528 PRAXIS CONFESSARlI. CAP. I. - DE OFFICnS CONFESSARlI. - § I. 529

CAPUT I.

De officiis Confessarii a).

S. Frane. Sales., cfr. Avertissements au" conf., chapitre l, art. 2, § 7. (edit. Paris. 1839).

4. - a) Textus italicus habet «aliquoties •.S. ALPHoi'lsI, Opera moralia. - Tom. IV.

Charitasesca pecca­torum.

Si absoln­tic differen­da, blandedimittaturpoenitens.

esses? esses t'naeterno t'gnetnferm: Quùide te factum ertt, si vitam hactenus du­ctam pergas t'nposterum vivere? Poterissic salvari? Expergiscere et uiae, quodm'si mores t'nmelt'us mutes.jam es damna­tus. Quùi bomo ex tot peccatis Ubi colle­gisti? Non consideras, quod dupltcemz'nfernum Uht' paras, unum ht"c angoriset miseriae, alterum z'lltc poenarum? Agefilt~ averte amalo, desine peccare, et tetotum t'nDei brachia, quae ad te SUsctpz'en­dum sunt extensa, commàte : sufficit quan­tum ei peccasti! Ego totis vzrt'bus et totocorde te adjuvare volo; venz'ad me, semperac tibi tubet, quom'am t'nvenz'es patremquz' te bem'gnesuscipiet. En firmz'ternuncstatue te sanctum velle e1ficz: Per te stat;Deus enzm semper paratus est, et ad hoctt'bihoc tempus impertitum est, ut aoertasa malo et facias bonum! O quam bonumest amtcum habere Deum! etc.

S. Franciscus Salesius, ut Deo alliceretpeccatores, potissimum curabat, ut ipsicognoscerent pacem, qua fruuntur ìlliqui Deo adhaerent, et vìtam infelicem,quam ducit qui a Deo alienus est.

Postea adjuvabit eum ad dolorìs actumefformandum, et si dispositus est, eumabsolvat; et remedia salutaria, quibuspossit se a peccatis servare, suggeratatque ei imponat (sed de his in § se­quenti agetur), - Si autem fuerit abso­lutionis ìncapax, aut expediens ìpsì vi­debitur differre absolutionem, assignetei diem quo regredi debeat, dicendoei sic: Eja frater! tali dz'e te exspecto,ne praetermittas ad me redt're,. am'mofor# magnoque sis, ut Nbi dt'xt'; com­menda te quottiit'e beatae Virgint~ et veniad me. Si forte tunc t'nvenz'es me alt'orumconfessz'onem exctpt'entem, accede, te emmante alt'os audiam. Si alibi ero, fac utme arcessant: omnz'a deseram, ut tu con­fiteart's. - Et sic dulcibus verbis a se di·mittat.

Haec est via, qua peccatores salvi fieripossunt, nempe cum eis agere quantamaxima fieri potest charitate j alioquin,si ipsi in confessarium incident, qui cum

In fine con­fessionispoeniten..tem gravi­ter moneat,

ticeant. Nihilominus hoc intelligitur regu­est ~~~~~~ lart'ter ioquendo. Caeterum multoties a)

da, expedit ad ulteriora non procedere et sta­tim poenitentem corripere, praecipue cumconfitetur peccatum valde enorme, autsi ipse fuerit in aliquo vitio habituatus,ut peccati gravitatem comprehendat.

dee:~Ff:: Advertat tamen, ne eum exasperet,eiat. nec perterreat. Quapropter, postquam

eum, quantum opus fuerit, corripuerit,statim ei animum faciat ad reliqua pec­cata confitenda, dicens: Eja frater t visab hoc vitt'o restpt'scere? Non ùa est?Et quom'am hoc lacere es paratus, estoanima hllart"! Itaque enarra reiiqua pec­cata, m'ht'l reticens I Cave, quaeso, ne StSaliquod sacriiegium commissurus" hocenim esset maxùnum omm'um peccato­rum, quae hucusque commz'st's#! Igiturdie omnia am'moforti, vince tetpsum: con­lì/ere omnia sincere I Deus entm paratusest ttU parcere.

5. - Deinde in fine confessionis oportet,ut confessarius vehementiori ardore acstudio z'ncumbat, ut poenitentt' perciperefadat gravitatem et multitu(#nem ejus'peccatorum ac miserum damnationis sta­tum, in quo reperitur; sed hoc sempermaxima cum charitate fiato

Verum quidem est quod tunc verbisgravioribus uti poterit, ut sic melius adbonam mentis frugem redire possit. Ni­

S.d ma- hilominus effìcere debet, ut poenitens in­xima cumcharitate. telligat, hoc quod ei dicitur, non ab animo

irato, sed ex singulari amore et commi­seratione erga suam ammam procedere.Quod poterit hoc modo exprimi: Filt'mt~consùierasne vitam damnatt~ quam du­Xt'stt'? Perczpt'sne malum, quod operatuses? Quùl tibt' malt' fedt unquam Deustuus, quem tu t"ta perdite contempsisti?Sz'Jesu Chrt'sto nullus fUt'sset Ubi inimt:

\ ez'or, potuisses cum mo te gerere pejorem?'" Sed quaeso,animadverte, qUtSsithù;Jesus.

Hic est iile qUt~ cum esset Deus, nullt'uso egens, factus est homo propter te: voluit

mori in cruce, ut te de t'nferno redt'meret.Ah filt; si t'ntertm mortuus esses, St' t'nhac nocte, quo iturus fut'sses? ubi 1zunc

Benigniusconfessio­nem exci­piar.

eos amicea m p l e c ta­tur ac Incì­tee,

Regulari­ter a'bsti­neat a cororectione inactu confesosionis.

et 6,. § 3 in Hom. Apost., tr. 16, n. 99 et 100;§ 4 t'n Hom. Apost., tr. 16, n. 102 et 103.

3. - a) Seu «dimittitur» juxta textum ita­licum.

b) «Et rejectum. addit textus italicus.

veni vocare justos, sed peccatores (Marc.II, 17).

Propterea confessarius, viscera mise­ricordiae induens, ut hortatur Apostolus[Coloss-.III, 12], quo magis animas pec­catorum multitudine et atrocitate coìn­quinatas reperiat: eo magis, ut Deo ipsaslucrifaciat, majore charitate eas ample­ctatur, eisque animum praebeat his autsimilibus verbis: Eja frater ! bono animoesto, noli timere; peccata tua t'mpavùleconfitere! Apert' omnia confidenter" nul­Nus te pudeat! Niht'l refert, si t'n omnestuae conscientiae sinus non introspexe­ris: su1ficit,si ad interrogata respondeas.Age Deo gratias, qui te hucusque ad poe­nt"tentiam exspectavt't. Nunc tibi mutandaest v#a. Laetare, quia Deus certe omm'apeccata, quantumvis t'ngentt'a, Uht' remittit,si bonam habes voluntatem; ùJeoque teexspectauù, ut tibt" parceret, Igt'tur hz'lariammo dk omnia, m'ht'l t'nvolucrt"s tegas!

4. - Charitatem deinde longe majoremostendere debet in confessionem exci­piendo. Caveat, ne se impatientem auttaedio affectum exhibeat; nec ostendatadmiratione percelli de peccatis quaenarrantur; modo poenitens non sit itaanimo durus aut petulans, ut plura etatrociora peccata sine u110 rubore et sineuna displicentia animique sensu expone­ret; quia tunc opus est pro viribus effi­cere, ut a poenitente, quanta sit illorumdeformitas et magnitudo , percipiatur;ideoque tunc acrior requiritur correctio,ut ipse a lethali lethargo expergefiat.

