HUMAN RIGHTS

What are human rights?

Human rights are rights inherent to all human beings, whatever our nationality, place of residence, sex, national or ethnic origin, colour, religion, language, or any other status. We are all equally entitled to our human rights without discrimination. These rights are all interrelated, interdependent and indivisible.

Universal human rights are often expressed and guaranteed by law, in the forms of treaties, customary international law , general principles and other sources of international law. International human rights law lays down obligations of Governments to act in certain ways or to refrain from certain acts, in order to promote and protect human rights and fundamental freedoms of individuals or groups.

Universal and inalienable

The principle of universality of human rights is the cornerstone of international human rights law. This principle, as first emphasized in the Universal Declaration on Human Rights in 1948, has been reiterated in numerous international human rights conventions, declarations, and resolutions. The 1993 Vienna World Conference on Human Rights, for example, noted that it is the duty of States to promote and protect all human rights and fundamental freedoms, regardless of their political, economic and cultural systems.

All States have ratified at least one, and 80% of States have ratified four or more, of the core human rights treaties, reflecting consent of States which creates legal obligations for them and giving concrete expression to universality. Some fundamental human rights norms enjoy universal protection by customary international law across all boundaries and civilizations.

Human rights are inalienable. They should not be taken away, except in specific situations and according to due process. For example, the right to liberty may be restricted if a person is found guilty of a crime by a court of law.

Interdependent and indivisible

All human rights are indivisible, whether they are civil and political rights, such as the right to life, equality before the law and freedom of expression; economic, social and cultural rights, such as the rights to work, social security and education , or collective rights, such as the rights to development and self-determination, are indivisible, interrelated and interdependent. The improvement of one right facilitates advancement of the others. Likewise, the deprivation of one right adversely affects the others.  

Equal and non-discriminatory

Non-discrimination is a cross-cutting principle in international human rights law. The principle is present in all the major human rights treaties and provides the central theme of some of

international human rights conventions such as the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination and the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women.  

The principle applies to everyone in relation to all human rights and freedoms and it prohibits discrimination on the basis of a list of non-exhaustive categories such as sex, race, colour and so on. The principle of non-discrimination is complemented by the principle of equality, as stated in Article 1 of the Universal Declaration of Human Rights: “All human beings are born free and equal in dignity and rights.”

Both Rights and Obligations

 Human rights entail both rights and obligations. States assume obligations and duties under international law to respect, to protect and to fulfil human rights. The obligation to respect means that States must refrain from interfering with or curtailing the enjoyment of human rights. The obligation to protect requires States to protect individuals and groups against human rights abuses. The obligation to fulfil means that States must take positive action to facilitate the enjoyment of basic human rights. At the individual level, while we are entitled our human rights, we should also respect the human rights of others.

Human Rights Day

Human Rights Day is observed by the international community every year on 10 December. It commemorates the day in 1948 the United Nations General Assembly adopted the Universal Declaration of Human Rights.

The formal inception of Human Rights Day dates from 1950, after the Assembly passed resolution 423 (V) inviting all States and interested organizations to adopt 10 December of each year as Human Rights Day.

When the General Assembly adopted the Declaration, with 48 states in favor and eight abstentions, it was proclaimed as a "common standard of achievement for all peoples and all nations", towards which individuals and societies should "strive by progressive measures, national and international, to secure their universal and effective recognition and observance". Although the Declaration with its broad range of political, civil, social, cultural and economic rights is not a binding document, it inspired more than 60 human rights instruments which together constitute an international standard of human rights. Today the general consent of all United Nations Member States on the basic Human Rights laid down in the Declaration makes it even stronger and emphasizes the relevance of Human Rights in our daily lives.

The High Commissioner for Human Rights, as the main United Nations rights official, and her Of

International Human Rights Law

The international human rights movement was strengthened when the United Nations General Assembly adopted of the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) on 10 December

1948. Drafted as ‘a common standard of achievement for all peoples and nations', the Declaration for the first time in human history spell out basic civil, political, economic, social and cultural rights that all human beings should enjoy. It has over time been widely accepted as the fundamental norms of human rights that everyone should respect and protect. The UDHR, together with the International Covenant on Civil and Political Rights and its two Optional Protocols, and the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, form the so - called International Bill of Human Rights.

A series of international human rights treaties and other instruments adopted since 1945 have conferred legal form on inherent human rights and developed the body of international human rights. Other instruments have been adopted at the regional level reflecting the particular human rights concerns of the region and providing for specific mechanisms of protection. Most States have also adopted constitutions and other laws which formally protect basic human rights. While international treaties and customary law form the backbone of international human rights law other instruments, such as declarations, guidelines and principles adopted at the international level contribute to its understanding, implementation and development. Respect for human rights requires the establishment of the rule of law at the national and international levels.

International human rights law lays down obligations which States are bound to respect. By becoming parties to international treaties, States assume obligations and duties under international law to respect, to protect and to fulfil human rights. The obligation to respect means that States must refrain from interfering with or curtailing the enjoyment of human rights. The obligation to protect requires States to protect individuals and groups against human rights abuses. The obligation to fulfil means that States must take positive action to facilitate the enjoyment of basic human rights.

Through ratification of international human rights treaties, Governments undertake to put into place domestic measures and legislation compatible with their treaty obligations and duties. Where domestic legal proceedings fail to address human rights abuses, mechanisms and procedures for individual complaints or communications are available at the regional and international levels to help ensure that international human rights standards are indeed respected, implemented, and enforced at the local level.

The Charter of the United Nations was signed on 26 June 1945, in San Francisco, at the conclusion of the United Nations Conference on International Organization, and came into force on 24 October 1945. The Statute of the International Court of Justice is an integral part of the Charter.

The UN Charter being signed by a delegation at a ceremony held at the Veterans’ War Memorial Building on 26 June 1945.

The amendment to Article 23 enlarges the membership of the Security Council from eleven to fifteen. The amended Article 27 provides that decisions of the Security Council on procedural matters shall be made by an affirmative vote of nine members (formerly seven) and on all other matters by an affirmative vote of nine members (formerly seven), including the concurring votes of the five permanent members of the Security Council.

The amendment to Article 61, which entered into force on 31 August 1965, enlarged the membership of the Economic and Social Council from eighteen to twenty-seven. The subsequent amendment to that Article, which entered into force on 24 September 1973, further increased the membership of the Council from twenty-seven to fifty-four.

The amendment to Article 109, which relates to the first paragraph of that Article, provides that a General Conference of Member States for the purpose of reviewing the Charter may be held at a date and place to be fixed by a two-thirds vote of the members of the General Assembly and by a vote of any nine members (formerly seven) of the Security Council. Paragraph 3 of Article 109, which deals with the consideration of a possible review conference during the tenth regular session of the General Assembly, has been retained in its original form in its reference to a "vote, of any seven members of the Security Council", the paragraph having been acted upon in 1955 by the General Assembly, at its tenth regular session, and by the Security Council.

Universal Declaration of Human Rights

The Universal Declaration of Human Rights (UDHR) is a milestone document in the history of human rights. Drafted by representatives with different legal and cultural backgrounds from all regions of the world, the Declaration was proclaimed by the United Nations General Assembly in Paris on 10 December 1948 General Assembly resolution 217 A (III) (French) (Spanish)  as a common standard of achievements for all peoples and all nations. It sets out, for the first time, fundamental human rights to be universally protected. 

The Universal Declaration of Human Rights is the Most Universal Document in the World

The Office of the High Commissioner for Human Rights has been awarded the Guinness World Record for having collected, translated and disseminated the Universal Declaration of Human Rights into more than 300 languages and dialects: from Abkhaz to Zulu. The Universal Declaration is thus the document most translated - indeed, the most "universal" - in the world.

In the words of the former High Commissioner for Human Rights, Mary Robinson: "This project bears a special symbolism. It immediately brings to us a sense of the world's diversity; it is a rich tapestry with so many different languages and peoples. But, at the same time, it shows that all of us, in our different forms of expression, can speak the "common language of humanity", the language of human rights, which is enshrined in the Universal Declaration of Human Rights."

This project, developed in the framework of the United Nations Decade for Human Rights Education (1995-2004), provides an example of what global partnership for human rights is about. It was made possible thanks to the cooperative efforts by many partners within and outside the United Nations system: OHCHR and its field presences; the UN Department of Public

Information (DPI) and many of its Information Centres and Services (UNICs and UNISs) around the world; the International Telecommunication Union (ITU); the United Nations Development Programme and its field presences (UNDP); UNESCO with some of its National Commissions and Regional Office); various Governments and their Permanent Missions to the United Nations; selected universities and linguistic institutes; numerous international, regional and local non governmental organizations; and the Government of the Republic of San Marino, who generously sponsored the final phase of this project.

Human Rights Bodies

The Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) works to offer the best expertise and support to the different human rights monitoring mechanisms in the United Nations system : UN Charter-based bodies, including the Human Rights Council, and bodies created under the international human rights treaties and made up of independent experts mandated to monitor State parties' compliance with their treaty obligations. Most of these bodies receive secretariat support from the Human Rights Council and Treaties Division of the Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR).

Charter-based bodies

Human Rights Council Universal Periodic Review

Commission on Human Rights  (replaced by the Human Rights Council)

Special Procedures of the Human Rights Council

Human Rights Council Complaint Procedure

Treaty-based bodies

There are ten human rights treaty bodies that monitor implementation of the core international human rights treaties:

Human Rights Committee (CCPR) Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR)

Committee on the Elimination of Racial Discrimination (CERD)

Committee on the Elimination of Discrimination against Women (CEDAW)

Committee against Torture (CAT) 

Subcommittee on Prevention of Torture (SPT)

Committee on the Rights of the Child (CRC)

Committee on Migrant Workers  (CMW)

Committee on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD)

Committee on Enforced Disappearances (CED)

Charter-based bodies

Charter bodies include the former Commission on Human Rights, the Human Rights Council , and Special Procedures. The Human Rights Council, which replaced the Commission on Human Rights, held its first meeting on 19 June 2006. This intergovernmental body, which meets in Geneva 10 weeks a year, is composed of 47 elected United Nations Member States who serve for an initial period of 3 years, and cannot be elected for more than two consecutive terms. The Human Rights Council is a forum empowered to prevent abuses, inequity and discrimination, protect the most vulnerable, and expose perpetrators.

The Human Rights Council is a separate entity from OHCHR. This distinction originates from the separate mandates they were given by the General Assembly. Nevertheless, OHCHR provides substantive support for the meetings of the Human Rights Council, and follow-up to the Council's deliberations.

Special Procedures is the general name given to the mechanisms established by the Commission on Human Rights and assumed by the Human Rights Council to address either specific country situations or thematic issues in all parts of the world. Special Procedures are either an individual –a special rapporteur or independent expert—or a working group. They are prominent, independent experts working on a voluntary basis, appointed by the Human Rights Council.

Special Procedures' mandates usually call on mandate-holders to examine, monitor, advise and publicly report on human rights situations in specific countries or territories, known as country mandates, or on human rights issues of particular concern worldwide, known as thematic mandates. All report to the Human Rights Council on their findings and recommendations, and many also report to the General Assembly. They are sometimes the only mechanism that will alert the international community to certain human rights issues, as they can address situations in all parts of the world without the requirement for countries to have had ratified a human rights instrument.

As of 1 November 2014, there are 39 thematic mandates and 14 country mandates.

OHCHR supports the work of rapporteurs, independent experts and working groups through its Special Procedures Branch (SPB) which services all but one of the thematic mandates and provides centralised support to the Special Procedures as a system. The Field Operations and Technical Cooperation Division (FOTCD) supports the work of country-mandates.

Treaty-based bodies

There are nine core international human rights treaties, the most recent one -- on enforced disappearance -- entered into force on 23 December 2010. Since the adoption of the Universal Declaration of Human Rights in 1948, all UN Member States have ratified at least one core international human rights treaty, and 80 percent have ratified four or more.

There are currently ten human rights treaty bodies, which are committees of independent experts. Nine of these treaty bodies monitor implementation of the core international human rights treaties while the tenth treaty body, the Subcommittee on Prevention of Torture, established under the Optional Protocol to the Convention against Torture, monitors places of detention in States parties to the Optional Protocol.

The treaty bodies are created in accordance with the provisions of the treaty that they monitor. OHCHR supports the work of treaty bodies and assists them in harmonizing their working methods and reporting requirements through their secretariats. 

There are other United Nations bodies and entities involved in the promotion and protection of human rights

UNITED NATIONS HUMAN RIGHTS COUNCIL

The Human Rights Council is an inter-governmental body within the United Nations system made up of 47 States responsible for the promotion and protection of all human rights around the globe.More about the Human Rights Council...

“All victims of human rights abuses should be able to look to the Human Rights Council as a forum and a springboard for action.”

- Ban Ki-moon, UN Secretary-General, 12 March 2007, Opening of the 4th Human Rights Council Session

Welcome to the Human Rights Council

About the Human Rights Council The Human Rights Council is an inter-governmental body within the United Nations system responsible for strengthening the promotion and protection of human rights around the globe and for addressing situations of human rights violations and make recommendations on them. It has the ability to discuss all thematic human rights issues and situations that require its attention throughout the year. It meets at the UN Office at Geneva.

The Council is made up of 47 United Nations Member States which are elected by the UN General Assembly. The Human Rights Council replaced the former United Nations Commission on Human Rights.

Creation

The Council was created by the United Nations General Assembly on 15 March 2006 by resolution 60/251. Its first session took place from 19 to 30 June 2006. One year later, the Council adopted its "Institution-building package" to guide its work and set up its procedures and mechanisms.

