Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Elblągu

PUNKTY PRZEDSZKOLNE TPDInformator z realizacji projektów

Człowiek - najlepsza inwestycja

Publikacja powstała w ramach projektów „Punkty przedszkolne w powiecie elbląskim – kontynuacja” i „Punkty przedszkolne w powiecie braniewskim – kontynuacja”

Wydawca:

Towarzystwo Przyjaciół DzieciZarząd Oddziału Okręgowego w Elblągu

ul. 1 Maja 37, 82-300 Elbląg

tel. 55 2338210, fax: 55 2351818

e-mail: tpdzo@o2.plwww.tpd.elblag.com.pl

Elbląg 2012

Koncepcja i opracowanie - kierownicy projektów: Łukasz Dembiński Anna Dmitrzak-Stefańska

Opracowanie graficzne i wydruk: Agencja Reklamowa Aktywwwni.pl

Publikacja bezpłatna

2

Człowiek - najlepsza inwestycja

Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

SPIS TREŚCI

1. Wstęp2. Założenia i realizacja projektów3. O punktach przedszkolnych od A do Z

A Atrakcje i rozrywkaB BiuletynC Cudowny czas zabawyD Doradca metodycznyE Edukacja dla rodzicówF Fabryka pomysłów i kuźnia talentówG Grunt to nauczyciel z pasjąH Historia i patriotyzmI Inwestycja w człowiekaJ Ja się uczę, ty się uczysz, my się uczymyK Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały światL Lubię nasze panie, gry, naukę i bajanieM Małe co niecoN Nasze przedszkolaki, to „równe” dzieciakiO Opieka psychologicznaP Przyroda i ekologiaR Razem możemy więcejS „Sumi wiezba, jedzie jowej”T Teraz szkoła im nie strasznaU Uroczyście zapraszamy, miłych gości już witamyW W zdrowym ciele zdrowy duchZ Zdobyliśmy tytuł Ambasadora EFS

3

5618

20222426272830323436384042444648505254565860

„Punkty przedszkolne w powiecie elbląskim”„Punkty przedszkolne w powiecie braniewskim”

Okres realizacji: 01.12.2008 – 31.12.2010

„Punkty przedszkolne w powiecie elbląskim - kontynuacja”„Punkty przedszkolne w powiecie braniewskim - kontynuacja”

Okres realizacji: 01.01.2011 – 31.08.2012

Instytucja realizująca projekty:Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Oddziału Okręgowego w Elblągu

Partnerzy:

powiat elbląski – Gmina Godkowo, Gmina Gronowo Elbląskie, Gmina Markusy, Gmina Milejewo, Gmina Tolkmicko

powiat braniewski – Gmina Braniewo, Gmina Lelkowo, Gmina Pieniężno, Gmina Wilczęta

Projekty dofinansowane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Priorytet IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

Działanie 9.1 – Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości systemu oświaty

Poddziałanie 9.1.1 – Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej

4

KARTA INFORMACYJNA PROJEKTÓW

WSTĘP

W 2008 roku Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w Elblągu nawiązało partnerską współpracę z 9 gminami powiatu elbląskiego i braniewskiego. Naszym wspólnym celem było utworzenie i prowadzenie punktów przedszkolnych dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Współpraca ta zaowocowała zdobyciem dofinansowania ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację dwóch projektów: „Punkty przedszkolne w powiecie elbląskim” i „Punkty przedszkolne w powiecie braniewskim”. Dzięki temu w marcu 2009 roku uruchomiliśmy 9 placówek, w których zapewniliśmy 180 miejsc przedszkolnych. W 2010 roku otrzymaliśmy dofinansowanie na kontynuację zadania. Łącznie, przez niespełna 4 lata, wsparciem objęliśmy 441 przedszkolaków.

Teraz chcemy podzielić się naszym doświadczeniem. Przedstawiamy informator z realizacji tego przedsięwzięcia. Mamy nadzieję, że stanie się on inspiracją i praktycznym przewodnikiem dla osób, które planują utworzenie placówki wychowania przedszkolnego, a tych którzy mają jeszcze wątpliwości, co do znaczenia przedszkola dla rozwoju dziecka, ostatecznie przekona, że warto inwestować w edukację najmłodszych.

W pierwszej części omawiamy ogólne założenia projektów, sposób ich realizacji oraz osiągnięte rezultaty. Druga część poświęcona została wybranym obszarom działalności naszych placówek, ze szczególnym zwróceniem uwagi na edukacyjną rolę przedszkola. Prezentacji tej towarzyszą refleksje osób, które współpracowały z nami przy tym przedsięwzięciu.

Pragnę serdecznie podziękować wszystkim osobom zaangażowanym w realizację tych projektów. Partnerom - za to, że w nas uwierzyli i wspierali nasze działania; członkom Zarządu i pracownikom biura TPD - za to, że razem tworzymy historię naszego stowarzyszenia i potrafimy czerpać z tego ogromną satysfakcję. Szczególne podziękowania kieruję do osób, które pracowały bezpośrednio z przedszkolakami i ich rodzicami – nauczycielek, pomocy nauczyciela, logopedów, psychologów, pedagoga oraz doradcy metodycznego. Jestem pewien, że i dla Państwa współpraca ta była źródłem radości i cennego doświadczenia.

Łukasz DembińskiDyrektor Biura TPD

5

Skąd wziął się pomysł na realizację projektów?

Wejście Polski do Unii Europejskiej okazało się ważnym wydarzeniem z punktu widzenia rozwoju naszego kraju. Olbrzymie pieniądze, jakie zaczęły spływać do nas z unijnego budżetu, stały się szansą na ożywienie gospodarki i nadrobienie zaległości w tych obszarach, w których Polska zostawała w tyle w stosunku do innych państw członkowskich. Rozpoczęła się realizacja wielkich inwestycji, które służyć mają podniesieniu jakości życia wszystkich Polaków oraz małych projektów skupionych na rozwiązaniu problemów poszczególnych grup społecznych. Jednym z wdrażanych obecnie programów unijnych, służących przyspieszeniu rozwoju społeczno-gospodarczego, jest Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Jego cel to umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, między innymi poprzez podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa i zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego. POKL daje możliwość zdobycia dofinansowania na realizację projektów inwestujących w człowieka, jego wiedzę, umiejętności i potencjał.

Elbląski oddział TPD korzysta z tej szansy od 2006 roku. Wtedy właśnie rozpoczęliśmy realizację pierwszego projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Kolejne lata przynosiły ze sobą następne dofinansowania i ważne przedsięwzięcia, skupiające się między innymi na wsparciu młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, stojących u progu dorosłości wychowanków domów dziecka oraz uczniów szkół podstawowych osiągających słabe wyniki w nauce. Potem przyszedł czas na młodszych beneficjentów. Niezadowalająca sytuacja w obszarze edukacji przedszkolnej w naszym kraju spowodowała, że postanowiliśmy zagłębić się w ten temat i spróbować poszukać sposobów na rozwiązanie problemu małej dostępności przedszkoli na obszarach wiejskich powiatu elbląskiego i braniewskiego.

Potrzeby w zakresie wspierania rozwoju małego dziecka zawsze były wyjątkowo ważne dla naszego stowarzyszenia. Niemal od początku społecznej służby TPD w Polsce jego działacze zakładali i prowadzili placówki wychowania przedszkolnego. Zainspirowani ich pomysłami, staliśmy się kontynuatorami tradycji Towarzystwa, które już u źródła swojej genezy wielką wagę przywiązywało do opieki nad najmłodszymi obywatelami naszego kraju.

6

ZAŁOŻENIA I REALIZACJA PROJEKTÓW

Z kart historiiTowarzystwo Przyjaciół Dzieci powstało w 1919 roku. Do założenia organizacji doszło tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, kiedy ogrom dziecięcych potrzeb splótł się z wiarą w ich lepszą przyszłość. Na przestrzeni tych lat zmieniały się formy pracy środowiskowej TPD, które zawsze uwzględniały panujące realia i potrzeby społeczne. Organizacja prowadziła m.in.: szkoły, przedszkola, ogniska przedszkolne, świetlice, domy dziecka, place zabaw oraz placówki wypoczynku dzieci i młodzieży. Towarzystwo wielką wagę przykładało do edukacji małego dziecka.

W okresie międzywojennym przedszkola wyłaniały się z ognisk wychowawczych przeznaczonych dla dzieci w wieku szkolnym. Dzieci przychodziły do ognisk z młodszym rodzeństwem, które wymagało innych zajęć. Tworzono dla nich odrębne grupy, a następnie przedszkola.

Po wojnie, w związku z tym, że coraz więcej kobiet podejmowało zatrudnienie, zwiększyła się liczba najmłodszych dzieci, które wymagały opieki. Działacze Towarzystwa domagali się od władz upowszechniania wychowania przedszkolnego. Sami także otwierali przedszkola, zwłaszcza w osiedlach robotniczych. Dzięki nim wiele matek mogło spokojnie pracować. Dzieci były bezpieczne i prawidłowo żywione. Prowadzono dla nich zajęcia sprzyjające wszechstronnemu rozwojowi i przygotowujące do szkoły. Dbano także o to, aby przy przedszkolach były czynne ogrody jordanowskie z urządzeniami dostosowanymi do potrzeb i możliwości dzieci.

Pod koniec 1948 roku organizacja prowadziła 180 przedszkoli. W tym samym czasie na terenach wiejskich prowadzono około 250 dziecińców. Były to placówki sezonowe, organizowane w okresie prac polowych, przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym. Dziecińce zapewniały całodzienną opiekę i wyżywienie oraz realizowały elementy programu wychowania przedszkolnego.

Najwięcej przedszkoli TPD funkcjonowało w 1950 roku. W 580 placówkach obejmowano opieką 30 800 dzieci. W tym samym czasie prowadzono 1655 dziecińców dla prawie 71 360 dzieci.

Pod koniec lat 50. nastąpił okres intensywnego rozwoju ognisk przedszkolnych TPD. Obejmowały one edukacją dzieci stojące u progu szkoły, które nie osiągnęły dojrzałości szkolnej (z powodu zaniedbań wychowawczych lub braku placówki wychowania przedszkolnego w miejscu ich zamieszkania). Ogniska powstały głównie na wsi. Zakładano je najczęściej w szkołach. Zajęcia odbywały się tam 2-3 razy w tygodniu. Ogniska okazały się wyjątkowo cenną formą wychowania przedszkolnego. Stwarzały warunki dla wyrównania braków w rozwoju i wychowaniu, dawały dzieciom szansę na powodzenie w nauce, zmniejszały drugoroczność.

W 1974 roku w 6286 ogniskach obejmowano wychowaniem przedszkolnym prawie 110 500 dzieci. W następnych latach ogniska stały się częścią składową państwowego systemu oświaty i wychowania i zajęły się edukacją większości 6-latków.

TPD tworzyło i prowadziło także przedszkola społeczne, które powstawały przy współudziale i współfinansowaniu rodziców. Grupy przedszkolne były niewielkie, a same placówki znajdowały się w bliskości miejsca zamieszkania dziecka. Przedszkola były bardzo cenione przez rodziców, którzy mieli duży wpływ nie tylko na powstawanie tych placówek, ale także ich funkcjonowanie. Najwięcej przedszkoli działało w 1963 roku (80 dla 2030 dzieci) i 1980 roku (94 dla 4726 dzieci).

Opracowano na podstawie: Bohdan Tracewski, Przyjaciele dzieci, Zarząd Główny Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, Warszawa 1997

7

Co chcieliśmy zmienić?