Verum quidem est quod (ut dicuntDD.), in actu confessionis abstinere de·bent confessarli a correctione facienda,ne forte exterriti poenitentes peccata re-

2. - Quatuor sunt officia, quae bonusconfessarius exercere debet :patrisnempe,medtcz; doctoris et judtcis.

In hoc capitulo de quolibet istorumsingi1latim sermo erit,

§ I. - Circa officium patris.

3. - Confessarius, ut boni patris partesadimpleat, debet charitate esse plenus.

Et primo charitatem adhibere debet inbenigne excipiendo omnes, sive pauperes,sive rudes, sive peccatores sint.

Nonnulli tempus solummodo insumuntin audiendis confessionibus aliquorum de­votorum aut personarum spectabilium,quia, ut has a se repe11ant, non est eistantus .animus; si tamen ad se aliquis mi­serabilis peccator accedat, aegre audituret conviciis oneratus arcetur a). Unde fit,ut ille miser, qui tam difficulter àd suapeccata confitenda venerit, se tam aspereacceptum sentiens b), odium in Poeniten­tiae sacramentem concipiat, et desperans,se posse invenire qui sibi opituletur et seabsolvat a peccatis, in perditae vitae lubri­cum laxis habenis praeceps ruat et in salu­tis desperationem incidat.

Secus boni confessarli agunt. Cum adse hujusmodi peccatores confluunt, be­nigne hos excipiunt, et quasi victor captapraeda exsultant, perpendentes sibi sor­tem contigisse, animam de manibus dae­monis eripere. Sciunt hoc sacramentumproprie non pro justis fuisse constitutumsed pro peccatoribus. Etenim venialesculpae, ut remittantur,. non indigent sa­cramentali absolutione, cum mullis aliismodis deleri possint. Sciunt quoque, Chri­stum protestatum fuisse his verbis: Non ...

2. - a) Hoc totum caput postea, quibusdamadditis aut mutatis, a S. Doctore assumptumest in Hom. Apost. Et quidem § 1 inveniturin Hom. Apost., tr. 21, n. 1-4; § 2 in Hom.Apost., tr. 16, n. 106-117; 48-55 et tr. 21, n. 5

Confessa..rius, ut pa­ser,

benignee'x c ì p r a tomnes.

Verumpo·tiue exsul­tans,

Non repel­!at peccato­reso

530 PRAXIS CONFESSARll. CAP. I. - DE OFFICnS CONFESSARn. - § n. 531

10. cee­fessariusinterrogetde originemorborum.

20. Proce­datad debi­tas monitìo­nes.

Sine per­sonarumaeceptione.

Efficaci­tas monitio·num,

eis inclementer agat, a confessione hor­rebunt, confiteri negligent et effraenatein perditionem ibunt.

§ II. - Circa medici officium.

6. - Confessario, ut sui poenitentis in­fìrmitatibus remediis opportunis occurrat,cognoscenda est origo et causa omniumspiritualium ejus morborum.

Nonnulli confessarii, praeter species etnumerum peccatorum, nihil aliud ìnquì­runt. Si poenitentem dispositum vident,statim eum absolvunt; sin minus, quinunum verbum impendant, illico dimittunt,oculo retorto dicentes: Discede a me, quiate absoluere non possum. - Aliter pro­cedunt boni confessarii. Hi enim priusinvestigare incipiunt morbi originem etgravitatem, interrogando de peccandi con­suetudine, de occasionibus, de tempore,de loco, de personis cum quibus [pecca­verit], quo rerum concursu. Sic enim me­lius poterunt poenitentes corripere, eosad absolutionem disponere et remediasalutaria adjungere.

7. - His interrogationibus adhibitis, etcognita morbi origine et gravitate, con­fessarius procedat ad debitas animadver­siones faciendas. Et quamvis ipse tam­quam pater debeat cum charitate poeniten­tes auscultare, tamen ut medicus tenetur,quantum opus est, eos monere et corri­gere, eos praesertim qui, multis mortali­bus gravati, adPoenitentiae sacramentumraro accedunt.

Et hoc munus etiam adimplere debet,si poenitens aliqua illustri qualitate ful­geat, nimirum si fuerit magìstratus, prin­ceps, sacerdos, parochus aut praelatus,si de aliqua a) sui muneris omissione sinenimio animi sensu se accusaret.

Ait Sumznus Pontifex Benedictus XIV l

confessarli admonitiones concionibus ipsisesse effìcaciores. Et jure merito, quia con-:cionatorem latent circumstantiae partìcu-

1 BI111a Apostolica constitutio, § 22, de die 26 Jl1n. 1749(editio Pratensis 1845).- • Apud Tursellin., Vita S. Fran-

7. - a) c Si de aliqua gravì », fert textusitalicus, necnon Honi. Apost., tr. 21, n. 4.

b.) Scilicet c ipsum exspectant », ut habetitalicus textus.

lares quae confessario aperte innotescunt;ideoque multo melius poterit debitas adhi­bere animadversiones et remedia quaemorbis expediunt applicare.

Nec confessarius tunc debet attenderead alios poenitentes, qui ipsum circum­stant b),' nam, ut ajebat S. FranciscusXaverius 2, melius est paucorum confes­siones rite factas audire, quam multoruminordinatas et sine fructu.

Hic animadvertere oportet, quam per­peram agant illi confessarii qui, si poe­nitentem indispositum nanciscuntur, necum illo aliquid insumant temporis, sta­tim a se eum abire jubent. Sciant pro­pterea istiusmodi confessarii, validis nitirationibussententiam illorum DD. (Lib. VIn. 608, v. Hic adverte) qui volunt, proviribus teneri confessarium poenitentem,licet accedat indispositus, ad absolutio­nem disponere; consideranda ei propo­nendo, V. gr. injuriam maximam qua Deumsuis sceleribus affecìt, periculum immi­nens ejus damnationis etc. Et parum re­fert quod alii exspectent aut inconfessidiscedant. Confessarius enim de hoc tan­tum, qui sibi nunc confitetur, non verode aliis in die judicii rationem redderedebet.

8. - Et ita etiam confessarius teneturadmonere poenz"tentem de aliqua illiusignorantz'a culpabt1t~ sive haec sit iurisnaturalis sive positivi.

Quod si poenitens tenetur ignorantiainculpabili; tunc, si ea esset circa mediascitu necessaria ad salutem, debet a) con­fessarius ab hac ignorantia eum remo­vere; si erit circa alia, de quibus potestdari ignorantia invincibilis, licet sit jurisdivini, et prudenter contessarius existimetadmonitionem non esse profuturam b) poe­nitenti, tunc abstinendum erit ab admoni­tione et poenitens relinquendus in suabona fide. Et in hoc conveniunt DD. etiamrigidioris sententiae. Ratio est, quia magiscavendum est a periculo peccati formalis

cisci Xaverii, libro 6, capite 17, in fine (editio Bono­nlensis 1746).

8. - a) c Debet quoquo modo. addit textusitalicus.

b) In textu italico legitur c admonitionemesse nocituram '.

Non arten­dat ad aliosexspecran­teso

Moneat deignorantiaculpabilt,

De igno­rantia in­culpabili,modo mo­neat.

