instrukcja prowadzenia i oznakowania prac … · 3.3.1.1. zarządzanie infrastrukturą drogą...
TRANSCRIPT
Załącznik Nr 15 do Zarządzenia Nr 5/2016 z dnia 10 czerwca 2016 roku
wydanie trzecie z dnia 1 czerwca 2016 roku
INSTRUKCJA PROWADZENIA
I OZNAKOWANIA PRAC WYKONYWANYCH W PASACH DRÓG
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
2/34 2/34
Spis treści
1. CEL WPROWADZENIA INSTRUKCJI I ZAKRES STOSOWANIA 4
2. DEFINICJE, TERMINOLOGIA I INFORMACJE DODATKOWE 4
3. OPIS POSTĘPOWANIA 6
3.1. Wymagania kwalifikacyjne i zdrowotne 6
3.2. Wyposażenie osobiste 6
3.3. Organizacja pracy 7
3.3.1. Czynności przed rozpoczęciem pracy 7
3.3.2. Zasady i sposoby bezpiecznego wykonania pracy 11
3.3.3. Czynności po zakończeniu pracy 12
3.3.4. Czynności zabronione 12
3.4. Schematy organizacji ruchu 13
3.4.1. Oznakowanie pojazdu zespołu pracowników wykonujących czynności na drodze
(samochód ciężarowy/specjalistyczny) 13
3.4.2. Oznakowanie pojazdu Zespołu pracowników wykonujących czynności na drodze
(samochód dostawczy/osobowy) 14
3.4.3. Prowadzenie ruchu pieszego przy całkowitym zajęciu chodnika 15
3.4.4. Oznakowanie przy zajęciu pobocza gruntowego podczas prowadzenia prac
eksploatacyjnych 16
3.4.5. Oznakowanie przy zajęciu pobocza gruntowego podczas prowadzenia prac
szybko postępujących 17
3.4.6. Oznakowanie przy zajęciu pobocza bitumicznego na odcinku o dopuszczalnej
prędkości 70 km/h przy wykonywaniu prac eksploatacyjnych 18
3.4.7. Oznakowanie przy zajęciu pobocza bitumicznego na odcinku o dopuszczalnej
prędkości 70 km/h przy wykonywaniu prac szybko postępujących 19
3.4.8. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej
prędkości 70 km/h i natężeniu ruchu 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę 20
3.4.9. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej
prędkości > 70 km/h i natężeniu ruchu 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę 21
3.4.10. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej
prędkości 70 km/h i natężeniu ruchu > 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę 22
3.4.11. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej
prędkości > 70 km/h i natężeniu ruchu > 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę 23
3.4.12. Oznakowanie przy zajęciu prawego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku
drogi o dopuszczalnej prędkości 70 km/h 24
3.4.13. Oznakowanie przy zajęciu lewego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku
drogi o dopuszczalnej prędkości 70 km/h 25
3.4.14. Oznakowanie przy zajęciu prawego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku
drogi samochodowej o dopuszczalnej prędkości równej 110 km/h 26
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
3/34 3/34
3.4.15. Oznakowanie przy zajęciu lewego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku
drogi samochodowej o dopuszczalnej prędkości równej 110 km/h 27
3.4.16. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi na odcinku o dopuszczalnej
prędkości równej lub niższej od 70 km/h 28
3.4.17. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi na odcinku o dopuszczalnej
prędkości wyższej od 70 km/h 29
3.4.18. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku
o dopuszczalnej prędkości równej lub niższej od 70 km/h 30
3.4.19. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku
o dopuszczalnej prędkości wyższej od 70 km/h 31
4. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 32
5. AKTY PRAWNE I DOKUMENTY ZWIĄZANE 32
5.1. Regulacje zewnętrzne 32
5.2. Regulacje wewnętrzne 32
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
4/34 4/34
1. CEL WPROWADZENIA INSTRUKCJI I ZAKRES STOSOWANIA
Przedmiotem instrukcji jest określenie zasad organizacji i oznakowania prac prowadzonych
w pasach drogowych dróg publicznych różnych kategorii.
