iedereen heeft een talent!v r i j w i l l i g e r s c o l l e g e s

i n d e p r a k t i j k

iedereen heeft een talent!v r i j w i l l i g e r s c o l l e g e s

i n d e p r a k t i j k

4

Voorwoord 7

Wat is een Vrijwilligerscollege? 8

De opbrengsten 8

L u c a s : ‘scholing speelt belangrijke rol in emancipatie vrijwilliger’ 10

M e a | R e i n a : ‘Lear fan elkoar’ 12

Vrijwillligerscolleges aan het woord:

Hilly: ’Het draait om het verbinden van vrijwilligers’ 14

nancy: ‘De trainers komen naar ons toe’ 14

inge: ’er is zoveel knowhow aanwezig bij mensen’ 15

Jaap: ‘Weer een verbinding met de buitenwereld maken’ 15

e R n e s t i n e : ‘ik haal er enorm veel voldoening uit’ 16

t o n n y: ‘ik wil graag twee werelden bij elkaar brengen’ 18

V i n c e n t: ‘Meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties’ 20

a L p H o n s : ‘ik heb veel gehad aan de cursus grenzen bewaken’ 22

R i c H a R D : ‘De zaal hing aan mijn lippen’ 24

H e n D R i k J e : ‘Vrijwilligerswerk is voor mij net zo vanzelfsprekend als ademhalen’ 26

i b R a H i M | D a n i ë L : ‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege betrokken blijven’ 28

Meer Vrijwilligerscolleges aan het woord 30

G e R R i t: ‘Vrijwilligerswerk is de smeerolie voor de maatschappij’ 32

colofon 34

inhoudsopgave

4 5

6

als een ambassadeur in de lokale gemeente

vertegenwoordigen. op zoek gaan naar talenten

en vragen, of als vaste vrijwilliger meehelpen in de

organisatie van de trainingen en het vormgeven

van het Vrijwilligerscollege. Het kan allemaal.

in dit boek lees je de verhalen van mensen die

betrokken zijn bij één van de Vrijwilligerscolleges.

bijvoorbeeld Richard, die zijn verleden als lang durig

drugsverslaafde graag deelt met vrijwilligers die

zich inzetten voor (ex-) verslaafden, bijvoorbeeld

als maatje. en de jonge ibrahim uit Hoogezand-

sappemeer die niet aan het werk komt en zich

meldt bij het Vrijwilligerscollege om te helpen bij

de trainingen. Gaandeweg ziet hij dat jongere

vrijwilligers wel wat hulp kunnen gebruiken met de

nederlandse taal. en daar profiteert Daniël van,

voortijdig schoolverlater met een grote afstand tot

de arbeidsmarkt. een ander voorbeeld: ernestine

uit almere is zo iemand die wezenlijk bijdraagt aan

het succesvol opzetten van een Vrijwilligerscollege.

niet voor niets noemen we haar in dit boekje de

‘oren en ogen van het Vrijwilligerscollege’. als

talentscout knoopt ze alles en iedereen aan elkaar.

en zo zijn er nog talloze voorbeelden van vrijwillige

inzet en diverse talenten, waarvan we er hier maar

een paar hebben opgenomen. We hopen dat je

door de verhalen die verschillende mensen met ons

hebben gedeeld, geïnspireerd raakt om ook mee

te gaan doen en jouw talent in te zetten voor een

Vrijwilligerscollege!

Henriëtte Hulsebosch, directeur Skanfonds

september 2015

p.s. Meer informatie over het opzetten van een

Vrijwilligerscollege? Vraag ‘Leer van elkaar! Het

handboek voor het landelijk initiatief Vrijwilligers

colleges’ aan. De digitale versie van dit handboek

is binnenkort te vinden via www.skanfonds.nl.

Met trots presenteren we het inspiratieboek

‘iedereen heeft een talent. Vrijwilligerscolleges in

de praktijk’. bedoeld voor iedereen die interesse

heeft om een eigen Vrijwilligerscollege op te zetten

of iets wil betekenen voor een Vrijwilligerscollege.

als partner, bedrijf, gemeente, trainer, ambassadeur

of in de organisatie zelf.

een Vrijwilligerscollege is een innovatief concept

voor scholing van vrijwilligers door vrijwilligers.

Vanuit de gedachte Iedereen heeft een talent

worden kennis en ervaring uit de lokale gemeen-

schap ingezet om vrijwilligers beter toe te rusten

voor hun vrijwilligerswerk. anno 2015 zijn er 25

Vrijwilligerscolleges verspreid over nederland

actief.

in dit inspiratieboek lees je wat een Vrijwilligers-

college inhoudt en wat de Vrijwilligerscolleges

van het eerste uur teweeg hebben gebracht.

Verschillende coördinatoren vertellen over hun

lokale Vrijwilligerscollege. ook vertelt Lucas Meijs,

hoogleraar strategic philanthropy and Volunteering

aan de Rotterdam school of Management van de

erasmus universiteit, waarom het Vrijwilligerscollege

zo goed in deze tijd past. een tijd waarin steeds

meer vrijwilligers de taken van betaalde krachten

over moeten nemen en daar niet zomaar voor

toegerust zijn. aan het woord is ook wethouder

overmans uit uden, die bevestigt dat vooral

vrijwilligers in de zorg extra kennis en kunde nodig

hebben. Het Vrijwilligerscollege speelt daar een

belangrijke rol in.

Maar vooral vind je in dit boek voorbeelden

die laten zien hoe je mee kunt doen in een

Vrijwilligerscollege. een Vrijwilligerscollege opzetten

doe je namelijk niet alleen! Het heeft alleen kans

van slagen wanneer de gemeente, bedrijven,

vrijwilligersorganisaties, burgers en collega’s het

concept omarmen. Meedoen kan op verschillende

manieren: je kunt je kennis en vaardigheden

delen door een training of workshop te geven

aan andere vrijwilligers. of het Vrijwilligerscollege

voorwoord

6 7

8

• Het aanbod van scholing is flexibel, divers

en (meer) frequent. Daar waar er vooraf

vaak sprake was van een beperkt standaard

scholingsaanbod door betaalde beroepskrachten

van vrijwilligersorganisaties, is de frequentie van

scholing nu toegenomen. beroepskrachten geven

nog steeds trainingen en workshops, maar nu op

vrijwillige basis. De nadruk ligt echter op lokale

talenten, vrijwilligers die vanuit hun kennis en

ervaring iets te bieden hebben.

• in de Vrijwilligerscolleges wordt actief ingegaan

op behoeftes van vrijwilligers. er wordt dus zo veel

mogelijk vraaggericht gewerkt. De behoeftes liggen

vooral op inhoud van het werk, zoals bijvoorbeeld

cursussen voor het omgaan met mensen met een

beperking.

• er wordt steeds meer samengewerkt met andere

partijen, zoals bedrijven en vrijwilligersorganisaties

die het nut van het Vrijwilligerscollege zien.

• trainingen vanuit vrijwilligersorganisaties worden

nu opengesteld voor iedereen, dus ook voor vrij-

willigers, die niet aan een organisatie verbonden

zijn.

• er wordt een grotere groep vrijwilligers aan-

gesproken en de diversiteit in doelgroepen is

toegenomen. Verschillende Vrijwilligerscolleges

hebben bijvoorbeeld mensen met een beperking

en/of enige afstand tot de arbeidsmarkt als vrij-

williger betrokken. in sommige gevallen zetten

deze mensen hun ervaringsdeskundigheid ook in

als trainer.

• Het Vrijwilligerscollege draagt bij aan een betere

profilering van het vrijwilligerswerk: het zorgt voor

meer bekendheid en zichtbaarheid van de rol die

vrijwilligers vervullen binnen de samenleving.

• De Vrijwilligerscolleges bieden ruimte voor

aandacht voor en waardering van vrijwilligers.

sommige mensen die een oriëntatietraining hebben

gevolgd worden over de streep getrokken om

vrijwilligerswerk te gaan doen. Meer kennis leidt

ook tot meer zelfvertrouwen.

• Het Vrijwilligerscollege is meer dan leren alleen.

er is ruimte voor onderlinge ontmoeting en uit-

wisseling waardoor nieuwe verbanden ontstaan.

• De laagdrempeligheid van het Vrijwilligerscollege

lijkt een succesfactor te zijn in het bereiken,

activeren en inzetten van kwetsbare doelgroepen.

Het Vrijwilligerscollege activeert mensen om zelf

iets bij te dragen. Door voortdurend de vragen

te stellen ‘Wat is jouw talent?’ of ‘Wat heb je zelf

te bieden?’, vindt er talentontwikkeling plaats en

gaan cursisten soms zelf ook een training geven.

