instrumenty pochodne

INSTRUMENTY INSTRUMENTY POCHODNEPOCHODNE

Instrumenty pochodne /Instrumenty pochodne /definicjadefinicja

Instrument pochodnyInstrument pochodny – – umowa o przeprowadzeniu w umowa o przeprowadzeniu w

przyszłości pewnej transakcji. Przedmiotem transakcji przyszłości pewnej transakcji. Przedmiotem transakcji

mogą być towary lub produkty finansowe, których cena mogą być towary lub produkty finansowe, których cena

uzależniona jest od wybranych indeksów giełdowych, uzależniona jest od wybranych indeksów giełdowych,

kursów walut, stóp procentowych, itp.kursów walut, stóp procentowych, itp.

Termin wykonaniaTermin wykonania transakcji oraz transakcji oraz cena transakcjicena transakcji są są

ustalone w momencie jej zawierania.ustalone w momencie jej zawierania.

Wynik finansowyWynik finansowy transakcji w momencie jej zawierania transakcji w momencie jej zawierania

jest nieznany z uwagi na jest nieznany z uwagi na zmienność ceny przedmiotu zmienność ceny przedmiotu

transakcjitransakcji, czyli , czyli instrumentu bazowegoinstrumentu bazowego

Instrumenty pochodne Instrumenty pochodne Elementy składoweElementy składowe

Rodzaj transakcjiRodzaj transakcji (kupno / sprzedaż, wymiana (kupno / sprzedaż, wymiana

płatności, wymiana walut, udzielenie/ pobranie kredytu)płatności, wymiana walut, udzielenie/ pobranie kredytu)

Instrument bazowyInstrument bazowy (towar, akcja, kurs walutowy, (towar, akcja, kurs walutowy,

indeks giełdowy, stopa procentowa, inny instrument indeks giełdowy, stopa procentowa, inny instrument

pochodny)pochodny)

Termin wygaśnięciaTermin wygaśnięcia kontraktu (dzień, przedział kontraktu (dzień, przedział

czasowy)czasowy)

Obowiązki i prawa stronObowiązki i prawa stron

Sposób rozliczenia i realizacji kontraktuSposób rozliczenia i realizacji kontraktu

Kontrakty Kontrakty forwardforward

Kontraktem terminowym typu Kontraktem terminowym typu forward forward jest umowa jest umowa między dwomamiędzy dwoma podmiotami, podmiotami, dotycząca dotycząca dostawydostawy określonej ilości określonej ilości towarutowaru (waloru)(waloru) w w ustalonejustalonej chwilichwili w w przyszłości po przyszłości po ustalonej cenieustalonej cenie (jedna (jedna strona zobowiązuje się do sprzedania strona zobowiązuje się do sprzedania towaru zaś druga do kupienia)towaru zaś druga do kupienia)

Typowe instrumenty bazowe dla Typowe instrumenty bazowe dla kontraktów kontraktów forwardforward

MetaleMetale Surowce energetyczneSurowce energetyczne Stopy procentoweStopy procentowe Kursy wymiany walutKursy wymiany walut

Elementy kontraktu forwardElementy kontraktu forward

Cena jednostkowaCena jednostkowa Ilość towaruIlość towaru Parametry jakościoweParametry jakościowe Miejsce dostawyMiejsce dostawy Data rozliczeniaData rozliczenia Klauzule dodatkoweKlauzule dodatkowe

Możliwość zbycia kontraktuMożliwość zbycia kontraktu Dochodzenie roszczeń w przypadku Dochodzenie roszczeń w przypadku

niedotrzymania umowyniedotrzymania umowy

Po co zawierane są kontrakty ?Po co zawierane są kontrakty ?

Zabezpieczenie przed ryzykiemZabezpieczenie przed ryzykiem wzrostu cen surowców (kontrakty towarowe)wzrostu cen surowców (kontrakty towarowe) spadku cen surowców (kontrakty towarowe)spadku cen surowców (kontrakty towarowe)

Zabezpieczenie przed wahaniami kursów Zabezpieczenie przed wahaniami kursów walutowych (kontrakty na kursy walutowe)walutowych (kontrakty na kursy walutowe)

Zabezpieczenie przed wzrostem kosztu Zabezpieczenie przed wzrostem kosztu kredytu (kontrakty na stopę procentową)kredytu (kontrakty na stopę procentową)

Osiągnięcie zyskuOsiągnięcie zysku Osłona innych inwestycjiOsłona innych inwestycji

Kto zawiera kontrakty lub handluje Kto zawiera kontrakty lub handluje kontraktami ?kontraktami ?