2. DEFINICJE, TERMINOLOGIA I INFORMACJE DODATKOWE
Autostrada droga przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów
samochodowych:
1) wyposażona przynajmniej w dwie trwale rozdzielone
jednokierunkowe jezdnie,
2) posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania z wszystkimi
przecinającymi ją drogami transportu lądowego i wodnego,
3) wyposażona w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów
i przesyłek, przeznaczone wyłącznie do użytkowników
autostrady.
Droga budowla wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami
oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową,
przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną
w pasie drogowym.
Droga ekspresowa droga przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów
samochodowych:
1) wyposażoną w jedną lub dwie jezdnie,
2) posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją
innymi drogami transportu lądowego i wodnego,
z dopuszczeniem wyjątkowo jednopoziomowych skrzyżowań
z drogami publicznymi,
3) wyposażoną w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów
i przesyłek, przeznaczone wyłącznie do użytkowników drogi.
Opinia opinia będąca załącznikiem do Projektu organizacji ruchu
wystawiana przez:
1) komendanta wojewódzkiego Policji - w przypadku projektu
obejmującego drogę krajową lub wojewódzką,
2) komendanta powiatowego Policji - w przypadku projektu
obejmującego drogę powiatową,
3) komendanta miejskiego Policji - w przypadku projektu
obejmującego drogę położoną w mieście na prawach powiatu
lub w mieście stołecznym Warszawie, z wyjątkiem autostrady
i drogi ekspresowej,
4) zarządcę drogi, jeżeli nie jest on jednostką składającą projekt;
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
5/34 5/34
5) organ zarządzający ruchem na drodze niższej kategorii
krzyżującej się z drogą wyższej kategorii na której ma być
zmieniona organizacja ruchu,
6) organ zarządzający ruchem na drodze objętej objazdem, jeśli
taki objazd jest założony w projekcie.
Organ zarządzający
ruchem Organem zarządzającym ruchem są dla dróg:
1) krajowych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
2) wojewódzkich - Marszałek Województwa,
3) powiatowych – Starosta,
4) gminnych - Starosta.
W granicach miast na prawach powiatu zarządcą ruchu na
wszystkich drogach publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg
ekspresowych, jest prezydent miasta.
Organizacja ruchu rozumie się przez to, mające wpływ na ruch drogowy:
1) geometrię drogi i zakres dostępu do drogi,
2) sposób umieszczania znaków pionowych, poziomych,
sygnalizatorów i urządzeń bezpieczeństwa ruchu,
3) zasady i sposób działania sygnalizacji, znaków świetlnych,
znaków o zmiennej treści i innych zmiennych elementów.
Pas drogowy wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod
jego powierzchnia, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty
budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem,
zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane
z potrzebami zarządzania drogą.
Projekt organizacji ruchu dokumentacja sporządzona w celu zatwierdzenia organizacji ruchu
przez właściwy organ zarządzający ruchem.
Ulica droga na terenie zabudowanym lub przeznaczonym do zabudowy
zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko
tramwajowe.
Zarząd drogi Zarządcami dróg są dla dróg:
1) krajowych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
2) wojewódzkich - zarząd województwa,
3) powiatowych - zarząd powiatu,
4) gminnych - wójt (burmistrz, prezydent miasta).
W granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg
publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, jest
prezydent miasta.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
6/34 6/34
3. OPIS POSTĘPOWANIA
3.1. Wymagania kwalifikacyjne i zdrowotne
Pracownicy kierujący ruchem w związku z wprowadzoną organizacją ruchu muszą być:
1) przeszkoleni w zakresie kierowania ruchem drogowym i posiadać stosowne uprawnienia.
2) przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielania pierwszej pomocy
przedmedycznej.
3) zapoznani z przepisami o ruchu drogowym.
3.2. Wyposażenie osobiste
Pracownik kierujący ruchem powinien posiadać:
1) ubranie robocze,
2) obuwie robocze,
3) tarczę do kierowania ruchem (tzw. lizak), a w warunkach niedostatecznej widzialności –
latarkę wyposażoną w światło czerwone i zielone.
