Naar een duurzame toekomst: visie op de inframarkt in Oost Nederland

Infraplatform Oost

2019 Infraplatform Oost. Vragen of behoefte aan meer infor-matie? Mail naar de Adviseur Markt en Overheid, Johran Willegers (j.willegers@bouwendnederland.nl).

Fotografie: Paul Poels

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITALINLEIDING

Regio Oost

Naar een duurzame toekomst

Alles dat infra-ondernemers willen is een duidelijke richting: een toekomstbestendige markt. Innovatie en maatwerk in samenwerking, selectie, circulariteit, veiligheid en human capital moeten leiden tot een duurzaam model. Binnen die thema’s zien we dat selecteren en samenwerken blijven terugkomen. Selecteren is het proces op welke wijze we tot keuzes komen met wie we aan de slag gaan. En samenwerken betekent de keuze hoe we dan met elkaar gaan werken. Per onderwerp geven we daarom aan waar we kansen tot samenwerken- en waar we kansen tot selecteren zien.

Het zijn uiteindelijk de inwoners van Gelderland, Overijssel en Flevoland die baat hebben bij een goede samenwerking tussen de overheid als opdrachtgever en de markt als opdrachtnemer. Als markt en overheid de juiste zaken weten te realiseren, beweegt de hele regio zich namelijk vlotter, veiliger en duurzamer voort.

Dit is de tweede versie van de infra-flipover. De eerste editie uit 2017 vond haar oorsprong in de veelgehoorde vraag wat de markt nu precies wil. En om niet alleen op die vraag antwoord te geven, maar er vooral ook met elkaar over in gesprek te gaan. De eerste editie heeft precies dát met veel succes bereikt. Uit die vele gesprekken volgde ook welke nieuwe zaken spelen of steeds meer aandacht krijgen. De nieuwe editie is een reactie op nieuwe ontwikkelingen.

Tot slot: deze editie spreekt nog van opdrachtgevers en opdrachtnemers. Dit om duidelijk te maken waar beide kanten kansen moeten grijpen. Het doel is dat die twee uiteindelijk minder als afzonderlijke rollen worden gezien, maar steeds meer aan dezelfde kant staan. Een toekomstbestendige en duurzame inframarkt met ruimte voor innovatie en maatwerk, maken we immers samen.

De standpunten in dit document komen van de infra-bedrijven die lid zijn van het Infraplatform Oost. Zij zijn lid van Bouwend Nederland Regio Oost en gevestigd in Gelderland, Overijssel of Flevoland.

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGINLEIDING HUMAN CAPITALINLEIDING VEILIGHEID DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITALINLEIDING

Regio Oost

Veiligheid

De uiteindelijke ambitie is duidelijk, maar ook uitdagend: nul doden. Het verdriet bij familie en collega’s wanneer iemand verongelukt is niet te beschrijven. Veiligheid en het voorkomen van gevaarlijke situaties moeten daarom altijd bovenaan staan. Voorop staat dat we veiligheid altijd samen maken en het de verantwoordelijkheid is van de hele keten.

Veiligheid moet niet als vanzelfsprekend ervaren worden en daarom nooit een plek in de concurrentie-sfeer krijgen. Je wilt immers dat altijd voor het optimale veiligheidsscenario wordt gekozen, zonder dat hier op wordt beknibbeld om een aanbesteding binnen te halen.

Zet veiligheid aan de voorkant. Maak van tevoren duidelijk wie, waar, welke verantwoordelijkheid draagt. Laten we zo ook samen als markt en overheid kijken hoe veiligheid meer in de hele keten kan worden geborgd.

De boeteclausules in de doorstromingsafspraken schieten hun doel voorbij. Er is een ondernemer altijd veel aan gelegen om binnen de afspraken en tijd het beste werk te leveren. Het gaat immers om je eigen imago. Boetes doen daar niets tegen, maar voeren druk te veel op waardoor het risico op onveilige situaties groeit.