Producenci metali bądź surowców Producenci metali bądź surowców energetycznychenergetycznych

Odbiorcy metali lub surowcówOdbiorcy metali lub surowców Importerzy , eksporterzyImporterzy , eksporterzy InwestorzyInwestorzy SpekulanciSpekulanci ArbitrażysciArbitrażysci

Charakterystyka kontraktów forwardCharakterystyka kontraktów forward

ObrótObrót pozagiełdowypozagiełdowy (brak wartości giełdowej) (brak wartości giełdowej) Warunki negocjowaneWarunki negocjowane między stronami kontraktu między stronami kontraktu Brak standaryzacjiBrak standaryzacji Ceny nie są podawaneCeny nie są podawane do do publicznejpublicznej wiadomości wiadomości Strony kontraktu Strony kontraktu znają się nawzajemznają się nawzajem Brak ograniczeń czasowychBrak ograniczeń czasowych na handel kontraktami na handel kontraktami Możliwe Możliwe trudności w zamknięciutrudności w zamknięciu pozycji pozycji Dostawa fizycznaDostawa fizyczna towaru będącego przedmiotem towaru będącego przedmiotem

kontraktukontraktu Symetryczne ryzykoSymetryczne ryzyko niewywiązania się z kontraktu niewywiązania się z kontraktu

drugiej strony drugiej strony

Dwie strony kontraktu forwardDwie strony kontraktu forward

Każdy inwestor może Każdy inwestor może otworzyć jedną z dwóch otworzyć jedną z dwóch

pozycjipozycji odpowiadających dwóm stronom w odpowiadających dwóm stronom w

kontrakcie, w zależności od roli, jaką mają w umowiekontrakcie, w zależności od roli, jaką mają w umowie Pozycję długąPozycję długą („ („nabycie kontraktunabycie kontraktu” – ” –

w konsekwencji w konsekwencji kupno towarukupno towaru będącego będącego przedmiotem transakcji) przedmiotem transakcji)

Pozycję krótkąPozycję krótką („ („wystawienie kontraktuwystawienie kontraktu” - ” - w konsekwencji w konsekwencji sprzedaż towarusprzedaż towaru będącego będącego przedmiotem transakcji) przedmiotem transakcji)

Kontrakty Kontrakty futuresfutures

Kontraktem typu Kontraktem typu futuresfutures jest umowa jest umowa między dwoma podmiotami dotycząca między dwoma podmiotami dotycząca dostawy określonej ilości towaru lub dostawy określonej ilości towaru lub określonych aktywów w ustalonej chwili określonych aktywów w ustalonej chwili w przyszłości po ustalonej cenie. w przyszłości po ustalonej cenie.

Kontrakt ma szczegółową specyfikację i jest Kontrakt ma szczegółową specyfikację i jest przedmiotem obrotu giełdowegoprzedmiotem obrotu giełdowego..

Futures / towarowe instrumenty bazoweFutures / towarowe instrumenty bazowe

Metale szlachetne i strategiczneMetale szlachetne i strategiczne Surowce energetyczne: ropa Surowce energetyczne: ropa

naftowa, naftowa, paliwa, gazpaliwa, gaz Rośliny oleiste: ziarna, nasiona, Rośliny oleiste: ziarna, nasiona,

włóknawłókna Artykuły spożywcze: cukier kawa, Artykuły spożywcze: cukier kawa,

kakaokakao

Futures / finansowe instrumenty Futures / finansowe instrumenty bazowebazowe

Stopy procentoweStopy procentowe Kursy wymiany walutKursy wymiany walut Ceny obligacjiCeny obligacji Ceny akcjiCeny akcji Indeksy giełdoweIndeksy giełdowe

Futures/ Standaryzacja kontraktów Futures/ Standaryzacja kontraktów towarowychtowarowych

