Äi p | ± ¥ z i i j x ¥ ¥ w } i p± Êj o ~ i Å · นโยบายและแผน...

“การจดท�าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ�าปของสถานศกษา”


ค ำน ำ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 ไดจดท าคมอ “การจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา” เพอใหสถานศกษาใชเปนแนวทาง ในการด าเนนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษาใหเปนไปในแนวทางเดยวกน เนอหาในเอกสารประกอบดวย หลกการ แนวคด ทฤษฎ และแนวปฏบตเกยวกบกระบวนการบรหารจดการเชงกลยทธ ซงประกอบดวยการวางแผนกลยทธ การน ากลยทธส การปฏบต การควบคม ก ากบ ตดตาม ประเมนผลและรายงาน

การจดท าคมอ “การจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา”ฉบบน ไดรบความอนเคราะหจาก ดร.รงสรรค มณเลก ทปรกษาดานนโยบายและแผน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผอ านวยการกลมนโยบายและแผน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจนทบร เขต 1 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 ผอ านวยการโรงเรยนวดปทมสราวาส และเจาหนาทดานนโยบายและแผน ทไดใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรง แกไข เพมเตมเนอหาสาระของเอกสารใหมความสมบรณมากยงขน

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 ขอขอบคณผอ านวยการกลม นโยบายและแผน ผอ านวยการสถานศกษา คร และคณะท างานทกทานทไดใหความรวมมอในการจดท าคมอ “การจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา” ฉบบน ใหส าเรจลลวงดวยด จงขอขอบคณมา ณ โอกาสน และหวงเปนอยางยงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนแก ผมหนาทรบผดชอบในการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษาและผสนใจทวไป (นายชยณรงค อนทรอ านวย) รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 รกษาราชการแทน ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 กรกฎาคม 2557


ค

สารบญตาราง หนา ตารางท 1 การใหคะแนนประเดนส าคญสภาพแวดลอมภายนอกดานสงคม 36 ตารางท 2 การใหคะแนนประเดนส าคญปจจยภายในดานวสดอปกรณ 36 ตารางท 3 การก าหนดน าหนกของสภาพแวดลอมภายนอก 37 ตารางท 4 การก าหนดน าหนกของสภาพแวดลอมภายใน 37 ตารางท 5 สรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก 39 ตารางท 6 สรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน 39 ตารางท 7 สรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมสถานศกษา 40 ตารางท 8 สรปคาน าหนกคะแนนสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน 57 ตารางท 9 ตารางสมพนธ (MATRIX) ทสรางโดยใชขอมลจากตารางสรปคาน าหนกคะแนน 58 ตารางท 10 ตารางการวเคราะหโครงการ 84 ตารางท 11 ตารางการพจารณาโครงการ 85


ง

สารบญแผนภม หนา แผนภมท 1 ความสมพนธระหวางค าถามทางกลยทธและองคประกอบของ 14 การบรหารเชงกลยทธ แผนภมท 2 กระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา 17 แผนภมท 3 ค าถามเพอน าไปสกระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน

ของสถานศกษา 18

แผนภมท 4 วงจรคณภาพ PDCA 19 แผนภมท 5 วงจรเดมมงกบการท างานอยางตอเนอง 20 แผนภมท 6 หลกการและแนวคดการบรหารจดการโดยใชวงจรคณภาพกบการจดท า 23 แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา แผนภมท 7 ผลผลตหลกของสถานศกษา 25 แผนภมท 8 สภาพแวดลอมของสถานศกษา 29 แผนภมท 9 ปจจยทเกยวของกบสภาพแวดลอมภายใน 31 แผนภมท 10 การเขยนปจจยทเกยวของกบการจดการศกษาของสถานศกษาโดยใช 33 แผนผงความคด (Mind Map) แผนภมท 11 กราฟแสดงสถานภาพหนวยงานในลกษณะตาง ๆ 43 แผนภมท 12 กราฟแสดงสถานภาพสถานศกษา : สถานภาพเออและแขง 44 แผนภมท 13 ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอม ผลการประเมนสถานภาพ 46 และทศทางของสถานศกษา แผนภมท 14 แสดงวธการก าหนดกลยทธ 56 แผนภมท 15 การน าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานสการปฏบต 67 แผนภมท 16 แสดงตวชวดผลการด าเนนงาน 92 แผนภมท 17 แสดงความสมพนธของการตดตามและประเมนผล 95

1“การจดท�าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ�าปของสถานศกษา”


2 “การจดท�าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและแผนปฏบตการประจ�าปของสถานศกษา”


สวนท 1 ความรเบองตนเกยวกบการวางแผน

1. ความหมายของการวางแผน หนวยงานทกระดบทงภาครฐและเอกชนจ าเปนตองมปจจยทมความส าคญทจะท าใหการด าเนนงานของหนวยงานประสบผลส าเรจตามเปาหมาย สามารถด าเนนงานไดสอดคลองกบกระบวนการท างาน รวมทงทราบรายละเอยดตาง ๆ เกยวกบกระบวนการ ระยะเวลาของการท างานนน ๆ หากเกดขอผดพลาดจะสามารถทราบไดทนทวาเกดจากสาเหตอะไรและสามารถท าการแกไขไดทนทวงททเกดการผดพลาดในกระบวนการท างาน ไมกอใหเกดการเสยเวลา รวมทงสามารถตรวจสอบการท างานและก าหนดแนวทางการท างานในอนาคตได เพอความส าเรจของหนวยงาน ปจจยดงกลาวเรยกวา “การวางแผน (Planning)” มาจากค าในภาษาละตนวา “Planum” ซงไดมผใหความหมายของการวางแผนไว ดงน วโรจน สารรตนะ (2546 : 59) กลาววา การวางแผน หมายถง หนาททางการบรหารในการก าหนดจดหมายและการตดสนเลอกวธการทดทสดใหบรรลจดหมายนน อนนต เกตวงศ (2541 : 16) ประชม รอดประเสรฐ (2539 : 89) สรสวด ราชกลชย (2547 : 112) ใหความหมายของการวางแผนคลายคลงกน ดงน การวางแผนเปนกจกรรมทเกยวกบอนาคต ประกอบดวยหลายขนตอน เพอเปนแนวทางส าหรบใหด าเนนการเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไว สวน สนานจตร สคนธทรพย (2534 : 8) ไดใหความหมายเพมเตมวา “การวางแผนนอกจากเปนกระบวนการการก าหนดทางเลอกทจะด าเนนการในอนาคต เพอใหบรรลวตถประสงคทตองการ โดยวธการทใหประโยชนสงสด” Hartley (1968 : 256) กลาววา “การวางแผน คอ การเชอมโยงวธการกบเปาหมาย การก าหนดวธการทยดหยนไดอยางมเหตผล โดยพจารณาจากทางเลอกหลาย ๆ ทาง อยางมระบบ” Hellriegel and Slocum (1989 : 259) กลาววา การวางแผน คอ กระบวนการปฏบตงานอยางเปนทางการ อนประกอบดวยลกษณะงานตอไปน 1) การเลอกภารกจขององคการ วตถประสงคทงหมด ทงในระยะสนและระยะยาว 2) การคดแยกวตถประสงคตามสวนงานตาง ๆ รวมทงวตถประสงคสวนบคคลทสอดคลองกบวตถประสงคขององคการ 3) การเลอกกลยทธและยทธวธเพอบรรลวตถประสงค Robbins (1980 : 7, 421) Dessler (2004 : 80) ใหความหมายการวางแผนวา การวางแผน คอ การก าหนดวตถประสงคและวธการทจะท าใหวตถประสงคสมฤทธผลไว ลวงหนา กลาวอกนยหนง คอ การวางแผน คอ การตดสนใจลวงหนาวาจะตองท าอะไร ท าเมอไร และใครจะเปนผท า การวางแผนทประสบผลส าเรจจะตองมงลดผลกระทบจากความเปลยนแปลงทอาจเกดขนในองคการทงระยะสนและระยะยาว



4

จากความหมายของการวางแผน สรปไดวา การวางแผน (Planning) หมายถง กระบวนการในการก าหนดทศทาง เปาหมาย วตถประสงคทตองการใหเกดขนในอนาคตขององคกรหรอหนวยงานโดยเลอกวธท างานทดทสด มประสทธภาพมากทสด ใหบรรลผลตามทตองการภายในเวลาทก าหนด และ การวางแผนนนจะพจารณาในประเดนทส าคญ 3 ประการ คอ 1) จดหมายปลายทาง (คออะไร) 2) วธการด าเนนงาน (ท าอยางไร) และ 3) ระยะเวลา (เสรจสนเมอไร) 2. ความส าคญของการวางแผน การวางแผนเปนงานหลกและส าคญในการบรหารของหนวยงานในทกระดบ เนองจากเปนตวก าหนดทศทาง เปาหมาย วธด าเนนการ ทจะท าใหหนวยงานด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ บรรลตามวตถประสงคทตองการภายในเวลาทก าหนด การด าเนนงานจะประสบผลส าเรจมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบการวางแผน หากวางแผนดกเทากบด าเนนงานส าเรจไปแลวกวาครง ดงนน การวางแผนจงมความส าคญตอการด าเนนงาน ดงน 1. การวางแผนเปนหนาทอนดบแรกของผบรหาร 2. การวางแผนเปนแนวทางปฏบตทส าคญ ผปฏบตตามแผนสามารถศกษาเรยนร วธการ ขนตอน และกระบวนการท างานไดจากแผนกอนทจะลงมอปฏบต 3. แผนและการวางแผนเปนตวก าหนดทศทางและความรสกในเรองของความมงหมายส าหรบองคกรใหผปฏบตงานทกคนไดร แผนเปนกรอบส าหรบการตดสนใจใหผปฏบตไดอยางด จงสามารถปองกนมใหมการตดสนใจเพอแกปญหาแตละครงไปเทานนดวย 4. แผนและการวางแผนจะชวยใหผบรหารและผปฏบตงาน มองไปในอนาคต และเปนโอกาสทจะแสวงหาประโยชนหรอกระท าการตาง ๆ ใหส าเรจตามความมงหมายได ทงยงมองเหนปญหาและอปสรรคและภยคกคามตาง ๆ เพอจะหาทางปองกน ตลอดจนลดภาวะความเสยงตาง ๆ ไดดวย 5. การตดสนใจทมเหตผลในการวางแผนนน จะมการตดสนใจเรองตาง ๆ ไวลวงหนา ซงมเวลาพอทจะใชทงหลกทฤษฎ แนวความคด และหลกการประกอบกบตวเลขสถตและขอมลขาวสารตาง ๆ ทเกยวของมาพจารณาตดสนใจ จงท าใหการตดสนใจเปนไปอยางถกตองเหมาะสม มเหตผลและเปนประโยชนตามตองการ 6. การวางแผนเปนเรองของการเตรยมการไวลวงหนา เมอการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายตามความตองการ กจกรรมตาง ๆ ทจะตองกระท าใหเปนไปตามวตถประสงคและบงเกดผลตามเปาหมายนน ๆ จะตองไดรบการพจารณา การตดสนใจในเรองตาง ๆ ทงวธการ กระบวนการ ขนตอนของการกระท า ทรพยากรทตองใช เวลา สถานทและการควบคมดแลการท างาน 7. การวางแผนเปนตวน าในการพฒนา



5

3. ประโยชนของการวางแผน การวางแผนมประโยชนส าคญตอผบรหาร ผปฏบต รวมทงผทเกยวของ ดงน 1. ท าใหหนวยงานมกรอบหรอทศทางในการปฏบตงานทชดเจนวาจะท าอะไร ทไหน เมอไรอยางไร และใครท า ท าใหนกบรหารมความมนใจในการปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจไดงาย 2. ปองกนมใหเกดปญหาและความผดพลาด หรอลดความเสยงทอาจจะเกดขนในการปฏบตงานในอนาคต 3. ชวยใหเกดการประหยดทรพยากรทางการบรหาร เชน คน เงน วสดอปกรณ เวลา ฯลฯ 4. ชวยใหการปฏบตงานรวดเรว มประสทธภาพ เพราะมแผนเปนแนวทาง “เปรยบเสมอนเรอทมหางเสอ” 5. ชวยใหการปฏบตงานเปนระบบ นกบรหารสามารถควบคม ตดตามการปฏบตงานไดงาย 4. ประเภทของแผน การจ าแนกประเภทของแผน ขนอยกบบรรทดฐานทน ามาใชในการจ าแนกและจดแบงประเภท เพอใหสอดคลองกบความตองการใชงานและงายตอการท าความเขาใจ การวางแผนอาจจ าแนกเปนประเภทตาง ๆ โดยอาศยหลกเกณฑทแตกตางกนไป การจ าแนกประเภทของแผนทส าคญ ๆ มดงน

4.1 จ าแนกตามระดบหนวยงาน เปนแผนซงระบถงระดบหนวยงานทก าหนดแผนและก าหนดวธการในการปฏบตตามแผน

แผนประเภทน ไดแก แผนระดบชาต แผนระดบกระทรวง แผนระดบกรม แผนระดบจงหวด แผนระดบเขตพนทการศกษา แผนระดบโรงเรยน เปนตน

4.2 จ าแนกตามวตถประสงค หรอ เปาหมาย เปนแผนทจดท าขนโดยมวตถประสงคหรอเปาหมายโดยเฉพาะ เชน แผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต แผนการศกษาแหงชาต แผนพฒนาชนบท แผนพฒนาแหลงอตสาหกรรมภาคตะวนออก เปนตน 4.3 จ าแนกตามระยะเวลา

แผนประเภทน อาจแบงไดเปน 3 ประเภท ดงน 4.3.1 แผนระยะสน (Short – Range Plan) คอ แผนทใชระยะเวลาด าเนนการประมาณ 1 ป แตไมเกน 2 ป เชน แผนปฏบตการประจ าป (Action Plan or Operation Plan) ในแผนจะมรายละเอยดเกยวกบวธการด าเนนการ สถานท งบประมาณ และผรบผดชอบ การวางแผนระยะสนอาจท าในรปของแผนงาน (Program) หรอโครงการ (Project) ซงมกจกรรมไมสลบซบซอน 4.3.2 แผนระยะปานกลาง (Intermediate – Range Plan) คอ แผนทใชระยะเวลาในการด าเนนการตงแต 3 – 4 ป แตไมเกน 5 ป เชน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550 – 2554) แผนปฏบตราชการ 4 ป เปนตน



6

4.3.3 แผนระยะยาว (Long – Range Plan) คอ แผนทใชระยะเวลาในการด าเนนการมากกวา5 ป ขนไป ในแผนจะก าหนดขอบเขตแนวทางไวกวาง ๆ เชน แผนการศกษาแหงชาต 15 ป เปนตน อนง อาจไมมระยะเวลาทแนนอนเปนมาตรฐานสากลส าหรบก าหนดประเภทของแผนดงกลาวขางตน แตระยะเวลาทดทถกตองในการจ าแนกประเภทของแผนดเหมอนจะขนอยกบ “หลกความผกพน” (Commitment Principle) ซงไดกลาวโดยสรปวา “ระยะเวลาในการก าหนดแผนการปฏบตงาน ควรใหเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะของงานทตองกระท าและเปนระยะเวลาทเพยงพอกบความผกพน อนเกยวของกบผลของการตดสนใจในการกระท าตามแผนนน” นอกจากน แผนทง 3 ประเภท จะตองประสานสมพนธซงกนและกน การก าหนดแผนระยะสนหรอระยะปานกลางโดยไมค านงถงแผนระยะยาว ยอมมผลเสยหายมากกวาทจะไดผลด หรอกลาวอกนยหนง ไดวา แผนระยะสน หรอระยะปานกลาง อาจเกดขนไมไดถาไมมแผนระยะยาว และในท านองเดยวกน แผนระยะยาวอาจไมประสบกบผลส าเรจ หากไมมแผนระยะสนหรอระยะปานกลางชวยสนบสนน

4.4 จ าแนกตามลกษณะการใช โดยปกตองคการหรอหนวยงานตาง ๆ จะมแผนทใชอย 2 ประเภท คอ 4.4.1 แผนทมวตถประสงคเดยว (Single – Purpose Plan) เปนแผนทใชส าหรบเปนแนวทางในการปฏบตเฉพาะงานหรอเฉพาะความรบผดชอบหรอเปนไปตามสภาวการณ ครนเมองานส าเรจลลวงไปแลวหรอสภาวการณเปลยนแปลงไป แผนนนกจะถกยกเลกไมใชอกตอไป หรออาจเรยกวา “แผนชวคราว” เชน แผนลดคาเงนบาท แผนปองกนน าทวม โครงการแพทยอาสาสมครเคลอนทและอน ๆ เปนตน 4.4.2 แผนทใชอยางตอเนอง (Continuous – Use Plan) เปนแผนทใชส าหรบเปนแนวทางในการปฏบตงานอยางตอเนองและเปนประจ าดวยระยะเวลาทยาวนาน แมจะมผลกระทบตาง ๆ เกดขนในขณะด าเนนงาน แผนชนดนจะไมเปลยนโครงสรางแตจะปรบปรงรายละเอยดใหสามารถด าเนนการตอไปได หรออาจเรยกไดวา “แผนถาวร” หรอ “แผนงานหลก” ไดแก นโยบายตาง ๆ เชน นโยบายการพฒนาชนบท นโยบายการปองกนและปราบปรามคอมมวนสต นโยบายการลดอตราการเกด เปนตน

4.5 จ าแนกตามระดบการบรหารงานหนวยงาน แผนประเภทน อาจแบงไดเปน 3 ระดบ ดงน 4.5.1 แผนกลยทธ (Strategic Plan) เปนแผนทถกจดท าขนโดยผบรหารระดบสง เพอใหสอดคลองกบเปาหมาย กลยทธของหนวยงานแลวประสานไปยงผบรหารระดบกลางและระดบลาง ท าให การวางแผนกลยทธมลกษณะการบรหารแบบบนลงลาง (Top – Down Plan) ทผบรหารระดบสงมบทบาทส าคญทสด การวางแผนกลยทธจะกลาวถงขอบเขตกวาง ๆ ของการจดกจกรรมของหนวยงาน ซงตองครอบคลมทรพยากรทงหมดทหนวยงานมอยตลอดจนการพยากรณสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอก เปาหมายของการวางแผนกลยทธ โดยทวไปจะมงเนนใหหนวยงานเจรญเตบโตและด ารงอยไดในอนาคต กบการชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนงานของหนวยงาน



7

4.5.2 แผนยทธวธ (Tactical Plan) เปนแผนทเกดจากการกระท ารวมกนระหวางผบรหารระดบสงกบผบรหารระดบกลาง เพอใหหนวยงานธรกจกาวไปสผลส าเรจทวางไว ซงเปนไปตามเปาหมาย ยทธวธ และสอดคลองกบแผนกลยทธ แผนยทธวธจะมลกษณะเฉพาะเจาะจงและเปนกจกรรมทตองกระท าโดยหนวยงานยอยซงอยภายในหนวยงาน การวางแผนยทธวธตองอยภายใตขอบเขตก าหนดของแผนกลยทธ แต แผนยทธวธจะท าหนาทในการผสมผสานสอดคลองระหวางแผนกลยทธ ซงถกสรางขนโดยผบรหารระดบสง กบแผนปฏบตการ ซงเปนแผนระดบลางและมกเปนแผนระยะสนเขาดวยกน โดยเนนใหครอบคลมในสงทมความส าคญทงหมด ไดแก คาใชจาย รายได เวลา และเครองมอเครองใช 4.5.3 แผนปฏบตการ (Operational Plan) ใชอธบายเปาหมายในการปฏบตงานของหนวยงานในลกษณะทเปนหนาทเฉพาะของหนวยงาน หรอมลกษณะทเปนงานทตองท าเปนประจ า วนตอวน การวางแผนปฏบตการเปนหนาทของผบรหารระดบลางทจะตองกระท าตามเปาหมายปฏบตการ และใหสอดคลองกบแผนยทธวธ และแผนกลยทธ แผนปฏบตการจงมลกษณะการวางแผนระยะสน ซงเกยวของกบปจจยตาง ๆ ภายในหนวยงาน ซงเปนทรพยากรทผบรหารสามารถควบคมได

4.6 การจ าแนกแผนตามหนาทด าเนนงาน การวางแผนโดยจ าแนกตามหนาทด าเนนงาน สามารถจ าแนกไดเปน 5 ชนด ไดแก

4.6.1 แผนแมบท (Master Plan) เปนแผนทเกดจากการรวมแผนทงหมดภายในหนวยงานเขาไวดวยกน เพอใหเหนถงโครงสรางโดยรวมของการปฏบตงานภายในหนวยงาน และใชเปนแมแบบ ในการวางแผนระดบรองลงไปของกจการ 4.6.2 แผนหนาท (Function Plan) เปนแผนทถกวางขนเฉพาะเจาะจง เพอใชกบกลมงานแผนปฏบตงานจะเปนแผนยอยทอยในแผนใหญทเรยกวา แผนแมบท แผนปฏบตงานจะชวยใหผปฏบตทราบวา หนวยงานจะตองท าอะไร ท าอยางไร และท าเพออะไร ตลอดจนแสดงเปาหมายสดทายทคาดหวง เมอปฏบตตามแผนทกอยางหมดแลว การจ าแนกการวางแผนตามหนาทน สามารถจ าแนกแผนยอยออกไดเปน แผนดานบคลากร แผนดานการผลต แผนดานการตลาด และแผนดานการเงน 4.6.3 แผนงานโครงการ (Project) เปนแผนทหนวยงานท าขนเพอตอบสนองนโยบายเกยวกบกจกรรมใหญของหนวยงานเฉพาะครง (เปนกจกรรมทนาน ๆ ท าท มใชท าเปนประจ าสม าเสมอ) ซงตองใชปจจยเปนจ านวนมาก จากหนวยงานตาง ๆ หลาย ๆ หนวยงาน การวางแผนงานโครงการจะชวยใหหนวยงานยอยแตละหนวยงานรหนาท และความรบผดชอบของตน มการประสานสมพนธอนด ซงจะท าใหงานบรรลเปาหมายทวางไวไดอยางมประสทธภาพ 4.6.4 แผนสรป (Comprehensive Plan) เปนแผนทจดท าขนเพอสรปรวมแผนหนาท ตลอดจนแผนงานโครงการทหนวยงานกระท า โดยอาจจ าแนกเปนหมวดหม หรอจ าแนกตามขอบเขตของงานหรอระดบความซบซอนในการปฏบต เพอใหงายตอการท าความเขาใจ การวางแผนประเภทน จะเหนไดชดในการวางแผนบรหารประเทศของรฐบาล เชน แผนสาธารณสข แผนการจดการศกษา เปนตน



8

4.6.5 แผนกจกรรม (Activity Plan) เปนแผนทจดท าขนเพอแสดงใหเหนตารางเวลาของการปฏบตงาน (Schedule) แผนกจกรรมจะแสดงใหเหนวา แตละหนวยงานยอยในหนวยงานมหนาทรบผดชอบ ในการด าเนนกจกรรมอะไร ในชวงเวลาใดบาง กจกรรมนนจะเรมตนเมอไหร และจะตองด าเนนกจกรรมตอเนองกบหนวยงานใดบางหรอไม เพอใหงานนนแลวเสรจ บรรลผลส าเรจตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ

4.7 จ าแนกตามความถของการน าแผนไปใช การจ าแนกประเภทของแผนวธน จะแบงแผนออกไดเปน 2 ประเภท ดงน 4.7.1 แผนหลก (Standing Plan) (หรออาจเรยกไดวาแผนยนพน แผนถาวร หรอแผนประจ า) เปนแนวคด หลกการหรอแนวทางปฏบตในการกระท ากจกรรมบางอยางภายในหนวยงาน ซงตองมการกระท าซ าบอย ๆ แผนหลกหรอแผนประจ าปน จะถกน ามาใชไดหลาย ๆ ครง โดยไมมการก าหนดอาย (ขนอยกบ การเปลยนแปลงสภาวการณทงภายในและภายนอกเปนเกณฑ) แผนหลกหรอแผนประจ า จงตองเปนเครองมอส าหรบผบรหารในการตดสนใจแกไขปญหาระหวางฝายตาง ๆ 4.7.2 แผนใชเฉพาะครง (Single – Use plan) หมายถง แผนทเตรยมขนอยางเฉพาะเจาะจงกบเหตการณทเกดขนเพยงครงเดยวแลวจะไมมโอกาสเกดขนอก (one time Goal) เมอบรรลผลตามทก าหนดแลวจะเลกใชแผนนน ๆ แตถาสถานการณเอออ านวยจะน ากลบมาใชใหมอกกได จากการจ าแนกประเภทของแผน หากพจารณาแผนทหนวยงานทางการศกษาในระดบเขตพนทการศกษาและโรงเรยนตองด าเนนการแลว แผนทมความส าคญและจ าเปนตองด าเนนการ ไมวาจะค านงถงบรบทของหนวยงาน วตถประสงคและเปาหมาย ระยะเวลา คอแผนกลยทธทตองมงพฒนาหนวยงานไปสอนาคตทสอดคลองกบนโยบายหนวยเหนอและตามความตองการของหนวยงาน รวมถงบรบททเปลยนไปโดยใชศกยภาพภายในและสภาพแวดลอมภายนอก ชวยหนนเสรม ผลกดนใหหนวยงานบรรลวตถประสงคและภารกจทก าหนดไว 5. การบรหารเชงกลยทธ การปฏรประบบราชการไทย มความพยายามในการพฒนาและยกขดความสามารถในการด าเนนงานของสวนราชการตาง ๆ มาอยางตอเนอง ทงนอาศยกรอบแนวคดเรองการบรหารจดการทด (Good Governance) เปนหลกคดส าคญในการพฒนาระบบราชการไทย มการออกกฎหมาย ระเบยบ รวมทงแผนงาน เพอชวยผลกดนใหเกดการขบเคลอนการพฒนาระบบราชการและการด าเนนงานของหนวยงานตาง ๆ มการตราพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ.2545 มาตรา 3/1 พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.2546 รวมถง การจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ.2551 – 2555) และแผนบรหารราชการแผนดน (พ.ศ.2552 – 2555) ซงจากกฎหมาย ระเบยบ ดงกลาว ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ในฐานะสวนราชการทมหนาทหลก ในการสงเสรมสนบสนน การขบเคลอนการพฒนาระบบราชการเพอน าไปสประโยชนสขของประชาชนไดน า



9

แนวคดของการบรหารเชงกลยทธ (Strategic Management) ทถอเปนหลกการในการบรหารทจะชวยใหหนวยงาน มการก าหนดทศทางทชดเจน มแนวทางในการปฏบตเพอไปสทศทางทตองการ รวมทงมการตดตามประเมนผลทชดเจนมาใชในการด าเนนงานของหนวยงานใหมประสทธภาพ กลยทธ เปนค าทมรากศพทมาจากภาษากรกโบราณ ซงเปนค าทใชในความหมายของศลปและศาสตรเกยวกบยทธการทางทหารซงค าศพท “กลยทธ” หรอ “Strategy” นนมาจากค าสองค ารวมกนคอ “Stratos” ซงหมายถง “กองทพ” และ “Legei” ซงหมายถง “การน าหรอผน า” กลาวอกนยหนง กลยทธ หมายถง เรองของการวางแผนยทธศาสตรบญชาการรบเพอน ากองทพเขารกศตรเพอชยชนะ โดยการใชสรรพก าลงและเทคนควธอนชาญฉลาดใหเกดประสทธภาพและประสทธผลนนเอง ตอมาไดถกน ามาใชในการวางแผนบรหารหนวยงาน โดยหมายถงวธการทจะท าใหเกดผลส าเรจตามวตถประสงค การวางแผนกลยทธ (Strategic Planning) ไดมววฒนาการมาอยางตอเนอง เปนแผนทชวยใหผน าสามารถด าเนนการไดบรรลเปาหมายสงสด ดวยวธการก าหนดทศทางอยางรเทาทนลวงหนาเกยวกบขอจ ากดหรออปสรรคทจะเกดขน ท าใหเกดความคดใหม ๆ การวางแผนกลยทธเปนการวางแผนเพอสรางอนาคต โดยใหความส าคญกบวธการทจะท าใหหลดพนจากสภาพปญหาเดม ๆ หรอสถานการณทอาจลาหลง โดยมองขามกจกรรมรายละเอยดของงานประจ าทท าอย สรางภาพอนาคตทดกวา ทเหมาะสมกวา และ ทเปนไปอยางสอดคลองกบสภาพแวดลอมในอนาคต ทงน อาจดวยวธการทประหยดทรพยากรมากทสด โดยอาศยพนฐานความเขาใจเหตการณและความเปนไปของสภาพแวดลอมภายนอก จากการว เคราะหวาอะไรคอโอกาสและขอจ ากด โดยการตรวจสอบทรพยากรทมอยวามจดออนหรอจดแขงในดานใด และอะไรบาง ซงจากความสามารถรเขา คอรสภาพแวดลอมภายนอก และรเรา คอ รจดออนจดแขงของตน ผบรหารกจะสามารถวางแผนกลยทธทดทสดส าหรบหนวยงานได 5.1 ความหมายของการวางแผนกลยทธ กลยทธ (Strategy) เปนค าทมความหมายกวางและมกจะใชในความหมายทแตกตางกนไป ตามวตถประสงคและบทบาทหนาทของหนวยงาน การทจะวางแผนกลยทธไดเหมาะสมจ าเปนทจะตองเขาใจความหมายของค าวาการวางแผนกลยทธใหชดเจน ซงไดมนกวชาการไดใหความหมายไวตาง ๆ ดงน การวางแผนกลยทธ เปนกระบวนการก าหนดเปาหมายระยะยาวของหนวยงาน (Long – Range Goals) การเลอกวถทาง (Means) เพอใหบรรลจดหมายนน การวางแผนกลยทธ เปนกระบวนการ

1) วเคราะหสภาพแวดลอม 2) ระบธรรมชาตของหนวยงาน 3) ก าหนดจดหมายและ 4) จ าแนก ประเมน และเลอกแนวการปฏบตส าหรบหนวยงาน



10

การวางแผนกลยทธเปนแผนของผบรหารระดบสง มขอบเขตเวลาระยะยาวทเชอมโยงกบแผนปฏบตการ ซงเปนของผบรหารระดบรองลงมา ซงมขอบเขตสนกวา แผนกลยทธโดยทวไปแลวจ าแนกเปนแผนระยะยาว ระยะปานกลาง และระยะสน ทรพยากรและเทคโนโลยกบกจกรรมทก าหนดไวอยางเฉพาะเจาะจงเทานน นอกจากนไดมนกวชาการ ไดใหความหมายของการวางแผนกลยทธ ไวดงน “แผนกลยทธ เปนขอความเกยวกบภารกจและทศทางในอนาคต เปาหมายการท างานระยะสนและระยะยาว ตลอดจนกลยทธในการท างาน”

(ศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2540 : 5) “การวางแผนกลยทธ เปนแนวทางการบรหารธรกจเชงกลยทธทเปนระบบและมขนตอน และเปนการวางแผนทงในเชงรกและเชงรบไปในตว เปนการวางแผนแบบมทศทางแตกมความยดหยนในการปรบตวเขากบสถานการณ”

(สมชาย ภคภาสนววฒน, 2544 : 22) “การวางแผนกลยทธ เปนการวางแผนทตองอาศยวสยทศนของผน าในการทจะเขาถง การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในทจะกระทบกบธรกจ เปนการวางแผนในลกษณะ ทเปนทงการแกไขและตองปองปรามปญหา และรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคต ทงระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว

(สมชาย ภคภาสนววฒน, 2544 : 5) กลาวโดยสรป การวางแผนกลยทธ เปนกระบวนการปรบเปลยนสมมตฐานพนฐานและจดการใหมเกยวกบภาพหรอทศนะทเกยวของกบสภาพแวดลอม กลาวคอ การวางแผนกลยทธ เปนการวางแผนทใหความรความส าคญกบการมองไปสอนาคต ภายใตการพจารณาถงความเปนไปไดในการใชความสามารถของหนวยงานเพอระดมทรพยากรมาใช และการพจารณาถงทางเลอกตาง ๆ อยางรอบคอบและชดเจนวาจะสามารถน าหนวยงานไปสภารกจและเปาหมายทวางไว นอกจากนนการวางแผนกลยทธเกยวของกบ การวเคราะหทกปจจยทคาดวาจะกอใหเกดการเปลยนแปลงในอนาคตและทจะมผลกระทบตอหนวยงาน ทงในแงโอกาสและอปสรรค เพอจะบอกถงทศทางทหนวยงานก าหนดขนอยางชดเจน เพอการปฏบตในอนาคต 5.2 ลกษณะพนฐานของแผนกลยทธ การวางแผนกลยทธ เปนระบบการวางแผนของผบรหารระดบสง ซงมใชเปนการจดท าแผนด าเนนงานหรอโครงการตาง ๆ โดยตรง แตเปนแนวคดทพจารณาแผนการด าเนนงานของหนวยงานทงหมด รวมทงการจดล าดบกอนหลงของการปฏบต พจารณาจดสรรทรพยากร ตลอดถงการพจารณาผลกระทบทจะมตอนโยบายและวตถประสงคในปจจบนประกอบกนไปกบการทจะตองพจารณาปรบปรงหรอเปลยนแปลงวตถประสงคและนโยบายนน ๆ ทจะยดถอปฏบตส าหรบหนวยงานในระยะยาวอกดวย



11

การวางแผนกลยทธมลกษณะโดยทวไป คอ 1. เปนแผนระยะกลาง (Medium – Range Plan) แบบหนงทครอบคลมกจกรรมตาง ๆทงหมดของหนวยงาน อนหมายถงแผนงานทก าหนดทศทางและแนวทางส าหรบแผนงานและโครงการ ในระยะสนอยางครบถวนทงหมด 2. เปนแผนงานตามหนาท (Functional Plans) และโครงการ (Projects) ตาง ๆ เอามารวมไวดวยกน ในทศทางเดยวกน เพอลดความเสยงทจะเกดขนกบหนวยงาน 3. เปนแผนทมความคดเหนและเปนทยอมรบรวมกนทงหนวยงาน เพอใหหนวยงานพรอมเผชญกบสถานการณทเปนขอจ ากด และอยในฐานะทพรอมจะท าประโยชนจากโอกาสภายนอกทจะเกดขนในอนาคต 5.3 ความแตกตางในการวางแผนกลยทธกบการวางแผนทวไป ค าถามทมกจะพบบอยคอ แผนกลยทธมความแตกตางจากแผนโดยทวไปอยางไร ไดมนกวชาการหลายทาน ทงไทยและตางประเทศไดน าเสนอแนวคดความแตกตางระหวางการวางแผนกลยทธกบการวางแผนทวไป สรปไดความไดดงน (ศรวรรณ เสรรตน, 2540 : 5 ; ทศพร ศรสมพนธ, มปท : 10และสมชาย ภคภาสนววฒน, 244 : 21 – 22, Strickland, 1996 : 20.)