Modo nonmoneat,

Casus dematrimonioinvalidecontraeto.

De spon­sis jamjamì n v a Lì d econtractu­riso

quam materialis; quia Deus tantum for­male punit ; siquidem hoc solummodo insui offensam habet. Hoc probatum est inopere morali, Lib. VI, n. 610, cum com­muni DD., paucis exceptis.

Qua de re, hic etiam cum communi(Lzo. VI, n. 611) infertur quod, si quismatrimonium contraxisset invalidum pro­pter aliquod occultum impedimentum, etin bona fide maneret, et contra periculumsubesset infamiae, scandali aut inconti­nentiae, si manifestaretur matrimonii nul­litas; tunc confessarius debet eum in suabona fide relinquere, donec dispensatio­nem a S. Poenitentiaria illi obtinuerit (ex­cipe tamen, si dispensatio statim et facileobtineri possit). Et in hoc casu, nempecum in bona fide vivitur, si forte poeni­tens se accusaret negasse debitum con­jugale sine justa causa, dicunt DD. (zotd.),confessarium debere pariter ad hoc illumobligare, dicendo in generali, quod con­juges tenentur sub gravi invicem debì­tum reddere o,

Quomodo autem se gerere debeat con­fessarius cum sponsis, qui jamjam con­tracturi sunt matrimonium nullum, et ti­mor prudens esset peccati formalis autscandali, si manifestaretur ejus nullitas?- - Observentur resolutiones in Opere seri­ptae Lio. VI, n. 613, ubi fuse probatumest, communem esse et tutam sententiam,posse episcopum dispensare in impedi­mento dirimenti, stante illa urgenti neces­sitate. Et si aditus ad episcopum etiamesset difficilis, et nullo modo posset evi­tari gravissimum periculum infamiae autscandali, retulimus (dicto n. 613, in fine)sententiam auctoris operis: Istrusione peri novelH confessori l, ex Roncaglia, jor­dano et Pignatello 2, qui ait non improba­bile esse, immo tutum in praxi, posse' pa­rochum vel alium confessarium declarare,quod lex impedimenti tunc non obliget

1 1s est Giordanini, parto 2, n. 32 (edit. Bassan., 1780).•Roncagl., Universa Theol. mor., rr. 21, de Matr., qu, 5)eap.1, qu. 2 (edit. Lucens., 1730).. Jordan. Fax, Elucu-

c) Hic videtur S. Doctor jam recessisse asententia quam in Theologia morali, lz"b. 6,n. 611, probabìliorem judìcaverat, Eo magisquod in textu italico absolute dicebat «con~

fessarium debere pariter ad hoc illum obli-

atque cesset, utpote potius nociva quamutilis. Sed observa, quae, loco citato, fu­sius ibi dicuntur. .

Ha pariter d) omittenda esset correctiode restitutione facienda, si certe praevi­deatur futurum, ut poenitens, qui nuncesset in bona fide, non pareat monitioni(Lzo. VI, n. 614, V. Infertur 2).

9. - Nihìlominus excipiendi sunt se­quentes casus:

1°.Si ex ipsa ignorantia redundandumesset damnum contra bonum commune(Lto. VI, n. 615); quia tunc confessarius,cum ipse constitutus sit minister in bo­num reipublicae christianae, tenetur prae­ferre bonum publicum bono privato poe­nitentis, licet praevideat, correctionemhuic non esse profuturam.

Qua de re omnino admonendi suntprincipes, praetores, confessarii, parochìet praelati, qui proprio officio desunt;quia horum ignorantia, etiam invincibilis,semper damno erit communitati, dum fa­cili negotio alii putare possunt sibi licere,quod vident a superioribus factitari..­Et, ut docet Summus Pontifex Benedì­ctus XIV 3, eodem modo se gerere debetconfessarius cum iis qui frequentant sacra­menta, ne licitum judicetur ab aliis, quodimpune ab his exerceri animadvertitur.

Excipitur 2°. Si poenitens ìnterrogas­set; quia tune confessarius tenetur pan­dere veritatem (L/b. VI, n. 616). In eoenim casu ignorantia non esset omninoinvincibilis, prout requiritur ad hoc utomitti possit admonitio.

Excipitur 3°. Si brevi esset poenitensadmonitioni assensurus, licet in principionon acquiescat (ibid. v. Exez'pz'rmdum 3).

Quid autem faciendum sit in dubio,an eorrectio sit pro futura an nocitura:vide in Opere, tbid, v. Utrum autem.

10. - Post debitas correctiones sive mo­nitiones, confessario laborandum est ad

brationes, Iib. 9, n. 262 (edit. Venet. 1693). - 2 Consulta­tiones canon., tomo 3, consulto 33, n. 5 (edit. Venet., li36)- S Bulla Apostolica constitutio, § 20, de die 26 ]un. 1749.

gare .; in versione autem latina addidit c di­cendo in generali, etc.» Cfr. noto c ad lib. 6,n.611. .

d) «Juxta communem sententiam > , addittextus italicus.

De resti­tutione fa­cienda.

Monitioest facien­da:

Sidamnumpublicum,

Casus par­ticularesdamni pu­blici.

Monitiofacienda sipoeni t e n sinterroger.

Si breviest assensn­rus.

532 PRAXIS CONFESSARlI. CAP. I. - DB OFFICUS CONFBSSARII. - § II. 533

1 Ses•. 14, de Poenit., cap. 8. - S. Thom., infra citando - • Loc. cito

Il. - a) Seu «vitae emendatio., juxta textum italicum.

so. Poeni ..tentem dis ..ponat adabsolutio­nem.

Re. valdenecessaria.

Euro inei­tet ad ve­rum actumattritionis.

Et contri·tionis.

dz'sponendum poenitentem ad absolu#o·nem per actus veri doloris et propositi.

Quocirca monitos esse volo confessa­rios, perpaucos a) esse illos poenitentes,praesertim rudes, qui praeposito actu do­loris ad confitendum accedant.

Nonnulli confessarii putant, satis suomuneri fecisse, si dumtaxat hujusmodipoenitentes sequenti modo interrogent:Eja postulasne a Deo vent"amde omm'bushz's (quod revera non est verus actus do­loris)? An te poent"tet ex corde omm'umpeccatorum? Et nullo alio verbo interpo- ..sito, absolutionem eis elargiuntur. - To­tum ab hoc aliud est bonorum confessa­riorum institutum; hi enim in primis ela­borant, ut poenitentes (sermo est de iisqui lethalibus tenentur) verum doloremet detestationem peccatorum concipiant.

Et prius per atfrt"tùmz's actum eos prae­parant, v. gr.: Ft"lt" mi, ubi nunc esse de­beres ti-. aeternum? In inferno? Ah t"ntUo igne semper cruciandus esses! Nec#ln" ulla spes amplt"us restaret, ut te t1lt"nceripere posses I Ibi esses moraturus, abomnt'bus dereiictus, a Deo rejectus pertotam aeternitatem I Igiturne te poem"tetDeum offendz'sse, propter t"nfernum quemmeruisti?

Advertendum hìc est, non fieri actumattritionis, si quis diceret, se poeniterepeccati commissi, quia meruit infernum;sed opus habet ut dicat, se poenitere of­fendisse Deum, propterea quod meruit in­fernum.