Ustalony standard jakościUstalony standard jakości Ustalona ilość towaru przypadająca na jeden kontraktUstalona ilość towaru przypadająca na jeden kontrakt Określenie daty i miejsca dostawyOkreślenie daty i miejsca dostawy

(jedyna rzecz pozostająca do ustalenia to cena kontraktu (jedyna rzecz pozostająca do ustalenia to cena kontraktu ale ona ustalana jest na parkiecie giełdowym)ale ona ustalana jest na parkiecie giełdowym)

Kontrakty Kontrakty forwards i futures na towaryforwards i futures na towary mają wiele mają wiele podobieństw, różnice występują w możliwościach obrotu podobieństw, różnice występują w możliwościach obrotu kontraktami, warunkach dostaw a przede wszystkim w kontraktami, warunkach dostaw a przede wszystkim w metodach metodach rozliczania i dystrybucji ryzyka inwestycyjnegorozliczania i dystrybucji ryzyka inwestycyjnego

Futures / Charakterystyka kontraktówFutures / Charakterystyka kontraktów

Obrót giełdowyObrót giełdowy (istnieje cena giełdowa kontraktu) Standaryzowane i publicznie znaneStandaryzowane i publicznie znane specyfikacje kontraktów Znane cenyZnane ceny (kursy)(kursy) kontraktów Uczestnicy rynku są anonimowianonimowi OkreśloneOkreślone godziny obrotugodziny obrotu Pozycje łatwe do zamknięciałatwe do zamknięcia Brak konieczności dostawyBrak konieczności dostawy fizycznej towaru Od każdej strony pobierany jest depozyt zabezpieczającydepozyt zabezpieczający przez

instytucję rozliczającą kontrakt Bieżąca kompensacja zobowiązań i należnościBieżąca kompensacja zobowiązań i należności będąca

konsekwencją wahań cen kontraktu Każda ze stron jest zabezpieczona przed ryzykiemKażda ze stron jest zabezpieczona przed ryzykiem

niedotrzymania kontraktu przez drugą stronę

Rozliczenie kontraktu futures na towarRozliczenie kontraktu futures na towar

((M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)

Rozliczenie kontraktu futures, faza 1, 2Rozliczenie kontraktu futures, faza 1, 2


Rozliczenie kontraktu futures, faza 3,4Rozliczenie kontraktu futures, faza 3,4

( (M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)M. Ferlak „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”)

Rozliczenie kontraktu futures Rozliczenie kontraktu futures

W przypadku kontraktów terminowych W przypadku kontraktów terminowych notowanych na warszawskiej giełdzie notowanych na warszawskiej giełdzie regulowanie zobowiązań następuje regulowanie zobowiązań następuje wyłącznie w wyłącznie w formie rozliczenia formie rozliczenia pieniężnegopieniężnego, mimo że kupno lub , mimo że kupno lub sprzedaż kontraktu oznacza sprzedaż kontraktu oznacza zobowiązanie do dostawy lub odbioru zobowiązanie do dostawy lub odbioru instrumentu bazowegoinstrumentu bazowego

Dwie strony kontraktu futuresDwie strony kontraktu futures

Każdy inwestor może otworzyć jedną z dwóch Każdy inwestor może otworzyć jedną z dwóch

pozycji na kontrakcie pozycji na kontrakcie

Pozycję długą Pozycję długą (kupić kontrakt)(kupić kontrakt)

Pozycję krótką Pozycję krótką (sprzedać kontrakt)(sprzedać kontrakt)

Pozycję można Pozycję można

Utrzymać do dnia wygaśnięcia (po czym następuje Utrzymać do dnia wygaśnięcia (po czym następuje

rozliczenie ) rozliczenie )

Wycofać się z rynku, zamykając pozycję (sprzedać Wycofać się z rynku, zamykając pozycję (sprzedać

jeśli kupił, kupić jeśli wcześniej sprzedał)jeśli kupił, kupić jeśli wcześniej sprzedał)

Rozliczenie kontraktu futures na indeks giełdowy WIG 20Rozliczenie kontraktu futures na indeks giełdowy WIG 20

Kurs kontraktuKurs kontraktu na WIG20 oscyluje wokół poziomu indeksu WIG20 na WIG20 oscyluje wokół poziomu indeksu WIG20

Załóżmy, że Inwestor zajmuje dziś Załóżmy, że Inwestor zajmuje dziś pozycję długąpozycję długą na kontrakcie zaś na kontrakcie zaś

kurs zamknięcia z poprzedniej sesji wyniósł 2500 pt. kurs zamknięcia z poprzedniej sesji wyniósł 2500 pt.

