unsurların anlatıldığı günler mutlu hissettiğini

belirtmiştir. 1 katılımcı (K6) ise bazı derslerde kişisel bir takım sorunlar yaşadığı için kendini




UDES 2015

iyi hissetmediğini ve o dersleri iyi dinleyemediğini belirtmiştir. Ancak bu durumunun

derslerle ilgili olmadığını vurgulamıştır.

Yabancı dil olarak Türkçe derslerinin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılması

hakkında 9 katılımcı olumlu yönde ve 1 katılımcı ortada görüş bildirirken 1 katılımcı

belirsizdir. Katılımcılar bu derslerde kültürle birlikte dil öğrendiklerini ve bunların kendileri

için önemli olduğunu düşünmektedir. Katılımcılar Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılan dersleri daha ilginç ve eğlenceli bulduklarını belirtmişlerdir. 1 katılımcı (K11) bu

derslerde yapılan kültürlerarası karşılaştırmalar sayesinde kendi kültürünü fark ettiğini

belirtmiştir. Bu konuda Tapan (1995: 156-157), öğrencinin yabancı gerçekle karşılaştığında

onu ilk önce kendi önbilgisi ve deneyimleri ile kavramaya çalıştığını, yabancı olanla

kendisinin olan arasında karşılaştırmalar yaptığını, ilişkiler kurduğunu, her iki kültürün

benzer ve farklı yanlarını gördüğünü belirtmektedir. Bu uğraş ise onun yalnız yabancı olan ile

ilgili bilgilenmesine değil, aynı zamanda kendi kültürüne de yeni bir açıdan, daha nesnel

bakmasına yol açmaktadır. Sonuç olarak kültürlerarası karşılaştırmaların ön planda olduğu

Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan dersler öğrenciler tarafından ilginç ve

eğlenceli bulunmuş ve bu dersler sayesinde öğrencilerde farklı kültürlere dair bir bilinç

oluşturulmuştur.

Katılımcıların tamamı derslerin Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla devam etmesi

konusunda hem fikirdir. Derslerin bu şekilde yapılmasını istemektedirler. Çünkü kültürle

birlikte dil öğrenmenin daha önemli olduğunu düşünmektedirler.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ve bu bulgular ışığında yapılan değerlendirmeler

ve yorumlara bağlı olarak bir takım sonuçlar elde edilmiştir. Araştırma süreci boyunca elde

edilen araştırmacı izlenimleri ve araştırma sonucunda elde edilen sonuçlar ışığında aşağıdaki

önerilerde bulunulabilir:

1. Yabancı dil olarak Türkçe derslerinde dil-kültür ilişkisi göz önünde bulundurulmalı ve

derslerde dille birlikte kültürel unsurların da öğretilmesi sağlanmalıdır.

2. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan yabancı dil olarak Türkçe derslerinde

Türk kültürünün öğretilmesi, Türk kültürünün yabancılara dayatılması veya kültür

emperyalizmi yapılması anlamına gelmez. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan

yabancı dil olarak Türkçe derslerinde kültür öğretimi yapılırken kültürlerarası

karşılaştırmalardan yararlanılarak öğrencilerde kültürlerarasılık anlayışının oluşturulması

sağlanır.

3. Yabancı dil olarak Türkçe öğretim ortamları çokkültürlü ortamlardır. Bu nedenle yabancı

dil olarak Türkçe öğretimi yapılan ortamlarda çokkültürlülük unsuru göz önünde

bulundurulmalıdır.



UDES 2015

4. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla ders yapacak olan öğretmenlerin çokkültürlülük

ve kültürlerarasılık anlayışına sahip olması gerekir.

5. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerde din ve politika gibi farklı

düşüncelerin yoğun olduğu konular konuşulurken bazı problemler olabilir. Böyle konular

konuşulurken öğretmenin nesnel bir pozisyonda bulunmalıdır. Bunun için öğretmenin

çokkültürlülüğe açık olması ve ‘Kültürlerarası İletişimsel Yeti’ye sahip olması önemlidir.

6. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerin bir diğer amacı kültürlerarasılık

anlayışının öğrencilere kazandırılması olduğu için öğrencilerin farklı düşüncelere karşı

empati kurmalarını ve farklılıkları hoşgörü ile karşılamalarını sağlayacak ortamlar

oluşturulmalıdır.

7. Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla yapılan derslerin ana malzemesi kültür olduğu

için birçok öğrencinin ilgisini çekmektedir. İlginç kültürel unsurlar sınıf ortamına getirilerek

öğrencilerin derslere güdülenmesi sağlanabilir. İlgi çekici olmadığı düşünülen bazı kültürel

unsurların konu edinildiği derslerde etkinlikler öğrencilerin ilgisini çekebilecek türden

hazırlanabilir. Ama Kültürel Yaklaşımla yapılan derslerde öğrenci kendi kültürüyle ilgili

unsurları da sınıf ortamında paylaşacağı için birçok farklılık sınıf ortamına geleceğinden

öğrencinin dikkatini çekecek unsurlar olacaktır.

