INFORMACIJA O PRIMJENI

ALTERNATIVNE KRIVINE SANKCIJE RAD ZA OPE DOBRO NA SLOBODI

U 2013.GODINI

Biha, februar 2014

2

I. UVODNI DIO

Borba protiv kriminaliteta jedan je od najteih zadataka modernog i demokratskog drutva. Kraj 20.vijeka odlikuje se porastom stope kriminaliteta i obima izreenih kazni zatvora.

Pretrpanost kazneno-popravnih zavoda, visoki trokovi izvrenja kazne zatvora, sumnja u efekte kratkih kazni u preodgojnom smislu, dominirajui principi humanizacije kazne, uvjeti zatvorskog ivota, tetni utjecaji zatvora na osuenika, izdvajanje iz socijalne sredine, predstavljaju kljune probleme sa kojima se susree i na sistem izvrenja krivino-pravnih sankcija.

Krivino-pravna reforma koja je provedena u Bosni i Hercegovini 2003.godine, obuhvatila je djelomino i sistem izvrenja krivino-pravnih sankcija. Novina u Krivinom zakonu Federacije Bosne i Hercegovine (Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine, br.: 36/03, 37/03, 21/04, 69/04, i 18/05), je i alternativna krivina sankcija-rad za ope dobro na slobodi- utvrena lanom 44. Krivinog zakona F BiH, kojom sud moe, kad odmjeri i izrekne kaznu zatvora u trajanju do jedne godine istovremeno, uz pristanak optuenog istu zamijeniti radom za ope dobro na slobodi u trajanju od najmanje 10, a najvie 90 radnih dana. Odluka da se kazna zatvora zamijeni radom za ope dobro na slobodi zasniva se ocjeni da, uzimajui u obzir sve okolnosti koje odreuju vrstu i mjeru kazne utvrene Krivinim zakonom F BiH, izvrenje kazne zatvora ne bi bilo prijeko potrebno za postizanje svrhe kanjavanja, ali i da istovremeno izricanje uvjetne osude ne bi postiglo opu svrhu krivino-pravnih sankcija.

Rad za ope dobro na slobodi odreuje se, kako smo naveli, u trajanju srazmjernom izreenoj kazni zatvora, te ne moe trajati krae od deset niti due od devedeset radnih dana. U postupku izvrenja rada za ope dobro na slobodi uestvuju Ministarstvo pravosua i uprave putem posebno ovlatenih dravnih slubenika, te poslodavci koji obavljaju humanitarnu, ekoloku ili komunalnu odnosno drugu sjelatnost od koristi za drutvenu zajednicu.

Pored ope svrhe kanjavanja, posebna svrha ove alternativne krivine sankcije je da se osuena osoba kojoj je pod odreenim uvjetima ograniena sloboda, ne iskljui iz drutva, ve da uz pomo i nadzor drutvene zajednice, dobrovoljno, linim postupcima, radom i odnosom prema posljedicama izazvanima poinjenim krivinim djelom, razvije svijest o tetnosti odreenih ponaanja i odgovornosti za tetne posljedice.

Nadlenost Ministarstva pravosua i uprave Unsko-sanskog kantona, za obavljanje poslova u vezi sa izvrenjem rada za ope dobro na slobodi, proizilazi iz lana 44. stav 5. Krivinog zakona F BiH koji tretira ovu alternativnu krivinu sankciju, a kojim je odreeno da Rasporeivanje na rad za ope dobro na slobodi u smislu vrste i radnog mjesta obavlja kantonalno ministarstvo nadleno za poslove pravosua prema mjestu prebivalita odnosno boravita osuenika, vodei rauna o njegovim sposobnostima i znanjima.

3

II. INFORMATIVNI PREGLED ZA 2013.GODINU

U cilju to efikasnije i uspjenije implementacije alternativne sankcije rad za ope dobro na slobodi, Ministar pravosua i uprave Unsko-sanskog kantona je donio Pravilnik o izvrenju rada za ope dobro na slobodi (Slubeni glasnik Unsko-sanskog kantona, broj 8/11), kojim su detaljno ureena pitanja koja se odnose na postupak izvrenja rada za ope dobro na slobodi.