Wartość kontraktuWartość kontraktu to: kurs kontraktu*10 zł = 25 000 zł . to: kurs kontraktu*10 zł = 25 000 zł .

Inwestor wnosi Inwestor wnosi depozyt zabezpieczającydepozyt zabezpieczający w wysokości 5,00 % w wysokości 5,00 %

wartości kontraktu z poprzedniego zamknięcia, czyli 1250 zł.wartości kontraktu z poprzedniego zamknięcia, czyli 1250 zł.

Jeżeli kurs kontraktu wzrośnie o Jeżeli kurs kontraktu wzrośnie o 2%2% czyli wyniesie 2550, to czyli wyniesie 2550, to zysk zysk

kwotowy inwestora wyniesie tyle, ile wynosi wzrost wartości kwotowy inwestora wyniesie tyle, ile wynosi wzrost wartości

kontraktukontraktu, czyli 2550*10 zł - 25000 zł = 500 zł. , czyli 2550*10 zł - 25000 zł = 500 zł.

Zysk procentowyZysk procentowy wyniesie (500/1250)*100% = 40% wyniesie (500/1250)*100% = 40%

((20 - krotność zmiany procentowej kursu kontraktu)20 - krotność zmiany procentowej kursu kontraktu)

Do poprzedniego stanu depozytu dopisana jest kwota 500 zł.Do poprzedniego stanu depozytu dopisana jest kwota 500 zł.

Nowa wartość depozytu wynosi 1750 zł, co stanowi 6,86% nowej Nowa wartość depozytu wynosi 1750 zł, co stanowi 6,86% nowej

wartości kontraktu – 25 500 zł. Depozyt może być zredukowany do wartości kontraktu – 25 500 zł. Depozyt może być zredukowany do

kwoty równej 5% nowej wartości kontraktu. Inwestor może kwoty równej 5% nowej wartości kontraktu. Inwestor może

wyprowadzić kwotę 475 zł.wyprowadzić kwotę 475 zł.

Rozliczenie kontraktu futuresRozliczenie kontraktu futures na indeks giełdowy WIG 20 na indeks giełdowy WIG 20

Jeżeli kurs kontraktu Jeżeli kurs kontraktu spadnie o 2%spadnie o 2% o poziomu 2450, to o poziomu 2450, to kwota straty kwota straty

inwestora wyniesie tyle, ile wynosi utrata wartości kontraktuinwestora wyniesie tyle, ile wynosi utrata wartości kontraktu, czyli, czyli

25 000 zł - 2450*10 zł = 500 zł. 25 000 zł - 2450*10 zł = 500 zł.

Strata procentowa wyniesie (500 / 1250)*100% = 40% Strata procentowa wyniesie (500 / 1250)*100% = 40%

( 20 - krotność zmiany procentowej kursu kontraktu )( 20 - krotność zmiany procentowej kursu kontraktu )

Od poprzedniego stanu depozytu odjęta jest kwota 500 zł, Od poprzedniego stanu depozytu odjęta jest kwota 500 zł,

Nowa wartość depozytu wynosi 750 zł, co stanowi 3,06% nowej Nowa wartość depozytu wynosi 750 zł, co stanowi 3,06% nowej

wartości kontraktuwartości kontraktu (24 500 zł). (24 500 zł).

Depozyt musi być uzupełniony do kwoty stanowiącej 5% nowej Depozyt musi być uzupełniony do kwoty stanowiącej 5% nowej

wartości kontraktu, czyli do kwoty 1225 zł. Należy dopłacić 475 zł.wartości kontraktu, czyli do kwoty 1225 zł. Należy dopłacić 475 zł.