8. Farklı kültürlerden öğrencilerin bir arada bulunduğu sınıflarda bazı ön yargılar olabilir.

Öğrencilerin sahip oldukları ön yargıları kırmak ders sürecindeki etkileşimi arttıracak

böylece öğrenme süreci verimli olacaktır. Öğrencilerin ön yargılarını kırmada kültürlerarası

karşılaştırma çalışmaları yardımcı olabilir.

9. Bir yaklaşım olarak doğan Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım’ın yabancı dil olarak

Türkçe öğretimine yönelik olarak bir izlencesi bulunmamaktadır. Bu yüzden Kültürlerarası

İletişim Odaklı Yaklaşımla hazırlanmış yabancı dil olarak Türkçe derslerine yönelik bir

izlenceye ihtiyaç söz konusudur. Böyle bir ihtiyacın giderilmesi için yeni çalışmaların da

yapılmasına ihtiyaç vardır.

10. Bu çalışmada elde edilen veriler İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi’ndeki B2 kurundan

rastgele seçilen 11 öğrenci ile sınırlandırılmıştır. Bu yüzden araştırma sonucunda elde edilen

veriler katılımcı gruba benzer özellikteki gruplara genellenebilir. Dolayısıyla benzer

çalışmanın farklı gruplar üzerinde de yapılması Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşımla

yapılan yabancı dil olarak Türkçe derslerine yönelik farklı öğrenci görüşlerini tespit etmede

yararlı olacaktır. Bu çalışmalar aynı zamanda ileride Kültürlerarası İletişim Odaklı Yaklaşım

odaklı hazırlanacak olan yabancı dil olarak Türkçe derslerine yönelik izlence oluşturmada da

eğitim programcılarına yol gösterecektir.




UDES 2015

KAYNAKÇA

Aktaş, T. (2004). Yabancı Dil Öğretiminde İletişimsel Yeti. Selcuk Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Dergisi. Sayı 12. 45-57.

Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç E., Akgün Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel

Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.

Demir, A. (2010). Yabancılara Türkiye Türkçesi Öğretiminde Kültürlerarası Yaklaşımdan

Hareketle Metinlerin İncelenmesinde Dikkat Edilecek Noktalar. Yayınlanmamış yüksek lisans

tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

Ergin, M. (2005). Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.

Gökmen, M. E. (2005). Yabancı Dil Öğretiminde Kültürlerarası İletişimsel Edinç. Dil Dergisi.

Sayı: 128. 69-78.

Güvenç, B. (1997). Kültürün ABC’si. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Güzel, A. ve Barın, E. (2013). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi. Ankara: Akçağ Yayınları.

Hammer, M.R., Bennett, M.J. ve Wiseman, R. (2003). Measuring Intercultural Sensitivity: The

Intercultural Development Inventory. International Journal of Intercultural Relations. Volume:

22. 421 – 443.

Jiang, W. (2000). The Relationship Between Culture And Language. ELT Journal. Volume 54/4.

328-334.

Kaplan, M. (2007). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.

Kıran, Z. ve Kıran, A. (2013). Dilbilime Giriş (Dilbilgisinden Dilbilime). Ankara: Seçkin

Yayıncılık.

Korkmaz, Z. (2005). Türk Dili Üzerine Araştırmalar Birinci Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu

Yayınları.

Özkan, M. (2010). İnsan İletişim ve Dil. İstanbul: Akademik Kitaplar.

Polat, T. (1990). Kültürlerarası Bildirişimde Etkin Bir Süreç: Yabancı Dilde Okuma – Anlama.

Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi. Sayı 7. 69-90.



UDES 2015

Rathje, S. (2007). Intercultural Competence: The Status and Future of a Controversial

Concept. Language and Intercultural Communication. Volume 7 No 4. 254-266.

Tapan, N. (1995). Yabancı Dil Olarak Almanca Öğretiminde Yeni Bir Yöneliş:Kültürlerarası-

Bildirişim Odaklı Yaklaşım. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi. Sayı 9. 55-68.

Tunçel, H. ve Aytan N. (2013). İki Dilli Öğretmen Adaylarının Görsel Okuma Ve Yazılı İfade

Becerilerinin Değerlendirilmesi. Turkish Studies. Volume. 8/12 Fall. 1321-1343.

Ülker, N. (2007). Hitit Ders Kitapları Örneğinde Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kültür

Aktarımı Sürecine Çözümleyici ve Değerlendirici Bir Bakış. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi,

İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Yaylı, D. (2004). Göreve Dayalı öğrenme Yönteminin Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde

Uygulanması ve Bu Uygulamaya İlişkin Öğrenci Görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz

Eylül Üniversitesi, İzmir.

Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin

Yayıncılık.

Yurtseven, R., Erkul, H. ve Kekeç Morkoç, D. (2013). Örneklerle Sosyal Bilimlerde Araştırma

Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.

international journal of languages’ education and teaching · 1302 immet a aŞ & nevin akkaya...

Documents