Among them were the Universal Periodic Review mechanism which serves to assess the human rights situations in all United Nations Member States, the Advisory Committee which serves as the Council’s “think tank” providing it with expertise and advice on thematic human rights issues and the Complaint Procedure which allows individuals and organizations to bring human rights violations to the attention of the Council.

The Human Rights Council also works with the UN Special Procedures established by the former Commission on Human Rights and now assumed by the Council. These are made up of special rapporteurs, special representatives, independent experts and working groups that monitor, examine, advise and publicly report on thematic issues or human rights situations in specific countries.

Review of the Council

When creating the Human Rights Council in March 2006 the United Nations General Assembly decided that the Council’s work and functioning should be reviewed five years after it had come into existence at the level of the General Assembly. More information about the review and its 2011 outcome.

Task Force on Secretariat services, accessibility and use of information technology

The Task Force on Secretariat services, accessibility and use of information technology was established in July 2011. It is mandated to study issues related to the improvement of the secretariat services to the Council and its mechanisms, the accessibility to the Council’s work for persons with disabilities and the feasibility of the use of information technology.

Accessibility to HRC Meetings

Accessibility guide to the Human Rights Council for persons with disabilities 

UNOG conference registration form for accreditation of Council participants

Room reservation form for intergovernmental consultations and other events

Sessions

The Human Rights Council holds no fewer than three regular sessions a year, for a total of at least ten weeks. They take place in March (four weeks), June (three weeks) and September (three weeks).

If one third of the Member States requests so, the Human Rights Council can decide at any time to hold a special session to address human rights violations and emergencies.

Membership of the Human Rights Council

The Council is made of 47 Member States, which are elected by the majority of members of the General Assembly of the United Nations through direct and secret ballot. The General Assembly takes into account the candidate States’ contribution to the promotion and protection of human rights, as well as their voluntary pledges and commitments in this regard.

The Council’s Membership is based on equitable geographical distribution. Seats are distributed as follows:

1. African States: 13 seats2. Asia-Pacific States: 13 seats

3. Latin American and Caribbean States: 8 seats

4. Western European and other States: 7 seats

5. Eastern European States: 6 seats

Members of the Council serve for a period of three years and are not eligible for immediate re-election after serving two consecutive terms.

The Bureau of the Council consists of five people - one President and four Vice-presidents – representing the five regional groups. They serve for a year, in accordance with the Council’s annual cycle.

President of the 9th Cycle

Joachim Rücker, President of the Human Rights Council, Ninth Cycle (2015)

Joachim Rücker has been serving as Permanent Representative of Germany to the United Nations Office at Geneva since July 2014.

Prior to his appointment to Geneva, Mr. Rücker had been serving as Inspector General at the Federal Foreign Office of Germany in Berlin since 2011. From 2008 to 2011, he was Germany’s Ambassador to Sweden. 

Mr. Rücker served as Special Representative of the Secretary-General at the United Nations Interim Administration Mission in Kosovo (UNMIK) from 2006 to 2008. He served as Deputy Special Representative of the Secretary-General of the UNMIK/EU Pillar for Economic Reconstruction from 2005 to 2006. From 1993 to 2001, Mr. Rücker served as Mayor of the City of Sindelfingen. He worked as a Foreign Policy and European Integration Adviser, Social Democratic Parliamentary Group, German Bundestag in Bonn from 1991 to 1993.

Mr. Rücker has also held various postings with the Federal Foreign Office of Germany from 1979 to 1991, including serving in Vienna, Dar es Salaam and Detroit.

He was born on 30 May, 1951 in Schwabisch Hall, Germany. He has a degree and a PhD in economics from the University of Freiburg (1973-1979). He is married with three children.

Universal Periodic Review

The Universal Periodic Review "has great potential to promote and protect human rights in the darkest corners of the world.” – Ban Ki-moon, UN Secretary-General

The Universal Periodic Review (UPR) is a unique process which involves a review of the human rights records of all UN Member States. The UPR is a State-driven process, under the auspices of the Human Rights Council, which provides the opportunity for each State to declare what actions they have taken to improve the human rights situations in their countries and to fulfil their human rights obligations. As one of the main features of the Council, the UPR is designed to ensure equal treatment for every country when their human rights situations are assessed.

The UPR was created through the UN General Assembly on 15 March 2006 by resolution 60/251, which established the Human Rights Council itself. It is a cooperative process which, by October 2011, has reviewed the human rights records of all 193 UN Member States. Currently, no other universal mechanism of this kind exists. The UPR is one of the key elements of the Council which reminds States of their responsibility to fully respect and implement all human rights and fundamental freedoms. The ultimate aim of this mechanism is to improve the human rights situation in all countries and address human rights violations wherever they occur.

Background information on the Advisory Committee

Pursuant to Council resolution 5/1 paragraphs 65 to 84, the Human Rights Council Advisory Committee has been established to function as a think-tank for the Council and work at its direction. The Committee held its first meeting in August 2008. It meets twice a year, for one week in February immediately before the March session of the Council and for one week in August.

Mandate & Functions

The Advisory Committee provides expertise to the Council in the manner and form requested by it. It mainly focuses on studies and research-based advice.

The Committee may also propose within the scope of the work set out by the Council, for the latter’s consideration and approval, suggestions for further research proposals.

In its work, the Committee should be implementation-oriented and the scope of its advice should be limited to thematic issues pertaining to the mandate of the Council, namely promotion and protection of all human rights.

It shall not adopt resolutions or decisions.

Membership

The Committee is composed of 18 independent experts from different professional backgrounds representing the various regions of the world (5 from African States; 5 from Asian States; 2 from Eastern European States; 3 from Latin American and Caribbean States, and 3 from Western European and other States). Experts are nominated by Governments and elected by the Council. Elections normally take place at the September session of the Council.

At the thirtieth session in September 2015, elections were held for seven seats, two from African States, one from Latin American and Caribbean States and one from Western European and other States.

Members serve for a period of three years and may be re-elected once. Their term of membership starts on 1 October of the year of their election. 

The present composition of the Advisory Committee - with an indication of the expiration of the term of membership in brackets - is as follows: Mr. Ibrahim Abdul Aziz Alsheddi (Saudi Arabia, 2018); Mohamed Bennani (Morocco, 2017); Laurence Boisson de Chazournes (France, 2017); Mario Luis Coriolano (Argentina, 2018); Laura Craciunean (Romania, 2017); Hoda Elsadda (Egypt, 2016); Karla Hananía de Varela (El Salvador 2016); Mikhail Lebedev (Russian Federation, 2016); Alfred Ntunduguru Karokora (Uganda, 2016); Kaoru Obata (Japan, 2016); Obiora Chinedu Okafor (Nigeria, 2017); Katharina Pabel (Austria, 2018); Anantonia Reyes Prado (Guatemala, 2017); Changrok Soh (Republic of Korea, 2017); Ahmer Bilal Soofi (Pakistan, 2017); Imeru Tamrat Yigezu (Ethiopia, 2018); Yishan Zhang (China, 2016) and Jean Ziegler (Switzerland, 2016).

Modalities & Methods of work

Preparation of studies

In order to produce its studies, the Committee usually forms drafting groups consisting of 4-5 members from various regional groups. The drafting group members work closely with each other through face-to-face meetings and internet communication.

Studies are then presented to the plenary of the Committee for successive rounds of discussion and revision. Drafting groups normally present a preliminary report and a progress report before submitting a final study to the Council.

Interaction with various stakeholders

The normal course of action followed in the preparation of studies includes seeking comments and advice from stakeholders, i.e. member States, international organizations, national human rights institutions and non-governmental organizations through questionnaires.

Member States, civil society organizations and national human rights institutions also participate in the deliberations of the Committee.

At its thirteenth session in August 2014, the Committee decided to hold private meetings in the framework of each of its session with: non-governmental organizations and civil society representatives; the Human Rights Council Bureau and the regional and political coordinators. The Committee also decided to continue its practice of resorting to expertise, such as the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, non-governmental organizations, academics and other relevant stakeholders, in order to inform the Advisory Committee’s deliberations and work.

Annual report and interactive dialogue

The Chair of the Committee presents the annual report to the Council’s September session. This is followed by an interactive dialogue with States and NGOs.

HUMAN RIGHTS COUNCIL COMPLAINT PROCEDURE

On 18 June 2007, the Human Rights Council adopted resolution 5/1 entitled “Institution-Building of the United Nations Human Rights Council” by which a new complaint procedure was established to address consistent patterns of gross and reliably attested violations of all human rights and all fundamental freedoms occurring in any part of the world and under any circumstances.

The complaint procedure addresses communications submitted by individuals, groups, or non-governmental organizations that claim to be victims of human rights violations or that have direct, reliable knowledge of such violations.

Like the former 1503 procedure, it is confidential, with a view to enhance cooperation with the State concerned. The new complaint procedure has been improved, where necessary, to ensure

that the procedure be impartial, objective, efficient, victims-oriented and conducted in a timely manner.

History of situations considered since the establishment of the complaint procedure

How does the complaint procedure work?

Pursuant to paragraph 94 of resolution 5/1, the Chairperson of the Working Group on Communications, together with the Secretariat, undertake an initial screening of communications based on the admissibility criteria set in paragraphs 85 to 88 of resolution 5/1. Manifestly ill-founded and anonymous communications are screened out. Communications not rejected in the initial screening are transmitted to the State concerned to obtain its views on the allegations of violations. Both the author of a communication and the State concerned are informed of the proceedings at each stage.

Two distinct working groups - the Working Group on Communications and the Working Group on Situations – are responsible, respectively, for examining written communications and bringing consistent patterns of gross and reliably attested violations of human rights and fundamental freedoms to the attention of the Council.

What are the criteria for a communication to be accepted for examination?

A communication related to a violation of human rights and fundamental freedoms is admissible, provided that:

It is not manifestly politically motivated and its object is consistent with the Charter of the United Nations, the Universal Declaration of Human Rights and other applicable instruments in the field of human rights law;

It gives a factual description of the alleged violations, including the rights which are alleged to be violated;

Its language is not abusive. However, such a communication may be considered if it meets the other criteria for admissibility after deletion of the abusive language;

It is submitted by a person or a group of persons claiming to be the victims of violations of human rights and fundamental freedoms, or by any person or group of persons, including non-governmental organizations, acting in good faith in accordance with the principles of human rights, not resorting to politically motivated stands contrary to the provisions of the Charter of the United Nations and claiming to have direct and reliable knowledge of the violations concerned. Nonetheless, reliably attested communications shall not be inadmissible solely because the knowledge of the individual authors is second-hand, provided that they are accompanied by clear evidence;

It is not exclusively based on reports disseminated by mass media;

It does not refer to a case that appears to reveal a consistent pattern of gross and reliably attested violations of human rights already being dealt with by a special procedure, a

treaty body or other United Nations or similar regional complaints procedure in the field of human rights;

Domestic remedies have been exhausted, unless it appears that such remedies would be ineffective or unreasonably prolonged.

National human rights institutions, established and operating under the Principles Relating to the Status of National Institutions (the Paris Principles), in particular in regard to quasi-judicial competence, may serve as effective means of addressing individual human rights violations.

How to submit communications?

Please fill out the complaint procedure form if you consider that your communication meets the abovementioned criteria.

Where to send communications?

Communications intended for handling under the Human Rights Council  complaint procedure may be addressed to:

Complaint Procedure UnitHuman Rights Council Branch Office of the United Nations High Commissioner for Human RightsUnited Nations Office at Geneva CH-1211 Geneva 10, Switzerland Fax: (41 22) 917 90 11 E-mail: CP@ohchr.org

Other Subsidiary Bodies

On 18 June 2007, one year after its first meeting, the Human Rights Council adopted its “Institution-building package” (resolution 5/1) which details procedures, mechanisms and structures that form the basis of its work.

Among those mechanisms are the new Universal Periodic Review mechanism, the Advisory Committee and the Complaint Procedure. These subsidiary bodies directly report to the Human Rights Council:

Universal Periodic Review Working Group Advisory Committee

Complaint Procedure

Expert Mechanism on the Rights of Indigenous People

Forum on Minority Issues

Social Forum

Forum on Business and Human Rights

The Council also assumes a number of mechanisms established by the former Commission of Human Rights including the Special Procedures.

The special procedures of the Human Rights Council are independent human rights experts with mandates to report and advise on human rights from a thematic or country-specific perspective. The system of Special Procedures is a central element of the United Nations human rights machinery and covers all human rights: civil, cultural, economic, political, and social. As of 27 March 2015 there are 41 thematic and 14 country mandates.

With the support of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (OHCHR), special procedures undertake country visits; act on individual cases and concerns of a broader, structural nature by sending communications to States and others in which they bring alleged violations or abuses to their attention; conduct thematic studies and convene expert consultations, contribute to the development of international human rights standards, engage in advocacy, raise public awareness, and provide advice for technical cooperation. Special procedures report annually to the Human Rights Council; the majority of the mandates also reports to the General Assembly. Their tasks are defined in the resolutions creating or extending their mandates.

NGO and NHRI Information

Non-governmental organizations (NGOs), national human rights institutions (NHRIs) and other civil society actors are an integral part of the Human Rights Council, as observers. NGOs with ECOSOC consultative status and NHRIs can address the Council during interactive discussions and debates thus highlighting human rights situations around the globe.