Punkty przedszkolne TPD powstały w odpowiedzi na problem niskiego upowszechnienia edukacji przedszkolnej na wsi. W 2008 roku, w okresie przygotowywania wniosków o dofinansowanie naszych projektów, wskaźnik ilości dzieci uczęszczających do przedszkola w województwie warmińsko–mazurskim był najniższy w skali kraju (średnia krajowa – 50%). Z przedszkoli korzystało tu 31% dzieci, z czego 51% w miastach i zaledwie 9% na wsi. Przyjrzeliśmy się wnikliwie sytuacji dzieci 3-5 letnich z terenów wiejskich powiatu elbląskiego i braniewskiego. Nawiązaliśmy współpracę z 9 gminami, które tak jak i my, chciały zmienić sytuację edukacyjną swoich małych mieszkańców. Okazało się, że w 5 gminach powiatu elbląskiego tylko 27% dzieci korzystało wówczas z różnych form wychowania przedszkolnego. W 4 gminach powiatu braniewskiego było jeszcze gorzej. Mieszkało tam prawie pół tysiąca dzieci w wieku od 3 do 5 lat, a nie było żadnego przedszkola. Wspólnie z partnerami ustaliliśmy, że w każdej z tych gmin utworzymy po jednej placówce. Zdawaliśmy sobie sprawę z tego, że nie obejmiemy wsparciem wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym. Taką możliwość dałoby przedszkole wielooddziałowe, ale jego otworzenie przekraczało nasze wspólne możliwości. Zdecydowaliśmy się skorzystać z szansy, jaką dawało Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008 r. (później aktualizowane) w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania. Postanowiliśmy utworzyć 9 punktów przedszkolnych.

Punkt przedszkolny w myśl prawa oświatowego

Wydane przez MEN rozporządzanie dotyczące innych form wychowania przedszkolnego miało być środkiem zaradczym na małe upowszechnienie edukacji przedszkolnej w Polsce. Pozwoliło na tworzenie tzw. innych form wychowania przedszkolnego, tj. zespołów wychowania przedszkolnego oraz punktów przedszkolnych.

Publiczne i niepubliczne inne formy wychowania przedszkolnego mogą uzupełniać sieć przedszkoli wszędzie tam, gdzie liczba dzieci w wieku 3-5 lat zamieszkałych na danym obszarze uzasadnia taką potrzebę, a w pobliżu nie ma przedszkola lub przyszkolnego oddziału przedszkolnego. Powinny być one organizowane jak najbliżej miejsca zamieszkania dzieci, dla których są tworzone. Mogą być zakładane przez gminy, organizacje pozarządowe,

8

związki wyznaniowe czy osoby fizyczne.

Zajęcia w zespole wychowania przedszkolnego mogą być prowadzone w niektóre dni tygodnia, minimum 3 godziny w ciągu jednego dnia i minimum 12 godzin w ciągu tygodnia. Punkt przedszkolny natomiast realizuje zajęcia we wszystkie dni robocze w tygodniu, przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący. Czas pracy placówki powinien być elastyczny, uzależniony od lokalnych potrzeb i możliwości. Grupy przedszkolne mogą liczyć od 3 do 25 dzieci, a ich wielkość uzależniona jest od rozmiaru pomieszczeń przeznaczonych na realizację zajęć.

Warunkiem tworzenia innych form wychowania przedszkolnego jest uzyskanie wpisu do ewidencji gminy właściwej ze względu na miejsce prowadzenia tych form. Organ prowadzący placówkę musi także uzyskać pozytywne opinie właściwego państwowego inspektora sanitarnego oraz komendanta Państwowej Straży Pożarnej. Aby je zdobyć, należy zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki, szczegółowo określone w rozporządzeniu.

Lokal, w którym prowadzone są zajęcia, musi być wyposażony w sprzęt i pomoce dydaktyczne niezbędne do realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Nauczyciel zatrudniony do pracy w placówce powinien posiadać kwalifikacje wymagane od nauczycieli przedszkoli, określone odrębnymi przepisami prawa oświatowego.

Opracowano na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (z późn. zm.)

Wzrost udziału dzieci w edukacji przedszkolnej w 9 gminach wiejskich powiatu elbląskiego i braniewskiego był głównym, ale nie jedynym celem naszego przedsięwzięcia. Wyszliśmy z założenia, że skoro na tych terenach przedszkoli jest niewiele lub nie ma ich wcale, to nie wszyscy rodzice są świadomi edukacyjnej roli przedszkola. Obawialiśmy się też, że ich wiedza psychologiczno-pedagogiczna opierać się może głównie na intuicyjnym i stereotypowym podejściu do wychowania dziecka. Dlatego uznaliśmy za konieczne zwiększenie ich świadomości w zakresie potrzeby i roli przedszkola oraz współpracy rodziny z tą placówką. Chcieliśmy także rozwinąć ich umiejętności wychowawcze.

9

Jak przebiegała realizacja projektów?

Zanim pierwsze przedszkolaki przekroczyły progi punktów przedszkolnych TPD, czekał nas ogrom pracy związanej z przystosowaniem pomieszczeń do potrzeb małego dziecka. Partnerskie gminy udostępniły nam bezpłatnie lokale, w których funkcjonować miały nasze placówki. Były to sale w świetlicach środowiskowych i wiejskich oraz klasy szkolne. Zadaniem TPD była adaptacja pomieszczeń przedszkolnych i sanitariatów, doposażenie placówek w meble, sprzęty, zabawki i pomoce edukacyjne.

Kolejnym ważnym krokiem była akcja informacyjno-rekrutacyjna, skierowana do rodziców przyszłych przedszkolaków. O tym, że już wkrótce ich dzieci będą mogły skorzystać z edukacji przedszkolnej w naszych placówkach, dowiedzieli się oni z lokalnej prasy oraz plakatów. Zorganizowaliśmy spotkania z rodzicami. Było to dla nas duże wyzwanie. Wiedzieliśmy bowiem, że musimy ich przekonać do tego, że warto skorzystać z szansy, którą im dajemy. Edukacja przedszkolna to przecież inwestycja w przyszłość ich dzieci.

Punkty przedszkolne TPD rozpoczęły swoją działalność w marcu 2009 roku. W każdej placówce zapewniliśmy 20 miejsc dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat. Przedszkola pracowały w dni powszednie przez 5 godzin dziennie. Zajęcia dydaktyczno-wychowawcze odbywały się w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego. Prowadziły je wykwalifikowane nauczycielki, wspierane przez pomoce nauczyciela. Wcześniej kadra placówek została odpowiednio przygotowana do specyfiki pracy w punktach przedszkolnych. Zorganizowaliśmy cykl szkoleń wprowadzających. Towarzyszyła im konferencja, na której omówiliśmy problem edukacji przedszkolnej oraz przedstawiliśmy dobre praktyki w zakresie funkcjonowania innych form wychowania przedszkolnego w Polsce i krajach UE.

Dbając o jak najwyższy poziom pracy naszych placówek w trakcie trwania projektów, zapewniliśmy nauczycielkom szereg szkoleń doskonalących. Zatrudniliśmy także doradcę metodycznego, który wpierał kadrę w poszukiwaniu najefektywniejszych sposobów pracy z dziećmi oraz pełnił nadzór nad prawidłowością przebiegu procesu dydaktyczno-wychowawczego.

Biorąc pod uwagę fakt, że dzieci z terenów wiejskich mają ograniczony dostęp do instytucji kulturalno-rekreacyjnych, organizowaliśmy dla nich wiele atrakcji podnoszących jakość projektów: wyjazdy do kina, teatru, zabawy integracyjne, wycieczki.

Mając świadomość problemów związanych z rozwojem mowy i psychospołecznym funkcjonowaniem dzieci w wieku przedszkolnym, zadbaliśmy o wsparcie logopedyczne i psychologiczne. Realizowaliśmy zajęcia indywidualne dla dzieci potrzebujących pomocy,

10

zajęcia grupowe, wpierające rozwój mowy i kompetencji psychospołecznych wszystkich przedszkolaków oraz konsultacje dla ich rodziców.

Zorganizowaliśmy cykl zajęć edukacyjnych dla rodziców. Podczas warsztatów z psychologiem i pedagogiem poruszyliśmy wiele tematów, związanych z rozumieniem dziecka i wspieraniem jego rozwoju. Rodzice mogli także zgłaszać swoje problemy i uzyskiwali odpowiedzi na nurtujące ich pytania.

Na etapie tworzenia projektu zdiagnozowaliśmy, że istotną barierą, która uniemożliwia dzieciom z wielu wsi uczestnictwo w zajęciach przedszkolnych, było duże rozproszenie miejscowości objętych projektem i brak możliwości dowozu dzieci przez rodziców. Dlatego wspólnie z partnerami zdecydowaliśmy o zorganizowaniu transportu.

Udział dziecka w projekcie był bezpłatny. Całość przedsięwzięcia finansowana była z budżetu projektów.

Co udało się osiągnąć?

Utworzyliśmy i prowadziliśmy punkty przedszkolne w 9 gminach

Objęliśmy edukacją przedszkolną 441 dzieci z obszarów wiejskich

Zrealizowaliśmy zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w ciągu 34 miesięcy

Odbyło się 1320 godzin zajęć logopedycznych

Odbyło się 1320 godzin zajęć z psychologiem

Zorganizowaliśmy 99 spotkań informacyjno-szkoleniowych dla rodziców (po 11 w każdej gminie)

W spotkaniach dla rodziców udział wzięły 383 osoby

11

Punkty przedszkolne TPD na mapie powiatu elbląskiego i braniewskiego

12

L.p. Lokalizacja punktu przedszkolnego Liczba dzieci

objętych wsparciem

POWIAT ELBLĄSKI

1 Godkowo Gmina Godkowo 50

2 Jegłownik Gmina Gronowo Elbląskie 53

3 Markusy Gmina Markusy 54

4 Ogrodniki* Gmina Milejewo 23

5 Pogrodzie Gmina Tolkmicko 41

6 Pomorska Wieś* Gmina Milejewo 24

POWIAT BRANIEWSKI

7 Lelkowo Gmina Lelkowo 54

8 Lipowina Gmina Braniewo 45

9 Nowica Gmina Wilczęta 59

10 Piotrowiec Gmina Pieniężno 38

Uczestnicy projektów

* Punkt Przedszkolny w Ogrodnikach prowadzony był w latach 2009 – 2010. Od 2011 roku został przeniesiony

do Pomorskiej Wsi.

Realizacja projektów przyczyniła się do wzrostu udziału dzieci w wieku 3-5 lat w edukacji przedszkolnej. Pierwotnie planowaliśmy objąć wsparciem 360 dzieci, a w efekcie końcowym mamy 441 absolwentów naszych placówek. Wszystkie dzieci, które uczestniczyły w zajęciach dydaktycznych, rozwinęły swoją wiedzę i umiejętności w obszarach wskazanych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego.

Dwukrotnie w trakcie realizacji projektów przeprowadziliśmy wśród rodziców badanie podsumowujące pracę punktów przedszkolnych. Przyjrzeliśmy się w nim między innymi takim obszarom, jak: zadowolenie z usług przedszkola, bezpieczeństwo dziecka w przedszkolu, osiągnięcia dziecka, współpraca rodziców z nauczycielem. Analiza ankiet wykazała, że rodzice oceniają projekt bardzo wysoko. Już po kilku tygodniach uczęszczania dziecka do przedszkola, zaczęli oni zauważać pozytywne zmiany w zachowaniu, umiejętnościach i wiedzy swoich dzieci. Zaobserwowali, że stały się one bardziej samodzielne, zaczęły łatwiej nawiązywać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, rozwinęła się ich mowa i zainteresowania. Wszyscy rodzice, którzy wzięli udział w spotkaniach informacyjno-szkoleniowych, wskazali na wzrost swojej wiedzy psychologiczno-pedagogicznej. Zajęcia z psychologiem i pedagogiem, poparte obserwacją swojego dziecka, doprowadziły także do wzrostu ich świadomości na temat edukacyjnej roli przedszkola. Niektórzy rodzice zauważyli też zmiany w swoim życiu związane z uczestnictwem dziecka w projekcie: podjęcie pracy stałej lub dorywczej, więcej wolnego czasu, więcej czasu na naukę, więcej czasu dla młodszego dziecka czy podjęcie decyzji o kolejnym dziecku. Mając na uwadze powyższe, można wyciągnąć wniosek, iż realizacja tego przedsięwzięcia była zasadna, a założone cele i zaplanowane działania były adekwatne do zdiagnozowanych potrzeb i problemów.