Zo ontstaat een dynamisch en interactief systeem:

uitwisseling van kennis voor en door vrijwilligers.

in Roosendaal is er aandacht voor de groep

kwetsbare mensen die vanuit de participatiewet

worden toegeleid naar vrijwilligerswerk en daar

soms nog niet aan toe zijn. Daarmee speelt het

Vrijwilligerscollege in op de participatiesamenleving

waar iedereen moet meedoen. ook de aansluiting

bij de sociale wijkteams van het Vrijwilligerscollege

Dongeradeel en Dantumadiel zorgt voor het

be reiken en activeren van nieuwe en kwetsbare

doelgroepen.

• De Vrijwilligerscolleges betrekken bij de eigen

organisatie steeds meer vrijwilligers. Dit past

helemaal in de tijdsgeest: beroepskrachten leren los

te laten en dragen taken over aan vrijwilligers. De

pioniers zien de meerwaarde van het werken met

vrijwilligers: zij zijn bijvoorbeeld gemotiveerd en

enthousiast, en willen zich graag inzetten. Zo wordt

het Vrijwilligerscollege ook steeds meer gedragen

door vrijwilligers.

de opbrengsten

een onafhankelijk team van Movisie heeft de

afgelopen tijd de eerste tien Vrijwilligerscolleges

geëvalueerd: almere, stadskanaal, Dongeradeel

en Dantumadiel, Roosendaal, Veenendaal, utrecht,

oss, Montferland, Hoogeveen en Leiden. De

vraag hierbij: wat zijn de resultaten van de nieuwe

werkwijze? Wat hebben de Vrijwilligerscolleges

opgeleverd en waar lagen de knelpunten?

na wat opstartperikelen hebben de tien pioniers

allen mooie resultaten behaald. Movisie schetst

in het rapport de belemmerende factoren,

zoals bijvoorbeeld het moment waarop de

Vrijwilligerscolleges van start gingen. Dat was begin

2013, een tijd van bezuinigingen en fusies. Verder

liepen de Vrijwilligerscolleges op de ontwikkelingen

vooruit wat betreft de werkwijze – het idee ‘durf te

vragen’ en het actief inzetten van vrijwilligers en

kennis delen. anno 2015 wordt dit breed gedragen,

maar in de opstartfase kostte het tijd om het

concept te laten landen. omdat de invulling van

de Vrijwilligerscolleges lokaal verschilt, zijn niet alle

onderstaande resultaten bij alle Vrijwilligerscolleges

even sterk naar voren gekomen. een voorbeeld

hiervan is het betrekken van nieuwe doelgroepen:

sommige Vrijwilligerscolleges hebben daar al

goede resultaten mee geboekt, bij anderen is dat

nog een aandachtspunt. Desondanks kent elke

pionier inmiddels een min of meer stabiele basis,

van waaruit gewerkt wordt en zijn er veel goede

resultaten geboekt.

samengevat:

• er worden grote aantallen vrijwilligers be-

reikt via de cursussen en trainingen van de

Vrijwilligerscolleges.

• De trainingen dragen bij aan deskundigheids-

bevordering van vrijwilligers.

wat is een vrijwilligers­college?een Vrijwilligerscollege is een innovatief concept

voor scholing, ontwikkeling en motivering van

vrijwilligers. onder invloed van maatschappelijke

ontwikkelingen wordt steeds vaker een beroep

gedaan op vrijwilligers. en deze vrijwilligers moeten

steeds vaker taken overnemen van betaalde

beroepskrachten. Dat zien we bijvoorbeeld in

de zorg. Maar dat gaat niet vanzelf, want voor

sommige taken zijn specifieke kennis, vaardigheden

en begeleiding nodig. scholing en begeleiding zijn

echter kostbaar, terwijl er steeds minder middelen

zijn.

skanfonds vond hierop een antwoord: het

Vrijwilligerscollege. samen met de Vereniging

nederlandse organisaties Vrijwilligerswerk (noV)

en Movisie ontwikkelden we een nieuwe methodiek.

Die methodiek is heel eenvoudig, want ervaring,

deskundigheid, kennis en talent liggen voor het

oprapen, binnen een gemeenschap zelf. Lokaal en

dichtbij. Je moet het alleen weten te ontdekken en

ontsluiten. Daar helpt het Vrijwilligerscollege bij.

in een Vrijwilligerscollege komen vraag en aanbod

bij elkaar: laagdrempelig, vraaggericht, op maat,

flexibel en goedkoop. Het uitgangspunt is heel

eenvoudig: iedereen heeft een talent, waarvan

anderen kunnen leren. een Vrijwilligerscollege is

een omgeving, waar vrijwilligers van elkaar leren,

waar je kennis en vaardigheden die je nodig hebt

om je vrijwilligerswerk goed (of beter), met plezier

en zelfvertrouwen te kunnen doen, ophaalt bij een

andere vrijwilliger, die deze kennis of ervaring juist

in huis heeft. en waar je tegelijkertijd een ander wat

kunt leren vanuit jouw talent. een talent waarvan je

je misschien niet eens bewust was, dat je ontdekt,

dat je verder kunt ontwikkelen en kunt inzetten voor

een ander. Zo ontstaat een lokale beweging, waarin

kennis met elkaar wordt gedeeld.

8 9

10

l u c a S‘scholing speelt belangrijke rol in emancipatie vrijwilliger’

Hoe organiseer je vrijwilligerswerk en hoe maak

je vrijwilligerswerk zinnig? Dit is een van de

belangrijke vraagstukken waar Lucas Meijs zich

mee bezighoudt. Nederland telt minstens 4

miljoen vrij willigers die zich gemiddeld 4 tot 5

uur per week ergens voor inzetten. Vrijwilligers

vind je door de hele samenleving, van de

voetbalvereniging tot buurthulp en de zorg. De

rol van de vrijwilliger is wel aan het veranderen,

in navolging van de huidige maatschappelijke

ontwikkelingen. De bottom line is dat wij meer

zelf moeten doen en gedurende langere tijd ons

zelfstandig moeten zien te redden. We zullen elkaar

dus meer moeten helpen binnen de kaders van de

zogenoemde participatiesamenleving.

in die participatiesamenleving gaat een deel van

de taken over van mensen die ervoor opgeleid zijn,

naar vrijwilligers. Daarmee wordt deskundigheid

van vrijwilligers in toenemende mate belangrijk. ‘De

benodigde kennis en deskundigheid zijn nu niet bij

elke vrijwilliger expliciet aanwezig, maar er blijkt wel

behoefte te bestaan aan ontwikkeling en scholing’,

zegt Meijs. ‘Kennis ontwikkelen en aan wezige

talenten naar boven halen bij vrij willigers, vormt

een wezenlijk onderdeel van het vrijwilligers­

werk. Het Vrijwilligerscollege sluit daar goed bij

aan.’

Vrijwilligerswerk vindt volgens Meijs plaats binnen

door mensen zelf gevoelde gemeenschappen:

buurten, een kerkgemeenschap, een kaartclub,

een voetbalvereniging. Vrijwilligers zijn onderdeel

van een emotionele gemeenschap, niet van een

geografische gemeente. Meijs: ‘Dat maakt de stap

om vrijwilliger te worden binnen een gemeenschap

natuurlijker. Gemeenschappen tappen de echte

bron van energie en verbondenheid af bij de

vrijwilliger. Het spreekt meer aan, het is leuk en ligt

dichter bij hun eigen ervaringen. Vrijwilligers kunnen

in zo’n gemeenschap veilig van binnenuit leren. De

Vrijwilligerscolleges passen hier goed in.’

Meijs vindt de Vrijwilligerscolleges een spannend

concept. ‘Het Vrijwilligerscollege kan functioneren

als knooppunt, waar meerdere gemeenschappen

en organisaties samenkomen. Die kunnen elkaar

dan vinden in de kennisagenda. Vanuit eigen

ervaring kennis delen is leerzaam. Maar voordat

vrijwilligers daarvoor van de bank komen, willen

ze vaak wel een cursus om hun deskundigheid te

vergroten: vrijwillige energie moet worden omgezet

in vrijwilligerswerk. We moeten zien dat we de

handelingsverlegenheid en onzekerheid weghalen.

Geef vrijwilligers een houvast; ik heb die bepaalde

cursus gevolgd en daarom mag ik nu dit werk doen.

Dat is heel belangrijk voor mensen die wel willen

helpen maar niet weten of ze het wel kunnen of

durven.’