NHRIs and NGOs, regardless of ECOSOC status, can also contribute to the Universal Periodic Review process by providing written information about the State under review to be summarized in one of the three documents which serve as a basis for the review process (together with information prepared by the State under review and a compilation of UN contributions).

UNITED NATIONS COMMISSION ON HUMAN RIGHTS

Introduction

The United Nations Commission on Human Rights was established in 1946 to weave the international legal fabric that protects our fundamental rights and freedoms. Composed of 53 States members, its brief expanded over time to allow it to respond to the whole range of human rights problems and it set standards to govern the conduct of States. It also acted as a forum where countries large and small, non-governmental groups and human rights defenders from around the world voiced their concerns.

During its regular annual session in Geneva, for which over 3,000 delegates from member and observer States and from non-governmental organizations participated, the Commission adopted about a hundred resolutions, decisions and Chairperson's statements on matters of relevance to individuals in all regions and circumstances. It was assisted in this work by the Sub-Commission on the Promotion and Protection of Human Rights, a number of working groups and a network of individual experts, representatives and rapporteurs mandated to report to it on specific issues.

Background information

Procedures and mechanisms

Commission on Human Rights procedures and mechanisms are mandated to examine, monitor and publicly report either on human rights situations in specific countries or territories (known as country mechanisms or mandates) or on major phenomena of human rights violations worldwide (known as thematic mechanisms or mandates). These procedures and mechanisms are collectively referred to as the Special Procedures of the Commission on Human Rights.

Main themes

The main themes addressed by the Commission are: the right to self-determination; racism; the right to development; the question of the violation of human rights in the occupied Arab territories, including Palestine; the question of the violation of human rights and fundamental freedoms in any part of the world; economic, social and cultural rights; civil and political rights, including the questions of torture and detention, disappearances and summary executions, freedom of expression, the independence of the judiciary, impunity and religious intolerance; the human rights of women, children, migrant workers, minorities and displaced persons; indigenous issues; the promotion and protection of human rights, including the work of the Sub-Commission,

treaty bodies and national institutions; and advisory services and technical cooperation in the field of human rights.

Working groups

From time to time the Commission identifies areas in which existing standards need to be further developed to confront new and growing concerns. At present, it is working to reinforce safeguards against torture and other forms of cruel or inhuman treatment in custody through preventive visits to places of detention, and to promote the rights of indigenous populations.

Other subjects that are currently under consideration by working groups of the Commission are the right to development, and structural adjustment programmes and human rights.

If complaints from individuals or organizations received by the Sub-Commission's Working Group on Communications reveal a pattern of serious human rights violations in a country, the matter can be brought to the attention of the Commission's Working Group on Situations and of the Commission itself.

Standard-setting and implementation

One of the most important tasks entrusted to the Commission has been the elaboration of human rights standards. In 1948 it concluded work on the landmark Universal Declaration of Human Rights. Since then it has developed standards relating, inter alia, to the right to development, civil and political rights, economic, social and cultural rights, the elimination of racial discrimination, torture, the rights of the child and the rights of human rights defenders.

All States that accept these standards are obliged to implement the rights they entail and to report regularly to international bodies set up to monitor their compliance.

Human rights standards have little value if they are not implemented. Consequently, the Commission devotes much of its time to examining issues of implementation. Some of its work is particularly sensitive, generating extensive debate and often disagreement. Its network of mechanisms - experts, representatives and rapporteurs - plays an important role in reporting to the Commission annually. Information received from Governments, non-governmental organizations and individuals is used in the preparation of these reports.

The Commission's success is measured by its ability to make a difference to the lives of individuals.

Advisory services and technical cooperation

Where problems are identified, the Commission can take action to address them. It regularly requests the Office of the High Commissioner for Human Rights to provide assistance to Governments through its programme of advisory services and technical cooperation in the field of human rights. This assistance takes the form of expert advice, human rights seminars, national and regional training courses and workshops, fellowships and scholarships, and other activities aimed at strengthening national capacities for the protection and promotion of human rights.

Membership

The 53 States members of the Commission on Human Rights are elected by the United Nations Economic and Social Council (ECOSOC). This election, which usually takes place in May each year, elects approximately a third of the members of the Commission. The members serve for three-year periods and can be re-elected. The Commission has no permanent members.

The 53 seats of the Commission are distributed as follows:

African States 15, Asian States 12, Eastern European States 5, Latin American & Caribbean States 11, Western Europe & Other States 10.

Composition of the Expanded Bureau of the 62nd session of the Commission on Human Rights

Bureau

Chairperson H.E. Mr. Manuel Rodríguez-Cuadros (Peru)

Vice-Chairperson H.E. Mr. Roger Julien Menga (Congo)

Vice-Chairperson H.E. Mr. Paul Meyer (Canada)

Vice-Chairperson H.E. Mr. Zohrab Mnatsakanian (Armenia)

Rapporteur Mr. Sunu Soemarno (Indonesia)

Regional Coordinators

African Group H.E. Mr. Mohammed Loulichki (Morocco)

Asian Group H.E. Mr. Abdulwahab Abdulsalam Attar (Saudi Arabia) 

Eastern European Group H.E. Mr. Elchin Amirbayov (Azerbaijan)

GRULAC H.E. Mr. Clodoaldo Hugueney (Brazil)

Western Group H.E. Mr. Ian M. de Jong (Netherlands)

Previous Sessions

Regular sessions

The Commission on Human Rights meets each year in regular session in March/April for six weeks in Geneva.

61st session (2005) - 14 March to 22 April - Documents archives 60th session (2004) - 15 March to 23 April - Documents archives

59th session (2003) - 17 March to 25 April - Documents archives

58th session (2002) - 18 March to 26 April - Documents archives

57th session (2001) - 19 March to 21 April - Documents archives

56th session (2000) - 20 March to 28 April - Documents archives

55th session (1999) - 22 March to 30 April - Documents archives

54th session (1998) - 16 March to 24 April - Documents archives

Special sessions

The Commission on Human Rights was authorized by the Economic and Social Council, in its resolution 1990/48 of 25 May 1990, to meet exceptionally between its regular sessions, provided that a majority of the members of the Commission so agreed, mindful of the need for the Commission on Human Rights to deal with urgent and acute human rights situations in the most expeditious way.

The following special sessions were held in Geneva:

Fifth: Grave and massive violations of the human rights of the Palestinian people by Israel, 17-19 October 2000

Fourth: Situation in East Timor, 23-27 September 1999

Third: Situation of human rights in Rwanda, 24-25 May 1994

Second: Situation of human rights in the territories of the former Yugoslavia, 30 November-1 December 1992

First: Situation of human rights in the territories of the former Yugoslavia, 13-14 August 1992

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA 

ŠTA JE EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA?

Evropski sud za ljudska prava je međunarodni sud sa sedištem u Strazburu. Broj sudija je jednak broju zemalja članica Saveta Evrope koje su ratifikovale Konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljem tekstu: Evropska konvencija). Savet Evrope trenutno čini četrdeset sedam država članica. Sudije Evropskog suda za ljudska prava deluju samostalno i ne predstavljaju nijednu zemlju. U radu sa predstavkama, Sud sarađuje sa Sekretarijatom koji uglavnom čine  pravnici iz zemalja članica. Oni su takođe potpuno nezavisni od svojih zemalja i ne predstavljaju podnosioce predstavki niti zemlje.

ŠTA JE EVROPSKA KONVENCIJA O LJUDSKIM PRAVIMA?

Evropska konvencija o ljudskim pravima je međunarodni ugovor koji mogu potpisati samo zemlje članice Saveta Evrope. Konvencija, kojom se Sud osniva i koja objašnjava način njegovog funkcionisanja, sadrži listu prava i garantija koje priznaje svaka država članica.

ŠTA RADI EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA?

Sud primenjuje Evropsku konvenciju o ljudskim pravima. Njegov zadatak je da obezbedi da države članice poštuju prava i garantije koje su date Konvencijom. On to sprovodi kroz razmatranje predstavki (aplikacija, tužbi) podnetih od strane pojedinaca ili ponekad, država. Kada se ustanovi da je država članica prekršila jedno ili više prava i garantija, Sud donosi presudu. Presude su obavezujuće: država na koju se presuda odnosi je u obavezi da deluje u skladu sa njom.

KADA SE MOŽETE OBRATITI EVROPSKOM SUDU ZA LJUDSKA PRAVA?

Možete podneti predstavku Sudu ako smatrate da ste lično i direktno bili žrtva kršenja prava garantovanih Konvencijom ili njenim Protokolima. Povreda prava mora biti učinjena od strane zemlje potpisnice Konvencije.

KOJA PRAVA SU ZAGARANTOVANA KONVENCIJOM I NJENIM PROTOKOLIMA?

Konvencija garantuje, pojedinačno:

pravo na život;

pravo na pravično suđenje u građanskim i krivičnim postupcima;

pravo na slobodu i bezbednost ličnosti;

pravo na slobodu izražavanja;

pravo na slobodu misli, savesti i veroispovesti;

pravo na slobodu udruživanja;

pravo na slobodu okupljanja;

pravo na efikasan pravni lek;

pravo na mirno uživanje imovine; i

pravo na slobodne izbore.

ŠTA KONVENCIJA I NJENI PROTOKOLI ZABRANJUJU?

Konvencija zabranjuje, pojedinačno:

mučenje i nečovečno ili ponižavajuće postupanje i kažnjavanje; ropstvo ili ropski položaj i prinudan rad;

diskriminaciju u uživanju prava i sloboda zagarantovanih Konvencijom;

proterivanje sopstvenih državljana od strane države ili sprečavanje njihovog ulaska u zemlju;

kolektivno proterivanje stranaca.

KOJI SE USLOVI ODNOSE NA VAS LIČNO?

Morate biti neposredno i lično žrtva navodnog kršenja jednog od prava garantovanih Konvencijom. Ne možete podnositi generalne pritužbe na zakon ili postupak, npr. ako ih smatrate nepravednim; niti se možete žaliti u ime drugih lica (osim ako su jasno identifikovana a Vi ste njihov zvanični predstavnik).

Kršenje prava mora biti počinjeno ²u nadležnosti² - od strane jedne od država koje obavezuje Konvencija, što obično znači unutar njene teritorije. Ne morate biti državljanin neke od država članica Saveta Evrope.

Možete biti pojedinac ili pravno lice poput preduzeća ili udruženja.

DA LI ODLUKE SUDA IMAJU UTICAJ NA ZAKONODAVSTVO ZEMLJE ČLANICE?

Da. Više država je preduzelo zakonske mere kao posledicu presude u skladu s Konvencijom:

Austrija je modifikovala značajne odeljke svog zakona o krivičnom postupku, i svoja uputstva o postupanju sa zatvorenicima u bolnicama, kao i ceo sistem honorara za pravnu pomoć;

Belgija je usvojila dopune zakona o skitnicama i donela mere za subvencioniranje škola na francuskom jeziku u flamanskoj oblasti. Belgija je takođe promenila svoj građanski zakonik da bi dala jednaka prava bračnoj i vanbračnoj deci;

Danska je usvojila dopune zakona o starateljstvu nad vanbračnom decom;

Francuska je usvojila zakon o prisluškivanju telefona;

Grčka je usvojila dopune zakona o lišavanju slobode pre suđenja;

Italija je u svoj zakon o krivičnom postupku usvojen 1988. uključila odredbe kojima prisustvo advokata odbrane postaje obavezno u sudskim postupcima, uključujuči i žalbe kasacionom sudu;

Holandija je usvojila dopune vojnog krivičnog zakona i zakona o lišavanju slobode duševnih bolesnika;

Švedska je usvojila dopune zakona o obaveznom verskom obrazovanju;

Švajcarska je potpuno revidirala organizaciju svog sudstva i krivični postupak u primeni na federalnu armiju i usvojila dopune građanskog zakonika u pogledu lišavanja slobode u popravnim centrima;

Ujedinjeno kraljevstvo je zakonom zabranilo telesno kažnjavanje u državnim školama.

ŠTA EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA NIJE U MOGUĆNOSTI DA OBEZBEDI?

Sud nije ožalbeni prema nacionalnim sudovima; ne radi ponovna saslušanja, ne poništava niti menja presude.

Sud neće direktno posredovati u Vaše ime sa organima države na koju se žalite. Sud Vam neće dodeliti ili platiti advokata koji će sastaviti Vašu predstavku.

Ne možete podneti predstavku na kršenje bilo kojih drugih pravnih instrumenata osim na kršenje Evropske konvencije o ljudskim pravima, kao što je Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima ili Pakt o građanskim i političkim pravima. Ne treba pomešati, na primer Evropski sud za ljudska prava i Evropski sud pravde EU sa sedištem u Luksemburgu.

Sud Vam ne može davati informacije o propisima koji su na snazi u državi protiv koje su upućene Vaše žalbe.