13

Punkty przedszkolne w opinii rodziców*

* Wybrane wyniki badań przeprowadzonych w listopadzie 2010 i marcu 2012. Wyniki zaprezentowane zostały po zestawieniu danych zebranych w obu badaniach.

14

* Rodzice oceniali postępy w rozwoju dziecka w skali od 1 (żadne) do 5 (bardzo duże).

15

Realizacja projektów przyczyniła się do większego zaangażowania władz samorządowych w sprawę kształcenia najmłodszych mieszkańców ich gmin. Bez partnerów nie udałoby się zrealizować tych projektów. Jeszcze większe znaczenie przypisujemy im w procesie dalszego upowszechniania edukacji przedszkolnej. Prowadzenie placówek, przy współfinansowaniu ich ze środków UE, miało zarazić ich pomysłem tworzenia wiejskich przedszkoli i pokazać, jak ważne dla rozwoju małego dziecka jest to, że może ono rozwijać się wśród rówieśników, pod kierunkiem nauczyciela. Część punktów, które powstały w ramach projektów, pracuje nadal. Władze kilku innych gmin planują uruchomienie placówek edukacji przedszkolnej w najbliższym czasie. My też jeszcze nie powiedzieliśmy ostatniego słowa. Jest nadal wiele miejsc, gdzie dzieci pozbawione są dostępu do przedszkola. Dlatego podjęliśmy się realizacji następnych projektów, w ramach których powstają kolejne punkty przedszkolne. Wierzymy, że przy dalszej owocnej współpracy z naszymi partnerami uda się doprowadzić do tego, że kiedyś każde dziecko będzie miało swoje przedszkole.

Bieżące przedsięwzięcia TPD w Elblągu w obszarze upowszechniania edukacji przedszkolnej

Projekt „Równe Szanse – Lepszy Start”realizowany w okresie: 01.08.2011 – 31.08.2014

Punkty przedszkolne w: Węzinie (Gmina Elbląg) i Płoskini (Gmina Płoskinia)

Projekt „Przedszkolandia”realizowany w okresie: 01.09.2012 – 31.08.2014

Punkty przedszkolne w: Dobrym (Gmina Godkowo), Wilczętach (Gmina Wilczęta), Zagajach (Gmina Lelkowo), Zwierznie (Gmina Markusy)

Projekt „Sukces zaczyna się w przedszkolu”realizowany okresie: 01.09.2012 – 31.08.2014

Punkty przedszkolne w: Gronowie Górnym (Gmina Elbląg) i Nowakowie (Gmina Elbląg)

16

O punktach przedszkolnych

17

od A do Z

Już na etapie planowania pracy punktów przedszkolnych pojawiło się wiele wątpliwości. Czy aby na pewno uda nam się przekonać rodziców do tego, że ich dzieci powinny uczęszczać do przedszkola? Czy dzieci zaakceptują tak radykalną zmianę w swoim życiu i będą dobrze czuły się w naszych placówkach? Wiemy, że ważne jest pierwsze wrażenie, w związku z tym zadbaliśmy o to, by już na początku zachęcić rodziców i dzieci kolorowymi meblami, ciekawymi pomocami edukacyjnymi oraz zabawkami. Ale dobra reklama to dopiero zapowiedź sukcesu. Nawet najbardziej zachwycające zabawki z czasem mogą stać się czymś zwyczajnym, normalnym lub po prostu się znudzą. Dlatego nauczycielki pracujące w placówkach musiały tak planować pracę z przedszkolakami, by zapewnić im mnóstwo fascynujących zajęć każdego dnia. I tak pobyt w przedszkolu stał się nie tylko szansą na rozwijanie wiedzy i umiejętności dzieci, ale przede wszystkim odkrywczą i niezapomnianą przygodą. Niemały udział mieli w tym liczni goście zapraszani do punktów przedszkolnych. Przybyli do nas przedstawiciele różnych zawodów. Była też prawdziwa babcia z konfiturami, mama z ciastem, był nawet tata lepiący pierogi oraz dziadek czytający bajki. Dzieci jeździły także na wycieczki, podczas których obserwowały pracę żołnierzy, aptekarzy, sprzedawców, bibliotekarzy. Odwiedziły ponadto remizę strażacką, posterunek policji, gabinet stomatologiczny, zajezdnię tramwajową, gospodarstwo agroturystyczne. Podczas tych spotkań dzieci zdobyły wiedzę na temat różnorodnych zawodów i rozbudziły swoją ciekawość poznawczą.

Mając na uwadze to, że dzieci lubią różnorodność i przyjemne niespodzianki, zadbaliśmy ponadto o atrakcyjne wyjazdy edukacyjne. Nasi milusińscy zobaczyli bajkę na kinowym ekranie, a w teatrze spotkali postacie ze znanych im baśni. Mieli ponadto okazję popływać w basenie z kolorowymi kulkami i pohasać wśród labiryntów w dziecięcym centrum zabaw. Podczas wizyty w ZOO i parku dinozaurów przedszkolaki zobaczyły zwierzęta, znane im dotychczas tylko z książek. Nie lada gratką okazała się impreza integracyjna dla dzieci z wszystkich punktów przedszkolnych TPD. Na specjalne zaproszenie przyjechała do nas Majka Jeżowska.

18

Atrakcje i rozrywkaA

Koncert piosenkarki był wielkim, niezapomnianym przeżyciem dla dzieci, które żywo reagowały, chętnie włączały się do zabaw i konkursów, śpiewały i tańczyły. Majka Jeżowska doceniła zaangażowanie dzieci i za piękny taniec otrzymaliśmy pamiątkowy plakat z autografem oraz płytę CD z największymi przebojami artystki.

Małgorzata Czyżewska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Markusach

19

Przedszkolaki z niecierpliwością czekały na wycieczki. W wielu przypadkach były to dla nich pierwsze i jedyne wyjazdy, dlatego każdy z nich zostanie na długo w ich pamięci.

Paulina Zarychta nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Jegłowniku

20

BiuletynBWitamy w świecie przedszkolaka – tym zdaniem otworzyliśmy pierwszy numer biuletynu, który wydawaliśmy dla rodziców i opiekunów dzieci uczęszczających do naszych punktów przedszkolnych. Decyzję o powstaniu czasopisma podjęliśmy na jednym ze spotkań rady pedagogicznej, kiedy to zastanawialiśmy się nad sposobem podniesienia efektywności współpracy z rodzicami. Pomysł, podsunięty przez doradcę metodycznego, został przyjęty jednogłośnie. Po chwilowej „burzy mózgów” mieliśmy już tematy na kilka numerów. Biuletyn zatytułowano „Świat Przedszkolaka”. Z jednej strony miał on być kolejnym kanałem, przy pomocy którego chcieliśmy przekazywać rodzicom informacje o pracy placówek oraz osiągnięciach naszych przedszkolaków. Z drugiej zaś poruszać miał wiele tematów związanych z rozwojem dziecka w wieku przedszkolnym. Przeczytać w nim można było między innymi o: roli przedszkola w przygotowaniu dziecka do nauki szkolnej, istocie zabawy w życiu przedszkolaka, prawidłowościach rozwoju mowy dziecka oraz o korzyściach z głośnego czytania. Zamieszczaliśmy tam również propozycje zabaw, pomysły na prace plastyczne i zajęcia ruchowe. Rodzice otrzymywali w nim także wskazówki dotyczące zdrowego żywienia, rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie z trudnymi sytuacjami w życiu dziecka. Nie mogliśmy pominąć zagadnień związanych z działalnością naszego stowarzyszenia, dlatego też cykl artykułów poświęciliśmy tematyce praw dziecka i przemocy w rodzinie. W dziale „Z życia przedszkola” ukazywały się natomiast informacje o ciekawych i ważnych wydarzeniach dotyczących poszczególnych grup przedszkolnych. Rodzice mogli przeczytać, co w danym miesiącu robiły ich pociechy oraz zobaczyć zdjęcia z realizowanych zajęć.

Artykuły do biuletynu pisali nauczyciele oraz współpracujący z punktami specjaliści – logopeda, psycholog oraz pedagog. W role redaktorów i edytorów wcielili się pracownicy biura projektu. Pismo miało charakter amatorski, jednakże jego tworzenie przyniosło nam wiele radości i satysfakcji.

21

W gazetce znalazłam pomysły na to, jak spędzać czas z dzieckiem, jakie zabawy wymyślać. Czytałam też o ważnych sprawach, które niby są oczywiste, ale nigdy wcześniej się nad nimi nie zastanawiałam.

mama Wiktorii

Fajny ten biuletyn. Takie ciekawe rzeczy w nim pisali. Mi najbardziej podobało się o tym, czego dziecko uczy się w przedszkolu. Psycholog chyba napisał. I te takie krótkie informacje o zajęciach w naszych punktach, też bardzo potrzebne. Zawsze szukałam swojego przedszkola, ale o innych też miło było poczytać.

mama Julii

22

Cudowny czas zabawyC„(...) Dzieciństwo to czas zabawy, eksperymentów, fantazji, odkrywania. Wszystko jest nowe. Wszystko jest zadziwiające. (...) Żadne miejsce nie jest zbyt niebezpieczne, żaden przedmiot nie jest zbyt cenny, żadna przeszkoda nie jest nie do pokonania”. (L. Buscaglia, Sztuka bycia sobą).

Wychodząc z tego założenia, również w naszych placówkach przedszkolnych planowaliśmy pracę dydaktyczną tak, by tworzyć warunki do nauki i poznawania świata poprzez zabawę. Wszystkie formy dziecięcej aktywności, inspirowane przez kadrę nauczycielską, opierały się na niej i zmierzały do zapewnienia wszechstronnego rozwoju w sferze fizycznej, moralno-społecznej i poznawczo-intelektualnej. Zapewne właśnie, dlatego przedszkole kojarzy się dzieciom głównie z dobrą zabawą. Podczas wizyty w jednej z naszych placówek zapytaliśmy maluchy, dlaczego chodzą do przedszkola. W odpowiedzi usłyszeliśmy: „Lubię tu przychodzić, bo jest tu dużo zabawek i można się fajnie bawić.” To bardzo dobrze, że nawet podczas nauki dzieci mają wrażenie, że się bawią. Przecież wiek przedszkolny to właśnie cudowny czas zabawy.

23

Zabawa to u dzieci podstawowa forma ekspresji. Ma ona największy sens i daje najwięcej pozytywnych efektów wtedy, kiedy przedszkolak bawi się z rówieśnikami. Zabawa przynosi radość z bycia z kolegami, ale również wzbogaca dzieci w wiedzę i umiejętności.

Małgorzata Kalkowska doradca metodyczny

Zajęcia logopedyczne z najmłodszymi to przede wszystkim zabawy. Podczas zajęć dzieci dmuchają na kolorowe piórka, słuchają, rozpoznają i naśladują odgłosy otoczenia. Poszerzają zasób słownika poprzez nazywanie przedmiotów, obrazków, kojarzą nazwy z dźwiękami. Ćwiczenia dostosowane są do możliwości wiekowych i rozwoju mowy dziecka.