4) Narzutkę ostrzegawczą o barwie fluorescencyjnej pomarańczowoczerwonej, z żółtymi
pasami z materiału odblaskowego co najmniej klasy 2 oraz nadrukiem koloru czarnego lub
granatowego na plecach i z przodu o treści: „KIEROWANIE RUCHEM”. Wzór narzutki
ostrzegawczej:
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
7/34 7/34
3.3. Organizacja pracy
3.3.1. Czynności przed rozpoczęciem pracy
3.3.1.1. Zarządzanie infrastrukturą
Drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie ustawy o drogach publicznych do jednej
z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem,
z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych.
Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na następujące kategorie:
1) drogi krajowe - stanowiące własność Skarbu Państwa i zarządzane przez służby
Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad,
2) drogi wojewódzkie - stanowiące własność właściwego samorządu województwa
i zarządzane przez zarządy dróg wojewódzkich,
3) drogi powiatowe - stanowiące własność właściwego samorządu powiatu i zarządzane
przez zarządy dróg powiatowych lub wydziały starostw powiatowych,
4) drogi gminne - stanowiące własność właściwego samorządu gminy i zarządzane przez
urzędy gmin.
Odrębne zasady obowiązują drogi na terenie miast na prawach powiatów grodzkich, gdzie
drogi wszystkich kategorii (za wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych) podlegają
samorządom tychże miast.
Ulice leżące w ciągu dróg o danych kategoriach należą do tej samej kategorii, co te drogi.
Drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi w osiedlach
mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów
użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi
i portami oraz pętle autobusowe, są drogami wewnętrznymi.
Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie dróg wewnętrznych oraz
zarządzanie nimi należy do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga,
a w przypadku jego braku - do właściciela tego terenu.
3.3.1.2. Zajmowanie pasa drogowego
Zajęcie pasa drogowego na cele nie związane z budową, przebudową, remontem,
utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi w drodze decyzji
administracyjnej.
Zasady i tryb wydawania zezwoleń reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
1 czerwca 2004 roku w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa
drogowego (Dz. U. z 2004 roku, Nr 140, poz.1481).
Zajmujący pas drogowy przed planowanym zajęciem pasa składa wniosek do zarządcy
drogi o wydanie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego.
Rozporządzenie nie określa, z jakim wyprzedzeniem przed rozpoczęciem robót należy
złożyć stosowny wniosek. Należy jednak przyjąć, że zarządcę drogi obowiązują w tej mierze
przepisy kodeksu postepowania administracyjnego. Co oznacza, że zarządca drogi ma dwa
tygodnie na wydanie decyzji administracyjnej zezwalającej na zajęcie pasa drogowego.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
8/34 8/34
Do odwołania się od decyzji, służy Stronom wniosek o ponowne rozpatrzenie w terminie
14 dni od dnia otrzymania. Tak, więc wniosek należy złożyć na miesiąc przed planowanym
zajęciem pasa drogowego.
Termin ten można skrócić do dwóch tygodni jeżeli wszystkie Strony postępowania złożą
oświadczenie, że nie zaskarżą decyzji i tym samym stanie się ona ostateczna i wykonalna.
Do wniosku, o którym mowa wyżej należy dołączyć:
1) szczegółowy plan sytuacyjny w skali 1:1000 lub 1:500 z zaznaczeniem granic i podaniem
planowanej powierzchni zajęcia poszczególnych elementów pasa drogowego,
2) zatwierdzony projekt organizacji ruchu, jeżeli zajęcie pasa drogowego wpływa na ruch
drogowy lub ogranicza widoczność na drodze albo powoduje wprowadzenie zmian
w istniejącej organizacji ruchu pojazdów lub pieszych,
3) informację o sposobie zabezpieczenia robót jeżeli nie jest wymagany projekt organizacji
ruchu,
4) harmonogram robót,
5) oświadczenie o planowanym okresie umieszczenia urządzenia w pasie drogowym
(uznaje się, że powinien to być okres żywotności eksploatacyjnej urządzenia),
Ponadto zarządca drogi może zażądać dostarczenia dodatkowych dokumentów:
1) oświadczenia o posiadanym ważnym pozwoleniu na budowę, lub zgłoszeniu przyjętym
przez właściwy organ architektoniczno-budowlany,
2) projektu budowlanego urządzenia umieszczonego w pasie drogowym.