EVROPSKI SUD ZA LJUDSKA PRAVA(EUROPEAN COURT ON HUMAN RIGHTS/COUR EUROPÉENNE DES DROITS DE L'HOMME)

Evropski sud za ljudska prava je međunarodni sud koji je uspostavljen 1959. godine na osnovu Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Evropski sud za ljudska prava razmatra tužbu o povredi prava utvrđenih Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (1953.) te

donosi odluke po tužbama. Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda određena su osnovna građanska i politička prava i slobode svakog pojedinca, te obavezuju sve države potpisnice da garantiraju ta prava i slobode svakom licu. Evropski sud za ljudska prava od 1959. do 1998. godine djelovao je kao jedna od tri institucijeVijeća Evrope (Evropska komisija za ljudska prava,Odbor ministara Vijeća Evrope i Evropski sud za ljudska prava) za provođenje obaveza Konvencije u državama potpisnicama. U njegovoj nadležnosti bilo je samo donošenje odluka po tužbama koje je prethodno razmatrala Evropska komisija za ljudska prava. O tužbama koje nisu prosljeđivane Sudu odlučivao je Odbor ministaraVijećaEvrope.Od novembra 1998. godine Sud za ljudska prava je stalna institucija u okviruVijeća Evrope, a u njegovoj nadležnosti su sve aktivnosti vezane za određeni spor, tj. od zaprimanja do donošenje odluke po tužbi, koja je obavezujuća za dotičnu državu. Tužbu Evropskom sudu za ljudska prava mogu podnijeti pojedinci ili grupe pojedinaca, te jedna država protiv druge države potpisnice Konvencije. Broj sudija Evropskog suda za ljudska prava određen je brojem država potpisnica Konvencije. Sjedište Evropskog suda za ljudska prava je u Strazburu. Bosna i Hercegovina ratificirala je Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda 12. 7. 2002. i time je prihvatila nadležnost Evropskog suda za ljudska prava.

LJUDSKA PRAVA(HUMAN RIGHTS/DROITS DE L'HOMME)

Praksa Suda pravde Evropskih zajednica priznaje principe postavljene Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (ECHR) Vijeća Evrope (1950.). Poštivanje ljudskih prava potvrđeno je Jedinstvenim evropskim aktom (1986./1987.) te Ugovorom o EU (1992./1993.). Na osnovu njih, poštivanje ljudskih prava i sloboda postavljeno kao jedan od principa na kojima je Evropska unija utemeljena. Ugovorom iz Amsterdama (1997./1999.) razrađeno je poštivanje osnovnih ljudskih prava i sloboda u Evropskoj uniji. Ovim ugovorom u nadležnost Suda pravde Evropskih zajednica uvršteno je poštivanje prava koja su utvrđena Ugovorom o EU te se uvodi mogućnost sankcioniranja države članice koja ozbiljno i uporno krši principe na kojima je zasnovana Evropska unija (klauzula o suspenziji). Evropska unija značajan korak u oblasti zaštite ljudskih prava napravila je Poveljom o osnovnim pravima Evropske unije, koja je proklamirana 2000. godine na zasjedanju Evropskog vijeća u Nici. Poveljom se prvi put u historiji Evropske unije jedinstvenim tekstom utvrđuje niz građanskih, političkih, ekonomskih i socijalnih prava svih građana i lica s prebivalištem u EU. Ugovorom iz Lisabona (2007./2009.) Povelja će postati pravno obavezujući dokument za sve evropske institucije i države članice Evropske unije.

EVROPSKA KONVENCIJA ZA ZAŠTITU LJUDSKIH PRAVA(EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS-ECHR/CONVENTION EUROPÉENNE DES DROITS DE L'HOMME-CEDH)

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda koja se uobičajeno naziva Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava potpisana je u Rimu pod okriljem Vijeća Evrope 4. novembra 1950., a na snagu je stupila 3. septembra 1953. godine. Na osnovu Konvencije uspostavljen je sistem zaštite ljudskih prava na međunarodnom nivou te Evropski sud za ljudska prava koji omogućava pojedincima ili grupi pojedinaca da traže zaštitu svojih prava. Konvencija, uz preambulu i osnovni tekst, sadrži i 13 protokola. Konvenciju je ratificiralo 47 država članica Vijeća Evrope među kojima je 27 država članica Evropske unije. Iako je postojala inicijativa da i Evropska unija pristupi Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava, to nije urađeno. Sud pravde Evropskih zajednica 1996. godine izjavio je da Evropske zajednice ne mogu pristupiti Konvenciji jer Ugovor o Evropskoj zajednici ne predviđa da se mogu

propisivati pravila ili zaključivati međunarodni ugovori o ljudskim pravima. Ipak, Ugovor iz Amsterdama (1997./1999.) poziva na poštivanje osnovnih prava koja su garantirana Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava, a Sud pravde Evropskih zajednica je pozivanjem na ta prava te referiranjem na pojedine odredbe uključio principe Konvencije u evropsko zakonodavstvo. Bosna i Hercegovina ratificirala je Konvenciju 12.7.2002., a Ustav BiH (čl. 2) proglašava je direktno primjenjivom u Bosni i Hercegovini.

Titulari ljudskih prava su građani, a obaveza države je da se prava i slobode utvrđena Ustavom i zakonima ne krše već poštuju. LJudska i manjinska prava i slobode temeljna su vrednost na kojoj se, pored vladavine prava i socijalne pravde, načela građanske demokratije i pripadnosti evropskim principima i vrednostima, zasniva...

To načelno opredeljenje Ustava potvrđuje se mnogim normativnim i praktičnim merama koje preduzima radi unapredjenja ostvarivanja i zaštite ljudskih i manjinskih sloboda i prava. Jedna od njih je i ustanovljenje institucije ombudsmana sa jasno izraženom funkcijom zaštite i unapređenja ljudskih i manjinskih i sloboda i prava.

Zaštitnik građana je prema Ustavu i zakonu ovlašćen i dužan da da se stara o zaštiti i unapređenju ljudskih i manjinskih sloboda i prava. Okruženje u kome živimo, duboko ukorenjene, često i nesvesne diskriminacije, netolerancija ili netrpeljivost prema onima koji su po nečemu različiti (od boje kože, porekla, religije do seksualnog ili drugog ličnog opredeljenja) nameće prioritete u angažovanosti Zaštitnika građana na zaštiti i unapređenju ljudskih i manjinskih sloboda i prava. I sam Zakon upućuje Zaštitnika da posebnu pažnju posveti zaštiti prava pripadnika nacionalnih manjina, prava deteta, prava osoba sa invaliditetom, prava lica lišenih slobode i rodnoj ravnopravnosti.

Ideja ljudskih prava ima svoj korijen u školi prirodnog prava, koja se razvila pod utjecajem prosvjetiteljskih filozofa 18. stoljeća. Prethodnice ideje ljudskih prava obično se smatraju dokumenti u kojima su po prvi put kodificirana neka ljudska prava. Kao prvo, tu je engleska Magna carta iz 1215. kojom je djelomično ograničena samovolja monarha. Zatim slijedi Habeas corpus Act iz 1679. kojom su po prvi puta stvorene zapreke arbitrarnom hapšenju. Za vrijeme Američke revolucije donesena je Virginijska deklaracija prava 1776. godine u kojoj se spominje da svi ljudi imaju "pravo na život, slobodu i potragu za srećom." Nakon toga slijedi francuska revolucija i Deklaracija o pravima čovjeka i građanina iz 1789. godine. Virginijska deklaracija i Deklaracija o pravima čovjeka i građanina po prvi put sustavno donose popis prava koja se u njihovo vrijeme smatraju urođenima i neotuđivima.

Nakon toga su ideju ljudskih prava usvajali različiti pojedinci, ideološke struje, organizacije i države, da bi s vremenom značenje bilo kodificirano u Općoj deklaraciji UN o pravima čovjeka iz 1948. godine.

ZAŠTITA LJUDSKIH PRAVA

3. Kako su zaštićena ljudska prava u Evropi?

3.1. Postoji li evropski pristup ljudskim pravima?

Ljudska prava su u pravu kodirana pod nazivom “međunarodni zakon o ljudskim pravima”. Pod tim nazivom su sjedinjene deklaracije, konvencije i drugi pravni tekstovi koji proklamiraju i definiraju ta osnovna prava ljudskog bića kao i postupke i institucije, uspostavljene za njihovo poštivanje. Ta prava su univerzalna i tiču se svakog pojedinca, ma gdje on bio, bez obzira na njegovo porijeklo i druge osobine. Međutim, Evropa, zatim drugi kontinenti, kao Amerika i Afrika, također su razvile “regionalna” prava država u njihovoj oblasti. To regionalno pravo precizira ili utvrđuje univerzalna prava na kojima se zasniva.

Postoji dakle, evropski pristup ljudskim pravima kao plod višestoljetne historije, ali i svjesti o dramama koje su prouzrokovali totalitarni režimi dvadesetog stoljeća.

3.1.1. Koje međunarodne organizacije štite ljudska prava u Evropi?

1) Savjet Evrope

Savjet Evrope je razvio nešto poznato pod nazivom “evropski sistem zaštite ljudskih prava” u kojem su sjedinjene konvencije i institucije, razvijene pri ovoj regionalnoj međuvladinoj organizaciji u cilju proklamiranja i poštivanja osnovnih prava svakog pojedinca. Najvažniji među tim tekstovima je Evropska konvencija o ljudskim pravima, koja uspostavlja zaštitu građanskih i političkih prava. Cilj ovog zaštitnog sistema je da omogući evropskim institucijama, kao što je Evropska komisija o ljudskim pravima i Evropski sud za ljudska prava, da poduzmu mjere kako bi se obezbijedila kolektivna garancija prava na čije su se poštivanje države obavezale.

Evropski sistem za zaštitu ljudskih prava je najstariji od svih sistema koja garantiraju ljudska prava. On je također najdalje otišao u priznavanju “nadnacionalnog” principa zaštite.

Njegova glavna karakteristika ogleda se u zalaganju za poštivanje osnovnih prava kako ne bi ostala u stadiju obične proklamacije o dobrim namjerama. Evropski zaštitni sistem obavezuje države na stvaranje nacionalnih institucija za poštivanje prava i omogućava pojedincima zaštitu višeg stepena u slučaju da te institucije ne odgovore na njihove zahtjeve.

2) Ostale institucije

U Savjetu Evrope slijevaju se tekstovi i parnice iz drugih međuvladinih evropskih organizacija, kao što su:

Evropska Unija (UE) koja okuplja 15 država Zapadne Evrope, uglavnom na osnovama ekonomske suradnje, integrirajući sve više ekonomije zemalja članica na evropskom nivou. Nakon ugovora iz Maastricht-a uvažavanje socijalnih i političkih pitanja je poraslo. Međutim, svaka zemlja Evropske Unije ima svoju vlastitu međunarodnu politiku. U toj oblasti, Evropska Unija intervenira samo u humanitarne svrhe i u razvoju saradnje. Sve što se tiče evropske zaštite ljudskih prava je uglavnom u nadležnosti Savjeta Evrope.

Organizacija za sigurnost i suradnju u Evropi (OSCE) koja okuplja 53 države: evropske države uz Sjedinjene Američke Države i Kanadu. OSCE je rezultat preobražaja Konferencije za evropsku bezbijednost i suradnju koja je obuhvatala 2 bloka u vrijeme hladnog rata i gdje se pregovarao Zaključni akt iz Helsinkija 1975. godine. Sa okončanjem podjela u Evropi, mandat Konferencije se promijenio. Konferencija je

postala OSCE i dobila tri specijalizirana sekretarijata: Centar za prevenciju sukoba u Beču, Ured Visokog Komesara za nacionalne manjine i Ured za demokratske institucije i ljudska prava u Varšavi.

Ove dvije organizacije sprovode aktivnosti specijalizirane za ljudska prava, u kojem se pozivaju na Konvenciju Savjeta Evrope i na njegov sistem zaštite.

Osim toga, gotovo sve evropske zemlje su također članice Ujedinjenih naroda. U okviru te univerzalne organizacije, ove države su sklopile ugovor o obavezi poštivanja ljudskih prava i podnošenju izvještaja po kontrolnim postupcima. Međutim, osim stvaranja međunarodnih kaznenih sudova za zločine počinjene u bivšoj Jugoslaviji i Ruandi, Ujedninjene nacije nemaju sudske organe iz oblasti ljudskih prava.

3.1.2. Koje su karakteristike evropskog sistema?

Evropski kontinent su izuzetno uzdrmala dva svjetska rata. Nakon drugog svjetskog rata izvršena je rekonstrukcija Evrope preko evropskih pokreta koji su zastupali novo društvo, zasnovano na koncepciji i ideologiji koje na prvo mjesto stavljaju pojedinca. Oni su inspirirali osnivačke principe Savjeta Evrope.

1) Glavna uloga Savjeta Evrope

Kongres Evrope, održan u Hagu 1948. omogućio je poduzimanje prvih koraka u stvaranju Savjeta Evrope koji će se formirati u Londonu 1949. Odmah nakon njegovog stvaranja, Evropska konvencija o ljudskim pravima biće sastavljena i usvojena 1950. Danas više nije moguće govoriti o ljudskim pravima a ne pomenuti rad koji je uložila ova regionalna međuvladina organizacija u posljednjih pedeset godina. Za pristupanje Konvenciji, potrebno je biti član Savjeta Evrope. Sve evropske Države demokratskog parlamentarizma zasnovanog na pluralizmu, postale su ili su sklone da postanu članovi te organizacije. U skladu sa ovim posljednjim principom, zemlje Srednje i Istočne Evrope koje su napustile marksističko-lenjinistički sistem, da bi postale parlamentarne demokracije, počele su se primati u Savjet Evrope od jeseni 1990.

2) Osnivački tekst: Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima

Nekadašnje evropske države - gotovo sve članice Ujedinjenih naroda - učestvovale su u izradi Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima, usvojene 1948., isto kao i u prvim radovima o budućim međunarodnim sporazumima koji je trebalo da daju zakonsku snagu tim pravima. U trenutku stvaranja Savjeta Evrope, Univerzalna deklaracija je bila jedini tekst na snazi koji se odnosio na ljudska prava.