Anetta Krajewska logopeda

24

Doradca metodycznyDO swojej pracy przy projektach opowiada Małgorzata Kalkowska - doradca medyczny

Wychowanie przedszkolne to pierwsze i najważniejsze ogniowo w edukacji, to szansa na łatwiejsze wkroczenie w rolę ucznia. Dzięki projektom TPD taką możliwość otrzymało wiele dzieci z terenów wiejskich. Fundusze unijne spowodowały, że edukacja przedszkolna znowu stała się ważnym elementem polityki samorządów. To bardzo dobrze. Szkoła i cała otaczająca nas rzeczywistość stawia nam zadania i nie pyta, jak sobie z nimi poradzi dziecko i rodzic. Szczególnie wyraźnie było to widać na terenach wiejskich, gdzie przedszkoli było najmniej lub nie było ich wcale, a rodzice nie zdawali sobie sprawy z tego, jak ważne w życiu dziecka jest takie wspomaganie rozwoju, już od najmłodszych lat. Dlatego też rola punktów przedszkolnych zlokalizowanych na terenach wiejskich jest nieco inna niż przedszkoli miejskich. Na wsi trzeba było zacząć od przekonania rodziców do tego, że warto skorzystać z oferty, jaką przygotowało dla nich TPD. Trzeba było być też otwartym na ich problemy i potrzeby, które wynikały nie tylko z ich obaw, ale także trudnej sytuacji finansowanej niektórych rodzin. Zajęcia dydaktyczne to nie wszystko.

W projektach zadbano także o to, by zapewnić dzieciom to, co ich rówieśnicy z miast mają niemalże na wyciągnięcie ręki. Mam tu na myśli dostęp do specjalistów i możliwość skorzystania z atrakcji takich jak kino czy teatr. Dzieci powinny poznawać świat nie tylko w przedszkolu, ale także poza nim, na przykład podczas różnorodnych wycieczek.

Moim zadaniem w projektach istotne było wspomaganie nauczycieli w osiąganiu sukcesu w pracy z dzieckiem oraz wspólne rozwiązywanie problemów dotyczących przedszkolaków i ich rodziców. Jeżdżąc do punktów, miałam możliwość zapoznania się ze stylem pracy każdej nauczycielki i obserwowania prowadzonych zajęć. Dbałam o to, aby znały one podstawy prawa oświatowego. Wspólnie omawiałyśmy pojawiające się problemy i szukałyśmy pomysłów na to, jak najlepiej pokonać dane trudności. Dobrym rozwiązaniem było to, że raz w miesiącu spotykałyśmy się wszystkie razem w biurze projektu. Wspólnie analizowałyśmy realizowane tematy, planowałyśmy pracę, wymieniałyśmy się doświadczeniami.

Kadra punktów w większości była młoda i niedoświadczona. Nauczycielki posiadały, co prawda podstawową wiedzę wyniesioną ze studiów, ale okazało się, że to za mało. To dopiero w kontakcie z dziećmi i rodzicami oraz w zderzeniu z wymogami prawa oświatowego, zaczęły rodzić się problemy. To naturalne. Dlatego musiałam ukierunkować ich działania, a czasem upewniać je w przekonaniu, że postępują właściwie. Bardzo mnie cieszy, że po latach pracy w projekcie nauczycielki zaczęły pracować bardziej samodzielnie i refleksyjnie. Ich praca stała się efektywniejsza, a pomysły coraz odważniejsze. Nauczyły się podążać za rozwojem dzieci i w optymalny sposób wspierać każde z nich. Zawsze powtarzałam im, że to my - dorośli - musimy dostosować się do dzieci, a nie odwrotnie. Musimy „nauczyć się” każdego przedszkolaka z osobna, a to wcale nie jest łatwe. Dzięki naszym wspólnym staraniom, wszystkie osoby uczestniczące w przedsięwzięciu skorzystały z niego. Dzieci otrzymały możliwość nauki i wspólnej zabawy, rodzice znaleźli wsparcie w wychowaniu dzieci, nauczycielki zdobyły cenne doświadczenie i wzbogaciły swój warsztat pracy. Mam ogromną satysfakcję z tego, że miałam w tym swój udział.

25

Edukacja dla rodzicówEO swojej pracy przy projektach opowiada Małgorzata Meisner - pedagog

W swojej dotychczasowej pracy zawodowej spotykałam się z różnymi grupami rodziców. Czasami byli to rodzice otwarcie mówiący o swojej bezradności, nierozumieniu reakcji i zachowań dziecka, szukający gotowych rozwiązań i konkretnych zaleceń. Czasami rodzice bezkrytycznie powielający wzorce wychowawcze, stosowane w ich domach rodzinnych, nieprzyjmujący propozycji zmian i głusi na argumenty innych ludzi.

W punktach przedszkolnych TPD spotkałam się przede wszystkim z rodzicami szukającymi nowych, skuteczniejszych metod wychowawczych. Rodzicami świadomymi popełnianych błędów, a co najważniejsze, z rodzicami o dużej wiedzy psychologiczno-pedagogicznej. W zdecydowanej większości były to osoby, które już teraz myślą o tym, jak rozwijać potencjał intelektualny swoich dzieci, jak wspierać rozwój ich zainteresowań, motywować do aktywnego spędzania czasu wolnego. Wreszcie, jak ten czas wolny mądrze i twórczo spędzać razem z dzieckiem. Moja rola polegała przede wszystkim na uświadomieniu rodzicom ich potencjału rodzicielskiego oraz na udzielaniu pomocy w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Zależało mi na tym, aby rodzice zdobyli większą wiedzę psychologiczno-pedagogiczną i umiejętnie ją wykorzystywali w codziennych kontaktach z dzieckiem. Wielokrotnie podkreślałam, że naszym wspólnym celem jest wszechstronny, prawidłowy rozwój dzieci. Już od pierwszego spotkania wyraźnie dało się odczuć, że rodzice uczestniczą w zajęciach z własnej woli, niezobligowani żadnymi kontraktami czy umową. Sądzę, że właśnie to było gwarantem dużej aktywności rodziców i ich autentycznego zainteresowania udziałem w każdym z kolejnych spotkań. Z tego właśnie powodu, kończąc realizację warsztatów, jestem spokojna o to, że wspólnie usystematyzowana wiedza będzie przez tę grupę rodziców praktycznie wykorzystywana.

Jeżeli jest gdzieś jeszcze powielany stereotyp rodzica z małego środowiska wiejskiego, który zajęty jest przede wszystkim pracą w gospodarstwie i niewiele wie o nauce i rozwoju swojego dziecka, to należy go jak najszybciej zweryfikować. Nie wolno nam wprowadzać podziału na rodziców z miasta i rodziców ze wsi, wskazując jednocześnie, że któraś z tych grup to,,lepsi”, a któraś to,,gorsi rodzice”. Rodzice z małych środowisk, mimo braku wielu udogodnień, bogatej sieci klubów, sekcji, bazy kulturalnej czy sportowo-rekreacyjnej, są bardzo twórczymi i odpowiedzialnymi rodzicami, z właściwie określonym systemem wartości i priorytetów, w którym pierwsze miejsce zajmuje dziecko i jego przyszłość.

26

Fabryka pomysłów i kuźnia talentówFCzęsto jest tak, że przedszkole jest pierwszym miejscem, w którym kilkulatek uczy się samodzielności, pokonuje nieśmiałość, odkrywa swoje możliwości. Dorośli często nie zdają sobie sprawy z tego, jak wiele radości przynosi to dziecku. Wyręczanie w codziennych obowiązkach, które niestety jest dość powszechną praktyką w rodzinnych domach, może blokować chęć pokonywania trudności i zdobywania nowych umiejętności. Dlatego jednym z zadań nauczycieli w przedszkolu jest kierowanie aktywności dziecka w taki sposób, by zachęcać je do „przekraczania granic samego siebie”, a poprzez to poznawania swoich mocnych stron, co prowadzi do kształtowania poczucia własnej wartości.

Pozostawienie dziecku przestrzeni i swobody działania wpływa korzystnie na rozbudzanie jego kreatywności i wyobraźni, a ta w przypadku dzieci jest nieograniczona. Wystarczy mały impuls, bodziec, szczypta inspiracji, a zaczynają pojawiać się pomysły. W naszych placówkach nie raz powstały twory oryginalne, zaskakujące prostotą lub – wręcz przeciwnie – bogactwem szczegółów i kolorów, a nasze przedszkolaki zdobywały nagrody i wyróżnienia w licznych konkursach. Znalazły się między innymi wśród laureatów wojewódzkiego konkursu plastycznego „Zalew Wiślany - Zalew wielkich możliwości”.

Ale sukcesy plastyczne to jeszcze nie wszystko. W naszych przedszkolach maluchy mogły także wczuć się w rolę aktorów. Swoje talenty teatralne szlifowały pod czujnym okiem nauczycielek. Niektóre przedszkolaki z wdziękiem prezentowały się w tańcu, inne zdobywały nagrody w przeglądach piosenki dziecięcej. Chyba już nikt nie powinien mieć wątpliwości, że przedszkole to istna fabryka pomysłów i kuźnia talentów.

27

Wspólnie z rodzicami podjęliśmy decyzję o uatrakcyjnieniu oferty edukacyjnej punktu przedszkolnego. W każdy poniedziałek odbywały się u nas dodatkowe zajęcia taneczne, prowadzone przez wykwalifikowanych instruktorów. Przedszkolaki nauczyły się podstawowych ruchów i doskonale się przy tym bawiły. Zajęcia te miały na celu inspirowanie dzieci do rozwijania wrażliwości muzycznej i kształtowania estetyki ruchów.

Marta Kowieska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lelkowie

Wykonanie przez dziecko pracy plastycznej rozwija jego poczucie własnej wartości. Przekonuje się ono, że jest w stanie zrobić coś samo, że może podarować rodzicom własnoręcznie wykonany prezent, że może być pochwalone przez nauczycielkę, a jego praca zdobi salę przedszkolną. (…) Zabawy plastyczne są świetnym sposobem wyzwalania wyobraźni i fantazji dziecka.

Edyta Solecka nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lipowinie

28

Grunt to nauczyciel z pasjąGKilkadziesiąt godzin spędzonych na rozmowach kwalifikacyjnych, dziesiątki przeczytanych życiorysów, fakultety, dyplomy, certyfikaty… Czy to w ogóle możliwe, by wśród tych wszystkich informacji odnaleźć prawdziwe powołanie? Wiele osób uważa, że o tym, czy ktoś jest dobrym kandydatem na pracownika, świadczą ukończone szkoły, odbyte kursy, zdobyte kwalifikacje. One są niezbędne, ale nie gwarantują sukcesu w pracy z przedszkolakami. Wiedząc, że strategiczne znaczenie ma tutaj świetny nauczyciel, postawiliśmy na ludzi pomysłowych, z pasją, którzy potrafili opowiadać o dzieciach i pracy z uśmiechem. Wybrano osoby, które wykazały się kreatywnością oraz świeżością spojrzenia na proces dydaktyczny. W większości były to młode absolwentki lokalnych uczelni wyższych. Daliśmy im szansę na podjęcie pracy w zawodzie i zdobycie cennego doświadczenia. Reszta zależała już tylko od nich, ich zapału i zaangażowania. A praca nie należała wcale do łatwych…

Scenariusze zajęć, uroczystości, plany pracy, diagnozy, sprawozdania, piosenki i wiersze, podkłady muzyczne, pomysły na dekoracje przedszkolne, zabawy, bajki, zagadki, rebusy, i znów plany pracy oraz sprawozdania. Do tego jeszcze zebrania z rodzicami, szkolenia, spotkania kadry. A tu telefon z biura i pytanie: czego sobie życzą? Przypominają, że mija znów jakiś termin, że trzeba napisać artykuł do biuletynu, że frekwencja jeszcze niepoliczona. Wydaje się, że nie sposób to wszystko ogarnąć. Im się jednak udało. Przy sprawnej organizacji i wsparciu pomocy nauczyciela, wszystko stało się możliwe. Grunt to nauczyciel z pasją!

29

Uwielbiam pracować z przedszkolakami. One są takie szczere i prawdziwe. Radość przynosi mi kontakt z dziećmi, możliwość uczenia ich wielu pożytecznych rzeczy, wdzięczność maluchów, które w uroczy sposób odwzajemniają mi moje oddanie i sympatię do nich.