แผนกลยทธ แผนทวไป เปนกระบวนการตดสนใจโดยใชภาพในอนาคต มาเชอมโยงกบขอมล และสภาพการณจรงของปจจบน ซงตองมการสรางวสยทศน เนนกระบวนการตดสนใจทใหความส าคญกบขอมลสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน เนนการวางแผนเพอน าองคกรสความเปนเลศ จงตอง คดใหม ท าใหม ปรบเปลยนและสรางองคกรใหสอดคลอง กบสถานการณทเปลยนแปลง และความตองการของลกคาหรอผรบบรการ เนนการวางแผนทมสภาพเปนพลวตร (Dynamic) มการปรบเปลยนกลยทธใหสอดรบกบสภาพการณตลอดเวลา การวางแผนกลยทธจงมกไมมขอบเขตก าหนดตายตว แมในระบบภาครฐจะมการก าหนดชวงจดท าไวเพอเสนอของบประมาณทก 3 ป แตผบรหารองคกรจะตองจดใหม การปรบแผนภายในอยเสมอ

เปนกระบวนการตดสนใจโดยใชภาพขององคกร ในปจจบน ไมเชอมโยงเหตการณอนาคตไมจ าเปนตองสรางวสยทศน เนนกระบวนการตดสนใจทใหความส าคญกบขอมลสภาพภายในขององคกร โดยวเคราะหปญหาและ ความตองการของหนวยงานเปนหลก เนนการวางแผนเพอแกปญหาเดมทมอยใหหมดไป และพฒนาสงใหมตามความตองการของบคลากร หรอเจาขององคกรเปนส าคญ เนนการวางแผนทมชวงระยะเวลาการจดท าทชดเจน และมสภาพคงท (Statistic) ขาดการปรบตว แผนทจดท ามหลายโครงการและก าหนด ใหด าเนนการภายใน 1 ป จงไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ



12

แผนกลยทธ แผนทวไป เนนการวางแผนขององคกรโดยองคกร เพอองคกร ดงนน แผนกลยทธของแตละองคกรยอมมเอกลกษณทแตกตางกน และเปนการวางแผนทจดวางทศทางของตวเองไปสวสยทศนทตองการ เปนแผนทท าได

การวางแผนของหนวยงานภาครฐทผานมาจดท าขนเพอรองรบนโยบายตามทหนวยงานตนสงกดสงการ การวางแผนเพยงเพอก าหนดแนวทางในการใชงบประมาณใหเกดประสทธภาพสงสด ไมไดเนนการจดวางทศทางของหนวยงานเอง เปนแผนทอยากไดเปนสวนใหญเปนแผนในอดมคต โดยเฉพาะแผนในระยะยาวและเปนแผนทผบรหารสงลงมา

5.4 จดเดนของการวางแผนกลยทธ มการวเคราะหการเปลยนแปลง สภาพแวดลอมภายนอก และภายในวามผลกระทบ ตอองคกรทงในแงของโอกาส ปญหา อปสรรค จดแขง และจดออนอยางไร แผนกลยทธประกอบไปดวยแผน 3 แผน คอ แผนระยะยาว แผนระยะปานกลางและแผนระยะสน การวางแผนกลยทธเปนแผนทมงความส าเรจในอนาคต โดยการก าหนดสภาพการณ ทพงประสงคไวลวงหนา และพยายามเปลยนแปลงปจจยตาง ๆ ใหสอดรบกบทศทางทก าหนดไว เนนจดหมายรวมขององคกร เพอบรรลตามทศทางอนาคตทก าหนดไว เพราะแผนกลยทธดงกลาวก าหนดเปาประสงคขององคกรทชดเจน น าไปปฏบตในระยะเวลาทก าหนด เนนกระบวนการทเปนวงจรไมรจบ จากการวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดทศทางองคกร การก าหนดกลยทธ การจดท าแผนงานโครงการ การปฏบตตามกลยทธ การควบคมเชงกลยทธ การทบทวนและปรบกลยทธใหม การวางแผนกลยทธไมใชการพจารณาวเคราะหเฉพาะดาน แตมงเนนการพจารณา วเคราะห สงเคราะห และขบเคลอนองคกรโดยรวมทงระบบ

มมนามอง การกระท าส าคญกวาการพด แตการคดกอนท าส าคญทสด



13

5.5 กระบวนการบรหารเชงกลยทธ 5.5.1 การวางแผนกลยทธ (Strategic Planning) หรอการจดวางกลยทธ (Strategy

Formulation) มกระบวนการด าเนนงาน 3 ขนตอน ดงน 1) การศกษาสถานภาพของหนวยงาน เปนการศกษาวเคราะหถงปจจยทมผลกระทบตอหนวยงานทงในเชงบวกและเชงลบ วเคราะหผมสวนได สวนเสย และการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน ใหทราบถงบรบทปจจบนของหนวยงานทวา ปจจบนหนวยงานเราอย ณ จดใด (Where are we now?) 2) การก าหนดทศทางของหนวยงาน เปนการก าหนดทศทางทเปนผลลพธปลายทางหนวยงานตองการบรรล การก าหนดทศทางพฒนาของหนวยงาน ประกอบดวย การก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงคทหนวยงานของเราตองการไปสจดไหน (Where do we want to go?) 3) การก าหนดกลยทธ เปนการน าขอมล ผลการวเคราะหสถานภาพของหนวยงานและทศทางของหนวยงาน จดท าเปนกลยทธในระดบตาง ๆ ทมความเหมาะสมกบหนวยงานมากทสด ซงก าหนดเปนกลยทธ เปาประสงค ตวชวด เปาหมาย กลยทธ จงเปรยบเสมอนการตอบค าถามทวา เราจะไปสจดหมายทตองการไดอยางไร (How do we get there?) 5.5.2 การน ากลยทธไปสการปฏบต (Strategic Implementation) เปนขนตอนทมความส าคญอยางมาก ในการบรหารเชงกลยทธ เมอไดวเคราะหปจจยตาง ๆ ก าหนดทศทางการพฒนาและจดท ากลยทธแลว ตองน ากลยทธทไดก าหนดไวมาด าเนนการประยกตเพอบรหารจดการใหเกดผลผลตและผลลพธตามวตถประสงคทตงไว หากการปฏบตตามกลยทธไมมประสทธภาพ สงทมงหวงกไมสมฤทธผลตามทก าหนด ดงนน การน ากลยทธไปสการปฏบตเปรยบเสมอนการตอบค าถามทวา เราจะตองท าหรอเปลยนแปลงอะไรบางเพอไปถงจดนน (What do we have to do or change?) 5.5.3 การควบคมและประเมนผลกลยทธ (Strategic Control and Evaluation) เปนขนตอนสดทายของการบรหารเชงกลยทธ ไดแก การตดตาม ตรวจสอบความกาวหนา ปญหา อปสรรค ตลอดจนความส าเรจและความลมเหลวของโครงการ / กจกรรมของกลยทธของหนวยงาน ซงวธการในการตดตามประเมนผล ใหสอดคลองกบตวชวดความส าเรจทไดก าหนดไว จะตอบค าถามทวา เราจะวดความกาวหนาและรวาเราไดไปถงทหมายไดอยางไร (How do we measure our progress and know we’ve got ton there?)



14

แผนภมท 1 ความสมพนธระหวางค าถามทางกลยทธและองคประกอบของการบรหารเชงกลยทธ

1. เราตองการไปสจดไหน (Where do we want to go?)

2. ปจจบนเราอย ณ จดใด (Where are we now?)

3. เราจะไปจดนนไดอยางไร (How do we get there?)

4. เราจะตองท าหรอปรบเปลยนอะไร เพอไปถงจดนน (What do we have to do or

change in?)

5. เราจะวดความกาวหนาและรวาเรา ไดไปถงทหมายไดอยางไร (How do we measure our

progress and know we’ve got ton there?)

1. การก าหนดวสยทศน และทศทาง ของหนวยงาน

2. การวนจฉยหนวยงาน เชน วเคราะห SWOT (จดแขง จดออน โอกาส อปสรรค)

3. การก าหนดกลยทธ (Strategic Formulation)

4. การแปลงกลยทธสการปฏบต (Strategic Implementation)

5. การควบคมและประเมนผลกลยทธ (Strategic Control and Evaluation)



สวนท 2 แผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน

1. แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา กฎกระทรวงวาดวย ระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ.2553 ในราชกจจานเบกษา ลงวนท 2 เมษายน 2553 ก าหนดไวในขอ 14 (2) วา ใหสถานศกษาจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา ทมงคณภาพตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา โดยไดก าหนดเปาหมาย หลกการ เนอหา กระบวนการจดท า และบทบาทหนาทของผทเกยวของทสถานศกษาตองค านงและน าไปปฏบต ภายใตการสงเสรม สนบสนน และรวมพฒนาจากส านกงานเขตพนทการศกษาและหนวยงานตนสงกด แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานมความส าคญอยางยงตอระบบการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ทงน เนองจากแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานจะเปนเครองมอในการสอสารใหผทเกยวของทงผบรหารสถานศกษา คร ผเรยน กรรมการสถานศกษา ผปกครอง ชมชน และหนวยงานทเกยวของ ในการรบรและเขาใจในการบรหารและจดการคณภาพทมการแสดงเปาหมาย ทศทางการด าเนนงานทชดเจน มแนวทางปฏบตเพอน าไปสทศทางทตองการโดยการขบเคลอนทยดสถานศกษาเปนฐาน ดวยความรวมมอและความรบผดชอบของบคลากรภายในสถานศกษา ตลอดจนการก ากบดแล สงเสรมสนบสนนจากหนวยงานตนสงกด สรปไดดงแผนภมตอไปน

แผนภมท 2 กระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา



18

จากแผนภมดงกลาว จะเหนไดวาสถานศกษาเปนหนวยงานทมภารกจในการบรหารและจดการใหเกดคณภาพแกผเรยน ซงตองก าหนดเปาหมาย ทศทางการด าเนนงานทชดเจน ใหสามารถน าสการปฏบ ต หรอขบเคลอนกระบวนการพฒนาคณภาพการศกษาโดยทยดสถานศกษาเปนฐาน (School Based Management) ดวยความรวมมอและความรบผดชอบของบคลากรภายในสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตลอดจนการก ากบดแล สงเสรม สนบสนนจากหนวยงานตนสงกด เนองจากสถานศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมความแตกตางกนทงบรบทของการจดการศกษา ขนาดของสถานศกษา กระบวนการวางแผนการศกษาอาจประยกตใ ชกระบวนการวางแผนการศกษาขนพนฐานใหเหมาะสมกบบรบท แตยงคงสาระหลกและกระบวนการทส าคญไว ดงนน กระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา ในทนจงขอน าเสนอรายละเอยดของขนตอนทน าไปสการตอบค าถาม ดงแผนภม

แผนภมท 3 ค าถามเพอน าไปสกระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา

2. แนวคด หลกการ และความส าคญ การพฒนาคณภาพการศกษาตามเปาหมายของการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 และฉบบท 3 พ.ศ.2553 เนนใหมการบรหารจดการทเปนระบบและด าเนนการอยางตอเนอง โดยสงเสรมใหหนวยปฏบต คอ สถานศกษา มการวางแผนพฒนาทยดการพฒนาคณภาพใหบรรลเปาประสงคหลกของสถานศกษาทจะสรางประชากรทมคณภาพ สอดคลองกบความตองการของผมสวนไดสวนเสย สภ าพปญหา ความตองการ และใหความส าคญกบการใชผลการด าเนนงานทผานมาและขอมลสารสนเทศ เปนปจจยหลกในการวางแผนรวมกนระหวางบคลากรทงภายในและภายนอกทมสวนเกยวของ รวมถงคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน สถานศกษาจะตองมการระดมสมองในการวเคราะหความตองการของผมสวนไดสวนเสย สภาพแวดลอมภายในและภายนอก เพอใหไดขอสรปในการพฒนาหรอปรบปรงการศกษาของสถานศกษา

ในอนาคต...เราตองการไปสจดใด

ปจจบน...เราอย ณ จดใด

เราจะไปสจดนน...ไดอยางไร

เราจะตองท าหรอปรบเปลยน...อะไรบาง

วสยทศน

วเคราะหบรบท จดเดน จดทควรพฒนาของสถานศกษา

พนธกจ

กลยทธ / แผนงานโครงการ / กจกรรม



19

ทตอบสนอง/บรรลเปาประสงคหลกของสถานศกษา ความตองการของผมสวนไดสวนเสย รวมถงสอดคลองกบนโยบาย ระเบยบกฎหมายทเกยวของ ทงน สถานศกษาจะตองมการแตงตงคณะกรรมการทประกอบดวยบคลากรผมสวนเกยวของกบการพฒนาสถานศกษา ไดแก ผแทนของครผสอน ผแทนของกรรมการสถานศกษา ผแทนของผปกครอง ผเรยน ผแทนขององคกร หนวยงานและสถาบน ตลอดจนสถานประกอบการตาง ๆ ในชมชน ใหเขามา รวมคด รวมจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานรวมกบผบรหารสถานศกษา เพอก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค เงอนไขและภาพแหงความส าเรจ ทครอบคลมภารกจและความรบผดชอบในการพฒนาคณภาพของสถานศกษา โดยแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาดงกลาว ตองม งเนนกระบวนการสรางคณภาพตามมาตรฐานการศกษาทสถานศกษาหรอระเบยบกฎหมายทเกยวของก าหนด ถอเปนแผนระยะปานกลางทสถานศกษาจะตองใชเปนแนวทางส าหรบการจดท าแผนปฏบตการประจ าป 3. วงจรการบรหารงานเชงระบบ (PDCA) การท างานทประสบความส าเรจไดเรวและยงยนแลวสะทอนใหเหนวามการด าเนนงานอยางตอเนองเปนขนเปนตอน มระบบทตรวจสอบได วงจรเดมมง (Deming Cycle) เปนกระบวนการด าเนนงานเชงระบบรปแบบหนงทใชกนอยางแพรหลาย PDCA มาจากค าวา Plan (วางแผน) Do (ปฏบต) Check (ตรวจสอบ) และ Act (ปรบปรงและพฒนา) ดงแสดงในแผนภม

แผนภมท 4 วงจรคณภาพ PDCA



20

ขนตอนการด าเนนงาน สรปไดดงน ขนวางแผน (Plan) เปนการก าหนดกรอบงานทตองการแกปญหา/ตองปรบปรงเปลยนแปลง รวมถงการพฒนาสงใหม ๆ โดยพจารณาวา ตองน าขอมลอะไรบางทเกยวของมาวเคราะห แลวก าหนดทางเลอกในการปรบปรง เปลยนแปลง การวางแผนจะชวยใหสามารถคาดการณความส าเรจในอนาคต และชวยลดความสญเสยตาง ๆ ทอาจจะเกดขนได ขนปฏบต (Do) เปนการลงมอปรบปรง เปลยนแปลง และพฒนา ตามทางเลอกทก าหนดไวในแผน ขณะเดยวกน มการตรวจสอบระหวางการปฏบตดวยวาด าเนนไปในทศทางทก าหนดไวหรอไม มปญหา อปสรรคทตองแกไขหรอไม ขนตรวจสอบ (Check) เปนการประเมนผลการด าเนนงาน ซงท าใหทราบวาการปฏบตบรรลวตถประสงค และเปาหมายทก าหนดไวหรอไม โดยก าหนดความถของการตรวจสอบตามความเหมาะสม ขนปรบปรงและพฒนา (Act) เปนการวเคราะหผลการตรวจสอบ และน าผลการตรวจสอบมาด าเนนการ 2 กรณ คอ กรณท 1 ถามผลการปฏบตงานทด ใหน ากระบวนการปฏบตนนมาจดท าเปนมาตรฐานการปฏบตงานของสถานศกษา หรอพฒนาตอยอดใหดขนกวาเดม กรณท 2 ถาผลงานยงไมบรรลวตถประสงค ตองน าผลการประเมนมาพจารณาวาควรปรบปรงแกไขอยางไรตอไป เพอใหบรรลผลตามทก าหนดไว เมอน าวงจรเดมมงมาใชในการท างานอยางตอเนอง จะท าใหการท างานมการพฒนาไปอยางตอเนองไมหยดนง ดงแผนภม

แผนภมท 5 วงจรเดมมงกบการท างานอยางตอเนอง



21

4. ผมสวนเกยวของกบการจดการศกษาของสถานศกษา การด าเนนงานจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา เกยวของกบทกฝายในสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน รวมถงบคลากรขององคกรอน ๆ ดงนน จงควรเขาใจบทบาทของผมสวนเกยวของ ดงน 4.1 บคลากรภายในสถานศกษา 4.1.1 ผอ านวยการโรงเรยน มบทบาทหนาท ดงน 1. วเคราะห ศกษานโยบาย ยทธศาสตรการจดการศกษาของชาต กระทรวง กรม จงหวดเขตพนทการศกษา และสภาพความตองการของทองถนชมชน สภาพการจดการศกษา ปญหาและความตองการจ าเปน และมาตรฐานการศกษาอยางเปนระบบ น ามาก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค และเปาหมายความส าเรจของสถานศกษารวมกบบคลากรและผมสวนเกยวของทกฝาย 2. สงเสรมความรความเขาใจและความตระหนกในเรองการประกนคณภาพการศกษากบคร บคลากรและผเกยวของทกฝาย รวมทงการจดระบบประกนคณภาพภายในของสถานศกษา 3. แตงตงคณะกรรมการ คณะท างาน และมอบหมายหนาทรบผดชอบในการด าเนนงานตามกระบวนการในการประกนคณภาพการศกษา รวมทงก าหนดบทบาทหนาทและแนวทางความรวมมอของคร ผเรยน ผปกครอง องคกรชมชนและองคกรปกครองสวนทองถน 4. จดสรรงบประมาณและทรพยากร เพอใชในแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าป 5. รวมประชมปฏบตการและรวมระดมพลงสมองในการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าป 6. สนบสนน อ านวยความสะดวก รวมทงการแกไขปญหาอปสรรคตาง ๆ ในการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าป 7. ตรวจสอบ ก ากบ ตดตาม กระบวนการจดท าแผน รวมทงจดใหมการประเมนคณภาพของแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าป 8. จดใหมการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา และจดท ารายงานผลการปฏบตงานประจ าปน าเสนอตอผมสวนเกยวของ และใชเปนขอมลในการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าปตอไป 4.1.2 รองผอ านวยการโรงเรยน/หวหนางาน/หวหนากลมสาระการเรยนร/คร มบทบาทหนาท ดงน 1. สรปขอมลสารสนเทศเกยวกบผลการด าเนนงานของสถานศกษา ผลการประเมนคณภาพผเรยน ผลงานดเดนของผเรยน ศกยภาพของคร สภาพการจดการเรยนการสอน ปญหาและอปสรรค ความตองการจ าเปน นโยบาย ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา ความตองการของผปกครอง ผเรยน และชมชน



22

2. รวมประชมหารอ สมมนา วเคราะหสภาพการจดการศกษาของสถานศกษาปญหาและความตองการจ าเปน ก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค และเปาหมายความส าเรจของสถานศกษา รวมกบบคลากรและผมสวนเกยวของทกฝาย รวมทงก าหนดเปาหมาย/ความส าเรจสการพฒนางานในหนาทรบผดชอบ 3. ด าเนนกจกรรม/โครงการ สรปรวบรวมรายงาน และประเมนผลกจกรรม/โครงการตามแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาและแผนปฏบตการประจ าป 4.2 บคลากรอนทเกยวของกบสถานศกษา มบทบาทหนาท ดงน 4.2.1 คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน มบทบาทหนาท ดงน 1. ใหขอมลและรวมวเคราะหขอมลสารสนเทศเกยวกบชมชน สภาพปญหาและความตองการของผปกครอง ทองถน ชมชน ความตองการของชมชน แหลงเรยนร ภมปญญา วทยากรทองถน การสนบสนนจากชมชน คณภาพผเรยนและการศกษาตอ 2. รวมก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค และเปาหมายความส าเรจของสถานศกษา 3. พจารณาใหความเหนชอบแผนพฒนาการศกษาของสถานศกษาและแผนปฏบตการประจ าป ตลอดจนการใชงบประมาณและทรพยากรอนทเกยวของ 4. ก ากบ ตดตามการด าเนนงานตามแผนของสถานศกษา 4.2.2 ผปกครอง ผเรยน มบทบาทหนาท ดงน 1. ใหขอมลและรวมวเคราะหขอมลสารสนเทศเกยวกบชมชน สภาพปญหา ความตองการของผปกครองและผเรยน การชวยเหลอสนบสนนโรงเรยน การพฒนาคณภาพผเรยนและการศกษาตอ 2. รวมประชมหารอ สมมนาเพอก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค และเปาหมายความส าเรจของสถานศกษากบบคลากรและผมสวนเกยวของทกฝาย 3. ใหการสนบสนนการใชงบประมาณและทรพยากร เพอใชตามแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาและแผนปฏบตการประจ าป 4. รวมน าเสนอและสะทอนผลจากการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา สกระบวนการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาในปตอไป 4.2.3 หนวยงาน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรเอกชนและชมชน มบทบาทหนาท ดงน 1. น าเสนอและรวมวเคราะหขอมลสารสนเทศเกยวกบชมชน สภาพปญหาและความตองการของทองถนชมชน แหลงเรยนร ภมปญญาและวทยากรในทองถน นโยบายและทศทางพฒนาชมชน การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรจากชมชน การพฒนาคณภาพผเรยนและการศกษาตอ 2. รวมจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าป 3. ใหการสนบสนนการใชงบประมาณและทรพยากร เพอใชตามแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และแผนปฏบตการประจ าป



23

4. รวมปฏบตในกจกรรม/โครงการทเกยวของตามแผนปฏบตการประจ าป 5. รวมน าเสนอและสะทอนผลจากการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาสกระบวนการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาในปตอไป 5. กระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา การจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาทใชหลกการและแนวคดการบรหารจดการ โดยใชวงจรคณภาพนน แสดงใหเขาใจอยางงาย ๆ ได ดงแผนภม

แผนภมท 6 หลกการและแนวคดการบรหารจดการโดยใชวงจรคณภาพกบการจดท า

แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา

จดท าแผนพฒนาการศกษา ขนพนฐาน ระยะ 3-5 ป

ก าหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย

วเคราะหสภาพปญหาและความตองการจ าเปน

จดท าแผนปฏบตการประจ าป

ด าเนนการตามแผน

พฒนาและปรบปรงการด าเนนงาน

ตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล

SWOT Analysis

การวางแผน

(P)

การปฏบต (D)

ตรวจสอบและประเมน (C)

ปรบปรงและพฒนา

(A)



24

กระบวนการในการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานของสถานศกษานน ประกอบดวยขนตอนส าคญ 3 ขนตอน คอ การศกษาสถานภาพสถานศกษา การก าหนดทศทางสถานศกษา และ การก าหนดกลยทธสถานศกษา ทงน กระบวนการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานทกขนตอนจ าเปนตองอาศย การมสวนรวมของทกฝายในการวางแผน ไดแก บคลากรของสถานศกษา ตวแทนชมชน ผปกครอง องคกรปกครองสวนทองถน และองคกรเอกชน เปนตน 5.1 การศกษาสถานภาพสถานศกษา จดเรมตน ของการวางแผนพฒนาการศกษา คอ การศกษาสถานภาพของสถานศกษาเพอใหรสถานภาพของสถานศกษาวาเปนอยางไร โดยวเคราะหและสงเคราะหปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบสภาพแวดลอมภายนอกและภายในของสถานศกษา ผลจากการศกษาสถานภาพสถานศกษาจะท าใหทราบวาสถานศกษามโอกาส อปสรรค จดแขงและจดออนอยางไรบาง เพอน าขอมลทไดไปก าหนดทศทางพฒนาสถานศกษา ส าหรบขนตอนการศกษาสถานภาพสถานศกษา มดงน 1) วเคราะหภารกจและผลผลตหลก 2) วเคราะหสภาพแวดลอม 2.1 วเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก 2.2 วเคราะหสภาพแวดลอมภายใน 3) ประเมนสถานภาพสถานศกษา ตวอยาง ผลการศกษาสถานภาพสถานศกษา

ผลจากการศกษาสถานภาพโรงเรยนวดรวง ดานสภาพแวดลอมภายนอกพบวาโรงเรยนมโอกาสมากกวาอปสรรค กลาวคอ ชมชนมความเปนอยทด พรอมใหความรวมมอในการสนบสนนการจดการศกษาของโรงเรยนอยางดแตผปกครองสวนใหญยงไมกลาแสดงความคดเหน สวนสภาพแวดลอมภายใน พบวา มจดแขงมากกวาจดออน กลาวคอ มการบรหารจดการเออใหบคลากรจดกระบวนการเรยนการสอน เนนผเรยนเปนส าคญไดอยางเตมศกยภาพ แตกมจดออน คอการจดหาสอวสดอปกรณททนสมยยงไมเพยงพอ กลาวโดยรวม สถานภาพของโรงเรยนมปจจยทเกอหนนเปนสวนใหญ มสถานภาพทเขมแขงพรอมทจะพฒนาขยายการบรการ

จากการวเคราะหสภาพแวดลอมของโรงเรยนบานโนนทะยงดานสภาพแวดลอมภายนอก พบวา ชมชน ใหความรวมมอในการจดการศกษาและสนบสนนงบประมาณและวสดอปกรณ แตชมชนยงขาดความร ดานสขภาพอนามยและมรายไดนอย สวนสภาพแวดลอมภายในนน โรงเรยนมจดแขงในดานความรความสามารถของบคลากร มการจดระบบการบรหารงานโดยเนนใหชมชนเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบายวางแผนและประเมนผลท าใหไดรบความรวมมอทกดาน



25

1) วเคราะหภารกจและผลผลตหลก สถานศกษาจดตงขนเพอใหปฏบตภารกจทก าหนดไว (Assigned mission) คอ จดการศกษาขนพนฐานใหประชาชนไดรบการศกษาอยางทวถงและมคณภาพ ผทส าเรจการศกษาจะเปนคนด เกง และอยในสงคมไดอยางมความสข ซงถอไดวาเปนผลงานหลกของสถานศกษาเพอใหผลงานหลก มคณภาพ สถานศกษาตองตระหนกในภารกจหลกโดยมงก าหนดเปาหมาย วางแผน และด าเนนการสความส าเรจอยางไรกตามการก าหนดเปาหมายและกจกรรมด าเนนงานตองค านงถงกฎหมาย นโยบาย และความคาดหวงของผเกยวของเพอใชในการวางแผนกลยทธของสถานศกษาจากแหลงขอมลตาง ๆ เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย นโยบายรฐบาล แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนการศกษาแหงชาต พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ร.บ.การศกษาภาคบงคบ พ.ศ.2542 แผนพฒนาการศกษา แผนปฏบตราชการกระทรวง/ทบวง/กรม/เขตพนทการศกษา มาตรฐานการศกษาของชาต ผลผลตของ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ความคดเหนและความตองการของผเรยน ผปกครอง สงคม รวมทงผมสวนเกยวของกบการจดการศกษา เปนตน ผลผลตหลก (Out puts) คอสงของหรอบรการทเปนรปธรรมหรอรบรได ทจดท าโดยหนวยงานของรฐ เพอใหบคคลภายนอกไดใชประโยชน ผลผลตคอการตอบค าถามวา อะไรทไดรบจาก การด าเนนการผลตหรอใหบรการ หรอจดซอ ส าหรบผลผลตหลกของสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา คอ การจดบรการการศกษาระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษาตอนตน ใหกบเดกในวยเรยน 4 กลม คอ เดกวยเรยน (เดกปกต) เดกทมความสามารถพเศษ เดกพการ และเดกดอยโอกาส ซงจดไดวา เดกทง 4 กลม เปนกลมเปาหมายของผลผลตหลก และตวชวดความส าเรจของการจดบรการการศกษา

แผนภมท 7 ผลผลตหลกของสถานศกษา

บรหารและจดการ

หนวยงานตนสงกด

ก าหนดผลผลตหลก

สถานศกษา ผลผลต

การใหบรการจดการศกษา

ระดบการศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนตน

ระดบประถมศกษา

ระดบกอนประถมศกษา



26

กระบวนการวเคราะหภารกจและผลผลตหลก 1. ประชมคณะวางแผนเพอศกษาเอกสารทเกยวของกบภารกจสถานศกษาจากแหลงขอมลตาง ๆ เชน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต มาตรฐานการศกษา และนโยบายหนวยงานตนสงกด เปนตน 2. ระดมความคด ก าหนดรายการและเรยงล าดบความส าคญภารกจทสถานศกษาจะตองปฏบต เชน การพฒนาบคลากร เปนตน 3. จดหมวดหม สงทสถานศกษาตองปฏบต เชน ภารกจดานการจดการเรยนการสอน การพฒนาบคลากร เปนตน 4. เมอไดภารกจของสถานศกษาแลวคณะวางแผนจ าเปนตองวเคราะหเปาหมาย ผลผลตหลกของสถานศกษาหรอผเรยนวามกลมใดบาง ซงสถานศกษาในแตละแหงมกลมเปาหมายผลผลตหลกตางกน เชน นกเรยนปกต นกเรยนดอยโอกาส นกเรยนพการ และนกเรยนทมความสามารถพเศษ เปนตน 5. วเคราะหผลการด าเนนงานทเกยวของกบผลผลตหลกของสถานศกษาในดานปรมาณและคณภาพในรอบปทผานมา

ตวอยาง การวเคราะหภารกจและผลผลตหลก

ภารกจทตองปฏบต แหลงขอมล ผลผลตหลก จดเนอหาสาระและกจกรรมให สอดคลองกบความสนใจ และความถนดของผเรยน

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542

จดท าระบบประกนคณภาพ ภายในสถานศกษา


การจดบรการการศกษาใหแกนกเรยนระดบประถมศกษา

สงเสรมความสมพนธและ ความรวมมอกบชมชนในการ พฒนาการศกษา

มาตรฐานการศกษา

จดกจกรรมและการเรยนการสอน โดยเนนผเรยนเปนส าคญ




27

2) การวเคราะหสภาพแวดลอม การวเคราะหสภาพแวดลอม เปนการศกษาถงปจจยทมผลกระทบตอการด าเนนงานของสถานศกษาทงในแงบวกและลบ สภาพแวดลอมทมบทบาทตอการด าเนนงานของสถานศกษาแบงไดเปน 2 ประเภท คอ สภาพแวดลอมภายนอก และสภาพแวดลอมภายใน โดยวเคราะหจากสภาพทเปนโอกาส (Opportunity) และสภาพทเปนปญหาและอปสรรค (Threats) จากสภาพแวดลอมภายนอก และวเคราะหสภาพทเปนจดแขง (Strengths) และสภาพทเปนจดทตองปรบปรง หรอพฒนา (Weakness) จากสภาพแวดลอมภายใน การรวบรวมขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมภายนอก ดานโอกาส อปสรรคในการจดการศกษาและสภาพแวดลอมภายในดานจดเดน จดทควรพฒนา สามารถจดเกบหรอรวบรวมจากแหลงขอมล ตอไปน ขอมลดานกฎหมาย นโยบาย และอน ๆ - พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545 - นโยบายดานการศกษาของรฐบาล ของกระทรวงศกษาธการ - แนวทางการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552 – 2561) - นโยบายส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานเขตพนทการศกษา - แผนพฒนาการจดการศกษาระดบชาต ระดบหนวยงาน - มาตรฐานการศกษาเพอประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ขอมลของสถานศกษา ประกอบดวย 1. ขอมลดานคณภาพผเรยน - นโยบายและสภาพอน ๆ ทเกยวของกบผเรยน - รายงานการประเมนคณภาพภายนอก - ผลสมฤทธทางการเรยนระดบสถานศกษา ผลการประเมนคณภาพผเรยน ระดบเขตพนทการศกษา (Local Assessment System) และผลการประเมน คณภาพผเรยนระดบชาต (NT : National Test, O – NET : Ordinary National Education Test) - คณภาพผเรยนจากผลการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของ สถานศกษา - สขภาพผเรยน ไดแก บนทกสขภาพ น าหนก สวนสง และสมรรถภาพทางกาย - อตราการมาเรยนและอตราผเรยนออกกลางคน - ขอมลผเรยนเปนรายบคคล เชน ปพ.6 ขอมลจากโปรแกรม SDQ ฯลฯ



28

2. ขอมลดานการจดการศกษา เชน - กฎหมาย นโยบาย และสภาพอน ๆ ทเกยวของกบการจดการศกษา - มาตรฐานการศกษาของสถานศกษา - รายงานการประเมนผลและขอเสนอแนะจากการประเมนคณภาพภายนอกของ ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคกรมหาชน) รอบสาม - หลกสตรสถานศกษาและกระบวนการพฒนาหลกสตร - การด าเนนงานและสรปผลงานโครงการ / กจกรรม - แผนการจดการเรยนรของคร / แผนการจดประสบการณ - บนทกผลหลงการสอน / บนทกผลการจดประสบการณ - การจดกจกรรมการเรยนการสอนของคร - ผลการประเมนครดานการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ - รายงานผลการประเมนตนเองประจ าปของคร - บนทกความดของครและผบรหารสถานศกษา - ผลการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา - บนทกการนเทศ / การสงเกตการณสอน แฟมสะสมงานของคร ฯลฯ 3. ขอมลดานการสรางสงคมแหงการเรยนร เชน - แหลงเรยนรภายในและภายนอกสถานศกษา สถานประกอบการ ปราชญชาวบาน และภมปญญาทองถน - ผลการประเมนคณภาพภายในตามมาตรฐานการศกษาของสถานศกษา - บนทกการประชมคร ผปกครอง ผเรยน และกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน - ความรวมมอของชมชนในการสนบสนนการจดการศกษาของสถานศกษา - ลกษณะสภาพแวดลอมของชมชน 4. ขอมลดานอตตลกษณของสถานศกษา เชน - ศาสนา เอกลกษณของชมชน ความเชอ วฒนธรรม ประเพณของทองถน - โครงการ / กจกรรมทสงเสรมใหบรรลตามเปาหมาย วสยทศน ปรชญา และ จดเนนของสถานศกษา 5. ขอมลดานมาตรการสงเสรม เชน - โครงการ / กจกรรมพเศษทตอบสนองนโยบาย จดเนนตามแนวทางการปฏรป การศกษา