Postea curet, ut eliciatur actus con·tri#ont's hoc modo: Ft1z' mz~ quùl egz's#?peccas# zn Deum summum et infint"tumbonum,' nullam tUzus ra#onem habuz'stt:Avertz'sU fadem tuam ab eo,. projecz'stieum post tergum tuum,. cOlztempsis# amz:ct"tiam, et gra#am ejus. Eja ergo, qut"a of­fendz's# Deum bonitatem znfinitam, nuncex toto corde te poent'tet? Detestare etodio habe super omma mala omnes hzju"nas, quzous immert"to Deum tam bonumajfecz'stt: Nonne jam promptus es mz"llt"es

IO. - a) Italicus textus habet «paucos».b) Haec utique concordar!t cum iis quae

dicebantur, lib. 6, n. 445, in prioribus editio-

mori, quam haec zn posterum commit·tere?

Notandum hic lO. quod, si poenitens,obtenta absolutìone, etsi immediate post,confiteatur aliud peccatum, ut denuo ab­solvatur, ei novus actus doloris eliciendusest, cum tunc novum fiat judicium (Lz'b. VI,n.448).

Notandum 2". esse probabile apud plu­res DD. (Lto. VI, n. 445), ad hoc ut con­fessio sit sacramentalis, debere dolore in­formari. Quare, cum aliquis confitetur,quin prius actus doloris praecesserit, nonsuffìcit (cum agatur de valore sacramenti),si terminata confessione eliciatur dolor,sed requiritur amplius, ut post doloremelicitum replicetur confessio, saltem di­cendo: me accuso de omldbus z'is quaemodo confessus sum b).

11. - Demum incumbendum est con­fessario, ut applù:et ea remedia, quae op­portuniora judicabit pro salute poenìten­tìs, imponendo eì eas satisfactiones quaemagis convenient ejus morbo, et quasprudenter judicabit illum fore exsecu­turum.

Et hoc advertatur quia, licet satisfa­ctiones debeant respondere culpae juxtaTridentinum \ - quod declarat participesalienorum peccatorum eos confessarìos,qui leoissima quaedam opera pro graois­simz's delù:tz's injungunt, - nihilominusjustis de causis potest confessarìus mi­nuere poenitentias, si nempe poenitenscompunctione vehementi affectus sit, autsi jubilaei aut indulgentiae plenariae curoreret ter.:.pus, et praesertim si infirmitatealiqua, sive corporis sive animae, labo·raret. Et denique (ut paucis me expe­diam) semper, quando prudens timorexoritur, quod ipse correspondentem cuI­pae satisfactionem non sit adimpleturus.- Ita communiter docent doctores cumS. Thoma (Lzo. VI, n. 509 et seqq.).

Non negamus, in Tridentino 2, haberiinjungendas esse satisfactiones pro modoculpae; sed scimus etiam, ibidem subjungi,

nibus. Jam autem a sexta editione (anno 1767)suam opinionem immutavit S. Doctor, sicutividere est dieto Ioco.

Confessioobliti sta­tim post ab ..solutionemrequirit no­vum dolo­remo

40. Appfi­cet remediaimponendosatisfactio­nem,

Per se,imponendapoenitentiapeccatiscondigna.

Sed inter­dum minuipotest.

Praeser a

tim ob in­firmitatempoenitentis.

Probaturex Triden·tino.

Ex Rituali.

Ex aucto­rtrate San­cti Thomae,

et aliorumtheologo­rum.

eas debere esse pro poenztentzum facul­tate salutares et conueneentes. Salutares.nimirum saluti poenitentium utiles: etconoenientes, correspondentes nempe, nonsolum eulpae, sed etiam viribus poeni­tentis. Unde fit, non esse salutares necconvenientes eas, quibus vires poeniten­tium, spectata spiritus debilitate, non suntpares; tunc enim illis essent venenumpotius quam remedium. Et in hoc sacra­mento potius intenditur vitae moderatio a)

quam omnimoda satisfactio. Idcirco Rì­tuale Romanum 1 ait, confessarlo haben­dam esse dispositionis poenitentis ratio­nem.

S. Thomas 2 dicit: Szcut ergo medicus ...non dat medicinam' ita effieacem ..., ne pro­pter debilitatem naturae majuspertculumoriatur .. ifa sacerdos, dz'vi'no inshnctumotus, non semper totam poenam quaeum'peccato debetur t'njungt"t, ne t'nfirmus...desperet, et a poenitentia totahter rece­dat. - Et alibi 8: Sicut parvus z'gnt's amultz's lt'gnt's superpositis de fadlt' ex­stt'ngut'tu1'" ita posset contingere, quodparuus affectus contrt"tzonz's t'n poenitentenuper excitatus propter grave onus sa­tt"sfacttonz~c; exstingueretur ... Et subjungit:Melt"us est, quod sacerdos poent'tentt' in·dicet, quanta poenitentia esset... inju1t­genda, et injungat m'hilominus ..., quodpoenitens tolerabt"lt'ter ferat. - Et alibi 4:Tutius est imponere mmorem debz'to quammajorem: quia metrus excusamur apudDeum propter multam mt'sert'cordiam,quam per nimt"am severitatem ..., quzatalz's defectus z'n purgatono suppleMur.

Et idem docent Gerson, Cajetanus etpraecipue S. Antoninus, qui ait (videLto. VI, n. 509 et 510), eam poeniten­tiam injungendam esse, quam judicaturpoenitens. postea verosimiliter exsecutu·rus esse, et quam lubens acceptat. Et sipoenitens potestetur, sibi tantas vires nonesse, ut debitam persolvat poenitentiam,sic S. Archiepiscopus concludit: Tunc

lOrdo ministrandi Sacr. Poenit., v. Postremo} n.18.- , Suppl. qu. 18, art. 4 (edit. Rom. 1570).- • Quodlib. S,art. 28._. Opusc.65, de Otlic. sacerd. - Ge,.son, Reg. moro(de Poenit.) n. 188 (edit. Antverp. 1706). - Cajet., Sum.,v. 5atisfactio (edit. Veneto 1611). - S. A.nton., parto 3,

quantumcumqzte delt"querit, non debet [sa­cerdos eum] dz'mz'ttere stne absolutzone,ne desperet. Cum sufficiat tunc (idem ait)imponere generalem poenitentiam, nempetotum quod boni egerit, usurpando eademverba Ritualis: Quùiquùi boni feceris etc.;quae, opera injuncta in sacramento, utdocet Angelicus 5, virtute ejusdem sacra­menti, majoris erunt valoris ad satisfa­ciendum pro peecatis.

Item addunt probabiliter doctores multi(Lzo. VI, n. 510, V. Hinc probabtliter),justam esse causam diminuendi poeniten­tiam, si judicetur poenitens hoc modomagis allici ad sacramentum. - Oh quantivalet sapiens illud eonsilium S. Thomaede Villanova 6: Fadlem unam z'njunxerz'set acriorem alteram c. consuiueris.

Expedit quoque, ut poenitens cogno­seat poenitentiam, quam mereretur. Pro­pterea potest valde prodesse, si indicenturpoenitentiae canonum poenitentialium,quarum in Libro notabiliores annotantur,Lzo. VI, n. 530.

juvabit pariter, ut dicit S. Thomas deVillanova, suadere gravìorem; posteavero solum imponere eam, quam pruden­ter judicabit a poenitente adimplendam.- Insinuat S.Franciscus Salesius 7, et idemconfirmat Rituale Parisiense (Lzo. VI,n. 510, v. Appost'te),prodesseidcirco poe­nitentem interrogare, si sibi ad ilIam poe­nitentiam sufficientes sint vires; alioquinin aliam commutetur.