Uwaga 1. Wartość kontraktu zmienia się w ujęciu procentowym tak jak Uwaga 1. Wartość kontraktu zmienia się w ujęciu procentowym tak jak

kurs kontraktukurs kontraktu

Uwaga 2. Zyski i straty inwestora zajmującego krótką pozycję są Uwaga 2. Zyski i straty inwestora zajmującego krótką pozycję są

odwrotne do zajmującego pozycję długąodwrotne do zajmującego pozycję długą

Zakładamy dzienne 2% spadki kursu kontraktu po dwóch dniach posiadacz długiej pozycji traci [(1200,50 - 940,50) –1250] / 1250 = -79,20% po trzech dniach -117,62 % po 10 dniach - 365,85 %

5% WARTOŚCI

KONTR.KURS

KONTR.WARTOŚĆ

KONTR.

ZMIANA WARTOŚCI KONTRAKT

U

ZMIANA KURSU KONTR

DZIENNY ZYSK /

STRATA %

STRATA - KWOTOWO

ZYSK - KWOTO

WO

STAN DEP. PO ROZLICZ. DOPŁATA

STAN DEP. PO DOPŁ.

1250,00 2500,00 25 000,00 zł 1250,001225,00 2450,00 24 500,00 zł 500,00 zł- -2,00% -40,00% 500,00 zł- 0,00 750,00 475,00 zł 1225,001200,50 2401,00 24 010,00 zł 490,00 zł- -2,00% -40,00% 490,00 zł- 0,00 735,00 465,50 zł 1200,501176,49 2352,98 23 529,80 zł 480,20 zł- -2,00% -40,00% 480,20 zł- 0,00 720,30 456,19 zł 1176,491152,96 2305,92 23 059,20 zł 470,60 zł- -2,00% -40,00% 470,60 zł- 0,00 705,89 447,07 zł 1152,961129,90 2259,80 22 598,02 zł 461,18 zł- -2,00% -40,00% 461,18 zł- 0,00 691,78 438,12 zł 1129,901107,30 2214,61 22 146,06 zł 451,96 zł- -2,00% -40,00% 451,96 zł- 0,00 677,94 429,36 zł 1107,301085,16 2170,31 21 703,14 zł 442,92 zł- -2,00% -40,00% 442,92 zł- 0,00 664,38 420,78 zł 1085,161063,45 2126,91 21 269,08 zł 434,06 zł- -2,00% -40,00% 434,06 zł- 0,00 651,09 412,36 zł 1063,451042,18 2084,37 20 843,69 zł 425,38 zł- -2,00% -40,00% 425,38 zł- 0,00 638,07 404,11 zł 1042,181021,34 2042,68 20 426,82 zł 416,87 zł- -2,00% -40,00% 416,87 zł- 0,00 625,31 396,03 zł 1021,34

Rodzaje ryzyka inwestowania w Rodzaje ryzyka inwestowania w kontrakty terminowekontrakty terminowe

Ryzyko rynkoweRyzyko rynkowe – zmiany kursów potęgowane są – zmiany kursów potęgowane są przez efekt dźwigni finansowej (małe wahania kursów przez efekt dźwigni finansowej (małe wahania kursów powodują duże procentowe zmiany wartości powodują duże procentowe zmiany wartości kontraktów)kontraktów)

Ryzyko płynnościRyzyko płynności – niska aktywność innych graczy – niska aktywność innych graczy może utrudniać zamknięcie pozycji, zwłaszcza może utrudniać zamknięcie pozycji, zwłaszcza kontraktów o odległym terminie wygaśnięciakontraktów o odległym terminie wygaśnięcia

Ryzyko makroekonomiczneRyzyko makroekonomiczne – dotyczy kontraktów na – dotyczy kontraktów na waluty i wiąże się z wpływem polityki monetarnej na waluty i wiąże się z wpływem polityki monetarnej na kształtowanie się kursów wymiany walutkształtowanie się kursów wymiany walut

Futures / Uczestnicy rynkuFutures / Uczestnicy rynku

Producenci i odbiorcy metali, surowców energetycznych, roślin Producenci i odbiorcy metali, surowców energetycznych, roślin oleistych, artykułów spożywczycholeistych, artykułów spożywczych

Importerzy, eksporterzyImporterzy, eksporterzy

Inwestorzy, zabezpieczający swoje pozycje na rynku kasowymInwestorzy, zabezpieczający swoje pozycje na rynku kasowym