29

แผนภมท 8 สภาพแวดลอมของสถานศกษา 2.1 วเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก สภาพแวดลอมภายนอก เปนปจจยทสงผลตอการปฏบตงานของสถานศกษาแตสถานศกษาไมสามารถควบคมไดหรอควบคมไมไดในระยะสน ๆ ประกอบดวย ปจจยในดานตาง ๆ ตอไปน ดานสงคมและวฒนธรรม (Social – Cultural Factors : S) ไดแก จ านวนประชากร ระบบการศกษา คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ แนวโนมทางสงคม การคมนาคม การสอสาร อาชพและปญหาสงคม ฯลฯ ดานเทคโนโลย (Technological Factors : T) ไดแก ความกาวหนาทางเทคโนโลย การผลต เครองจกรกลตาง ๆ เทคโนโลยสารสนเทศ และภมปญญาชาวบาน ฯลฯ ดานเศรษฐกจ (Economic Factors : E) ไดแก รายไดของผปกครอง ภาวะทางการเงน การวางงาน อตราการขยายตวทางเศรษฐกจ อตราดอกเบย การลงทนตาง ๆ ฯลฯ ดานการเมองและกฎหมาย (Political and Legal Factors : P) ไดแก รฐธรรมนญ พระราชบญญตการศกษา หลกสตร นโยบายรฐบาล นโยบายหนวยงานตนสงกด กฎหมาย ระเบยบตาง ๆ การแทรกแซงทางการเมอง ฯลฯ ปจจยทง 4 ดานดงกลาวมอทธพลตอการศกษา มากนอยแตกตางกนขนอยกบสถานการณของสถานศกษาแตละแหง อยางไรกตามสถานศกษาของรฐนน ปจจยสงคมและวฒนธรรม และปจจยการเมองและกฎหมาย จะเปนปจจยทมความส าคญตอสถานศกษามากกวาดานอน ๆ เพราะสถานศกษาสวนมากเปนหนวยงานของภาครฐจงตองยดระเบยบกฎหมาย ตลอดจนเปาหมายเชงยทธศาสตรของรฐบาลเปนแนวหลกในการท างาน

สภาพแวดลอมภายนอก

เทคโนโลย การเมองและกฎหมาย

เศรษฐกจ

สภาพแวดลอมภายใน

บคลากร โครงสราง

และนโยบาย การบรหารจดการ

สงคมและวฒนธรรม

วสดอปกรณ

ประสทธภาพ ทางการเงน

ผลผลตและการบรการ



30

กระบวนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก 1. คณะวางแผนระดมความคดเพอเขยนขอความตามปจจย ทง 4 ดาน คอ สงคมและวฒนธรรม เทคโนโลย เศรษฐกจ การเมองและกฎหมาย 2. น าขอความทเขยนไดในขอ 1 มาเรยบเรยงใหมโดยเขยนใหเปนประโยคทมใจความสมบรณ มปจจยเหตทสงผลตอการจดการศกษามประเดนเดยวในประโยคนน ๆ ซงเรยกวา ประเดนส าคญ 3. หากขอความทเขยนมหลายประเดนใหสรปประเดนคลายกนหรอซ าซอนกนใหเปนประเดนส าคญ เพยงประเดนเดยว ดงทปรากฏในตารางดานลาง 4. วเคราะหวาประเดนส าคญทเขยนในขอ 3 เปนโอกาส (+) หรออปสรรค (-) ตอการจดการศกษาของสถานศกษา 5. จดเตรยมประเดนส าคญทวเคราะหในปจจยแตละดานทง 4 ดาน ทมคาบวกและลบ เพอน าไปใหคาคะแนนในขนตอนประเมนผลสถานภาพสถานศกษา

ตวอยาง การเขยนประเดนส าคญของสภาพแวดลอมภายนอก

ดาน ประเดนส าคญ อปสรรค (-) / โอกาส (+) สงคมและวฒนธรรม ประชาชนรวมอนรกษวฒนธรรมประเพณในทองถน

สงผลแกผเรยนมแบบอยางทด ผปกครองมการศกษาดสงผลใหสนบสนนเดกเขาเรยน ในระดบทสงขน ชมชนรอบโรงเรยนเปนแหลงซอขายยาเสพตด ท าใหผเรยนอยในภาวะเสยงตอการตดยาเสพตดสง

+ + -

เทคโนโลย ความกาวหนาทางดานเทคโนโลยสงผลใหผเรยนไดใช

เปนเครองมอในการคนควา ศกษาหาความรไดดวยตนเองอยางกวางขวางและหลากหลาย

+

เศรษฐกจ ครอบครวสวนใหญในชมชนมฐานะทางเศรษฐกจไมด

มรายไดนอย สงผลใหชมชนไมคอยให การสนบสนนการศกษาเทาทควร

-

การเมองและกฎหมาย อบต.เขามามสวนรวมการศกษาโดยสนบสนนงบประมาณอยางตอเนอง สงผลใหสถานศกษามงบประมาณเพอใชในการพฒนาคณภาพการศกษามากขน

+



31

2.2 การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน สภาพแวดลอมภายใน เปนปจจยทมอทธพลโดยตรงตอการปฏบตงานของสถานศกษาและสถานศกษาสามารถควบคมปจจยเหลานได ประกอบดวย โครงสรางและนโยบายของสถานศกษา (Structure : S1) ไดแก โครงสราง นโยบายระบบงานของสถานศกษา ฯลฯ ผลผลตและการบรการ (Product and Service : S2) ไดแก ประสทธภาพของ การใหบรการทางการศกษา คณภาพของการใหบรการของการศกษา และคณภาพของผเรยน ฯลฯ บคลากร (Man : M1) ไดแก ปรมาณและคณภาพของบคลากรในสถานศกษา ประสทธภาพทางการเงน (Money : M2) ไดแก ความเพยงพอ ความคลองตวในการเบกจายเงน ประสทธภาพของการใชเงนทเนนผลผลต การระดมทรพยากร และการใชทรพยากรของสถานศกษา ฯลฯ วสด อปกรณ (Material : M3) ไดแก ความเพยงพอและคณภาพของวสดอปกรณในสถานศกษา การบรหารจดการ (Management : M4) ไดแก การมสวนรวมของบคลากรในสถานศกษา การมอบอ านาจ การกระจายอ านาจในการบรหารจดการของสถานศกษา การประชาสมพนธ ฯลฯ

แผนภมท 9 ปจจยทเกยวของกบสภาพแวดลอมภายใน

ขอเสนอแนะ สภาพแวดลอมภายนอกทง 6 ดาน จะมอทธพลตอสถานศกษาแตกตางกนไป แตอยางไรกตามปจจยส าคญทสถานศกษาตองใหความส าคญเปนอยางมาก คอ ดานผลผลตและการบรการ ถอไดวาเปนผลผลตหลกของสถานศกษา เชน ผลการเรยนของผเรยน คณลกษณะของผเรยน ตลอดจนการใหบรการผเรยนในเขตพน ทบรการของสถานศกษา เปนตน และถาหากคณะวางแผนมความคดเหนว า สภาพแวดลอมทง 6 ดาน ยงไมครอบคลม สถานศกษาสามารถวเคราะหปจจยเพมขนได

สภาพแวดลอมภายใน

โครงสรางและนโยบาย ของสถานศกษา : S1

ผลผลตและการบรการ : S2

วสด อปกรณ : M 3

การบรหารจดการ : M4

บคลากร : M 1

ประสทธภาพ ทางการเงน : M2



32

กระบวนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน 1. คณะวางแผนรวมระดมความคดเพอเขยนขอความ ตามปจจยทง 6 ดาน คอโครงสราง

และนโยบาย ผลผลตและการบรการ บคลากร ประสทธภาพทางการเงน วสดอปกรณและการบรหารจดการ 2. น าขอความทไดเขยนในขอ 1 มาเรยบเรยงใหมโดยเขยนใหเปนประโยคมเหตและผลเพยงประเดนเดยวในประโยคนน ๆ 3. หากขอความทเขยนมหลายประเดนใหสรปประเดนคลายกน หรอซ าซอนกนใหเปนประเดนหลก ๆ ทส าคญ ซงเรยกวาประเดนส าคญ ดงทปรากฏในตารางดานลาง 4. วเคราะหวาประเดนทไดในขอ 3 เปนจดแขง (+) หรอ จดออน (-) ตอการจดการศกษาของสถานศกษา โดยใสเครองหมาย + หรอ – หลงประเดนนน ๆ 5. จดเตรยมประเดนทวเคราะหในปจจยแตละดานทง 6 ดาน ทมคาบวก และลบ ไปให คาคะแนนในขนตอน ประเมนสถานภาพสถานศกษา

ตวอยาง การเขยนประเดนส าคญของสภาพแวดลอมภายใน

ดาน ประเดนส าคญ จดออน (-) / จดแขง (+) โครงสรางนโยบายสถานศกษา

ผปกครอง ชมชน เขามามสวนรวมในการจดการศกษา เนองจากสถานศกษาใชนโยบายในการบรหารจดการ แบบมสวนรวม

+

ผลผลตและการบรการ ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนโดยเฉลยอยใน

ระดบสง เนองจากสถานศกษามบคลากรทมความรความสามารถ

+

บคลากร นกเรยนขาดโอกาสในการเรยนรสงใหม เนองจาก บคลากรบางสวนยงขาดความรความสามารถในการใชเทคโนโลยและอปกรณใหม ๆ

-

ประสทธภาพ ทางการเงน

สถานศกษาสามารถใชจายงบประมาณไดอยางมประสทธภาพ เนองจากมการจดท าแผนการใชจายงบประมาณโดยทกฝายมสวนรวม

+

วสดอปกรณ การจดกจกรรมในการเรยนการสอนยงไมสามารถจดได

อยางมประสทธภาพ เนองจากวสด อปกรณทมอยเสอมคณภาพและไมตรงกบความตองการ

-

การบรหารจดการ สถานศกษาไดรบความรวมมอในดานตาง ๆ ทเปนประโยชนตอการเรยนการสอนจากชมชมดวยด เนองจาก มการตดตอประสานงานกบชมชนและหนวยงานตาง ๆ อยางสม าเสมอ

+



33

กลเมดเคลดลบในการวเคราะหสภาพแวดลอม การวเคราะหสภาพแวดลอมของสถานศกษาในขนตอนระดมความคดเพอเขยน

ขอความในแตละปจจย ทงสภาพแวดลอมภายนอก และภายใน อาจเรมตนการเขยนโดยใชแผนผงความคด (Mind Mapping) เปนเครองมอในการกระตนความคดโดยรวมกนระดมความคดเกยวกบสงทเกยวของกบการจดการศกษาใหมากทสด ดงตวอยาง หลงจากนนจงท าการวเคราะหจ าแนกตามปจจยภายนอก และภายในตามขนตอนดงกลาวขางตน จะท าใหไดปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบการจดการศกษาเปนจ านวนมาก และครอบคลมทงทเปนปจจยภายนอก และปจจยภายใน

การเขยนขอความหรอประเดนส าคญของแตละปจจย ควรจะเขยนลงบนกระดาษส ทแตกตางกน เพอสะดวกในการจ าแนกประเดนปจจยตาง ๆ

การวเคราะหสภาพแวดลอมของสถานศกษาตองวเคราะหใหครอบคลมปจจยทส าคญ ทสงผลกระทบตอการด าเนนงานของสถานศกษา โดยเฉพาะปจจยดานผลผลตและบรการ ซงถอเปนปจจย ทเปนจดเนนของระบบงบประมาณแบบมงเนนผลงาน เชน ผลสมฤทธทางการเรยน การออกกลางคน การตกซ าชน นกเรยนทมคณภาพตามมาตรฐาน นกเรยนมความรทจะไปศกษาตอไป

ในการวเคราะหสภาพแวดลอม หากเหนวาการวเคราะหยงไมครอบคลมปจจยทไดน าเสนอสถานศกษาสามารถวเคราะหปจจยเพมเตมได

แผนภมท 10 ตวอยางการเขยนปจจยทเกยวของกบการจดการศกษาของสถานศกษา โดยใชแผนผงความคด (Mind Mapping)

ความถนด ผลสมฤทธ ฐานะทางเศรษฐกจ การยายถนฐาน

นกเรยน

ความพอใจ

กฎหมาย

ผปกครอง

ปจจยทเกยวของกบ การจดการศกษาของ

สถานศกษา ทตงชมชน

โครงสรางชมชน สงคม

ปญหาชมชน

วฒนธรรมคานยม

ระบบการบรหารภายในโรงเรยน

พรบ.การศกษา ระเบยบการเงนพสด

การพฒนา บคลากร

การบรหาร การเงนและพสด

การพฒนา งานวชาการ



34

3) ประเมนสถานภาพสถานศกษา การประเมนสถานภาพของหนวยงานจะด าเนนการหลงจากการว เคราะหสภาพแวดลอมของหนวยงาน เพอใหทราบวาปจจบนหนวยงานเปนอยางไร มปจจยจากสภาพแวดลอมภายนอกทเปนโอกาสและอปสรรค มปจจยสภาพแวดลอมภายในทเปนจดแขงและจดออนอะไรบาง เพอเปนขอมลในการวางทศทางของหนวยงาน ซงการประเมนสถานภาพของหนวยงานจะใชกระบวนการแบบมสวนรวม ดงน

1. น าประเดนส าคญทไดจากการวเคราะหวาหนวยงานของเรามปจจยภายนอกเปนโอกาส (Opportunities) เออ หรออปสรรค (Threats) และปจจยภายในเปนจดแขง (Strengths) หรอเปนจดออน (Weaknesses) ตอการบรหารจดการและพฒนาคณภาพการศกษาใหบรรลวตถประสงค

2. สมาชกรวมกนวเคราะหจากขอมลสนบสนนในแตละดาน แตละประเดน ตามแบบฟอรมการใหคะแนน โดยก าหนดคะแนนเตมประเดนละ 5 คะแนน โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน

ใหคะแนน 5 คะแนน หมายถง เปนปจจยทสงผลตอการปฏบตงานของสถานศกษามากทสด ใหคะแนน 4 คะแนน หมายถง เปนปจจยทสงผลตอการปฏบตงานของสถานศกษามาก ใหคะแนน 3 คะแนน หมายถง เปนปจจยทสงผลตอการปฏบตงานของสถานศกษาปานกลาง ใหคะแนน 2 คะแนน หมายถง เปนปจจยทสงผลตอการปฏบตงานของสถานศกษานอย ใหคะแนน 1 คะแนน หมายถง เปนปจจยทสงผลตอการปฏบตงานของสถานศกษานอยทสด

3. หาคาเฉลยของแตละประเดนแลวหาคาเฉลยรวมของแตละดาน 4. ใหน าหนกประเดนส าคญปจจยภายนอกใหครบทง 4 ดาน และปจจยภายใน 6 ดาน

โดยใชวธการเดยวกบขอ 3 ขางตน



35

แบบฟอรมการใหคะแนนการประเมนสภาพแวดลอมภายนอก

โอกาส (+) อปสรรค (-) ประเดนส าคญ

สมาชกคนท เฉลย

ประเดนส าคญ


1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 1 1 2 2 3 3 4 4

คาเฉลย คาเฉลย

แบบฟอรมการใหคะแนนการประเมนสภาพแวดลอมภายใน

จดแขง (+) จดออน (-) ประเดนส าคญ


ประเดนส าคญ


1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 1 1 2 2 3 3 4 4

คาเฉลย คาเฉลย



36

ตารางท 1 การใหคะแนนประเดนส าคญสภาพแวดลอมภายนอกดานสงคม โอกาส (+) อปสรรค (-)

ประเดนส าคญ สมาชกคนท

เฉลย ประเดนส าคญ สมาชกคนท

เฉลย 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

1. ประชาชนรวมอนรกษวฒนธรรมประเพณในทองถนสงผลแกผเรยนมแบบอยางทด

5 3 4 4 4 4 4

1. ผเรยนขาดเรยนบอย เนองจากครอบครวมฐานะยากจน ตองชวยผปกครองประกอบอาชพ

5 5 5 5 5 5 5

2. ผปกครองมการศกษาดสงผลใหสนบสนนเดกเขาเรยนในระดบทสงขน

3 3 2 2 4 4 3

2. ชมชนรอบโรงเรยน เปนแหลงซอขายยาเสพตด ท าใหผเรยนอยในภาวะเสยงตอการตดยาเสพตดสง

5 4 3 4 4 4 4

3. ประชากรวยเรยนมจ านวนลดลงท าใหโรงเรยนมโอกาสใหบรการทางการศกษาไดอยางทวถง มากขน

3 2 2 2 1 2 2

3. ผเรยนบางสวนเจบปวยดวยโรคไขมาลาเรย เนองจากสถานศกษาตงอยในเขตทเสยงตอโรคไขมาลาเรย

2 3 4 3 2 4 3

คาเฉลย 3 คาเฉลย 4

ตารางท 2 การใหคะแนนประเดนส าคญปจจยภายในดานวสดอปกรณ จดแขง (+) จดออน (-)

ประเดนส าคญ สมาชกคนท

เฉลย ประเดนส าคญ สมาชกคนท

เฉลย 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

1. โรงเรยนมหองสมดทมมาตรฐานสงผลใหนกเรยนสามารถคนควาไดตาม ความตองการ

5 3 4 4 4 4 4

1. การจดกจกรรมการเรยนการสอนยงไมมประสทธภาพ เนองจากบคลากรยงขาดทกษะในการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ

5 5 5 5 5 5 5

2. โรงเรยนมแหลงเรยนรท าใหสามารถจดกระบวนการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ 3 3 2 2 4 4 3

2. ผเรยนยงไมสามารถใชอนเตอรเนทในการคนควาหาความรไดอยางทวถงกนเนองจากสถานศกษามเครองคอมพวเตอรไมเพยงพอ

5 4 3 4 4 4 4

3. วสดอปกรณทโรงเรยนจดหาไดเพยงพอกบ ความตองการ

3 2 2 2 1 2 2 3. วสดอปกรณทมอย ไมตรงกบความตองการ 2 3 4 3 2 4 3

คาเฉลย 3 คาเฉลย 4



37

3.1 การก าหนดน าหนกความส าคญของปจจยสภาพแวดลอมภายนอกและภายใน 1. ใหสมาชกรวมกนก าหนดน าหนกของสภาพแวดลอมภายนอก โดยใหคะแนนเตมเทากบ 1 น าหนกในแตละดานอาจเทากนหรอไมเทากนกได ขนอยกบความส าคญโดยมหลกการวาปจจยดานใดทมอทธพลตอหนวยงานมากกก าหนดน าหนกคะแนนมากกวารายการทมอทธพลตอหนวยงานนอย ตารางท 3 การก าหนดน าหนกของสภาพแวดลอมภายนอก

ปจจยสภาพแวดลอมภายนอก (ตวอยาง) ผลการพจารณาน าหนก

1. ดานสงคมและวฒนธรรม 0.20 2. ดานเทคโนโลย 0.15 3. ดานเศรษฐกจ 0.10 4. ดานการเมองและกฎหมาย 0.55

น าหนกคะแนนรวม 1.00 2. ใหสมาชกรวมกนก าหนดน าหนกของสภาพแวดลอมภายใน โดยใหคะแนนเตมเทากบ 1 น าหนกในแตละดานอาจเทากนหรอไมเทากนกได ขนอยกบความส าคญ โดยมหลกการวา ปจจยดานใดทเปนจดแขงหรอปญหาตอหนวยงานมากกก าหนดน าหนกคะแนนมากกวารายการเปนจดแขงหรอปญหาตอหนวยงานนอย เพอน าไปก าหนดกลยทธและจดล าดบความส าคญของการพฒนา ตารางท 4 การก าหนดน าหนกของสภาพแวดลอมภายใน

ปจจยสภาพแวดลอมภายใน (ตวอยาง) ผลการพจารณาน าหนก

1. ดานโครงสรางและนโยบาย 0.12 2. ดานผลผลตและการบรการ 0.25 3. ดานบคลากร 0.11 4. ดานประสทธภาพการเงน 0.20 5. ดานวสดอปกรณ 0.10 6. ดานบรหารจดการ 0.22

น าหนกคะแนนรวม 1.00

ชวยกนก าหนดคาน าหนกคะแนนโดยพจารณาตามความส าคญในแตละดาน คะแนนรวมกนแลวไมเกน 1

ชวยกนก าหนดคาน าหนกคะแนนโดยพจารณาตามความส าคญในแตละดาน คะแนนรวมกนแลวไมเกน 1



38

3.2 สรปผลการวเคราะหสถานภาพของหนวยงาน เมอไดคาคะแนนของแตละปจจยของสภาพแวดลอมแลว ใหน าคาคะแนนทกปจจยมากรอกลงในตารางสรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมของหนวยงาน โดยมวธการกรอกขอมลในชองตาง ๆ ดงน

(1) ชองรายการปจจยสภาพแวดลอมภายนอก ใหกรอกปจจยสภาพแวดลอมภายนอก 4 ดาน (STEP)

(2) ชองน าหนกคะแนน ก าหนดใหคะแนนเตม 1 ใหน าผลการวเคราะหคาน าหนกทวเคราะหไวในรายการปจจยสภาพแวดลอมภายนอก มากรอก

(3) ชองคาคะแนนเฉลย (โอกาส/อปสรรค) ใหกรอกคาเฉลยทไดลงในชองโอกาส/ อปสรรค ใหครบทกปจจย

(4) ชองคะแนนจรง (โอกาส/อปสรรค) ใหน าคาคะแนนในชอง (3) ไปคณกบน าหนกคะแนนในชอง (2) จะเปนคะแนนจรงในชอง (4)

บวกคะแนนจรง (โอกาส/อปสรรค) ลงมาทง 5 ขอ กจะเปนผลสรปปจจยภายนอก (โอกาส/อปสรรค)

น าผลสรปปจจยภายนอกชองโอกาสเปนตวตงลบดวยผลสรปปจจยภายนอกชองอปสรรคแลวหารดวย 2 จะไดคาเฉลยปจจยภายนอก

(5) ชองสรปผล น าคะแนนจรงในชอง (4) มาลบกน โดยถอวาคะแนนจรงของโอกาสเปน + และคะแนนจรงของอปสรรคเปน + เมอลบกนแลวน าผลใสในชอง (5)

(6) ชองรายการปจจยสภาพแวดลอมภายใน ใหกรอกปจจยภายใน 6 ดาน (2S4M) ลงในตาราง

(7) ชองน าหนกคะแนน ก าหนดใหคะแนนเตม 1 ใหน าผลการวเคราะหคาน าหนก ทวเคราะหไวในรายการปจจยสภาพแวดลอมภายใน มากรอก

(8) ชองคาคะแนน (จดแขง/จดออน) ใหกรอกคาเฉลยทได ลงในชองจดแขง/ จดออน ใหครบทกปจจย

(9) ชองคะแนนจรง (จดแขง/จดออน) ใหน าคาคะแนนในชอง (8) ไปคณกบน าหนกคะแนนในชอง (7) จะเปนคะแนนจรงในชอง (9)

บวกคะแนนจรง (จดแขง / จดออน) ลงมาทง 6 ขอ กจะเปนผลสรปปจจยภายใน (จดแขง/จดออน)

น าผลสรปปจจยภายในชองจดแขงเปนตวตงลบดวยผลสรปปจจยภายในชองจดออนแลวหารดวย 2 จะไดคาเฉลยปจจยภายใน

(10) ชองสรปผล น าคะแนนจรงในชอง (9) มาลบกน โดยถอวาคะแนนจรงของจดแขงเปน + และคะแนนจรงของจดออนเปน – เมอลบกนแลวน าผลใสในชอง (10)



39

*ขอควรระวง การกรอกคะแนนชองสรป กรณทชองสรปม คาเทากนใหก ลมกลบไปตรวจสอบผล การวเคราะหประเดนปจจยจากสภาพแวดลอมและใหคาคะแนนของประเดนส าคญอกครงหนง

ตารางท 5 สรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก

ปจจยภายนอก น.น.คะแนน คะแนนเตม

คอ 1

คาคะแนน คะแนนจรง สรป โอกาส อปสรรค

โอกาส อปสรรค (1 – 5) (1 – 5)

1. ดานสงคมและวฒนธรรม 0.20 3 4 0.60 0.80 - 0.20 2. ดานเทคโนโลย 0.15 4 1 0.60 0.15 + 0.45 3. ดานเศรษฐกจ 0.10 1 4 0.10 0.40 - 0.30 4. ดานการเมองและกฎหมาย 0.55 4 1 2.20 0.55 + 1.65

สรปปจจยภายนอก 3.50 1.90 เฉลยปจจยภายนอก + 0.80

ตารางท 6 สรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน

ปจจยภายนอก น.น.คะแนน คะแนนเตม

คอ 1

คาคะแนน คะแนนจรง สรป จดแขง จดออน

จดแขง จดออน (1 – 5) (1 – 5)

1. ดานโครงสรางและนโยบาย 0.12 4 1 0.48 0.12 + 0.36 2. ดานผลผลตและการบรการ 0.25 3 1 0.75 0.25 + 0.50 3. ดานบคลากร 0.11 1 4 0.11 0.44 - 0.33 4. ดานประสทธภาพการเงน 0.20 2 1 0.40 0.20 + 0.20 5. ดานวสดอปกรณ 0.10 3 4 0.30 0.40 - 0.10 6. ดานบรหารจดการ 0.22 2 1 0.44 0.22 + 0.22

สรปปจจยภายใน 2.48 1.63 เฉลยปจจยภายใน + 0.43



ตารา

งท 7

สรปผ

ลการ

วเครา

ะหสภ

าพแว

ดลอม

สถาน

ศกษา

(1)

ปจจย

ภายน

อก

(2)

น.น.คะ

แนน

คะแน

นเตม

คอ 1

(3)

คาคะ

แนน

(4)

คะแน

นจรง

(5)

สรป

(6)

ปจจย

ภายใน

(7)

น.น.คะ

แนน

คะแน

นเตม

คอ 1

คาคะ

แนน

คะแน

นจรง

สรป

โอกาส

อปสร

รค

โอก

าส

อปสร

รค

จดแข

ง จด

ออน

จดแข

ง จด

ออน

1. ดา

นสงค

มและ

วฒนธ

รรม

(S)

0.

20

3

4

0.60

0.80

- 0.20

1.

ดานโ

ครงส

รางแ

ละนโ

ยบาย

(S1)

0.12

4 1

0.48

0.12

+ 0.3

6

2. ดา

นเทคโน

โลย (T

) 0.1

5 4

1 0.6

0 0.1

5 +

0.45

2. ดา

นผลผ

ลตแล

ะการ

บรกา

ร (S2

) 0.2

5 3

1 0.7

5 0.2

5 +

0.50

3. ดา

นเศรษ

ฐกจ(E

)

0.10

1

4 0.

10

0.40

- 0

.30

3. ดา

นบคล

ากร (

M1)

0.11

1 4

0.11

0.44

- 0.33

4.

ดานป

ระสท

ธภาพ

การเง

น (M

2) 0.2

0 2

1 0.4

0 0.2

0 +

0.20

4. ดา

นการ

เมองแ

ละกฎ

หมาย

(P)

0.55

4 1

2.20

0.55

+ 1.6

5 5.

ดานว

สดอป

กรณ

(M3)

0.10

3 4

0.30

0.40

- 0.10

6.

ดานบ

รหาร

จดกา

ร (M4

) 0.2

2 2

1 0.4

4 0.2

2 +

0.22

สรปป

จจยภ

ายนอ

ก 3.5

0 1.9

0

สรปป

จจยภ

ายใน

2.4

8 1.6

3

เฉลยป

จจยภ

ายนอ

ก +

0.80

เฉล

ยปจจ

ยภาย

ใน

+ 0.4

3

40



41

จากตารางท 4 สรปการวเคราะหสภาพแวดลอมของสถานศกษา สามารถสรปความหมายไดดงน ปจจยภายนอก ทเปนโอกาสตอการจดการศกษาของสถานศกษา (+3.50) โดยเฉพาะอยางยงในดานการเมองและกฎหมาย (+1.65) ส าหรบปจจยทเปนอปสรรค คอ เศรษฐกจ (-0.30) และเมอพจารณา โดยภาพรวมแลว ปจจยภายนอกมโอกาสมากกวาอปสรรค ซงเออตอการจดการศกษาของสถานศกษา (+0.80) ปจจยภายใน โดยสรปสถานศกษา มจดแขง (+2.48) โดยเฉพาะอยางยงในดานผลผลตและบรการ (+0.50) และมจดออน (-1.63) โดยเฉพาะอยางยงในดานบคลากร (-0.33) เมอพจารณาโดยรวมแลว สถานศกษามจดแขงในการจดการศกษาของสถานศกษามากกวาจดออน (+0.43) เมอพจารณาโดยรวม พบวา สถานศกษามปจจยทเปนโอกาสและมจดแขง กลาวคอ สถานศกษามโอกาสในการจดการศกษา หรอใหบรการการศกษามาก ทงน เนองจากมปจจยดานกฎหมาย และการเมองสนบสนน แตกยงมอปสรรคบางประการ โดยเฉพาะอยางยงปญหาในดานเศรษฐกจของประชาชน ส าหรบขอไดเปรยบของสถานศกษา คอ ผลการเรยนของนกเรยน และการใหบรการทเขมแขง ท าใหสถานศกษามโอกาสในการขยายบรการ ขอเสนอแนะ ในการวเคราะห ตวเลขหรอขอมลทไดเปนสวนประกอบหนงในการตดสนใจ แตทงน คณะวางแผนตองพจารณาสภาพทเกดขนจรงเชงเหตและผลดวย ถาไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรงอาจจะตองท าการทบทวนและท าการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมใหม เพอใหผลการวเคราะหตรงกบสภาพความเปนจรงมากทสด “จากคาคะแนนทไดจะน าไปสการจดท ากราฟแสดงสถานภาพของหนวยงาน” 3.3 การแสดงสถานภาพของหนวยงาน การแสดงสถานภาพของหนวยงานจะแสดงออกมาในรปของกราฟ เพอใหเหนวา หลงจากการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกและภายใน ดวยเทคนค SWOT Analysis แลวจะสามารถประเมนสถานภาพของหนวยงานเปนลกษณะใด ซงการแสดงสถานภาพของหนวยงานจะบงบอกถงสถานภาพ 4 ลกษณะ ดงน 1. Stars (เออและแขง) เปนต าแหนงทบงบอกวาหนวยงานโดยภาพรวม สวนใหญมปจจยภายนอกทเปนโอกาส และมปจจยภายในทแขง เปนหนวยงานทมความพรอมสง เชน เปนโรงเรยนทด มคณภาพไดมาตรฐาน หนวยงานเมอมสถานภาพเปน Stars ใหก าหนดกลยทธเชงรก (Aggressive) ตองรกษาความเปน Stars ใหยนยงตอไปและพฒนางานตอยอด 2. Question Marks (เออแตออน) เปนต าแหนงทบงบอกวาหนวยงานโดยภาพรวมสวนใหญมปจจยภายนอกเออ มความพรอมสงใหการสนบสนน แตปจจยภายในหนวยงานออน หากแกปญหาจดออนของหนวยงานได จะน าไปสสภาพทเออและแขง Stars ได ใหก าหนดกลยทธพฒนาองคกร (Turnaround)



42

3. Cash Cows (ไมเออแตแขง) เปนต าแหนงทบงบอกวาหนวยงานโดยภาพรวม สวนใหญภายนอกหนวยงานมอปสรรค มปญหา แตภายในหนวยงานแขง มความพรอม มความเขมแขง หากรอใหปจจยภายนอกเปนโอกาสเออตอการพฒนาหนวยงาน หรอพลกวกฤตใหเปนโอกาสกจะสามารถพฒนาหนวยงานน าไปสสภาพทเออและแขง Stars ได ใหก าหนดกลยทธปองกน/แตกตว (Defend/Diversify) 4. Dogs (ไมเออและออน) เปนต าแหนงทบงบอกวาหนวยงานโดยภาพรวม สวนใหญอยในสภาพแวดลอมททงภายนอกไมเออ ภายในออน มปญหา ลอแหลมตอการประสบความลมเหลวคอนขางสง จงเปนไปไดวาตองปรบปรงอยางเรงดวน เพราะหากด าเนนการตอไปปญหาจะสะสมขนเรอย ๆ อาจถงขนแกไขไมไดตองยบหนวยงาน ใหก าหนดกลยทธประคองตว/ถอย (Retrenchment) 3.4 การสรางกราฟสถานภาพของหนวยงาน การสรางกราฟสถานภาพของหนวยงานใชขอมลจากการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกและภายใน มกระบวนการในการสราง ดงน 1. ลากเสนแนวนอนจดแขงอยทางซาย และจดออนอยทางขวา เปนสญลกษณแทนปจจยภายในโดยคาทออกไปดานซาย คอ จดแขง (+) และคาทออกไปดานขวา คอ จดออน (-) 2. ลากเสนแนวดงโอกาส และอปสรรค เปนสญลกษณแทนปจจยภายนอกตดกบเสนแนวนอน จดตดมคาเทากบ 0 โดยทคาทขนไปดานบน คอ โอกาส (+) คาทลงมาดานลาง คอ อปสรรค (-) 3. น าคาเฉลยปจจยภายนอกและคาเฉลยปจจยภายในมาก าหนดจดลงในแกนโอกาส อปสรรค และจดออน จดแขง เพอหาจดตดแรเงา ซงจดแรเงาอยในสวนใดแสดงวาหนวยงานมทศทางตามตารางนน 4. น าคาสรปคะแนนปจจยภายนอกทเปนโอกาสมาก าหนดจดเปนแกนโอกาส อปสรรค และสรปปจจยภายในมาก าหนดลงในแกนจดแขง จดออน 5. ลากเสนใหผานจดตดทง 4 จดเปนรปไข 6. ลากเสนลกศรตดจดแรเงา หากลกศรชไปในทศทางใดจะบอกสถานภาพของหนวยงานนน ดงตวอยาง



43

แผนภมท 11 กราฟแสดงสถานภาพหนวยงานในลกษณะตาง ๆ

7. ใหน าเอาตารางสรปผลการวเคราะหสภาพแวดลอมหนวยงานทไดจากการวเคราะห น ามาท าเปนกราฟแสดงสถานภาพของหนวยงาน โดยใหด าเนนการตามขนตอน ดงน 7.1 ลากเสนแนวนอนโดยก าหนดดานซายเปนจดแขง (S) ดานขวาเปนจดออน (W)

Stars (เออและแขง) Question Marks (เออแตออน)