Vrijwilligerscolleges zouden vrijwilligers die een

cursus volgen eigenlijk formeel ergens vrijwilliger

in moeten maken, een titel geven of in ieder geval

een certificaat, meent Meijs. Dat alles als onderdeel

van de beweging om mensen van de bank af te

krijgen. Het sluit tevens aan bij de maatschappelijke

visie dat je geleerd moet hebben voor wat je doet:

professionaliteit verwijst naar wat je kunt.

anno 2015 is ‘vrijwilliger’ volgens Meijs een

geuzentitel geworden. er wordt steeds meer van

ze gevraagd, maar hun status en deskundigheid is

onduidelijk. Vrijwilligers accepteren nu nog vaak

te veel. Ze moeten zich harder gaan opstellen. Zo

van: ik help alleen mensen uit bed tillen als ik kan

leren hoe ik dat moet doen, zonder zelf mijn rug te

veel te belasten. Hij benadrukt dat het belangrijk

en noodzakelijk is om vrijwilligers te emanciperen,

ze te leren ruimte te claimen en ze een ‘ik kan

dit wel’ gevoel te geven. Hierdoor komen ze

steviger in hun schoenen te staan en kunnen ze

hun vrijwilligerswerk beter uitvoeren. ‘Scholing

speelt een belangrijke rol in de emancipatie van

vrijwilligers. Hier ligt een mooie taak voor de

Vrijwilligerscolleges.’

Lucas Meijs is hoogleraar Strategic Philanthropy and Volunteering aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit

11

12

‘kenmerkend voor de Vrijwilligerscolleges is het

idee van leren van elkaar. Dat motto hebben

wij hier in noordoost Friesland als uitgangspunt

genomen. in de participatiemaatschappij moet

iedereen mee kunnen doen en voor al die mensen

moeten we er zijn. Daarbij gaan we in toenemende

mate uit van de eigen kracht van burgers. Wij willen

hier in Dongeradeel en Dantumadiel de vrijwilligers

in de verschillende wijken en dorpen meer met

elkaar in contact brengen. De gemeente toont zich

enthousiast, het past helemaal bij hun nieuwe visie

op vrijwilligerswerk.

er ligt dan ook een mooie taak voor het

Vrijwilligerscollege, maar de grote vraag is hoe je

het leren van elkaar in de praktijk kunt brengen in

deze gesloten noord-Friese gemeenschap. Het

allerbelangrijkste is denk ik dat het Vrijwilligers-

college zowel voor kennisdelers als cursisten heel

laagdrempelig is. Dongeradeel en Dantumadiel zijn

typische plattelandsgemeentes. De werkloosheid

ligt hoger dan het nederlands gemiddelde. De

naam Vrijwilligerscollege sloeg hier minder goed

aan, een college staat te ver van de mensen af.

Doe maar vooral gewoon, zeggen ze hier. Daarom

heb ik er voor gekozen het motto ‘Lear fan elkoar’,

hoogfries voor leer van elkaar, voorop te zetten.

Dat pakt de mensen hier veel meer heb ik gemerkt.

We helpen organisaties in onze gemeente met

vrijwilligers zoeken, waarbij er extra aandacht is

voor kwetsbare vrijwilligers en mensen die een

grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Door

hen bij vrijwilligerswerk te betrekken kun je ze

weer activeren, uit hun isolement halen. Voor-

heen hadden de Mienskipwurkers (opbouwwerkers),

onder wie mijn collega Reina, allerlei clubs en

organisaties onder hun hoede. Het veranderde

beleid in de gemeente staat dat nu niet meer

toe. alle clubjes zoals de bejaardensoos en de

klaverjasvereniging moeten zichzelf zien te redden.

Hier kunnen we goed ‘lear fan elkoar’ inzetten.

Door kennis te delen kun je andere clubs bij-

voorbeeld leren hoe ze een eigen financiële

administratie op kunnen zetten.

We werken hier vooral vraaggestuurd. Het moet

kleinschalig zijn, anders komen ze niet. Je kunt

beter bij mensen thuis een rolstoeltraining geven

dan ze ergens naar toe halen voor een cursus. Het

zelfvertrouwen onder de mensen is niet hoog. in de

praktijk betekent dit dat mensen het niet makkelijk

vinden om dingen te vragen, laat staan om aan te

geven dat ze een talent hebben en een ander iets

willen leren. Maar ze hebben wel het hart op de

goede plek.

Mijn ideale plaatje is dat onze website zo ingericht

wordt dat alle clubs, organisaties en dorpen een

stukje beheren met hun eigen vrijwilligers vacatures

en trainingen. Dat verlaagt de drempel. als mensen

anderen wat willen leren kunnen ze zich aanmelden

in een voor hen vertrouwde omgeving. Dat geldt

natuurlijk ook als ze zelf iets willen leren of ergens

hulp bij nodig hebben. Zo komen vraag en aanbod

op een mooie manier tot stand. als dat loopt kun

je tussen de verschillende verenigingen en dorpen

kennis uit gaan wisselen. Dat alles onder de paraplu

‘Lear fan elkoar’.

‘Lear fan elkoar’ is het motto waarmee Mea Groenendaal, coördinator Vrijwilligers­college Dongeradeel en Dantumadiel, samen met collega Reina Hes het Vrijwilligerscollege gestalte geeft.

‘lear fan elkoar’m e a | r e i N a

13

14

i N g e V e g t e r , coördinator Vrijwilligerscollege Hoogezand-Sappemeer

‘Wat is er mooier dan vrijwillig kennis te delen? Je geeft iemand daarbij het gevoel: hij doet dit niet voor

geld maar vindt het echt leuk om mij iets bij te brengen.’ aan het woord is inge, nu actief in Hoogezand-

sappemeer, en eerder ook nauw betrokken bij het opzetten en vormgeven van het Vrijwilligerscollege

Hoogeveen. in Hoogeveen bestaat het Vrijwilligerscollege al wat langer; Hoogezand-sappemeer ging

begin 2015 van start. ‘Het Vrijwilligerscollege is echt iets voor mij, ik vind het heel leuk om te doen. er is zoveel knowhow aanwezig bij mensen, vaak veel meer dan ze zelf beseffen.

als wij die kennis boven water kunnen halen en zorgen dat die wordt doorgegeven is dat fantastisch. Het

Vrijwilligerscollege kan goede randvoorwaarden scheppen zodat vrijwilligers hun talenten kunnen ontplooien

en delen. Voor de maatschappij is het belangrijk dat we vrijwilligers sterk houden en ondersteunen.’

Ze heeft al veel trainingen georganiseerd voor beide Vrijwilligerscolleges. trainers vinden lukt goed,

maar het werven van cursisten gebeurt met wisselend succes. ‘Je moet ook duidelijk zijn over de inhoud

van de training. Zo hadden we een cursus over grensoverschrijdend gedrag. Dat sloeg totaal niet aan.

Mensen begrepen de titel helemaal verkeerd. een leerpunt voor de toekomst: dat hadden we beter

moeten omschrijven’, vertelt inge. ‘De trainingen Fondsenwerving en omgaan met dementie zaten weer wel helemaal vol. Maar we kunnen nog veel meer doen. alle

vrijwilligers moeten zich aangesproken voelen, ook de jongeren en allochtonen. Dat is niet gemakkelijk,

maar bij Vrijwilligerscollege Hoogezand-sappemeer hebben we nu een mooi initiatief van ibrahim, een

jonge vrijwilliger van turkse komaf. Hij kan geen betaald werk vinden en is zelf hier naar toe gekomen om

vrijwilligerswerk te doen. inmiddels heeft hij de eerste training voor jonge vrijwilligers georganiseerd. Door

zijn leeftijd, 23 jaar, staat hij dicht bij deze doelgroep.’

H i l ly g e l e i j N S e , coördinator Vrijwilligerscollege Leiden

Het Vrijwilligerscollege Leiden was een van de eerste Vrijwilligerscolleges die goed op stoom kwamen. Dat

is voor een belangrijk deel te danken aan Hilly, de drijvende kracht erachter. Hilly heeft er bij de opbouw van

het Vrijwilligerscollege bewust voor gekozen om jongeren bij het Vrijwilligerscollege te betrekken. Dat lukt

goed. ‘Zolang ze maar niet het gevoel hebben dat ze ergens aan vast zitten, willen ze wel.’ Maar niet alleen

jongeren zetten zich in Leiden in voor het Vrijwilligerscollege; trainers en cursisten zijn er van jong tot oud.

Hilly hoeft niet naar ze te zoeken, ze melden zich in groten getale zelf aan. ‘Het is een luxe, maar ik kan nu

niet eens iedereen meteen inzetten’, zegt Hilly. Zij kiest daarom in eerste instantie voor mensen die meerdere

trainingen willen geven voor langere tijd. een aantal trainers heeft inmiddels ook een train-de trainer-

workshop gevolgd, zodat zij beter in staat zijn om hun kennis over te brengen. Dat is zeker belangrijk voor

mensen die voor het eerst voor de klas staan.

De eerste workshops op het gebied van communicatie liepen meteen heel goed. ‘Van social Media tot strategische communicatie, alle trainingen waren een groot succes. Maar

Hilly ziet ook de vraag naar verdieping. ‘Zowel trainers als cursisten ontwikkelen zich en willen meer. Dat is

mooi om te zien. Met ons ruime aanbod van trainers moeten we daarom ook oog houden voor de vraagkant:

waar is behoefte aan, wat willen mensen leren en weer doorgeven aan kennis.’