3) Sudski proces

Mnoge evropske zemlje željele su ići dalje od same proklamacije prava. Željele su obezbijediti mehanizme da ih zaštite. To znači da osoba čija su osnovna prava ugrožena može tražiti odštetu ulažući žalbu na sudu. To je ono što nazivamo sudskim procesom. To će biti motiv za Savjet Evrope da razradi regionalnu konvenciju koja će postaviti osnove za Komisiju i Evropski sud i dati mogućnost žalbe na višoj instanci, osobama čija prava nisu mogla biti zaštićena na nacionalnom nivou.

4) Kolektivna garancija

Prvobitni zaštitni sistem koji je po prvi put omogućio pojedincima da djeluju na međunarodnom nivou - koji zavisi od samog domena džava - koncepcija ljudskih prava inaugurirala je pojam “kolektivne garancije”. Drugim riječima, to znači da ta konvencija čini više od običnog povezivanja država. Od tada, svaka država može uložiti žalbu na ugrožavanja ljudskih prava od strane neke druge države. Sve države imaju kolektivnu odgovornost da obezbijede poštivanje prava, navedenih u Konvenciji.

3.1.3. Koji su temeljni principi Savjeta Evrope?

Uzimajući u obzir pionirsku ulogu u zaštiti ljudskih prava, temeljni principi Savjeta Evrope dali su orjentaciju i okvir u kojem se razvijaju ljudska prava u Evropi.

Temeljni principi Savjeta Evrope su slijedeći:

zaštita osnovnih prava i sloboda,

prednost pravnog sistema (pravna država),

pluralistička demokracija.

 

1) Osnovna prava

Članom 3 Statuta Savjeta Evrope, potpisanom 5. maja/svibnja 1949. u Londonu, precizirano je slijedeće: “Svaka članica Savjeta Evrope priznaje princip nadmoći prava i princip na osnovu kojeg svaki pojedinac pod njenom jurisdikcijom mora uživati osnovna ljudska prava i slobode ...” Ovaj član potvrđuje jednu od motivacija Savjeta Evrope tj. zaštitu osnovnih prava. Evropski sistem ljudskih prava počiva na dvije konvencije:

Evropska konvencija o ljudskim pravima (CEDH), i

Evropska socijalna povelja.

Ove dvije konvencije sačinjavaju glavno uporište sistema. Prva garantira najosnovnija građanska i politička prava dok druga proklamira ekonomska i socijalna prava. Međutim, svaki od ova dva instrumenta koristi svoj vlastiti mehanizam koji omogućava kontrolu njihove primjene. Osim toga, sistem je kompletiran aktima (konvencije, rezolucije, itd.) koji se odnose na neke specifične kategorije prava.

U namjeri da se proširi na sve evropske države, postepenim otvaranjem novim demokracijama i istovremeno njihovim pristupanjem evropskim instrumentima zaštite osnovnih prava, Savjet Evrope bi im mogao pomoći da postanu članovi zajedničkog pravnog naslijeđa Evrope i na taj način stvore istinski pravni evropski prostor za ljudska prava.

2) Pravna država

Upravo smo vidjeli koji značaj Savjet Evrope pridaje pitanju primjene osnovnih ljudskih prava. To može ograničiti njihovu definiciju ali i olakšati njihovo ostvarivanje. Stvarajući Evropski sud

za ljudska prava, Savjet Evrope je želio odvojiti pitanje sprovođenja tih prava od političke sfere. Sudski postupak nudi realnije i stabilnije garancije o čemu postoje dokazi na nacionalnom nivou u svim demokratskim državama. Osim toga, potrebno je da Sud funkcionira korektno i nezavisno, što predstavlja priznavanje čvrsto ustrojene, istinske pravne države.

Odatle proizilazi značaj kojeg Savjet Evrope pridaje prvenstvu pravnog sistema kojem posvećuje mnogobrojne aktivnosti. Pitanje prednosti pravnog sistema je od takvog značaja za Savjet Evrope da ga pominje u preambuli Statuta i Evropske konvencije o ljudskim pravima. Poštivanje pravne države je jedan od uvjeta za pristupanje neke države Savjetu Evrope.

Više elemenata može karakterizirati pravnu državu. U pravnoj državi, prvenstvo se daje pojedincu, a vlast garantira svakom pojedincu osnovna prava, nerazdvojiva od ljudskog bića. Međutim, to ne znači da pojedinac može sebi dozvoliti sve. Pravila koja je utvrdila vlast moraju se poštovati jer državne institucije poštuju osnovne slobode svakog pojedinca u društvu. Garancija koju država nudi svojim građanima sastoji se od pomenutih institucija i poštivanja mehanizama za kontrolu sprovođenja osnovnih prava i sloboda, koji su povezani. Pravna država dužna je obezbijediti svojim građanima puno uživanje svih njihovih prava: građanskih i političkih kao i ekonomskih, socijalnih i kulturnih.

Evropski sud za ljudska prava imao je priliku da precizira svoju koncepciju pravne države kroz više odluka. Prema tom Sudu, svaka konvencija podstiče prednost pravnog sistema. To znači da svako miješanje vlasti u prava pojedinca mora proći kroz ozbiljnu kontrolu. Svaki pojedinac mora imati pravo na adekvatnu zaštitu od samovolje. Sud pruža najbolje garancije za neovisnost, nepristrasnost i ispravnost postupka prilikom kontrole ingerencija izvršne vlasti. Da bi pravna država funkcionirala na pravi način, ona mora biti demokratska i pluralistička.

3) Pluralistička demokracija

Države koje su osnovale Savjet Evrope smatrale su da je demokracija bila dobra zajednička tačka koja ih je okupila u ovoj međuvladinoj regionalnoj organizaciji. Sastavljajući CEDH, spojili su prava koja sačinjavaju “istinsku demokraciju”. Savjet Evrope se mnogo zalaže za zaštitu ljudskih prava uz pomoć nacionalnih demokratskih institucija. To je inače uvjet za učlanjenje u Savjet Evrope. To je uporište na kojem se zasniva zaštita različitih demokratskih izraza koji postoje u Evropi. Ljudska prava ne nude “jednoumlje”. Naprotiv, ona garantiraju pluralizam. Dakle, bitno je da demokracija bude izraz tog pluralizma.

Prijem evropskih zemalja u Savjet Evrope uvjetovan je postojanjem stvarne demokracije, tj. demokracije koja počiva na poštivanju slobode i jednakopravnosti građana. Demokracija u kojoj narod direktno učestvuje u suverenitetu je demokracija parlamentarnog tipa. Ona se karakterizira postojanjem različitih razmišljanja i ideologija koje su u skladu sa demokratskim načelima i poštuju slobode i osnovna prava pojedinca.

Međutim, kao što je to Evropski sud za ljudska prava imao priliku da precizira, demokracija se ne svodi samo na stalnu nadmoć većine. Ona nalaže uravnoteženost koja manjinama obezbjeđuje pravedan tretman i spriječava svaku zloupotrebu dominantnog položaja. Prema tome, demokraciju karakteriziraju otvoren duh, tolerancija i pluralizam. Sloboda izražavanja, princip

razdvajanja tri vlasti (izvršne, zakonodavne i sudske), kvalitetna sudska administracija i davanje prednosti pravnom sistemu, sastavni su dijelovi osnovnih principa demokratskog društva.

Tri osnovna elementa: osnovna prava, pravna država i pluralistička demokracija su, dakle, čvrsto povezani.

3.1.4. Koji su evropski tekstovi o zaštiti ljudskih prava?

Kao što smo upravo vidjeli, glavni tekst je:

Evropska konvencija za zaštitu osnovnih ljudskih prava i sloboda (CEDH). Osim ove Konvencije, Savjet Evrope je 1961. usvojio

Evropsku socijalnu povelju

Socijalna povelja je isto što i CEDH u ekonomskom i socijalnom domenu. Njen cilj je da garantira devetnaest osnovnih socijalnih prava, kojima su dodata još četiri druga, nakon usvajanja dodatnog Protokola 1988.

Evropska konvencija za sprečavanje zlostavljanja i mučenja ili neljudskog i ponižavajućeg ponašanja (CEPT) iz 1987. Evropska konvencija za sprečavanje zlostavljanja (CEPT) ima za cilj da utvrdi član 3 CEDH-a, koji zabranjuje zlostavljanje i mučenje ili neljudsko i ponižavajuće ponašanje. Osim ovih akata, Vijeće ministara i Parlamentarna skupština Savjeta Evrope prihvatili su mnogobrojne deklaracije, preporuke, direktive i rezolucije o ljudskim pravima, u korist država članica.

3.1.5. Kako se ostvaruju ljudska prava?

1) Preko nacionalnih sudova

Sva prava proklamirana u evropskim aktima ostvaruju se prije svega na nacionalnom nivou, preko nadležnih organa. Ta prava se često ponavljaju u odredbama nacionalnih ustava i u drugim osnovnim tekstovima. Ona se zatim preciziraju i nadopunjuju u pravnim tekstovima koja se pripemaju u parlamentima. Vlade (izvršne vlasti) često ih pripremaju i obavezne su da ih poštuju i vode računa o tome da ih i drugi poštuju. Nacionalni sudski sistemi sankcioniraju eventualne povrede tih prava.

Slučaj nedovoljne zaštite na nacionalnom nivou. U slučaju da ljudska prava nisu zaštićena na odgovarajući način, na nacionalnom nivou, podnosi se žalba na međunarodnom nivou. Međunarodni zaštitni sistem sastoji se od regionalnog evropskog nivoa za zemlje Evrope - i univerzalnog nivoa - organizacije Ujedninjenih naroda.

Može se desiti da nacionalni tekst ne definira prava na zadovoljavajući način. Tada nacionalni sudski organ, u skladu sa onim što mu dozvoljava nacionalni sudski sistem, može direktno koristiti međunarodno pravo. U izradi novog nacionalnog prava, izvršna vlast ili Parlament baziraće se na pravu definiranom na međunarodnom nivou. Ova vrsta pribjegavanja međunarodnom pravu u domenu ljudskih prava, česta je i primjenjuje se na regionalnom i univerzalnom nivou.

Drugi oblik zaštite pojavljuje se kada nacionalni sudovi ne ispunjavaju obaveze vezane za ljudska prava u okviru međunarodnog prava: u ovom slučaju radi se o pojedinačnim žalbama koje se priznaju svakom pojedincu koji se može direktno obratiti nekom regionalnom ili univerzalnom organu, priznatom od strane njegove države, da bi uputili žalbu protiv države.

2) Putem Komisije i Evropskog suda za ljudska prava

To je zaštitni sistem kojeg je ugradio CEDH. Ova Konvencija definira način i uvjete pod kojima pojedinac može da se obrati Evropskoj komisiji za ljudska prava ako svoja prava nije mogao ostvariti na nacionalnom nivou. Komisija provjerava da li je uložena žalba osnovana i da li se može uzeti u razmatranje. Ona pokušava postići sporazum između podnosioca žalbe i države. Ako to ne može učiniti, okreće se ka Evropskom sudu za ljudska prava koji će biti obavezujući za državu o kojoj se radi.

3) Putem Evropskog komiteta za sprečavanje zlostavljanja

Evropska konvencija za sprečavanje zlostavljanja (CEPT) ima za cilj da utvrdi član 3 CEDH-a, koji zabranjuje zlostavljanje i mučenje ili neljudsko i ponižavajuće ponašanje. Ova nova konvencija uvodi preventivni sistem koji nije u nadležnosti suda. Evropski komitet nezavisnih eksperata vrši periodične posjete na terenu, zatvorima, u zemljama koje su ratificirale CEPT. On može ići i u “ad hoc” obilaske, kao “iznenadne posjete”. Preporuke koje Komitet upućuje vladama povjerljive su ali Komitet može upoznati javnost o nepostojanju dobre volje, od strane neke države, da surađuje po pitanjima poboljšanja uvjeta u zatvorima.

4) Putem Vijeća ministara pri Savjetu Evrope

Vijeće ministara Savjeta Evrope dužno je da proučava način na koji države ispunjavaju svoje obaveze i to u raznim domenima. Vijeće ministara koje okuplja stalne predstavnike država članica, je organ Savjeta Evrope koji organizira aktivnosti vezane za organizaciju u skladu sa principima Savjeta Evrope. Države su dužne da mu podnesu izvještaje i da se povinuju njegovim odlukama i rezolucijama. Tako Socijalna povelja raspolaže sa kontrolnim sistemom koji počiva na analizi periodičnih izvještaja koje podnose države koje se ratificirale Povelju, a što daje prostor za stvaranje rezolucija Vijeća ministara Savjeta Evrope i to nakon što ih razmotre specijalizirana vijeća. Povelja dakle ne koristi sprovedbeni mehanizam koji ima istu snagu kao Komisija i Evropski Sud za ljudska prava u Konvenciji. Međutim, u fazi proučavanja nalazi se nacrt procedure za kolektivno podnošenje žalbi u vezi sa povredama Povelje.

Natrag na pocetak

3.2. Koja su prava zaštićena na evropskom nivou?

3.2.1. Građanska i politička prava: Evropska konvencija o ljudskim pravima

Evropska konvencija za zaštitu osnovnih ljudskih prava i sloboda potpisana je u Rimu, 4. novembra/studenog 1950. Stupila je na snagu 3. septembra/rujna 1953. Toga datuma, ratificirana je od strane deset evropskih država, što je bio neophodan minimum za njenu pravosnažnost. Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima prethodila je Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima iz 1948., na kojoj se ona temelji. Konvencija je bila prvi međunarodni akt o ljudskim

pravima čiji je cilj bio da zaštiti široku lepezu građanskih i političkih prava. Ona je, s jedne strane, bila u formi sporazuma koji je pravno obavezivao ugovorne strane, a s druge strane, uvela je kontrolni sistem za ostvarivanje prava na internom nivou.