]uvabit quoque aliquando, inter operasatisfactoria injuncta, imponere aliquamsatisfactionem gravem, sed non sub graviculpa (Lt'b. VI, n. 518); aut aliud opusaliunde praeceptum aut debitum (n. 513,Dub. 10).

12. - Ex hoc quod dictum est colli­gitur, quam imprudenter agant quidamconfessarii, qui poenitentibus imponuntsatisfactiones eorum viribus impares.

Quot istorum non dubitant absolvererecidivos indispositos, et eos pariter qui

tit. 17, cap. 20 (edit. Veron. 1740).-' Quodlib. 3, art. 28.­• Serm. in fer. VI post Domin. IV quadrag., n. 13, postmed. (edit. Mediol. 1770).- S. Thom. de Vill., loc. cit.­'i Avertissements aux conf., chap. 8, art. 1. - R;·tual. Pari­sien., de Sacro Poenit., init., § Ubi eum (edit. Pari•• 1701).

Minui po­test ut poe­nitens alli­ciatur ads a cramen­tum.

Quaedamquae inter..dumjuvant,

Impruden­ter impo­nunturpoe­ni tentiaeviribus im­pares.

534 PRAXIS CONFESSARII. CAP. I. - DE OFFICIIS CONFESSARII. - § II. 535

S.Philip.Ner., in eju. Vita, ap, Bolland., Acta ss ..mens, Maj., tomo6, pago 572.- 1Avertiss, aux COni.,chap, 8, art. 2.

Per se im­p o n e n d apoenitentiagravis propeccatisgravibus.

Oblituspoeni ten­tiaead nihiltenetur,

Quid. desa t isfactio­ne publica,

in proxima occasione peccandi versantur;et insipienter putant eos recuperare al, sigravìbus poenitentiis a se oneratos dimit­tunt, licet praevideant, eos illas non esseexsecuturos: v. gr. injungunt illi qui vixsemel in anno dudum confessus est, utoctavo quovis die per annum confiteatur;quindecim decades rosarii quolibet dierecitandas, mi qui ne solitus quidem fuitquinque in hebdomada recitare; discipli­nas, orationem mentalern, illi qui nec no­men unquam audivit. Et quid hinc eve­niet? Eveniet quod, licet inviti acceptentquod imponitur, ut absolutionem aucupen­tur, nihilominus postea nihil horum exse­cutioni demandant; et credendo se iterumesse in peccatum delapsos, quinimo pu­tando (praecipue rudes) nullius momentifuisse confessionem factam, quia poeniten­tiae impositae non satisfecerunt, proptereaad pristinum perdite vivendi modum re­deunt; et perterriti ob poenitentiae im­positae pondus, a confessione horrent etita pergunt in peccatis tabescere. Et hicest fructus, qui in perniciem tot misero­rum colligìtur ex hujusmodi satìsfactìonì­bus, quas convenientes vocant, sed meliusdicendae forent inconvenientissimae.

13. - Caeterum, extra casum infìrmi­tatis et compunctionis extraordinariae,non bene ageret confessarius, si pro culpisgravibus injungeret levem satisfactionem,quaeinducat levem obligationem. Etenim,licet, cum expedit, possit injungi opusquod habita ratione peccatorum sit leve,attamen semper debet imponi satisfactiogravis, quae obligat sub gravi.

Et hic oportet annotare aliqua perti­nentia ad praxim circa poenitentias ìm­ponendas.

Notandum l°. Cum poenitens oblitusfuerit poenitentiae, communis est sen­tentia (Lz"b. VI, n. 520), ad nìhilum am­plius eum teneri, nisi facile eam iterumposset a confessario qui eam imposuitcognoscere.

2°. Non potest imponi pro occultis pec­catis publica satisfactio. Tenetur autemconfessarius hanc imponere, si alia via nonpossit occurri scandalo dato, vel honori

alicujus palam detracto. Sed non est ad­stringendus poenitens ad publicam poenì­tentiam faciendam, si ipse renuit et aliomodo possit scandalum reparare, nimirumsacramenta frequentando, ecclesias visi­tando, ad aliquam congregationem se ag­gregando etc. (Lib. VI, n. 512).

3°. Aliquando potest imponi aliqua poe­nitentia sub conditione, si poenitens rein­ciderit (Lib. VI, n. 524). Sed animadver­tendum, hujusmodi poenitentias fortemul­toties felicem non habere exitum, prae­cipue si per longum tempus duraturaeerunt; quìa faciliter postea in relapsunegliguntur et peccata multiplicantur.

4°. Si unquam poenitens sibi mutaripoenitentiam ab alio confessario imposi­tam petierit; volunt multi doctores, ei r.e­petendam fore totam confessìonem huicconfessario, saltem in confuso, ut statussuae conscientiae huic notitiam praebeat.Sed multi alii etiam probabiliter dicunt(Lib. VI, n. 529, Dub. 1) hoc non essenecessarium, cum sufficiat quod conìes­sarius judicium faciat, ad hoc ut mutetpoenìtentiam, esse insufficientes poeni­tentis vires illi oneri ferendo; cum contrapossit ex ipsamet poenitentia impositaarguere materiam peccatorum, pro quibusilla injuncta erat; et ita se dirigere potesteam aut mutando, aut diminuendo. Et pro­babiliter potest id confessarius (z"bùi. z'nfine) ex se efficere, cum praevidet quodpoenitens verosirniliter poenitentiam, utantéa, negligere perget.

Atjamen confessario inferiori non estpermissum immutare poenitentiam impo­sitam a superiore pro reservatis, extracasum quo poenitens difficulter possetregredi ad superiorem, et contra, gl'aviscausa urgeret, ut poenitentia mutetur:quia tunc rationabiliter praesumitur su­perioris conniventia (dicto num. 529,Dub.2).

5°. Non potest mutari poenitentia extraconfessionem, ne ab ipso quidem confes­sario. Tantum potest hoc fieri ab illo im­mediate post datam absolutionem, et an­tequam poenitens a confessionali discedat(dicto n. 529, Dub. 3).

Aliquandoimponiturpoenitentiasub conditione.

Si petaturcommutatioab alio con­fessario,

probabili­ter non Ite­randa con­fessìo,

Regulari­ter inferiornequit com..mutare.

Poeniten­tia ne q u i tcommutariextra con­fessionem.

Poeniten..tia sit cuI..pis praete­ritis satisfa..ctoria,

Sed quae­rendamajorurìtitas,

Quaedamutiles satis­factiones.

AIiquapoenitentiaspeciatimcom m e n­data.

MonitumS, Francì­sci Sal.

Remediall"eneraliatnsinuanda:

14. - Circa satisfactiones in particu­lari imponendas, advertendum, satisfa­ctionem non solum debere esse medici­nalem, sed etiam culpis praeteritis satis­factoriam. - Regula harum requirit, utimponantur opera carnem coercentia propeccatis sensualibus, eleemosynae propeccatis avaritiae, oratio pro blasphe­miis etc. Sed considerandum, quid magisexpediat aut magis utile sit poenitenti.Quamvis autem maxime utile sit impo­nere sacramentorum frequentationem,orationem mentalem et eleemosynas, nì­hilominus praxis habet, has reddi dam­nosas iis qui aut nihil aut parum habue­runt horum usum.