Hilly ziet het doorgeven van kennis als onderdeel van de professionalisering van het vrijwilligerswerk.

‘bovendien zorgt kennisdelen voor verbinding tussen vrijwilligers, dat is enorm belangrijk.’

trainers van het Vrijwilligerscollege moeten goed begeleid worden, vindt Hilly. ‘ik zie het als mijn taak

iedereen goed te ondersteunen en ik wil tegelijkertijd de kwaliteit van de trainingen borgen. Dan slaagt het

Vrijwilligerscollege in haar opzet.’

N a N c y P e P e r ­ K a S a N , coördinator Vrijwilligerscollege almere

‘Vrijwillige trainers bieden zich hier zelf aan’, vertelt nancy enthousiast. ‘Ze bellen hier

naar toe en leggen uit wat ze te bieden hebben en of dat misschien aansluit bij de behoeften van andere

vrijwilligers. Dat is hartstikke mooi.’

Dat is te danken aan de aandacht die nancy vanaf het begin heeft gevraagd voor het almeerse Vrijwilligers-

college. Zowel bij de wethouder, waar ze een goede relatie mee heeft, als bij de almeerse burgers zélf. Door

herhaaldelijk en consequent te communiceren over het Vrijwilligerscollege, bijvoorbeeld in de lokale krant,

kwam het al snel op het netvlies te staan.

aan nancy de uitdaging om vraag en aanbod bij elkaar te brengen en dat lukt haar wonderwel goed. Vooral

de cursussen Fondsenwerving en crowdfunding zijn erg populair. ‘Die trainingen trekken veel mensen, de

groepen zitten helemaal vol.’ Maar zegt nancy eerlijk: ‘het is nooit helemaal goed in te schatten of een

training aanslaat of niet. Zo heeft zich voor een cursus schrijven van seo teksten (teksten voor de website)

nog niemand gemeld, terwijl uit de behoeftepeiling bleek dat er wel vraag naar is.’

De behoefte om kennis en talenten te delen tussen vrijwilligers bestaat al langer in almere. er is in

de gemeente ook een Vrijwilligersacademie, waar beroepskrachten trainingen geven aan vrijwilligers.

‘We werken samen en hebben hierdoor al kennis van scholing van vrijwilligers. ook hebben we de behoeften van vrijwilligers in almere op scholingsvlak goed in kaart gebracht. Het Vrijwilligerscollege hebben we hierdoor snel van de grond gekregen. en alle

deskundigheidsbevordering, ook in de context van de Vrijwilligersacademie, wordt nu steeds meer door

vrijwilligers verzorgd. Voor en door vrijwilligers, dat is de toekomst!’, besluit zij.

j a a P B o e r , coördinator Vrijwilligerscollege stadskanaal

‘Het Vrijwilligerscollege in stadskanaal is goed van de grond gekomen. naast allerlei trainingen hebben

we hier ook het wekelijkse vrijwilligerscollegecafé. iedere dinsdagmiddag nodigen wij vrijwilligers uit die

iets vertellen, bijvoorbeeld over het voeren van een boekhouding of hoe je omgaat met jongeren met

gedragsproblemen. Het is een soort voorportaal en geeft ons de mogelijkheid om de interesses te peilen.

bij voldoende belangstelling organiseren we dan een training over dit onderwerp. Dat is ook onze missie,

wij halen de vraag op en passen het aanbod van het Vrijwilligerscollege daarop aan. in deze gemeente is extra aandacht voor kwetsbare mensen. Het Vrijwilligerscollege richt zich onder meer op

de zogenaamde Wet Werk en bijstand trede 2 groep, die nog niet direct bemiddelbaar is naar arbeid. Wij proberen vanuit het vrijwilligerswerk voor deze groep weer een verbinding met de buitenwereld te maken. Deze mensen hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt

en kampen vaak met fysieke of sociale problemen. uit onderzoek van de Hanzehogeschool blijkt dat

veel vrijwilligersorganisaties positief staan tegenover het inzetten van kwetsbare vrijwilligers, maar dat de

begeleiding vaak een knelpunt vormt, omdat die tijdrovend is.

Wij hebben daarom de training ‘ontdek je talent’ opgezet. Daar helpen we deze kwetsbare mensen hun

eigen talenten te ontdekken en kijken we samen of ze die als vrijwilliger in kunnen zetten. Zo komen ze

erachter wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. in het begin was het best lastig de training vol te krijgen,

nu is er een wachtlijst.

De eerste successen zijn er. Zoals de man uit onstwedde die zich dankzij de talententraining nu samen met

een groepje heeft ontfermd over het zwerfvuil in zijn dorp en daar zelfs voorlichting over geeft op scholen. of

de man uit het asielzoekerscentrum die graag wat omhanden wil hebben. Hij is opgeleid in de autotechniek

en helpt nu vrijwillig bij de technieklessen op een school voor speciaal onderwijs. Dat is mooi om te zien.´

1214 15

16

‘in mijn netwerk en mijn vrijwilligerswerk ben ik

voortdurend op zoek naar talent. Zo kom ik als

netwerkcoach voor mensen die in een isolement

zitten vaak ook weer mensen tegen die hun kennis

vrijwillig willen delen en zich in willen zetten voor

het Vrijwilligerscollege. als talentscout zag ik

ook meteen een link met kwaliteit. Die is ook

bij trainingen door vrijwilligers voor vrijwilligers

heel belangrijk. Daar valt of staat het succes

van een training mee en dus ook dat van het

Vrijwilligerscollege. ik heb de coördinator nancy,

gevraagd of ik trainingen mocht gaan bijwonen als

toehoorder. Gewoon kijken en luisteren. De trainers

van de cursussen die ik tot nu heb bijgewoond

zijn er heel blij mee. Ze willen graag feedback. Ze

hebben nog geen goed beeld over hoe ze het

nu doen, of dat wat ze vertellen overkomt en of

cursisten het begrijpen en er daadwerkelijk iets

van leren.

ik kijk naar opbouw, inhoud en verzorging van de

cursussen, evalueer dat en doe schriftelijk verslag

aan de trainers. als ik kritiek heb, breng ik die

opbouwend. soms is een training bijvoorbeeld te

lang, dan kun je de training beter opknippen. of

een pauze inlassen. Het gaat erom dat trainers er

van leren, dat het hen sterkt en meer vertrouwen

geeft voor toekomstige trainingen. en natuurlijk

dat de kwaliteit van de trainingen zélf verder

verbetert.

Zo kwam ik ook bij Dress for succes terecht, een

vrijwilligersorganisatie waar het Vrijwilligerscollege

almere mee samenwerkt. Zodra ik binnenstapte

overviel mij het gevoel dat er daar iets moois

gebeurde. Dress for succes helpt mensen met een

uitkering aan passende kleding om te solliciteren.

Zo kunnen ze een goede eerste indruk maken

bij een sollicitatiegesprek. De metamorfose die

sommige werkzoekenden hier ondergaan is

prachtig om te zien. Zelf heb ik hier vanuit het

Vrijwilligerscollege een training Make-up en

kleuranalyse geobserveerd. De training zat goed in

elkaar en de cursisten waren enthousiast.

een andere training die ik bijwoonde was ‘De

kracht van nLp’, een driedelige training over

denkpatronen en hoe je daar beter mee om kunt

gaan. een goed georganiseerd geheel, met veel

interactie, die ook goed werd ontvangen door de

cursisten.

Momenteel ben ik vanuit het Vrijwilligerscollege

bezig om de samenwerking vorm te geven

met zorginstelling kwintes, die zorg biedt aan

mensen met een psychische kwetsbaarheid.

binnenkort gaan cliënten van kwintes aan vrij-

willigers een voorlichting geven. Zij laten als

ervaringsdeskundige zien hoe het is om een

psychische kwetsbaarheid te hebben en waar

ze in het dagelijks leven mee te maken krijgen.

Voor vrijwilligers is het goed om te weten wat wel

en niet te doen als zij komen helpen. Dat is de

kracht van het Vrijwilligerscollege.

ik beweeg me op verschillende terreinen van het

vrijwilligerswerk, maar kijk ook naar betaalde banen.

Liever zou ik mij nog breder in willen zetten als

vrijwilliger. ik haal er enorm veel voldoening uit.’

Ernestine van der Griendt is als talentscout de oren en ogen van het Vrijwilligers­college Almere

e r N e S t i N e‘ik haal er enorm veel voldoening uit’

17

18

‘Vijftien jaar geleden kwam ik noodgedwong en in

een rolstoel terecht. in mijn jeugd ben ik getroffen

door kinderpolio en jarenlang heb ik mijn polsen

overbelast door met krukken te lopen. in 2000

werd ik voor de keuze gesteld: of nu vrijwillig in

een rolstoel met volledig gebruik van mijn polsen

of nog een paar jaar op krukken en daarna in

een rolstoel. alleen dan volledig afhankelijk van

anderen, omdat ik dan mijn armen ook niet meer

zou kunnen gebruiken. Hoewel niet makkelijk, was

de keuze toch vrij snel gemaakt. Met als gevolg dat

ik nu volledig onafhankelijk door het leven race. Dat

ging overigens niet vanzelf. toen ik in de rolstoel

terecht kwam, was ik een onbeschreven blad. ik

had er hooguit na een operatie eens in gezeten.