Roboty w pasie drogowym można rozpocząć w oparciu o decyzję zarządcy drogi oraz po
podpisaniu protokołu przekazania pasa drogowego.
Roboty uznaje się za zakończone po zgłoszeniu zarządcy drogi zakończenia robót
i podpisaniu przez Strony protokołu przyjęcia przez zarządcę drogi pasa drogowego.
Wniosek o zajęcie pasa drogowego składa Inwestor.
Zarządca drogi nie przyjmuje wniosku od Wykonawcy - chyba, że posiada on od Inwestora
pełnomocnictwo.
Za zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót oraz za umieszczenie urządzenia
w pasie drogowym zarządca pobiera opłaty w wysokości zależnej od zajętego terenu i czasu
trwania prac.
Opłaty te naliczane są w oparciu o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 lipca
2011 roku w sprawie wysokości stawek opłat za zajęcie pasa drogowego dróg, których
zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad (Dz.U. z 2011 roku Nr 148,
poz. 886) lub w oparciu o uchwały lokalne.
3.3.1.3. Oznakowanie i zabezpieczenie robót prowadzonych w pasach dróg publicznych.
Podstawą do wprowadzenia organizacji ruchu na nowo wybudowanej drodze lub jej zmiany
na drodze istniejącej jest zatwierdzenie organizacji ruchu przez organ zarządzający ruchem.
Zatwierdzona stała organizacja ruchu, związana z budową lub przebudową drogi albo
z budową dojazdu do obiektu przy drodze, stanowi integralną część dokumentacji budowy.
Projekt organizacji ruchu może przedstawić do zatwierdzenia:
1) Zarząd drogi,
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
9/34 9/34
2) Organ zarządzający ruchem,
3) Inwestor,
4) Osoba realizująca zamówienie jednostek.
Projekt organizacji ruchu powinien zawierać:
1) plan orientacyjny w skali od 1:10.000 do 1:25.000 z zaznaczeniem drogi lub dróg, których
projekt dotyczy,
2) plan sytuacyjny w skali 1:500 lub 1:1.000 (w uzasadnionych przypadkach organ
zarządzający ruchem może dopuścić skalę 1:2.000 lub szkic bez skali) zawierający:
a) lokalizację istniejących, projektowanych oraz usuwanych znaków drogowych,
urządzeń sygnalizacyjnych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu; dla projektów zmian
stałej organizacji ruchu dopuszcza się zaznaczenie lokalizacji tylko znaków i urządzeń
dla nowej organizacji ruchu,
b) parametry geometrii drogi.
3) program sygnalizacji i obliczenia przepustowości drogi - w przypadku projektu
zawierającego sygnalizację świetlną,
4) zasady dokonywania zmian oraz sposób ich rejestracji - w przypadku projektu
zawierającego znaki świetlne lub znaki o zmiennej treści oraz w przypadku projektu
dotyczącego zmiennej organizacji ruchu lub zawierającego inne zmienne elementów
mające wpływ na ruch drogowy.
5) Opis techniczny zawierający charakterystykę drogi i ruchu na drodze, a w przypadku
organizacji ruchu związanej z robotami prowadzonymi w pasie drogowym - opis
występujących zagrożeń lub utrudnień; przy robotach prowadzonych w dwóch lub więcej
etapach opis powinien zawierać zakres planowanych robót dla każdego etapu i stan pasa
drogowego po zrealizowaniu etapu robót.
6) Przewidywany termin wprowadzenia czasowej organizacji ruchu oraz termin
wprowadzenia nowej stałej organizacji ruchu lub przywrócenia poprzedniej stałej
organizacji ruchu - w przypadku projektu dotyczącego wykonywania robót na drodze;
7) Nazwisko i podpis projektanta.
W przypadku robót związanych z utrzymaniem drogi niewymagających całkowitego
zamknięcia jezdni dla ruchu pojazdów samochodowych, które wymagają zmian
w organizacji ruchu wyłącznie w czasie wykonywania czynności, organ zarządzający ruchem
może dopuścić wprowadzanie zmian organizacji ruchu na podstawie projektu
uproszczonego zawierającego:
1) Opis techniczny zawierający charakterystykę robót.