Satisfactiones utiles generatim proomnibus hae solent esse, nimirum: ag­gregari ad aliquam congregationem; quo­libet vesperi (saltem ad tempus) actumdoloris elicere, et quolibet mane propo­situm renovare, dicendo cum S. PhilippoNerio: Domine, ne auferas hodie manustuas a me, ne tul prodùor e/!icz'ar; visi­tare quotidie Sanctissimum Sacramentumet imaginem quoque Mariae sanctissimae,ab eis perseverantiae gratiam postulando;recitare rosarii saltem tertiam partem, etter salutationem angelicam mane et ve­speri, dicendo: Mater mea, adjuva mehodle, ne Deo peccem. (Hanc levem poe­nitentiam ter recitandi salutationem an­gelicam cum praedicta supplicatione egoplerumque solitus fui injungere, aut sal­tem consulere iis qui ea uti non solerent).Cum cubitum iverint, dicere in lecto:Nunc mihi morandum fuisset z'n infernzz'gne" aut dicere: Veniet dies, quo mz'ltz'in hoc lecto morlendum era. Iis qui le­gere sciunt, et potissìrnum ecclesiasticis,quotidie legere aliquem librum de rebusspiritualibus agentem.

Monet autem S. Franciscus Salesius l

non esse gravandum poenitentem multisrebus, ne confundatur et terrefiat.

15. - Sermonem autem facturus de re­mediìs quae insinuari debent poeniten­tibus, dico, alia esse generalia, alia par­tz'cularla pro aliquo vitio particulari.

Generalz'a omnibus insinuanda, sunt:l°. Amor erga Deum, cum ipse ad

hunc solum finem nos creaverit. Et eu­retur pariter, ut poenitens cognoscat pa­cem interiorem qua donantur qui Deiamicitia fruuntur, et infernum quem antetempus experiuntur qui alieni sunt a Deo;addita pernicie temporali, quam secumtrahit peccatum.

2". Saepe se commendare Beatae Vìr­gini, rosarium recitando a). Se commen­dare angelo custodi et alieui sancto pe­culiari protectori.

3°. Frequentia sacramentorum; et siunquam in aliquod peccatum mortale in­ciderit, statim confiteri.

4°. Veritatum aeternarum considera­tio, et prae caeteris consideratio mortis.Et patribusfamilias insinuanda est quoti­diana mentalis oratio in communi cumfamilia, aut saltem rosarium una cumfiliis.

5°. Dei praesentia, cum urget tenta­tio, dicendo: Deus me vùlet.

6°. Quolibet vesperi conscientiam scru­tari cum animi dolore et proposito.

7°. Saecularibus, ut in aliquam congre­gationem se adscribant; et sacerdotibusoratio mentalis et gratiarum actio postMissam, et ut perlegant saltem aliquemlibellum spiritualem ante et post Missam.

16. - Remedia autem particutaria as­signabuntur pro vitiorum diversitate:v. gr. illi qui aliquem odio habuit, insì­nuetur ut quotidie commendet Deo il­lum, recitando pro ipso orationemdomi­nicalem et salutationem angelicam; etcum se turbari sentit memoria injuriaei1latae, reminiscatur contumeliarum, qui­bus ipse Deum affecit.

Illi qui in peccata turpia prolapsus est,ut otium vitet, malos socios et occasionesaufugiat; et illi qui habitum pravum perlongum tempus contraxit in hoc vitio, utnon solum vitet proximas occasiones, sedetiam quasdam remotas, quae sibi tamdebili ad resistendum facto erunt proxi­mae. Huic praecipue imponatur, ne un­quam intermittat recitare ter salutationem

Amor er­ga De?-m.

DevotioergaB. Vir­ginem.

Frequen­tia sacra..mentorum.

Meditationovissimo­rum.

CogitatioDei prae..sentìs.

Examenc o n s c ì c n..tiae.

Nomendare con..gregaticni.

Remediaparticula­ria con traodium.

Contra lu ­xurìam,

12.- a) «Eos sanare. habet textus ìtalìcus, 15. - a) «Rosarlum quovìs vespere recitando s , fert textus italicus.

536 PRAXIS CONFBSSARII. CAP. I. - DE OFFICIIS CONFESSARII. - § III. 537

t a mendamnandusindoctus.

et quoadcasus etCensurasfrequentio­reso

Confessa­rius sciatsuam juris­dictionemquoad per­sonas,

Contrab l a s p h e­miam.

Confessa­rìus Mora­lem cal1eat;

nam aISartium re­gimen ani­marum,

J

opus ma­:s:imum,

et difficil·limum.

angelicam in honorem puritatis Beatìssì­mae Virginis, mane et vesperi, repetendosemper coram ejus imagine propositumnon peccandi et supplicationem, ut sibiperseverantiam ìmpetret. Potissimum au­tem confessarius curet, ut frequenter hiccommunicet, cum Eucharistia dicatur vz:num germmans uirgmes.

Illi qui solitus fuit blasphemias pro­ferre, insinuetur ut novies vel quinquieslingua signet crucem super terram; et utquotidie, saltem semel, dicat orationemdominicalem et salutationem angelicamin honorem sanctorum, in quos exsecratusfuit; et ut quolibet mane, dum e cubitusurgit, renovet propositum patienter fe­rendi occasiones indignationis, et ter dicatB. Virgini quolibet mane: Domina mea,dona mzhz'patz"entz"am I Id non solum in­serviet, ut Maria sanctissima sibi opitu­letur, sed etiam ut in occasionibus re­periatur habitus factus dicendi eademverba. Aut assuescat dicendo: Maledt"·ctum s# peccatum meum, maledù:tus sitdaemon, etcl

Alia remedia assignabit confessariuspro sua prudentia, inspectis cìrcumstan­tiis occasionum, personarum et munium.

§ III. - Circa afficium dactoris.

17. - Labia .... sacerdotis custodientsdentiam, et légem requz"rent ex ore ejus(Malach., II, 7). Confessarlo, ut doctorisofficio rite fungatur, opus est ut benesciat legem. Qui enim eam ignorat, nonpotest alios docere.

Sed hìc advertendum est id quod scrì­bit S. Gregorlus, nempe officium dirigendianimas per viam salutis aeternae esseartem artium: Ars artzitm regime« ant"·marum. Et S. Franciscus Salesius dice­bat, officium audiendi confessiones esseomnium maximum et difficillimum.

Revera ita est: Est omnium maximum;quia est omnium scientiarum finis, quinihil aliud esse debet quam salus aeterna;estque omnium dijfidlUmum, quia lO. con­fessarli munus requìrit omnium scientia­rum, omnium officiorum atque artium

S. Gregor., Reguiae pasto liber, parto l, cap. l, ininit. (Migne, Patrol, tat., tomo 77, col. 14). - S. Franc.Saìes., cfr. Avertisi. aux conf., introd. - 1 Is est Gioy-

notitìam i 2°.quia scientia theologiae mo­ralis complectitur tot materias inter sediversas; 3°. quia in magna parte constatex tot legibus positivis et sacris canoni­bus, quorum intelligentia debet accipisecundum suam veram significationem.Praeterea quaelibet harum legum redditurdifficilis, cum, ratione circumstantiarumquae casus dissimilesefficiunt, resolutio­nes variandae sìnt,

Quìdam, qui eruditos et theologos ma­gnae notae se jactant, moralistas, quoscasuistas (nomen ignominiae apud ipsos)appellant, dedignantur ne cursim quidemlegere. Dicunt hi sufficere, ut confessionesrite excipi possint, principia generalia mo­raliscallere; illis enim posse resolvi (ajunt)omnes casus particulares.