Izabela Dryll nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pogrodziu

Najważniejsze dla mnie było to, by tak planować i realizować zajęcia, żeby dzieci z radością przychodziły do przedszkola. Dzieci wiedziały, że jest czas na wspólną pracę i czas na dowolne zabawy. Niezależnie od tego, co w danej chwili robiły, dbałam o to, by były radosne i czuły się bezpiecznie. Myślę, że nasi absolwenci miło wspominają pobyt w punkcie przedszkolnym.

Agnieszka Stodulska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Nowicy

30

Historia i patriotyzmHKto ty jesteś? Polak Mały (…) Te słowa znają wszyscy absolwenci punktów przedszkolnych TPD. Wychowanie obywatelskie i patriotyczne jest ważnym obszarem działalności edukacyjnej także w naszych placówkach. Temat ten podejmowany jest już na tym etapie kształcenia ze względu na swoje strategiczne znaczenie dla kształtowania poczucia tożsamości i przynależności narodowej czy kulturowej. Zagadnienia związane z miłością do ojczyzny poruszaliśmy przy okazji świąt narodowych. W rozniecaniu iskierki patriotyzmu u dzieci istotną rolę odgrywało przybliżanie im symboli narodowych, które stanowią łącznik między historią narodu, jego teraźniejszością i przyszłością. Przedszkolaki poznały godło i barwy państwowe, malowały flagę, a w tle słychać było pieśni patriotyczne. Uświadomiliśmy dzieciom znaczenie słów: mój kraj, moja ojczyzna. Przedszkolaki wysłuchały także wybranych legend, związanych z powstaniem Polski oraz jej stolic. Dowiedziały się również, że Polska należy do Unii Europejskiej i dzięki temu one – jak ich rówieśnicy z innych państw – mają teraz swoje przedszkole.

31

Mając do przedstawienia maluchom trudne i zawiłe treści, jakimi są historia i patriotyzm, niejednokrotnie zastanawiałyśmy się, jak to zrobić, żeby dzieci zrozumiały to, co chcemy im przekazać. Najlepszym sposobem okazały się zabawy. (…) Rodzice pytali się często czy ich pociechy nie są za małe, aby uczyć się hymnu czy poznawać historię Polski. Odpowiedź była zawsze ta sama - nikt nie jest za młody na to, aby być Polakiem.

Paulina Zarychta nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Jegłowniku

Choć tematyka ta z pozoru może wydawać się za trudna dla przedszkolaków, to jednak przy stosowaniu zasady stopniowania trudności, dało się ją zrealizować. Starsze przedszkolaki nauczyły się pierwszej zwrotki hymnu i kolorowały godło, trzylatki – dla których te zadania okazały się jeszcze za trudne – dowiedziały się, czym jest hymn i jak należy go słuchać, a w ramach zajęć plastycznych malowały palcami polską flagę. Wybraliśmy się także na wirtualną wycieczkę po Warszawie, podczas której między innymi wysłuchaliśmy legendy o stolicy naszego kraju.

Marzena Stachira nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pomorskiej Wsi

32

Inwestycja w człowiekaIHasło „Człowiek – najlepsza inwestycja”, towarzyszące Programowi Operacyjnemu Kapitał Ludzki, w przypadku przedszkolaków ma szczególne znaczenie. Upowszechnianie edukacji przedszkolnej to z jednej strony inwestycja w bieżący rozwój dzieci. Dzięki tworzeniu przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego dzieci otrzymują szansę uczestnictwa w profesjonalnych programach edukacyjnych. Zyskują możliwość zabawy, poznawania świata i interakcji z rówieśnikami. Ma to istotne znaczenie dla ich rozwoju. Badania pokazują, że w okresie przedszkolnym jest on najbardziej intensywny. Dlatego tak ważne jest stworzenie dzieciom optymalnych warunków i zapewnienie odpowiedniej stymulacji.

Z drugiej strony zaś edukacja przedszkolna to inwestycja w przyszłość. Coraz częściej mówi się o tym, że dzieci uczęszczające do przedszkola lepiej radzą sobie w dorosłym życiu, wykazują wyższe kwalifikacje społeczne i emocjonalne, niż dzieci, które takiego wsparcia nie otrzymały. Efektywniej budują swoją karierę edukacyjną i zawodową. Osiągają także wyższe wyniki w nauce. Dlatego wychowanie przedszkolne zyskuje na znaczeniu i zaczyna być traktowane jako integralny element systemu edukacyjnego. Zmiana ta dostrzegalna jest już nie tylko jako istotny komponent polityki społecznej Unii Europejskiej, ale także i naszej, rodzimej polityki oświatowej. To niezwykle ważne z punktu widzenia gospodarczego rozwoju kraju. Podkreśla się bowiem, że zwrot inwestycji w edukację najmłodszych jest bardzo wysoki. Dobrze wykształceni ludzie są motorem napędzającym koniunkturę, więcej zarabiają, płacą wyższe podatki i składki na ubezpieczenie społeczne, rzadziej korzystają z programów pomocy społecznej. Inwestycja w przedszkola to najlepsza inwestycja w człowieka!

33

Utworzenie punktu przedszkolnego dało nowe możliwości najmłodszym dzieciom z naszego środowiska. Przedszkole przyczyniło się do uspołecznienia dzieci, usamodzielnienia, wyposażenia ich w podstawową wiedzę i różnorodne umiejętności. Dało dzieciom szansę na wszechstronny rozwój.

Aneta Rzepka nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Godkowie

To od nauczycieli zależy, z jaką wiedzą i jakimi umiejętnościami maluchy pójdą w świat. My wprowadzamy dzieci w otaczającą je rzeczywistość, pomagamy ją zrozumieć oraz kształtujemy ich postawy i zachowania. Przedszkole daje fundament, na którym można wszystko zbudować.

Izabela Dryll nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pogrodziu

34

Ja się uczę, ty się uczysz, my się uczymyJNasze małe przedszkola miały powstać po to, by dzieci mogły się uczyć. Przygotowując projekty i analizując poszczególne problemy oraz cele, które chcieliśmy osiągnąć, doszliśmy do wniosku, że aby nasze przedsięwzięcie się powiodło, musimy działać bardziej kompleksowo, a swoje lekcje muszą odrobić nie tylko dzieci. Dlatego zaplanowaliśmy cykl warsztatów rozwijających umiejętności wychowawcze rodziców, a także szkolenia doskonalące dla nauczycieli.

Zapewniając rodzicom zajęcia z pedagogiem, chcieliśmy zwiększyć ich świadomość w zakresie potrzeby i roli edukacji przedszkolnej oraz przekazać im cenne wskazówki dotyczące rozwoju dziecka. Podczas zajęć rozmawialiśmy z nimi o komunikowaniu się z dzieckiem, wyznaczaniu i egzekwowaniu reguł, mądrym chwaleniu i nagradzaniu dzieci, odpowiednim reagowaniu na ich potrzeby. Wiedząc, że w życie przedszkola angażują się głównie matki, poruszyliśmy także temat roli ojca w wychowaniu dziecka i równościowego podziału obowiązków w rodzinie. Ważne było też uwrażliwienie rodziców na konieczność współpracy wychowawczej rodziny z przedszkolem. Ich zaangażowanie wzmacniało wysiłki nauczycielek w realizacji wspólnego celu, jakim był optymalny rozwój dzieci.

Troszcząc się o wysoką jakość pracy naszych placówek, zadbaliśmy o to, by doskonalić umiejętności kadry dydaktycznej. Dla nauczycielek najlepszą szkołą była ich własna praktyka. Jednak czasem trzeba było wspomóc je fachową wiedzą kogoś bardziej doświadczonego, kogoś - kto zainspiruje i wskaże, jak pracować jeszcze lepiej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych przedszkolanek, wsparliśmy je w takich obszarach, jak: diagnozowanie i monitorowanie rozwoju dziecka, dostosowywanie wymagań do potrzeb oraz możliwości przedszkolaka, kształtowanie pojęć matematycznych, aktywność muzyczno-ruchowa, kinezjologia edukacyjna czy gry i zabawy logopedyczne.

Wiele lekcji odbyły także osoby odpowiedzialne za zarządzanie i administracyjną obsługę projektów. Prowadzenie 9 punktów przedszkolnych to bardzo duże i poważne przedsięwzięcie. Aby zrealizować je z powodzeniem, musieliśmy się też sporo nauczyć. Wiele godzin spędziliśmy na szkoleniach oraz na analizowaniu zasad i wytycznych. Dzięki temu zdaliśmy małe sprawdziany w postaci wniosków o płatność, czy duży egzamin przed zespołem kontrolerów z Instytucji Pośredniczącej POKL. Na początku nie było łatwo, bo wszystko było nowe i wydawało się nie do ogarnięcia. Nie raz trzeba było zostać „po godzinach”, bo na przykład coś nie zgadzało się w zestawieniu wydatków. Wszystkie lekcje odrabialiśmy bardzo starannie. Efekty naszej pracy utwierdzają nas w przekonaniu, że było warto.

35

Bardzo się cieszę, że mogłam brać udział w szkoleniach organizowanych w ramach projektu. O ich tematyce mogłyśmy decydować wspólnie. Dzięki temu rozwijałyśmy swoje umiejętności w tych obszarach, w których czułyśmy się słabsze.

Marzena Stachira nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pomorskiej Wsi

Wiele się nauczyłam także dzięki doradcy. Do Pani Małgosi mogłam zwrócić się z każdym problemem. Ona czuwała nad moją pracą – doradzała i pomagała, ale także kontrolowała i wskazywała, co i jak można zmienić. Dzięki temu wiedziałam, że pracuję dobrze.

Edyta Solecka nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lipowinie

36

K Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat

Hasło „Człowiek – najlepsza inwestycja”, towarzyszące Programowi Operacyjnemu Kapitał Ludzki, w przypadku przedszkolaków ma szczególne znaczenie. Upowszechnianie edukacji przedszkolnej to z jednej strony inwestycja w bieżący rozwój dzieci. Dzięki tworzeniu przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego dzieci otrzymują szansę uczestnictwa w profesjonalnych programach edukacyjnych. Zyskują możliwość zabawy, poznawania świata i interakcji z rówieśnikami. Ma to istotne znaczenie dla ich rozwoju. Badania pokazują, że w okresie przedszkolnym jest on najbardziej intensywny. Dlatego tak ważne jest stworzenie dzieciom optymalnych warunków i zapewnienie odpowiedniej stymulacji.

Z drugiej strony zaś edukacja przedszkolna to inwestycja w przyszłość. Coraz częściej mówi się o tym, że dzieci uczęszczające do przedszkola lepiej radzą sobie w dorosłym życiu, wykazują wyższe kwalifikacje społeczne i emocjonalne, niż dzieci, które takiego wsparcia nie otrzymały. Efektywniej budują swoją karierę edukacyjną i zawodową. Osiągają także wyższe wyniki w nauce. Dlatego wychowanie przedszkolne zyskuje na znaczeniu i zaczyna być traktowane jako integralny element systemu edukacyjnego. Zmiana ta dostrzegalna jest już nie tylko jako istotny komponent polityki społecznej Unii Europejskiej, ale także i naszej, rodzimej polityki oświatowej. To niezwykle ważne z punktu widzenia gospodarczego rozwoju kraju. Podkreśla się bowiem, że zwrot inwestycji w edukację najmłodszych jest bardzo wysoki. Dobrze wykształceni ludzie są motorem napędzającym koniunkturę, więcej zarabiają, płacą wyższe podatki i składki na ubezpieczenie społeczne, rzadziej korzystają z programów pomocy społecznej. Inwestycja w przedszkola to najlepsza inwestycja w człowieka!

37

Opowiadając dzieciom o ich prawach, spotykałyśmy się z ich wielkim zaciekawieniem. Maluchy dbały o to, by inni przestrzegali tych praw. Były w tym na tyle konsekwentne, że potrafiły zwrócić dorosłym uwagę, że mają prawo do czystego środowiska, gdy rodzice przy nich palili lub gdy rzucali papierek na trawę. Jesteśmy dumne z naszych przedszkolaków.