- - zajęcie równej co do wartości lecz przeciwnej w stosunku do zajęcie równej co do wartości lecz przeciwnej w stosunku do pozycji na rynku kasowym (poz. długa na rynku kasowym pozycji na rynku kasowym (poz. długa na rynku kasowym (akcje) + krótka pozycja na kontrakcie na indeks)(akcje) + krótka pozycja na kontrakcie na indeks)

Spekulanci (wykorzystanie lewara finansowego)Spekulanci (wykorzystanie lewara finansowego)

Zajęcie długiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym Zajęcie długiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym wzroście jego cenywzroście jego ceny

Zajęcie krótkiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym Zajęcie krótkiej pozycji w kontrakcie – przy przewidywanym spadku jego cenyspadku jego ceny

ArbitrażyściArbitrażyści

Kupno i sprzedaż kontraktów wykorzystujące różnice cenowe Kupno i sprzedaż kontraktów wykorzystujące różnice cenowe między poszczególnymi rynkami lub giełdamimiędzy poszczególnymi rynkami lub giełdami

Futures / ZABEZPIECZENIE KRÓTKIEFutures / ZABEZPIECZENIE KRÓTKIE

Rynek kasowyRynek kasowy:Inwestor posiada pakietposiada pakiet akcji z indeksu WIG 20 Rynek terminowyRynek terminowy:Inwestor zajmuje krótką pozycję na kontraktachkrótką pozycję na kontraktach futures

na WIG 20, tak by wartość kontraktów była identyczna z wartością posiadanych akcji

RezultatRezultat

w przypadku wzrostów cen akcji - zyski na rynku kasowym, straty podobnej wielkości na kontraktach

W przypadku spadków cen akcji - straty na rynku kasowym rekompensowane zyskami podobnej wielkości na kontraktach

Futures / ZABEZPIECZENIE KRÓTKIEFutures / ZABEZPIECZENIE KRÓTKIE


Futures / ZABEZPIECZENIE DŁUGIEFutures / ZABEZPIECZENIE DŁUGIE

Rynek kasowyRynek kasowy:Inwestor sprzedał pakietsprzedał pakiet akcji z WIG 20 Rynek terminowyRynek terminowy:Inwestor zajmuje długą pozycję na kontraktachdługą pozycję na kontraktach futures na

WIG 20, tak by wartość kontraktów była identyczna z wartością sprzedanych akcji

RezultatRezultat

w przypadku wzrostów cen akcji - straty na rynku kasowym rekompensowane zyskami podobnej wielkości na kontraktach

W przypadku spadków cen akcji - zyski na rynku kasowym mają podobną wielkość jak straty na kontraktach

Futures / ZABEZPIECZENIE DŁUGIEFutures / ZABEZPIECZENIE DŁUGIE


Kontrakty futures Kontrakty forward

Obrót dokonywany na giełdzie

Obrót na rynku pozagiełdowym

Obecność instytucji pośredniczącej, ograniczenie ryzyka niewywiązania się z umowy drugiej strony

Warunki negocjowane między stronami, bez gwarancji instytucji związanych z giełdą. Strony ponoszą całkowite ryzyko niewywiązania się z umowy drugiej strony

Konieczność złożenia depozytu

Cel – zabezpieczenie przed niekorzystną zmianą instrumentu bazowego bądź spekulacja

Cel – fizyczny zakup (sprzedaż) konkretnego towaru w przyszłości, po ustalonej cenie

Standaryzacja instytucjonalna

Standardy jakości negocjowane indywidualnie

Publiczny obrót – możliwość zbycia

OPCJE / OPCJE / DEFINICJADEFINICJA

Opcja jest Opcja jest prawem do zakupu lub sprzedażyprawem do zakupu lub sprzedaży określonej ilości wyspecyfikowanego określonej ilości wyspecyfikowanego przedmiotu przedmiotu (tzw. (tzw. instrumentu bazowegoinstrumentu bazowego) po z ) po z góry ustalonej ceniegóry ustalonej cenie i w ciągu i w ciągu umówionego umówionego okresuokresu lub lub w wyznaczonym terminie.w wyznaczonym terminie.