SAMENWERKEN

1

2

3

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITALDUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITALVEILIGHEID DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITAL

Regio Oost

Veiligheid

Doorstroming tast de veiligheid aan. Kies vooraf voor een doorstromingsprofiel, zodat de opdrachtnemer daar later niet op kan concurreren. Het tijdelijk afsluiten van een weg moet het uitgangspunt zijn en vraagt vooral om duidelijke en tijdige communicatie vooraf.

In de branche moeten we elkaar meer proactief aanspreken op gedrag. Cultuurveranderingen kunnen nooit worden opgelegd, maar moeten uit de markt zelf komen. Bedrijven en zeker leidinggevenden hebben daarin een stevige verantwoordelijkheid. Daarom investeren we in bewustwording, training en scholing. Bouwend Nederland organiseert bijeenkomsten en programma’s zoals de Veiligheid aan de Voorkant-vouchers en de Bewust Veilig-dag.

SELECTEREN

4

5

ACTIE! We organiseren met elkaar veiligheidsdagen waar opdrachtgevers en opdrachtnemers van verschil- lende overheden direct in contact komen over de keuzes en consequenties in veiligheid.

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITALDUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITALDUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITALVEILIGHEID DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGVEILIGHEID HUMAN CAPITAL

Regio Oost

DuurzaamheidDe markt heeft vele innovatieve ideeën en wil met klimaatadaptatie, duurzaamheid en circulariteit aan de slag. Kies hier als overheid bewust een rol in. Die rol kan variëren van aanjager tot regisseur, of het faciliteren van bepaalde maatschappelijke initiatieven. Total Cost of Ownership (TCO) is een geschikte methode in het benaderen van investeringen.

Geef ruimte voor de invulling en leg niet vooraf op hoe het resultaat eruit moet zien omdat dit innovatie niet stimuleert.

Werk meer met pilots waarbij projecten niet altijd eenmalig zijn, maar bij elke uitvoering successen worden gebruikt om beleid te verbeteren en om innovatie de ruimte te geven. Durf daarin opdrachtnemers een leidende rol te geven. Daarom pleiten marktpartijen voor aanbestedingsvormen in bouwteams of alliantie zodat er voor opdrachtnemers een plek aan tafel is (zie ook Aanbestedingsbeleid).

Werk aan de voorkant samen waardoor opdracht-nemers de handdoek oppakken om meer samen verantwoordelijkheid en risico te verdelen. Denk hierbij aan nieuwe vormen in het beheer van wegen.

SAMENWERKEN

1

2

3

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL

Nederland heeft ambitieuze klimaatdoelen en de markt wil daarin meegaan. De bouw en infra committeren zich dan ook minstens aan 50 procent minder gebruik van primaire grondstoffen in 2030 (t.o.v. 2014) en een circulair Nederland in 2050.

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL

Regio Oost

Koppel als opdrachtgever de doestelling op duurzaamheid aan circulariteit en maak dit duidelijk en SMART kenbaar. De hele keten is namelijk nodig bij het halen van circulaire doelen.

Niemand zit voor een dubbeltje op de eerste rang. Reserveer daarom extra budget voor duurzame, klimaatadaptieve of circulaire projecten. Dat beweegt de markt om nog meer te investeren in innovaties.

We willen dat de duurzaamheidsprestatie meetbaar wordt. Dit is transparant, geeft een heldere vergelijking en kan als onderdeel van de beloning gebruikt worden. Doe voordeel met de inzichten die de markt kan delen om zo een eerlijke rekensystematiek te gebruiken.

SELECTEREN

4

5

6

Duurzaamheid

ACTIE! In Regionale Transitieteams en agenda’s worden vanuit de ketengedachte doelen en pilots opgesteld.

DUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITALDUURZAAMHEID SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL

Human capital

Het doel moet meer voorop gaan staan dan het middel. Daarom spreken we over de Human Capital Agenda die onderwijs, overheid en ondernemers bij elkaar brengt. SROI is een opgave geworden die onevenredig veel tijd en moeite kost. Werken in de infra is immers werken in een vakgebied met veel specialismes. Er moet geïnvesteerd worden, wil je daar aan de slag kunnen gaan.