โอกาส (Opportunities)

O

จดแขง (Strengths)

S W จดออน (Weaknesses)

T

Cash Cows (ไมเออแตแขง)

Dogs (ไมเออและออน)

อปสรรค (Treats)

W

O

S

T

W S

O

T

S

T

O

W

O

W S

T



44

7.2 ลากเสนแนวดงใหตดกบเสนแนวนอน โดยจดตดมคาเปนศนย โดยก าหนดดานบนเปนโอกาส (O) และดานลางเปนอปสรรค (T) 7.3 จากจดตดทเปน 0 ใหก าหนดจด 1,2,3,4 และ 5 โดยมชวงหางเทา ๆ กน ไปยงดานทเปนจดแขงและโอกาส 7.4 จากจดตดทเปน 0 ใหก าหนดจด -1,-2,-3,-4 และ -5 โดยมชวงหางเทา ๆ กนไปยงดานทเปนจดออนและอปสรรค 7.5 น าคาเฉลยปจจยภายนอกและคาเฉลยปจจยภายใน มาก าหนดจดลงในแกน นนคอ คาเฉลยปจจยภายนอก +0.80 กก าหนดจดลงไปในเสนทเปนดานโอกาส (O) สวนคาเฉลยปจจยภายใน +1.42 กก าหนดจดลงไปในเสนทเปนดานจดแขง (S) ด าเนนการลากเสนจากจดทงสองใหเจอกนเปนรปสเหลยม ใหแรเงาในรปหรอใสสแดงในรป (อาจเรยกวา “ไขแดง”) จดแรเงาหรอสแดงหรอไขแดงน เมออยในสวนใดกจะบงบอกถงสภาพปจจบนของหนวยงานวาเปนอยางไร ไดแก Stars, Question Marks, Cash Cows หรอ Dogs 7.6 น าคาสรปปจจยภายนอก +3.20 และ -1.60 คาสรปปจจยภายใน 2.61 และ -1.77 มาก าหนดจดในแกนอกครง ซงจะได 4 จด 7.7 ลากเสนใหผานจดตดทง 4 จดเปนรปไข แลวลากลกศรจากจดแกน 0 ผานจดแรเงา หรอจดสแดงหรอจดไขแดง 7.8 อภปรายผล

แผนภมท 12 กราฟแสดงสถานภาพสถานศกษา : สถานภาพเออและแขง

โอกาส

อปสรรค

O

W S

T

จดออน จดแขง

3.50

0.80

2.48 - 1.63

- 1.90

0.43



45

ขอเสนอแนะ กรณวาดแผนภมรปภาพ (รปไข) เปนวงกลมหรอเกอบเปนวงกลมแสดงวาปจจยแตละตว มความส าคญเทากน จงควรกลบไปทบทวนการใหน าหนกความส าคญของแตละปจจยทสงผลตอ การปฏบตงานของสถานศกษาอกครงหนง (ปจจยภายนอก และปจจยภายใน) จากตวอยางกราฟ จะเหนวาจดตดแรเงาอยทางดานซายบน แสดงใหเหนวาสถานศกษานอยในต าแหนงเออและแขง กลาวคอ ปจจยภายนอกเปนโอกาส และพรอมใหการสนบสนน และปจจยภายในทมความเขมแขงและพรอมทจะพฒนางานดานตาง ๆ ในอนาคต เมอไดผลการประเมนสภาพของหนวยงานในภาพรวม วามสภาพแวดลอมภายนอกโนมเอยงไปทางโอกาสหรออปสรรค และมสภาพแวดลอมภายในโนมเอยงไปทางจดแขงหรอจดออน เปนขนตอนเรมตนทจะน าไปสการวางทศทางของหนวยงาน การประเมนสถานภาพหนวยงาน ควรครอบคลมประเดนตอไปน 1. ความโนมเอยงของสภาพแวดลอมภายนอกระหวางโอกาสและอปสรรค แสดงผลสรปจากการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกวามโอกาสมากกวาอปสรรค หรออปสรรคมากกวาโอกาส 2. ความโนมเอยงของสภาพแวดลอมภายในระหวางจดแขงและจดออน และผลสรปจาก การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในวาจดแขงมากกวาจดออน หรอจดออนมากกวาจดแขง 3. ประเมนความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน เพอก าหนดกลยทธตอไป

การประเมนสถานภาพของหนวยงาน

S

O

W

Stars (รก / เพม / ขยาย)

Question Marks (ปรบปรง)

Cash Cows (รกษาสถานภาพ)

Dogs (ตดทอน / ถอนตว)

T



46

5.2 การก าหนดทศทางสถานศกษา การก าหนดทศทางของสถานศกษาชวยใหการด าเนนงานของสถานศกษามความชดเจนมากขน ซงสถานศกษาตองรสถานภาพของตนเองกอนวาอยในสถานภาพทตองปรบขยาย แกไข หรอพฒนาอะไรบาง ในการก าหนดทศทางของสถานศกษาเปนกระบวนการทบคลากรทกฝาายรวมกนตงปณธาน ความคาดหวง ตงมน ใฝาฝน ทจะพฒนาสถานศกษาไปสความส าเรจ โดยรวมกนระดมพลงปญญา วจารณญาณ และ แรงบนดาลใจ ตรวจสอบ ทบทวน กลนกรอง จดวาง สรางสรรคสภาพทพงประสงค ทศทางของสถานศกษา ประกอบดวย วสยทศน พนธกจ เปาประสงค และเปาหมายผลผลตหลก

แผนภมท 13 ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอม ผลการประเมนสถานภาพและ ทศทางของสถานศกษา 1) วสยทศน (vision) วสยทศน เปนภาพความส าเรจของผเรยนหรอสถานศกษาในอนาคต ทอยากเหนหรออยากใหคนอนพดถงสถานศกษาวาเปนอยางไร วสยทศนทดนนตองระบภาพในอนาคตใหชดเจน สรางแรงจงใจหรอกระตนใหผทเกยวของกบสถานศกษา เกดแรงบนดาลใจ อยากปฏบตงาน เพอใหบรรลวสยทศน แตอยางไรกตาม สงทส าคญกวาขอความวสยทศน คอกระบวนการสรางวสยทศน รวมกนของทกฝาาย วสยทศนทพบในปจจบนมรปแบบหลากหลายแตกตางกนออกไปตามเปาหมาย ขนาด และความสลบซบซอนของหนวยงาน กลาวคอ ถาเปนองคกรธรกจขนาดใหญกจะมวสยทศนทเนนการแขงขนสง มความตองการเปนผน าในดานการตลาด ขอความวสยทศนแสดงถง ความมงหวง ความทะเยอทะยานสง ส าหรบวสยทศนดานการศกษา สวนใหญบงบอกถงคณภาพการศกษาและผลทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

วสยทศน

สภาพแวดลอมภายนอก/ภายใน

ผลการประเมน

สถานภาพ

เปาประสงค

ผลผลตหลก

พนธกจ



47

วสยทศนทด ควรมลกษณะดงน - มขอบเขตของการปฏบตงานทชดเจต - มความชดเจนและสามารถน าไปปฏบตงาน - เปนภาพเชงบวกทสะทอนถงความเปนเลศของหนวยงาน - เกดจากการมสวนรวมของทกฝาายในหนวยงาน - ค านงถงความตองการของผรบบรการเปนส าคญ - มความสอดคลองกบแนวโนมในอนาคต คณลกษณะวสยทศน

- อยากเปนและ/หรอท าใหอะไรเกดขนในอนาคต เชน นกเรยนมคณภาพ ระดบสากล ภายใตวฒนธรรมไทย

- ทาทายและมงมน เชน บรษทซโน – ไทย เอนจเนยรง แอนด คอนสตรคชน จ ากด (มหาชน) : มงสการเปนบรษทวศวกรรมและกอสรางชนน าของไทย และอาเซยน มสงมอบผลงานใหแกลกคาในระดบมาตรฐานสากล - สน ๆ กระชบไดใจความชดเจน เชน PTT Group : บรษทพลงงานไทยขามชาต ชนน า - เนนปจจยส าคญตอความส าเรจของหนวยงาน - มกรอบระยะเวลาทชดเจน - น าสการปฏบต สามารถแยกแยะ/แจกแจง/เพอเชอมโยงสพนธกจ เปาประสงค กลยทธได ตวอยาง วสยทศนของสถานศกษา “ภายในป 2559 โรงเรยนบานหนองปลาหลาย เปนโรงเรยนชนน าดานเทคโนโลย ผเรยนมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน มคณธรรม จรยธรรม บรหารจดการตามหลกธรรมาภบาลโดยใชการมสวนรวม” กระบวนการสรางวสยทศน ในการสรางวสยทศนนน สามารถท าไดหลายวธและจากบคลากรหลายกลม ไมวาจะเปนโดยผบรหารสงสดของหนวยงาน ผชวยผบรหาร ตลอดจนบคลากรทกคนในหนวยงาน แตสงส าคญ ในการสรางวสยทศนนน ผสรางจะตองตอบค าถาม 3 ขอใหไดวา ทผานมาหนวยงานของเราเปนอยางไร ถาหนวยงานของเราไมมการเปลยนแปลงจะเกดอะไรขน และถามการเปลยนแปลงหนวยงานของเราจะเปนอยางไรอก 3 – 5 ปขางหนา ค าถามทง 3 ขอ จะเปนกรอบแนวคดในการสรางวสยทศน ซงตองพจารณาหนวยงานตงแตอดตทผานมาจนถงปจจบนและมองถงอนาคต ซงจะไดกระบวนการสราง 4 ขนตอน คอ ยอนอดต มองปจจบน วาดฝนอนาคต และก าหนดวสยทศน ดงน



48

ยอนอดต ในขนน เปนการเรมตนในการสรางวสยทศน ผสรางจะตองตอบค าถามใหไดวาทผานมาหนวยงานของเราเปนอยางไร โดยการทบทวนภารกจทงหมดทผานมาของหนวยงานวา เปนอยางไร โดยใหสมาชกในหนวยงานทกคนเขยนภาพหรอขอความเกยวกบการจดการศกษาทผานมา จนถงปจจบนเปนอยางไร มปญหาอปสรรคหรอความส าเรจอะไรบางทนาสนใจ หรอเปนบทเรยนทมคา แกหนวยงาน เมอเขยนเสรจแลวใหรวบรวมขอความหรอภาพของทกคนมาเขยนหรอวาดภาพใหมเปนภาพของหนวยงานแลวเขยนขอความอธบายภาพอยางสน ๆ มองปจจบน ในขนนเปนการวเคราะหบทบาทของหนวยงานในปจจบนและคาดคะเนสงทจะเกดขนในอนาคต ซงตองตอบค าถามใหไดวา ถาหนวยงานของเราไมมการเปลยนแปลงจะเกดอะไรขน โดยการพจารณาภารกจในปจจบน และสภาพแวดลอมทคาดวาจะเกดขน โดยใหสมาชก ในหนวยงานทกคนเขยนภาพ หรอขอความเกยวกบการจดการศกษาของหนวยงานทไมมการเปลยนแปลงในอก 3 – 5 ปขางหนาวาจะเปนอยางไร มปญหา อปสรรค หรอผลด ผลเสยอยางไรบาง เมอเขยนเสรจแลวใหรวบรวมขอความหรอภาพของสมาชกทกคนเขยนหรอ/วาดภาพใหมเปนภาพของหนวยงานแลวเขยนขอความอธบายภาพอยางสน ๆ วาดฝนอนาคต ในขนนเปนการคาดคะเนหรอจนตนาการ โดยอาศยขอมลจาก การมองปจจบนในขอท 2 มาสรางจนตนาการหรอภาพฝนของหนวยงานในอนาคตซงจะน าไปสการตอบค าถามทวา ถามการเปลยนแปลง หนวยงานของเราจะเปนอยางไรในอก 3 – 5 ปขางหนา โดยการพจารณาภารกจในปจจบน สภาพแวดลอมทคาดวาจะเกดขนและผลเสยของการไมมการเปลยนแปลง โดยใหสมาชกในหนวยงานทกคนเขยนภาพหรอขอความเกยวกบหนวยงานของตนเองในอก 3 – 5 ปขางหนา วาจะเปนอยางไร ถาหากมการเปลยนแปลง ณ ปจจบน ก าหนดวสยทศน เมอสมาชกเขยนวสยทศนเสรจแลวใหรวบรวมขอความหรอภาพของสมาชกทกคนระดมสมองเพอเขยนหรอวาดภาพใหม เปนภาพของหนวยงานแลวเขยนขอความอธบายภาพ อยางสน ๆ แลวน าไปปรบแตงใหไดใจความ ขอความวสยทศนควรมความกระชบ สามารถจดจ าไดงายและ มความเราใจ กระตนใหอยากน าไปปฏบต อยางไรกตามถงแมวาจะไดขอความทเปนวสยทศนทดสงหนง ทควรจะระลกอยเสมอและมความส าคญกวาขอความ คอ กระบวนการสรางวสยทศนรวมกนซงทกคนตองมสวนรวมอยางแทจรง ทกคนจะตองมความรสกทเปนเจาของและผกพนในวสยทศนของหนวยงานรวมกน



49

ตวอยาง การก าหนดวสยทศน ยอนอดต มองปจจบน วาดฝนอนาคต ก าหนดวสยทศน

ไมมอปกรณทางเทคโนโลย ททนสมย

ครมความรด โดยเฉพาะ ครวทยาศาสตรไดรางวลดเดนระดบชาต

มและใชเทคโนโลย ใน การเรยนการสอน ตองการใหโรงเรยนมชอเสยง ในการสอนวทยาศาสตร

เปนหนวยงานทเปนเลศ ดานการสอนวทยาศาสตร นกเรยนมความสามารถใชเทคโนโลยททนสมย เพอเปนเครองมอในการเรยนร

ไมมหลกสตรการบรณาการการสอนคณธรรมจรยธรรม

นกเรยนใชจายฟามเฟอย ไมประหยด

นกเรยนตองเปนคนด และใชจายเงนอยางประหยดคมคา

ผเรยนมคณธรรมน าความร มคานยมแนวคดตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

ความลมเหลวของการน าวสยทศนไปใช จดออนทน ามาซงความลมเหลวของวสยทศนทผานมามไดอยทขอความวสยทศน แตอยทการน าวสยทศนไปสการปฏบต โดยมสาเหตหลก คอ - ผน าขององคกรไมสามารถสอสารวสยทศนใหเขาถงจตใจของผรวมงานนนได - วสยทศนของหนวยงานขาดการทบทวน ตรวจสอบอยางตอเนองท าใหวสยทศนของหนวยงานหายไป สงผลใหมการน าวสยทศนของแตละคนมาใชแทนวสยทศนขององคกร 2) พนธกจ (Misson) พนธกจ คอ บทบาทหนาทของสถานศกษาทตองด าเนนการ เพอใหวสยทศนเปนจรง พนธกจจงเปนการบงบอกบทบาทหนาทของสถานศกษาทก าลงท า หรอจะท าในอนาคตใหแกลกคา ผรบบรการ หรอสงคมไดรบรวาก าลงท าอะไร ขอความทปรากฏในพนธกจมกระบผลผลตของหนวยงาน กลมผรบบรการ หรอวธการด าเนนงานและความรบผดชอบของหนวยงาน ส าหรบสถานศกษาซงถอไดวาเปนหนวยงานภาครฐตองค านงถงนโยบายของรฐบาลเปนหลก และผลลพธทคาดหวง เปาหมายเชงกลยทธ เปนหลก เพอใชเปนสารสนเทศในการก าหนดพนธกจของสถานศกษา ลกษณะของพนธกจ พนธกจ นอกจากจะบงบอกถงหนาทของหนวยงานทก าลงท าหรอจะท าในอนาคตใหแกผรบบรการ หรอสงคม ไดรบรวาก าลงท าอะไรแลว ยงเปนจดเรมตนในการก าหนดแนวทาง การด าเนนงานของหนวยงาน และสาระส าคญของแผนกลยทธ ตลอดจนการตรวจสอบความรบผดชอบของทกฝาายทเกยวของ ชวยใหทกฝาายในหนวยงานรวมก าหนดพจารณาการท างานรวมกน ลดความขดแยงและ ความซ าซอนในการท างาน



50

องคประกอบของขอความพนธกจ 1. ลกษณะของผลผลตและบรการ 2. ผรบผลประโยชนและบรการโดยตรงจากการด าเนนงาน 3. วธด าเนนการ 4. ประโยชนทไดรบจากหนวยงาน 5. ความเชอ คานยมพนฐานในการด าเนนงานของบคคล 6. หลกการพนฐานของหนวยงาน กลาวโดยสรป พนธกจทดควรมลกษณะดงน 1. บงบอกถงเอกลกษณของหนวยงานนน ๆ วามความแตกตางจากหนวยงานอนทมลกษณะใกลเคยงกนอยางไร 2. บงบอกแนวทางทจะบรรลวสยทศน 3. ลกษณะพนธกจสอดคลองกบขนาดและความซบซอนของหนวยงาน 4. พนธกจทางดานการศกษาโดยเฉพาะในระดบเขตพนทการศกษาและโรงเรยน ซงถอไดวาเปนหนวยงานขนาดเลก พนธกจทระบสวนใหญจะเนนการใหบรการการศกษา และการจดการเรยนการสอน กระบวนการในการสรางพนธกจ 1. วเคราะหภารกจตามกฎหมาย ภารกจประจ าและบทบาทหนาทของหนวยงาน 2. วเคราะหวสยทศนเพอแยกประเดนส าคญ 3. สงเคราะหจากภารกจ บทบาทหนาท และวสยทศนมาก าหนดเปนพนธกจของหนวยงาน 4. เรยบเรยงเปนขอความพนธกจใหกระชบไดใจความ 5. จดเรยงล าดบความส าคญของพนธกจ ตวอยาง พนธกจ

วสยทศน พนธกจ “ภายในป 2559 โรงเรยนบานหนองปลาหลาย เปนโรงเรยนชนน าดานเทคโนโลย ผเรยนมคณภาพ ตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน มคณธรรม จรยธรรม บรหารจดการตามหลกธรรมาภบาล โดยใชการมสวนรวม”

จดการเรยนการสอนใหผเรยนทกคนไดรบการศกษาอยางมคณภาพ โดยยดผเรยนเปนส าคญ เพอใหผเรยน มคณธรรม จรยธรรม มความเปนไทย มความสามารถตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน และสามารถใชเทคโนโลยเปนเครองมอในการเรยนร บรหารจดการ ตามหลกธรรมาภบาล และการมสวนรวมของทกภาคสวน



51

ตวอยางพนธกจขางตนสงเกตไดวาการเขยนพนธกจมกจะเรมตนดวย ค ากรยา ซงเปนกจกรรมทโรงเรยนจะจดใหแกกลมเปาหมาย แตกตางกบวสยทศนทมกจะเขยนขนตนดวยค านามทบงบอกภาพในอนาคตของสถานศกษา นอกจากนพนธกจสามารถเขยนไดทงขอความทเปนรอยแกว ความเรยงหรอเขยนแยกออกมาเปนรายขอกได 3) เปาประสงค (Goal) เปาประสงค เปนการแปลหรอเปลยนพนธกจและทศทางขององคกรใหเปนผลการด าเนนงานทแทจรง มความเฉพาะเจาะจง สามารถวดได เปาประสงคเปนสงทผบรหารแตละระดบขององคกรใหความคาดหวงหรอใหสญญาวาจะสามารถด าเนนการใหไดผลลพธภายในระยะเวลาทก าหนด ถาพนธกจของแตละองคกรไมไดมการแปลความหมายใหกลายเปนเปาประสงคแลว การจดท าพนธกจขององคกรกเปนเพยงแตขอความทโกหรเทานน การก าหนดเปาประสงค เปนขนตอนตอจากการจดท าพนธกจ เพอใหหนวยงาน มเปาหมายในอนาคต ใชเปนกรอบชน าการก าหนดกลยทธและทศทางในการท างานตอไป รวมทงเปนพนฐานส าหรบการประเมนผลความส าเรจของหนวยงานและกระบวนการด าเนนงาน เปาประสงคการศกษา เปาประสงคทางดานการศกษา เปนผลเกดขนตอเนอง หรอผลกระทบทเกดจาก การทสถานศกษาจดบรการการศกษาใหกบ ผเรยน ดงนน การเขยนขอความทเปนเปาประสงค ทางการศกษาตองระบผลลพธปลายทางทสถานศกษาจะด าเนนงานใหบรรลผลส าเรจในชวงระยะเวลาทไดก าหนดไวในแผนกลยทธ สามารถเขยนเปนความเรยงหรอแยกเปนรายขอกได ลกษณะของเปาประสงค 1. ขยายหลกการ สาระส าคญทระบไวในวสยทศน/พนธกจ ใหเปนรปธรรมมากขน 2. ระบถงกลมเพอองคกรตองการจะมอบสงทมคณคาให 3. ระบคา ผลประโยชน ความเปลยนแปลงทจะเกดขนตอกลมเปาหมาย 4. ตองไมเปนนามธรรม สามารถแปลงใหเปนกจกรรมทงายตอการมอบหมายและการกระจายงาน 5. ตองเปนไปไดในการใชทรพยากรและก าลงคนทมอยจรง 6. ตองสามารถจดการเรองตาง ๆ ไดหลาย ๆ เรองพรอมกนในคราวเดยวกน 7. ตองเกยวกบความอยรอดของหนวยงาน กระบวนการก าหนดเปาประสงค เปาประสงค เปนการระบความคาดหวงวาเมอด าเนนการตามพนธกจแลวสงผลใหวสยทศนบรรล หากวสยทศนบรรลแลวคาดหวงวาใครจะเปนผไดรบผลประโยชนและไดรบผลประโยชนอยางไร เปาประสงคเปนสงทหนวยงานตองการในอนาคต ซงหนวยงานตองพยายามใหเกดขน เปนผลลพธสดทายหรอสงสดทายทตองการบรรล เปนการขยายความตองการทเกดขนจากวสยทศน และพนธกจ ใหชดเจนยงขน อนจะน าไปสการก าหนดกลยทธของหนวยงานตอไป ทงนขอน าเสนอขนตอนการก าหนดเปาประสงค ดงน



52

1. วเคราะหพนธกจเปนผลการด าเนนงานหรอผลลพธทแทจรง ทสามารถวดได 2. ก าหนดเปาประสงคใหสอดคลองเชอมโยงกบวสยทศนและพนธกจ

ตวอยาง เปาประสงค พนธกจ เปาประสงค

จดการเรยนการสอนใหผเรยนทกคนไดรบการศกษาอยางมคณภาพ โดยยดผเรยนเปนส าคญ เพอใหผเรยน มคณธรรม จรยธรรม มความเปนไทย มความสามารถ ตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน และสามารถใชเทคโนโลยเปนเครองมอในการเรยนร บรหารจดการ ตามหลกธรรมาภบาลและการมสวนรวมของทกภาคสวน

1. ผเรยนมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน มคณธรรม จรยธรรม และส านกในความเปนไทย 2. ผเรยนสามารถใชเทคโนโลยเพอเปนเครองมอ ในการเรยนร 3. ครและบคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ และเตมตามศกยภาพ 4. สถานศกษามระบบบรหารจดการศกษาทมประสทธภาพ และผานการรบรองคณภาพจาก สมศ. 5. ผปกครอง ชมชน และทองถนเขามามสวนรวม ในการบรหารจดการศกษา

4) เปาหมายผลผลตหลก (Outputs) ผลผลตหลกของสถานศกษา (Outputs) หมายถง การจดบรการการศกษาใหกบเดกในวยเรยนทอยในเขตบรการของสถานศกษา สถานศกษามหนาทจดการศกษา 3 ระดบชน คอ ระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตน ใหกบผเรยน จ านวน 4 กลม ซงไดแก ผเรยนปกต ผเรยนดอยโอกาส ผเรยนพการและผเรยนทมความสามารถพเศษ โดยส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐานจะเปนผก าหนดผลผลตหลกซงเปนผลผลตทหนวยงานทกระดบตองชวยกนด าเนนการเพอใหบรรลเปาหมายทก าหนด และสถานศกษาตองก าหนดเปาหมายผลผลตหลกใหสอดคลองกบเปาหมายของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และครอบคลมตวชวดทง 4 ดาน คอ ปรมาณ คณภาพ เวลา และตนทน การก าหนดผลผลตหลกขององคกรตองสามารถอธบายไดวา มความเชอมโยงกบผลลพธ (เปาประสงค) ขององคกรอยางไร การเขยนผลผลตหลกตองก าหนดเปาหมายการด าเนนงานใหครบ 4 มต คอ ปรมาณ คณภาพ เวลา และตนทน ควบคไปกบการเขยนผลผลตหลก ดานปรมาณ เปนการก าหนดเปาหมายจ านวนผรบบรการ ในสวนของสถานศกษา คอ จ านวนนกเรยนในระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตน ดานคณภาพ เปนการก าหนดเปาหมายดานคณภาพทสะทอนใหเหนวาผลผลตนนสอดคลองกบความตองการของผรบบรการและสงผลใหเกดผลลพธทตองการ ในสวนของสถานศกษา คอ การก าหนดเปาหมายของคณภาพของ ผเรยนแตละระดบและคณภาพทก าหนดตองสอดคลองกบ ความตองการของผเรยนและสงผลใหเกดผลลพธของสถานศกษา



53

ดานเวลา เปนการก าหนดเวลาทใชในการน าสงผลผลตหรอบรการ เชน นกเรยน ใชเวลาเรยน 1 ชนเรยน ไมควรใชเวลามากกวา 1 ป ดงนน เปาหมายทตองด าเนนการ คอ การลดอตราการซ าชนของนกเรยน ดานตนทน เปนการก าหนดตนทนคาใชจายในการผลตผลผลต เปนการก าหนดตนทนตอหนวยของนกเรยนระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตน อยางไรกดในระยะแรกของการใชงบประมาณแบบมงเนนผลงาน ระบบขอมลสารสนเทศและระบบบญชยงไมเออใหหนวยงานสามารถคดตนทนนกเรยนทแทจรงของนกเรยนในแตละระดบได ดงนน ในระยะแรกหนวยงานอาจก าหนดเปาหมาย 3 ดาน คอ ดานปรมาณ ดานคณภาพ และเวลา นอกจากน ผลผลตหลกทไดกลาวมาแลว ภายในหนวยงานยงมผลผลตทเกดจากการจดกจกรรมทหนวยงานนนไดท าขนโดยตรงและเกดขนในทนใด หลงเสรจสนกจกรรมเรยกวา ผลผลตภายในหรอ Intermediate output เชน ครทผานการอบรม หนงสอและเครองเขยน แบบเรยนทไดจดซอ และนกเรยนทไดรบอาหารเสรม เปนตน ผลผลตภายในจะเปนแรงขบเคลอนใหเกดผลผลตหลก กลาวโดยสรป ผลผลตขององคกรหรอสถานศกษาประกอบไปดวยผลผลตหลก ซงเปนผลผลตสดทายทสถานศกษาจดท าเพอใหบคคลภายนอกไดใชประโยชน และผลผลตภายในเปนกจกรรมหรอกระบวนการทจะน าไปสผลผลตหลก

ตวอยาง ผลผลตหลกและตวชวด ผลผลตหลก ตวชวด

ผลผลตหลกท 1 กอนประถมศกษา

ดานปรมาณ จ านวนนกเรยนกอนประถมศกษาทไดรบการเตรยมความพรอม ดานคณภาพ รอยละของนกเรยนทจบชน อนบาล 2 ทมความพรอมเขาเรยน ป.1

ผลผลตหลกท 2 ระดบประถมศกษา

ดานปรมาณ จ านวนนกเรยนทไดรบการศกษาระดบประถมศกษา ดานคณภาพ รอยละของนกเรยนชนประถมศกษาทมคณภาพตามมาตรฐาน ดานเวลา รอยละของนกเรยนทเรยนจบประถมศกษาปท 6 ภายใน 6 ป ดานตนทน คาใชจายในการจดการศกษาตอนกเรยนประถมศกษา 1 คน

ผลผลตหลกท 3 ระดบมธยมศกษาตอนตน

ดานปรมาณ รอยละของเดกอาย 12 – 15 ป ทงในและนอกเขตบรการทไดรบ การศกษามธยมศกษาตอนตน ดานคณภาพ รอยละของนกเรยนทจบชนมธยมศกษา ทมคณภาพตามมาตรฐาน ดานเวลา รอยละของนกเรยนทเรยนจบชนมธยมศกษาตอนตน ภายใน 3 ป ดานตนทน คาใชจายในการจดการศกษาตอนกเรยนมธยมศกษาตอนตน 1 คน



54

5.3. การก าหนดกลยทธสถานศกษา การก าหนดกลยทธ (Strategic Formulation) เปนการเลอกวธการท างานทแยบคาย สจดหมายปลายทางอยางมทศทางทเหมาะสมสอดคลองกบสภาพแวดลอมของหนวยงาน ตอบสนองวธการสจดหมายปลายทางระดบนโยบาย สามารถด าเนนการไดประสบความส าเรจ น าไปปฏบตไดจรง การก าหนด กลยทธเปนการน าขอมลและความรตาง ๆ ท ไดรบจากขนตอนการก าหนดทศทางของหนวยงานและการศกษาสถานภาพหนวยงาน (SWOT Analysis) ดวยการวเคราะห สภาพแวดลอมทเปนจดแขง (Strength) จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ของหนวยงานมาจดท าเปนกลยทธ ในรปแบบตาง ๆ รวมทงประเมนและคดเลอกวากลยทธใดเหมาะสมกบหนวยงานมากทสด การก าหนดกลยทธเปรยบเสมอนการตอบค าถามวา “เราจะไปถงจดนนไดอยางไร” หรอ เราจะบรรลทศทางของหนวยงานไดอยางไร ? (How do we get there?) การก าหนดกลยทธ สามารถท าไดหลายวธ หลายรปแบบ ทส าคญหนวยงานตองประเมนและคดเลอกวากลยทธใดจงจะเหมาะสมกบหนวยงานมากทสด ในการคดเลอกกลยทธนน สงส าคญทหนวยงานจะตองค านงถง ไดแก 1. สภาพแวดลอมของหนวยงานทมการเปลยนแปลงอยเสมอ ทงสภาพแวดลอมภายในหนวยงานทเปนจดแขง – จดออน และสภาพแวดลอมภายนอกทเอออ านวยประโยชน คอ เปนโอกาสและอปสรรคในการท างาน 2. ทศทางของสถานศกษา ไดแก วสยทศน พนธกจ และเปาประสงคของหนวยงาน สภาพแวดลอม และประเมนสถานภาพของหนวยงานกอน เพอน าผลการศกษามาก าหนดทศทางไปพฒนาและก าหนดกลยทธการด าเนนงานตอไป เชน กลยทธ : ยกระดบคณภาพและมาตรฐานการศกษา และสงเสรมความสามารถ ทางเทคโนโลยเพอเปนเครองมอในการเรยนร กลยทธ : ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และจตส านกในความเปนไทย กลยทธ : พฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหสามารถจดการเรยนการสอน ไดอยางมประสทธภาพ กลยทธ : พฒนาระบบการบรหารจดการทดตามหลกธรรมาภบาล กลยทธ : สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการจดการศกษา ประเภทและทศทางกลยทธ การก าหนดกลยทธโดยทวไปจะแบงลกษณะกลยทธเปน 4 ประเภท ไดแก กลยทธ การสรางความเตบโต กลยทธความถนด กลยทธรกษาเสถยรภาพ และกลยทธการตดทอน ดงนน ในการเขยนขอความกลยทธควรก าหนดทศทางกลยทธ ดงตวอยาง



55

ตวอยาง ประเภทและทศทางกลยทธ

วธการก าหนดกลยทธ ในการก าหนดกลยทธมหลายวธ ดงน 1. วธการทางตรง (Direct Approach) เปนการก าหนดกลยทธโดยอาศยขอมลจากการศกษาสถานภาพ ดวยการวเคราะหสภาพแวดลอมของหนวยงาน เพอน ามาเปนขอมลและเหตผล ในการตอบค าถามวา “เมอหนวยงานเปนอยางนแลวจะท าอยางไร” (Then…..how?) การก าหนดกลยทธวธนก าหนดภายใตแนวคดทวา ทศทางของหนวยงานจะปรบไปตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป ดงนน วธนจงเรมจากการศกษาสถานภาพของหนวยงานดวยการวเคราะหสภาพแวดลอมและประเมนสถานภาพ (SWOT Analysis) เพอใหทราบวาหนวยงานมปจจยจากสภาพแวดลอมภายนอก/ภายใน อะไรบางทสงผลกระทบตอการด าเนนงานของหนวยงาน แลวจงก าหนดกลยทธจากปจจยทสงผลกระทบหรอปจจยทเปนเหต

O

S

W

กลยทธสรางความเตบโต - พฒนาคณภาพประสทธภาพ - เพมประสทธภาพ - สรางรากฐาน - สรางศกยภาพ - สรางความเขมแขง - ขยายฐานการ… - กระจายโอกาส - สรางความเปนเลศ - สรางเครอขาย - สงเสรม - สรางประสทธภาพ ฯลฯ

กลยทธความถนด - ปรบปรง - สรางกลไก - ปรบปรงกลไก - กระตนใหเกดการ - เรงรดพฒนา - สรางแรงจงใจ - ปฏรป - พฒนาความเขมแขง - ฟนฟ - เพมขดความสามารถ - ขบเคลอน ฯลฯ

กลยทธรกษาเสถยรภาพ กลยทธการตดทอน - ชะลอ - ยกระดบ - สรางความเทาเทยม - พฒนาขมก าลง - ระดม - ประสาน

- ยบเลก - เพมมาตรการ - ควบรวม ฯลฯ - หลอมรวม - ปรบลด - ปรบโครงสราง - พลกฟน

T



56

2. วธการเนนเปาประสงค (Goals Approach) เปนการก าหนดกลยทธโดยวธการทใชเปาประสงคของหนวยงานเปนตวน าทาง วธการนจงเปนการน าเปาประสงคของตนสงกดหรอเปาประสงคของหนวยงานมาเปนโจทย แลวจงก าหนดกลยทธเพอใหบรรลเปาประสงคทก าหนดไว ดงนนวธนจงเปนการก าหนดกลยทธทมงตอบสนองผรบผลประโยชน เพอทจะตอบค าถามวา “เราจะท าอยางไรเพอใหใครไดประโยชน” (How and For Whom?) 3. วธการมงวสยทศน (Vision of Success Approach) เปนการก าหนดกลยทธโดยมงไปทผลส าเรจตามวสยทศนของหนวยงาน วธการนเรมจากการก าหนดวสยทศนของหนวยงาน แลวจงก าหนดกลยทธเพอใหบรรลวสยทศน เพอตอบค าถามวา “ท าอยางไรเราจะถงทหมาย” (How do We get there?) 4. วธการทางออม (Indirect Approach) เปนการก าหนดกลยทธจากการแสวงหาแนวคดหรอกลยทธจากหนวยงานอน ๆ แลวพจารณาวเคราะหความเหมาะสมเพอก าหนดเปนกลยทธของหนวยงาน