2) Powtarzalny schemat umieszczenia na drodze znaków drogowych i urządzeń
bezpieczeństwa ruchu.
3) Sposób rozmieszczenia i oznakowania pojazdów zabezpieczających lub wykonujących
roboty lub czynności wykonywane na drodze; w szczególności dotyczy to robót
i czynności przesuwających się wzdłuż drogi.
Organizację ruchu zatwierdza, na podstawie projektu organizacji ruchu, organ zarządzający
ruchem właściwy dla danej drogi.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
10/34 10/34
Organizację ruchu na skrzyżowaniu dróg o różnych organach zarządzających ruchem
zatwierdza organ zarządzający ruchem właściwy dla drogi wyższej kategorii.
W przypadku zamknięcia drogi dla ruchu lub wprowadzenia na drodze ograniczenia ruchu
powodującego konieczność prowadzenia objazdów drogami różnej kategorii, czasową
organizację ruchu zatwierdza organ zarządzający ruchem właściwy dla drogi, na której
wprowadzono ograniczenia.
Projekt organizacji ruchu przedstawia się do zatwierdzenia, co najmniej w dwóch
egzemplarzach.
Do przedstawionego do zatwierdzenia projektu organizacji ruchu powinny być dołączone
opinie:
1) Komendanta wojewódzkiego Policji - w przypadku projektu obejmującego drogę krajową
lub wojewódzką, z zastrzeżeniem pkt 3.
2) Komendanta powiatowego Policji - w przypadku projektu obejmującego drogę
powiatową, z zastrzeżeniem pkt 3.
3) Komendanta miejskiego Policji - w przypadku projektu obejmującego drogę położoną
w mieście na prawach powiatu lub w mieście stołecznym Warszawie, z wyjątkiem
autostrady i drogi ekspresowej.
4) Zarządu drogi, jeżeli nie jest on jednostką składającą projekt.
5) Organu zarządzającego ruchem na drodze krzyżującej się lub objętej objazdem.
Opinia Policji nie jest wymagana w przypadku projektu organizacji ruchu
obejmującego wyłącznie drogi gminne oraz w przypadku projektu uproszczonego.
Organ zarządzający ruchem może w uzasadnionych przypadkach zażądać:
1) dołączenia do projektu:
a) profilu podłużnego lub przekroju poprzecznego drogi,
b) danych o istniejącym lub prognozowanym natężeniu ruchu, z uwzględnieniem
struktury kierunkowej na skrzyżowaniach i struktury rodzajowej;
2) złożenia dodatkowych egzemplarzy projektu.
Przy opracowaniu niniejszej instrukcji kierowano się zasadą zapewnienia maksymalnego
bezpieczeństwa pracownikom służb energetycznych zarówno podczas wykonywania robót
jak i podczas ustawiania i demontażu oznakowania. Mając na uwadze powyższe
przewidziano dwa rodzaje schematów oznakowania:
1) podczas prowadzenia prac eksploatacyjnych – rozumianych jako prace wykonywane
punktowo, lub wolno postępujących tzn. takich, gdzie prace w poszczególnych
lokalizacjach trwają powyżej 1 godziny i ryzyko związane z wjechaniem pojazdów
w obszar prowadzonych robót jest większe od ryzyka pracowników związanego
z ustawieniem i demontażem oznakowania (dotyczy również usuwania awarii trwających
ponad 1 godzinę),
2) podczas wykonywania prac szybko postępujących – rozumianych zarówno jak prace
rutynowe jak i przy usuwaniu awarii, kiedy czas wykonywania czynności w danym
miejscu nie przekracza 1 godziny a ustawianie i demontaż oznakowania stwarza większe
zagrożenie dla pracowników służb energetycznych niż ograniczenie liczby znaków.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
11/34 11/34
W przypadku prowadzenia robót polegających na usuwaniu awarii, gdy zachodzi
konieczność wykonywania prac lub ustawienia pojazdów w pasie drogowym, osoba
odpowiedzialna za organizacje prac zobowiązana jest niezwłocznie powiadomić (np.
telefonicznie, faxem, e-mailem) właściwego zarządcę drogi o terminie i powierzchni zajętego
pasa drogowego.