SROI in de oorspronkelijke vorm werkt niet meer. Leg daarom geen algemene SROI-verplichting op, maar vraag maatwerk. Kijk naar de bijdrage aan de Human Capital Agenda zoals investeringen in opleidingen of scholing voor werknemers in het kader van duurzaamheid.

Pas met arbeidsmarktregio’s de werkbegeleiding aan op de ondernemersbehoefte. Zorg zo voor structurele samenwerking omdat SROI alleen niet leidt tot duurzame arbeidsbetrekkingen bij kortdurende projecten.

Markt en overheid ontwikkelen samen eenduidige arbeidsmarktroutes voor zij-instromers die snel uitgevoerd kunnen worden, bijvoorbeeld voor statushouders. Instroom in GWW-gerichte opleidingen kan makkelijker worden als onderwijs zich meer richt op de ontwikkelingen in de markt.

Faciliteer bedrijven bij hun zoektocht voor nieuw personeel. Bied een platform aan voor bedrijven, zorg dat vraag en aanbod elkaar snel en rechtstreeks vinden en krijg meer inzicht in de mensen uit de doelgroep.

SAMENWERKEN

1

2

3

4

SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL

SROI is een middel voor een veel belangrijker doel: meer mensen aan het werk krijgen en de afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen. Een tekort aan personeel belemmert ondernemers in verdere ontwikkeling van het bedrijf en het opleveren van mooie projecten voor de regio.

SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL

Regio Oost

Houd rekening met knelpunten bij bedrijven bij het opstellen van vereisten en kijk ook naar hoe zij investeren in personeel. Bijvoorbeeld omscholing en duurzame inzetbaarheid voor een gezond pad naar een pensioengerechtigde leeftijd.

Bedrijven investeren in Infravakopleidingen door mensen vanuit Infravak en SPG zo snel mogelijk een plek te geven. Opdrachtgevers kunnen bijdragen door dit traject in kaart te brengen en te promoten. Daarnaast wordt meegedacht aan de inhoud van opleidingen van VMBO, MBO tot HBO en WO.

SELECTEREN

5

6

ACTIE! Marktpartijen leveren input aan human capital beleid en zetten samen met overheden een actieagenda op om SROI te vernieuwen.

Human capital

SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL SELECTIE SAMENWERKINGHUMAN CAPITAL

Regio Oost

Selectie

In het uitnodigingsbeleid van de provincie verdienen lokale en regionale bedrijven een goede kans. Gebruik de ruimte die de aanbestedingswet hiervoor biedt en kies waar mogelijk voor de onderhandse procedure. Dat heeft positieve duurzaamheidseffecten om vervoer kriskras door het land te voorkomen.

Investeringen in tenders zijn onevenredig hoog. Beperk deze, mogelijk door een kwalitatieve uitvraag te stellen, preselectie, of een hogere tenderkostenvergoeding.

Voer periodiek het gesprek over het effect van uitnodigingsbeleid op de bedrijfsvoering van markt-partijen. De markt geeft dan eerlijke inzage en de overheid is bereid aanpassingen te doen. Overleg met de markt over geschikte selectiecriteria voor een eenduidig uitnodigingsbeleid waarbij ondernemers tijd vrijmaken om kennis te delen voor een goede uitvraag.

SAMENWERKEN

1

3

2

SELECTIE SAMENWERKINGSELECTIE SAMENWERKINGSELECTIE SAMENWERKING

Bouw- en infrabedrijven zorgen voor veel lokale werk-gelegenheid. De werknemers van de bouw- en infrabedrijven binnen een regio wonen, werken en recreëren daar vaak ook. Een gezonde bouwsector levert daarmee ook een belangrijke bijdrage om maatschappelijke opgaven op te lossen.

De markt moet zichzelf onderscheiden op kwaliteit en specialisme. Een goed uitnodigingsbeleid heeft belangrijke effecten op zekerheid. Zekerheid bij de overheid voor de kwaliteit van de ondernemer en het feit dat er specialistische kennis aanwezig is. Maar ook zekerheid bij de markt die zo met meer vertrouwen investeert in duurzaam personeelsbeleid, kwaliteit, vakbekwaamheid, continuïteit en kansen.