แผนภมท 14 แสดงวธการก าหนดกลยทธ เทคนคการก าหนดกลยทธ จากแนวทาง/วธการในการก าหนดกลยทธของหนวยงานดงกลาวขางตน เทคนคในการก าหนดกลยทธจงมหลายเทคนค เชน การก าหนดกลยทธโดยใชตารางสมพนธ (MATRIX) การก าหนด กลยทธโดยใชตารางวเคราะหปจจย การก าหนดกลยทธจากการระดมความคดจากผมสวนไดสวนเสย และ การก าหนดกลยทธจากการวจยเชงพฒนา ฯลฯ ในทนจะน าเสนอเทคนคการก าหนดกลยทธพอสงเขป ดงน



57

1. การก าหนดกลยทธโดยตารางสมพนธ (MATRIX) เทคนคตารางสมพนธ (MATRIX) ถอเปนแนวทางการก าหนดกลยทธทางตรง (Direct approach) เปนการก าหนดกลยทธโดยอาศยหลกการพจารณาความสมพนธระหวางผลการวเคราะหและประเมนปจจยทสงผลกระทบจากสภาพแวดลอมภายนอกทเปนโอกาส อปสรรค และสภาพแวดลอมภายใน ทเปนจดแขง จดออน (SWOT Analysis) แลวหากลยทธของหนวยงาน วธนเปนการก าหนดกลยทธทใชขอมลจากสภาพจรง มความเปนเหตเปนผล โดยจะน าเสนอตวอยางการวเคราะหความสมพนธของปจจยภายนอก จาก STEP และปจจยภายใน จาก 2S4M โดยมขนตอนในการก าหนดกลยทธ ดงน วเคราะหความสมพนธระหวางปจจยจาก STEP และ 2S4M 1.1 น าขอมลผลสรปน าหนกคะแนนจากการวเคราะห/ประเมนไวแลวในขนตอนการศกษาสถานภาพของหนวยงาน จดเรยงล าดบจากปจจยดานทมคาคะแนนเปนบวก (+) มากทสด จนถงปจจยดานทมคาคะแนนเปนลบ (-) มากทสด ใสลงในตารางสรปคาน าหนกคะแนน ดงตวอยาง

ตารางท 8 สรปคาน าหนกคะแนนสภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน สภาพแวดลอมภายนอก สภาพแวดลอมภายใน

ปจจย สรป

คาน าหนกคะแนน

ปจจย สรป

คาน าหนกคะแนน

1. ดานการเมองและกฎหมาย (P) 2. ดานเทคโนโลย (T) 3. ดานสงคมและวฒนธรรม (S) 4. ดานเศรษฐกจ (E)

+ 1.65 + 0.45 - 0.20 - 0.30

1. ดานผลผลตและการบรการ (S2) 2. ดานโครงสรางและนโยบาย (S1) 3. ดานบรหารจดการ (M4) 4. ดานประสทธภาพทางการเงน (M2) 5. ดานวสดอปกรณ (M3) 6. ดานบคลากร (M1)

+ 0.50 + 0.36 + 0.22 + 0.20 - 0.10 - 0.33

1.2 น าขอมลจากการเรยงล าดบสรปคาน าหนกคะแนนมาสรางตารางสมพนธ 24 ตาราง โดยก าหนดใหแกนตงเปนสญลกษณแทนปจจยภายนอก สวนแกนนอนเปนสญลกษณแทนปจจยภายใน แกนตงใหปจจยทคาคะแนนเปนบวก (+) อยดานบน ปจจยทคาคะแนนเปนลบ (-) อยดานลาง สวนแกนนอน ใหปจจยทคาคะแนนเปนบวก (+) อยดานซาย ปจจยทคาคะแนนเปนลบ (-) อยดานขวา เรยงล าดบคาคะแนนจากมากไปหานอย ใหแกนทงสองแกนตดกนทศนย (+) ตามตวอยาง



58

ตวอยาง ตารางสมพนธ (MATRIX) ทสรางโดยใชขอมลจากตารางสรปคาน าหนกคะแนน P T

S2 S1 M4 M2 M3 M1 S E

1.3 จบคปจจยระหวางปจจยจากสภาพแวดลอมภายนอกและปจจยจากสภาพแวดลอมภายใน จากตารางสมพนธ โดยเชอมโยงความสมพนธปจจยทมอทธพลตอการบรหารจดการของหนวยงาน แลวกรอกลงในตาราง ดงตวอยาง

ตารางท 9 ตารางสมพนธ (MATRIX) ทสรางโดยใชขอมลจากตารางสรปคาน าหนกคะแนน

PS2 PS1 PM4 PM2 P PM3 PM1 TS2 TS1 TM4 TM2 T TM3 TM1 S2 S1 M4 M2 M3 M1 SS2 SS1 SM4 SM2 S SM3 SM1 ES2 ES1 EM4 EM2 E EM3 EM1

1.4 เมอจบคปจจยในตารางสมพนธ (MATRIX) แลว น าประเดนส าคญจากขนตอน การวเคราะหสภาพแวดลอม/ประเมนสถานภาพ ทงปจจยทสงผลกระทบเชงบวก (+) และปจ จยทสงผลกระทบเชงลบ (-) ทกประเดนส าคญ น ามาหาความสมพนธแลวก าหนดเปนกลยทธของหนวยงาน โดยขอความกลยทธตองประกอบดวย ทศทาง/จดเนน และกจกรรม เชน PS2 หมายถง ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมภายนอกทเปนโอกาสดานการเมองและกฎหมาย (P) กบสภาพแวดลอมภายในทเปนจดแขงในดานผลผลตและบรการ (S2) ประเดนส าคญ P = พ.ร.บ.การศกษาภาคบงคบ ก าหนดใหประชากรวยเรยนทกคนตองเขาเรยนและเรยนจนจบการศกษาภาคบงคบ ประเดนส าคญ S2 = สถานศกษาบรการหาทนชวยเหลอนกเรยนยากจน กลยทธ ควรเปนกลยทธการสรางความเจรญเตบโต คอเปนไปในลกษณะการขยายงาน การสงเสรมและสนบสนนการด าเนนงาน ดงน

กลยทธ P+ S2 = สงเสรมสนบสนนใหเดกดอยโอกาสไดเขาเรยนและเรยนจนจบการศกษาโดยการจดหาทนการศกษาชวยเหลอสนบสนน



59

TM1 หมายถง ความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมภายนอกทเปนโอกาสดานเทคโนโลย (T) กบสภาพแวดลอมภายในทเปนจดออน ดานครและบคลากร (M1) ประเดนส าคญ T = ชมชนมแหลงเรยนรทางเทคโนโลยท าใหเกดการเรยนรททนตอเหตการณและทนสมย ประเดนส าคญ M1 = ครมความรความสามารถและทกษะในการใชคอมพวเตอรนอย สงผลใหการจดกระบวนการเรยนการสอนยงไมมประสทธภาพเทาทควร กลยทธ ควรเปนไปในลกษณะการปรบปรงตวเอง โดยใชโอกาสจากสภาพแวดลอมภายนอกมาเออประโยชน 1.5 น าความสมพนธของปจจยแตละคในตารางมาวเคราะหหากลยทธใหครบทกตาราง 1.6 เมอก าหนดกลยทธดวยการเชอมความสมพนธระหวางปจจยครบทกตารางแลวน าขอความกลยทธทก าหนดไวในขนตอนท 1.5 มาเรยบเรยงใหสอความหมาย ชดเจนและเขาใจตรงกน หากวเคราะหแลวพบวามขอความกลยทธทซ ากนหรอคลายกน ใหตดออกหรอหลอมรวมใหเปนกลยทธเดยวกน 1.7 จดกลม (Grouping) ขอความกลยทธทมลกษณะและวธการ (การปฏบต/การบรหาร) กลมเปาหมาย หรอกลมผรบผลประโยชนเดยวกน รวมเปนกลยทธเดยวกน โดยค านงถงกลยทธ “ท าเพอใคร จบกลยทธแลวใครเปนผไดรบผลประโยชน” สวนใหญมกจะแยกกลยทธเปนดานเสรมสรางโอกาสทางการศกษา ดานคณภาพ และดานประสทธภาพ หรอแยกกลยทธ เปนดานเสรมสรางโอกาส ดานคณภาพผเรยน ดานประสทธภาพการบรหารจดการ ดานคณภาพครและบคลากร 1.8 น ากลยทธทไดจากขอ 1.6 มาจดลงในกลยทธ ซงเปนการตรวจสอบวา กลยทธทวเคราะหมาเพยงพอหรอครอบคลมทกประเดนหรอไม ถาไมครอบคลมควรก าหนดกลยทธเพมเตม 2. การก าหนดกลยทธโดยใชตารางวเคราะหปจจย เทคนคในการก าหนดกลยทธโดยใชตารางวเคราะหปจจยถอเปนแนวทางการก าหนดกลยทธทางตรง (Direct approach) อกแนวทางหนง วธการและขนตอนในการก าหนดกลยทธคลายกบการก าหนดกลยทธโดยเทคนคตารางสมพนธ (MATRIX) มาก แตมความซบซอนนอยกวา ขนตอนการก าหนดกลยทธคอตองมการวเคราะห/ประเมนปจจยภายนอกและภายใน (SWOT Analysis) เชนเดยวกน แลวน าผลการวเคราะห/ประเมนมาด าเนนการ ดงน 2.1 จดล าดบความส าคญของประเดนส าคญจากปจจยภายนอกทเปนโอกาส อปสรรค ปจจยภายในทเปน จดแขง – จดออน ประมาณ 5 – 10 ประเดนส าคญ ทพจารณาเหนวาเปนปจจยทสงผลกระทบตอการพฒนาของหนวยงานมากทสด

กลยทธ T+ M1 = พฒนาครใหมความรและทกษะในการใชคอมพวเตอรเพอการเรยนการสอน หรอเพมประสทธภาพการจดกระบวนการเรยนการสอนโดยใชวทยากรบคคลภายนอก



60

2.2 น าประเดนส าคญตามขอ 2.1 มาใสลงในตารางวเคราะหปจจย ดงน 2.3 วเคราะหกลยทธ โดยน าจดแขงมาสมพนธกบโอกาส หรอจดแขงมาสมพนธกบอปสรรค จดออนมาสมพนธกบโอกาส และจดออนมาสมพนธกบอปสรรค 2.4 ระดมความคดเพอหากลยทธ โดยอาศยขอมลจากปจจย ทงปจจยภายในภายนอกน าความสมพนธมาก าหนดกลยทธ ดงตวอยาง

3. การก าหนดกลยทธโดยการระดมความคดจากผมสวนไดสวนเสย เปนแนวทางการก าหนดกลยทธโดยเนนทเปาประสงค (Goals approach) วธนจะเนนเปาประสงคของตนสงกดหรอเปาประสงคของหนวยงานเปนหลก ดงนน จงตองมการก าหนดเปาประสงคกอน แลวจงด าเนนการระดมความคดจากผมสวนไดสวนเสยเพอก าหนดกลยทธใหบรรลเปาประสงค

SWOT MATRIX



61

ตวอยาง การก าหนดกลยทธ (ระดบองคกร) เปาประสงค กลยทธระดบองคกร

1. ผเรยนมคณภาพตามมาตรฐานการศกษา ขนพนฐาน มคณธรรม จรยธรรม และส านก ในความเปนไทย 2. ผเรยนสามารถใชเทคโนโลยเพอเปนเครองมอ ในการเรยนร 3. ครและบคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางม ประสทธภาพและเตมตามศกยภาพ 4. สถานศกษามระบบบรหารจดการศกษาทม ประสทธภาพ และผานการรบรองคณภาพ จาก สมศ. 5. ผปกครอง ชมชน และทองถนเขามามสวนรวม ในการบรหารจดการศกษา

1. ยกระดบคณภาพและมาตรฐานการศกษา และ สงเสรมความสามารถทางเทคโนโลยเพอเปน เครองมอในการเรยนร 2. ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และจตส านก ในความเปนไทย 3. พฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหสามารถ จดการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ 4. พฒนาระบบการบรหารจดการทดตามหลก ธรรมาภบาล 5. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนในการจด การศกษา

การก าหนดตวชวดความส าเรจ การก าหนดตวชวดความส าเรจ เปนตวชวดรวมคาเปาหมายความส าเรจไว เพอประเมนผลวา เมอด าเนนการเรยบรอยแลวมผลความส าเรจตามทก าหนดไวหรอไม โดยการน าเปาประสงคมาแปลงเปนเปาหมายรายกลยทธ แลวมาพจารณาวาแตละเปาหมายมตวชวดความส าเรจไดจากตวบคคล หรองาน หรอหนวยงาน เชน นกเรยน คร ผบรหาร บคลากร งานสารสนเทศ งานวดผลประเมนผล หรอชมชน ฯลฯ

ตวอยาง การก าหนดตวชวดความส าเรจ เปาประสงค ตวชวดความส าเรจ

1. ผเรยนมคณภาพตามมาตรฐานการศกษา ขนพนฐาน มคณธรรม จรยธรรม และส านก ในความเปนไทย

- ผลสมฤทธทางการเรยน 5 กลมสาระการเรยนรหลก เพมขนรอยละ 3 ตอป - ผเรยนทมปญหาการอานไมออก เขยนไมได ลดลง อยางนอยรอยละ 10 - ผเรยน รอยละ 95 มคณลกษณะทพงประสงคตาม หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

2. ผเรยนสามารถใชเทคโนโลยเพอเปนเครองมอ ในการเรยนร

- ผเรยน รอยละ 80 มความสามารถดานเทคโนโลย เพอเปนเครองมอในการเรยนร



62

เปาประสงค ตวชวดความส าเรจ 3. ครและบคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางม ประสทธภาพและเตมตามศกยภาพ

- ครทกคนไดรบการพฒนาตามความตองการจ าเปน - ครรอยละ 80 ทไดรบการพฒนาสามารถจดการเรยนร ไดอยางมคณภาพ - ครและบคลากรทางการศกษา รอยละ 100 มความพงพอใจในความมนคงของการประกอบวชาชพ

4. สถานศกษามระบบบรหารจดการศกษาทม ประสทธภาพ และผานการรบรองคณภาพ จาก สมศ.

- สถานศกษาผานการรบรองมาตรฐานการศกษา ในระดบด - สถานศกษามระบบประกนคณภาพภายในทเขมแขง

5. ผปกครอง ชมชน และทองถนเขามามสวนรวม ในการบรหารจดการศกษา

- ผปกครอง รอยละ 80 พงพอใจในการจดการศกษา ของสถานศกษา

การก าหนดโครงการ/กจกรรม การก าหนดโครงการ/กจกรรม จะตองสอดคลองและครอบคลมกบกลยทธ ทก าหนดไว และเปนรปธรรม มแนวทางชดเจน สามารถน าไปสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ บรรลผลส าเรจ

ตวอยาง การก าหนดโครงการ / กจกรรม กลยทธ โครงการ / กจกรรม

1. ยกระดบคณภาพและมาตรฐานการศกษา และสงเสรมความสามารถทางเทคโนโลย เพอเปนเครองมอในการเรยนร

1. ยกระดบผลสมฤทธทางการเรยน - ยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร - ยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2. สงเสรมการอานและการเรยนรของนกเรยน - หนนอยยอดนกอาน - ประกวดเรยงความ - คายอานเกง เขยนคลอง - ตอบปญหาสารานกรม

ฯลฯ 2. ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม และจตส านก ในความเปนไทย

1. โครงการสบสาน อนรกษศลปวฒนธรรมและ ประเพณไทย - เขาวดในวนพระ - แตงผาไทยทกวนศกร - คายคณธรรม - บ าเพญสาธารณประโยชน



63

กลยทธ โครงการ / กจกรรม 2. โครงการประชาธปไตยและวนยในนกเรยน

- การเลอกตงสภานกเรยน - สภานกเรยน - กลมสประจ าวน - กจกรรมหนาเสาธง

ฯลฯ 3. พฒนาครและบคลากรทางการศกษาให สามารถจดการเรยนการสอนไดอยางม ประสทธภาพ

1. โครงการพฒนาบคลากร - การอบรม/ประชม - การศกษาดงาน - การสมมนาแลกเปลยนเรยนร 2. โครงการสงเสรมสวสดการครและบคลากร ทางการศกษา 3. โครงการสงเสรมการท าผลงานทางวชาการ

ฯลฯ 4. พฒนาระบบการบรหารจดการทดตามหลก ธรรมาภบาล

1. โครงการพฒนาระบบประกนคณภาพภายใน - การจดท าขอมลสารสนเทศ - การจดท าแผนปฏบตการประจ าป - การจดท ารายงานประจ าป

ฯลฯ 2. โครงการนเทศภายใน - เชญวทยากรมาใหความรใหม ๆ - ประชมชแจงเรองใหม - สาธตการสอน - สงเกตการณสอนในหองเรยน - เยยมชนเรยน - การวจยในชนเรยน

ฯลฯ 5. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวน ในการจดการศกษา

1. โครงการความสมพนธกบชมชน - วารสารเพอการประชาสมพนธ - บรการชมชน (อาคารสถานท, อนเตอรเนต, หองสมด ฯลฯ) 2. โครงการประชมผปกครอง/กรรมการสถานศกษา

ฯลฯ



64

ตวอย

าง โ

ครงก

ารแล

ะกจก

รรมต

ามกล

ยทธ พ

รอมเป

าหมา

ยและ

งบปร

ะมาณ

ของแ

ผนพฒ

นากา

รศกษ

าขนพ

นฐาน

กลยท

ธ โค

รงการ

กจ

กรรม

ตว

ชวด

ความ

ส าเรจ

ค ารบ

รอง

มาตร

ฐาน

สถาน

ศกษา

ของ

สพฐ.

/ ตวบ

งช

(มฐ.)

เปาห

มาย

งบปร

ะมาณ

/ ผร

บผดช

อบ

ป 25

57

ป 25

58

ป 25

59

กลยท

ธท 1

ยกระ

ดบคณ

ภาพ

และม

าตรฐ

านกา

รศกษ

าทกร

ะดบ

1. โค

รงการ

ยกระ

ดบผล

สมฤท

ธทา

งการ

เรยน

1.1 ยก

ระดบ

ผลสม

ฤทธก

ลมสา

ระกา

รเรยน

รภา

ษาไท

ย 1.2

ยกระ

ดบผล

สมฤท

ธกลม

สาระ

การเร

ยนร

คณตศ

าสตร

1.1 รอ

ยละ 7

0 ขอ

งผเรย

นทม

ผลสม

ฤทธก

ลมสา

ระกา

รเรยน

รภา

ษาไท

ยในระ

ดบดข

นไป

1.2 รอ

ยละ 6

0 ขอ

งผเรย

นทม

ผลสม

ฤทธ ก

ลมสา

ระกา

รเรยน

รคณ

ตศาส

ตรใน

ระดบ

ดขนไ

ป)

ฯลฯ

มฐ.ท

(5.1 –

5.4)

1.1

ผเรย

นเฉลย

อยางน

อยรอ

ยละ

60 มผ

ลสมฤ

ทธกล

มสาร

ะการ

เรยนร

ภาษา

ไทยใน

ระดบ

ดขนไ

ป 1.2

ผเรย

นเฉลย

อยางน

อยรอ

ยละ

50 มผ

ลสมฤ

ทธ

กลมส

าระก

ารเรย

นรคณ

ตศาส

ตร

ในระ

ดบดข

นไป

ฯลฯ

1. ผเร

ยนเฉล

ยอย

างนอย

รอยล

ะ 65

มผลส

มฤทธ

กล

มสาร

ะการ

เรยนร

ภาษา

ไทยใน

ระดบ

ดขนไ

ป 1.2

ผเรย

นเฉลย

อยางน

อยรอ

ยละ

55 มผ

ลสมฤ

ทธ

กลมส

าระก

ารเรย

นรคณ

ตศาส

ตร

ในระ

ดบดข

นไป

ฯลฯ

1.1 ผเ

รยนเฉ

ลยอย

างนอย

รอยล

ะ 70

มผลส

มฤทธ

กล

มสาร

ะการ

เรยนร

ภาษา

ไทยใน

ระดบ

ดขนไ

ป 1.2

ผเรย

นเฉลย

อยางน

อยรอ

ยละ

60 มผ

ลสมฤ

ทธ

กลมส

าระก

ารเรย

นรคณ

ตศาส

ตร

ในระ

ดบดข

นไป

ฯลฯ

240,0

00 บ

าท

กลมง

านวช

าการ

(นา

ง.......

..และ

นาย..

........

) (นา

ย......

..)

2.

โครงก

าร.....

.. กจ

กรรม

.........

.....

........

........

........

.....

........

........

........

......

........

........

........

.....

........

........

........

.....

........

........

........

.....

........

........

........

.....



67

สวนท 3 แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานสการปฏบต

การน าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานสการปฏบต เปนการจดท ารายละเอยดขนตอน การด าเนนงานในดานตาง ๆ รวมทงการจดสรรทรพยากรทใชในการท างาน โดยมเปาหมายสดทายเพอใหไดผลงานทก าหนดไวในชวงการปฏบต ซงจะมปจจยทเกยวของและมผลตอกระบวนการท างานมาก เชน การตดสนใจเกยวกบงบประมาณ การด าเนนงาน การน ากลยทธไปใช ระบบสารสนเทศและการสอสาร และการใชแรงจงใจและรางวลในการแปลงแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานไปสการปฏบต ผบรหารจะตองน ากลยทธมาวเคราะหเพอน าไปสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยมขนตอนตามรายละเอยดแผนภมดงน

แผนภมท 15 การน าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐานสการปฏบต

แผนพฒนาการศกษา ขนพนฐาน

สงคม / โลกเปลยนแปลง

นโยบายปรบเปลยน

ควบคม ก ากบ ตดตาม ประเมนผล

กระบวนการปฏบตงาน แผนปฏบตการ

โครงการ / กจกรรม

เวลา

ผปฏบต

งบประมาณ

ทบทวน / ปรบกลยทธ

ความเหมาะสมกบสถานการณปจจบน



68

ขนตอนการน าแผนกลยทธสการปฏบต มรายละเอยดขนตอน ดงน 1. ศกษาแผนกลยทธของหนวยงาน เปนการวเคราะหกลยทธทไดก าหนดไว เพอจดท ารายละเอยดขนตอนการด าเนนงานตาง ๆ ใหเปนไปตามกลยทธ 2. ทบทวน/ปรบกลยทธ ในขนนเปนการทบทวนกลยทธทไดก าหนดไว เพอพจารณาวาเหมาะสมหรอไมอยางไร ซงอาจมกรณทมความจ าเปนตองปรบกลยทธ จากเหตการณดงตอไปน

- นโยบายหนวยเหนอ หรอนโยบายหนวยงานมการปรบเปลยน - สงคมภายในประเทศ หรอสงคมโลกมการเปลยนแปลงไปตามสภาวการณ - กลยทธไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

3. จดท าแผนปฏบตการ ในขนนหนวยงานจะตองแปลงแผนกลยทธเปนแผนปฏบตการ (Action Plan) โดยจดท าโครงการ / กจกรรมทจะด าเนนงาน ระยะเวลา ผรบผดชอบ เปาหมายตวชวดความส าเรจและก าหนดงบประมาณ จากการทบทวน วสยทศน เปาประสงค กลยทธ แลวแปลงเปนแผนปฏบตการประจ าปของหนวยงาน เพอเปนกรอบทศทางการด าเนนงานตามภารกจ 4. ปรบกระบวนการปฏบตงาน เพอใหหนวยงานพรอมทจะน ากลยทธไปสการปฏบตไดส าเรจ ไดแก การปรบโครงสรางการท างาน ระบบงาน บคลากร ตลอดจนวฒนธรรมของหนวยงาน 5. ควบคม ก ากบ ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงาน เปนการด าเนนการ ดงน

- ตรวจสอบความเขาใจของบคลากรในหนวยงาน - ก ากบใหมการปฏบตงานใหเปนไปตามผงการปฏบตงาน - การไดรบการสนบสนนโดยการมสวนรวมของบคลากรหรอหนวยงานอน ๆ

1. การจดท าแผนปฏบตการประจ าป การจดท าแผนปฏบตการประจ าป เปนการจดท าแผนขนสดทายกอนทจะน าแผนไปปฏบ ต หรอน าแผนไปใช เปนแผนทองคกรหรอหนวยงานน ารายละเอยดของกจกรรมในแตละโครงการในแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน มากระจายออกใหเหนแนวทางปฏบตอยางเปนรปธรรม แผนปฏบตการทจดท า สวนใหญมาจาก - แผนกลยทธทหนวยงานไดก าหนดไว - แผนทรองรบนโยบายของหนวยเหนอทสงการ 1.1 ความส าคญและเหตผล 1) หลกเกณฑการใชงบประมาณเงนอดหนน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกระทรวงศกษาธการ ก าหนดแนวทางการใชงบประมาณใหโรงเรยนจดท าแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษาทสอดคลองกบนโยบาย/จดเนนของรฐบาล กระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงหวดสพรรณบร ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 และบรบทของสถานศกษา โดยเสนอแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษาผานความเหนชอบจากคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน



69

2) การใชระบบงบประมาณแบบมงเนนผลงานตามกลยทธ (Strategic Performance Based Budgeting : SPBB) เปนระบบงบประมาณทใหความส าคญตอการวางแผน การจดสรรงบประมาณ การจดการ ทเนนผลผลต (Outputs) ผลลพธ (Outcomes) และการวดผลการด าเนนงาน (Performance Measures) เพอการก าหนดหนวยนบในการตรวจวดและประเมนผลการด าเนนงาน รวมกบการยดแนวทางในดานนโยบายและเปาหมายเชงยทธศาสตรของรฐบาล ใหการจดสรรงบประมาณมความสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรในการพฒนาประเทศ 3) สถานศกษาวางแผนพฒนาคณภาพการศกษาและประสทธภาพการบรหารจดการอยางตอเนอง โดยพฒนาระบบประกนคณภาพภายในของโรงเรยนใหเขมแขงและสอดคลองกบการประเมนคณภาพภายนอก 1.2 วตถประสงคของการจดท าแผนปฏบตการ 1) เพอใหสถานศกษามแนวทางในการด าเนนงานตามเปาหมายทไดก าหนดไว ซงถอเปนหนาทของสถานศกษาทตองจดท าเพอใชเปนเครองมอในการบรหารจดการศกษา 2) เพอแสดงถงการใชงบประมาณคาใชจายประจ าป ตามระบบงบประมาณแบบมงเนนผลงานตามยทธศาสตร (Strategic Performance Based Budgeting : SPBB) 3) เพอยกระดบมาตรฐานคณภาพการศกษาของสถานศกษา โดยพฒนาระบบประกนคณภาพภายในอยางตอเนอง รองรบการประเมนภายนอกของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) 1.3 ระยะเวลาการจดท าแผนปฏบตการ สถานศกษาสามารถจดท าแผนปฏบตการของสถานศกษาเปนปการศกษา หรอปงบประมาณ กได โดยปการศกษาจะเรมตงแต 1 พฤษภาคม ถง 30 เมษายนของปถดไป สวนปงบประมาณจะเรมตงแต 1 ตลาคม ถง 30 กนยายนของปถดไปเชนกน 1.4 ประโยชนทไดรบจากแผนปฏบตการ 1) สถานศกษามทศทางและแนวทางในการด าเนนงานพฒนาคณภาพการศกษาในแตละ ปการศกษาทสอดคลองกบงบประมาณทไดรบจดสรร 2) ผบรหารสถานศกษา ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาและผเกยวของใชแผนเปนเครองมอในการควบคม ก ากบ ตดตามในการใชงบประมาณใหเกดประสทธภาพและประสทธผล 3) สถานศกษามแผนเปนเครองมอส าคญในการบรหารจดการระบบคณภาพตามแนวทางการพฒนาระบบประกนคณภาพภายในของสถานศกษา



70

ในการจดท าแผนปฏบตการประจ าป สถานศกษาจะตองแตงตงคณะท างานทประกอบดวยบคลากรจากทกฝายทปฏบตงาน เพอรวมกนวเคราะห รวบรวมขอมลผลจากการวเคราะห มาสงเคราะหเปนแผนปฏบตการประจ าป แลวน าเสนอคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานใหความเหนชอบทจะน าไปใชในการบรหารจดการศกษาของสถานศกษาตอไป 2. รปแบบและสาระส าคญของแผนปฏบตการประจ าป สถานศกษาสามารถก าหนดรปแบบและสาระส าคญของแผนปฏบตการประจ าป ไดตาม ความเหมาะสม แตควรค านงถงประโยชนและการใชงาน แตในทนขอเสนอสาระส าคญในแผนปฏบตการประจ าป แบงออกเปน 5 สวน คอ สวนท 1 บทน า สวนท 2 ทศทางการพฒนาคณภาพการศกษา สวนท 3 ประมาณการรายรบ – จายของสถานศกษา สวนท 4 รายละเอยดของโครงการ / กจกรรมและความสอดคลอง สวนท 5 การก ากบ ตดตามและรายงาน ภาคผนวก สาระส าคญในแตละสวนนน มรายละเอยดตามหวขอตอไปน สวนท 1 บทน า การน าเสนอบรบทของสถานศกษาในดานขอมลพนฐานของสถานศกษา ผลการด าเนนงานในรอบป ทผานมา รวมทงปญหา/อปสรรคในการด าเนนงานทผานมา ประกอบดวย 1. ขอมลพนฐานของโรงเรยน 1.1 ขอมลทวไป ระบสถานทตง ระดบการศกษาทเปดสอน เขตพนทบรการ ระบบสอสารคมนาคมทสามารถตดตอได 1.2 ขอมลดานการบรหาร ระบชอบคลากรทเกยวของกบการบรหาร ประวตโดยยอ ค าขวญ และวตถประสงคเฉพาะของสถานศกษา (ถาม) วธการจดการศกษา โครงสรางการบรหาร เทคนคการบรหาร 1.3 ขอมลนกเรยน ระบจ านวนเดกในเขตพนทบรการ จ านวนนกเรยนทงหมด จ านวนนกเรยนจ าแนกตามระดบทเปดสอน นกเรยนเรยนรวมทมความบกพรองทางรางกาย สตปญญา นกเรยนปญญาเลศ นกเรยนทมภาวะทพโภชนาการ (ถาม) นกเรยนทตองการความชวยเหลอเปนพเศษ สดสวนครตอนกเรยนจ านวนนกเรยนตอหองเรยน จ านวนนกเรยนทไดรบรางวล โลเกยรตยศ หรอมผลงานดเดน สถตการมาเรยน การออกกลางคน และจบหลกสตร



71

1.4 ขอมลครและบคลากรทางการศกษา ระบจ านวนครและบคลากร จ าแนกตามวฒการศกษาประสบการณการสอน อายเฉลย จ านวนครประจ าการ ครอตราจาง สถตการอบรมและพฒนาบคลากร สถตการมาท างาน ชวโมงสอนของครโดยเฉลย การไดรบรางวล เกยรตบตร และผลงานดเดนดานตาง ๆ ในภาพรวม 1.5 ขอมลดานอาคารสถานท แหลงเรยนรและการใช ระบจ านวนอาคารเรยน อาคารประกอบหองปฏบตการพเศษ หองสมด (บอกขนาด) จ านวน/ประเภทหนงสอในหองสมด จ านวนคอมพวเตอร (สดสวนจ านวนนกเรยนตอเครอง) การตดตงอนเตอรเนตและอตราการใชแหลงเรยนรภายในและภายนอกสถานศกษา รวมทงภมปญญาทองถน

1.6 สภาพชมชนโดยรวม ระบอาชพ ศาสนา รายได ระดบการศกษาของผปกครอง แนวโนมความตองการของผปกครองและชมชน จดแขงและจดควรพฒนา โอกาสและขอจ ากดของสถานศกษา การสบสานประเพณ ศาสนา ศลปวฒนธรรมของทองถน 1.7 โครงสรางหลกสตร ระบโครงสรางการจดกลมสาระการเรยนร การจดเวลาเรยน จดเนน การพฒนาผเรยน การก าหนดสาระการเรยนรเพมเตมในแตละกลมสาระ โดยน าเสนอตามระดบการศกษาของสถานศกษา 2. ผลการด าเนนงานในรอบปทผานมา ระบผลสมฤทธทางการเรยน ผลการประเมนคณภาพของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคกรมหาชน) รอบสาม โครงการ/กจกรรมทประสบผลส าเรจและไมประสบผลส าเรจ 3. ปญหาและอปสรรคการด าเนนงานทผานมา ระบถงปญหาทท าใหการด าเนนงานไมประสบผลส าเรจ สวนท 2 ทศทางการพฒนาคณภาพการศกษา สถานศกษาก าหนดทศทางการพฒนาคณภาพการศกษา โดยน าเอาทศทางทก าหนดในแผนพฒนาคณภาพการศกษา 3 – 5 ป / แผนกลยทธ / แผนปฏบตราชการ 4 ป มาทบทวนโดยใช SWOT Analysis มาวเคราะหจดล าดบความส าคญ หรอความจ าเปนเรงดวนทจะพจารณา หรอแกปญหาในแตละป ซงประกอบดวย ปรชญา (Philosophy) หมายถง แนวคดหลกของการจดการศกษาของสถานศกษา วสยทศน (Vision) หมายถง ความคาดหวงในอนาคตทตองการจะเปน เปนขอความเพอก าหนดทศทางของพนธกจ เปนสถานภาพอยางใดอยางหนง หรอหลาย ๆ อยางทองคกรมงหมาย มงหวง หรอประสงค จะเปน หรอจะมในอนาคต พนธกจ (Mission) หมายถง การก าหนดขอบเขตของงานหรอบทบาทหนาททสถานศกษาตองท าในลกษณะอาณต เพอใหสถานศกษาบรรลวสยทศนทก าหนดไว เปาประสงค (Goal) หมายถง การก าหนดสงทตองการในอนาคตซงสถานศกษาจะตองพยายาม ใหเกดผลลพธ/ผลส าเรจทองคกรตองการบรรลถง โดยทวไปจะเปนขอความทกลาวอยางกวาง ๆถงผลลพธของบรการ