3.3.2. Zasady i sposoby bezpiecznego wykonania pracy
3.3.2.1. Oznakowanie pojazdów wykonujących czynności na drodze
Pojazdy wykonujące czynności w obrębie jezdni winny być wyposażone w światła
ostrzegawcze koloru żółtego oraz zestaw znaków U-51 (taśmy odblaskowe wyznaczające
obszar robót), C-9 (nakaz jazdy z prawej strony znaku) lub C-10 (nakaz jazdy z lewej strony
znaku) lub , A-14 (roboty na drodze).
W odniesieniu do pojazdów ciężarowych i specjalistycznych znaki winny być wykonane
z folii odblaskowej II generacji na podkładzie z blachy aluminiowej mocowane do pojazdów
przy użyciu odpowiednich uchwytów lub konstrukcji mocujących wg grupy wielkości
„średnie”.
W odniesieniu do pojazdów dostawczych i osobowych wykonanych z folii odblaskowej
II generacji wg grupy wielkości „małe” jako znaki naklejane na karoserię pojazdów lub też
„mocowane” przy wykorzystaniu podkładów magnetycznych.
Roboty prowadzone w poboczu bez względu na ich rodzaj należy oznakować jedynie
znakiem ostrzegawczym A-14 „ roboty na drodze.
3.3.2.2. Oznakowanie pionowe ustawiane na drodze
Wszystkie znaki powinny posiadać aktualną aprobatę techniczną wydaną przez Instytut
Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie.
Z uwagi na trwałość i niewielki ciężar zaleca się stosowanie podkładów z blach
aluminiowych (w odniesieniu do znaków z licem z folii II generacji jest to konieczne)
o krawędziach podwójnie giętych.
Z uwagi na funkcjonalność i prostotę montażu i demontażu zaleca się stosowanie
przestawnych podstaw do znaków wykonanych z profilowanych elementów stalowych
lub odpadów syntetycznych.
Poniższa tabela wyjaśnia, na jakich kategoriach dróg należy zastosować daną wielkość
znaków oraz typ folii odblaskowej:
Lp. Kategoria drogi Wielkość znaku Typ folii odblaskowej
1 Droga samochodowa (Autostrada, droga ekspresowa)
Wielkie II generacja
2 Drogi krajowe ogólnodostępne i łącznice dróg ekspresowych
Duże II generacja
3 Drogi wojewódzkie, powiatowe i lokalne miejskie po których przebiegają linie komunikacji publicznej
Duże I generacja
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
12/34 12/34
Lp. Kategoria drogi Wielkość znaku Typ folii odblaskowej
4 Pozostałe drogi lokalne miejskie i drogi gminne
Średnie I generacja
3.3.2.3. Kierowanie ruchem podczas zajmowania pasa drogowego
Znaczenie poleceń i sygnałów podawanych przez osoby kierujące ruchem określają
przepisy w sprawie znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu.
Polecenia i sygnały powinny być jednoznaczne i zrozumiałe dla osób, dla których są
przeznaczone. Sygnały lub polecenia uprawniona osoba podaje za pomocą tarczy do
zatrzymywania pojazdów, a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarki wyposażonej
w światło czerwone i zielone.
Kierujący ruchem daje sygnały za pomocą postawy i ruchu rąk:
1) Postawa, w której kierujący ruchem jest zwrócony bokiem do nadjeżdżających pojazdów,
oznacza zezwolenie na wjazd na skrzyżowanie lub odcinek drogi za osobą kierującą
ruchem, a dla pieszych - zezwolenie na wejście na jezdnię.
2) Postawa, w której kierujący ruchem jest zwrócony przodem lub tyłem do nadjeżdżających
pojazdów, oznacza zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub odcinek drogi za osobą kierującą
ruchem, a dla pieszych - zakaz wejścia na jezdnię.
3) Podniesienie ręki do góry przez osobę kierującą ruchem oznacza mającą nastąpić
zmianę dotychczas dawanego sygnału. Dla uczestników ruchu, dla których ruch był
zamknięty, oznacza, że za chwilę będzie dawany sygnał oznaczający zezwolenie
na wjazd lub wejście, a dla uczestników ruchu, dla których ruch był otwarty, oznacza, że
za chwilę będzie dawany sygnał zakazujący wjazdu lub wejścia.