Quis negare potest, omnes casus par­ticulares esse principiis resolvendos? Sedtotum opus et totus labor est in adaptandoad casus particulares, tam diversis cir­cumstantiis irretitos, principia hujusmodi,utque discernatur, quodnam principiorumoccurrentibus circumstantiis congruat.Nequit id fieri sine magna discussione ra­tionum, quae pro utraque parte adsunt.Et hoc est illud quod moralistae effece­runt,cum elaborarunt in explicando, qui­bus principiis multi casus particularesresolvi deberent.

Praeterea hac nostra tempestate, utdictum est, adsunt tot leges positivae, totbullae, tot decreta quae nequeunt sciri,nisi casuistae legantur, qui ea college­runt; et prout materiarum varletas postu­lat, ibi opportune illa inveniuntur; ideo­que, quo recentiores hi moralistae sunt,eo antiquis utiliores.

Justa ratione doctus auctor Istrue.per t" novelH confessori 1 affirmat, multostheologos, quanto profundiores sunt inscientiis speculativis, tanto rudiores essein scientiis moralibus; quae, ut scribit Ger­son s, omnium difficillimae sunti et nemodoctus (quantumvis sit in his versatissi­mus) est cui in dies nova non accidant. Exquo infert, nunquam confessarlo deseren­dum esse theologiae moralis studìum. ­Doctissimus Sperelli 8 parìter dicit, longe

danini, parto 1, num. 18. - !il Tr, de Oratione, part.3,in fine. - • Episcopus, parto a, cap. 14, in fine (editio Ro­mana 1670).

Quare, nonspernat mo­ralìstas,

Multumenim pro­sunt,

sicut etcasuistae,

Nec theo­logia scho­lastica suf­ficit.

errare eos confessarios, qui totos in scho­lasticae studio se applicant, aestimantes,tempus in morali frustra impendi: et po­stea nesciunt distinguere lepram a lepra;qui error (subjungit) confessarios sz"mul etpoenitentes ad aeternum znterltum trahù.

tert~~te~~: 18. - Non negamus autem, minorem~~rt~~i~~: scientiam exigi in audiendis confessioni­tia, bus simplicium et rusticorum, quam eu-

rialistarum, negotiantium, ecclesiastico­rum et similium. Minor item scientia re­quiritur, ut audiantur confessiones in op­pido, quam in civitate: et praecipue sialicubi sit tanta confessariorum inopia, utpoenitentes deberent aut per longum temopus a confessione se abstinere, aut a) alioproficisci (Lzo, VI, n. 628). Sed hoc nonsufficit ad excusandos aliquos confessa-rios qui, cursim lecta aliqua brevi summamorali, temere ad excipiendas confessìo­nes se intromittunt.

Oportet saltem, ut confessarius sciat:lO. Ad quae sua jurisdictio se extendat.- Ad vertat hic quisque, sacerdotes sae­culares et regulares alterlus ordinis nonposse audire confessiones religiosorumsine licentia suorum praelatorum; exce­ptis casibus, si iter agant, si alibi mo­rentur et socium non habeant aut aliumsacerdotem idoneum ejusdem religionis.Et tunc religiosi b) possunt absolvi abomni simplici sacerdote i cum superiorestunc, dando licentiam his subditis, ìnten­dunt eam dare juxta consuetudinem, sci­licet confitendi cuivis sacerdoti idoneo(Lzo. VI, n. 575).

Item quivis confessarius scire debetcasus et censuras reservatas, saltem eas,in quas frequentius incurri solet C); proutest excommunicatio papalis, quae est inbulla Coenae, ob haeresìm externatam,lectionem aut retentionem aut vendi­tionem librorum haereticorum, qui exprofesso de religione tractant aut conti­nent haeresim formalem. Item, quinque

(

Bulla Coenae, seu Pastoralis officii Pauli V, de dieSApri!. 1610; inBullar. Mainardi. - Clemens VIII, decr.S. C. Ep. et Reg., diei 26 Nov. 1602; ap. Bizzarri, cene-

18. - a) Hoc membrum c aut allo profìcì­sci • desìderatur in italico textu, necnon inTheologia morali, lac. cito

b) c ExceptisCapuccìnìs» addidit S. Doctor

casus papales Clementis VIII, qui sunt:Percussio enormis aut mediocris clerlcivel monachi, simonia realis aut confìden­tialis, violatio clausurae monialium admalum finem, violatio immunitatis eccle­siasticae, et duellum. Item excommunica­tiones a Pontifice Benedicto XIV emana­tae in absolventes complicem in materiaturpi (bo. VI, n. 553), et in eos qui do­cent, posse a confessario exquiri nomencomplicis, etiam per absolutionis sacra­mentalis negationem, si [poenitens] reve­lare recuset (bo. VI, n. 491); et aliaeexcommunicationes obviae, quae obser­vari possunt in tractatu de Censuris.

2°. Sciat distinguere peccata venialiaa mortalibus (saltem in suo genere) quaecommuniter occurrere solent; et de aliissaltem dubitare sciato

3°. Sciat interrogationes quas faceredebet; circumstantias peccatorum, saltemspeciem mutantes; quid constituat occa­sionem proximam; quid inducat restitu­tionis obligationem; item, qualis esse de­beat dolor et propositum; et denique re­media ad emendationem efficaciora.

Et ut brevi me expediam, affirmo, instatu damnationis esse eum confessa­rium, qui sine sufficienti scientia ad con­fessiones excipiendas se exponit. Deusipse his verbis eum reprobat: Quz"a tuscientzam repulz'stz: repellam te, ne sacer­dotzo fungarz's mz7zz' (Osee, IV, 6).

Nec excusabit eum episcopi approba­tio, si manifeste se noverit inhabilem. Ap­probatio enim non infundit scientiam ne­cessarlam, sed eam supponit. - Dico:manifeste. Quìa, qui tantum dubitaret,bene potesti immo debet quiescere in suisuperioris judicio, si saltem seduliori stu­dio se habilem reddere satagat.

At nullus confessarius intermitteredebet theologiae moralis studium; quiaex tot rebus tam diversis et inter se dis­paribus, quae ad hanc scientiam perti-

ctan., fol.17, edito 1863. - Bened.l'IV, consto Sacramen­tum Poenitentiae, diei l ]un. 1741 etApostolici muneris,diei SFebr. 1745; et bulla lJbi primum, diei 2]un.1746.

in Hom. Apost., tr.16, n. 100. Cfr. superiusnotam a ad n. 2. .

c) De censuris hodie vigentibus cfr.lib. 71n. 208, notam a.

Sciat pec­cata occur­rentia,

Pluraaliacognoscat.

Undemor·taliter pec­cat non sa­tis doctus.

Nec excu..sat episcopiapprobatio.

Nullus stu­dium depo­nato

538 PRAXIS CONFESSARIl. r.AP. I. - DE OFFICnS CONFESSARlI. - § IV. 539

Offìcium ju­~:i:'is, quidprae se te­rat.

Confessa­rius d e b e t'i n t e r d u mi n t e r r 0­g~re.

Rudes nonsunt dimf t­tendi,

sed inter­rogandì, .

nent, multa quamvis lecta, quia rariusaccidunt, temporis progressu e mentedecidunt; qua de re oportet semper fre­quenti studio eas in memoriam revocare.