72

อนเนองมาจากหนาทหลกของสถานศกษา โดยสอดคลองกบพนธกจทก าหนดไว และหนวยงานยอยในสถานศกษาควรมจดมงหมายของตนเองทชดเจนและสนบสนนซงกนและกน กลยทธ (Strategy) หมายถง แนวทางหรอวธด าเนนงานทดทสด เพอใหสถานศกษาบรรลวสยทศน พนธกจ จดมงหมาย และเปาประสงคทก าหนดไว โดยกลยทธของแตละองคกรจะถกก าหนดขนตามลกษณะพนฐานขององคกรนน ๆ ตวชวด (Measures หรอ Key Performance Indicators) ไดแก ตวชวดของวตถประสงคในแตละกลยทธ ซงตวชวดเหลานจะเปนเครองมอทใชในการวดวาองคกรบรรลวตถประสงคในแตละดานหรอไม เปาหมายตวชวด (Target) ไดแก เปาหมาย หรอตวเลขทสถานศกษาตองการจะบรรลของตวชวดแตละวตถประสงค โครงการ/กจกรรม (Initiatives) หมายถง โครงการหรอกจกรรมทสถานศกษาจะจดท าเพอบรรลเปาหมายทตองการ สวนท 3 ประมาณการรายรบ – จายของสถานศกษา การประมาณการรายรบ รายจายของสถานศกษา เปนการด าเนนการเพอทราบวงเงนทคาดวาจะไดรบและเพอใชเปนกรอบในการก าหนดวงเงนรายจายทจะเกดขนในปงบประมาณนน ๆ ใหใกลเคยงกบวงเงนทประมาณการไว หรอไมเกนทคาดไวมากเกนไป ประกอบดวย 1. ประมาณการรายรบ 1.1 ใชขอมลงบประมาณทสถานศกษาไดรบในปทผานมาเปนตวเทยบเคยงในการประมาณการรายรบ 1.2 รายรบเงนอดหนนทวไปตามโครงการสนบสนนคาใชจายในการจดการศกษาตงแตระดบอนบาลจนจบการศกษาขนพนฐาน ใชเปาหมายจ านวนนกเรยน (ขอมล 10 มถนายนในปทผานมา) ในการค านวณ โดยใชอตราการจดสรรเงนอดหนนทวไป ตอคนตอป ดงน

1.2.1 คาจดการเรยนการสอน (รายหว) 1) ระดบกอนประถมศกษา 1,700 บาท/คน/ป และโรงเรยนขนาดเลกเพมอก 500 บาท/คน/ป 2) ระดบประถมศกษา 1,900 บาท/คน/ป และโรงเรยนขนาดเลกเพมอก 500 บาท/คน/ป 3) ระดบมธยมศกษาตอนตน 3,500 บาท/คน/ป และโรงเรยนขนาดเลกเพมอก 1,000 บาท/คน/ป

1.2.2 เครองแบบนกเรยน 1) ระดบกอนประถมศกษา 300 บาท/คน/ป

2) ระดบประถมศกษา 360 บาท/คน/ป 3) ระดบมธยมศกษาตอนตน 450 บาท/คน/ป



73

1.2.3 อปกรณการเรยน 1) ระดบกอนประถมศกษา 200 บาท/คน/ป 2) ระดบประถมศกษา 390 บาท/คน/ป 3) ระดบมธยมศกษาตอนตน 420 บาท/คน/ป 1.2.4 หนงสอเรยน 1) ระดบกอนประถมศกษา 200 บาท/คน/ป 2) ระดบชนประถมศกษาปท 1 561 บาท/คน/ป 3) ระดบชนประถมศกษาปท 2 605 บาท/คน/ป 4) ระดบชนประถมศกษาปท 3 622 บาท/คน/ป 5) ระดบชนประถมศกษาปท 4 653 บาท/คน/ป 6) ระดบชนประถมศกษาปท 5 785 บาท/คน/ป 7) ระดบชนประถมศกษาปท 6 818 บาท/คน/ป 8) ระดบชนมธยมศกษาปท 1 700 บาท/คน/ป 9) ระดบชนมธยมศกษาปท 2 863 บาท/คน/ป 10) ระดบชนมธยมศกษาปท 3 949 บาท/คน/ป 1.2.5 กจรรมพฒนาผเรยน 1) ระดบกอนประถมศกษา 430 บาท/คน/ป 2) ระดบประถมศกษา 480 บาท/คน/ป 3) ระดบมธยมศกษาตอนตน 880 บาท/คน/ป 1.3 ส าหรบเงนรายไดของสถานศกษา เงนบรจาค เงนสนบสนนจาก อปท.หรอเงนอน ๆ สถานศกษาตองคาดคะเน โดยค านงถงความเปนไปไดทจะไดรบ 1.4 น าผลการประมาณการรายรบน าเสนอในแบบตาราง...... แสดงการประมาณการรายไดของสถานศกษา และสถานศกษาสามารถปรบเปลยน เพมเตมวงเงนทก าหนดในตารางได ใหถกตองตามสภาพจรง 2. ประมาณการรายจาย

เปนการรวบรวมรายจายจากงานประจ าและโครงการทสถานศกษาไดจดสรรใหตามทกลม/กลมงานของสถานศกษาเสนอขอ 2.1 งบประจ าตามโครงสราง หมายถง ประมาณการรายจายทสถานศกษาตองใชในการบรหารจดการ เชน คาสาธารณปโภค วสดส านกงาน คาเบยเลยง คาพาหนะ คาจางซอมแซม เปนตน 2.2 งบพฒนา หมายถง ประมาณการรายจาย ตามโครงการในแตละกลยทธในการพฒนา การเรยนการสอน 2.3 งานบรหารบคคล (การจางบคคล) หมายถง ประมาณการรายจายในการจางบคลากร 2.4 งบกลาง หมายถง ประมาณการงบประมาณซงตงไวส าหรบส ารองจายในปการศกษา



74

อนง ในการวางแผนการใชจายงบประมาณเพอการด าเนนงานตามนโยบายและภารกจของสถานศกษานน สถานศกษาอาจแบงสดสวนการใชงบประมาณเพอด าเนนงานตามนโยบาย 20 – 30 % และ/หรอด าเนนงานตามภารกจ 70 – 80 % ของงบประมาณทงหมด สวนท 4 รายละเอยดของโครงการ/กจกรรม และความสอดคลอง 1. โครงการ/กจกรรม และความสอดคลอง

เปนการแสดงความสมพนธของโครงการ/กจกรรมทสถานศกษาไดด าเนนการวามความสอดคลองกบกลยทธของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน เพอน าไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา เพอรองรบการประเมนคณภาพภายนอก 2. รายละเอยดของโครงการ / กจกรรม

โครงการเปนสวนประกอบทส าคญของการวางแผนพฒนาการศกษา ซงจะชวยใหเหนภาพและ ทศทางการพฒนาใหบรรลตามเปาหมายทก าหนด หรออาจกลาวไดวาการน าแผนสการปฏบต คอ การน าเอาโครงการทบรรจไวในแผนปฏบตการไปด าเนนการนนเอง สวนท 5 การก ากบ ตดตาม และรายงาน การก ากบ ตดตาม และรายงาน เปนเครองมอส าคญของผบรหารสถานศกษาทจะสรางความมนใจ ไดวา การปฏบตงานของสถานศกษาเปนไปในทศทางทถกตองและสามารถสรางผลงานทสอดคลองตามเปาประสงคทวางเอาไว การก ากบ ตดตามการด าเนนงานจะชวยใหทราบขอมลทเปนปญหาและอปสรรค ทเกดขน ซงจะเปนขอมลแกผบรหารในการปรบเปลยนกลยทธใหสอดรบกบสถานการณทเปลยนแปลงได สวนการรายงานโครงการนนอาจเปนภาคเรยนละ 1 ครง หรอเมอสนสดโครงการ ภาคผนวก

- ความเหนชอบของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยน - ค าสงแตงตงคณะท างาน



75

3. การเขยนโครงการ การเขยนโครงการเพอบรรจลงในแผนปฏบตการ มเคาโครงการเขยนหลายรปแบบ แลวแตหนวยงานจะใชเคาโครงการแบบใด ซงรปแบบของหนวยงานตาง ๆ อาจจะแตกตางกนไป ในทนขอน าเสนอการเขยนรปแบบโครงการ จ านวน 2 รปแบบ ไดแก 1. แบบประเพณนยม (Conventional Method) ประกอบดวย โครงการ........................................................................................................................................................... แผนงาน........................................................................................................................................................... สนองกลยทธ.................................................................................................................................................... ลกษณะโครงการ............................................................................................................................................. ผรบผดชอบโครงการ....................................................................................................................................... ระยะเวลาด าเนนการ....................................................................................................................................... 1. หลกการและเหตผล ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... 2. วตถประสงค 2.1 .....................................................................................................................................................

2.2 ..................................................................................................................................................... 3. เปาหมาย 3.1 เชงปรมาณ 3.1.1........................................................................................................................................... 3.1.2 ........................................................................................................................................... 3.2 เชงคณภาพ 3.2.1........................................................................................................................................... 3.2.2........................................................................................................................................... 4. กจกรรมและการด าเนนงาน

ท กจกรรม ระยะเวลาด าเนนงาน ผรบผดชอบ



76

5. สถานทด าเนนการ 6. รายละเอยดการใชงบประมาณ (สามารถถวจายไดทกรายการ)

ท กจกรรม /รายการ เงนงบประมาณ เงนนอก

งบประมาณ รวมทงสน

ตอบแทน ใชสอย วสด รวม กจกรรมท 1

1.1 ………………………… 1.2 …………………………

กจกรรมท 2 1.1 ………………………… 1.2 …………………………

รวมทงสน 7. การประเมนผล

ตวชวดความส าเรจ วธการวด/ประเมนผล เครองมอทใช

8. ผลทคาดวาจะไดรบ ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... โครงสรางของโครงการ รปแบบโครงสรางของการเขยนโครงการ ไมมรปแบบทเปนมาตรฐานตายตว แตจะเปนไปตามทหนวยงานแตละแหงก าหนด ส าหรบโครงสรางโครงการของส านก งานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 มรปแบบและรายละเอยด ดงน ชอโครงการ : เปนสวนทจะบอกใหทราบวาจะท าอะไร โครงการนนตองการจะท าสงใด จดท าโครงการนนเสนอขนมาเพอจะท าอะไร ชอโครงการสวนใหญแลวมกจะมาจากชองานทจะปฏบต เชน โครงการปรบปรง..... โครงการจดท า..... โครงการวจย..... โครงการวจยและพฒนา..... โครงการสงเสรม.....



77

ชอโครงการ อาจเปนชอทมาจากลกษณะเฉพาะของกจกรรม เชน โครงการสมมนา..... โครงการประชมเชงปฏบตการ..... โครงการวจยและพฒนา..... เปนตน ชอโครงการน จะบอกใหผพจารณาโครงการทราบวา จะท าอะไร โครงการทเสนอมานนเสนอวาจะท าอะไร หลกการส าคญส าหรบการระบชอโครงการกคอ ใชขอความท สน – กะทดรด – ชดเจน ชอแผนงาน : เปนการก าหนดชอใหครอบคลมโครงการเดยว หรอหลายโครงการทมลกษณะไปในทศทางเดยวกน เพอแกไขปญหา หรอสนองวตถประสงคหลกทก าหนดไว หรออาจใชชอแผนงานตามการแบงโครงสรางการบรหารงานของสถานศกษากได สนองกลยทธ : เปนการสอใหทราบวา โครงการทจดท าขนตอบสนองหรอสอดคลองกบกลยทธใดของหนวยงาน โดยใหใสเลขขอกลยทธของหนวยงานทสอดคลองกบโครงการทจะจดท า ลกษณะโครงการ : โครงการทจะด าเนนการนน ถาเปนโครงการทด าเนนการมาแลว หรอเปนโครงการทจะด าเนนการตอไปหลายป ใหระบลกษณะโครงการเปนโครงการตอเนอง แตถาหากโครงการดงกลาวเปนโครงการทยงไมเคยจดท ามากอนใหระบลกษณะของโครงการเปนโครงการใหม ผรบผดชอบโครงการ : จะถามถงตวบคคลผดแลการปฏบตงานโครงการทเสนอ คอ ถามวาใครท า รายละเอยดในสวนนจะแสดงถงบคคลทรบผดชอบ เพอการพจารณาถงความนาเชอถอของบคคลผดแลโครงการ และเพอตรวจสอบความสมพนธของโครงการกบขอบเขตความรบผดชอบของหนวยงาน ระยะเวลาด าเนนงาน : แสดงเวลาทใชในการด าเนนงานตามโครงการ รายละเอยดในเรองเวลาจะแสดงถงเวลาทใชตงแตตนจนเสรจสนวาจะตองใชเวลาทงหมดเทาใด ชวงเวลา หมายถง เวลาทตองใชในการด าเนนโครงการทแสดงใหเหนวาจะใชเวลาในชวงใดถงเวลาใด หากโครงการนนเปนโครงการ ระยะยาวทมการแบงชวงการปฏบตเปนขน เปนตอนกจะมการแบงชวงเวลาในการด าเนนโครงการในแตละชวงการปฏบต ซงตองแสดงไวใหชดเจน หลกส าคญในเรองเวลากคอ ตองการทราบการใชเวลาในการด าเนนงาน ซงครอบคลมระยะเวลาทงหมดและชวงเวลาทใช เพอจะไดประเมนความเหมาะสมในการใชเวลา ความเปนไปไดในการปฏบต แนวการใชเวลาทงหมด และการใชเวลาตามชวงระยะเวลาตามทไดก าหนดไวในโครงการ วามความเหมาะสมเพยงใด มความเปนไปไดในการปฏบตมากนอยเพยงใด หลกการ – เหตผล : สวนนจะตอบค าถามวา ท าไมจงตองท าโครงการนน แสดงถงเหตผลความจ าเปนและทมาของการคดท าโครงการนนวา มเหตผลสมควรอยางไร ท าไมจงตองจดท าเปนโครงการขน โครงการนนมความส าคญมากนอยแคไหน หรอโครงการนนมาไดอยางไร ขอมลทใชแสดงถงเหตผล ทมาของโครงการหรอการตอบค าถามวา ท าไมจงตองท าโครงการนน อาจมทมาจากแหลงตาง ๆ กน เชน มาจากปญหาในการวเคราะหบรบทของสถานศกษา หรอมาจากความตองการในการพฒนา นโยบาย แผนพฒนาการศกษา เกณฑมาตรฐานงาน แผนด าเนนงานไปสสภาพทคาดหวงไวในอนาคต หรออาจจะเปนเหตผลทมาจากหลกการในเรองนน จากทฤษฏทางวชาการทยดถอกนในเรองนน ๆ กเปนได



78

ผเสนอโครงการจะตองใหเหตผล หรอแสดงถงทมาและความจ าเปนในการจดท าโครงการใหชดเจน แสดงขอมล มตวเลขสนบสนนใหมน าหนก แสดงใหเหนถงความเหมาะสม หรอความจ าเปนของการท าโครงการนน การเขยนหลกการ – เหตผล ควรเขยนรปแบบกวางมาหาแคบ (ประมดหวคว า) แตไมควรเกน 1 หนาครง วตถประสงค : เปนสงทแสดงใหเหนวาถาท าตามทโครงการก าหนดแลว จะเหนผลงานใดเกดขน ผลตผลทจะเกดคออะไร จะไดเหนผลผลตหรอผลงานใดทเปนชนเปนอน ถาผพจารณาโครงการไดตดสนใจใหท าโครงการนนแลว ผลสดทายทเกดจากการปฏบตตามโครงการนน คออะไร หลกการส าคญ ทใชก ากบขอความ ทแสดงวตถประสงคในระดบโครงการ กคอ - เฉพาะเจาะจง (Specific) - สามารถวดได (Measurable) - สงทตองการมความชดเจน (Altai) - เปนเหตเปนผล (Reasonable) - มขอบเขตเวลาทแนนอน (Time Frame) เปาหมาย : เปนการก าหนดผลงานในชวงระยะตาง ๆ ของการปฏบตงาน จะแสดงใหเหนวาจะปฏบตอยางไร ในจ านวนเทาใด ในเงอนเวลาอยางไร เพอน าไปสการบรรลวตถประสงคแตละขอของโครงการนน เปาหมายมลกษณะเปนวตถประสงคเฉพาะประกอบของแตละวตถประสงคของโครงการ ใชเปนเครองก ากบการท างานตามชวงระยะตาง ๆ แสดงใหเหนวาจะตองท าอยางไร เทาใด และเมอใด ซงจะบรรลเปาหมายการท างานในชวงตาง ๆ ตามทไดก าหนดไว และบรรลสวตถประสงคของโครงการนน ๆ เปาหมายจะแสดงไดทงเชงปรมาณ บอกลกษณะทแสดงคณภาพ หรออาจแสดงลกษณะเฉพาะอยางใดอยางหนง ทเกยวของกบการด าเนนงานตามวตถประสงคในโครงการ และเปาหมายมกจะถกก ากบดวยเงอนไขเวลา เชน

ขอความทแสดงวตถประสงค ตองระบชดเจน ตองมลกษณะทจ าเพาะ เจาะจง ไมคลมเครอ ไมท าใหตความหรอแปลความหมายไดเปนหลายอยาง

ตววตถประสงค มลกษณะเปนจดสดทาย หรอผลสดทายทตองการ สวนเปาหมายทมลกษณะเหมอนจดหมายรายทาง กอนทจะถงจดหมาย

สดทายของวตถประสงคนน ๆ นนเอง



79

- อบรมครคณตศาสตร ชน ป.3 จ านวน 50 คน - นกเรยนทกคนไดเขาเรยนและเรยนจบการศกษาภาคบงคบ 9 ป - นกเรยนชนประถมศกษาปท 1 – 4 ทกคนไดดมนมทกวน กจกรรมและการด าเนนงาน : กจกรรม หมายถง วธการด าเนนการใหบรรลวตถประสงค เปาหมายในแตละขอ จะแสดงวธปฏบตตามล าดบขนตอนเพอใหบรรลเปาหมายตาง ๆ ตามทก าหนดไว ซงจะน าไปสการบรรลวตถประสงคนน ๆ ของโครงการตอไป ขนตอนของกจกรรมจะแสดงใหเหนเดนชดวา ใคร (Who) ท าอะไร (What) ท าเมอใด (When) ในกจกรรมด าเนนงานจะบอกชวงระยะเวลาทจะด าเนนงานตามโครงการ ตงแตเรมกจกรรมแรกจนเสรจสน นอกจากนนแลวยงจะตองระบวาในแตละกจกรรม ใครจะเปนผรบผดชอบ เพอหาผรบผดชอบในการด าเนนการกจกรรมในแตละกจกรรมใหประสบผลส าเรจ รายละเอยดการใชงบประมาณ

ท กจกรรม /รายการ เงนงบประมาณ เงนนอก

งบประมาณ รวมทงสน

ตอบแทน ใชสอย วสด รวม 1. ประชมเชงปฏบตการครภาษาไทย

จ านวน 50 คน เวลา 3 วน

1.1 คาอาหารวางและเครองดม (50 คน * 6 มอ * 25 บาท)

- 7,500 - 7,500 - 7,500

1.2 คาอาหารกลางวน (50 คน * 3 มอ * 100 บาท)

- 15,000 - 15,000 - 15,000

1.3 คาตอบแทนวทยากร 3 วน ๆ ละ 3 ชม. (3 วน * 3 ชม. * 600 บาท)

5,400 - - 5,400 - 5,400

1.4 คาวสด - - 5,000 5,000 - 5,000 รวมทงสน 5,400 22,500 5,000 32,900 - 32,900

(ถวจายทกรายการ) การประเมนผล : เปนการก าหนดตวชวดทจะใชวดในโครงการน และบอกวธการทจะประเมน และเครองมอทใชประเมน โดยแยกออกเปนดงน 1) ตวชวดความส าเรจ ก าหนดตวชวดทจะวดผลส าเรจ (Output – Outcome) ของโครงการ เชน นกเรยน รอยละ 90 อานคลอง เขยนคลอง, ผปกครอง รอยละ 95 มความพงพอใจตอโครงการอานคลองเขยนคลอง 2) วธการประเมนใหระบวธประเมน เชน ทดสอบ, สมภาษณ, สงเกต 3) เครองมอทใช ใหระบเครองมอทใชในการประเมน เชน แบบทดสอบ, แบบสมภาษณ, แบบสงเกต



80

ผลทคาดวาจะไดรบ : หมายถง “ผลพลอยได” หรอ “ผลประโยชนทเปนผลพลอยได” เปนผลทอาจไดรบนอกเหนอจากผลตามวตถประสงคของโครงการ แสดงใหเหนวา โครงการนจะมผลพลอยไดอะไรเกดขนตามมาบาง ผลพลอยไดทนาจะไดรบเพมเปนพเศษมอะไรอกบาง ซงจะชวยใหผทพจารณาโครงการเหนคณคาของโครงการ และสามารถตดสนใจไดสะดวกยงขน เนองจากหวขอทระบสน ๆ วา “ผลทคาดวาจะไดรบ” จงมกจะท าใหเกดความเขาใจผดไดงาย ทผเสนอโครงการมกจะยอนกลบไปน าเอาวตถประสงคของโครงการมาเสนอซ าอกโดยไมจ าเปน แททจรงแลว รายละเอยดในสวนนเปนสวนเพมทใชในการตดสนใจเลอกโครงการ จะเหนไดวาโดยหลกการแบบกวาง ๆ แลว โครงการใดทมผลประโยชนพลอยไดมากทสด นาจะไดรบโอกาสทรพยากรจ านวนนน ในกรณทมทรพยากรจ ากด แตในภาคปฏบตจรงของการตดสนใจในการบรหารนนมไดเปนไปตามหลกการดงกลาวเสมอไป ขอดและขอจ ากดของการเขยนโครงการแบบประเพณนยม ขอด

- งายตอการเขยนและการท าความเขาใจ ขอจ ากด - ยากแกการตรวจสอบวาแตละองคประกอบเปนเหตเปนผลกนหรอไม ซงท าให ผพจารณาหรอวเคราะหโครงการจะตองใชเวลานานส าหรบการพจารณารายละเอยดของโครงการ 2. รปแบบ Log Frame Log Frame เปนรปแบบของการวางแผนการออกแบบโครงการ การตดตามการท าโครงการและการประเมนผลโครงการอยางเปนระบบ Log Frame หรอ Logical Framework เปนตารางเหตผลสมพนธ คดคนขนในป พ.ศ.2515 โดยบรษท Practical Concepts Incorporated ในสหรฐอเมรกาและแพรหลายไปทวโลก รปแบบของการเขยนโครงการแบบ Log Frame รปแบบของการเขยนโครงการแบบ Log Frame ทนยมกนจะเปนแบบตาราง 4 x 4 หรอตาราง 16 ชอง และ 5 x 4 หรอ 20 ชอง โดยจะเรยงล าดบจากแถวบนสดของตารางในแนวนอน ซงเรมตงแตคอลมนทางดานซายมอ ดงน 1. สาระส าคญ / ค าสรป (NS = Narrative Summary) คอ การชใหเหนวาโครงการจะด าเนนไปไดตองมรายละเอยดสรปเปนขอ ๆ และในสาระทสรปควรตรวจนบไดในเชงปรมาณ หวขอตาง ๆ จะปรากฏในองคประกอบแนวตง คอ จดมงหมายของแผน วตถประสงคของโครงการ ผลงานหรอผลผลตของโครงการ กจกรรมของโครงการ และปจจยหรอทรพยากรทจ าเปนตองใช



81

2. ตวชวดความส าเรจ (OVI หรอ KPI = Objectively Verifiable Indicators หรอ Key Performance Indicators คอการชใหเหนวา รายการในแตละแถวในคอลมนท 1 (NS) มตวชวดความส าเรจก ากบอยดวย เชน ตวชวดความส าเรจของจดมงหมายของแผน ตวชวดความส าเรจของวตถประสงคโครงการ ตวชวดความส าเรจของผลงาน และตวชวดความส าเรจของกจกรรมและทรพยากรในโครงการ 3. แหลงขอมลหรอวธพสจนความส าเรจ (MOV = Means of Verification) คอ การชใหเหนวารายการในแตละแถวในคอลมนท 3 มวธการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลอยดวย โดยแสดงใหเหนวาตวบงชความส าเรจดงกลาวจะมวธการตรวจวดไดอยางไร หรอระบแหลงทจะใหไดมาซงขอมลดงกลาว 4. เงอนไขส าคญของความส าเรจ (IA = Important Assumption) คอการชใหเหนวารายการแตละแถวในคอลมนท 4 มวธพจารณาเงอนไขแหงความส าเรจทส าคญของรายการตาง ๆ เชน เงอนไขส าคญแหงความส าเรจของจดมงหมายของแผน เงอนไขส าคญแหงความส าเรจของวตถประสงคโครงการ เงอนไขส าคญแหงความส าเรจของผลงานหรอผลผลตของโครงการเมอน าองคประกอบแนวตงและแนวนอนของ Log Frame มาบรรจในตาราง 5 x 4 จะไดค าอธบายในเชงเหตและผล (Logic) พอสรปได ดงน

สาระส าคญโดยสรป (NS)

ตวชวดความส าเรจ (OVI)

แหลงขอมลและวธพสจน (MOV)

เงอนไขแหงความส าเรจ (IA)

จดมงหมายของแผน Goal

ตวชวดทจะบงบอกถงความส าเรจตามจดหมายของแผน

แหลงขอมลทจะวดได ถงการบรรลความส าเรจ ของแผน

เงอนไขทจะชวยใหจดมงหมายของแผนบรรลผลส าเรจ

วตถประสงค Purpose

ตวชวดความส าเรจตามวตถประสงคทวางไว เมอโครงการสนสด

แหลงขอมลทจะวดความส าเรจตามวตถประสงค

เงอนไขทจะชวยใหจดมงหมายของแผนบรรลผลส าเรจตามทตงไว

ผลผลตของโครงการ Outputs

ตวชวดความส าเรจของงานหรอผลผลตเพอความส าเรจตามวตถประสงค

แหลงขอมลทตรวจวดผลผลตหรอผลงาน

ขอสมมตฐานส าคญท ผลงานจะบรรลตาม Purpose ทวางไว

กจกรรม Activities

ระบกจกรรมทจะตองท า ระบชวงเวลาทท ากจกรรม

แหลงแสดงรายการทยนยนวาไดมการจดกจกรรมตามทก าหนดจรง

เงอนไขจากปจจยภายนอกทจะท าใหเกดกจกรรมของโครงการ

ปจจยน าเขา Input

ระบรายละเอยดของทรพยากรทใชจรง

แหลงขอมลทแสดงรายการการใชทรพยากรในแตละกจกรรมจรง

ขอก าหนดเกยวกบ การไดมาซงทรพยากร ในการด าเนนโครงการ



82

ขอดและขอจ ากดของการเขยนโครงการแบบเหตผลสมพนธ ขอด 1. เปนการเขยนโครงการแบบตรรกวธ 2. เปนเครองมอทท าใหผจดท าโครงการคดวางแผนโครงการใหละเอยดถถวน 3. อ านวยความสะดวกใหแกผวเคราะหโครงการหรอผพจารณาโครงการ 4. ชวยผบรหารโครงการในการด าเนนงานโครงการไดด 5. ผประเมนผลโครงการสามารถประเมนผลจากตวบงช แหลงขอมล หรอวธการพสจน เงอนไข 6. หากโครงการมอปสรรค สามารถใชเปนแนวทางในการปรบปรงโครงการใหดยงขน ขอจ ากด 1. ตองจดเตรยมขอมลและรายละเอยดตาง ๆ ใหครบถวน ชดเจน ซงเปนเรองยากในการปฏบต 2. การเขยนตองระมดระวงใหมความรดกม ชดเจน และสอดคลอง เปนเหตเปนผลซงกนและกน จงใชเวลาในการเขยนมากท าใหไมไดรบความนยมเทาทควร

4. การวเคราะหและประเมนโครงการ การวเคราะหและประเมนโครงการเปนการศกษาเพอท าความรจก และเขาใจโครงการทจดท าขน ดวยวธการศกษาวเคราะหแบบตาง ๆ แลวจงประเมนเพอตดสนใจเลอกโครงการ เมอโครงการไดรบอนมตแลว กจะจดโครงการนนเขาไวเปนสวนของแผน การวเคราะหและประเมนโครงการจงเปนสวนหนงของกระบวนการด าเนนงาน กอนทจะมการตดสนใจใหมการปฏบตการ ความมงหมายทส าคญของการวเคราะหและการประเมนโครงการ กคอ การตดสนใจเลอกใหไดโครงการทด ทเหมาะสมมาบรรจไวในแผน เนองจากทรพยากรหรองบประมาณส าหรบสนบสนนแผนและการด าเนนงานของหนวยงานหรอองคการ มกจะมความจ ากด การใชทรพยากรทมจ ากดนนจ าเปนอยางยงตองใชใหเกดผลใหมากทสด ใหคมคาทสด ใหบรรลผลทตองการอยางมประสทธภาพ ไดผลตรงกบทตองการ และทรพยากรนนเมอตกลงใหน าไปใชกบโครงการใดโครงการหนงแลว จะกอใหเกดคาเสยโอกาส (Opportunity cost) ของทนจ านวนนน ในการทจะน าไปใชกบโครงการอน ๆ หรอท าใหหมดโอกาสในการลงทน กบโครงการอน ๆ นนเอง โครงการเปนกจกรรมทหนวยงานก าหนดขนเพอรองรบแผนและแผนงาน เปนสวนส าคญของแผนในการน าวตถประสงคและเปาหมายของแผนและแผนงานไปปฏบต โครงการทหนวยงานตาง ๆ ก าหนดขนอาจมไดมากมาย แตละหนวยงานตางกมโครงการในลกษณะใดลกษณะหนงอยเสมอ แตโครงการทดนน ในขนตนจะตองมความสมพนธกบแผนและแผนงานโดยตรง เนองจากเปนสวนของการปฏบตการในระดบทน าวตถประสงค เปาหมาย และมาตรการหรอกลยทธไปปฏบตโดยตรง เปนสวนของการแปลงแผนใหเกดผลในทางปฏบต



83

ดงนน การก าหนดโครงการจงตองกระท าโดยรอบคอบ มการศกษาวเคราะหถงความเหมาะสมและความเปนไปไดของโครงการ พจารณาถงความสมพนธหรอความเชอมโยงระหวางโครงการกบแผน หรอแผนงาน ซงการวเคราะหถงความเหมาะสมและความเปนไปไดของโครงการนน มกจะเปนสงทด าเนนการควบคกนอยเสมอ ซงในการวเคราะหถงความเหมาะสมและความเปนไปไดของโครงการ ไดมการประยกตใชเทคนคการวเคราะหชนดตาง ๆ ไดมากมาย เชน 1. การวเคราะหถงความเหมาะสมและความเปนไปไดของโครงการ 2. การวเคราะหถงความคมคาของโครงการ 3. การวเคราะหผลตอบแทนจากโครงการทงในรปทเปนตวเงนหรอผลตอบแทนในเชงเศรษฐกจและผลตอบแทนทไมใชตวเงน 4. การวเคราะหคาใชจายหรอคาลงทนในโครงการ 5. การวเคราะหความพรอมของหนวยงานและปจจยสนบสนนการด าเนนโครงการ 6. การวเคราะหความเสยงในการด าเนนโครงการ 7. การวเคราะหถงผลขางเคยงหรอผลกระทบทอาจเกดขน 8. ส าหรบกรณทเปนโครงการทตองกเงนมาจากตางประเทศ ควรจะใหความสนใจเปนพเศษ กบการวเคราะหในเรองผลตอบแทนจากการลงทนกยมดวย การวเคราะหและประเมนนนเปนสวนตนทเปนความพยายามเพอจะใหไดขอมลทดทสด เพอใชประกอบการตดสนใจเลอกโครงการ เพอชวยใหมการตดสนใจอยางรอบคอบและมประสทธภาพ เพอชวยใหความมนใจวาโครงการทไดผานการพจารณาจากการวเคราะหและประเมนแลวนนเปนโครงการทด สามารถน าไปปฏบตไดจรง จะมผลประโยชนตอบแทนทคมกบคาใชจายทจะตองเสยไป เปนโ ครงการทสมควรไดรบการสนบสนนงบประมาณและบรรจไวในแผนหรอในแผนงานของหนวยงาน การวเคราะหความสมบรณหรอความถกตองของโครงการ ในการเขยนโครงการผเขยนอาจตรวจสอบความสมบรณและความถกตองในเนอหาตามหลกของการเขยนโครงการไดโดยใชตารางการวเคราะห ดงน ตารางการวเคราะหโครงการ ใหน าโครงการทเขยนเสรจแลวมาวเคราะหใหคะแนนตามตารางดานลาง



84

ตารางท 10 ตารางการวเคราะหโครงการ

คะแนน 1 หมายถง นอยหรอ ไมม 2 หมายถง ปานกลาง 3 หมายถง มาก

ประเดนโครงการ ประเดนการวเคราะห คาคะแนนทได

รวม 1 2 3

1. ชอโครงการ 1.1 ความถกตอง ชดเจน 1.2 สอดคลองกบกจกรรม 1.3 อานเขาใจงาย เราใจ

2. แผนงาน ความถกตอง ความสอดคลอง 3. หลกการและเหตผล 3.1 แสดงความเปนมา

3.2 มขอมล ทฤษฏ สนบสนน 3.3 บอกความตองการแกปญหาหรอพฒนา

4. วตถประสงค 4.1 บอกสงทตองการใหเกดหลงด าเนนโครงการ 4.2 มความเปนไปได 4.3 สอดคลองกบกจกรรมทท า

5. เปาหมาย 5.1 แสดงผลงานในเชงปรมาณหรอคณภาพ 5.2 ระบกลมทจะด าเนนงาน 5.3 ระบจ านวน หรอวน เวลา สถานททจะด าเนนการ

6. กจกรรมและด าเนนงาน

6.1 ล าดบกจกรรมอยางตอเนอง 6.2 กจกรรมระบวนเวลาทด าเนนการ 6.3 กจกรรมระบผรบผดชอบในแตละกจกรรม

7. รายละเอยดการใชงบประมาณ

7.1 การเขยนงบประมาณ ค านงถงความประหยด 7.2 งบประมาณทค านวณถกตองตามระเบยบกระทรวงการคลง 7.3 ความคมคา เหมาะสม เพยงพอของงบประมาณ

8. การประเมนผล 8.1 ตวชวดสามารถวดได 8.2 บอกวธการทจะประเมน 8.3 บอกเครองมอทใชประเมน

9. ผลทคาดวาจะไดรบ 9.1 บอกผลทคาดวาจะไดรบหลงสนสดโครงการ 9.2 ผลทคาดวาจะไดรบบอกเปนผลลพธ (Outcomes) 9.3 ผลทคาดวาจะไดรบสงกวาวตถประสงค