Voor mij stond voorop dat ik zelfstandig zou blijven.

na een intensieve rolstoeltraining lukte dat al

aardig. Daarnaast heb ik ervaring opgedaan als

testpiloot voor een rolstoelfabrikant. Dat heeft mijn

bedrevenheid in het rijden nog een flinke boost

gegeven.

Vandaag geef ik een praktijktraining Rolstoelrij den

samen met anouska, docent ergothera pie aan

de Hogeschool arnhem nij megen. Voordat we

zelf gaan oefenen vertelt anouska eerst over de

do’s en dont’s van het rolstoelrijden. Waar let je

op, wat moet je vooral wel en wat zeker niet doen.

Veiligheid staat daarbij voorop. Voor de persoon

in de rolstoel, maar ook voor de begeleider. Het

is belangrijk dat je als rolstoel-duwer goed weet

hoe je fysiek je krachten het beste kunt gebruiken

en verdelen. anouska vertelt ook over de manier

waarop je als begeleider het beste communiceert

met degene in de rolstoel. Dat kan nog behoorlijk

lastig zijn. Je moet zo weinig mogelijk van achteren

praten. Dat hoort iemand niet. beter is het om de

rolstoel even stil te zetten.

De cursisten, allemaal dames deze keer, hebben

een hoop vragen voor mij. Ze zitten hier om

verschillende redenen, maar onzekerheid is de

gemeenschappelijke deler. De een heeft een keer

bijna haar moeder uit een rolstoel laten vallen en

durft sindsdien haar hulpbehoevende buurvrouw

niet meer rond te rijden in de rolstoel. Zij wil

graag haar zelfvertrouwen terug. ook de andere

dames willen door praktijkervaring wat zekerder

worden.

esther heeft ervaring opgedaan toen haar vader

plotseling in een rolstoel terecht kwam. toch wil ze

vandaag graag nog meer tips en trucs horen van

ons. esther is vrijwilliger bij burenhulp. Daar krijgt

ze regelmatig de vraag om mensen met dementie

ergens naar toe te brengen in de rolstoel. Ze wil

graag dat ook die mensen zich veilig voelen en

dat ze goed zitten. om vrijwilligers als esther te

helpen heb ik mij uit eigen beweging aangemeld

bij het Vrijwilligerscollege en gevraagd of ik als

ervaringsdeskundige mee kon komen trainen. ik wil

graag twee werelden bij elkaar brengen. ook is het

fijn om andere vrijwilligers van dienst te kunnen zijn.

ik zie ook nu weer dat de cursisten zich een stuk

zekerder voelen met mijn adviezen. iedere training

heeft voor mij zelf ook weer leermomenten door

de vragen van cursisten. Zo leren we van elkaar.

ik denk nu al na over vervolgtrainingen, waarbij

ik aan sommige aspecten van het rolstoelrijden

meer aandacht wil besteden. nu ik met vervroegd

pensioen ben, heb ik graag iets om handen. ik ben

niet iemand om stil te zitten.’

t o N N y ‘Jullie mogen mij alle kanten opduwen, links, rechts, achterste voren, stoepje af, stoepje op.’ Tonny Gerritsen is ervaringsdeskundige trainer bij Vrijwilligerscollege Montferland.

‘ik wil graag twee werelden bij elkaar brengen’

19

20

V i N c e N t ‘Wij zijn met het Vrijwilligerscollege in contact

gekomen omdat we het vrijwilligersportaal hebben

gerealiseerd (www.vrijwilligershoogeveen.nl).

Door dit goede contact werd een plaatselijke

voetbalclub naar ons doorverwezen. Leden van

het jeugdteam hadden via social media blootfoto’s

de wereld in gestuurd en daar was de club op

zijn zachtst gezegd niet zo blij mee. De betrokken

clubvrijwilligers wilden graag weten hoe ze social

media wel effectief in konden zetten en hoe ze

misbruik in de toekomst konden voorkomen.

Daar wilde ik wel tijd voor vrijmaken. ik vind het

heel belangrijk om vrijwillig wat terug te doen

voor de omgeving waarin je woont en werkt. Dat

heb ik ook van huis uit meegekregen. Mijn ouders

zijn actief in het verenigingsleven en de kerk. Je

hebt je eigen wereld waarin je dagelijks leeft, maar

ook de vrijwilligerswereld en die ziet er weer heel

anders uit. Goed om die twee te combineren en het

liefst te integreren. Je leeft van je omgeving en je

moet de omgeving laten leven, is mijn motto.

De voetbalclub die bij het Vrijwilligerscollege

aanklopte, is niet de enige vereniging die het

lastig vindt hoe social media effectief in te zetten.

bijvoorbeeld om nieuwe vrijwilligers aan te trekken,

bestaande vrijwilligers op de hoogte te houden van

het reilen en zeilen van de club of voor sponsoring.

Daarom heb ik een cursus ontwikkeld over de rol

die social media kan spelen binnen een vereniging.

er waren dertig deelnemers aan de cursus, die

niet alleen meer wilden weten over social media,

maar die kennis ook weer door wilden geven

binnen hun eigen vereniging. De groep was heel

divers, van vrijwillige vertegenwoordigers van de

Hersenstichting, natuurmonumenten, de speel-

o-theek tot een muziekfestival dat op vrijwilligers

drijft. Daarnaast zaten er veel mensen van een

sportvereniging in de zaal.

bij zo’n grote groep vond ik het van te voren nog

wel lastig om het niveau te bepalen van de cursus.

Maar uit de evaluatie, die het Vrijwilligerscollege

na afloop heeft gehouden, bleek dat ik daar wel in

geslaagd was. Zonder uitzondering was iedereen

positief, ze hadden er allemaal wel wat aan gehad.

bovendien gaf een aantal mensen aan dat ze met

hele andere ogen naar social media waren gaan

kijken. tijdens de avond zelf heb ik ze in groepjes

van vijf à zes aan tafeltjes neergezet en een

communicatieplan laten maken. Daarin moesten

ze schrijven wat ze met social media wilden

bereiken voor hun vereniging. er kwamen hele

leuke inspirerende plannen uit omdat er ervaringen

werden uitgewisseld en er van buiten de eigen

vereniging naar gekeken werd.

Veel organisaties doen maar wat op het gebied

van social media. Ze hebben geen doel, geen

stip op de horizon wat ze ermee willen bereiken.

ook sturen ze zelf wel berichtjes uit, maar doen

vaak niets met binnenkomende reacties. Daarom

heb ik vooral veel praktische tips gegeven, want

je kunt als vereniging met vrijwilligers echt je

voordeel doen met social media. Zo kan het ertoe

bijdragen dat je organisatie transparanter wordt en

andere vrijwilligers en sponsoren je beter weten te

vinden. eind september ga ik een nieuwe groep

inwijden in de succesfactoren van effectief gebruik

van social media en waarschijnlijk ook voor het

Vrijwilligerscollege Hoogezand eenzelfde training

geven.

Wat ik jammer vind is dat er nog weinig

kruisbestuiving plaatsvindt tussen het bedrijfsleven

en verenigingen. De aanwezige kennis bij

het bedrijfsleven wordt te weinig benut door

organisaties die op vrijwilligers drijven. Dat komt

voor een belangrijk deel doordat de zichtbaarheid

van veel van deze organisaties gering is. Het

bedrijfsleven weet ze niet te vinden, en kent

daardoor de behoeftes niet die er leven. Het is

mooi dat het Vrijwilligerscollege hierin een

bemiddelende rol speelt.’

‘Meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties’

Vincent Kleine is mede­eigenaar van internetbureau VisualMedia en trainer bij Vrijwilligerscollege Hoogeveen.