Evropski zakonodavstvo o ljudskim pravima konstantno se mijenja, kako na planu proširenja njegovog sadržaja tako i na planu prilagođavanja i poboljšanja kontrolnih procedura u vezi sa njegovim sprovođenjem. Konvenciji je pripojeno 11 Protokola koji se smatraju njenim članovima.

Preambula formulira pojam političke demokracije koji se nije pojavio u Statutu Savjeta Evrope. Ona također postavlja kolektivnu garanciju ljudskih prava.

Prava koja su zagarantirana Konvencijom mogu se svrstati u sedam velikih kategorija:

1) Integritet i dostojanstvo fizičkog lica: pravo na život, zabrana zlostavljanja i neljudskog, ponižavajućeg ponašanja, zabrana ropstva, prinudnog ili obaveznog rada, pravo na slobodu i sigurnost, sloboda kretanja;

2) Pravo na poštivanje privatnog i porodičnog života, korespodencije i stanovanja;

3) Pravo na žalbu i pravedan proces;

4) Sloboda mišljenja: sloboda izražavanja i informiranja, sloboda mišljenja i vjeroispov jesti, pravo na obrazovanje i poštivanje vjerskih i filozofskih ubjeđenja roditelja;

5) Zaštitu društvene i političke aktivnosti: sloboda sastajanja i udruživanja, pravo na slobodne političke izbore;

6) Pravo na poštivanje imovine;

7) Ravnopravnost u uživanju prava i sloboda priznatih u Konvenciji.

Više ovih prava i sloboda, zagarantiranih Konvencijom, precizirano je i prošireno u dodatnim Protokolima no 1, 4, 6 i 7.

U okviru ovih sedam velikih kategorija, potrebno je odvojeno promatrati svako osnovno pravo kako bi se odredilo na koju se vrstu člana iz Konvencije odnosi, i vidjeti da li je priznato u jednom od dodatnih protokola. Potrebno je također odrediti i domet i granice tih prava. Definicija ovih prava se vrši postepeno preko odluka Evropskog suda o ljudskim pravima. Kod svake odluke suda, potkrijepljene suštinskim razlozima, interpretacija tih prava neprestano se poboljšava kroz sudsku praksu.

Integritet i dostojanstvo fizičkog lica

Zabrana zlostavljanja, neljudskog ili ponižavajućeg ponašanja: član 3. Prava zaštićena članom 3 Konvencije, direktno se odnose na lični integritet i ljudsko dostojanstvo pojedinca. Zabrana zlostavljanja, mučenja ili neljudskog, ponižavajućeg ponašanja, bezuvjetna je.

Zabrana ropstva, prinudnog ili obaveznog rada: član 4. Konvencije, odvojeno obrađuje ropstvo, s jedne strane, i prinudni ili obavezni rad, s druge strane.

Pojam ropstva podrazumijeva izražen oblik iskorištavanja neke osobe i karakterizira uvjete tlačenja na koje ta osoba ne može uticati ni izmaći im. Ta zabrana je bezuvjetna. Pojmovi prinudnog ili obaveznog rada stavljaju akcenat na rad ili usluge koje nisu dobrovoljnog karaktera a moraju se izvršiti. Pri tome se taj rad podvodi pod građanske obaveze ili date okolnosti.

Pravo na život: član 2 i Protokol no 6. Pravo na život je jedno od osnovnih i najočiglednijih prava. To znači da ni član 2 koji objavljuje to pravo, ni Protokol no 6 koji traži ukidanje smrtne kazne, nemaju za cilj da bezuvjetno zaštite život niti da garantirajui određen kvalitet života. Ove odredbe uglavnom se zalažu za zaštitu pojedinca od lišavanja slobode, nametnute voljom države. Dakle, postoji razlika između ugroženosti dostojanstva osobe kao što je zlostavljanje ili ponižavajući odnos, koji su zabranjeni u svim uvjetima, i prava na život koje može imati neke izuzetke (mučenje na smrt, prijetnja ili oružani sukob).

Prvao na slobodu i sigurnost: član 5 i član 1 Protokola no 4. Član 5.1. Konvencije garantira svakoj osobi pravo na slobodu i sigurnost, ponekada sa šest izuzetaka kada se radi o pravu na slobodu i sigurnost. Član 5 ima za cilj da zaštiti slobodu fizičkog lica a naročito da zabrani svako samovoljno hapšenje ili pritvor. On ne daje zaštitu u slučaju manje ozbiljnog ograničenja individualne slobode, napr. primjena propisa u saobraćaju, obavezno legitimiranje stranaca ili građana, kontrola uvjetno oslobođenih zatvorenika, uvođenje policijskog sata i svaka druga vrsta propisa koji ozbiljno ne ograničavaju kretanje pojedinca. Međutim, neke garancije moraju se uzeti u obzir u slučaju lišavanja slobode.

Pravo na poznavanje podataka koji se odnose na optužbu: Svaka osoba, lišena slobode mora biti informirana o razlozima hapšenja ili podizanja optužnice protiv nje i to u što kraćem roku i na jeziku koji razumije. Ovaj princip primjenjuje se za svako lišavanje slobode, bilo da se radi o krivičnom ili građanskom pravu.

Ograničavanje preventivnog pritvaranja: Član 5.3. zahtijeva da svaka pritvorena osoba, prema uvjetima predviđenim članom 5.1.c, bude odmah dovedena pred suca. Ta osoba mora imati dvostruku zaštitu, sudsku i suštinsku. Član 5.3. također garantira osobi koja nije oslobođena, pravo na suđenje u razumnom roku. Cilj ove odredbe je da spriječi vremenski neograničeno pritvaranje u vrijeme dok država istražuje slučaj.

habeas corpus: Član 5.4. garantira svakoj osobi, lišenoj slobode, hapšenjem ili privođenjem, pravo na osporavanje ispravnosti postupka pred sudom. Osnovni elemenat člana 5.4. je postojanje kontrole legaliteta privođenja.

2) Pravo na efektivnu žalbu

Pravo na efektivnu žalbu i pravedan proces: član 6, Protokol no 7 (član 2-40), član 13. Pravo na pravedan proces (član 6.) je glavni član u Konvenciji, koja osigurava dva tipa prava: prava osnivanja sloboda i zaštitna prava. Ova posljednja ne omogućavaju slobode ali obezbijeđuju efektivnu zaštitu. Pravo na pravedan proces, tj. na dobru pravdu je bolji primjer. Ono se sastoji iz više elemenata. Sudska vlast mora biti neovisna i nepristrasna. Slučaj mora biti javno i u povoljnom roku pretresen. Pitanje roka je vrlo često iznošeno

pred Evropski sud. Svaka osoba se smatra nevinom do donošenja dokaza o njenoj krivici. Optuženom se mora omogućiti odbrana bilo lično ili putem advokata. On mora imati dovoljno vremena za pripremu odbrane, mora izvesti svjedoke i imati pravo na pomoć prevodioca, u slučaju potrebe. Usput, svaka osoba koja smatra da su prava garantirana Konvencijom narušena, mora imati obezbijeđeno pravo žalbe na nivou svoje države.

3) Zaštita privatnog života

Pravo na poštivanje privatnog i porodičnog života, o zaštiti prebivališta i korespodencije: član 8.

Pravo na sklapanje braka i jednakost prava među supružnicima: član 12 i Protokol no 7 (član 5). Zaštita privatnog života je oblast gdje je jasno naznačeno da prva obaveza države je ustručavanje od mješanja u privatnost. Zato Konvencija precizira (član 8. stav 2) u kojim momentima država može opravdati jedno takvo mješanje. Potreban je ozbiljan motiv za zaštitu države ili javnog interesa. Upravo to je Eropski sud detaljno ispitao prilikom slučaja koji su se pred njim ukazali. Pravo na sklapanje braka (član 12.) vezan je za član 8. Prava koja se odnose na obitelj su također obuhvaćena Socijalnom Poveljom u članovima 7., 16., 17., 19. ali na više programski način.

4) Sloboda mišljenja i izražavanja

Sloboda mišljenja i vjeroispovjesti: član 9. Sloboda ispoljavanja vjere je također garantirana. Iz razloga javnog reda, takva ispoljavanja mogu biti sužena. Ali nikad ne može biti sužena sloboda svijesti i ubjeđenja koje je apsolutno pravo. Ona se nalazi među osnovnim elementima identiteta svakog vjernika, kao i svakog ateiste, agnostika ili neopredijeljene osobe. Ta skupo stečena raznolikost tokom stoljeća je suštinska u našim demokratskim društvima.

Sloboda izražavanja i informiranja: član 10. Sloboda izražavanja je temelj demokracije. Ne tiče se samo prava ispoljavanja ideja nego i prava javnosti na njihovo primanje. Sloboda javne debate nalazi se u srcu pojma demokratskog društva koje obilježava čitavu Konvenciju, naznačio je Evropski Sud. Naravno, u funkcioniranju svake države moguća su izvjesna smanjenja. Ona su ipak ograničena, jer nekad država mora čak i intervenirati da osigura javnosti njeno pravo na informianje.

Pravo na obrazovanje: Protokol no 1 (član 2). U Konvenciji, pravo na obrazovanje je temeljno pravo u smislu da se nikom ne može odbiti to pravo. S druge strane, nisu precizirana sredstva koja država mora da iskoristi. Ona su ostavljena slobodnoj procjeni svake države. Ipak, svaka osoba mora imati jednak pristup bez diskriminacije sredstvima edukacije i obuke.

5. Socijalne i poličke aktivnosti

Slobode okupljanja i udruživanja: član 11. Sloboda okupljanja se tiče prolaznog okupljanja, dok je sloboda udruživanja trajnijeg karaktera (barem na određeno vrijeme) i posjeduje pravnu ličnost. Te slobode mogu biti podvrgnute dozvolama države, čija je uloga u nadgledanju dobrog funkcioniranja društva. Međutim, država može biti primorana

da djeluje u smislu zaštite sloboda okupljanja i udruživanja, ukoliko su one sputane iz razloga neovisnih o njenoj volji. Sloboda udruživanja povlači također za sobom i slobodu za neudruživanje ili za nepristupanje nekoj organizaciji ili sindikatu.

Obaveza države o organiziranju slobodnih izbora: Protokol no 1 (član 3). Ovaj član, mada se tiče samo obaveze država povlači za sobom pravo svake osobe na glasanje (opće pravo glasa) i na izlazak na izbore kao što je to objelodanilo pravosuđe Komisije i Suda. Nije preciziran oblik glasanja, ali izvjesni uvjeti moraju biti ispunjeni. Izbori se moraju odvijati tajno. Moraju se također organizirati u jednakim vremenskim razmacima, osiguravajući slobodno ispoljavanje volje naroda.

6) Pravo na poštivanje imovine

Poštivanje imovine: Protokol no 1 (član 1). To je jedino ekonomsko pravo sadržano u Konvenciji. Ono štiti pravo vlasništva. Imajući u vidu velike debate država članica za vrijeme uspostavljanja Konvencije, to se pravo odnosi na zaštitu već postojeće imovine, a ne na zaštitu pristupa novoj imovini. Štaviše, ovo je jedini član koji ostavlja veliku mogućnost državi za reguliranje njegovog korištenja. Međunarodna kontrola ove odredbe je dakle slabija od kontrole ostalih prava.

7) Pravna jednakost

Pravna jednakost u primjeni prava Konvencije: član 14. Ovaj član ne postoji sam za sebe, jer je vezan za druge članove. Pitanje diskriminacije (samovoljno razlikovanje) se ispituje na način na koji se poštuju druga prava. Svako pravo se primjenjuje ravnopravno na sve osobe. U svojoj preambuli Konvencija precizira da njen cilj nije da napravi iscrpnu listu osnovnih prava već samo da definira ona za koje su države dale garanciju o njihovom ispunjavanju. Najrevolucionarniji doprinos CEDH-a ogleda se u odredbi člana 25., prema kojoj pojedinac ima pravo na individualnu žalbu. CEDH osniva vlastiti kontrolni mehanizam. Ova prava ne mogu biti predmet pregovora između država.

3.2.2. Ekonomska, socijalna i kulturna prava: Evropska socijalna Povelja

Evropska socijalna povelja sastavljena je u okviru Savjeta Evrope. Ona garantira zaštitu ekonomskih i socijalnih prava. Usvojena je u Torinu, 18. oktobra/listopada 1961., stupila na snagu 26. februara/veljače 1965., a cilj joj je da pruži garanciju za sprovođenje devetnaest osnovnih socijalnih prava, koja mogu biti grupirana u tri kategorije.

Zaštita rada

pravo na rad,

pravo na jednake uvjete rada,

pravo na sigurnost i higijenu na radnom mjestu,

pravo na adekvatnu nadoknadu,

sindikalno pravo

pravo na kolektivne pregovore (uključujući pravo na štrajk),

pravo radnika na zaštitu,

pravo na profesionalno usmjeravanje,

pravo na profesionalnu obuku,

pravo fizički i mentalno hendikepiranih osoba na profesionalnu obuku i profesionalnu i socijalnu rehabilitaciju,

pravo na obavljanje profitabilnih poslova na teritoriji drugih ugovornih strana,

pravo na jednakost i isti tretman kod zapošljavanja i zasnivanja radnog odnosa, bez polne diskriminacije,

pravo radnika da učestvuju u poboljšanju uvjeta rada i radne sredine,

svi radnici imaju pravo na zaštitu u slučaju otkaza,

svi radnici imaju pravo na zaštitu svojih potraživanja u slučaju stečaja njihovog poslodavca,

svi radnici imaju pravo na dostojanstvo u radu,

svaka osoba sa obiteljskim obavezama ima pravo na rad ili zaposlenje bez diskriminacije i usklađivanja posla sa obiteljskim obavezama,

predstavnici radnika u preduzećima imaju pravo na zaštitu od djela koja im mogu nanijeti štetu i moraju imati odgovarajuće olakšice u obavljanju njihovih funkcija,

svi radnici imaju pravo da budu informirani i da se sasluša njihovo mišljenje u proceduri kolektivnog otkaza

Socijalna zaštita cjelokupnog stanovništva

pravo na zdravstvenu zaštitu,

pravo na socijalnu zaštitu,

pravo na socijalnu i medicinsku pomoć,

svaka osoba ima pravo na zaštitu od siromaštva i socijalnog isključenja,

svaka osoba ima pravo na smještaj.

Posebna zaštita porodica i nekih osjetljivih kategorija stanovništva

pravo porodice na socijalnu, pravnu i ekonomsku zaštitu

pravo majke i djeteta na socijalnu i ekonomsku zaštitu,

pravo djece i omladine na zaštitu

pravo starijih osoba na socijalnu zaštitu,

pravo radnika migranata i njihovih obitelji na zaštitu i pomoć,

 

Nakon usvajanja dodatnog protokola Povelje, 5. maja/svibnja 1988., četiri nova prava dodata su gore navedenim pravima:

pravo na iste mogućnosti i tretman prilikom zasnivanja radnog odnosa ili profesionalnog obavljanja posla, bez polne diskriminacije,

pravo radnika na informisanje i iznošenje mišljenja u preduzeću u kojem je zaposlen,

pravo radnika da učestvuje u poboljšanju radnih uvjeta i prostora u preduzeću u kojem su zaposleni, i

pravo starijih osoba na socijalnu zaštitu.

3.2.3. Prava manjina

Posljednjih godina svjedoci smo izbijanja oružanih sukoba, etničkih ratnih i raznih netrpeljivosti koje dovode u opasnost stabilnost cijele Evrope. Jedno od najozbiljnijih i najprioritetnijih pitanja kojima se danas bavi Evropa, je problem zaštite nacionalnih manjina. Savjet Evrope dužan je da pronađe rješenja za tu vrstu konflikata, uz poštivanje ljudskih prava i principa pluralističke demokracije. Suština zaštite nacionalnih manjina je politički zadatak koji implicira obnavljanje i održavanje klime povjerenja među raznim sastavnim komponentama društva, ali zahtijeva i pravnu materijalizaciju, kako na nacionalnom tako i na međunarodnom planu.

1) Okvirna Konvencija

Nakon preporuka Bečke konferencije (od 8. do 9. oktobara/listopada 1993., izjava šefova država i vlada država, članica Savjeta Evrope, dala je odlučan podstrek radu Savjeta Evrope u oblasti zaštite nacionalnih manjina. Vijeće ministara usvojilo je 10. novembra 1994., Osnovnu konvenciju za zaštitu manjina, koja je otvorena za potpisivanje 1. februara/veljače 1995. Međutim, taj akt još nije sakupio dovoljan broj ratifikacija, neophodnih za njegovo stupanje na snagu.

Prava Osnovne konvencije trebalo bi da garantiraju ispunjenje ciljeva, ne precizirajući rokove. Ova prava ne mogu se tražiti na Sudu. Zapravo, ovdje se radi o želji i odlukama država koje su se bojale da neće doći do konkretnog rezultata usvajanjem represivnih metoda. Ipak su izabrale nejasnu i neodređenu formulu. Vijeće ministara Savjeta Evrope, zaduženo je za kontrolu sprovođenja Osnovne konvencije. Ona predviđa zvanično priznanje imena i prezimena na jeziku manjine, upisivanje imena ulica i drugih topografskih oznaka na jeziku manjine, mogućnost obrazovanja i učenja na jeziku manjine i podrška manjinskim grupama u socijalnom životu.

2) Evropska Povelja o regionalnim i manjinskim jezicima

Ovu Povelju je usvojilo Vijeće Ministara, 5. novembra/studenog 1992. Njen cilj je da sačuva regionalne i manjinske jezike, poznate u evropskoj istoriji, kojima prijeti opasnost nestanka. Ona je motivirana, ne samo deklarativnom zaštitom manjina već i sama doprinosi u domenu njihove zaštite. Međutim, ako ona podržava države u poduzimanju mjera na zaštiti “ranjivih” jezika, ne

surađuje sa svojim sugovornicima. To je Vijeće eksperata koje postavlja Vijeće ministara, a koje se brine o sprovedbi prava. Ova Povelja ima isti nedostatak kao Osnovna konvencija jer nije sakupila dovoljan broj ratifikacija, neophodnih za njeno stupanje na snagu.

3) Prava za pripadnike manjina

Treba napomenuti da se prava, predviđena ovim aktima, ne odnose na manjine kao entitete, već na pojedince, pripadnike manjina. Osnovna Konvencija precizira da “osobe koje pripadaju nacionalnim manjinama mogu pojedinačno i zajedno sa drugima, uživati prava i slobode koje proizilaze iz principa navedenih u ovoj Osnovnoj konvenciji” (član 3, stav 2).

3.2.4. Prava djeteta

Savjet Evrope je već obradio neka prava djeteta u svojim osnovnim instrumentima, Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima i Socijalnoj povelji. Oba ta dokumenta sadrže odredbe koje se tiču porodice o obrazovanju i obuci. Štaviše, sve te odredbe o temljenim pravima se odnose također i na djecu. Između ostalog, brojne rezolucije i preporuke Vijeća ministara i Skupštine, već nekoliko godina su usmjerene na djecu u oblastima socijalne zaštite, porodične politike, pravnih poslova, obrazovanja, medija, zdravstva, migracija, itd.

Evropske zemlje su učestvovale u ispisivanju Konvencije o pravima djeteta. Nakon njenog usvajanja Savjet Evrope je razvio projekat o politikama vezanim za djetinjstvo, uključujući osnovne upravne komitete. 1996. godine Skupština je usvojila preporuku (broj 1286) o evropskoj strategiji za djecu, zahtjevajući od zemalja okupljenih u Savjetu Evrope da učine od prava djeteta politički prioritet.

Savjet Evrope je dodatno usvojio više specijaliziranih pravnih instrumenata o pravima djeteta:

Evropska konvencija u oblasti usvajanja djece (1967.)

Evropska konvencija o pravnom statusu vanbračne djece (1975.)

Evropska konvencija o priznanju i izvršenju odluka u oblasti uspostavljanja staranja nad djecom (1980.)

Evropska konvencija o izvršenjima prava djeteta (1996.)

3.3. Kako se ostvaruju ta prava?

3.3.1. Prava sadržana u Evropskoj

konvenciji o ljudskim pravima

Državne sudske instance moraju poštovati prava zagarantirana Konvencijom.

1) - Ako polovine država članica, odredbe Konvencije smatraju sastavnim dijelom unutrašnjeg zakonodavstva. To znači da u tim zemljama klauzule Konvencije direktno sačinjavaju prava u korist pojedinca, jednako kao prava na koja se može pozivati pred nacionalnim jurisdikcijama, bez drugih formalnosti.

2) - U nekim drugim državama, potrebno je specijalno zakonodavstvo za uvođenje odredaba Konvencije u nacionalno pravo.

Ipak, poteškoće koje mogu iskrsnuti u tom pogledu, u principu su ograničene jer nacionalno zakonodavstvo bi moralo biti u skladu sa Konvencijom. Takav je slučaj i sa Ujedinjenim Kraljevstvom i Švedskom. Ali, čak i u takvim slučajevima, lokalni suci često pribjegavaju Evropskoj konvenciji prilikom tumačenja vlastitog, nacionalnog zakona o zaštiti ljudskih prava.

Da bi se osiguralo poštivanje obaveza Evropske konvencije o ljudskim pravima, od strane država, član 19 pomenute konvencije osniva Evropsku komisiju za ljudska prava i Evropski sud za ljudska prava. Osim toga, već postojećem organu Savjeta Evrope, Vijeću ministara povjeren je zadatak kontrole sprovođenja odredaba koje štite prava zagarantirana Evropskom konvencijom (član 32 i 54). To ne znači da i drugi organi Savjeta Evrope, pod čijim okriljem je sastavljena i usvojena Konvencija, ne rade na olakšanju i obezbijeđenju njenog sprovođenja: Parlamentarna skupština, Direkcija za ljudska prava pri Sekretarijatu.

3.3.2. Evropska komisija za ljudska prava

Evropska komisija za ljudska prava sastoji se od jednakog broja članova kao i Države, članice Evropske konvencije o ljudskim pravima. Te članove bira Vijeće ministara, na period od šest godina. Njihovo sjedište je u Komisiji, potpuno neovisno od država i mogu učestvovati u reizboru (član 21, 22, 23). Da bi bili izabrani, moraju “uživati najveći moralni ugled i ispunjavati uvjete za vršenje visoke sudske funkcije ili biti pravni stručnjaci sa očiglednim znanjem i sposobnošću” (član 39, stav 3). Komisija se nalazi u Strazburu, u sjedištu Savjeta Evrope.

Žalbe na povredu prava koje garantiraju države, strane, mogu se uložiti Komisiji samo ako nacionalno pravo predmetne države priznaje autoritet Komisije. Komisija prima dvije vrste žalbi.

1) Žalbe formulirane od strane države

Svaka Država koja je ratificirala Evropsku konvenciju o ljudskim pravima samim tim prihvata i nadležnost Komisije i prema tome može biti predmet žalbe neke druge države koja je također ratificirala Konvenciju i poziva se na nepoštivanje odredaba Konvencije (član 24). Državne žalbe ne podliježu uvjetima prihvatanja, predviđenim za individualne žalbe i jedina obaveza podnosilaca žalbe je da prije obraćanja Komisiji pokuša doći do internog sporazuma sa dotičnom državom. (Primjer: slučaj Irske protiv Ujedinjenog Kraljevstva).

2) Pojedinačne žalbe

Pojedinci se mogu obratiti Komisiji sa žalbom o povredi odredaba Konvencije od strane države članice, pod uvjetom da je ta država izjavila da priznaje nadležnosti Komisije. Žalbu može uložiti “svako fizičko lice, svaka nevladina organizacija ili grupa koja se smatra žrtvom povrede ljudskih prava, priznatih Konvencijom” ako je ta prava povrijedila država koja je prihvatila nadležnost Komisije u pogledu primanja individualnih žalbi (član 25, stav 1).

Razmatranje prijema žalbi

Prema principima međunarodnog, uglavnom općepriznatog prava, žalbe se šalju Komisiji tek nakon neuspjelog pokušaja pronalaska internog dogovora u roku od šest mjeseci, računajući od

datuma donošenja konačne interne odluke. Prvi zadatak Komisije je da odluči o prijemu ili odbijanju žalbe. Prema odredbama člana 27, stav 2, žalba se odbija ako nije u skladu sa odredbama Konvencije, ako nema pravnog osnova i ako je u suprotnosti sa zakonom. Npr. ako se radi o podnošenju žalbe o povredi prava koje nije zagarantirano Konvencijom. Najčešći slučaj odbijanja žalbi je kada se one pokažu neosnovanim. Također se odbijaju žalbe čiji podnosilac svoje tvrdnje nije potkrijepio nikakvim dokazima. U tom smislu, također se odbija žalba koja je u suprotnosti sa zakonom. U ovom slučaju, očigledno se radi o lažnim ili neosnovanim činjenicama ili korištenju pogrdnog ili prostačkog riječnika protiv dotične vlade. Odluka o odbijanju žalbe predstavlja važnu prepreku i to u mjeri u kojoj preuzimanje nadležnosti od strane Komisije ne podliježe nikakvoj formalnoj uvjetovanosti: obično pismo, ako je potpisano, smatra se žalbom, bez obzira na njegov sadržaj.

Procedura nakon prijema žalbe

Kada se žalba smatra primljenom, Komisija onda ima još da ispuni tri zadatka:

sagledati sve činjenice

pokušati doći do sporazuma mirnim putem a u slučaju neuspjelog pokušaja uputiti izvještaj Vijeću Ministara u kojem daje svoje mišljenje o (ne)postojanju povrede Konvencije.

3.3.3. Vijeće ministara

Vijeće ministara je politički organ. Ono dva puta godišnje okuplja ministre vanjskih poslova država, članica Savjeta Evrope i ima zasjedanje svake godine, na nivou stalnih predstavnika tih istih država.

Vijeće minsitara donosi konačnu odluku nakon upoznavanja sa žalbama. Ako se u roku od tri mjeseca, računajući od dana dostavljanja izvještaja Vijeću ministara, od strane Komisije, slučaj ne preda Sudu, Vijeće ministara je dužno da odluči da li je izvršena povreda Konvencije ili ne (član 32, stav 1). Ova odluka se donosi na osnovu dvotrećinske većine članova Vijeća, država koje su upletene u slučaj a koje mogu učestvovati u glasanju.

Kada je slučaj predat Sudu, Vijeće ministara mora nadgledati izvršenje donesenih odluka.

Shodno članu 32, stav 4, države, strane u Konvenciji, obavezuju se na poštivanje odluka koje je donijelo Vijeće ministara, u vezi sa sprovođenjem tog člana. Međutim, Vijeće ima ograničene mogućnosti sankcioniranja. U krajnjem slučaju, ono može primjeniti član 8 Statuta Savjeta Evrope ukidajući dotičnoj državi pravo na prezentiranje i pozivajući je da se povuče iz Savjeta Evrope. Ako se država tome ne povinuje, Vijeće može samo odlučiti o njenom isključenju iz Savjeta Evrope.

3.3.4. Evropski sud za ljudska prava

Evropski sud ima dvostruku nadležnost i to u domenu sporova, s jedne strane i na konsultativnom domenu, s druge strane. On ima jednak broj sudija kao i države, članice Savjeta Evrope.

1.) Nadležnost u domenu sporova

Shodno svojoj nadležnosti, prima žalbe od Evropske Komisije za ljudska prava ili od Država, strana u Konvenciji.

Za razmatranje nekog slučaja, Sud formira Sudsko vijeće od devet sudija koje će razmotriti izvještaj Komisije, dokumente podnosilaca žalbe kao i dotične Države. Procedura se u početku odvija u pismenoj formi a zatim Sud održava sudske rasprave, u principu javne, u toku kojih saslušava strane. Nakon vijećanja iza zatvorenih vrata, Sud objavljuje odluku kojom potvrđuje ili negira povredu Konvencije i traži oštetu za stranu koja se smatra oštećenom.

Odluke Suda su konačne. Vijeće ministara se brine za njihovo sprovođenje.

Član 48 Konvencije predvidio je da Sud prima slijedeće žalbe:

1) od Komisije;

2) od države koja je ratificirala Konvenciju kada je žrtva u njenoj nadležnosti;

3) od države koja je podnijela žalbu Komisiji;

4) od države o kojoj se radi u žalbi.

Pojedinci se mogu pojaviti pred Sudom samo ako je njihova država ratificirala Protokol no 9 iz Konvencije, usvojen 6. novembra/studenog 1990., koji je značajno proširio spisak osoba, nevladinih organizacija i grupa koje mogu uložiti žalbu Komisiji i predati slučaj Sudu.

Slučaj se predaje visokom sudstvu nakon što Komisija konstatira neuspjeh postizanja sporazuma mirnim putem i u predviđenom roku od tri mjeseca od datuma predavanja izvještaja Vijeću ministara, od strane Komisije (član 47). Prije nego što se preda Sudu, određeni slučaj mora biti primljen od strane Komisije i proći kompletnu, predviđenu proceduru.

Ratifikacija Konvencije ne predstavlja nadležnost Suda: svaka država, strana, mora dati izričitu izjavu o tome (član 46). Međutim, priznavanje nadležnosti Suda i individualno podnošenje žalbi, postalo je praksa gotovo svih država, članica Savjeta Evrope. Izjave o prihvatanju daju se za određeni period čija dužina varira između tri i pet godina. U praksi, ta izjava se redovno obnavlja.

2) Konsultativna nadležnost

1970. godine Sudu je priznata konsultativna nadležnost sa stupanjem na snagu drugog protokola Evropske konvencije o ljudskim pravima. Ovaj tekst odobrava Savjet Evrope i samo Vijeću ministara dozvoljava da traži savjet i mišljenje Suda “o pravnim pitanjima vezanim za tumačenje Konvencije i njenih protokola” (član 1, stav 1 protokola no 1).

Međutim, jedno takvo mišljenje ne može se odnositi na pravna pitanja iz sadržaja ili djelokruga prava i sloboda zagarantiranih Konvencijom i njenim protokolima, niti na bilo koje pitanje na osnovu kojeg bi Komisija, Sud ili Vijeće ministara mogli primiti žalbu, predviđenu Konvencijom. Dakle, domen Konvencije je strogo organičen.

3) Neki primjeri razmatrani pred Sudom

Observer i Guardian protiv Ujedninjenog Kraljevstva (1991.). Dva britanska dnevnika - Observer i Guardian su objavila isječke iz knjige “Spycatcher” koji su obavještavali o

aktivnostima britanske tajne službe. Te novine su bile zabranjene, i protiv te zabrane je i pokrenut postupak. Sud je osudio tu zabranu, podsjećajući da je uloga štampe u pravu javnosti na informiranje, potrebno za demokratski život. “Da je suprotno, štampa ne bi mogla odigrati svoju neizbježnu ulogu žpsa čuvaraž “.

Afera Tomasi protiv Francuske (1992.). Gospodina Tomasia je osumnjičila francuska policija da je učestvovao u terorističkom atentatu na Korzici. Za vrijeme pritvora bio je izložen lošem tretmanu na kojeg se žalio Sudu. Sud je smatrao da “potrebe istrage i neosporne teškoće borbe protiv kriminala, pogotovo u oblasti terorizma, ne bi smjele ograničiti zaštitu fizičkog integriteta osobe.” Sud, u svojoj presudi, priznao je narušavanje Konvencije od strane Francuske.

Castells protiv Španije (1992.). Jedan baskijski političar (Baskija je područje na kojem djeluje teroristički separatni pokret) napisao je da su ubistva baskijskih građana, kao osveta terorističkim akcijama, prouzrokovale grupacije koje su djelovale potpuno nekažnjeno, po nalogu vlade. Španska vlada osudila je tog čovjeka da difamaciju, protiv čega je ovaj uručio žalbu. Bez osporavanja pravne osnove ograničenog pristupa, Sud je strogo osudio Španiju, s namjerom da ne obeshrabri slobodnu diskusiju presudama koje su prelako donešene. Pored toga, Sud nije pristao na zahtjev Španije da se autoru onemogući donošenje dokaza o svojim optužbama za vrijeme procesa.

3.3.5. Evropska konvencija za sprečavanje zlostavljanja imučenja, neljudskog ili ponižavajućeg odnosa i kažnjavanja

Ova Konvencija proizilazi iz člana 3 evropske Konvencije o ljudskim pravima prema kojoj “niko ne smije biti zlostavljan ni mučen, niti izložen neljudskom i ponižavajućem ponašanju”. Konvencija je stupila na snagu 1. februara/veljače 1989. nakon otvaranja i potpisivanja 26. novembra/studenog 1987.

Evropska konvencija za sprečavanje zlostavljanja postavila je garantni mehanizam za proklamirana prava koji nije sudski, već preventivnog karaktera, zasnovan na posjetama, i funkcionira paralelno sa sudskim mehanizmima represivnog karaktera kojima raspolaže Komisija i Evropski Sud za ljudska prava.

Konvencija uspostavlja Evropski komitet za sprečavanje zlostavljanja (CEPT), sastavljen od nezavisnih i nepristrasnih eksperata (po jedan iz svake države koja je ratificirala Konvenciju). Uloga CEPT-a je da preventivno djeluje na potencijalno maltretiranje, fizičkog ili mentalnog karaktera, osoba lišenih slobode. U tom cilju, oni obilaze mjesta u kojima se drže osobe lišene slobode (zatvori, policijske stanice, vojne kasarne, psihijatrijske bolnice itd.). Nakon svakog obilaska CEPT piše izvještaj i dostavlja dotičnoj državi preporuke za unapređenje zaštite pritvorenih osoba, od maltretiranja.

Cilj Konvencije je da pomogne državama u unapređenju zaštite osoba lišenih slobode a ne da osudi džave. CEPT uvijek radi u suradnji sa nadležnim državnim organima. Komitet povremeno obilazi teritoriju svih ugovornih strana. Osim toga, on može organizirati svaku drugu vrstu posjete ako mu se učini da to nalažu date okolnosti: to su “ad hoc” posjete. Međutim, Komitet je dužan da uvijek službeno obavijesti određenu državu o namjeri vršenja obilaska na njenoj teritoriji. Čim pošalje službenu obavijest, CEPT može u svakom trenutku posjetiti bilo koje

mjesto na kojem javne vlasti drže zatočenike. Ugovorne strane dužne su da Komitetu pruže sve mogućnosti kako bi on po svom nahođenju mogao da dođe na ta mjesta i da mu osiguraju pravo nesmetanog kretanja. Osim toga, Komitet može bez svjedoka razgovarati sa pritvorenim osobama i slobodno stupiti u kontakt sa svakom osobom koja bi mu mogla pružiti korisne informacije.

3.3.6. Metode verifikacije

Socijalane povelje

Da bi se osiguralo sprovođenje raznih odredbi Povelje, od strane ugovornih država, uspostavljen je međunarodni kontrolni sistem (član 21-29). (Sistem je izmjenjen protokolom o amandmanu Evropskoj socijalnoj povelji, potpisanom u Torinu, 21. oktobra/listopada 1991.). Nakon 1992., kontrolni sistem koji se uglavnom zasniva na analizi međunarodnih izvještaja koje redovno prezentiraju džave, sprovodi se na slijedeći način:

Te izvještaje razmatraju različiti organi Savjeta Evrope; na prvom mjestu, Savjet nezavisnih eksperata koji se sastoji od 9 eksperata, izabranih od strane Vijeća Ministara na period od 6 godina i jednog promatrača međunarodne Organizacije rada (OIT). Savjet eksperata ocjenjuje, sa pravne tačke gledišta, da li su nacionalna zakonodavstva i propisi u skladu sa obavezama iz Povelje.

Zatim, vladin komitet, sastavljen od predstavnika ugovornih strana i promatrača evropskih socijalnih partnera, pristupa drugom razmatranju izvještaja. Vijeće Vlade priprema odluke Vijeća ministara koje se odnose na izvještaje, sastavljene za Savjet nezavisnih eksperata i ugovorne strane.

Ono na osnovu zaključaka o ekonomskim i socijalnim prilikama odlučuje o situacijama koje, po njegovom mišljenju, zahtjevaju upućivanje preporuka određenim ugovornim stranama.

Konačno, na osnovu izvještaja vladinog komiteta, Vijeće ministara usvaja rezoluciju o pojedinačnim preporukama, upućenim ugovornim stranama. Do 1992. godine, kontrolna procedura sprovodila se svake dvije godine, za svaku ugovornu državu. Da bi se osigurala racionalnija organizacija rada nadležnih organa, ugovorne Države podjeljene su u dvije grupe i podliježu kontroli u razmacima od godinu dana.

3.4. Reforme zaštitnog sistema

3.4.1 Pojednostavljenje funkcioniranja Evropskog suda za ljudska prava

Potrebno je napomenuti da sadašnje funkcioniranje kontrolnog sistema Konvencije, u toku revizije, Protokol no 11, ima za cilj da preradi proceduru, i ubrza obradu mnogobrojnih žalbi. U tom slučaju Komisija bi bila ukinuta a Sud bi postao stalan. Pojedinci bi se direktno obraćali Sudu koji bi odlučivao o prijemu ili odbijanju njihovih žalbi. U tom slučaju, Vijeće ministara ne bi više moralo da se izjašnjava o (ne)postojanju povrede prava, ali bi zadržalo odgovornost u nadgledanju izvršenja sudskih odluka. Sve ove izmjene stupiće na snagu onda kada Konvenciju ratificiraju ili pristupe joj sve države i tim činom također ratificiraju ovaj Protokol no 11.

3.4.2 Procedura kolektivnih žalbi Socijalne povelje

U novembru/studenom 1990. godine, Savjet Evrope je odlučio poboljšati efikasnost kontrolnog mehanizma, i proširiti zaštićena prava i njihov sadržaj.

Prvi Protokol amandmana (1991.) je promijenio načine trenutnog funkcioniranja, učvršćujući sistem konsultacija sa predstavnicima nevladinih organizacija, radničkih i patronalnih sindikata, olakšavajući usvajanje preporuka i poboljšavajući rad stručnih timova.

Nacrt dodatnog protokola koji uvodi sistem kolektivnih žalbi, nastao nakon ministarskih sastanaka u Rimu (1990) i Torinu (1991), dostavlja se Vijeću ministara. Cilj ovog nacrta je da uvede proceduru kolektivnih žalbi koja omogućava nacionalnim socijalnim partnerima kao i nekim nevladinim organizacijama da kontrolnim organima Povelje ulože kolektivne žalbe.

Konačno, Socijalna povelja je obnovljena. To objavljanje je usvojio 3. maja/svibnja 1996. godine Ministarski savjet i otvorio ga na potpis. Mnoga prava su učvršćena (pravo na korektan smještaj, zaštita protiv siromaštva i socijalnog isključenja, zaštita u slučaju otpuštanja s posla, itd.)

Cilj svih tih inicijativa je da pridodaju Povelji adekvatnu ulogu istovjetnu Evropskoj konvenciji.

3.5. Zaključak

Da bi zaključili i dobro uočili polje uticaja evropskog zakonodavstva zaštite ljudskih prava, evo nekoliko njegovih karakteristika:

Ono postaje državno zakonodavstvo za zemlje koje su ratificirale Konvenciju, i inspirira također druge oblasti državnog prava. Na taj način to međunarodni zakoni su prisutni u svakodnevnici svakog čovjeka.

Utiče na ostvarivanje tih prava u svim državama koje su ratifikicirale Konvenciju. Pravosuđe Komisije Suda za ljudska prava služi kao osnova za tumačenje državnih sudova.

Dozvoljava pravo na posljednju žalbu, ukoliko državne instance na najvišem nivou nisu ispoštovale temeljna ljudska prava.