Opcja jest to umowa dająca jej posiadaczowi Opcja jest to umowa dająca jej posiadaczowi prawo do wykonania określonej czynności w prawo do wykonania określonej czynności w określonym momencie lub przedziale czasu. określonym momencie lub przedziale czasu.

CEL ZAWIERANIA OPCJICEL ZAWIERANIA OPCJI

Zabezpieczenia przed niekorzystnymi Zabezpieczenia przed niekorzystnymi zmianami cen instrumentu bazowegozmianami cen instrumentu bazowego

Spekulacji na spadku lub wzroście Spekulacji na spadku lub wzroście instrumentu bazowegoinstrumentu bazowego

Arbitrażu między rynkiem instrumentów Arbitrażu między rynkiem instrumentów pochodnych a rynkiem instrumentów pochodnych a rynkiem instrumentów bazowychbazowych

INSTRUMENTY BAZOWE DLA OPCJIINSTRUMENTY BAZOWE DLA OPCJI Stopy procentoweStopy procentowe

opcje na kontrakty FRA (forward rates agreement)opcje na kontrakty FRA (forward rates agreement)

WalutyWaluty opcje na kursy walutoweopcje na kursy walutowe opcje na walutowe kontrakty futures opcje na walutowe kontrakty futures

AkcjeAkcje opcje na poszczególne akcjeopcje na poszczególne akcje opcje na kontrakty futures na indeksy akcjiopcje na kontrakty futures na indeksy akcji

TowaryTowary opcje na towaryopcje na towary opcje na towarowe kontrakty futures opcje na towarowe kontrakty futures

EUROPEJSKA OPCJA KUPNA NA AKCJE EUROPEJSKA OPCJA KUPNA NA AKCJE (CALL)(CALL)

Prawo Prawo (bez obowiązku) do (bez obowiązku) do zakupu akcjizakupu akcji określonej spółki po z góry określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej ustalonej cenie, zwanej ceną wykonaniaceną wykonania, w określonym , w określonym momenciemomencie w przyszłości zwanym w przyszłości zwanym datą wykonaniadatą wykonania

Opcja posiada swoją wartość. Opcja posiada swoją wartość. PremiaPremia jest to cena, którą musimy jest to cena, którą musimy zapłacić za nabycie opcji. zapłacić za nabycie opcji.

Przykład : akcja PKN kosztuje 40,50 zł. Europejska opcja kupna z Przykład : akcja PKN kosztuje 40,50 zł. Europejska opcja kupna z ceną wykonania 41 zł wygasająca 23 marca 2011 roku daje jej ceną wykonania 41 zł wygasająca 23 marca 2011 roku daje jej nabywcy prawo kupienia jednej akcji PKN za 41 zł w dniu 23 marca nabywcy prawo kupienia jednej akcji PKN za 41 zł w dniu 23 marca 2011 roku. (W praktyce opcje nabywa się w ustalonych pakietach 2011 roku. (W praktyce opcje nabywa się w ustalonych pakietach pozwalających kupić większe ilości akcji)pozwalających kupić większe ilości akcji)

OPCJE AMERYKAŃSKIEOPCJE AMERYKAŃSKIE

OPCJA KUPNAOPCJA KUPNA PrawoPrawo (bez obowiązku) (bez obowiązku) kupnakupna akcji określonej akcji określonej

spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej ceną ceną wykonania, do określonego momentuwykonania, do określonego momentu w w przyszłości przyszłości

OPCJA SPRZEDAŻYOPCJA SPRZEDAŻY PrawoPrawo (bez obowiązku) (bez obowiązku) sprzedażysprzedaży akcji akcji

określonej spółki po z góry ustalonej cenie, określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej zwanej ceną wykonania, do określonego ceną wykonania, do określonego momentumomentu w przyszłości w przyszłości

EUROPEJSKA OPCJA SPRZEDAŻY NA AKCJE (put EUROPEJSKA OPCJA SPRZEDAŻY NA AKCJE (put option)option)

PrawoPrawo (bez obowiązku) (bez obowiązku) sprzedażysprzedaży akcji określonej spółki po z góry ustalonej akcji określonej spółki po z góry ustalonej cenie, zwanej cenie, zwanej ceną wykonania, w ceną wykonania, w określonym momencieokreślonym momencie w przyszłości w przyszłości zwanym zwanym datą wykonaniadatą wykonania