21

22

a l P H o N SMeer dan dertig jaar heb ik in de professionele

geluidstechniek gezeten en heb voor dat werk veel

gereisd in europa en het Midden-oosten. ik hield

mij als elektronicus bezig met het ontwerpen en

bouwen van omroepinstallaties voor vliegvelden,

hotels en voetbalstadions. een enorm leuke,

maar drukke baan. Zes jaar geleden ben ik helaas

door omstandigheden mijn werk kwijtgeraakt en

ben ik op zoek gegaan naar een andere zinvolle

tijdsbesteding. Zo ben ik via LeVgroep, een brede

welzijnsinstelling in de regio Helmond, taalmaatje

geworden. ik heb iets met taal, ik haal elke dag

de spelfouten uit de krant. Door mijn werk in het

buitenland spreek ik ook wel wat andere talen. niet

allemaal vloeiend, maar ik kan mij verstaanbaar

maken.

inmiddels coördineer ik het taalmaatjesproject en

organiseer ik tweemaandelijkse bijeenkomsten waar

de taalmaatjes ervaringen kunnen uitwisselen. om

mijn vrijwilligerswerk goed te kunnen doen ben ik

cursussen gaan volgen bij het Vrijwilligerscollege.

na dertig jaar in het bedrijfsleven was de over-

gang naar het vrijwilligerswerk groot. Mijn zakelijke

contacten waren niet te vergelijken met de con-

tacten die je als taalmaatje hebt bij de mensen

thuis. Daarom heb ik eerst een intro ductiecursus

voor vrijwilligerswerk gevolgd. Wat houdt vrij-

willigerswerk in, waar loop je tegen aan en hoe is

het vrijwilligerswerk in Helmond georganiseerd?

Daar heb ik veel aan gehad. als taalmaatje

merkte ik daarnaast al snel dat ik niet alleen

als leraar nederlands werd beschouwd, maar

ook als vertrouwenspersoon. binnen de kortste

keren word je ingewijd in financiële perikelen,

scheidingsdrama’s of opvoedproblemen.

om beter mijn grenzen te leren bepalen heb ik

vervolgens de cursus afstand en nabijheid gedaan,

waarin centraal stond hoe je je eigen grenzen

bepaalt en bewaakt. naast een stukje theorie

hebben we ook rollenspellen gedaan om te leren

aangeven hoe dichtbij je mensen laat komen.

Wederom was deze cursus heel zinvol. ik ben een

mensenmens en vind het moeilijk om afstand te

houden. Langzaam leer ik dingen te signaleren

en door te geven aan andere gespecialiseerde

vrijwilligers of professionals. Je kunt niet alles zelf

oplossen.

De training Fondsenwerving heb ik bijgewoond

omdat het team taalmaatjes best veel spullen

nodig heeft, zoals pennen, schriften en leesboeken.

een echte eyeopener bij deze cursus was dat

fondsenwerving niet alleen om geld draait, maar

dat je ook fondsen in natura kunt werven. Dat

ben ik meteen in de praktijk gaan brengen bij de

plaatselijke bibliotheek. Daarmee hebben we nu

een deal dat wij alle afgedankte boeken krijgen.

De cursus werd gegeven door een professional die

goed in de materie zat en ons veel kon vertellen

over de ins en outs van fondsenwerving. eind

van dit jaar wil ik de training Vrijwilligers Werven

gaan volgen. er is hier in Helmond een chronisch

tekort aan vrijwilligers en daarom wil ik leren

hoe ik mensen enthousiast kan maken voor het

taalmaatjesproject.

Het aanbod van trainingen bij het Vrijwilligers-

college vind ik heel divers. Wel zou het mooi

zijn als sommige trainingen wat vaker per jaar

worden aangeboden. en misschien kan er een

cursus Leidinggeven aan vrijwilligers worden

georganiseerd. ik heb wel leiding gegeven in mijn

werk, maar dat is een hele andere tak van sport. Je

kunt bij vrijwilligers niets afdwingen, ze doen alles

belangeloos. ook ben ik soms bang mensen te veel

te belasten. Daar zou ik wel wat handvatten voor

willen. Vrijwilligerswerk is heel mooi om te doen,

het heeft mij verrijkt.’

´ik heb veel gehad aan de cursus grenzen bewaken´

Alphons de Visscher is vervroegd met pensioen en zet zich als vrijwilliger in voor het taalmaatjes project in Helmond. Om dit goed te kunnen doen volgt hij cur­sussen bij het Vrijwilligerscollege.

23

24

‘De eerste keer dat ik een heroïnetrip nam belandde

ik met een roze bril op een roze wolk onder een

glazen stolp. alle ellende en verdriet van thuis ketste

af op het glas, het kwam niet binnen, ik voelde het

niet meer. Voor het moment was die vlucht fijn, maar

zes weken later was ik lichamelijk verslaafd en dat zou

ik twintig jaar blijven.

natuurlijk heb ik spijt dat ik er ooit aan ben be-

gonnen. Je kunt er allerlei redenen voor aandragen,

van een gewelddadige eenzame jeugd tot een

genetisch bepaalde verslavingsgevoeligheid, maar

je doet het zelf en als je eenmaal voor de bijl gaat

ben je verloren. Daarom wil ik mijn verhaal graag

vertellen en mijn ervaringen doorgeven, zoals nu

voor het Vrijwilligerscollege. Zodat mensen beter

begrijpen wat het betekent om verslaafd te zijn en dit

inzicht kunnen gebruiken voor hun vrijwilligerswerk.

ik ben op de kop af zes jaar clean. Mijn leven

staat weer op de rails met een fijn huisje en leuk

vrijwilligerswerk. er bestaat nu zelfs interesse voor

de schilderijen die ik maak van beroemde pop-

sterren. Maar afgezien van mijn twee papegaaien

ben ik wel alleen. na twintig jaar stelen en bedriegen

staan er weinig deuren meer voor je open. ook zit

ik in de schuldsanering. ik zal nooit meer de oude

worden, ben vergeetachtig en raak snel de draad

kwijt in gesprekken. Mijn arts maakte de volgende

vergelijking: “Richard, je hebt twintig jaar lang met

een hamer op je eigen hoofd staan slaan, de effecten

daarvan zijn blijvend.”

Van origine ben ik kok en dat vak ben ik, eenmaal

clean, weer gaan uitoefenen als vrijwilliger bij

een zorghotel en later bij een opvang voor

demente bejaarden. Zo kwam ik ook in contact

met het Vrijwilligerscollege, dat op zoek was naar

ervaringsdeskundige trainers. ik heb meteen

gereageerd en al snel bleek dat ze wel ‘een

oude ex-junk’ konden gebruiken. er is nu één

voorlichtingsavond geweest en de volgende staat

al gepland. Daar vertel ik mijn verhaal. niet alleen

over mijn leven als junk, maar ook over mijn

jeugd. Die was verschrikkelijk onveilig. ik werd

dagelijks door mijn vader geslagen en ook mentaal

mishandeld. Mijn moeder probeerde mij zo goed

mogelijk te beschermen, maar ze was niet sterk

genoeg. toen zij kanker kreeg op mijn dertiende

viel ook die buffer weg. Dat ik mijn toevlucht zocht

in de drugs was niet helemaal onbegrijpelijk.

ik zwierf door nederland en verbleef in

opvanghuizen of op straat. ook zat ik in de

gevangenis. ik had een paar honderd euro per

dag nodig voor mijn verslaving, dus pleegde ik

veel winkeldiefstallen en reed altijd zwart. Je wordt

heel inventief als junk. alles is geoorloofd, zolang

je maar aan geld komt voor je dagelijkse dosis.

na een paar vruchteloze afkickpogingen is het pas

echt gelukt in een kliniek in Wolfheze. ik bleek ptss

(post traumatisch stress syndroom) te hebben. De

opluchting was zo groot. Het enige wat ik dacht

was: eindelijk, eindelijk, eindelijk.

De zaal hing aan mijn lippen tijdens de voorlichting.

er waren ondermeer een vrijwillige jongerencoach

van een Roc, die veel met blowende leerlingen te

maken heeft, en andere vrijwilligers die werken met

(ex-)verslaafden. er was ook een dame die al maatje

is van een verslaafde. Ze stelde voor eens koffie

te gaan drinken. intussen hebben we een keer

samen een frietje gegeten, heel gezellig. ook mijn

buurman was bij de voorlichting, een amerikaanse

hoogleraar. na afloop zei hij: “Richard, je had de

touwtjes volledig in handen, ik kan nog wat van

jou leren”. ‘een prachtig compliment.’

Na twintig jaar heroïne en cocaïne gebruik is Richard Schaftenaar nu zes jaar clean. Hij geeft als ervaringsdeskundige voor het Vrijwilligerscollege Nijmegen voorlichting over drugsverslaving.

r i c H a r D‘de zaal hing aan mijn lippen’

25

26

‘toen ik met mijn man trouwde, hebben we het

er uitgebreid over gehad. al snel waren we het er

over eens dat één van ons het geld binnen zou

brengen en de ander zich nuttig zou maken voor

de maatschappij. Dat ben ik dus geworden, hoewel

mijn man naast zijn betaalde baan ook nog veel

vrijwilligerswerk doet.

als er op mij een beroep wordt gedaan vind ik

dat vanzelfsprekend, het is voor mij hetzelfde als

ademhalen. ik ben vrijwilliger voor de streekomroep,

het cultureel centrum hier in Veenwoude, het

vrijwilligerssteunpunt en nu dus ook voor het

Vrijwilligerscollege. ‘Lear fan elkoar’ is een heel

mooi project. er is zo vreselijk veel kennis, maar

er wordt nauwelijks iets mee gedaan. Hoeveel

kennis zit er alleen al niet bij gepensioneerden? Het

vraagt wel een andere manier van denken en mensen

moeten omschakelen. Het hebben van kennis is wat

anders dan het overbrengen van kennis. Maar ik

zie om mij heen dat eeuwige vrijheid snel verveelt

bij gepensioneerden die altijd met passie hebben

gewerkt. Voor hen biedt het Vrijwilligerscollege een

mooi podium om aan de slag te gaan.