Paulina Zarychta nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Jegłowniku

Poprzez zabawę, historyjki obrazkowe czy krótkie wierszyki, maluchy miały okazję poznać swoje prawa, takie jak: prawo do życia i rozwoju, do wychowania w rodzinie, do wypowiedzi, do życia bez przemocy. Najbardziej spodobało im się prawo do wyboru, z kim się będą bawić. Wybrane prawa zilustrowały w pracach plastycznych, zgłoszonych na konkurs.

Izabela Dryll nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pogrodziu

38

L Lubię nasze panie, gry, naukę i bajanie

Lubię chodzić do przedszkola, bo tu jest kolorowo i można układać puzzle. Krzyś

Lubię nasze panie, bo czytają nam bajki z obrazkami i zabierają na łąkę. Oglądamy tam bociany.

Wiktoria

Najbardziej lubię grać w kręgle…i mam tu kolegów. Pawełek

39

W przedszkolu jest fajnie, bo panie robią zajęcia i dają nam kolorowanki. Lubię, jak razem malujemy na ogromnej kartce. Przemuś

Lubię chodzić do przedszkola. Panie dają nam obiadki i pastę po śniadanku… i śpiewamy piosenki. Amelka

40

Małe co niecoMDzieci uwielbiają wcielać się w role dorosłych. Z powodzeniem naśladują swoich rodziców, z poświęceniem ratują ofiary pożaru czy zatrzymują bandytów. Nasze przedszkolaki szczególnie upodobały sobie zabawy w „kuchcikowie”. Pod nazwą tą realizowane były w punktach zajęcia kulinarne. Dzieci, wcielając się w rolę kucharzy, przygotowywały smaczne i zdrowe posiłki. Wystarczyły świeże warzywa z przydomowego ogródka, pachnący chleb, wiejskie jaja i kilka innych produktów zakupionych w pobliskim sklepie. Przedszkolaki, pod czujnym okiem nauczycielek, obierały, siekały, mieszały, zagniatały, polewały i próbowały. Samodzielne przyrządzanie potraw dawało im wiele radości. Jednakże największą wartością tych zajęć był ich walor edukacyjny. Przy okazji powstawania posiłków, dzieci poznawały zasady zdrowego żywienia oraz kształtowały nawyki higieniczne. Nauczyły się także podstawowych technik kulinarnych. To były bardzo smaczne zajęcia!

41

Dzieciom najbardziej podobało się robienie pierniczków. Miały ogromną frajdę z ugniatania ciasta, wycinania ciasteczek foremkami i ozdabiania wypieków. Finałem pracy było wspólne jedzenie naszych smakołyków.

Marta Kowieska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lelkowie

Każdy przedszkolak lubi czasami pobawić się w kuchni. W domu rodzice nie zawsze mają na to czas i cierpliwość. W „kuchcikowie” dzieci największą radość miały jednak z tego, że mogły częstować bliskich swoimi potrawami. Niejednokrotnie opiekunowie byli zaskoczeni umiejętnościami dzieci, a także starannością wykonania przysmaków.

Paulina Zarychta nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Jegłowniku

42

Nasze przedszkolaki, to „równe” dzieciakiNBasi wolno być rycerzem i walczyć o swoje królestwo, natomiast Marek może bawić się w dom i opiekować się lalkami. W naszych przedszkolach każdy może być tym, kim chce. Walka ze stereotypami dotyczącymi ról płciowych to jeden z elementów polityki równości szans płci, promowanej przez Europejski Fundusz Społeczny. Jak się okazało, problem nierównego traktowania kobiet i mężczyzn ma często swe źródło w okresie wychowania przedszkolnego. Dziewczynki są, bowiem przygotowywane do zadań związanych ze sprawami domowymi - kuchnią i opieką nad dziećmi (lalkami). Chłopcom przypisuje się większą ciekawość świata, pozostawia znaczną swobodę wyboru zabaw aktywnych i zespołowych. Różnice te są pogłębiane i wzmacniane poprzez stereotypowy przekaz zawarty w materiałach dydaktycznych, które jasno określają miejsce obu płci w rodzinie i społeczeństwie.

W punktach przedszkolnych TPD postanowiliśmy propagować zachowania równościowe podczas wszystkich zajęć. Pierwszym krokiem na drodze do równości było przeszkolenie nauczycielek. Dowiedziały się między innymi o tym, jak powstają stereotypy i jak z nimi walczyć, w jaki sposób dobierać pomoce edukacyjne oraz jakie tematy poruszać. Dlatego nikogo nie dziwił już widok chłopca pchającego wózek, czy dziewczynki bawiącej się w warsztacie samochodowym.

Oprócz codziennej troski o realizację postulatów równościowych, zorganizowaliśmy dla dzieci tydzień „Walki ze stereotypami i dyskryminacją”. Poruszyliśmy między innymi zagadnienia związanez niepełnosprawnością oraz różnicami etnicznymi i kulturowymi. Uczyliśmy także szacunku wobec osób starszych. Równość płci nie jest przecież jedynym aspektem szeroko rozumianej polityki równościowej.

43

Dzieciom najbardziej podobały się zajęcia dotyczące ich rówieśników z różnych części świata. Z zaciekawieniem słuchały o swoich kolegach i koleżankach z Afryki czy Chin. Interesowały się tym, jak wyglądają, w jakich domach mieszkają, a nawet w co się ubierają.

Izabela Dryll nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pogrodziu

Przedszkolaki mogły poznać osoby niepełnosprawne, co ukształtowało ich osobowość, pozwoliło zrozumieć i zaakceptować uczucia innych, bez względu na wygląd. Dzięki współpracy z ośrodkiem terapii zajęciowej, dzieci z naszego punktu przedszkolnego miały szansę uczyć się wzajemnej życzliwości, tolerancji i zrozumienia.

Marzena Stachira nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pomorskiej Wsi

44

Opieka psychologiczna OO swojej pracy przy projekcie opowiada Katarzyna Małkiewicz - psycholog

Instytucja przedszkola ma wśród rodziców zarówno grono zwolenników, jak i przeciwników. Przedszkole nie jest obowiązkowe. Zatem do decyzji rodziców należy czy posłać tam dziecko, czy też zatrzymać je w domu. Rozmawiając z rodzicami naszych przedszkolaków, upewniłam się, że nie żałują oni swego wyboru. Są zadowoleni, że mogli skorzystać z oferty punktów przedszkolnych TPD. Dostrzegając nie tylko radość dzieci z przebywania wśród rówieśników, ale przede wszystkim obserwując wzrost ich umiejętności, przekonali się otym, jak duże znaczenie dla rozwoju dziecka ma edukacja przedszkolna.

Okres przypadający na wiek od 3 do 6 lat, jest okresem bardzo dynamicznego rozwoju wszystkich sfer. Odpowiednia stymulacja wpływa na funkcjonowanie człowieka w późniejszym życiu. Istotną rolę odgrywają kontakty społeczne oraz wspólna zabawa. W przedszkolu dziecko uczy się współdziałania w grupie, tolerancji i szacunku wobec innych ludzi. Czas ten to doskonałe przygotowanie do nauki w szkole. Wiele badań potwierdza, że dziecko uczęszczające do placówki przedszkolnej ma zapewniony lepszy start w procesie edukacji i osiąga lepsze wyniki w nauce.

Moim zadaniem w projekcie było przede wszystkim wspieranie rozwoju dziecka pod kątem poznawczym, emocjonalnym i społecznym. Diagnozowałam sytuację dzieci, a w przypadku wystąpienia nieprawidłowości, udzielałam odpowiedniej pomocy psychologicznej. Opierała się ona przede wszystkim na pracy z rodzicem i nauczycielem. Najczęściej w formie konsultacji i pogadanek. Rozmowy miały na celu poszerzenie wiedzy dorosłych na temat funkcjonowania i rozwoju dzieci. Udzielałam także odpowiednich wskazówek do pracy z dzieckiem, czasem kierowałam do innych specjalistów.

Do najczęstszych problemów dotyczących dzieci, z którymi zwracali się do mnie rodzice, należały trudności wychowawcze i emocjonalne. Dużo czasu spędzałam na rozmowach z rodzicami o tym, jak skutecznie nagradzać i karać dzieci. Wspólnie szukaliśmy odpowiedzi na to, dlaczego dziecko jest niegrzeczne i co zrobić, by temu zaradzić. Udzielałam wskazówek, jak pomóc dziecku w procesie adaptacji do przedszkola. Radziłam, jak rozwiązywać konflikty pomiędzy rodzeństwem.

45

Dodatkowo prowadziłam zajęcia grupowe z dziećmi. Podczas nich maluchy uczyły się między innymi nazywania i rozpoznawania emocji oraz rozwijały swoje kompetencje społeczne. Celem zajęć było także budowanie poczucia własnej wartości oraz poczucia bezpieczeństwa.

Wiele problemów udało się rozwiązać dzięki współpracy psychologa, pedagoga, logopedy i nauczyciela. Jednakże grupa przedszkolaków, którą udało się objąć wsparciem w projektach TPD, to dopiero kropla w morzu potrzeb. Nadal pozostaje wiele zaniedbanych środowisk, w których rodzice i dzieci są często pozostawieni samym sobie. Jest jeszcze dużo do zrobienia…

Najpiękniejsze jest to, że dla przedszkolaka zabawa jest nauką, a nauka zabawą. Już nigdy w życiu ten młody człowiek nie będzie doświadczał nauki w ten sposób.

Katarzyna Małkiewicz psycholog

46

Przyroda i ekologiaPW państwach członkowskich Unii Europejskiej coraz częściej zwraca się uwagę na wpływ stanu środowiska na zdrowie ludzkie oraz oddziaływanie rozwijającej się gospodarki na otoczenie naturalne. Kształtowanie świadomości ekologicznej powinno rozpoczynać się już na etapie edukacji przedszkolnej. To rodzice i nauczyciele odpowiedzialni są za wpajanie dzieciom zasad poszanowania przyrody oraz uwrażliwianie na jej piękno.

Lokalizacja naszych wiejskich przedszkoli jest bodźcem i daje dużo możliwości do tego, by rozmawiać z dziećmi o tym, jak dbać o swoje najbliższe otoczenie. Najlepszym sposobem zbliżenia dziecka do przyrody jest bezpośredni z nią kontakt. Ona swoim bogactwem kształtów, barw i różnorodnością zjawisk pociąga, zachwyca, nasuwa wiele pytań. Podczas wycieczek i spacerów dzieci miały wiele okazji do analizowania, porównywania oraz doświadczania przyrody, a także systematyzowania swojej wiedzy. Ciekawym rozwiązaniem było promowanie zachowań proekologicznych poprzez zakładanie przedszkolnych kącików przyrody i małych ogródków. Dzieci sadziły tam nasiona, pielęgnowały rośliny, a także obserwowały poszczególne fazy ich wzrostu. Przy okazji czynności higienicznych zwracaliśmy również uwagę przedszkolaków na racjonalne dysponowanie zasobami naturalnymi. Przyłączaliśmy się do akcji sprzątania świata, segregowaliśmy odpady, karmiliśmy zwierzęta. Wiemy, że po takiej dawce ekologii, dbanie o środowisko stało się dla dzieci czymś zupełnie naturalnym.

47

Dzięki zajęciom przeprowadzonym w oparciu o Notatnik Przyrodniczy dzieci zdobyły wiedzę o świecie przyrody. Poznały sposoby jej ochrony wraz z kształtowaniem szacunku dla przyrody, wyrabianiem postaw przyjaznych środowisku, a przede wszystkim rozwijaniu wrażliwości, ponieważ tylko człowiek wrażliwy jest zdolny do podejmowania prawidłowych decyzji.