รวม / เฉลย ถาไดคะแนน 66 – 75 คะแนน เปนโครงการทด ถาไดคะแนน 56 – 65 คะแนน เปนโครงการทพอใช ถาไดคะแนนต ากวา 55 คะแนน เปนโครงการทตองปรบปรง



85

การวเคราะหโครงการ จะเปนเครองมอชวยใหสามารถก าหนดแผนและโครงการใหมประสทธภาพในการปฏบตไดเปนอยางด ในการวเคราะหโครงการนน ผวเคราะหจะตองเสนอการตดสนใจจากการประเมนโครงการ อยางใดอยางหนงตอไปนอยเสมอ คอ

1. ควรอนมตใหด าเนนโครงการตอไปได 2. ควรชะลอโครงการนนไวกอน 3. ควรใหปรบโครงการ หรอ 4. ใหยตการด าเนนโครงการนน

การทผวเคราะหโครงการจะเสนอเชนนนได ผวเคราะหโครงการจะตองมเครองมอสอบวดคณลกษณะของโครงการ เพอชวยใหการตดสนใจใหขอเสนอแนะ เปนการตดสนใจทเหมาะสม สอดคลองกบหลกการประเมนโครงการ โดยปกตแลว การพจารณาโครงการมกจะพจารณาจากตวแปรในโครงการอยหลายตวแปรดวยกน เชน ความชดเจนของโครงการ ความสอดคลองของโครงการ ความเปนไปไดของโครงการ ความเหมาะสม ความเปนเหตเปนผล เปนตน ซงหากเราน าตวแปรเหลานมาใหคาน าหนก เรากจะมเครองมอในการตดสนโครงการไดเปนอยางดทเดยว โดยตวแปรในเบองตนทสามารถน ามาใชในการสรางเครองมอตดสนโครงการ จะประกอบดวยประเดนดงตวอยางในตารางตอไปน

ตารางท 11 ตารางการพจารณาโครงการ ประเดนการพจารณาโครงการ

(พจารณาจากรายละเอยดในโครงการ) คาน าหนกคะแนน

1 2 3 4 5 1. ความชดเจนของโครงการ 2. ความสอดคลองในรายละเอยดของโครงการ 3. ความเหมาะสมของโครงการกบสภาพปจจบนของโครงการ 4. ความเปนเหตเปนผลของโครงการ 5. ความเปนไปไดในการด าเนนโครงการ

รวมคาน าหนก 1 2 3 4 5



86

คาน าหนก 1 หมายถง โครงการนนมความชดเจนเพยงประการเดยว คาน าหนก 2 หมายถง โครงการนนมความชดเจนและความสอดคลอง คาน าหนก 3 หมายถง โครงการนนมความชดเจน มความสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพปจจบนของ องคการ คาน าหนก 4 หมายถง โครงการนนมความชดเจน และความสอดคลอง และเหมาะสมกบสภาพปจจบน ขององคการ รวมถงมความเหนเหตเปนผลในการจดตงโครงการ คาน าหนก 5 หมายถง โครงการนนมความชดเจน และความสอดคลอง และเหมาะสมกบสภาพปจจบน

ขององคการ รวมถงมความเปนเหตเปนผลในการจดตงโครงการ และมความ เปนไปไดสงในทางปฏบต

เมอวเคราะหและประเมนโครงการแลว การตดสนใจเลอกโครงการ อาจพจารณาจาก คาน าหนก รวม 25 คะแนนได เชน

น าหนกรวม 5 คะแนน จะอยในเกณฑ ไมควรอนมตใหด าเนนโครงการ น าหนกรวม 10 คะแนน จะอยในเกณฑ ควรน าไปปรบแกโครงการตามประเดนท

ผวเคราะหเสนอแนะและน าเขาพจารณาใหม น าหนกรวม 15 คะแนน จะอยในเกณฑ ควรอนมตใหด าเนนโครงการได แตตอง

ปรบแกใหแลวเสรจและไดรบความเหนชอบจากผมอ านาจ

น าหนกรวม 20 คะแนน จะอยในเกณฑ ควรอนมตใหด าเนนโครงการได แตตองปรบแกกอน และไดรบความเหนชอบรวมกนระหวาง ผมอ านาจอนมตและผบรหารโครงการ

น าหนกรวม 25 คะแนน จะอยในเกณฑ ควรอนมตใหด าเนนโครงการ

1. ความชดเจนของโครงการ จะพจารณาจากรายละเอยดทระบไวในหลกการและเหตผลของโครงการวา สามารถชใหเหนถงความจ าเปนในการแกไขปญหา หรอพฒนา ของแตละประเดนของนโยบายขององคการมากหรอนอยเพยงใด เชน โครงการตงชอวา โครงการพฒนาบคลากร แตในหลกการระบเพยงเปนการอบรมขาราชการเทานน ท าใหเกดขอสงสยไดวา สงทโครงการนตองการอยางแทจรงหรอผล (ผลงาน) ทจะไดจากการนคออะไรกนแน หรอตองการเพยงแตการอบรมเจาหนาทเทานน ซงนนยอมหมายถงวา โครงการไมสามารถตอบปญหาในการแกไขหรอการพฒนาไดอยางชดเจน 2. ความสอดคลองของโครงการ หมายถง ทกองคประกอบหรอรายละเอยดในโครงสรางของโครงการมความสอดคลองตองกน ทงประเดนหลกและในรายละเอยด ตงแตชอโครงการซงตองตอบปญหาของโครงการได วตถประสงคสอดรบกบชอโครงการ เปาหมายของโครงการ มความจ าเพาะเจาะจง กจกรรมของโครงการมความชดเจนในการปฏบตและรบกบการขอตงงบประมาณ ซงหากโครงการ มคณลกษณะเชนน นาจะถอไดวามความสอดคลองตองกน



87

3. ความเหมาะสม เปนการพจารณาในภาพรวมขององคการอกครงวา โครงการนนม ความเหมาะสมกบสภาพปจจบนขององคการอยางไร เชน โครงการพฒนาจตขาราชการคร ซงผบรหาร โครงการไดจดท ารายละเอยดของโครงการอยางถกตองตามหลกวชาการเปนอยางด แตเมอพจารณาใน ภาพรวมขององคการแลว ปรากฏวางบประมาณโครงการน าเสนอมานนมจ านวนสงมากจนเกนกวาทองคการจะมงบประมาณสนบสนนได กอาจกลาวไดวาโครงการนเปนโครงการทด แตยงไมมความเหมาะสมกบสภาพปจจบนขององคการ เปนตน 4. ความเปนเหตเปนผล หมายถงการพจารณาถงความเปนเหตเปนผลตอกนระหวางผลของการด าเนนโครงการกบปญหาของโครงการวา เมอด าเนนโครงการไปแลวสามารถทจะแกไขปญหาขององคการทตองการโครงการนน ๆ หรอไม เพยงใด 5. ความเปนไปไดของโครงการ เปนการพจารณาวาขอมลทงหมดทไดจากการประเมนขางตน จะแนใจไดหรอไมวา โครงการนจะด าเนนไปแลวประสบผลส าเรจอยางแนนอน และไมกอ ปญหาใด ๆ กบองคการ



91

สวนท 4 การตดตาม ประเมนผลและรายงาน

1. ขอบขายและความส าคญ การตดตาม (Monitoring) และการประเมนผล (Evaluation) เปนภารกจหลกในการควบคมงาน ทผบรหารทกระดบชนจะตองปฏบตในปรมาณทมากนอย และดวยวธการทแตกตางกน ในการบรหารแผนและโครงการนน ไมวาอะไรจะเกดขน จะเปลยนแปลงไปกตาม การทราบถงความกาวหนาของการด าเนนงานและผลงานในชวงระยะตาง ๆ ของแผนงาน/โครงการ ตลอดจนความตองการทราบถงปญหาและอปสรรคทเกดขนในการด าเนนงานโครงการทรบผดชอบเปนสงจ าเปนส าหรบผบรหาร โดยมความหมายของค าดงน ค าวา ตดตาม ควบคม ก ากบ ตดตามควบคม ควบคมก ากบ ตดตามก ากบ และ การตดตามงาน ตรงกบค าในภาษาองกฤษคอ Monitoring หรอ Monitoring and Control ค าวา Monitor นน แปรตรงตวไดวา ตามด การตดตามเฝาด จงหมายถงผตกเตอน การตดตามเฝาดและตกเตอน หรอตรวจแลวเตอน ลกษณะดงกลาวในพฤตกรรมการบรหาร จงเปนการตดตามตรวจสอบการด าเนนงานหรอตดตามเฝาดโครงการ เปนการตดตามการด าเนนงานของโครงการ เพอทราบความกาวหนาของโครงการ และเกบรวบรวมขอมลการปฏบตงานเพอการตดสนใจแกไขปรบปรง การปฏบตใหเปนไปตามแผน หรอก าหนดวธการแกไขการท างาน (Corrective Action) ท าใหการด าเนนงานเกดผลดยงขน มประสทธภาพสงยงขน การก าก บตดตามนน เปน เร อ ง เฉพาะ ในข นการน า โครงการ ไปปฏบ ต (Project Implementation) ทเรมตนมาตงแตขนการเตรยมโครงการใหพรอมทจะด าเนนการ ก ากบใหเรมด าเนนการตามก าหนด ก ากบใหมการปฏบตงานตามทแผนก าหนดไว ในขณะเดยวกนกตองตดตามด และรวบรวมขอมลเกยวกบการด าเนนโครงการ หรอการปฏบตงานในสวนตาง ๆ ของโครงการ เพอการรายงาน (Report) ทงผลงาน (Performance) และความกาวหนา (Progress Report) ของโครงการ ตามชวงระยะทไดก าหนดไว ทงนในการก ากบตดตามนนจะตองด าเนนการอยางเปนระบบตอเนองตลอดหวงเวลาการด าเนนงาน/โครงการ โดยปกตจะมการตดตามความกาวหนาเปนรายไตรมาส หรออาจจะตดตามผลประจ ารายเดอน หรอตามความเหมาะสมในการเรงรดงาน การตดตามผลจะมงเนนขอมลทมความส าคญของโครงการ ดงน 1. ผลการใชปจจยหรอทรพยากร (Inputs) เพอตรวจสอบดวาโครงการไดรบปจจยหรอทรพยากรทงดานปรมาณ และคณภาพตามระยะเวลาทก าหนดไวหรอไม 2. ผลการปฏบตงาน (Process) หรอกจกรรมเพอใชตรวจสอบดวาไดปฏบตงาน/กจกรรม/ งบประมาณ/ระยะเวลาทก าหนดไวในแผนหรอไม 3. ผลการด าเนนงาน (Outputs) เพอใชตรวจสอบดวาด าเนนงานไดผลงานบรรลตามเปาหมายทก าหนดไวหรอไมเพยงใด มปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ อะไรบาง



92 ดงนน การตรวจสอบ การตดตามและก ากบ เปนสวนของการบรหารโครงการโดยตรง เพราะขอมลทจะใชในการรายงานของโครงการ แสดงถงลกษณะและผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการในชวงระยะตาง ๆ ของโครงการทชใหเหนถงความกาวหนาในการด าเนนงานของโครงการ และใชประโยชนในการบรหารโครงการ ซงโดยหลกการแลวเปนเรองของการควบคม ก ากบในการบรหารโครงการโดยตรง จดเดนของ Monitoring จงอยทการใชขอมลเพอการแกไขปรบปรงการปฏบตงาน (Corrective Action) ของโครงการในประเดนทชวยใหผบรหารใชในการตดสนวา งานทก าลงปฏบตอยสอดคลองกบทคาดหวงห รอเปนไปตามทไดก าหนดไวหรอไม สมควรด าเนนการอยางไรในการแกไข ปรบปรงอยางไรตอไป ในหนวยงานทวไป แบบรายงานโครงการจะขนอยกบแบบฟอรมรายงานทแตละหนวยก าหนด สวนใหญจะแสดงใหเหนถง 1) กจกรรมส าคญของโครงการ 2) เปาหมายของการด าเนนงานตามทไดก าหนดไว 3) ผลการด าเนนงานตามกจกรรมนน ณ เวลาทรายงาน ซงอาจจะแสดงในเชงปรมาณ ในเชงคณภาพ หรอในลกษณะใดลกษณะหนงตามทก าหนดไว ปจจบนนทนยมใชกนมาก คอ ดชนตวชวด หรอตวบงช 4) รายละเอยดเกยวกบการปฏบตงานโดยสรป แสดงใหเหนถงกจกรรมเฉพาะชวงระยะเวลาใดเวลาหนง 5) ทรพยากรหรองบประมาณทก าหนดไว และทใชจรง 6) ปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการด าเนนการ (ถาม) ขอมลเหลานสามารถสอความหมายไดตามทตองการในรปตาราง ดงน

กจกรรม ทปฏบต

เปาหมาย การด าเนนงาน

ผลงาน ทปรากฏจรง

งบประมาณทอนมต

งบประมาณทใชจรง

ปญหาและอปสรรค ทเกดระหวางด าเนนงาน

ผรบผดชอบ ........................................................... ผรายงาน ....................................................... รายงาน ณ วนท ...........................................

แผนภมท 16 แสดงตวชวดผลการด าเนนงาน

ผลกระทบตอเนอง ในระยะประโยชน ผลลพธและผลส าเรจ

ผลตอเนองโดยตรงของผลลพธ (พฤตกรรมทเปลยนไป, การด าเนนงานทปรบปรงขน)

สามารถสนองตอบความตองการได (นโยบาย,ระบบหนวยงาน,บรการพนฐาน เปนตน)

เงนลงทน,ผเชยวชาญ,ครภณฑ,อปกรณการฝกอบรม

ผลกระทบระยะยาว

ผลกระทบเบองตน (ผลส าเรจ)

ผลผลตทได (ผลลพธ)

ปจจยเขา / กจกรรม



93 ประโยชนของการตดตามและประเมนผล 1. ท าใหทราบถงสถานภาพและสถานการณตาง ๆ ของการด าเนนโครงการ 2. ท าใหทราบปจจยทท าใหเกดปญหาและความตองการทแทจรง สามารถปรบและแกไขปญหาไดถกจดทนทวงท และหรอปรบใหเหมาะสม พฒนาในโอกาสตอไป ตรงตามนโยบาย 3. ประหยดเวลา งบประมาณ และทรพยากรในการด าเนนงานโครงการ 4. กระตนใหผปฏบตงาน/ผรบผดชอบโครงการ และ/หรอกลมผเกยวของมความส านกตอหนาททรบผดชอบ ตด แกไข ปรบปรงโครงการอยางสม าเสมอ 5. มขอมลสารสนเทศทเกยวของกบโครงการประกอบการน าเสนอผลการด าเนนงานในเชงสถตหรอวทยาศาสตร ไดรบการยอมรบและความเชอถอและสามารถน าไปอางองได 6. ผบรหารระดบตาง ๆ สามารถวนจฉย สงการ ตลอดจนใหค าแนะน าชวยเหลอ เพอใหการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการบรรลเปาหมายทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ 7. เปนขวญก าลงใจตอผปฏบตงาน การตดตามผลการด าเนนงาน เพอใหไดขอมลมาจดท ารายงานผลการด าเนนงาน ลกษณะของการตดตามผลการด าเนนงานตามแผนม ดงน 1. การตดตามผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน ซงเปนระยะปานกลาง (3 – 5 ป) เปนการตดตามผลการด าเนนงานตามตวชวดผลส าเรจของแผนในระยะครงแผนและระยะสนสดแผน และตดตามความกาวหนาของงานโครงการส าคญทก าหนดไวในกรอบแผนงาน/โครงการรเรมสรางสรรค ทไดก าหนดไวในแผน (Initiative) เพอใหสามารถปรบกลยทธไดสอดคลองกบสถานการณทเปลยนไป เชน นโยบายรฐบาล กระทรวง กรม และความตองการจ าเปนของหนวยงานและสถานศกษา 2. การตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการประจ าป (Action Plan) ซงเปนแผนใชเงนเปนการตดตามผลการด าเนนงานตามตวชวดความส าเรจของแผนซงอาจก าหนดเปนจดเนนการด าเนนงานประจ าป โดยตดตามความส าเรจของงาน/โครงการ/กจกรรมทก าหนดไวในแผน รวมทงผลการเบกจายงบประมาณเปนรายไตรมาส เพอใหสามารถปรบแผนไดสอดคลองกบความตองการจ าเปนของหนวยงานและสถานศกษา

2. การประเมนผล (Evaluation) การประเมนผล (Evaluation) เปนกระบวนการในการเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลของการด าเนนโครงการ และพจารณาบงชใหทราบถงจดเดนหรอจดดอยของโครงการอยางมระบบแลวตดสนใจวาจะปรบปรงแกไขโครงการเพอการด าเนนงานตอไป หรอจะยตการด าเนนงาน การประเมนผลโครงการอยางมระบบยอมจะมสวนชวยใหผบรหารโครงการ ไดตระหนกถงคณภาพของโครงการทก าหนดไววาจะสามารถใหมความถกตองและเหมาะสมซงจะตองสงผลใหโครงการนนด า เนนการไดอยางมประสทธภาพ และบรรลวตถประสงคทก าหนดไว หรอ



94 การประเมนผล (Evaluation) หมายถง กระบวนการตดสนคณคาของสงใดสงหนงตามตวชวด โดยการเปรยบเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐานทก าหนดไว ดงนน การประเมนโครงการจงหมายถง การตดสนคณคาของโครงการ 2.1 ความส าคญของการประเมน ในการด าเนนโครงการ จ าเปนอยางยงททกฝายทเกยวของกบโครงการจะตองทราบถง ความเปนไปได ความพรอม ความกาวหนา และความส าเรจของโครงการ ดงนน ขอมลทไดจากการประเมน จะชวยตอบค าถามตาง ๆ ได ถาการด าเนนงานปราศจากการประเมน ผปฏบตจะไมทราบถงปญหาและอปสรรคทเกดขน ความพรอม ความเหมาะสมของการด าเนนงานและเมอสนสดการด าเนนงาน กจะไมทราบวาผลการด าเนนงานเปนอยางไรบาง ควรยกเลก หรอปรบหรอขยายโครงการหรอไม อยางไร ทงนเพราะไมมสารสนเทศจากการประเมนมาชวยสนบสนนการตดสนใจนนเอง 2.2. วตถประสงคของการประเมนโครงการ เนองจากการประเมนผลเปนการหาแนวทางในการตดสนใจโดยไมมเปาหมายเพอ การคนหาความรอยางการวจย แตจะมงคนหาสงทโครงการไดด าเนนการไปแลววาสงใดควรด าเน นการตอไปตามวตถประสงคของโครงการ หรอศกษาระหวางด าเนนโครงการนนวามปญหาใดควรปรบปรงเพอการบรรลเปาหมายของโครงการ ซงอาจจะพจารณาเกยวกบการประเมนผลได ดงน 1. การประเมนเปนเครองมอในการบรหารและการวางแผนอยางหนงทจะชวยตอบสนองตอภารกจความตองการของหนวยงาน รวมทงปรบปรงการปฏบตงานใหดขนมประสทธภาพและประสทธผล 2. เพอทราบความกาวหนา สภาพ ผลการด าเนนงาน ตลอดจนปญหาอปสรรค 3. เพอเปนขอมลส าหรบเรงรด ปรบปรงแกไขขอบกพรองของการด าเนนงานโครงการ ยกเลกโครงการ ทไมเหมาะสมหรอหมดความจ าเปน 4. เพอทราบถงสถานภาพการบรหารการใชจายงบประมาณ 5. เปนความรบผดชอบของผบรหารทกระดบทจะตองผลกดนใหการด าเนนงาน/ โครงการ หรอแผนงานตาง ๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ บรรลวตถประสงคกบใหเกดประโยชนกบผมสวนเกยวของ ประชาชนหรอสงคมสวนรวมมากทสด



95

แผนภมท 17 แสดงความสมพนธของการตดตามและประเมนผล

2.3 ประเภทของการประเมน สามารถแบงเปน 2 กลมใหญ ดงน

2.3.1 แบงตามวตถประสงคการประเมน แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) การประเมนความกาวหนา (Formative Evaluation) เพอการปรบปรงเปนส าคญ ซงมกจะใชประเมนผลระหวางการวางแผนหรอระหวางด าเนนโครงการ ผลทไดจาก Formative Evaluation จะชวยตงวตถประสงคของโครงการใหเปนไปตามเปาหมายทแทจรง และจะชวยตรวจสอบความกาวหนาโครงการวาด าเนนการไดผลอยางไร 2) การประเมนผลสรปของโครงการ (Summative Evaluation) เปนการประเมนเมอสนสดโครงการ เพอน าผลไปประกอบการตดสนใจวาโครงการไดบรรลเปาหมายหรอไมอยางไร ตลอดจนรายงานถงสภาพโครงการวาประสบผลส าเรจหรอลมเหลวเพยงใด ควรจะปรบปรง แกไข สานตอหรอยกเลกโครงการ 2.3.2 แบงตามชวงเวลาของการประเมน ดงน 1) การประเมนความตองการจ าเปน (Need Assessment) เปนการประเมนความตองการจ าเปนของโครงการในเบองตนกอนทจะจดท าโครงการใด ๆ เปนการประเมนทมประโยชนตอการวางนโยบายและการวางแผน เพอใหไดแนวคดของการจดท าโครงการทสามารถสนองตอบความตองการของกลมเปาหมายได

ปรบปรง

วตถประสงค เปาหมาย

แผนงาน

ก าหนดงาน / โครงการ

วเคราะหงาน / โครงการ

PRE EVAL.

ตดตามและประเมนผล ON - GOING EVAL. & MONITORING

ประเมนผล POST EVAL.

ผลลพธOUTCOME

ผลกระทบ IMPACT

ตดทอน ชะลอ ยกเลก

ปรบปรง / เรงรด

งบประมาณ ปจจยน าเขา

INPUT

ด าเนนการ PROCESS

จบโครงการ ผลผลต

OUTPUT



96 2) การประเมนความเปนไปได (Feasibility Study) เปนการประเมนเพอพจารณาความเปนไปไดของโครงการทจะด าเนนการ ศกษาวเคราะหถงปจจย/เงอนไขทจ าเปนตอความส าเรจของโครงการ ซงมกจะประเมนในดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และการบรหาร 3) การประเมนปจจยน าเขา (Input Evaluation) เปนการประเมนสงทปอนเขาสโครงการวามความเหมาะสมเพยงใดกอนทจะเรมโครงการ ส งทปอนเขา เชน คน วตถดบ อปกรณ เครองมอและงบประมาณ เปนตน 4) การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการประเมนกระบวนการด าเนนการทก าหนด ท าการประเมนในขณะทโครงการก าลงด าเนนการอย โดยใชผลการประเมนเพอปรบปรงหรอเพมเตมประสทธภาพในการด าเนนงาน ซงมลกษณะครอบคลมการประเมนความกาวหนา (Formative Evaluation) ของโครงการ 5) การประเมนผลกระทบ (Outcome / Impact Evaluation) เปนการประเมนผลทไดจากผลของโครงการ ทงทคาดหวงและไมไดคาดหวง ซงเปนผลบวกและผลลบ เพอน าผลไปประกอบการตดสนใจเกยวกบโครงการ เชน การยกเลก หรอด าเนนโครงการตอไป 2.4 ประโยชนของการประเมนโครงการ 1. การประเมนผล เปนภารกจทส าคญของระบบการวางแผนและบรหารแผน/ โครงการ เนองจากการประเมนโครงการเปนการตรวจสอบและควบคมชนดหนง ซงด าเนนงานอยางมระบบทงปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) และผลการด าเนนงาน (Outputs) จะไดรบการตรวจสอบทกขนตอนและน ามาซงขอมล ทจ าเปนอนเปนขอมลยอนกลบทจะน ามาใชปรบปรงการด าเนนงาน เพราะนอกจากจะชใหเหนขอบกพรองของ การปฏบตงานแลว ยงชใหเหนผลการปฏบตงานซงไมสามารถทราบไดจากกระบวนการวางแผน 2. เปนเครองมอทจะชวยใหฝายบรหารสามารถปรบปรงระบบการวางแผนและบรหารแผน ดวยการใหขอมลทตอเนอง ท าใหสามารถปรบสภาพการปฏบตใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลง สามารถควบคมแผนและโครงการใหเปนไปตามทศทางทก าหนด 3. การประเมนชวยใหการใชทรพยากรเปนไปอยางคมคาหรอเกดประโยชนตอประชาชน เพราะ การประเมนโครงการจะตองวเคราะหทกสวนของโครงการ ขอมลหรอปจจยใดทเปนปญหาจะไดรบการปรบปรงแกไขเพอใหสามารถปฏบตได หรอใชในการปฏบตงานอยางเหมาะสมคมคา ทรพยากรทกชนดไดรบการจดสรรใหอยในจ านวนหรอปรมาณทเหมาะสมเพยงพอแกการด าเนนงาน

3. การรายงาน การรายงานผล (Reporting) เปนการรวบรวมผลการด าเนนงานของหนวยงานเพอเสนอ ตอหนวยเหนอหรอผบงคบบญชา เพอทราบความกาวหนาในการด าเนนงานตามแผนงาน/งาน/โครงการ การบรหารงบประมาณและปญหาอปสรรคของการด าเนนงาน อนจะท าใหหนวยเหนอสามารถสนบสนน ปรบปรง และพฒนางานใหเหมาะสม รวมทงสามารถด าเนนงานใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ



97 การตดตามผลและการรายงานโครงการ เปนสวนหนงทเปนการรวบรวมขอมลสารสนเทศของการด าเนนงาน/โครงการโดยตรง ทแสดงใหเหนถงการปฏบตตามแผนปฏบตการทก าหนดไว แสดงใหเหนถงความกาวหนาในการด าเนนงานของโครงการในชวงระยะตาง ๆ แสดงถงผลงานหรอสมฤทธผลของโครงการ จนถงขณะทก าหนดใหมการรายงานนน ตลอดจนแสดงถงปญหาและอปสรรคทเกยวของ (ถาม) ในการปฏบตโครงการนน ซงผบรหาร ผก ากบโครงการหรอผปฏบตหนาทนเทศจะไดใชพจารณาก าหนด การแกไขปรบปรงตอไป ลกษณะของการรายงานจะตองสน กะทดรด ตรงประเดน และมการชแนะแนวทางเกยวกบการเรงรดการด าเนนงานของงาน/โครงการหรอแผนงาน การรายงานประจ าป และการเขยนรายงานประจ าป โดยปกตในรอบ 1 ป ของการปฏบตงาน หนวยงานหรอองคกรควรจะตองจดใหมเอกสารรายงานประจ าป ทงนเพราะการจดท ารายงานประจ าปมงใหผอานซงหมายถง ผบงคบบญชาทกระดบ ผทมสวนเกยวของ นสต นกศกษา และประชาชน ผทสนใจเกยวกบการจดการศกษาใหไดรถงปญหา และความตองการในการพฒนาหนวยงานใหมคณภาพยงขน รถงแนวทางในการด าเนนงาน และผลการด าเนนงานในรายปนน ๆ ปญหาและอปสรรค ตลอดจนความกาวหนาท เปนจรงในการด าเนนงานตามแผน เมอเปรยบเทยบกบแผนพฒนาระยะปทก าหนดไว เพอใชวางแผนในการด าเนนงานในสวนทเหลออกตอไป รายงานประจ าป มโครงสราง ดงน 1. ค าน า เขยนเพอใหผอานไดรวาเราจดท ารายงานนอยางไร และท าเพออะไร 2. สารบญ ตองท าใหชดเจน เพอสะดวกฉบไวในการคนหา ในสวนทตองการรโดยเฉพาะ ส าหรบการน าไปใชในบางสวน 3. สภาพของหนวยงาน ในปทจดท ารายงาน ใหบรรยายสรปเกยวกบสภาพการจดการศกษาในทก ๆ ดานของหนวยงาน และสภาพแวดลอมโดยทวไปวา กอนทจะด าเนนงานโครงการเปนอยางไร พรอมทงขอมลประกอบโดยยอเทาทจ าเปน เพอทจะไดทราบวาเมอด าเนนงานโครงการแลวมการพฒนาขนมากนอยเพยงใด 4. น าเสนอปญหาและความตองการจ าเปนทแทจรง วาในปนจะเสนอรายงานนน หนวยงานของเรามปญหาอะไร เหมอนกบการเสนอหลกการและเหตผลวาท าไมเราถงจะตองด าเนนงานโครงการในแตละโครงการ เพอแกไขปญหาอะไร ทมอยใหหมดไป หรอเปนความตองการของหนวยงานทจะท าเพอพฒนาสนองความตองการในการด าเนนงานในเชงรก โดยจ าแนกเปนแตละรายแผนงาน หรอแยกตามภารกจของหนวยงานกได 5. จดท าตาราง จ าแนกใหเหนวาในแตละแผนงาน มนโยบายอยางไรบาง และมโครงการอะไรบางทสนองนโยบายเหลานน โดยจดท าเปนนโยบายประจ าปทเราจดท ารายงานในภาพรวมทงป 6. ผลการด าเนนงาน น าผลทไดจากการประเมนโครงการหลาย ๆ แบบ หลาย ๆ วธ เชน จากการสงเกต การนเทศตดตาม ตลอดจนการใชแบบประเมนของทกโครงการทด าเนนงานในปนน มาน าเสนอในดานตาง ๆ คอ



98 6.1 ดานคณภาพ ใหบรรยายสรปเปนภาพรวมตามภารกจ/ตามรายแผนงาน วาสามารถด าเนนงานไดตามวตถประสงคทรางไวมากนอยเพยงใด 6.2 ดานปรมาณ แสดงใหเหนวาการด าเนนงานของโครงการในแตละแผนงาน ตามภารกจ เปนไปตามเปาหมายทวางไวหรอไมเพยงใด 6.3 ผลการด าเนนงานตามรายงานโครงการทไดรบงบประมาณสนบสนน อาจจ าแนกตามรายแผนงานโครงการ แสดงเปนตารางใหเหนไดชดเจน ดงน

แผนงาน / โครงการ วตถประสงค เปาหมาย ผล ปญหา / อปสรรค

งบประมาณ ไดรบจดสรร จายจรง

แผนงาน .................. 1. โครงการ ............ 2. โครงการ ............ 3. โครงการ ............

7. บทสรป การสรปผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาประจ าป ใหด าเนนการดงน 7.1 เสนอในรปแบบการบรรยายสรปเปรยบเทยบวา ผลการปฏบตงานในรอบปท ผานมา เปนไปตามเจตนารมณของแผนพฒนา (แผนของบประมาณ) ทตงไวหรอไมเพยงใด มอะไรทเปนไปตามเจตนารมณเพราะอะไร ทไมเปนไปตามทวางไวเพราะสาเหตอะไร 7.2 สรปปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานโครงการทผานมาวามปญหา หรออปสรรคอะไรบางทท าใหไมสามารถด าเนนงานไดบรรลวตถประสงค หรอเปาหมายทก าหนดไว และการด าเนนงานเปนไปดวยความยากล าบากไมคลองตวเทาทควรจะเปนอยางไร พรอมกบขอเสนอแนะวาควรจะแกไขปญหาเหลานน หรอจะเพมบรการอ านวยความสะดวก ดานเทคโนโลยอะไรบางทจะท าใหการด า เนนงานโครงการตาง ๆ ใหด าเนนไปดวยความราบรน และบรรลตามวตถประสงคของโครงการ เพอน าไปใชในการด าเนนงานในแผนพฒนาประจ าป ตอไปอกดวย 7.3 สรปความกาวหนาของการด าเนนงานตามแผนพฒนาประจ าปเปรยบเทยบกบแผนพฒนาระยะ 3-5 ป ทก าหนดไว เพอแสดงวาเมอด าเนนงานตามแผนพฒนาประจ าปน แลวสามารถพฒนางานไปไดตามสดสวนทวางไวหรอไมเพยงใด ส าหรบปรบแผนในการด าเนนงานของสวนทเหลออกตอไป 8. ภาคผนวก เปนสวนทบรรจขอมลอน ๆ เทาทจ าเปนส าหรบการขยายความในสวนตาง ๆ ของการรายงานทผอานตองการทราบรายละเอยดเพมเตม เชน การประกนโอกาส ถาเราสรปผลวาสามารถเกณฑเดกเขาเรยนได 100 เปอรเซนต กอาจเสนอตารางแสดงจ านวนเดกในวยเรยนในแตละกลมอาย แสดงจ านวนเดกดอยโอกาสประเภทตาง ๆ ในพนทรบผดชอบไวในภาคผนวก เปนตน ฯลฯ ทงน สถานศกษาสามารถปรบเปลยน หรอเพมเตมขอมลตาง ๆ ไดตามความเหมาะสม



103

บรรณานกรม

กองนโยบายและแผน ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2543). การวางแผนกลยทธ จดการศกษาภาคบงคบ 9 ป. เอกสารชดฝกอบรมนกวางแผนการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว. ณฐวฒน นปกากร. (ม.ป.ป.). เอกสารประกอบการบรรยายโครงการฝกอบรมเชงปฏบตการ “การจดท าแผนปฏบตการและการเขยนโครงการ”. ม.ป.ท. ประชม รอดประเสรฐ. (2539). นโยบายและการวางแผน หลกการและทฤษฎ. กรงเทพมหานคร: เนตกลการพมพ. วโรจน สารรตนะ. (2546). การบรหารการศกษา หลกการ ทฤษฎ หนาท ประเดนและบทวเคราะห (พมพครงท 4). กรงเทพมหานคร: ทพยวสทธ. ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. (2540). การบรหารเชงกลยทธและกรณศกษา. กรงเทพมหานคร: พฒนาศกษา. ศนยปฏบตการปรบปรงระบบการจดการงบประมาณ ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. (2545). การวางแผนงบประมาณแบบมงเนนผลงาน...จากแนวคดสแนวปฏบตระดบ สถานศกษา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพการศาสนา. ___________. (2545). การวางแผนงบประมาณแบบมงเนนผลงาน Hurdle 1. กรงเทพมหานคร: โรงพมพการศาสนา. สนานจตร สคนธทรพย. (2534). การวางแผนพฒนาโรงเรยน หนวยท 1-7 (พมพครงท 12). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สมชาย ภคภาศนววฒน. (2544). กลยทธการแขงขนของธรกจ. กรงเทพมหานคร: มตชน. ___________. (2544). การบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพมหานคร: มตชน. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (ม.ป.ป.). แนวทางการด าเนนงานตามนโยบาย การสนบสนนคาใชจายในการจดการศกษาตงแตระดบอนบาลจนจบการศกษา ขนพนฐาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2557. มปท. ส านกทดสอบทางการศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2554). แผนพฒนา คณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา ตามกฎกระทรวงวาดวยระบบ หลกเกณฑ และวธการประกนคณภาพการศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.