4) Ręka osoby kierującej ruchem wyciągnięta poziomo, poprzecznie do kierunku jazdy
zbliżających się pojazdów, oznacza zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub odcinek drogi
za osobą kierującą ruchem.
Sygnał oznaczający nakaz zatrzymania pojazdu jest dawany:
1) w warunkach dostatecznej widoczności - tarczą do zatrzymywania pojazdów,
2) w warunkach niedostatecznej widoczności - tarczą do zatrzymywania pojazdów
ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym albo latarką ze światłem czerwonym.
Tarcza do zatrzymywania pojazdów ma kształt czerwonego koła z białym obrzeżem.
3.3.3. Czynności po zakończeniu pracy
Po zakończeniu pracy należy:
1) Uporządkować miejsce pracy i przywrócić zajmowany odcinek pasa do poprzedniego
stanu użyteczności.
2) Zdemontować oznakowania i zabezpieczenia.
3) Zawiadomić zarząd dróg o zakończeniu prac.
3.3.4. Czynności zabronione
Zabrania się:
1) Dopuszczania do kierowania ruchem osób nieprzeszkolonych.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
13/34 13/34
2) Zmiany oznakowania i zabezpieczenia robót zatwierdzonych przez organ zarządzający
ruchem.
3.4. Schematy organizacji ruchu
3.4.1. Oznakowanie pojazdu zespołu pracowników wykonujących czynności na drodze (samochód ciężarowy/specjalistyczny)
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
14/34 14/34
3.4.2. Oznakowanie pojazdu Zespołu pracowników wykonujących czynności na drodze (samochód dostawczy/osobowy)
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
15/34 15/34
3.4.3. Prowadzenie ruchu pieszego przy całkowitym zajęciu chodnika
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
16/34 16/34
3.4.4. Oznakowanie przy zajęciu pobocza gruntowego podczas prowadzenia prac eksploatacyjnych
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
17/34 17/34
3.4.5. Oznakowanie przy zajęciu pobocza gruntowego podczas prowadzenia prac szybko postępujących
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
18/34 18/34
3.4.6. Oznakowanie przy zajęciu pobocza bitumicznego na odcinku o dopuszczalnej prędkości 70 km/h przy wykonywaniu prac eksploatacyjnych
Uwaga: Podczas wykonywania wygrodzenia obszaru robót znakami U-21a/b należy stosować
rozstaw znaków co 510 mb.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
19/34 19/34
3.4.7. Oznakowanie przy zajęciu pobocza bitumicznego na odcinku o dopuszczalnej prędkości
70 km/h przy wykonywaniu prac szybko postępujących
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
20/34 20/34
3.4.8. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej prędkości
70 km/h i natężeniu ruchu 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę
Uwaga: Podczas wykonywania wygrodzenia obszaru robót znakami U-21a/b należy stosować
rozstaw znaków co 510 mb.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
21/34 21/34
3.4.9. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej prędkości
> 70 km/h i natężeniu ruchu 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę
Uwaga: Podczas wykonywania wygrodzenia obszaru robót znakami U-21a/b należy stosować
rozstaw znaków co 510 mb.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
22/34 22/34
3.4.10. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej prędkości
70 km/h i natężeniu ruchu > 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
23/34 23/34
3.4.11. Oznakowanie przy jednostronnym zajęciu jezdni na odcinku drogi o dopuszczalnej prędkości > 70 km/h i natężeniu ruchu > 200 pojazdów rzeczywistych/godzinę
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
24/34 24/34
3.4.12. Oznakowanie przy zajęciu prawego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku drogi
o dopuszczalnej prędkości 70 km/h
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
25/34 25/34
3.4.13. Oznakowanie przy zajęciu lewego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku drogi
o dopuszczalnej prędkości 70 km/h
Uwaga: Podczas wykonywania wygrodzenia obszaru robót znakami U-21a/b należy stosować
rozstaw znaków co 510 mb.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
26/34 26/34
3.4.14. Oznakowanie przy zajęciu prawego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku drogi samochodowej o dopuszczalnej prędkości równej 110 km/h
Uwaga: Podczas wykonywania wygrodzenia obszaru robót znakami U-21a/b należy stosować