Marzena Stachira nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Pomorskiej Wsi

Aby dzieci szanowały przyrodę, muszą ją poznać. Doskonałą okazją do tego były spacery, zabawy na łące lub w parku. Poprzez częste obcowanie z przyrodą dzieci uczyły się szacunku do niej oraz stawały się wrażliwe na jej piękno. Przedszkolaki opiekowały się także roślinami w sali, przeprowadzały badania właściwości lodu, śniegu oraz dokarmiały ptaki zimą.

Edyta Solecka nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lipowinie

48

Razem możemy więcejRTrudno znaleźć receptę na udaną współpracę, ponieważ tam, gdzie spotyka się dwoje ludzi, zawsze pojawiają się jakieś odmienności w spojrzeniu na dany problem i nie możemy tu mówić o żadnych przepisach – pewnikach, które skierują nasze myśli i działania na ten sam tor. Najważniejszy jest dobry pomysł, do którego nie trzeba długo przekonywać. Nam się udało głównie, dlatego że wszyscy od początku chcieli iść w tym samym kierunku i mieli do zaoferowania coś, czego nie miała druga strona. Połączenie naszych zasobów dało możliwość znalezienia drogi do celu, jakim był lepszy start edukacyjny dzieci. Mowa tu o partnerstwie, które zawarliśmy z 9 gminami w tej ważnej sprawie. Bez nich realizacja przedsięwzięcia byłaby niemożliwa. Samorządy posiadały informacje niezbędne do przeprowadzenia dobrej diagnozy na etapie tworzenia projektu oraz zaplecze lokalowe potrzebne do uruchomienia placówek. Stąd też idea partnerstwa wynikała z jednej strony ze specyfiki projektów, z drugiej zaś – z obustronnej chęci poprawy sytuacji edukacyjnej na wsi. Wspólnie przygotowaliśmy projekty, otrzymaliśmy dofinansowanie i zaczęliśmy realizację. Partnerzy pomagali nam przy każdym zgłaszanym problemie. Ich zaangażowanie przy prowadzeniu rekrutacji czy adaptacji pomieszczeń przedszkolnych do potrzeb dzieci okazało się niezbędne. Nie raz korzystaliśmy z ich możliwości dotarcia do najbardziej potrzebujących rodzin i szybkiego reagowania w nagłych sytuacjach. Udział partnerów wzbogacił projekt również o działania niezaplanowane, takie jak: utworzenie placu zabaw, zakup zabawek i upominków czy włączenie punktów w imprezy gminne. Widząc efekty naszych wspólnych dążeń nawet ci, którzy początkowo mieli wątpliwości, co do powodzenia tej inicjatywy, przekonali się, jak ważna jest edukacja przedszkolna i jakie korzyści ze sobą niesie. Można śmiało powiedzieć, że hasło: „Sukces zaczyna się w przedszkolu”, towarzyszące realizacji projektów, stało się teraz także mottem władz lokalnych, które angażują się w przyszłość swoich obywateli.

49

Przed 2009 rokiem w Gminie Markusy nie było żadnego przedszkola. Ucieszył nas pomysł utworzenia punktu przedszkolnego przy współpracy z TPD. Okazało się, że zainteresowanie jest tak duże, że nie udało się objąć edukacją wszystkich dzieci. Dlatego teraz planujemy utworzenie kolejnej takiej placówki.

Wacław Wielesik Wójt Gminy Markusy

Rodzicom bardzo zależy, żeby punkt przedszkolny istniał nadal. Ja także jestem tego zdania. Gmina powinna finansować jego dalsze prowadzenie. Przedszkole jest dzieciom bardzo potrzebne i nie możemy oszczędzać na edukacji naszych najmłodszych obywateli.

Andrzej Lemanowicz Burmistrz Miasta i Gminy Tolkmicko

50

„Sumi wiezba, jedzie jowej”SO swojej pracy przy projekcie opowiada Anetta Krajewska - logopeda

Zajęcia logopedyczne w punktach przedszkolnych TPD prowadzę od 2009 roku. Podejmując się tego zadania, wiedziałam, że będzie to satysfakcjonujące i ciekawe zajęcie. Praca, która zaowocuje zarówno poprawą jakości mowy dzieci, jak i wzrostem świadomości rodziców w odniesieniu do komunikacji oraz zagrożeń płynących z nieprawidłowości mowy przedszkolaków.

Porozumiewanie się z najbliższym otoczeniem, w tym przede wszystkim z rodzicami i rówieśnikami, pełni nadrzędną rolę w rozwoju dziecka. Trudności w prowadzeniu rozmowy przez trzy-, czterolatka stanowią zagrożenia dla przystosowania społecznego i psychicznego. Dziecko, którego komunikaty są niezrozumiałe, może być narażone na nieprzychylne reakcje rówieśników i całego otoczenia.

Dziecko, uczęszczając do przedszkola, nabywa wiele nowych umiejętności. Będąc w grupie, rozwija się społecznie, uczy się przestrzegania panujących norm i zachowań, poszerza wiedzę o otaczającym je świecie. Mając okazję do prowadzenia wielu rozmów z rówieśnikami, doskonali mowę, rozwija zasób słownika.

Dla dzieci mieszkających na wsi przedszkole jest często jedyną okazją do nawiązywania kontaktów, nabywania wiedzy poza domem rodzinnym. Jest to również miejsce, w którym rodzice mogą uzyskać od specjalisty rzetelną wiedzę o rozwoju dziecka i jego postępach w edukacji. Dlatego cieszę się, że TPD pomyślało o wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci z tych terenów także pod kątem rozwoju mowy.

Prowadzone przeze mnie badania logopedyczne były zwykle pierwszym sprawdzianem rozwoju mowy dzieci uczęszczających do punktów przedszkolnych TPD. Oceniałam budowę narządów artykulacyjnych, ich sprawność, sposób oddychania, płynność mowy, stopień rozwoju mowy, a także zasób słownika i umiejętności gramatycznej, logicznej wypowiedzi. W przypadku wystąpienia zaburzeń mowy opracowywałam plan terapii.

Zajęcia logopedyczne cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród dzieci. Ich zabawowy charakter pozwolił przedszkolakom na szybsze przyswojenie umiejętności prawidłowej artykulacji. Zalecenia do pracy z dziećmi przekazywałam także nauczycielkom. Taka dodatkowa praca z dzieckiem zapewne ułatwiła i przyspieszyła kształtowanie nawyków prawidłowego mówienia.

Ważna była także moja współpraca z rodzicami. Spotykając się z nimi na terenie przedszkola, przekazywałam im informacje o stanie rozwoju mowy dziecka oraz wskazówki do pracy w domu. Rodzice chętnie ze mną współpracowali, z zaciekawieniem uczestniczyli w zajęciach, rzetelnie kontynuowali ćwiczenia w domu. Kontakty z rodzicami były częste, satysfakcjonujące dla obu stron i niewątpliwie przyczyniły się do poprawy stanu mowy przedszkolaków.

51

O swojej pracy przy projektach opowiada Marzena Karman - logopeda

Dzieci, uczęszczające do punktów przedszkolnych prowadzonych przez TPD, nie stanowią jednolitej grupy pod względem rozwoju mowy. Są wśród nich takie, które zaczęły mówić wcześnie, a ich wymowa od samego początku była prawidłowa. Są też takie, które zaczęły mówić późno, a ich wymowa jest zamazana i niewyraźna. Niestety ta druga grupa stanowi większość. Objęcie ich opieką logopedyczną już na tym etapie jest bardzo ważne. Chodzi o to, by wady wymowy nie utrudniały im później nauki czytania i pisania.

W punktach przedszkolnych, w których pracowałam, udało mi się objąć wsparciem logopedycznym wszystkie dzieci, nawet te poprawnie mówiące. W logoterapii grupowej usprawniałam narządy artykulacyjne, zwłaszcza język i wargi. Prowadziłam ćwiczenia mające na celu doskonalenie słuchu fonemowego z analizą i syntezą głoskową, ćwiczenia emisyjne i oddechowe. Usprawniałam wszystkie elementy, które składają się na poprawną wymowę. Ćwiczenia grupowe zachęcały i prowokowały do swobodnych wypowiedzi, dając dużo radości i zabawy.

Dzieci ze złożonymi trudnościami artykulacyjnymi uczestniczyły w logoterapii indywidualnej. Większość problemów dotyczyła typowych dla tego wieku zniekształceń mowy, takich jak: nieukończony rozwój mowy, dyslalia rozwojowa, seplenienie interdentalne i boczne, reranie, jąkanie. Każdy przypadek był przeze mnie skrupulatnie analizowany, a opracowany indywidualny plan logoterapii pozwalał na skuteczne dobranie metod. Dla każdego dziecka przygotowywałam materiały do pracy ortofonicznej w domu. Zachęcałam rodziców do brania udziału w zajęciach indywidualnych. Miałam ogromną satysfakcję, widząc, jak rosło ich zaangażowanie. Cieszyliśmy się wspólnie z odnoszonych sukcesów.

Często tłumaczyłam rodzicom, że to jak mówi dziecko i jaki ma zasób słownika, świadczy o jego inteligencji. Rozwój mowy jest nierozerwalnie związany z rozwojem procesów myślenia i rozwojem społecznym. Częste kontakty werbalne dziecka z otoczeniem przyspieszają ten rozwój, doskonalą mowę, wzbogacają słownictwo, uczą prawidłowego stosowania zasad gramatycznych, właściwego posługiwania się melodią, akcentem i rytmem mowy. Nie załatwi tego za nas telewizor i komputer. Przegapienie i zaniedbanie wieku rozwojowego (od 3 do 5 roku życia), może przynieść nieodwracalne szkody w kształtowaniu jego ogólnej sprawności intelektualnej.

Wielokrotnie odczuwałam, że byłam pierwszą osobą rozliczającą rodziców z zaniedbań, często nieświadomych, wynikających ze złych nawyków w środowisku rodzinnym. Namawiałam ich do czytania dzieciom i opowiadania bajek oraz do znajdowania czasu na rozmowę z dzieckiem. Dzięki opiece logopedycznej miałam możliwość wyszukiwania pierwszych symptomów w anomaliach budowy narządów mowy (wady zgryzu, zbyt krótkie wędzidełko języka, wady słuchu). Sugerowałam rodzicom konsultację laryngologiczną, audiologiczną, stomatologiczną bądź ortodontyczną. Moje przypuszczenia o nieprawidłowościach często okazywały się słuszne.

Praca w punktach przedszkolnych przyniosła mi ogromną satysfakcję. Zachęciła mnie też do pogłębiania wiedzy i podjęcia studiów – tym razem z zakresu wczesnej interwencji logopedycznej.

52

Teraz szkoła im nie strasznaTZwolennicy wychowania przedszkolnego podkreślają przede wszystkim to, że przedszkole przygotowuje do szkoły. Głównym zadaniem edukacji na tym etapie jest wyposażenie dziecka w umiejętności, które pozwolą mu dobrze funkcjonować w roli ucznia. I nie ma wątpliwości, że tak właśnie jest.

Nauczyciele i dyrektorzy szkół, do których uczęszczają absolwenci punktów przedszkolnych TPD, zauważają, że teraz pracuje im się z dziećmi dużo łatwiej. Wcześniej, kiedy w ich okolicy nie było przedszkola, dzieci trafiały do zerówki „prosto z domu” i proces adaptacji do nowych warunków trwał dłużej. Pracę z nimi trzeba było, bowiem zaczynać od podstaw. Teraz te podwaliny daje przedszkole. Bez problemu można rozpoznać, które dzieci uczęszczały do tej placówki. Znają one dużo pląsów, piosenek i wierszy. Mają bogatszy zasób wiedzy i słownictwa. Potrafią sprostać temu, że stawiane są wobec nich konkretne wymagania i łatwiej odnajdują się w grupie. Dzieci te są lepiej przygotowane do nauki czytania i pisania. Ich prace są staranniejsze i dokładniejsze. Nie mają trudności z wysłuchaniem dłuższego tekstu i budowaniem wypowiedzi na znane im tematy. Wiedzą, że inne dzieci też są ważne, mają swoje potrzeby oraz prawa. Zatem przedszkole dostarcza szeregu doświadczeń, które są nieocenione z punktu widzenia wszechstronnego rozwoju dziecka. To cenny kapitał na przyszłość, którego nie zapewnią najlepsi rodzice, dziadkowie czy najbardziej wykwalifikowana opiekunka.