Het is daarbij ook belangrijk dat we elkaar als

vrijwilliger de weg wijzen en elkaar laten zien hoe

inspirerend en leuk het delen van kennis met andere

vrijwilligers kan zijn. ik heb als spreekstalmeester

meegewerkt aan de beursvloer, een initiatief van

het Vrijwilligerscollege. De beursvloer is een plek

waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en vraag

en aanbod van kennis bij elkaar kunnen komen. Het

gaat in deze streek, zo blijkt, tot nu toe om ruilen

met gesloten beurzen. een lokaal bedrijf zaait het

gras van de plaatselijke voetbalvereniging opnieuw

in en krijgt als dank een reclamebord langs het

voetbalveld. ik zie het als een mooie uitdaging

voor het Vrijwilligerscollege, om de vrijwilligers

hier met elkaar te verbinden zodat ze ook hun

kennis gaan delen.

Mijn man en ik zijn beide werkzaam bij streekomroep

RtV noordoost Friesland. Hier zijn rond de honderd

vrijwilligers werkzaam, onder wie veel jongeren.

Daar brengen we lear fan elkoar al in de praktijk.

Journalisten die hier begonnen zijn als vrijwilliger en

inmiddels een betaalde baan hebben, zetten zich

nog steeds in voor onze omroep en leren andere

vrijwilligers het vak. We brengen lokaal en regionaal

nieuws en zenden uit in twaalf landen. emigranten

in nieuw-Zeeland zetten speciaal de wekker voor

de wekelijkse uitzending van onze kerkdienst. Dat is

mooi om te zien.

Zelf deel ik als vrijwilliger niet alleen mijn kennis

bij de omroep. ik heb intussen ook al een training

gegeven voor het Vrijwilligerscollege over de

manier waarop maatschappelijke organisaties om

zouden moeten gaan met de media. Daar maken

ze niet genoeg gebruik van. alleen adverteren in

het dorpsblad is te beperkt, je moet persberichten

schrijven en zorgen dat je inhoudelijk aandacht krijgt

in de pers. Dat is geen vanzelfsprekendheid voor

vrijwilligers die zich inzetten voor de plaatselijke

voetbalclub of het zangkoor. Maar ze willen het wel

graag leren, want het kan hun vereniging of club

verder brengen. best een beetje spannend, maar ook

leuk om te doen, ik haal er veel voldoening uit.’

Hendrikje Talsma is vrijwilliger in hart en nieren en zet zich in als trainer en ambassa­deur voor het Vrijwilligerscollege Dongeradeel en DantumadielH e N D r i K j e

‘vrijwilligerswerk is voor mij net zo vanzelfsprekend als ademhalen’

27

28

i B r a H i m | D a N i ë l Ibrahim Üzel (23) is trainer bij het Vrijwilligerscollege Hoogezand­Sappemeer. Daniël Snijder (25) is er cursist.

i: ‘ik heb een opleiding gevolgd tot vestigings-

manager groothandel, maar heb helaas nog geen

werk gevonden in die richting. bijna dagelijks schrijf

ik sollicitatiebrieven, maar ik krijg steeds te horen dat

ik te onervaren ben. Daarom werk ik nu zolang in een

glasvezelfabriek in de nachtdienst. in de tussentijd

ontwikkel ik mij als vrijwilliger. Via mijn vrouw ben

ik in aanraking gekomen met vrijwilligerswerk en

heb ik mij aan gemeld bij het Vrijwilligerscollege. Het

eerste gesprek dat ik hier had pakte zo goed uit dat

ik meteen aan de slag kon. ik mocht een workshop

Flyers schrijven gaan ontwikkelen.’

D: ‘Die cursus van ibrahim heb ik gevolgd omdat ik

graag beter wil leren schrijven. ik heb geen enkele

school afgemaakt, ben overal van afgetrapt. Van thuis

heb ik ook nooit steun gekregen, ik zwierf altijd maar

wat rond. Mijn agressieve buien kon ik moeilijk onder

controle houden. nu heb ik een Wajonguitkering.

betaald werk lukt nog niet, maar vrijwilligerswerk

wel. ik ben onder de hoede genomen door een paar

jongerenwerkers en doe nu zelf ook vrijwilligerswerk

in het jongerencentrum. ik heb nu zelfs plannen om

weer naar school te gaan, een soort leer werkplaats

waar mensen met een beperking opgeleid worden

voor een baan die ze aankunnen en die goed bij hen

past.’

i: ‘De directe aanleiding voor de training was

een flyer van het jongerencentrum, waarin zoveel

spelfouten stonden dat je heel goed moest lezen

om te begrijpen wat er stond. De flyer was in heel

Hoogezand verspreid. Het was echt heel erg. Je

wordt op die manier niet serieus genomen.’

D: ‘Dat klopt, het is geen goede reclame. ik help

als vrijwilliger en rapper mee met de organisatie

van muziek events. in het jongerencentrum leer ik

jongens en meiden die dat leuk vinden rappen. om

meer jongeren enthousiast te maken, zou ik graag

goede flyers willen leren schrijven. Wij hebben een

eigen opnameruimte in het centrum, waar jongeren

een nummer kunnen opnemen. echt heel cool.’

i: ‘ik heb bijna alles georganiseerd voor de training.

Daarnaast heb ik een flyer gemaakt en samenwerking

gezocht met Humanitas, die een vrijwillige docent

nederlands heeft geleverd. Zelf was ik er ook alle

zes de avonden bij en twee keer heb ik zelf de

training gegeven. ik weet hoe ik de jongeren moet

benaderen, ik spreek hun taal. Dat is belangrijk om

ze mee te krijgen voor zo’n cursus. Het niveau viel

wel tegen. Daarom zijn we in deze eerste cursus nog

niet toegekomen aan het schrijven van teksten voor

een flyer. Daar moet een vervolg voor komen.’

D: ‘De cursus was goed voorbereid, het was tof en

we hadden een leuke groep. ik heb veel geleerd,

maar vind het wel jammer dat de cursus niet langer

duurde en we niet zijn toegekomen aan het oefenen

met teksten. Maar ik moet toegeven dat ik zelf ook

nog best wat moet leren van de nederlandse taal. ik

vind d’s en t’s heel moeilijk en dubbele letters in een

woord. Dat gaat veel beter nu. Voorheen schreef ik

alles op zoals ik het hoorde.’

i: ‘Deze groep jongeren lijkt alleen nog maar social

media taal te kennen. ik ben nu in gesprek met

jongerenwerkers om er achter te komen waar nog

meer behoefte aan is, bijvoorbeeld een training

sollicitatiebrieven schrijven. Daar heb ik ervaring

genoeg mee.’

i&D: ‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege

betrokken blijven, ook als we een baan vinden en

weer naar school gaan.’

‘we willen allebei bij het vrijwilligerscollege betrokken blijven’

29

30

r u D y V e r a a r , business analyst bij apG en trainer bij Vrijwilligerscollege almere

´ik vind het leuk om mijn eigen kennis door te geven aan jonge mensen. Hoe eerder je jongeren iets bij

kunt brengen, hoe meer ze er in de rest van hun leven aan hebben. natuurlijk moeten ze ook dingen

ervaren, maar je hoeft niet overal zelf tegen aan te lopen. ik heb voor het Vrijwilligerscollege almere een

training ‘Gestructureerd en planmatig taken uitvoeren’ gegeven. Het was een hele praktische training. Zo

heb ik ze geleerd dat je prioriteiten moet stellen en dan naar een doel toewerken aan de hand van een

aantal duidelijke punten. Maar er was ook een zachte component. Zo hebben we aandacht besteed aan

wat sommigen tegenhoudt om iets te doen of te ondernemen. Het was een diverse groep van circa vijftien

personen. ik vond het vooral mooi om te zien dat ik ze prikkelde met mijn verhaal en dat ze in beweging kwamen. in de toekomst wil ik nog meer trainingen gaan

geven. ik heb de smaak te pakken!´

c a r o l i N e m a at , coördinator Vrijwilligerscollege Roosendaal

‘in Roosendaal was er voor de komst van het Vrijwilligerscollege helemaal geen scholingsaanbod. sinds lange

tijd kunnen vrijwilligers nu deelnemen aan trainingen of workshops. We merken dat daar veel enthousiasme

voor is. We zijn eigenlijk van niks tot een nieuwe werkwijze gekomen, waarin vrijwilligers van elkaar leren.