STRONA KUPUJĄCA, STRONA KUPUJĄCA, STRONA STRONA WYSTAWIAJĄCAWYSTAWIAJĄCA

KAŻDY INWESTOR MOŻE BYĆ KAŻDY INWESTOR MOŻE BYĆ

NABYWCĄ OPCJI (KUPUJĄCYM) NABYWCĄ OPCJI (KUPUJĄCYM)

WYSTAWCĄ OPCJI (SPRZEDAJACYM)WYSTAWCĄ OPCJI (SPRZEDAJACYM)

(dotyczy to obu rodzajów opcji : kupna, sprzedaży)(dotyczy to obu rodzajów opcji : kupna, sprzedaży)

o nabywcy mówimy że : ZAJĄŁ DŁUGĄ POZYCJĘ NA o nabywcy mówimy że : ZAJĄŁ DŁUGĄ POZYCJĘ NA

OPCJIOPCJI

o wystawcy mówimy że : ZAJĄŁ KRÓTKĄ POZYCJĘ NA o wystawcy mówimy że : ZAJĄŁ KRÓTKĄ POZYCJĘ NA

OPCJIOPCJI

Funkcja wypłaty / europejska opcja kupna

Definicja

Funkcję zdefiniowaną wzorem

nazywamy funkcją wypłaty dla posiadacza opcji kupna.

K - cena wykonaniacena wykonania

ST – cena instrumentu bazowego w terminie wykonaniacena instrumentu bazowego w terminie wykonania

KS

KSKSG

T

TTc gdy 0

gdy

Funkcja wypłaty / europejska opcja sprzedaży

Funkcję zdefiniowaną wzorem

nazywamy funkcją wypłaty dla posiadacza opcji sprzedaży.

KS

KSSKG

T

TTp gdy 0

gdy

Zysk posiadacza opcji kupna (long call)C – premia (opłata za opcję)

KSCKS

KSCG

TT

Tlc gdy )(

gdy

Zysk wystawcy opcji kupna (short call) C – premia (opłata za opcję)

KSCKS

KSCG

TT

Tsc gdy )(

gdy

Zysk posiadacza opcji sprzedaży (long put) P – premia (opłata za opcję)

KSP

KSPSKG

T

TTlp gdy

gdy )(

Zysk wystawcy opcji sprzedaży (short put) P – premia (opłata za opcję)

KSP

KSPSKG

T

TTsp gdy

gdy )(

Pozycja długa w opcji kupna (kupno opcji)

Pozycja krótka w opcji kupna (wystawienie opcji)

Pozycja długa w opcji sprzedaży (kupno opcji)

Pozycja krótka w opcji sprzedaży (wystawienie opcji)

Zagadnienia Zagadnienia

Inwestowanie w opcje. Zyskowność Inwestowanie w opcje. Zyskowność portfela akcyjno-opcyjnegoportfela akcyjno-opcyjnego

Strategie opcyjneStrategie opcyjne Strategie osłonowe z użyciem opcjiStrategie osłonowe z użyciem opcji Miary wrażliwości w wycenie opcjiMiary wrażliwości w wycenie opcji Wycena opcji w modelu ciągłym (wzór Wycena opcji w modelu ciągłym (wzór

Blacka-Sholesa)Blacka-Sholesa)

Wycena opcjiWycena opcji J.C. Cox, S.A. Ross, M. RubinsteinJ.C. Cox, S.A. Ross, M. Rubinstein

Wycena opcji europejskiej w modelu Wycena opcji europejskiej w modelu dyskretnymdyskretnym

Fischer Black, Myron Sholes, Robert Fischer Black, Myron Sholes, Robert Merton (1973)Merton (1973)

Wycena opcji europejskiej w modelu Wycena opcji europejskiej w modelu ciągłymciągłym

Fischer Black, Myron Sholes Fischer Black, Myron Sholes

Nagroda Nobla 1997- Nagroda Nobla 1997- za nową metodę za nową metodę wyceny instrumentów pochodnychwyceny instrumentów pochodnych

instrumenty pochodne

Documents