53

Uczestnictwo dzieci w zajęciach przedszkolnych powoduje skrócenie okresu adaptacji w grupie szkolnej średnio o trzy miesiące. Dzieci są śmielsze, odważniejsze i „ułożone” do pracy w zespole. Do szkoły trafiają z wieloma pozytywnymi nawykami.

Marzena Wakieć Dyrektor Szkoły Podstawowej w Nowicy

Prowadzony w przedszkolu proces uspołeczniania chroni dziecko przed ,,wstrząsem szkolnym”, sprzyja harmonijnemu rozwojowi osobowości, co w naszej szkolnej praktyce zmieniło znacznie utarty schemat pierwszoklasisty zagubionego, płaczącego i wycofanego. Zniknął niemal całkowicie etap przygotowawczy do nauki,

ponieważ dziecko ma już rozpoznane środowisko i oczekiwanie na szkołę przepełnione jest tęsknotą za niespodzianką, a nie strachem. W grupie przedszkolnej dziecko zyskuje te niezbędne umiejętności, które sprzyjają sukcesom szkolnym już na starcie i sprawiają, że zdobywanie wiedzy jest łatwe i przyjemne.

Zofia Podlecka Dyrektor Szkoły Podstawowej w Piotrowcu

54

Uroczyście zapraszamy, miłych gości już witamy U

Bywały takie dni, kiedy nasze przedszkola zmieniały się w teatr. Mali aktorzy przygotowywali się do swoich pierwszych wystąpień przed publicznością. Pilnie uczyli się roli, powtarzali piosenki, szykowali stroje. Jeszcze tylko próba generalna i wszystko gotowe. Zapraszamy!

Życie przedszkolne jest bogate w różnego rodzaju uroczystości. Ślubowanie na przedszkolaka, jasełka, Dni Rodziny (i wiele innych) stają się swoistym festiwalem wiedzy i umiejętności zdobytych przez dzieci w ciągu roku szkolnego. Zadaniem nauczyciela jest taki podział ról, by każdy przedszkolak mógł się czymś wykazać. Może to być krótki wierszyk, wesoła piosenka, prosty taniec. Dla malucha ważne jest każde nowe wyzwanie. Dzięki występom pokonuje on swoją nieśmiałość, ćwiczy pamięć, koncentrację, uczy się współdziałania w grupie. Przekonuje się, że i on może osiągnąć swój mały sukces. Satysfakcja jest tym większa, bo widzami są najbliższe mu osoby.

Rodzice naszych przedszkolaków z dumą patrzyli na swoje pociechy, wraz z nimi poznawali nowe piosenki i wierszyki. Za swoje zaangażowanie i trud wychowawczy nagradzani byli upominkami wykonanymi przez dzieci.

Goście odwiedzali punkty przedszkolne także po to, by uatrakcyjnić zajęcia. Proces dydaktyczny jest o wiele ciekawszy, gdy o pracy w danym zawodzie opowiadają osoby, które ją wykonują. Dzieci spotkały się między innymi z policjantami, strażakami, funkcjonariuszami straży granicznej, listonoszami, lekarkami. Ich opowieści na długo pozostały w pamięci przedszkolaków.

55

Dzieci bardzo chętnie brały udział w przedstawieniach teatralnych, pokazując swoje umiejętności aktorskie przed publicznością lokalną. W każdą uroczystość zaangażowane były wszystkie dzieci. Uczyły się przy tym zgodnego i umiejętnego współdziałania dla uzyskania wspólnego celu, co jest niezwykle ważną umiejętnością w życiu każdego człowieka. Na całość walorów uroczystości składało się uczucie zadowolenia i dumy zarówno ze strony dzieci, jak i rodziców, gdy coś się podobało, gdy dzieci spotykały się z uznaniem ze strony otoczenia, a także uczucie radości, którą odczuwały wtedy, gdy swoją działalnością sprawiały przyjemność innym.

Agnieszka Stodulska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Nowicy

W naszym przedszkolu celebrowaliśmy nie tylko powszechnie znane święta, takie jak: Dzień Dziecka czy Dzień Rodziny. Obchodziliśmy także Dzień Kota, Dzień Marchewki, Dzień Górnika. Przedszkolaki z wielkim zaangażowaniem uczestniczyły we wszystkich uroczystościach, świetnie się przy tym bawiąc i prezentując swoje umiejętności.

Edyta Solecka nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lipowinie

56

W zdrowym ciele zdrowy duchW„Głowa, ramiona, kolana, pięty, kolana, pięty…” Wesoło podskakujemy, wyginamy się w lewo i w prawo, maszerujemy w rzędzie i znów podskakujemy…

Dzieci bardzo lubią codzienne gry i zabawy ruchowe. Doskonale się przy nich bawią, a co najważniejsze, rozwijają swoją sprawność fizyczną i koordynację oraz wzmacniają swoje zdrowie. To także świetna okazja do kształtowania takich cech, jak samodzielność, opanowanie, umiejętność skupienia uwagi, wytrwałość w pokonywaniu przeszkód. Pamiętaliśmy o tym także i my. Nauczycielki organizowały zajęcia w taki sposób, aby dzieci każdego dnia miały okazję do wykonywania różnorodnych ćwiczeń gimnastycznych. Starały się dostosować zabawy ruchowe zarówno do wieku, możliwości, jak i samopoczucia przedszkolaków. Rewelacyjnym pomysłem było zaproszenie rodziców do wspólnej zabawy z dziećmi. Festyny na świeżym powietrzu stały się nie tylko sposobem na integrację, ale także krzewienia idei aktywnego spędzania czasu wolnego.

Edukacja zdrowotna w naszym przedszkolu to nie tylko dbałość o sprawność fizyczną, ale także kształtowanie właściwej postawy. Dzieci uczyły się o czynnikach wpływających na zdrowie i funkcjonowanie organizmu. Przy wielu okazjach wpajaliśmy dzieciom zasady zdrowego żywienia, wdrażaliśmy przedszkolaki do stosowania zabiegów higienicznych oraz dbania o bezpieczeństwo własne i innych. Włączaliśmy się też w realizację programów profilaktycznych, takich jak: „Czyste powietrze wokół nas” czy „Radosny uśmiech, radosna przyszłość”. Przedszkolaki zrozumiały, że to człowiek sam stwarza wiele zagrożeń dla swojego zdrowia. Wiedzą już też, co robić, by tych zagrożeń unikać.

57

Zrealizowaliśmy program „Czyste powietrze wokół nas”. Miał on uświadomić dzieciom, jak szkodliwe jest palenie papierosów. Po zajęciach wszystkie przedszkolaki zgodnie stwierdziły, że chcą oddychać świeżym powietrzem, wolnym od zanieczyszczeń i dymu papierosowego.

Marta Kowieska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Lelkowie

Przedszkolaki uwielbiają ruch. W Markusach każdy dzień zaczynał się obowiązkowym zestawem ćwiczeń i zabaw porannych. Regularnie odbywały się zajęcia korygujące postawę. Szczególnie lubiane przez dzieci były zabawy ruchowe ze śpiewem, muzyką oraz z chustą animacyjną. Nawet podczas gorszej pogody przedszkolaki miały możliwość przebywania na podwórzu przedszkolnym i udziału w zabawach terenowych.

Małgorzata Czyżewska nauczycielka z Punktu Przedszkolnego w Markusach

Zdobyliśmy tytuł Ambasadora EFSZProgram Operacyjny Kapitał Ludzki to nie tylko przedszkola. To także zajęcia edukacyjne dla uczniów różnych typów szkół, kursy dla pracowników firm i osób bezrobotnych, działania skierowane do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, wsparcie finansowe na założenie działalności gospodarczej i wiele innych. Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego każdego roku podpisuje dziesiątki umów z beneficjentami realizującymi projekty współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Przy współpracy z Regionalnymi Ośrodkami EFS od 2009 roku organizuje konkurs, którego zadaniem jest wyłonienie najlepszych inicjatyw w naszym województwie. W 2011 roku projekty zgłoszone na konkurs oceniane były w 4 kategoriach: edukacja, rynek pracy, integracja społeczna oraz przedsiębiorczość. Najlepsze inicjatywy w danych kategoriach otrzymały tytuł „Dobra praktyka EFS na Warmii i Mazurach”. Spośród dobrych praktyk wyłoniono zwycięzcę, który otrzymał tytuł „Ambasador EFS 2011 w województwie warmińsko – mazurskim”. Ku naszemu wielkiemu zdumieniu, ale i nieukrywanej radości, ten zaszczytny tytuł przyznano naszemu stowarzyszeniu - za projekt „Punkty przedszkolne w powiecie elbląskim”. TPD otrzymało także wyróżnienie za najlepszy projekt partnerski. To, że zostaliśmy zauważeni i docenieni, jest efektem ogromnego zaangażowania wszystkich realizatorów projektu: kadry biura odpowiedzialnej za finansową i administracyjną obsługę projektu, nauczycielek i specjalistów pracujących bezpośrednio z przedszkolakami oraz partnerskich gmin, które udostępniły lokale na potrzeby prowadzenia placówek i służyły pomocą na każdym etapie wdrażania projektu. Zaangażowanie to wynikało z jednej strony z wielkiego przekonania o słuszności i potrzebie tworzenia małych wiejskich przedszkoli, z drugiej – z uśmiechu dzieci i podziękowań płynących od ich rodziców. Pracownicy TPD włożyli serce do tych wiejskich przedszkoli, zaplanowali rytm jego bicia i czuwali nad jego regularnością i skutecznością. Nauczycielki napędzały ten rytm swoim zaangażowaniem w dążeniu do poznawania świata przez naszych przedszkolaków. Odbierając nagrody, przekonaliśmy się, że bicie tego serca słychać w całym województwie.

Takie wyróżnienie zobowiązuje, więc dołożymy wszelkich starań, żeby nasze nowe punkty przedszkolne działały równie efektywnie i dawały szanse na lepszy rozwój kolejnym przedszkolakom.

58

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Oddziału Okręgowego w Elblągu to Beneficjent, o jakim marzy każdy opiekun projektu – rzetelny i przede wszystkim odpowiedzialny. Współpraca zawsze przebiega bez zarzutu, w przemiłej atmosferze. Co najważniejsze - działania, jakie realizują w ramach projektów finansowanych z EFS, są bardzo potrzebne, zawsze starannie przemyślane i dobrze zaplanowane. To projekty realizowane zgodnie z założeniami, a nawet wyrastające ponad pierwotne założenia. Realizacja jednego z nich leżała u podstaw decyzji Kapituły, która przyznała TPD tytuł najlepszego z najlepszych, czyli „Ambasadora EFS 2011 w województwie warmińsko-mazurskim”. Projekt otrzymał także tytuł „Dobrej Praktyki PO KL na Warmii i Mazurach” w kategorii edukacja oraz wyróżnienie dla projektu realizowanego w partnerstwie.

Maria Joanna Pietrukaniec Zastępca Dyrektora Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego

Urzędu Marszałkowskiego Woj. Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Punkty przedszkolne to rozwojowa inicjatywa skierowana bezpośrednio do dzieci z obszarów wiejskich. Zawarta w niej idea dała szansę najmłodszym mieszkańcom niewielkich miejscowości i ich rodzinom na rozwój intelektualny poprzez naukę, warsztaty i zabawę. To przyjemność nagradzać tego typu wartościowe projekty.

Ksenia Wrzesińska Kierownik Regionalnego Ośrodka EFS w Elblągu

59