Postupajui po odredbama citiranih propisa, Ministarstvo pravosua je prvu pravomonu presudu zaprimilo koncem 2011.godine, te je od tog perioda, ukupno zaprimljeno 80 presuda, od ega u 2012.godini 30, u 2013.godini 43, te u 2014.godini 7 pravomonih presuda.

U 2013.godini Ministarstvo je obavilo dodatne aktivnosti po pitanju proirivanja broja poslodavaca, jer je za tim postojala realna potreba, te u ovom trenutku Unsko-sanski kanton

ima zakljuenih ukupno 17 ugovora sa poslodavcima kod kojih se izvrava rad za ope dobro na slobodi.

JP Vodovod, Biha

JKP Komrad, Biha

JKP Vodovod, Cazin

JKP istoa, Cazin

JP Komunalno, Bosanski Petrovac

JKP Sana, Sanski Most

VIK-JKP Vodovod i kanalizacija, Sanski Most

JP Ukus, Klju

JKP Rad d.o.o., Klju

JKP 10. juli, Bosanska Krupa

PD Unsko-sanske ume, Bosanska Krupa

JKP KOMB, Buim

JKP Vodovod i kanalizacija, Velika Kladua

JKUP Komunalije, Velika Kladua

JU Direkcija Regionalnih Cesta USK

ZU Dom zdravlja Sanski Most

ZU kantonalna bolnica"Dr.Irfan Ljubijanki" *Spisak poslodavaca

Na Unsko-sanskom kantonu ova sankcija ima frekventnu primjenu, to je omogueno donoenjem podzakonskih propisa koji reguliraju nain izvrenja rada za ope dobro na slobodi. Vrlo dobro je prihvaena u pravosudnim organima, te je Unsko sanski kanton i u protekloj, 2013.godini, zauzeo prvo mjesto po izvrenju alternativnih krivinih sankcija u Federaciji Bosne i Hercegovine .

Zahvaljujui takvom pristupu i efikasnosti Ministarstva pravosua i uprave, u 2013. godini, raspolaemo brojkom od ukupno 43 zaprimljene presude. Od tog broja je 16 uspjeno izvrenih, za 8 osuenih lica je upuen prijedlog za izvrenje kazne zatvora, u toku je izvrenje 10 presuda, a za 9 presuda se vre pripremne radnje za otpoinjanje rada za ope dobro na slobodi.

4

Uspjeno izvrenih presuda 16

Presude vraene sudu na izvrenje kazne zatvora 8

U toku izvrenje 10

Izvrenje u pripremi 9

UKUPNO PRESUDA 43 * zaprimljene presude u 2013.godini- status

Dakle, od ukupno izreenih 43 presude samo je 8 (18%) vraenih sudu, , to zbog zdravstvenih razloga osuenih lica, to zbog neizvravanja obaveza od strane osuenih lica ili iz drugih razloga. Ovakav procenat neizvrenih presuda izjednaava se sa procentom neizvrenih presuda u zemljama kod kojih je ovaj oblik alternativne krivine sankcije dugi niz godina u okvirima krivinih zakona i koje primjenom ove sankcije prednjae meu razvijenim zemljama (Engleska, vedska, Norveka itd)

to se tie socijalno-ekonomskih pokazatelja iz izreenih presuda, oni ukazuju na slijedee: Od 43 osuena lica, sva osuena lica su bila mukog spola. Niti jedno lice nije bilo zaposleno u momentu izricanja presude od strane sudova. Oenjenih lica bilo je 18, dok su 23 lica bila neoenjena, te 2 razvedena. Kod svih lica se radilo o licima loeg imovnog stanja. Sudske presude su izreene zbog poinjenih krivinih djela krae, teke krae, umske krae, proizvodnje i stavljanja u promet opojnih droga, nasilja u porodici, nedozvoljenog

posjedovanja oruja, gdje evidentno prevladavaju krivina djela krae, teke krae i umske krae.

III. IZREENE PRESUDE PO OPINSKIM SUDOVIMA

U priloenoj tabeli dat je pregled izreenih presuda po opinskim sudovima na Unsko-sanskom kantonu:

Opinski sud u Bihau 7

Opinski sud u Bosanskoj Krupi 20

Opinski sud u Cazinu 2

Opinski sud u Sanskom Mostu 9

Opinski sud u Velikoj Kladui 5

UKUPNO PRESUDA 43

5

*Pregled izreenih presuda po opinskim sudovima u 2013.godini

U odnosu na ukupan broj presuda u 2013.godini, uz procentualno izraavanje, situacija bi izgledala slijedee:

1. Opinski sud u Bihau 7, procentualno 17%; 2. Opinski sud u Bosanskoj Krupi 20- 47%; 3. Opinski sud u Cazinu 2 4%; 4. Opinski sud u Sanskom Mostu -9 21%; 5. Opinski sud u Velikoj Kladui 5 11%.