Regio Oost

SelectieEen loting is geen goed selectiemiddel bij meervoudige of enkelvoudige onderhandse aanbesteding. Dit biedt een oneerlijke kans aan partijen die nauwelijks specialiseren, en pas overgaan tot investeringen bij het krijgen van de opdracht. Wees transparant in de selectie van bedrijven op de groslijst voor inzicht en zekerheid in de gevraagde kwaliteit.

Neem het toepassen van de bouw-cao mee in de selectie van aannemers, zodat er geen ruimte is voor oneerlijke concurrentie op loon en arbeidsvoorwaarden.

Maatwerk in selectie vraagt om heldere en realistische criteria bij (meervoudig) onderhandse aanbestedingen. Heb oog voor dat partijen redelijkerwijs aan de voorwaarden kunnen voldoen. Willekeur verdwijnt door marktpartijen te belonen op basis van eerdere ervaringen. Op hun beurt kunnen zij een keuze in een specialisme maken, daarmee onderscheidend werken en meer kwaliteit leveren.

SELECTEREN

4

6

5

SELECTIE SAMENWERKINGSELECTIE SAMENWERKINGSELECTIE SAMENWERKING

ACTIE! Er komt een gezamenlijke Selectievisie waarin partijen zich committeren aan de do’s and dont’s voor kwalitatief en werkbaar selectiebeleid.

Regio Oost

Samenwerking

Overheden kunnen via pilotprojecten innovatie in de markt de ruimte te geven door de opdrachtnemer in de lead te zetten. Daarom hebben samenwerkingsvormen in bouwteams of alliantie de voorkeur. Opdrachtnemers moeten daarin de rol als projectpartner pakken.

Innovatievriendelijk aanbestedingsbeleid zorgt ervoor dat marktpartijen slimmere, kosten-efficiëntere en duurzame oplossingen aan kunnen bieden. Daartoe is het belangrijk een gezamenlijk beeld te krijgen van de opgave en elkaars perspectief. De Bouwagenda is hiervan een goed voorbeeld.

Past Performance moet een objectieve en trans-parante beoordeling nastreven. Het doel is zowel opdrachtgever- als opdrachtnemerschap profes-sionaliseren en de samenwerking te versterken. Tweezijdige beoordeling moet hierbij ingebouwd zijn. Hierbij kan een onafhankelijke derde partij meedenken over de beoordeling van het werk.

Stap af van standaard betaalschema’s maar kom als opdrachtgever- en nemer per project tot een gezamenlijk betaalschema gericht op zo weinig mogelijk voorfinanciering. De betaaltermijn moet maximaal 30 dagen zijn en dat voor de gehele keten.

SAMENWERKEN

1

2

3

4

SAMENWERKING

De manier van aanbesteden heeft effect op de markt en op de overheid. Het gaat uit van een bepaalde houding bij de overheid en dat heeft invloed op wat bedrijven leveren. Als ondernemer is zekerheid over wat voor beleid de overheid voert belangrijk. Dat biedt vertrouwen aan elkaar en geeft ruimte om vernieuwing te omarmen. Dat vertrouwen vindt zijn oorsprong in openheid en transparantie aan beide kanten.

SAMENWERKING

Regio Oost

Denk bij de inzet van BPKV (voorheen EMVI) aan onderscheiden op (toegevoegde) waarde. De weging van prijs en kwaliteit moet in een juiste verhouding staan tot elkaar. Vervolgens is het handhaven van de uitgevraagde criteria belangrijk.

Begin met bovenjaarlijks plannen en anticyclisch beleid en communiceer duidelijk over de komende aan te besteden trajecten. Vaak maken overheden aan het begin van het jaar plannen die allemaal in het tweede deel van het jaar uitgevoerd moeten worden. Dat legt veel druk op bedrijven en werkt kostenverhogend voor de opdrachtgever.

SELECTEREN

5

6

ACTIE! Op te organiseren Marktdagen wordt open gekeken naar kansen om samenwerking te verbeteren en deze doelen in een Samenwerkingsvisie handvatten te geven.

SAMENWERKINGSAMENWERKING

Samenwerking

Regio Oost