104

ส านกนโยบายและแผนการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2554). การวางแผนเชงกลยทธการศกษาขนพนฐาน. เอกสารประกอบการอบรมการบรหาร จดการเชงกลยทธการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพมหานคร: ม.ป.ท. ___________. (2556). การจดท าแผนปฏบตการประจ าปของส านกงานเขตพนทการศกษาและ สถานศกษา. เอกสารประกอบการประชมเชงปฏบตการพฒนาประสทธภาพนกวางแผน เชงกลยทธระดบเขตพนทการศกษา. โรงแรมคมภค า จงหวดเชยงใหม. สนตย ดประหลาด. (2555). “แนวทางการจดท าแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา”. เอกสารประกอบการพฒนาบคลากรดานการวางแผนเชงกลยทธการจดการศกษา ขนพนฐาน วนท 14-16 และวนท 21-23 มถนายน. สรสวด ราชกลชย. (2547). การวางแผนและการควบคมทางการบรหาร. กรงเทพฯ: โรงพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อนนต เกตวงศ. (2541). หลกและเทคนคการวางแผน. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. Dessler, G. (2004). Management, principles and practices for tomorrow’s leaders. New Jersey : Pearson Education. Hartley, H. J. (1968). Educational planning-programming-budgeting, a systems approach. New York: Prentice-Hall. Hellriegel, D. J., & Slocum, W. J. (1989). Management (5th ed.). New York: Addison- Wesley. Robbins, S. P. (1980). The administrative process (2nd ed.). London: Prentice-Hal. Strickland, Thomson. (1996). Strategic Management. Chicago: Time Mirror, Education Group.



เคาโครงแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน ระยะ 4 ป (พ.ศ.............)

สวนท 1 บทน า

- สภาพปจจบนของสถานศกษาในภาพรวม เชน ขอมลทวไปของชมชน ประวตความเปนมาของสถานศกษา ขอมลดานการบรหาร ขอมลบคลากร ขอมลนกเรยน ขอมลอาคารสถานท แหลงเรยนร - ภารกจ

- ผลการด าเนนงานทผานมารอบ 3 – 5 ป

สวนท 2 สถานภาพสถานศกษา

- ผลการประเมนสถานภาพของสถานศกษา - ผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก - ผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน

สวนท 3 ทศทางการพฒนาคณภาพสถานศกษา

- วสยทศน - พนธกจ - เปาประสงค - เปาหมายผลผลตหลก

สวนท 4 กลยทธการจดการศกษาและตวชวดความส าเรจ

กลยทธ...........................................

เปาประสงค ตวชวด ขอมลปฐาน (ปการศกษา) คาเปาหมาย (ปการศกษา) 255…… 255…… 255….. 255….. 255….. 255…..



106

สวนท 5 โครงการและงบประมาณ จ าแนกตามกลยทธ

กลยทธ...........................................

โครงการ งบประมาณ

ผรบผดชอบ 255…… 255…… 255…… 255……

สวนท 6

การก ากบ ตดตาม ประเมนผล และรายงาน

ภาคผนวก - ส าเนาค าสงคณะท างาน/คณะกรรมการจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน ระยะ 4 ป (พ.ศ.......) - บนทกการใหความเหนชอบแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน ระยะ 4 ป (พ.ศ............) ของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน



107

เคาโครงแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา


1. ขอมลพนฐานของสถานศกษา 1.1 ขอมลทวไป

1.1.1 ชอสถานศกษา ................................ ตงอยเลขท ....... ถนน .................. ต าบล ................. อ าเภอ ........................... จงหวด ............................ รหสไปรษณย ..................... โทรศพท .......................... โทรสาร .................. e – mail ………………………….. website …………………………………..

1.1.2 เปดสอนตงแตระดบ ...................... ถงระดบ ........................... 1.1.3 มเขตพนทบรการ ................. หมบาน ไดแก ..........................................................................

1.2 ขอมลดานการบรหาร 1.2.1 ชอ – สกลผบรหาร ................................. วฒการศกษาสงสด ............... สาขา .................. ด ารงต าแหนงทโรงเรยนนตงแต ....................... จนถงปจจบนเวลา ........ ป ......... เดอน 1.2.2 ผชวยผบรหาร (ทไดรบการแตงตง) ................... คน

ชอ ............................................ วฒการศกษาสงสด ..................................... ชอ ............................................ วฒการศกษาสงสด .....................................

1.2.3 ประวตโดยยอของสถานศกษา ……………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2.4 ค าขวญของสถานศกษา ……………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2.5 อตลกษณของสถานศกษา ……………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2.6 เอกลกษณของสถานศกษา ……………………………………………………………………………………………………………………………..

1.2.7 โครงสรางการบรหาร (อาจน าเสนอแผนภมกได) ……………………………………………………………………………………………………………………………..

1.3 ขอมลนกเรยน จ านวนนกเรยน (ขอมล ณ วนท .....................................) ดงน 1.3.1 จ านวนนกเรยนในเขตพนทบรการทงหมด ............... คน 1.3.2 จ านวนนกเรยนจ าแนกตามระดบชนทเปดสอน



108

ระดบชน เพศ

รวม จ านวน

ชาย หญง หองเรยน อ.1 อ.2

รวมกอนประถมศกษา ป. 1 ป. 2 ป. 3 ป. 4 ป. 5 ป. 6

รวมประถมศกษา ม. 1 ม. 2 ม. 3

รวมมธยมศกษาตอนตน รวมทงสน

1.3.3 นกเรยนทมความบกพรองเรยนรวม ............ คน 1.3.4 นกเรยนทมภาวะทพโภชนาการ ..........คน 1.3.5 นกเรยนปญญาเลศ ............... คน 1.3.6 นกเรยนตองการความชวยเหลอพเศษ ........ คน 1.3.7 จ านวนนกเรยนตอหอง (เฉลย) .......... คน 1.3.8 สดสวนคร : นกเรยน = …………………. คน 1.3.9 จ านวนนกเรยนทออกกลางคน (ปปจจบน) ...... คน 1.3.10 สถตขาดเรยน / เดอน .......... วน 1.3.11 จ านวนนกเรยนทท าชอเสยงใหแกโรงเรยน

(รางวลดเดนทไดรบ) ประเภท .......................... จ านวน ............ คน ประเภท .......................... จ านวน ............ คน



109

1.4 ขอมลครและบคลากรทางการศกษา

ประเภทบคลากร เพศ ระดบการศกษาสงสด

ชาย หญง ต ากวา ป.ตร ป.ตร สงกวา ป.ตร ผอ านวยการ รองผอ านวยการ ครประจ าการ ครอตราจาง อน ๆ

รวมทงสน 1.4.1 ครทสอนตรงตามวชาเอก ...................... คน (.......................) 1.4.2 ครทสอนวชาตามความถนด ...................... คน (.......................) 1.4.3 ชวโมงสอนโดยเฉลยของคร คนละ ................. ชวโมง / สปดาห 1.4.4 สถตการอบรมและพฒนาบคลากร ในรอบปทผานมาบคลากรไดรบการพฒนา เฉลยคนละ .... ครง / ป 1.4.5 การไดรบรางวล เกยรตบตรของคร ..................................................................................... 1.4.6 ผลงานดเดนดานตาง ๆ ของบคลากร ..................................................................................

1.5 ขอมลดานอาคารสถานท แหลงเรยนรและการใช 1.5.1 อาคารเรยนและอาคารประกอบ จ านวน ...... หลง ไดแก อาคารเรยน ....... หลง

อาคารอเนกประสงค อาคาร ........................ ฯลฯ .............................. 1.5.2 มหองสมด ขนาด ........ ตารางเมตร มหนงสอทงหมด ................................. เลม

จ าแนกเปน ................... ประเภท 1.5.3 โรงเรยนมคอมพวเตอรเพอการเรยนการสอน จ านวน ......... ........ เครอง มการตดตง

อนเตอรเนตเพอการคนควาของนกเรยน มจ านวน .................. เครอง 1.5.4 แหลงเรยนรในสถานศกษา ไดแก ........................................................................................... 1.5.5 แหลงเรยนรภายนอกสถานศกษา ไดแก .................................................................................

1.6 สภาพชมชนโดยรวม 1.6.1 สภาพชมชนรอบสถานศกษามลกษณะ ................... มประชากรประมาณ ............... คน อาชพหลกของชมชนคอ ...................... เนองจาก ......................... สวนใหญนบถอศาสนา .................. ประเพณ ศลปวฒนธรรมทองถนทรจกโดยทวไป คอ ............................ ผปกครองสวนใหญจบการศกษาระดบ ........... รายไดโดยเฉลยประมาณ ............................. บาท / คน / ป

1.6.2 โอกาสและขอจ ากดของสถานศกษา......................................................................................... .................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................



110

1.7 โครงสรางหลกสตร สถานศกษา .............................. จดการสอนตามหลกสตร ..................................... โดยสถานศกษา

ไดจดสดสวนสาระการเรยนรและเวลาเรยน ดงแสดงในตารางตอไปน โครงสรางหลกสตรปฐมวย

ระดบชน พฒนาการดาน (คดเปนรอยละตอป)

รวม รางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญา

อ. 1 อ. 2

รวม

โครงสรางหลกสตรระดบประถมศกษา

ระดบชน เวลาเรยน (คดเปนรอยละตอป)

ภาษาไทย คณต

ศาสตร วทยา ศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

สขศกษาและ

พลศกษา ศลปะ

การงานอาชพฯ

ภาษา ตางประเทศ

กจกรรมพฒนาผเรยน

ป. ……. ป. ......

รวม

2. ผลการด าเนนงานในปทผานมา 2.1 ผลสมฤทธทางการเรยน

ตารางแสดงผลสมฤทธทางการเรยน ปการศกษา................

ชน กลมสาระวชา

ภาษาไทย สงคมศกษา ภาษาองกฤษ คณตศาสตร วทยาศาสตร ชน ป.1 ชน ป.6

2.2 ผลการประเมนคณภาพภายในสถานศกษา มาตรฐานดานผเรยน

มาตรฐาน สรปผลการประเมน ระดบคณภาพ

ดมาก ด ปานกลาง ปรบปรง มาตรฐานท 1 ผเรยนมคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค



111

มาตรฐานดานการเรยนการสอน


ดมาก ด ปานกลาง ปรบปรง มาตรฐานท 10 ครมความสามารถในการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพและเนนผเรยนเปนส าคญ

มาตรฐานดานการบรหารและการจดการศกษา


ดมาก ด ปานกลาง ปรบปรง มาตรฐานท 14 สถานศกษามการจดหลกสตรและกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

มาตรฐานดานการพฒนาชมชนแหงการเรยนร


ดมาก ด ปานกลาง ปรบปรง มาตรฐานท 17 สถานศกษามการสนบสนน และใชแหลงเรยนร และภมปญญาทองถน

2.3 งาน / โครงการ / กจกรรมทประสบความส าเรจ ชองาน / โครงการ / กจกรรม หลกฐานยนยนความส าเรจ

2.4 โครงการทไมประสบผลส าเรจ ชองาน / โครงการ / กจกรรม หลกฐานยนยนความส าเรจ

2.5 ขอเสนอแนะของ สมศ. ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานทผานมา (สถานศกษาอาจน าเสนอเปนรายดาน เชน ดานบรหารจดการ ดานการจดการเรยนการสอน ดานผเรยน ฯลฯ หรอ น าเสนอเปนรายกลยทธ

………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



112

สวนท 2 ทศทางการพฒนาคณภาพการศกษา

วสยทศน ...................................................................... พนธกจ ………………………………………………………….. เปาประสงค ………………………………………………………….. กลยทธ ………………………………………………………….. เปาหมาย ตวชวดความส าเรจ และโครงการ / กจกรรม (จ าแนกรายกลยทธ) กลยทธท …………………………………………… ท เปาหมาย ตวชวดความส าเรจ โครงการ / กจกรรม

หมายเหต โครงการทบรรจในแผนปฏบตการ ตองเปนโครงการทปรากฏในแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน และ โครงการ /กจกรรมทสนองอตลกษณของสถานศกษา สนองนโยบาย จดเนนของหนวยงานตนสงกด



113

สวนท 3 ประมาณรายรบ รายจาย ประจ าปของโรงเรยน

1. ประมาณการรายรบ ปการศกษา / ปงบประมาณ

รายการ จ านวนนกเรยน

(คน) จ านวนเงน

(บาท) 1. เงนงบประมาณตามโครงการสนบสนนคาใชจายในการจดการศกษาตงแตระดบอนบาลจนจบการศกษาขนพนฐาน

1.1 คาจดการเรยนการสอน (รายหว) 1.1.1 ระดบกอนประถมศกษา 1,700 บาท/คน/ป โรงเรยนขนาดเลกเพมอก 500 บาท/คน/ป 1.1.2 ระดบประถมศกษา 1,900 บาท/คน/ป โรงเรยนขนาดเลกเพมอก 500 บาท/คน/ป 1.1.3 ระดบมธยมศกษาตอนตน 3,500 บาท/คน/ป โรงเรยนขนาดเลกเพมอก 1,000 บาท/คน/ป

1.2 เครองแบบนกเรยน 1.2.1 ระดบกอนประถมศกษา 300 บาท/คน/ป 1.2.2 ระดบประถมศกษา 360 บาท/คน/ป 1.2.3 ระดบมธยมศกษาตอนตน 450 บาท/คน/ป

1.3 อปกรณการเรยน 1.3.1 ระดบกอนประถมศกษา 200 บาท/คน/ป 1.3.2 ระดบประถมศกษา 390 บาท/คน/ป 1.3.3 ระดบมธยมศกษาตอนตน 420 บาท/คน/ป

1.4 หนงสอเรยน 1.4.1 ระดบกอนประถมศกษา 200 บาท/คน/ป 1.4.2 ชนประถมศกษาปท 1 561 บาท/คน/ป 1.4.3 ชนประถมศกษาปท 2 605 บาท/คน/ป 1.4.4 ชนประถมศกษาปท 3 622 บาท/คน ป 1.4.5 ชนประถมศกษาปท 4 653 บาท/คน/ป 1.4.6 ชนประถมศกษาปท 5 785 บาท/คน ป 1.4.7 ชนประถมศกษาปท 6 818 บาท/คน/ป 1.4.8 ชนมธยมศกษาปท 1 700 บาท/คน/ป 1.4.9 ชนมธยมศกษาปท 2 863 บาท/คน/ป 1.4.10 ชนมธยมศกษาปท 3 949 บาท/คน/ป

1.5 กจกรรมพฒนาผเรยน 1.5.1 ระดบกอนประถมศกษา 430 บาท/คน/ป 1.5.2 ระดบประถมศกษา 480 บาท/คน/ป 1.5.3 ระดบมธยมศกษาตอนตน 880 บาท/คน/ป

………………….

………………….

………………….

…………………. …………………. ………………….

…………………. …………………. ………………….

…………………. ………………….

…………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. ………………….

………………….

………………….

………………….

…………………. …………………. ………………….

…………………. …………………. ………………….

…………………. ………………….

…………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. …………………. ………………….



114

รายการ จ านวนนกเรยน

(คน) จ านวนเงน

(บาท) 2. เงนนอกงบประมาณ

2.1 เงนสนบสนนจาก อปท. 2.2 เงนรายไดสถานศกษา 2.3 เงนบรจาค

3 อน ๆ ..................

…………………. …………………. …………………. ………………….

…………………. …………………. …………………. ………………….

รวม 2. ประมาณการรายจายปการศกษา / ปงบประมาณ .............. จ าแนกได ดงน

2.1 คาสาธารณปโภค จดสรรไว ................ บาท คดเปนรอยละ ............... ของงบเงนอดหนน (รายหว) 2.2 การพฒนาการเรยนการสอน (งานวชาการ) จดสรรไว ................ บาท จ านวน .............. โครงการ คดเปนรอยละ ................ ของงบเงนอดหนนทงหมด (รายหว) 2.3 การบรหารทวไป จดสรรไว .............. บาท คดเปนรอยละ ................ ของงบเงนอดหนนทงหมด (รายหว) 2.4 การบรหารบคคล (การจางบคคล) จดสรรไว .............. บาท คดเปนรอยละ ................ ของงบเงนอดหนนทงหมด (รายหว) 2.5 ส ารองไว ............... บาท คดเปนรอยละ .............. ของงบอดหนนทงหมด (รายหว)

สวนท 4 รายละเอยดของโครงการ/กจกรรม และความสอดคลอง

ท โครงการ / กจกรรม สอดคลองกบ

กลยทธ สพฐ. / สพป.

สอดคลองกบมาตรฐานการศกษา ขนพนฐาน

สอดคลองกบรหสหนวย

ตนทนผลผลต งบประมาณ ผรบผดชอบ

1. โครงการ……………………. กจกรรม 1.1……………………..

2. โครงการ .............. กจกรรม 2.1 ………………………..

และแนบโครงการตาง ๆ ทโรงเรยนน ามาบรรจในแผนปฏบตการประจ าป



115

สวนท 5 การก ากบ ตดตาม และรายงานผล

โรงเรยนก าหนดปฏ ทนการก ากบ ตดตามและรายงานผลให ผ รบผดชอบโครงการ เพอประโยชนในการด าเนนงานใหบรรลเปาหมาย

ภาคผนวก

ความเหนของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของโรงเรยน ค าสงแตงตงคณะท างาน

รหสหนวยตนทนผลผลต 1. การบรหารงานวชาการ รหส 168 2. การบรหารงานทวไป รหส 169 3. การบรหารงานบคคล รหส 170 4. การบรหารงานงบประมาณและแผนงาน รหส 171 5. การบรหารกจการนกเรยน รหส 172



116

เคาโครงรายงานการจดการศกษาของสถานศกษา

รายงานการจดการศกษาของโรงเรยน..................................... ประจ าปการศกษา.................................


- ขอมลสภาพแวดลอมภายนอก ประกอบดวย สภาพทางภมศาสตร ทตง พนททางภมศาสตร เขตบรการ เขตการปกครอง สภาพทางสงคม เศรษฐกจ การเมองการปกครอง และอน ๆ ทเกยวของ - ขอมลพนฐานทางการศกษา เชน จ านวนนกเรยน จ านวนหองเรยน จ านวนครและบคลากรทางการศกษา

สวนท 2 ทศทางการจดการศกษา

วสยทศน ...................................................................... พนธกจ ………………………………………………………….. เปาประสงค ………………………………………………………….. ตวชวดความส าเรจ ………………………………………………………….. กลยทธ และจดเนนการด าเนนงาน …………………………………………………………..

สวนท 3

ผลการด าเนนงาน - ผลการด าเนนงานตามกลยทธ เปาประสงค เปาหมายตามตวชวดความส าเรจ - ผลการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการทก าหนดไวในแผนปฏบตการประจ าป - ผลการบรหารงบประมาณทกแผนงาน - ผลงานทไดรบการยอมรบ ไดรบการยกยองเชดชเกยรต หรอ Best Practices

สวนท 4

บทสรป ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ

ภาคผนวก



ตวอย

าง

แบบว

เคราะ

หตวช

วดแล

ะทบท

วนผล

การด

าเนนง

านเพ

อปรบ

แผนพ

ฒนาก

ารศก

ษาขน

พนฐา

นและ

แผนป

ฏบตก

ารปร

ะจ าป

หม

ายเลข

ตวชว

ด :-

รายล

ะเอยด

ตวชว

ด บค

ลากร

แตละ

หนวย

งาน รอ

ยละ 5

0 มคว

ามสา

มารถ

ในกา

รใชภา

ษาอง

กฤษ

ผลกา

รด าเน

นงาน

ปญ

หา ห

รออป

สรรค

ดานต

าง ๆ

ผล

กระท

บ แน

วทางก

ารแก

ไข

คาเป

าหมา

ย คา

ผลกา

รปฏบ

ตงาน

จรง

แนวโน

มควา

มส าเร

จ รอ

ยละ 5

0 รอ

ยละ 3

5 ไม

บรรล

เปาหม

าย

1) บค

ลากร

สวนใ

หญไม

เหนค

วามส

าคญ

ใน

การใช

ภาษา

องกฤ

ษในก

ารปฏ

บตงาน

2)

บคลา

กรไม

สามา

รถจด

สรรเว

ลา

จากก

ารปฏ

บตงาน

เขารว

มการ

ฝกกา

รใชภา

ษาอง

กฤษ

ท าให

ไมขว

นขวา

ย

หา

ความ

รและ

พยาย

าม

เขารว

มการ

ทดสอ

บ

การเร

ยนรไม

เปนไป

ตาม

แผนก

ารเรย

นรทก

าหนด

ไว

1) สร

างควา

มตระ

หนกให

บค

ลากร

2)

จดแผ

นการ

เรยนร

ใหเหม

าะสม

กบตา

ราง

การป

ฏบตง

าน

3) ให

อ านว

ยควา

มสะด

วกในก

ารเรย

นรแล

ะการท

ดสอบ



118

ตวอย

าง

การป

ระชม

ชแจงแล

ะตารางส

อสารการด าเน

นงาน

ตามก

ลยทธ

ขององคกร

เปาป

ระสงค

ตวชว

ดผลก

ารด าเนน

งานหล

ก กล

ยทธ

กลมงาน

1

2 3

4 5

6 G1

บณฑ

ตมคณ

ภาพแ

ละคณ

ธรรม

K1

รอยล

ะของ

บณฑต

ทสอบ

ใบปร

ะกอบ

วชาช

พได

S1 ผล

ตบณฑ

ตใหม

คณภา

พ

G2 ผล

งานวจ

ยมคณ

ภาพ

K2 จ า

นวนง

านวจ

ยทได

รบกา

รตพม

พเผย

แพร

S2 สน

บสนน

การผ

ลตผล

งานวจ

ยและ

นวตก

รรม

G3 บ

คลาก

รมสม

รรถน

ะ แล

ะขวญ

ก าลง

ใจในก

ารปฏ

บตงาน

K3 รอ

ยละข

องบค

ลากร

ทมสม

รรถน

ะตาม

เกณฑ

K4 อต

รากา

รลาอ

อก โอ

น ยา

ยลดล

ง S3

พฒน

าสมร

รถนะ

บคลา

กร

S4 สง

เสรมค

ณภาพ

ชวตข

องบค

ลากร



119

ตวอย

าง

การป

ระชม

กลมค

รงท 1

ก าหน

ดกลย

ทธแล

ะวเคร

าะหป

ญหาภ

ายใน

องคก

ร เป

าประ

สงค :

บคล

ากรม

สมรร

ถนะ แ

ละขว

ญก าล

งใจใน

การป

ฏบตง

าน

ตวชว

ดผลก

ารด า

เนนงาน

หลก :

1) รอ

ยละข

องบค

ลากร

ทผาน

การป

ระเมน

สมรร

ถนะต

ามเกณ

ฑ 2)

อตรา

การล

าออก

โอน

ยายข

องบค

ลากร

ลดลง

กล

ยทธ :

1) พ

ฒนาส

มรรถ

นะบค

ลากร

2) ส

งเสรม

คณภา

พชวต

บคลา

กร

ปญหา

สา

เหตข

องปญ

หา

แนวท

างการ

แกไข

ชอ

โครงก

าร

วตถป

ระสง

ค 3.

การล

าออก

โอน

ยายข

องพน

กงาน

มแนว

โนมเพ

มขน

1) คว

ามสม

พนธร

ะหวา

ง

ผบงค

บบญช

ากบพ

นกงาน

ไมด

1) จด

กจกรร

มพฒน

าความส

มพนธ

ภายใน

องคก

รและ

หนวย

งาน

โครงก

ารพฒ

นาคว

ามสม

พนธ

เพอพ

ฒนาค

วามส

มพนธ

ของ

พนกง

านภา

ยในหน

วยงาน

2) ผบ

รหาร

ขาดศ

ลปะใน

การ

จง

ใจผใต

บงคบ

บญชา

ในกา

ร

ปฏบต

งาน

2) พฒ

นาผบ

รหาร

เกยวก

บ

กา

รสอส

ารแล

ะการ

สราง

แรงจ

งใจใน

การป

ฏบตง

าน

โครงกา

รพฒน

าเทคน

คการบ

รหาร

ส าหร

บหวห

นางาน

เพ

อใหผบ

รหาร

สามา

รถสอ

สาร

และส

รางแ

รงจงใจ

ในกา

รปฏ

บตงาน

ไดอย

างม

ประส

ทธภา

พ

3) กฎ

ระเบย

บเขมง

วด

เกน

ความ

จ าเปน

3)

แกไข

กฎ ระ

เบยบ ใ

หเหมา

ะสม

แล

ะสอด

คลอง

กบสภ

าพขอ

ง

ธรกจ

ทบทว

นและ

แกไข

กฎ ระ

เบยบ

ใหมค

วามเห

มาะส

ม (ไม

ตองท

าโคร

งการ

)



120

ตวอย

าง

การป

ระชม

กลมค

รงท 2

ก าหน

ดโครงก

ารใน

แผนป

ฏบตก

าร

เปาป

ระสง

ค : บ

คลาก

รมสม

รรถน

ะ และ

ขวญก

าลงใจ

ในกา

รปฏบ

ตงาน

ตว

ชวดผ

ลการ

ด าเนน

งานหล

ก : 1)

รอยล

ะของ

บคลา

กรทผ

านกา

รประ

เมนสม

รรถน

ะตาม

เกณฑ

2) อต

รากา

รลาอ

อก โอ

น ยา

ยของ

บคลา

กรลด

ลง

กลยท

ธ : 1)

พฒน

าสมร

รถนะ

บคลา

กร 2

) สงเส

รมคณ

ภาพช

วตบค

ลากร

ชอ

โครงก

าร

วตถป

ระสง

ค ตว

ชวด

ระยะ

เวลา

งบปร

ะมาณ

โคร

งการ

พฒนา

ความ

สมพน

ธ - เพ

อพฒน

าควา

มสมพ

นธขอ

งพน

กงาน

ภายใน

หนวย

งาน

1) รอ

ยละข

องผเข

ารวม

โครงก

าร

มค

วามพ

งพอใจ

2)

อตรา

การล

าออก

โอน

ยายล

ดลง

ม.ค. –

ม.ค.

55

100,0

00 บ

าท

โครงก

ารพฒ

นาเทค

นคกา

รบรห

ารส า

หรบห

วหนา

งาน

- เพอให

หวหน

างานส

ามาร

ถสอส

าร

และส

รางแ

รงจงใจ

ในกา

รปฏบ

ตงาน

ได

อยางม

ประส

ทธภา

พ

1) รอ

ยละข

องหว

หนางา

นทเขา

รบ

กา

รพฒน

าผาน

การป

ระเมน

ตามเก

ณฑขอ

งหลก

สตร

ก.พ.55

30

,000 บ

าท



(ตวอยาง) แบบประเมนโครงการ ประจ าปงบประมาณ / ปการศกษา

โรงเรยน ............................ 1. ชอโครงการ ...................................................................................................................................... 2. กลยทธ ............................................... จดเนน ................................................................................. ตวชวดความส าเรจ ........................................................................................................................... 3. ระยะเวลาด าเนนการ / โครงการ ...................................................................................................... 4. ผรบผดชอบงาน / โครงการ ............................................................................................................. 5. ผลการด าเนนงาน / โครงการ 5.1 ดานปจจย 5.1.1 ระยะเวลาด าเนนงาน ( ) ตรงตามทก าหนดในแผน ( ) เรวกวาทก าหนดในแผน ( ) ชากวาทก าหนดในแผน

5.1.2 สถานททใชด าเนนการมความเหมาะสม ( ) มาก ( ) ปานกลาง ( ) นอย

5.1.3 ความเหมาะสมของโครงการกบสภาพการด าเนนการจรง ( ) เหมาะสม ( ) ไมเหมาะสม เพราะ..................................................................................................

5.1.4 จ านวนเครองมอและอปกรณทใชในการด าเนนการ ( ) มเพยงพอ ( ) ไมเพยงพอ อปกรณ / เครองมอทขาด คอ ............................................................

5.1.5 คณภาพของเครองมอและอปกรณทใชในการด าเนนการ ( ) ดมาก ( ) พอใช ( ) ตองปรบปรง

5.1.6 จ านวนบคลากรหรอผด าเนนการ ( ) มากเกนไป ( ) เพยงพอ ( ) นอยเกนไป

5.1.7 ความรวมมอในการด าเนนการของผรวมงาน / ผเกยวของ ( ) ไดรบความรวมมอดมาก ( ) ไดรบความรวมมอพอสมควร ( ) ไดรบความรวมมอนอย

5.1.8 การใชจายงบประมาณ ( ) มากกวางบประมาณทก าหนดไวในแผน ( ) พอดกบงบประมาณทก าหนดไวในแผน ( ) นอยกวางบประมาณทก าหนดไวในแผน



122 5.2 ดานผลการด าเนนงาน 5.2.1 ผลสมฤทธของงาน / โครงการ เปรยบเทยบกบวตถประสงคทก าหนดไว ( ) สมฤทธผลตามวตถประสงคทกขอ ( ) สมฤทธผลตามวตถประสงคบางขอ ( ) ไมไดผลตามวตถประสงค เพราะ..........................................................................

5.2.2 ผลการด าเนนการ เปรยบเทยบกบเปาหมายดานปรมาณ ( ) สงวาเปาหมาย ( ) เทากบเปาหมาย ( ) ต าวาเปาหมาย

5.2.3 ผลการด าเนนการ เปรยบเทยบกบเปาหมายดานคณภาพ ( ) พอใจมาก ( ) พอใจ ( ) ยงตองปรบปรง 5.3 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 5.3.1 งาน/โครงการ ไมสอดคลองกบความตองการหรอปญหาของกลมเปาหมาย ( ) 5.3.2 งาน/โครงการ ไมสามารถตอบสนองนโยบาย / กลยทธ / จดเนน / ตวชวดความส าเรจ

ทระบไวในแผน ( ) 5.3.3 งาน/โครงการ ขาดการประสานงานระหวางคณะด าเนนงานหรอผเกยวของ ( ) 5.3.4 ขนตอนการปฏบตงานของงาน/โครงการไมเปนไปตามทก าหนดไวในแผน ( ) 5.3.5 กจกรรมของงาน/โครงการบางกจกรรมไมสามารถปฏบตได ไดแก กจกรรม............................................................................................................ สาเหตเพราะ............................................................................................................. ( ) 5.3.6 ขนตอนการใชเงนงบประมาณ ลาชา หรอไมตรงตามแผนทก าหนดไว สาเหตเพราะ

.......................................................................................................................... ( ) 5.3.7 เกดผลกระทบหรอผลขางเคยงจากการด าเนนงาน / โครงการ (ถามโปรดระบ)............................................................................................................ 5.4 ขอเสนอแนะและแนวทางปรบปรงแกไข ส าหรบการด าเนนงาน / โครงการตอไป

...........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................... (ลงชอ) .............................................. ผประเมน (..........................................)



123

ตวอยางแบบตดตามผลการด าเนนงาน/โครงการ แบบรายงานผลการด าเนนงานโครงการตามแผนปฏบตการ

ประจ าปงบประมาณ/ปการศกษา .................... รอบ 6 เดอน รอบ 9 เดอน รอบ 12 เดอน 1. ชอโครงการ................................................................................................................................................. 2. ลกษณะโครงการ 2.1 ใหม ตอเนอง

2.2 แกปญหา / ปรบปรง พฒนา นโยบาย 3. ผลส าเรจของการด าเนนงาน

3.1 วตถประสงค ครบ / ตรงตามวตถประสงค ไมครบ / ไมตรงตามวตถประสงค เพราะ

3.2 เปาหมาย แผนทก าหนดไว ผลการด าเนนงาน

กรณด าเนนการไดต ากวาทก าหนด เพราะ .............................................................................................................................................

3.3 กจกรรมการด าเนนงาน แผนทก าหนดไว ผลการด าเนนงาน

กรณด าเนนการไมครบกจกรรมทก าหนด เพราะ .............................................................................................................................................

3.4 งบประมาณ แผนทก าหนดไว ผลการด าเนนงาน

สามารถประหยดงบประมาณได จ านวน .................... บาท



124

3.5 ผลส าเรจทไดรบจากกจกรรมการด าเนนงาน ตวชวดความส าเรจ แผนทก าหนดไว ผลการด าเนนงาน

4. ปญหา / อปสรรค …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. แนวทางแกไข / ขอเสนอแนะ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. (ลงชอ) ....................................... ผรายงาน / ผรบผดชอบโครงการ (ลงชอ) ....................................... รอง ผอ.ร.ร. / ผอ.ร.ร. / หรอผควบคม



126

คณะท างานจดท าคมอ “การจดท าแผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน และแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา”

1. นายชยณรงค อนทรอ านวย ประธานคณะท างาน รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 2. นายสร ดวงแกว คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนบานหนองสานแตร 3. นางธรจต พฒนกตตเวทย คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนพลบพลาไชย 4. นายธรพล วองกตตพงษ คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดหนองตาสาม 5. นายธระพร อายวฒน คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนบานหนองแหน 6. นางสาวอรพรรณ ตจนดา คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดปทมวนาราม 7. นางไมตร โหมดเครอ คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดบางสาม 8. นางสาวนนทวน ทองด คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนบานหนองโพธ 9. นายธวช กรดมณ คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนบานหวเขา 10. นายภรมย ข าด คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดเทพพทกษ 11. นางสาวสรจนดา แกวมณ คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดไชยนาราษฎร 12. นายสนทด เตยบฉายพนธ คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดราษฎรบ ารง 13. นายสขวทย ปทอง คณะท างาน ผอ านวยการโรงเรยนวดทากม 14. นายสพศ เกตมณ คณะท างาน ผอ านวยการกลมนโยบายและแผน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2



127 15. นางสาวอรวรรณ ค ามาก คณะท างานและ นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ เลขานการ 16. นางสาววรรณภร วโรจนวฒนกล คณะท างานและ นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการ ผชวยเลขานการ บรรณาธการกจ นางสาวอรวรรณ ค ามาก นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ ออกแบบปก นางสาวอรวรรณ ค ามาก นกวเคราะหนโยบายและแผนช านาญการพเศษ



Äi p | ± ¥ z i i j x ¥ ¥ w } i p± Êj o ~ i Å · นโยบายและแผน...

Documents