IV. ZAKLJUAK

Govorei sa finansijskog aspekta, vrlo je vano istai slijedee: finansijske utede nisu male, naprotiv, ako uzmemo u obzir da jedan zatvorski dan osuenog lica, budet optereuje za iznos od oko 100 konvertibilnih maraka, a na naem Kantonu je u konkretnom sluaju kod ovih izvrenih 43 sankcija izreeno oko 213 mjeseci zatvora, odnosno 6390 dana zatvora, to u konanici znai da su utede u federalnom budetu po osnovu izvrenog rada za ope dobro na ovom Kantonu u dosadanjem periodu iznosile cca 639.000 konvertibilnih maraka. Istovremeno, izvrenjem rada za ope dobro na slobodi nisu stvarani posebni finansijski trokovi po budet Unsko-sanskog kantona, jer se poslovi izvravanja vre putem posebno ovlatenih dravnih slubenika Ministarstva, kojima je obavljane takvih poslova u opisu radnog mjesta.

V. PRIJEDLOG MJERA

Dakako da i pored ovih odlinih rezultata Ministarstvo nailazi na potekoe u primjeni sankcije. Razumljivo je da su potekoe uzrokovane finansijskim neprilikama ponajvie osuenih lica, koja u pravilu dolaze iz siromanih porodica. tavie, od pomenutih 43 osuena lica, niti jedno nije bilo zaposleno u momentu izricanja presude i najei razlozi zbog kojih nisu pristupili izvrenju rada za ope dobro je finansijske prirode, jer nisu imali finansijskih sredstava za trokove ljekarskog uvjerenja, koje im je neophodno kao dokaz da bi mogli otpoeti sa radom.

Ministarstvo je putem uposlenih dravnih slubenika redovno uzimalo uee na okruglim stolovima i konferencijama na temu rada za ope dobro na slobodi, na kojima je formiran stav da, vodei rauna da osuena lica ne smiju imati trokova u vezi sa izvrenjem rada za ope dobro na slobodi, je potrebno obezbijediti mogunost finansiranja trokova izvrenja ove sankcije iz budeta, u kojem se utede i ostvaruju, to je oito i iz brojki koje su naprijed navedene. Tim vie jer se radi o trokovima koji ne bi prelazili 15 maraka po jednom danu rada. Ministarstva i poslodavci su suoeni sa trokovima koje teko mogu pravdati i isplaivati, dok istovremeno u velikoj mjeri tite budet. Nesumnjivo je da odreen broj potencijalnih poslodavaca upravo zbog toga ne eli niti razmatrati mogunost potpisivanja ugovora sa Ministarstvom.

6

Stoga, imajui u vidu dosadanje rezultate u primjeni, te znaajne utede u federalnom budetu, Ministarstvo je kod Federalnog ministarstva pravde pokrenulo inicijativu za odravanje konferencije ministara pravde svih kantona na kojoj bi se usaglasili stavovi da se trokovi koji se odnose na osiguranje osuenog lica od povrede na radu, ljekarsko uvjerenje, putni trokovi osuenog lica, naknada za ishranu za vrijeme rada i trokovi naknade povjerenika trebaju obezbijediti iz federalnog budeta, a kantoni bi snosili trokove obuke povjerenika, nadzora i kontrola izvrenja rada za ope dobro (u smislu putnih trokova za obilazak mjesta izvrenja), te osiguranja kadrovskih resursa iz ministarstava bilo proirivanjem opisa poslova postojeih radnih mjesta ili sistematizacijom novih radnih mjesta.

Aktivnosti Ministarstva e i u 2014.godini, biti usmjerene na pravovremeno postupanje po presudama nadlenih sudova, te na kontinuirano usavravanje dravnih slubenika i obuenih povjerenika, a u svrhu postizanja maksimalnih rezultata na ovom podruju.

Biha, 17.02.2014.godine MINISTAR

Andrej Mamontov, dipl.pravnik