Het werven van scouts gaat bij ons vooral via persoonlijke benadering, het is belang rijk om een goed net-

werk te hebben. We hebben ook veel onzichtbare scouts die op de een of andere manier meedenken of

doorverwijzen, maar niet het stempel scout hebben. Dat kan iedereen zijn. De rol van de scout is het ver-

zamelen van vragen en talenten van vrijwilligers. in Roosendaal hebben we wijk- en coachvrijwilligers, die

vrijwilligers uit kwetsbare groepen begeleiden. sleutelfiguren, die dicht bij de mensen staan, en goed zicht

hebben op talenten en vragen. Zij zijn scouts pur sang.’

m i e K e B i j l , coördinator Vrijwilligerscollege utrecht

‘tot voor kort werden bij ons alle trainingen en workshops door betaalde be roeps krachten gegeven. nu

wordt alle scholing via het Vrijwilligerscollege georganiseerd, voor en door vrijwilligers. De omslag die we

hebben gemaakt had behoorlijk wat voeten in de aarde, maar het is gelukt. We hebben een grote pool van trainers die actief zijn of willen zijn. ik ben er trots op.’

e l i Z e N aV i S ­ r i g t e r , coördinator Vrijwilligerscollege Montferland

‘Het is belangrijk om te blijven communiceren dat iedereen wel ergens goed in is en talent heeft. of dat nu

ervaring, hobby of werk is. Daardoor voelen allerlei mensen zich aangetrokken tot het Vrijwilligerscollege.’

m e a g r o e N e N D a a l , coördinator Vrijwilligerscollege Dongeradeel en Dantumadiel

‘Mensen zien vaak niet dat ze ook iets positiefs in te brengen hebben, en deze aanpak zorgt ervoor dat ze dat

wel zien’

m a r i ë l l e V o g e l Z a N g , coördinator Vrijwilligerscollege Hoogeveen

‘We bespeuren een verschuiving in de deelnemers van de trainingen; vroeger waren dit vooral geregistreerde

vrijwilligers, nu komen er veel meer vrijwilligers vanuit burgerinitiatieven en bewonersgroepen. en individuele

vrijwilligers, die bijvoorbeeld een oproep in de krant hebben gezien. ons bereik wordt dankzij het Vrijwilligerscollege steeds groter en breder.’

2830

N e Z a H at a K B a l , coördinator Vrijwilligerscollege oss/uden

‘in uden organiseren we regelmatig workshopdagen voor vrijwilligers, waarin we workshops en trainingen

aanbieden over verschillende thema’s. De thema’s baseren we zo veel mogelijk op de behoeftes van

vrijwilligers. Voorbeelden van trainingen zijn gespreksvaardigheden, communicatievaardigheden en

intervisie. Wat we terug krijgen van de deelnemers is dat ze niet alleen de inhoud waarderen, maar

ook het ontmoetingsaspect. Ze noemen aandacht, waardering, ontmoeting en kennisdeling als positieve opbrengsten van de workshopdagen. Voor ons

genereren deze dagen weer nieuwe vragen en nieuw aanbod. Het is bovendien een mooie manier om het

Vrijwilligerscollege op de kaart te zetten.’

31

32

g e r r i t‘vrijwilligerswerk is de smeerolie voor de maatschappij’

Gerrit Overmans is wethouder Sociale Zaken in Uden met ondermeer de WMO, participatiewet en vrijwilligersbeleid in zijn portefeuille.

´Vrijwilligerswerk leeft in uden. Dat merk ik ieder jaar

weer bij de uitreiking van de vrijwilligerspenningen.

in alle categorieën, onder andere sport, cultuur en

maatschappelijke participatie, zijn er veel vrijwilligers

actief. Zij werken bij een van de 400 organisaties die

onze gemeente van 40.000 inwoners telt. er gebeurt

echt ontzettend veel. Het Vrijwilligerscollege vormt

daar een mooie aanvulling op.

Zelf heb ik ook altijd vrijwilligerswerk gedaan. Veel

op bestuurlijk vlak, maar bijvoorbeeld ook voor het

poppodium. Het geeft voldoening om iets terug te

doen voor de maatschappij naast je betaalde baan.

en daarnaast is het gewoon erg leuk.

Het Vrijwilligerscollege maakt deel uit van Vivaan, de

overkoepelende organisatie die het vrijwilligersbeleid

van uden en omliggende gemeentes uitvoert. Het

is een mooi initiatief van het Vrijwilligerscollege om

vrijwilligers van elkaar te laten leren. en belangrijk

ook nu wij naar een participatiemaatschappij toe-

gaan. Meer doen voor en met elkaar juich ik toe,

maar ik ben bezorgd over de zelfredzaamheid van

de kwetsbare medemens. Door decentralisatie en

bezuinigingen zijn groepen mensen uit zicht geraakt

en dreigen te verpieteren. Dat betekent meer werk

voor vrijwilligers in de zorg. Maar zijn die daar wel

voor toegerust? De vrijwilligersinzet in de zorg

vergt meer aandacht voor kennis en kunde. Het

Vrijwilligerscollege speelt een belangrijke rol in de

scholing van deze vrijwilligers.

interessant was de thema-avond van het Vrijwilligers-

college over de betekenis van vrijwilligerswerk. Wat

houdt het in, waar liggen de grenzen, hoeveel kun

en wil je doen als vrijwilliger? ik heb op die avond

een inleiding gegeven over de participatiewet en wat

die betekent voor de inwoners van de stad. Wat kun

je nog vragen aan de burger? Waar leg je de grens?

Moet je een vrijwilliger het werk laten doen waar

iemand anders vier jaar voor heeft gestudeerd?

Doe je daar goed aan? Dat zijn moeilijke afwegingen.

Zo’n thema-avond over de do’s en dont’s van het

vrijwilligerswerk is heel nuttig. Veel mensen willen

wel iets doen, maar beseffen niet altijd dat het

weliswaar vrijwillig is maar niet vrijblijvend. Je

committeert je toch ergens aan, mensen rekenen op

je. Vrijwilligers beginnen meestal enthousiast, maar

haken snel weer af als de verwachtingen niet stroken

met de werkelijkheid en als ze niet enigszins worden

begeleid. Dat hangt natuurlijk ook samen met de

aard van het vrijwilligerswerk. sta jij als voetbalvader

langs de lijn te coachen of help je bij de integratie

van vluchtelingen? belangrijk is ook dat erop

gewezen wordt dat vrijwilligers er wat aan hebben,

dat het hen zelf ook verder kan brengen. en dat je

grenzen leert bewaken. Je kunt zomaar beginnen als

voorleesmoeder en een gezin ingezogen worden met

allerhande problematiek.

Het is mooi dat het Vrijwilligerscollege in dit soort

trainingen voorziet. Het Vrijwilligerscollege in uden

mag zich wat mij betreft nog wat sterker profileren,

zodat alle udenaren het kennen. Misschien zelfs een

eigen website bouwen, alles verloopt toch vooral

digitaal tegenwoordig.

bij de participatiemaatschappij en ook bij het leren

van elkaar als vrijwilliger speelt de vraagverlegenheid

een rol. Veel mensen kampen ermee. Daar kan het

Vrijwilligerscollege ook een belangijke schakel in zijn.

Wat helpt is het eens om te draaien. bied een keertje

aan om boodschappen te doen voor een buurvrouw

en zeg dat ze een volgende keer gewoon zelf mag

bellen. Zo verlaag je de drempel voor mensen die

het moeilijk vinden iets van een ander te vragen. We

moeten wel naar elkaar om blijven kijken. Daar valt

of staat het succes van de participatiemaatschappij

mee.´

33

34

colofon

uitgave: skanfonds

tekst: annemieke Diekman, Janneke Hazelhoff

Redactie: kaja van Rhijn, Janneke Hazelhoff, suzanna Vergouwe

Fotografie: erik Hijweege, norbert Waalboer (portret Henriëtte Hulsebosch)

beeldbewerking: Fisk-imaging

Grafisch ontwerp: Daniëlle de boo

Druk: Drukkerij de bij

Dit boek kwam tot stand in nauwe samenwerking met medewerkers en vrijwilligers van verschillende

Vrijwilligerscolleges.

© skanfonds, september 2015

skanfonds is een landelijk fonds dat zich sterk maakt voor mensen in kwetsbare situaties. omdat wij geloven

in een rechtvaardige wereld. een wereld, waarin iedereen een kans verdient en mensen omzien naar elkaar.

Daarom ondersteunen we al 57 jaar lokale intiatieven die kwetsbare mensen helpen. Dit doen we met geld,

kennis, en door mensen bij elkaar te brengen. Vrijwilligers zijn de ruggengraat van de 500 initiatieven die we

per jaar steunen en daarmee van ons werk.