§ IV. - Circa judids officiurn.

19. - Postremum confessarii officiumestjudicis,. et hoc importat, ut, sìcut judextenetur prius ratìones cognoscere, indecausae momenta discutere, et deinde sen­tentiam proferre: ita confessarius priusdebeat conscius fieri poenitentis conscien­tiae, postea ejus dispositionem inspicere, etpostea absolutionem impertire aut negare.

Et quoad primum munus, quod estpeccata poenitentis cognoscere: quamvisdebitum examinandi conscientiam sit prae­cipuum poenitentis, nihilominus, quidquidalii DD. (apud Lohner 1) dixerint, non estdubitandum, quin, si confessarius cogno­verit poenitentem non satis diligenterconscientiam suam discussisse, teneaturipse euro interrogare, prius de peccatisin quae verosimiliter incidere poterat, etpostea de eorum specie et numero, utprobatur, ex cap. Omnis utriusque sexus,de poenit., et ex Rituali Romano. Videus. VI, n. 607.

20. - Et hic multa animadvertendasunt:

l°. Perperam eos agere, qui rudes di­mittunt, ut melius se examinent. HocPater Segneri 2 vocat errorem intolerabi­lem; et jure optimo: quia hujusmodi ho­mines, quantum laborent, difficulter seexaminabunt, ut par est, et ita exacte,sicut potest ipse confessarius eos examì­nare; et contra, cum dimissi sunt, pericu­lum erit ut, exterriti difficultate se exami­nandi, a confitendo retrahantur et in pec­catis obdurescant (Lzo. VI, n. 607, v. Nota­mus, 1). -: Qua-de re confessarius debetipse ex hujusmodi poenitentibus peccataexquirere, eos interrogando secundumordinem praeceptorum, praecipue si suntfamuli, aurigae, muliones, milites, satel­lites, caupones et alii hujus generis, quivitam solent ducere aeternae salutis ne­gligentes et rerum divinarum ignorantes,procul a concionibus et ecclesiis. - Et

hoc pejor error esset, si ob defectum exa­minis dimitteret aliquem rudem, qui anteapropter ruborem aliquod peccatum reti­cuisset, quamvis repetendae essent con­fessiones multorum annorum, proptermajus periculum quod tunc subest, nempequod, si non redeat, peribit.

Advertat nihilominus confessarius, senon teneri tam minute hos interrogare.Interroget tantum de peccatìs in quaefaciliter incidere possunt, spectata eorumcondìtione et capacitate (Lib. VI, n. 607,v. Notamus, 3°). Immo cum poenitens,licet rudis, videatur sufficienter esse in­structus et diligens in confitendo peccatacum suis circumstantiis; juxta statumsuum et capacitatem (alìo enim modotenetur se examinare doctus et alio ru­dis), tunc confessarius nihil aliud teneturinterrogare (ibùi. 2).

2°. Notandum, melius esse, si confes­sarius singillatim examinet peccata sta­tim ac ea exponit poenitens, quam utdifferat examen usque ad finem; quia autfaciliter confessarius obliviscitur eorumquae audivit, aut obligandus esset poeni­tens cum suo gravi onere ad repetendaconfessa (Lzo. VI, n. 607, v. Notamus, 4).

3". Errare eos confessarios qui voluntcertum judicium facere de peccati qua­litate, an sit grave vel leve, exquirendoe rudibus istis, si pro mortali habebant,an pro veniali. Hi enim multoties respon­dent, ut casus sibi verba suggerit: et hocexperientia testamur (ut ego millies ob­servavi). Quod si confessarius paulo postiterum interroget, respondent modo totoa primo diverso.

4°. Advertendum circa numerum pec­catorum, quorum pravo habitu aliqui te­nentur: quando non potest haberi nu­merus certus, curet confessarius statumpoenitentis cognoscere , nempe vivendimodum, applicationem quam impendit adalia negotia, tempus consuetudinis cumcomplice, locum ubi potissimum moratusest; et deinde interroget de numero, in­terrogando poenitentem, quoties circiterpeccaverit in die aut in hebdomada autmense, proponens ei plures numeros,ex. gr. ter aut quater, octies vel decies,

speciatimsi de sacri­lego ag-a­turo

Ast exa­men sitmo­deratum,

. Non reji­cr a ru r Infinem.

Rudis non

~~g:~~af:sui peccati.

Consueta­dinarii ro­gentur demodo vi­vendi,

de numerocirci ter pec­catorum,

Et judi­cium fiatinconfuso.

Quid, depcccatis in­terrrìs,

ut vìdeat, cui numero potius ille adhae­reato Et si poenitens numero majori adhae­ret, optimum factu erit, si iterum inter­rogetur de numero majori,

Sed in hoc confessarius advertat neformet de numero judicium certum. Notetfrequentiam in genere, et in confuso judi­cium faciat, apprehendendo peccata, quot­quot sunt coram Deo.

Aliqui DD. dicunt, quod circa peccatainterna habituatorum, ut sunt peccataodii, delectationum pravarum et deside­riorium, sufficit plerumque interrogare detempore per quod duravit malus habitus.Sed hoc mihi omnino non satisfacit; quiapotest esse, quod aliquis magis alio sitintentus ad externa negotia, aut moreturubi sibi occurrent pauciores occasionescogitationum pravarum; alius erit magisalio animi passione allectus. Ideoque opusest interrogationes generales adhibere depropria applicatione, de loco, de animiinclinatione etc., ut formet judicium ma­joris vel minoris frequentiae actuum in­ternorum.

Segneri, il Confessore istruito, cap. 2J verso med.

20. - a) Hic addit textus italicus: « Nampraesumptio stat pro eorum validitate, ubì nul­litas non est certa>. Cfr. noto k ad lib. 2, n. 2.

Caeterum post duas vel tres interro­gationes non debet angì confessarius, siei judicium, quod facìt, videtur esse nimisconfusum j nam ex conscientiis implicatiset confusis moraliter impossibile est ma­jorem claritatem sperare.

5°. Oportet animadvertere quod, licetconfessiones generales sint utilissimae, ni­hilominus non debet confessarius essevalde rìgorosus ad efficiendum, ut confes­siones jam factae repetantur a) - Lz·b. VI,n. 505. - Unde ait Pater Segneri, nonesse obligationem repetendi confessiones,nz'si Ùl casu manifestae necessitatis ... autm'si error sù ezndens. - Neque relapsussunt certa indicia, nullas fuisse confes­siones factas, praecipue si per aliquodtempus non ceciderit, aut si, antequamcaderet, sibi aliquam vim fecerit b). Aliudtamen judicium fieri debet, si poenitensplerumque statim ceciderit, post duosnempe vel tres dies a confessione facta,quin aliquo modo tentationi obstiterit:tunc enim videtur moraliter certus do­loris ac propositi defectus.

b) Textus italicus habet: «Aut si, ante.quam caderet, aliquam notabilem resisten­tiam adhibuerit e ,

Vitenturscrupuli.

Confessionon repera­tur sine ne­cessitate.

ce-ena­r i u m prorecidìvis.

1 Instructio pract, de conìessìenìb., parto 1; cap. 3, Rit.Rom. J de Sacro Poenit., Ordo ministrandi, n.15 et 16.-§ 2, de prima oblig., v. Quaer. 1 (edit. Veneto 1736). - • n Confessore istruito, cap. 2, v. f. (edit, Veneto 1757).