rozstaw znaków co 510 mb.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
27/34 27/34
3.4.15. Oznakowanie przy zajęciu lewego pasa jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku drogi samochodowej o dopuszczalnej prędkości równej 110 km/h
Uwaga: Podczas wykonywania wygrodzenia obszaru robót znakami U-21a/b należy stosować
rozstaw znaków co 510 mb.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
28/34 28/34
3.4.16. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi na odcinku o dopuszczalnej prędkości równej lub niższej od 70 km/h
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
29/34 29/34
3.4.17. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi na odcinku o dopuszczalnej prędkości wyższej od 70 km/h
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
30/34 30/34
3.4.18. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku o dopuszczalnej prędkości równej lub niższej od 70 km/h
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
31/34 31/34
3.4.19. Oznakowanie przy całkowitym zamknięciu jezdni drogi dwujezdniowej na odcinku o dopuszczalnej prędkości wyższej od 70 km/h
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
32/34 32/34
4. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW
Załącznik Nr 1 Wzór oświadczenia zapoznania się z instrukcją.
Załącznik Nr 2 Historia wprowadzonych zmian.
5. AKTY PRAWNE I DOKUMENTY ZWIĄZANE
5.1. Regulacje zewnętrzne
1) Ustawa o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 roku (tekst jednolity Dz. U.
z 2013 roku , poz. 260 z późniejszymi zmianami).
2) Ustawa prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku (tekst jednolity Dz. U.
z 2012 roku, poz.1137 z późniejszymi zmianami).
3) Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 września 2003 roku w sprawie
szczegółowych warunków zarządzania ruchem na drogach publicznych oraz
wykonywania nadzoru nad tym zarządzeniem (Dz. U. z 2003 roku, nr 177 poz.1729).
4) Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
31 lipca 2002 roku w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. z 2002 roku, nr 170
poz.1393).
5) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 roku w sprawie
szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń
bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach wraz
z załącznikami Nr od 1 do 4 z dnia 23 grudnia 2003 roku (Dz. U. z 2003 roku, nr 220
poz. 2181).
6) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 lipca 2010 roku
w sprawie kierowania ruchem drogowym (Dz. U. z 2010 roku, nr 123 poz. 840).
7) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 roku w sprawie określenia
warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego (Dz. U. z 2004 roku, nr 140
poz.1481).
8) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzoru ubioru
niektórych osób uprawnionych do wydawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania
ruchem na drodze (Dz. U. z 2008 roku nr 132 poz. 840).
5.2. Regulacje wewnętrzne
1) Instrukcja organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych.
2) Megaproces „Zarządzanie pracami na sieci”.
3) Megaproces „Wykonawstwo prac na sieci”.
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
33/34 33/34
Załącznik Nr 1
Wzór oświadczenia zapoznania się z instrukcją
Oświadczam, że zapoznałem się z treścią Instrukcji prowadzenia i oznakowania prac
prowadzonych w oasach dróg i znane mi są jej postanowienia, które zobowiązuje się
przestrzegać.
Lp. Imię i nazwisko Funkcja
Organizacyjna Data Podpis
Instrukcja prowadzenia i oznakowania prac wykonywanych w pasach dróg, wydanie trzecie z dnia 1 czerwca
2016 roku
34/34 34/34
Załącznik Nr 2
Historia wprowadzonych zmian
Nr wersji
Opis wprowadzonej zmiany
01 Wprowadzenie instrukcji
02
Dokonanie zmian w następującym zakresie: korekta zakresu podmiotowego; uaktualnienie regulacji zewnętrznych w oparciu o zmienioną treść ustaw oraz rozporządzeń; uaktualnienie regulacji wewnętrznych procesowych; dokonanie korekt redakcyjnych w treści instrukcji pkt 3.3.1.3 - uzupełniono o postepowanie w sytuacjach awarii.
03 Uzupełniono instrukcję o wymagania Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzoru ubioru niektórych osób uprawnionych do wydawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze.