hot doc 46

80
η κοσμικη ελιτ πωσ ξεπλενει μαύρο χρημα η χαμενη λιστα τού οσβαλντ Ποιοι καλύπτουν όσους ξέπλεναν μαύρο χρήμα ΤΕΥΧΟΣ 46 A' ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 ΤΙΜΗ 2,5€ 46 Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη

Upload: axilleas-pasias

Post on 08-Apr-2016

930 views

Category:

Documents


10 download

DESCRIPTION

Author: Kostas Vaxevanisissue 46

TRANSCRIPT

Page 1: Hot Doc 46

η κοσμικη ελιτπωσ ξεπλενει μαύρο χρημα

η χαμενη λιστα τού οσβαλντ

Ποιοι καλύπτουν όσους ξέπλεναν

μαύρο χρήμα

ΤΕΥΧΟΣ 46A' ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ2014ΤΙΜΗ 2,5€

46

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη

Page 2: Hot Doc 46
Page 3: Hot Doc 46
Page 4: Hot Doc 46

* Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερακαι στο internet στις 27 Φεβρουαρίουκαι κάθε δεύτερη Πέμπτη

περιεχόμενα13

ΦΕΒ

ΡΟΥΑ

ΡΙΟΥ

201

4 TΕΥ

ΧΟΣ

46 Τέχνη και μαύρο χρήμα Η Μόνα Λίζα ξεπλένει μαύρο χρήμα

10-14 Gallery ΠορταλΑΚΗΣ

Εφοπλιστής κατηγορεί το Sotheby’s για πώληση πλαστών πινάκων

Όταν το πλαστό μπορεί να είναι καλύτερο από το πρωτότυπο η χαμένη λίστα του Όσβαλντ Ποιοι καλύπτουν όσους ξέπλεναν μαύρο χρήμα

πολιτικήΟι μονταζιέρες της χειραγώγησης

περιστέρι Διαφημιστικές αλώνιζαν και ο δήμαρχος σφύριζε…

κοινωνίαΗ Αιτωλοακαρνανία κινείται, η Κεφαλονιά χορεύει

ReportΛίστες υπάρχουν πολλές. Έσοδα όμως;

ουκρανίαΆγρια αναμέτρηση Ανατολής-Δύσης

βραζιλίαΟ αθέατος κόσμος πίσω από το θέαμα

στέλιος χαραλαμπόπουλος«Ο καζινοκαπιταλισμός δείχνει να ζει τις τελευταίες μέρες του»

15

20

30

42

51

58

18

24

36

45

55

01 31

Εκδότης κώστας βαξεβάνηςΑρχισυντάκτρια Βιβή Μπλούτσου

ΑρθρογράφοιΘανάσης ΚαρτερόςΓιάννης Βαρουφάκης

Art Direction gramma

Ατελιέ Τζένη Αναστασοπούλου Διόρθωση Ανδρονίκη Μαστοράκη

Αρχεία Φωτογραφιών Eurokinissi AEFOSPHOTOS Εκτύπωση Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ Εταιρία Το Κουτί της Πανδώρας ΕΕ Διεύθυνση Αναχωρητών 8ΑΆνοιξη 14569, Αττική

Τηλέφωνο 210 621 7990Φαξ210 621 7992 E-mail [email protected] ΔιανομήΠρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ ΑΕ Υπεύθυνος κυκλοφορίαςΠαναγιώτης Πασπαλιάρης Συνδρομές 210 621 7990

Page 5: Hot Doc 46

210 621 7990

Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr

Page 6: Hot Doc 46

6 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

editorialΤου Κώστα Βαξεβάνη

η Δικαιοσύνη έχει δύο επιλογές. Ή να δει το δάσος της κοινωνικής πραγματικότη-τας μέσα στην οποία πρέπει να αποδοθεί ή να κρεμαστεί στο δέντρο στο οποίο στο-

χοπροσηλώνεται δηλώνοντας πως αυτό είναι το δικό της αντικείμενο. Δεν υπάρχει αντικειμενική δικαιοσύνη, όπως δεν υπάρχει αντικειμενική δημοσιογραφία. Ο δικαστής έχει το προσωπικό του σύστημα αξιών, τις πολιτικές του προτιμήσεις, τις αντιλήψεις του. Δεν μπορεί να τις φορά ή να τις πετά σαν πουκάμισο στην άκρη του δικαστικού εδράνου. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αλλά ακόμη και αν ήταν, δεν μπορείς να απογυμνώσεις τους ανθρώπους από τη φύση και τον προβληματισμό τους. Το κακό είναι –όπως και στη δημοσιογραφία– ο δικαστής ή ο εισαγγελέας, για χάρη αυτών των προτι-μήσεών του, να πετάξει την αλήθεια που είναι μπροστά του ή να κλείσει τα μάτια, εμφανίζοντας πως αυτό ακριβώς είναι η τυφλή δικαιοσύνη. Ο άνθρωπος της δικαιοσύνης, όπως και αυτός της δημοσιογραφίας, πρέπει να είναι ανεξάρτητος. Να μη δέχεται παρεμβάσεις, να μην κάνει χατήρια, να μην απαλλάσσει από τις ευθύνες αυτούς που του αρέ-σουν ή με τους οποίους συμφωνεί, σε βάρος όσων δεν θα προτιμούσε. Αυτή είναι η λεπτή διαφορά. Οι δικα-στές δεν λειτουργούν σε κοινωνικό κενό, ανασαίνοντας μέσα σε μια γυάλα που περιβάλλει το έδρανο και τη νομική βιβλιοθήκη τους. Άλλωστε οι νόμοι αλλάζουν –έτσι θα έπρεπε τουλάχιστον– όταν δεν ανταποκρί-νονται στην κοινωνική πραγματικότητα. Ένας νόμος που απέδιδε δικαιοσύνη πριν πέντε χρόνια τώρα μπο-ρεί να είναι άδικος. Οι απολιτικοί δικαστές, αυτοί δηλαδή που δεν έχουν ή που δεν ακούνε τον προβληματισμό της κοινωνίας, είναι άδικοι και αξιωματικά ταγμένοι στο πλευρό της συντή-ρησης. Επικαλούνται τους νόμους και τη νομιμότητα, αλά δεν μπορούν να αποδώσουν δικαιοσύνη. Αυτοί οι δικαστές ή οι εισαγγελείς είναι εύκολο να χειραγω-γηθούν ή να υποκύψουν σε διλήμματα. Και δυστυχώς

γίνεται. Δεν έχω την άποψη πως το σκάρτο πολιτικό σύστημα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα δικαστικό σύστημα που θα τιμωρεί επειδή το κράτος παράγει και αναπαράγει ατιμωρησία. Στα χέρια όμως εισαγγελέων και ανακριτών βρίσκονται σήμερα δεκάδες υποθέσεις, που η επίλυσή τους θα βοηθήσει τη δημοκρατία να προ-χωρήσει. Το πολιτικό σύστημα με μαεστρία προσπαθεί να πείσει τους ανθρώπους της δικαιοσύνης πως αυτές οι υποθέσεις είναι κατατετμημένες και ανεξάρτητες μεταξύ τους υποθέσεις που πρέπει να εξεταστούν. Δυστυχώς αυτές οι υποθέσεις συνθέτουν ένα σύστημα διαπλοκής, το οποίο είναι ενιαίο. Οι δικογραφίες πολλές φορές ακουμπούν η μία την άλλη και το περιε-χόμενό τους συνθέτει και τη διαπλοκή και τη σχέση των ενόχων. Αυτό όμως το αγνοούν οι δικαστές, και πολλές φορές επιλέγουν να το αγνοούν, θεωρώντας πως έχουν να διεκπεραιώσουν έργο μιας ανάκρισης. Δεν έχουν να κάνουν μια ανάκριση, αλλά να αποκα-ταστήσουν τη ζημιά που έχει πάθει η κοινωνία και να αποδώσουν δικαιοσύνη. Όχι νομιμότητα, δηλαδή μεταφορά της πραγματικότητας στο πεδίο των νόμων, αλλά Δικαιοσύνη. Για να γίνει, πρέπει να ξεπεράσουν οι ίδιοι τα στε-γανά που δημιουργούν τα κλισέ για τη δικαιοσύνη, αλλά και αυτά που δημιουργεί το ίδιο το σύστημα, κατασκευάζοντας συνεχώς στεγανά διαφόρων κατη-γοριών εισαγγελέων. Το σύστημα δικαιοσύνης που εκ των πραγμάτων εξυπηρέτησε το σύστημα που σήμερα καλείται να τιμωρήσει. Κάθε άλλη ωραιοποι-ητική άποψη περί ανεξάρτητης δικαιοσύνης είναι για τα συνέδρια και τις πανεπιστημιακές διαλέξεις. Για να αλλάξει, όπως άλλωστε και η κοινωνία, πρέπει να σταθεί απέναντι στον εαυτό του και να προχωρήσει σε βάθος. Και αυτό απλώς σημαίνει να μην σταματάει στα όρια που βάζουν οι δικογραφίες με το επιχείρημα της ελλιπούς νομικής στοιχειοθέτησης, αλλά να προχωρά σε αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει. Μπορεί να μην καταδικάσουν όλους τους ενόχους, αλλά θα βοηθήσουν την κοινωνία να κρίνει.

Αν η Δικαιοσύνη δεν δει το δάσος,θα κρεμαστεί στο δέντρο

Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε.Συντ. Δαβάκη 10 & Μυλοποτάμου, 11526, Αμπελόκηποι • Τηλ.: 210 3390204-5-6 • Fax: 210 3390209

Κεντρική διάθεση-βιβλιοπωλείο:Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5, 10564, Αθήνα • Τηλ.: 210 3229620 • Fax: 210 3390209

e-mail: [email protected] | www.pediobooks.gr

Μόλις κυκλοφόρησε!

Υπάρχει διέξοδος; Προφανώς! Η διέξοδος για τις δυνάμεις της εργασίας είναι αγώνας για την ανα-τροπή του νεοφιλελευθερισμού και των κοινωνικών συνθηκών που τον γεννούν. Αγώνας ταυτόχρονα «από κάτω» (κινήματα, διεκδικήσεις, αυτο-οργάνωση, αλληλεγγύη) και από «τα πάνω» (διεκδίκηση της κυβέρνησης από την Αριστερά).

Page 7: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 7

Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε.Συντ. Δαβάκη 10 & Μυλοποτάμου, 11526, Αμπελόκηποι • Τηλ.: 210 3390204-5-6 • Fax: 210 3390209

Κεντρική διάθεση-βιβλιοπωλείο:Στοά του Βιβλίου, Πεσμαζόγλου 5, 10564, Αθήνα • Τηλ.: 210 3229620 • Fax: 210 3390209

e-mail: [email protected] | www.pediobooks.gr

Μόλις κυκλοφόρησε!

Υπάρχει διέξοδος; Προφανώς! Η διέξοδος για τις δυνάμεις της εργασίας είναι αγώνας για την ανα-τροπή του νεοφιλελευθερισμού και των κοινωνικών συνθηκών που τον γεννούν. Αγώνας ταυτόχρονα «από κάτω» (κινήματα, διεκδικήσεις, αυτο-οργάνωση, αλληλεγγύη) και από «τα πάνω» (διεκδίκηση της κυβέρνησης από την Αριστερά).

Page 8: Hot Doc 46

8 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Upόψεις

Του Γιάννη Βαρουφάκη

σ την αρχή, τους πρώτους μήνες του 2010, ο Νικολά Σαρκοζί προ-σπάθησε να διαφοροποιηθεί από

την Άνγκελα Μέρκελ, εκφράζοντας την άποψη ότι η Ελλάδα πρέπει να βοη-θηθεί χωρίς τιμωρητικά μέτρα που να καταστρέψουν τον παραγωγικό ιστό της χώρας, και συνεπώς τη δυνατότητά της να παράξει τον πλούτο που απαιτείται για να αποπληρώσει, αν μη τι άλλο, τα χρέη της. Πολύ γρήγορα όμως, με το που η κα Μέρκελ άρχισε να βροντοφωνάζει το ένα

Από την αρχή της κρίσης, το 2010, πολλοί προσέβλεπαν στο Παρίσι για αρωγή στις δύσκολες στιγμές της Ελλάδας. Δεδομένου ότι η Γαλλία υποτίθεται ήθελε διακαώς μια πιο συνεκτική Ευρώπη, και ότι η κρίση έδινε ισχυρά επιχειρήματα σε όλους εκείνους που μιλούσαν για «περισσότερη Ευρώπη», η προσδοκία ότι το Παρίσι θα βοηθούσε την Αθήνα, π.χ. επιχειρηματολογώντας υπέρ ευρωομόλογων, είχε μια λογική.

γιατι σωπαιNειτο παρισι;

όλα θα αλλάξουν προς το καλύτερο». Πράγματι, ο κ. Ολάντ είχε ταχθεί υπέρ μιας σειράς πολιτικών που θα ήταν ευεργετικές τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη: Ευρωομόλογα τα οποία θα αύξαναν τη συνεκτικότητα της Ευρωζώνης, θα μείωναν το μακροπρόθε-σμο κόστος δανεισμού και θα ενίσχυαν την εμπιστοσύνη στις τράπεζες της περι-φέρειας –σύμφωνο ανάπτυξης που θα ισοδυναμούσε με ένα ευρωπαϊκό, ανα-πτυξιακό Νιου Ντηλ–, ενεργοποίηση του

nein μετά το άλλο, ο κ. Σαρκοζί αναδι-πλώθηκε και έγινε μερκελικότερος της κας Μέρκελ – τουλάχιστον όσον αφορά τη χώρα μας. Στη διάρκεια της προεκλογικής περι-όδου, που οδήγησε στην ήττα Σαρκοζί και την προεδροποίηση του Φρανσουά Ολάντ, πολλοί στην Αθήνα αναθάρρησαν. Θυμάμαι υψηλά ιστάμενο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, επί κυβέρ-νησης Γ. Παπανδρέου, να μου λέει περιχαρής: «Κάτσε να βγει ο Ολάντ και

Page 9: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 9

Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων κλπ. Κι όμως, από τότε που εκλέχτηκε, ο κ. Ολάντ τηρεί σιγή ιχθύος για όλα αυτά, αποδεχόμενος, όπως και ο προκάτοχός του, την πολιτική Μέρκελ. Για πολλούς πρόκειται περί αινίγμα-τος. Όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στο Παρίσι. Συνάδελφοι και φίλοι, Γάλλοι, κουνάνε το κεφάλι τους απελπισμένα όταν πιάνουμε αυτή τη συζήτηση, αδυ-νατώντας να κατανοήσουν γιατί η ηγεσία τους, ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέ-τησης, σκύβει το κεφάλι προς τη μεριά του Βερολίνου, σωπαίνοντας ως προς τα μέτρα και τις πολιτικές που θα βοηθού-σαν την Ευρώπη (στην ιδέα της οποίας η γαλλική ελίτ είναι, υποτίθεται, αφοσι-ωμένη) να ορθοποδήσει.Το αίνιγμα αυτό, περί της εκκωφαντικής σιωπής των Παρισίων, λύνεται εύκολα. Μονολεκτικά: Τράπεζες! Για να το πω απλά: Το γαλλικό τραπεζικό σύστημα βρέθηκε το 2010 σε μια κατάσταση που απείλησε, και απειλεί, τη Γαλλική Δημοκρατία με πλήρη κατάρρευση – με μια κατάρρευση αντίστοιχη εκείνης της Γραμμής Μαζινό στις αρχές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.Για να μη νομίσετε ότι υπερβάλλω, επιτρέψτε μου να σας μεταφέρω μια τηλεφωνική συνομιλία που συνέβη στις αρχές του 2010, τότε που η Ελλάδα

πτώχευε. Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας τηλεφώνησε στον τότε πρόεδρο Σαρκοζί για να του μετα-φέρει τα τραγικά μαντάτα: Οι τρεις μεγαλύτερες γαλλικές τράπεζες είχαν στα βιβλία τους ομόλογα των επισφα-λών περιφερειακών χωρών (Ελλάδας, Ιρλανδίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας και Ισπανίας) ονομαστικής αξίας 917 δισ. ευρώ. Μάλιστα, αγαπητέ αναγνώστη. Τρεις μόνο γαλλικές τράπεζες σήκωναν στους ώμους τους περί το 1 τρισ. ευρώ περιφερειακού χρέους! Αυτά τα δάνεια της περιφέρειας που είχαν συσσωρεύσει στα βιβλία τους οι τρεις τράπεζες στο Παρίσι αντιστοιχούσαν στο ένα τρίτο του γαλλικού ΑΕΠ.«Σαν να μην έφτανε, αυτό κ. Πρόεδρε», πρόσθεσε ο πανικόβλητος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, «οι εν λόγω τρεις τράπεζες, για να αγοράσουν αυτά τα ομόλογα (μαζί με βουνά παραγώ-γων) είχαν δανειστεί 40 ευρώ για κάθε 1 ευρώ που διέθεταν». Όσο τα ομόλογα που είχαν αγοράσει κρατούσαν την αξία τους και τα παράγωγα την αύξαναν, οι τράπεζες κερδοφορούσαν ασύστολα. Όμως, ακόμα και μια μικρή μείωση της αξίας των ομολόγων της περιφέρειας, της τάξης του 2% με 3%, ήταν ικανή να τις σπρώξει στον γκρεμό της πτώχευσης.

«Κύριε Πρόεδρε, πρέπει να σας θυμίσω ότι, σε περίπτωση που πτωχεύσουν, ούτε εσείς έχετε τη δυνατότητα να τις ανα-κεφαλαιοποιήσετε από τους φόρους των πολιτών, καθώς το κράτος έχει ήδη υπερβολικό έλλειμμα, ούτε κι εμείς στην Κεντρική Τράπεζα μπορούμε να κάνουμε κάτι, καθώς, όπως γνωρίζετε, τα τυπο-γραφεία χρήματος τα έχουμε εκχωρήσει στη Φρανκφούρτη. Να είστε πολύ προ-σεκτικός, κ. Πρόεδρε».Κι όταν έφυγε ο κ. Σαρκοζί και κατέ-φτασε ο κ. Ολάντ στο Προεδρικό Μέγαρο των Ηλυσίων, ο πρώτος που του τηλεφώνησε να τον συγχαρεί ήταν ο ίδιος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας – ο οποίος, μετά τις φιλοφρο-νήσεις, του επανέλαβε το ίδιο μήνυμα: «Να προσέχετε, κ. Πρόεδρε. Οι τράπε-ζές μας κάθονται σε βόμβα, την οποία εμείς δεν μπορούμε να αφοπλίσουμε».Χρειάζεται κάτι παραπάνω για να απα-ντηθεί το ερώτημα «γιατί σωπαίνει το Παρίσι;» Δεν είναι εμφανές γιατί η γαλλική κυβέρνηση σφύριζε αδιάφορα όταν τρόικα και ελληνική κυβέρνηση μας επέβαλαν το αρπακτικό δάνειο που θα μείνει στην ιστορία ως μνημόνιο; Γιατί ο κ. Ολάντ ξέχασε τα περί ευρω-ομολόγων, τα περί Σχεδίων Μάρσαλ και Νιου Ντηλ, τα όμορφα λόγια για «περισσότερη Ευρώπη»;

Page 10: Hot Doc 46

10 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Page 11: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 11

Ναι, οι κοινωνικές συνθήκες αντικατοπτρίζονται στην τέχνη. Ναι, η ζωή και οι αντιθέσεις της είναι κίνητρο για τους καλλιτέχνες. Έχουν αναλυθεί αυτά και από κοινωνιολόγους και από τους ίδιους τους πρωτα-γωνιστές. Αλλά, να που, χιλιετίες μετά τον χρυσό αιώνα του Περικλή, οι χρυσές δεκαετίες της ελληνικής ζωγραφικής έχουν πιο ποταπά κίνητρα. Να ξεπλύνουν τις ανομίες μιας διεφθαρμένης κοινωνίας. Η Ελλάδα, μετά τα τέλη της δεκαετίας του ’90, έζησε έναν οργασμό ζωγραφικής απεικό-νισης που γονιμοποίησε με προβληματισμό και έσοδα πολλούς διεθνείς οίκους τέχνης. Οι ζωγράφοι της ζωγράφιζαν τα πάντα, από φλυτζάνια του καφέ μέχρι πίνακες με το μέτρο σε παστέλ χρώματα να ταιριάζουν με τον καναπέ του σαλονιού, την ώρα που οι κριτικοί τέχνης με περισπούδαστο ύφος πουλούσαν φύκια για μεταξωτές κορδέλες, ή μάλλον τον πίνακα απ’ το παλιατζίδικο στο Μοναστηράκι για Παρθένη. Ο συλλέκτης τα ’σπαγε στις μπουζουκλερί, αλλά η τέχνη,τέχνη. Πολλοί φιλότεχνοι, ευεργέτες της τέχνης, ρομαντικοί των χρωμάτων, δεν είναι τίποτε άλλο από κοινοί απατεώνες με μοναδικό θαυμασμό στο μαύρο χρήμα. Χρησιμοποιούν την τέχνη για να κρύψουν ή να ξεπλύνουν άνομα έσοδα, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζονται μαικήνες του ελληνικού πολιτισμού. Πολιτικοί, δημοσιο-γράφοι, δικηγόροι, τραγουδιστές, ποδοσφαιριστές, γνωρίζουν καλά την τέχνη του παράνομου χρήματος.

Του Κώστα Βαξεβάνη

η μονα λιζαξεπλενειμαύρο χρημα

Τέχνη και μαύρο χρήμα

Page 12: Hot Doc 46

12 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

α ς μου επιτραπεί μια προσω-πική εμπειρία και ταυτόχρονα απωθημένο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και για σχε-

δόν δέκα χρόνια, σε επισκέψεις σε σπίτια συναδέλφων μου, διαπίστωνα πως αρκε-τοί από αυτούς παρουσίαζαν μια στροφή προς την τέχνη. Οι τοίχοι των σπιτιών τους γέμιζαν με πίνακες, στα τραπέζια τις φοντανιέρες παλαιού τύπου είχαν αντικαταστήσει παράξενα αγαλματίδια και τη θέση των κλασικών φωτιστικών είχαν πάρει ειδικά σποτ για να φωτί-ζουν τους πίνακες. Τόλμησα κάποτε να ρωτήσω έναν από αυτούς για τη σχε-δόν ξαφνική και εμμονική προσήλωση στους πίνακες ζωγραφικής για να πάρω την απάντηση «α, είναι η καλύτερη επένδυση». Από ένα σημείο και μετά αισθανόμουν άσχημα που ούτε την ευαι-σθησία στην τέχνη είχα αναπτύξει όσο έπρεπε, ούτε την επένδυση είχα την ικα-νότητα να κάνω. Σχεδόν ζήλευα. Λίγο αργότερα τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα για μένα. Τα γραφεία δικηγόρων, πολιτικών, καλλιτεχνών, όπου πήγαινα για να κάνω συνεντεύξεις, ήταν γεμάτα πίνακες, τους οποίους μάλι-στα επιδείκνυαν με μεγάλη περηφάνεια. Μου έκανε εντύπωση, μάλιστα, πως ο κάθε πίνακας από αυτούς είχε σχεδόν μια ίδια ιστορία «αγοράς σε τιμή ευκαιρίας» ή συμφέρουσας πώλησης από κάποιον «που δεν ήξερε τι είχε στα χέρια του». Συνήθιζα να αποδίδω όλη αυτή τη στροφή προς την τέχνη ως αποτέλεσμα νεοπλουτισμού και νεοελληνικής επίδει-ξης. Τους αποκαλούσα φιλότεχνους του συρμού, που αγοράζουν πίνακα σε χρώ-ματα που ταιριάζουν με τις κουρτίνες. Στην πρόσφατη έρευνα για τα σκάνδαλα των εξοπλισμών υπήρξε μια πλευρά, η οποία έλυσε τις απορίες μου και με απο-κατέστησε στον εαυτό μου. Ο Αντώνης Κάντας, αναπληρωτής διευθυντής Εξοπλισμών στο ΥΕΘΑ, αποκάλυψε πως δικαιολόγησε 500.000 που δεν μπορού-σαν να δικαιολογηθούν στο πόθεν έσχες του με εικονική πώληση πινάκων μέσω ενός από τους πιο γνωστούς γκαλερίστες (διαβάστε το επόμενο θέμα). Η έρευνα που κάναμε για την υπόθεση αποκα-λύπτει πως η αγοραπωλησία πινάκων

χρησιμοποιήθηκε για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος, ενώ οι κατά συρροήν αγοραστές πινάκων τις περισσότερες φορές δεν νοιάζονταν για την τέχνη, αλλά για να επενδύσουν το μαύρο χρήμα σε μια τράπεζα που δεν ελέγχε-ται: της τέχνης. Πρέπει επίσης να σημειώσω πως πολλοί από τους συναδέλφους που ζήλευα για την όψιμη φιλοτεχνία τους, απ’ ό, τι δια-πιστώνω, εκτός από πίνακες ασορτί με τις κουρτίνες, διατηρούσαν εξαιρετικές σχέσεις με τον Άκη Τσοχατζόπουλο, αλλά και με το ευρύτερο σύστημα SIEMENS.

Κατάθεση… ψυχήςΗ κοσμική Αθήνα έγινε φιλότεχνη μέσα σε δύο δεκαετίες. Ήταν οι δεκαετίες της ανάπτυξης και των θαυμάτων. Το θαύμα του Χρηματιστηρίου, των Ολυμπιακών Αγώνων, των τραπεζών, των εξοπλι-σμών και των ηλεκτρονικών θαυμάτων της SIEMENS. Το μαύρο χρήμα έρρεε σε πολιτικά γραφεία, σε δικηγορικές αίθουσες, στα χρηματιστηριακά κυκλώ-ματα, στις τσέπες δημοσιογράφων. Το χρήμα αυτό έπρεπε ή να ξεπλυθεί, να νομιμοποιηθεί δηλαδή, ή να εξαχθεί στο εξωτερικό για να μπει σε ελβετι-κές τράπεζες μέσω offshore εταιριών. Η εξαγωγή απαιτούσε κατάλληλες γνω-ριμίες με τραπεζίτες που έκαναν αυτή ακριβώς τη δουλειά. Οι τραπεζίτες έπαιρναν μετρητό στην Ελλάδα, το διο-χέτευαν σε άλλους που ήθελαν μετρητό για να δώσουν τις δικές τους μίζες και στη συνέχεια έκαναν μέσω ενός πολύ-πλοκου συστήματος offshore κατάθεση σε λογαριασμό που άνοιγαν στο όνομα αυτού που τους έδωσε το μαύρο χρήμα. Η μέθοδος αυτή απαιτούσε γνώση των κατάλληλων προσώπων και ρίσκο. Το παράνομο χρήμα δεν μπορούσε να κατατεθεί σε ελληνική τράπεζα, γιατί ήταν εύκολο να εντοπιστεί σε κάποιον έλεγχο, και έτσι ο κάτοχος έπρεπε να το δικαιολογήσει με το πόθεν έσχες του, πράγμα που δεν μπορούσε να κάνει. Έτσι το μαύρο χρήμα άρχισε να επενδύ-εται στην τέχνη. Κατάλληλα πρόσωπα διοχέτευαν τους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι μάλιστα αυτόματα χαρακτηρί-ζονταν φιλότεχνοι, σε αγορές πινάκων

ζωγραφικής. Όποιος ήθελε να κρύψει το μαύρο χρήμα αγόραζε πίνακες, και έπαιρνε μάλιστα μικρή απόδειξη αγο-ράς, πράγμα που συνέφερε και τον ίδιο, για να δικαιολογήσει την αγορά με τα μικρά νόμιμα έσοδά του, και τον ζωγράφο ή τον γκαλερίστα, που γλύ-τωνε φορολογία. Πολύ γρήγορα τα σπίτια μετατράπηκαν σε μικρές γκαλερί και οι κλέφτες σε συλλέκτες. Οι πίνακες δηλαδή μετατράπηκαν σε ένα ιδιαίτερο νόμισμα αποταμίευσης, που απέναντι στο ευρώ ή τον χρυσό είχε πολλά πλεονεκτήματα. Δεν ανιχνευόταν άμεσα ως πλούτος και, αν κάποιος έκανε έρευνα, θα μπορούσαν να δικαιολογη-θούν οι αγορές μικρής αξίας. Ο κάτοχος αποκτούσε προφίλ ανθρώπου με ευαι-σθησίες, και οποιαδήποτε εκποίηση του πλούτου, των πινάκων δηλαδή, έφερνε κέρδη που αποτελούσαν άμεση νομιμο-ποίηση ως αποτέλεσμα καλής πώλησης. Οποιοσδήποτε μπορούσε να αγοράσει έναν πίνακα με 100 ευρώ και να τον πουλήσει για 50.000, δίνοντας μάλιστα απόδειξη που τον εμφανίζει με νόμιμο κέρδος. Το επίσης σημαντικό ήταν πως, στη διάρκεια της κατοχής των έργων τέχνης, αυτά έπαιρναν αξία, η οποία διαμορφωνόταν από τη ζήτηση. Όσο πιο πολύ μαύρο χρήμα γινόταν επένδυση πινάκων τόσο πιο μεγάλη ζήτηση υπήρχε και τόσο πιο μεγάλη αξία αποκτούσαν οι πίνακες. Δεν κρυβόταν απλώς το μαύρο χρήμα, αλλά γινόταν και κερδοφόρο όσο διαρκούσε η κυκλοφορία του και το κρύψιμό της μέσω αγοράς πινάκων. Όσο για τους μαυραγορίτες, φαινόταν σε όλους πως έκαναν μια κατάθεση... ψυχής στην τέχνη.

Ξέπλυμα και με απόδειξηΗ τέχνη δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο για να κρύψει παράνομα έσοδα, αλλά και για να τα νομιμοποιήσει. Όποιος χρειαζόταν να νομιμοποιήσει ένα ποσό, μπορούσε να απευθυνθεί σε έναν γκαλερίστα και να κάνει μια εικονική συναλλαγή μαζί του. Ο γκαλερίστας εμφανιζόταν να αγο-ράζει πίνακα μεγάλης αξίας από αυτόν ο οποίος ενδιαφερόταν να ξεπλύνει χρήμα. Υπέγραφαν ένα συμβόλαιο αγοράς και ο πωλητής έδινε απόδειξη πως αγόρασε

Τέχνη και μαύρο χρήμα

Page 13: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 13

τον πίνακα για ένα ποσό. Αυτή η από-δειξη πώλησης γινόταν με τον τρόπο αυτό απόδειξη νομιμοποίησης του χρήματος που δεν μπορούσε να δικαιο-λογηθεί από το πόθεν έσχες. Ο πωλητής-γκαλερίστας έπαιρνε προ-μήθεια πολλές φορές πάνω από το 10% του ποσού που υπέγραφε ότι κάνει ο πίνακας. Στη συνέχεια τα έσοδά του μπορούσε να τα μετατρέψει σε έξοδα αγοράς πινάκων, οι οποίοι δεν είχαν καμιά αξία, αλλά εμφανίζονταν ως μεγάλων ζωγράφων και γι’ αυτό εμφανί-ζονταν ότι αγοράζονταν σε μεγάλη τιμή.Τη μέθοδο αυτή του ξεπλύματος χρη-σιμοποιούσαν συνήθως εφοριακοί, υπάλληλοι υπουργείων και κρατικοί λειτουργοί που δεν μπορούσαν να δικαι-ολογήσουν τα έσοδά τους. Σε περιπτώσεις που αυτός που ξέπλενε χρήμα ήταν ένας επώνυμος επιχειρη-ματίας με οικονομική επιφάνεια, τότε στα έγγραφα αγοραπωλησίας εμφανιζό-ταν πως πουλά κάποιον πίνακα μεγάλου ζωγράφου. Στη συνέχεια ο γκαλερίστας εμφάνιζε έναν πλαστό πίνακα ως τον γνήσιο πίνακα που αγόρασε. Μπορούσε έτσι να πουλήσει στη συνέχεια ακόμη και τον πλαστό πίνακα, εμφανίζοντας τα συμβόλαια που πιστοποιούσαν πως αγοράστηκε από κάποιον με μεγάλη οικονομική επιφάνεια, άρα ήταν σχε-δόν απίθανο να ήταν πλαστός. Σε περίπτωση οποιασδήποτε εμπλο-κής μετά από έρευνα, που σπάνια

Θόδωρος Μαυρίδης, συντηρητής έργων τέχνης, ο οποίος είναι συνεργάτης του Ερευνητικού Κέντρου Πιστοποίησης Συντήρησης και Αποκατάστασης Έργων Τέχνης «ΝΙΚΙΑΣ», αποτυπώνει αυτό που γινόταν:«Σε γενικές γραμμές άνθρωποι που μέχρι χθες δεν γνώριζαν τι είναι πινέλο, καμ-βάς, χρώμα κλπ. σήμερα χρησιμοποιούν μια ακαταλαβίστικη γλώσσα εγκωμι-αστική και υπερβολική. Μιλούν για ελεύθερες και γρήγορες πινελιές, για ψυχρά και θερμά χρώματα, για ψυχική διάθεση και ύφος του καλλιτέχνη, για αντιθέσεις του φωτός, για σκιές και “φαντάσματα”, για να δημιουργήσουν ψευδείς εντυπώσεις για το “κελεπούρι” που θέλουν να προωθήσουν. Οι πωλη-τές φυσικά ποντάρουν στην άγνοια των αγοραστών και στην καλή ποιότητα των πλαστών έργων. Προβάλλουν πλαστά πιστοποιητικά γνησιότητας και γνωμα-τεύσεις με υποκειμενικές εκτιμήσεις ή απλώς λένε ότι το είδε ο “τάδε” που έχει φοβερό “μάτι”, ο οποίος φυσικά έχει “βαπτισθεί” από το κύκλωμα ειδικός για να πιστοποιεί τη γνησιότητα του έργου. Τέλος, οι πωλητές επινοούν και μια ιστο-ρία σχετική με την προέλευση του έργου. Συνήθως οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες του “σπάνιου” έργου είναι χαζές γιαγιά-δες που δεν ήξεραν τι είχαν στον τοίχο τους, ή κάποιος γνωστός συλλέκτης που αντιμετωπίζει κάποια οικονομική στενό-τητα και για λόγους γοήτρου δεν θέλει

Η τέχνη δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο για να κρύψει παράνομα έσοδα, αλλά και για να τα νομιμοποιήσει. Όποιος χρειάζεται να νομιμοποιήσει ένα ποσό, απευθύνεται σε έναν γκαλερίστα

γινόταν, μπορούσαν οι δυό τους να ανταλλάξουν αγωγές, υποστηρίζοντας πως έπεσαν θύμα απάτης και αγοράς πλαστού πίνακα.

Το κύκλωμα της περικοκλάδαςΜέσα σε ελάχιστα χρόνια δημιουρ-γήθηκαν δεκάδες νέες γκαλερί και γκαλερίστες, εν ζωή ζωγράφοι ζωγρά-φιζαν σε ένα χρόνο όσα έργα δεν είχαν ζωγραφίσει σε όλη τους τη ζωή για να αντεπεξέλθουν στη ζήτηση, ενώ ένα σύστημα «ειδικών», κατα-νοώντας τις ανάγκες για ξέπλυμα χρήματος, αναλάμβανε να ξεπλύ-νει την πραγματική λειτουργία με διάφορες περικοκλάδες περί τέχνης. Αυτό που λέει ο καθηγητής του ΕΜΠ

Page 14: Hot Doc 46

14 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

να αποκαλυφθεί το όνομά του, ή απλώς προέρχονται από “πτωχεύσεις” παλιών αρχοντικών σπιτιών».Η κοροϊδία συμβάδιζε με τις ανάγκες της ανομίας. Η ζήτηση έγινε τεράστια, αφού δίπλα στους συλλέκτες από ξέπλυμα δημιουργήθηκαν συλλέκτες από μόδα και μιμητισμό. Η Ελλάδα κατανάλωνε έλληνες ζωγράφους από Μολδαβία και υπήρχαν αρκετοί πρόθυμοι να πάρουν όρκο πως έτσι είναι. Τα πλαστά έργα έγι-ναν περισσότερα από τα γνήσια. Η τέχνη του σαλονιού ντάνιαζε έργα, ευελπιστώ-ντας πως θα αποκτήσει μια τεράστια βίλα για να μπορέσει να τα κρεμάσει.« Ήταν κάτι σαν τον πυρετό του χρυ-σού που βλέπουμε στα γουέστερν», λέει ο καθηγητής Θεόδωρος Μαυρίδης. « Έτρεχαν να τον βρουν για να γίνουν πλούσιοι και στο τέλος με την υποψία ότι βρήκαν χρυσάφι σκοτώνονταν μεταξύ τους». Δημιουργήθηκε μια φούσκα τέχνης, όπως ακριβώς στο χρηματιστή-ριο. Με αυτούς που ξέπλεναν χρήμα, αυτούς που κέρδιζαν δημιουργώντας αξίες και αυτούς που την πάταγαν.

Ο δικηγόρος που ξεπλένει χρήμα, αλλά είναι πατριώτηςΤο εκπληκτικό με την καλλιτεχνική απει-κόνιση του μαύρου χρήματος είναι ότι μπορεί έτσι και να δικαιολογείται και να δημιουργεί άλλο χρήμα. Αυτός που

αγοράζει πίνακες με μαύρο χρήμα μπο-ρεί να δώσει λίγο ακόμη για να κάνει μερικές εκθέσεις. Έτσι πετυχαίνει και να τεκμηριώσει την εικόνα του ανθρώπου της τέχνης και να αυξήσει την αξία της συλλογής του. Κάθε έκθεση που γίνεται ανεβάζει την τιμή του ζωγράφου, άρα την προσωπική του περιουσία. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση δικη-γόρου, ο οποίος έχει κάνει τεράστια περιουσία, αλλά όχι και τόσο νόμιμη. Πριν από μερικά χρόνια ακολούθησε τη συμβουλή κάποιου εξπέρ του είδους και άρχισε να αγοράζει πίνακες, επεν-δύοντας το μαύρο χρήμα. Κατάφερε να αποκτήσει μια μεγάλη συλλογή ελλή-νων ζωγράφων με σπάνια έργα, αλλά και μερικά άγνωστων σχετικά καλλι-τεχνών. Φρόντισε να καλλιεργήσει το προφίλ του συλλέκτη και με τις κατάλ-ληλες γνωριμίες έκανε μερικές εκθέσεις στο εξωτερικό. Οι ελληνικές πρεσβείες στο εξωτερικό προώθησαν τις εκθέσεις αυτές, παρουσιάζοντάς τις ως ένα πατρι-ωτικό έργο που κάνει γνωστούς τους έλληνες ζωγράφους στο εξωτερικό. Αυτές οι επανειλημμένες εκθέσεις αύξησαν κατά πολύ την περιουσία του γνωστού δικηγόρου. Μπορεί πρακτικά, με μερι-κούς ακόμη ίδιας δραστηριότητας, να ανεβοκατεβάζει το χρηματιστήριο της τέχνης. Όποιον αγοράζει ο δικηγόρος τάδε, αποκτά αξία γιατί ανήκει στη συλ-λογή του. Επιβεβαιώνεται έτσι η ρήση πως μπορείς να γίνεις πολύ πλούσιος, αρκεί να έχεις χρήματα. Δεν έχει σημα-σία από πού θα προέρχονται.

Οι διεθνείς οίκοι και τα παπαγαλάκια της τέχνηςΜαζί με τη ζήτηση των ελλήνων ζωγρά-φων εμφανίστηκαν και οι ξένοι οίκοι δημοπρασιών. Με ιδιαίτερο ζήλο άρχι-σαν να πουλούν έλληνες ζωγράφους, διοργανώνοντας μάλιστα και ειδικές δημοπρασίες για Έλληνες. Πριν από τέσσερα χρόνια έλληνες ζωγράφοι αγο-ράζονταν για εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ στις διεθνείς δημοπρασίες. Σήμερα, που η φούσκα της τέχνης έσκασε, με κόπο πουλάνε πίνακά τους για χίλια ευρώ. Οι ξένοι οίκοι κατηύθυναν το κοινό σε συγκεκριμένες αγορές, δικαιολογώντας,

ίσως άθελά τους, τον κύκλο του μαύρου χρήματος. Ντόπιοι ειδικοί και αντιπρό-σωποι διοχέτευσαν στους οίκους τους ζωγράφους που ήταν τα δικά τους καλά άλογα και δημιούργησαν τρελά κέρδη. Δικαιολόγησαν βέβαια ταυτόχρονα και τα μαύρα κέρδη των φοροκλεπτών και των απατεώνων. Ανάμεσα στους γνήσιους πίνακες διο-χέτευσαν και πλαστούς. Αν και οι οίκοι δημοπρασίας δεν έχουν ευθύνη για την αυθεντικότητα των έργων, το να δημο-πρατηθεί ένας πίνακας από ξένο οίκο τού δίνει αξία και σίγουρα πιστότητα. Στις δημοπρασίες δεν δηλώνεται ούτε ο πωλητής ούτε ο αγοραστής. Συνήθως ανακοινώνονται ως «αξιότιμοι κύριοι» ή «κυρίες», και ας μην είναι και τόσο. Η ευγένεια της τέχνης καλύπτει και τις προθέσεις και τις κομπίνες. Οι δύο πιο γνωστοί οίκοι δημοπρασιών, Sotheby’s και Christie’s, οι οποίοι αντιπροσωπεύονται στην Ελλάδα, κατα-δικάστηκαν πρόσφατα στην Αμερική για δημιουργία καρτέλ, που τη δεκαετία του 1990 υπερχρέωσαν τους αγοραστές με 40 εκατομμύρια δολάρια. Στην Ελλάδα, ο εφοπλιστής Διαμαντής Διαμαντίδης είναι σε αντιδικία με τους Sotheby’s, κατηγορώντας τους ότι του πούλησαν έναν πλαστό Παρθένη για ένα εκατομ-μύριο ευρώ. Άνθρωπος που γνωρίζει τη λειτουργία των κυκλωμάτων πλα-στογράφων και γκαλερί στην Ελλάδα υποστηρίζει πως αυτός ο πίνακας αγο-ράστηκε από πλαστογράφο για 10.000 ευρώ, για να καταλήξει να πουληθεί ένα εκατομμύριο. Ρόλο σε αυτό το χρηματιστήριο της τέχνης και του ξεπλύματος στην Ελλάδα έπαιξαν τα Μέσα Ενημέρωσης. Την εποχή που οι πωλήσεις έργων τέχνης πήγαιναν καλά και το ξέπλυμα ακόμη καλύτερα, γνωστός γκαλερίστας έδινε δώρο γνωριμίας σε δημοσιογράφους χρυ-σές λίρες. Εφημερίδες που πουλούσαν με βία 2.000 φύλλα και δεν πλήρωναν ούτε τους εργαζόμενους, δημιούργησαν στήλες με ρεπορτάζ δημοπρασιών, για να ακολουθήσουν το ελληνικό θαύμα στη ζωγραφική και γλυπτική. Και στο μαύρο χρήμα φυσικά.

Την εποχή που οι πωλήσεις έργων τέχνης πήγαιναν καλά και το ξέπλυμα ακόμη καλύτερα, γνωστός γκαλερίστας έδινε δώρο γνωριμίας σε δημοσιογράφους χρυσές λίρες

Τέχνη και μαύρο χρήμα

Page 15: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 15

τ ο νέο κύμα των αποκαλύψεων για τα εξοπλιστικά σκάνδαλα προέρχεται από τις ομολογίες του Αντώνη Κάντα, ο οποίος

εντοπίστηκε μάλλον από τύχη. Η επι-τροπή της Βουλής που ερευνούσε το σκάνδαλο της SIEMENS εντόπισε 500.000 ευρώ, τα οποία είχαν μεταφερ-θεί από λογαριασμούς offshore εταιριών συμφερόντων της SIEMENS στον λογα-ριασμό του αναπληρωτή διευθυντή Εξοπλισμών. Ο Κάντας αρνήθηκε σχέση με τη SIEMENS και, όπως έχει εξομο-λογηθεί στο περιβάλλον του, δεν είχε ιδέα τι ήταν αυτή η κατάθεση. Εκ των υστέρων αποκαλύφθηκε πως οι τραπε-ζίτες της Γενεύης, που είχαν αναλάβει τη μεταφορά των χρημάτων του Κάντα στην Ελβετία, χρησιμοποιούσαν το πολύ-πλοκο δίκτυο της SIEMENS.Όταν ο Κάντας κατάλαβε πως σε κάθε περίπτωση δεν μπορούσε να δικαιολο-γήσει τα 500.000 ευρώ που υπήρχαν στον λογαριασμό του, αναζήτησε τρόπο να δικαιολογήσει αυτό το ποσό. Όπως καταθέτει στις 29 Ιανουαρίου 2014 στον ανακριτή Σπύρο Γεωργουλέα, μέσω γνωστών του έμαθε πως μπορούσε

να δικαιολογήσει έσοδα με τη βοή-θεια του γκαλερίστα και χρηματιστή Ζαχαρία Πορταλάκη, ο οποίος «είχε σχετική εμπειρία στην κάλυψη τέτοιου είδους υποθέσεων».

Νομιμοποίηση σε δευτερόλεπταΛέει στην κατάθεσή του συγκεκριμένα ο Αντώνης Κάντας: «Στο γραφείο του

χρηματιστή Ζαχαρία Πορταλάκη είχα προσφύγει κατόπιν συστάσεως του λογιστή Δημήτριου Μωραΐτη, τον οποίο μου είχε συστήσει η επίσης λογίστρια κυρία Μπονάτσου. Στον Πορταλάκη είχα προσφύγει προκειμένου αυτός να με βοηθήσει να δικαιολογήσω την κατοχή του προαναφερθέντος ποσού των 500.000 ευρώ, που είχε εντοπιστεί

Όσοι υποστηρίζουν πως το σκάνδαλο Άκη Τσοχατζόπουλου είναι το άθροισμα των σκανδαλωδών λειτουργιών της διαπλοκής, μάλλον έχουν δίκιο. Το ερώτημα δεν είναι τι έκαναν όσοι σχετίζονταν με τον πρώην υπουργό Άμυνας, αλλά μέχρι πού θα φτάσει η έρευνα για όσα έκαναν. Κάθε πλευρά του σκανδάλου ανοίγει ένα ακόμη παράθυρο στον κόσμο της διαφθοράς, με θέα τις περισσότε-ρες φορές την καθωσπρέπει Ελλάδα. Ο αναπληρωτής διευθυντής Εξοπλισμών του Άκη, Αντώνης Κάντας, καταθέτοντας για τον κόσμο της μίζας, εμφανίζει έναν από τους πιο γνωστούς γκαλερίστες ως αυτόν στον οποίο κατέφυγε για να μπορέσει να εμφανίσει ως νόμιμα έσοδα 500. 000 ευρώ, κάνοντας εικο-νική πώληση πινάκων. Ο χρηματιστής και συλλέκτης Ζαχαρίας Πορταλάκης, που κατονομάζεται από τον Κάντα, εμφανίζεται ότι ειδικεύεται μάλιστα σε νομιμοποίηση παράνομων εσόδων.

Του Κώστα Βαξεβάνη

GalleRy πορταλακησ

Page 16: Hot Doc 46

16 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Πίνακας του Lucio Fontana, «Χωρική Συμφωνία, Προσδοκία»

Πίνακας του Στάμου, «Shibboleth»

Πίνακας του Στάμου, « Έπος των Aλφαβήτων»

στο πλαίσιο διερευνήσεως της υποθέ-

σεως SIEMENS και για το οποίο εσείς

μου έχετε αποδώσει κατηγορία. Όπως

μου είπαν, ο κ. Πορταλάκης είχε σχετική

εμπειρία στην “κάλυψη” τέτοιου είδους

υποθέσεων και έναντι κάποιας προμή-

θειας. Πράγματι επισκέφθηκα τον κύριο

Πορταλάκη μαζί με τον κ. Μωραΐτη,του

εξέθεσα το πρόβλημά μου, και εκείνος

αρνήθηκε να με βοηθήσει, λέγοντάς μου

ότι είναι δύσκολο. Επειδή είδα ότι δεν

ήταν απόλυτα αρνητικός, επέμεινα να

τον συναντήσω εκ νέου μόνος μου. Στη

νέα αυτή συνάντηση του ανέφερα ότι σε

ανύποπτο χρόνο είχα καταγράψει στο

έντυπο Ε6 τρεις πίνακες, χωρίς όμως να

τους κατονομάσω. Ο κ. Πορταλάκης μου

είπε ότι αυτό βοηθάει και δέχτηκε εντέ-

λει να εξετάσει την περίπτωση και να

ξανασυναντηθούμε χωρίς την παρουσία

του Μωραΐτη, στον οποίο μου ζήτησε

να μην πω τίποτα... Αναφέρω εν κατα-

κλείδι ότι ο κ. Πορταλάκης μου παρέσχε

εντέλει τα αναγκαία έγγραφα για την

νομιμοποίηση των πινάκων αντί αμοι-

βής 50.000 ευρώ (προμήθεια 10%).

Μετά από 2-3 μήνες με κάλεσε για να του

πάω τα χαρτιά που μου είχε δώσει, για

να διορθώσει μια ημερομηνία. Πήγα τα

έγγραφα, διόρθωσε την ημερομηνία για

τους πίνακες Στάμου, 2002 αντί 2003».

Οι ισχυρισμοί του Κάντα σε σχέση με την

αγοραπωλησία των πινάκων είναι αλη-

θινή. Όπως φαίνεται από τα συμβόλαια

που έχουμε στη διάθεσή μας, ο Κάντας

εμφανίζεται να πουλά στον γκαλερίστα

Πορταλάκη δύο πίνακες του ελληνοα-

μερικανού ζωγράφου Θ. Στάμου στις 12

Φεβρουαρίου 2002. Η ημερομηνία πραγ-

ματικά μοιάζει διορθωμένη από 2003 σε

2002. Πρόκειται για τους πίνακες «Έπος

των Aλφαβήτων» και «Shibboleth».

Όπως φαίνεται από τρίτο συμβόλαιο, στις

4 Μαρτίου 2003 ο Αντώνης Κάντας φαί-

νεται να πουλάει τον πίνακα του Lucio

Fontana «Χωρική συμφωνία,προσδοκία»

στον γκαλερίστα. Το σύνολο των χρημά-

των που φαίνεται από τα συμβόλαια πως

πήρε είναι 490.000 ευρώ.

Αγόρασε το 2003, αλλά τους είχε εκθέσει το 1998Η κατάθεση του Κάντα προκάλεσε την έφοδο του ανακριτή στο σπίτι του Ζαχαρία Πορταλάκη. Ανάμεσα σε όσα κατασχέθηκαν ήταν και κατάλογοι εκθέσεων έργων τέχνης. Σε έναν απ’ αυτούς τους καταλόγους φαίνεται πως τα δύο έργα του Θ. Στάμου, τα οποία ο Πορταλάκης αγοράζει, σύμφωνα με τα συμβόλαια, το 2002 από τον Κάντα, τα είχε εκθέσει στο Ηράκλειο της Κρήτης στη Δημοτική Πινακοθήκη το 1998. Τα κατείχε δηλαδή και δεν τα αγόρασε από τον Κάντα, από τον οποίο τελικά έκανε εικονική αγορά.Απευθυνθήκαμε στον κ. Πορταλάκη προκειμένου να μας απαντήσει για όσα προκύπτουν από την έρευνα. Ο γνω-στός γκαλερίστας δεν θέλησε να δώσει οποιαδήποτε απάντηση, ούτε να έρθει σε επαφή μαζί μας. Στην κατάθεσή του, ωστόσο, που δίνει στον επίκουρο ανακριτή Μάρκο Χριστοφόρου στις 11 Οκτωβρίου 2013, λέει πως ουδέποτε αγό-ρασε πίνακες, αλλά απλώς δέχθηκε να εξυπηρετήσει τον Κάντα, ο οποίος τον εξαπάτησε. Λέει συγκεκριμένα: «Μου παρουσίασε ένα χαρακτήρα με αρχές και αξίες, τόσο για την Ελλάδα για την οποία υπηρέτησε όσο και για τη χριστια-νική πίστη... Μετά από λίγες επισκέψεις άρχισε να μου λέει ότι θέλει να αγοράσει ένα σπίτι για το παιδί του και επειδή δεν προλάβαινε να συγκεντρώσει τα παρα-στατικά εσόδων από τόκους καταθέσεων και ομολόγων παρελθόντων ετών, που θα χρησιμοποιούσε στην εφορία, ζήτησε από μένα να του δώσω δύο παραστα-τικά από δήθεν πώληση έργων τέχνης σε μένα». Ο Ζαχαρίας Πορταλάκης τελειώ-νει την κατάθεσή του παραθέτοντας το επιχείρημα πως δεν θα βοηθούσε ποτέ «τον οποιονδήποτε που ασυνείδητα στρέφεται ενάντια στην Ελλάδα, στους Έλληνες και σε μένα προσωπικά».Η πατριωτική διαβεβαίωση του κυρίου Πορταλάκη δεν μπορεί βέβαια να απο-τρέψει την ανάκριση, η οποία είναι πολύ πιθανό να επεκταθεί σε έρευνες για ξέπλυμα μαύρου χρήματος από γκαλερί και συλλέκτες.

Τέχνη και μαύρο χρήμα

Page 17: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 17

Γνωστός στους κύκλους της κοσμι-κής Αθήνας, ο χρηματιστής Ζαχαρίας Πορταλάκης είναι ένα από τα ονόματα που έχουν συνδεθεί με το ελληνικό τζετ σετ της αγοράς τέχνης. Χρηματιστής με δική του χρηματιστηριακή εταιρία, ταξιδεύει στις ανά τον κόσμο γκαλερί, απολαμβάνοντας το αγαπημένο του ντο-ματόζουμο, για να γιγαντώσει ακόμα περισσότερο την ήδη τεράστια συλλογή πινάκων και έργων τέχνης, που αριθμεί περισσότερα από 2.000 έργα και βρίσκε-ται στον 6ο όροφο της εταιρίας του.Αφού απέτυχε να μπει στη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή λόγω προβλήματος όρα-σης, σπούδασε στο οικονομικό τμήμα του Πανεπιστημίου Πειραιά, για να γνωρίσει λίγο αργότερα μία από τις δύο του μεγά-λες αγάπες, το Χρηματιστήριο. Όπως και ο ίδιος ισχυρίζεται στο βιογραφικό του σημείωμα, ουδέποτε είχε κάποια κλίση ή έστω ενδιαφέρον για την τέχνη. Η δεύτερη αγάπη του προέκυψε ξαφνικά, γεγονός που προκαλεί πολλά ερωτή-ματα, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν κεραυνοβολήθηκε από ένα έργο του Γιάννη Τσαρούχη σε μία έκθεση που είχε πάει από υποχρέωση.Ο ίδιος χαρακτηρίζει ως «πραγματική μύηση στην τέχνη» την προσωπική του γνωριμία και φιλία με καλλιτέχνες όπως ο Καπράλος, ο Ζογγολόπουλος και ο Στάμος, και αποδίδει τη δημιουργία της τεράστιας συλλογής του στον θαυμασμό στην προ-σωπικότητα και το έργο των «ξεχωριστών αυτών ανθρώπων». Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει πριν από δύο χρόνια δήλωνε ευτυχής που κατάφερε να καλύ-ψει τις συναισθηματικές και πνευματικές του ανάγκες μέσα από την τέχνη. Οι απο-καλύψεις του Hot Doc, ωστόσο, δείχνουν ότι μάλλον πρόκειται για κάτι περισσότερο από «συναισθηματικές και πνευματικές» ανάγκες που τον οδήγησαν να ερωτευθεί ξαφνικά την τέχνη…Ο Ζαχαρίας Πορταλάκης ευτύχισε να μεταλαμπαδεύσει τη φιλοτεχνία του και στην κόρη του, Έλια Πορταλάκη, η οποία, αν και σπούδασε χρηματοοικο-νομικά, ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα της, βρέθηκε αντιπρόσωπος και σύμβουλος τέχνης του οίκου δημοπρα-σιών Sotheby’s στην Αθήνα.

ο ανθρωποσ πού ξαφνικα αγαπησε την τεχνη

Ο Πορταλάκης εμφανίζεται να αγοράζει από τον Κάντα, το 2002 και το 2003 τους τρεις πίνακες (βλ. αριστερή σελίδα), νομιμοποιώντας έτσι 500.000 ευρώ. Τα δύο από αυτά τα έργα τα είχε εκθέσει στο Ηράκλειο το 1998.

Page 18: Hot Doc 46

18 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

ο εφοπλιστής αγόρασε τα δύο έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη «η Παναγία και το Βρέφος», που πωλήθηκε από

τους Sotheby’s στην τιμή ρεκόρ των 950.000 ευρώ, και το «Νεκρή Φύση μπροστά από την Ακρόπολη» που αγορά-στηκε από τον εφοπλιστή αντί 674.500 ευρώ. Στη συνέχεια και ενώ ο συλλέκτης είχε εκθέσει τα νέα αποκτήματά του γνω-στοί του εξέφρασαν φόβους ότι πρόκειται για πλαστά αντίγραφα, με αποτέλεσμα να στραφεί με αγωγή κατά των εκπροσώ-πων του οίκου Sotheby’s, ισχυριζόμενος ότι διαθέτει επαρκή στοιχεία που αποδει-κνύουν την πλαστότητά τους. Νωρίτερα και μετά από παραινέσεις ο συλλέκτης είχε καταφύγει σε ειδικούς για να διακριβώσει την αυθεντικότητά τους. Τα έργα εξετάστηκαν από την ερευνη-τική ομάδα Artgnomon καθώς και τις ιστορικούς τέχνης Θάλεια Οικονόμου

και Νίκη Πατσουράκη, που τον διαβε-βαίωσαν ότι τα έργα είναι πλαστά. Την ίδια άποψη είχε και η επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης Ολγα Μετζαφού - Πολύζου, που κλήθηκε να εξετάσει τα επίδικα έργα, καθώς το δικαστήριο ζήτησε από την Εθνική Πινακοθήκη να διενεργήσει πραγματογνωμοσύνη ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας.Η υπόθεση για την οποία ο συλλέκτης αξιώνει αποζημίωση ύψους 2.159.000 ευρώ εκδικάστηκε στις 26 Ιανουαρίου από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, το οποίο έκρινε για τον ένα πίνακα ότι είναι πλαστός ενώ για τον άλλον απε-φάνθη ότι αρμόδια είναι τα βρετανικά δικαστήρια. Ο οίκος Sotheby’s προσέ-φυγε στο Εφετείο, το οποίο εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία για την υπόθεση αρμόδια είναι τα βρετανικά δικαστήρια. Ωστόσο κατά την εκδίκαση της έφεσης το δικαστήριο δεν μπήκε

πραγματικά στην ουσία της υπόθεσης,

δηλαδή το κατά πόσο τα επίμαχα έργα

είναι πλαστά, γεγονός που αν ισχύει θα

αναγκάσει τον οίκο δημοπρασιών να

καταβάλει αποζημίωση.

Κατά την πρωτόδικη εκδίκαση προέ-

κυψε ότι ιδιοκτήτες των έργων ήταν ο

γκαλερίστας Ευστράτιος Φωτόπουλος

και ο ιστορικός της τέχνης Δημήτρης

Παλαιοκρασσάς, γιος του πρώην

υπουργού, ο οποίος σήμερα είναι σύμ-

βουλος του συλλέκτη και προέδρου

του ΣΕΒ, Δημήτρη Δασκαλόπουλου.

Στο παρελθόν, όπως είχε αποκαλύ-

ψει η Καθημερινή, ο γκαλερίστας είχε

εμπλακεί σε μια άλλη υπόθεση πλαστών

έργων του Ακριθάκη που δεν έφτασε

ποτέ στη Δικαιοσύνη, αλλά αποτέλεσε

αιτία να αποχωρήσουν από τον Σύλλογο

Παλαιοπωλών διακεκριμένα μέλη του,

καταγγέλλοντας τον Φωτόπουλο.

Εφοπλιστής κατηγορεί το Sotheby’s για πώληση πλαστών πινάκωνΜία από τις πλέον πολύκροτες υποθέσεις που άρχισαν να ξεφτίζουν το χρυσοποίκιλτο πέπλο της ελληνικής τέχνης και των διάσημων Greek Sales είναι η δικαστική διαμάχη του γνωστού εφοπλιστή, Αδαμάντιου Διαμαντίδη, με τον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s.

Του Ανδρέα Νικολόπουλου

Τέχνη και μαύρο χρήμα

Page 19: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 19

Κλειδί στην υπόθεση των δύο έργων φαί-νεται να είναι η διαθήκη του διάσημου Έλληνα εικαστικού. Μετά τον θάνατο του Κ. Παρθένη,το 1967, δύο δικηγό-ροι, ο Γιάννης Μπρίνιας και ο Ντίμης Δημητριάδης φρόντισαν να μοιραστούν ακριβοδίκαια τα έργα στα δύο παιδιά, τον Νικόλαο και τη Σοφία. Εγινε απο-γραφή το 1968 και συμβολαιογραφική πράξη από τη συμβολαιογράφο Π. Γιαννακάκου για όλα τα έργα που βρί-σκονταν στην κατοχή του ζωγράφου. Η Σοφία παραχώρησε αργότερα το δικό της μερίδιο ως δωρεά στην Εθνική Πινακοθήκη. Ο Νικόλαος, που πέθανε άκληρος το 1999 παραχώρησε, ό,τι απέμεινε από το δικό του μερίδιο, σε τέσσερις κληρονόμους, ανάμεσα στους οποίους η φιλιππινέζικης καταγωγής οικιακή βοηθός του, Άλμα Ερλάνο. Η τελευταία φέρεται να έχει πουλήσει τα δύο επίδικα έργα στον συλλέκτη Βασίλη

Παπαθανασίου, από τον οποίον αργό-τερα τα αγόρασαν οι Παλαιοκρασσάς και Φωτόπουλος.Η πλευρά Διαμαντίδη ισχυρίζεται ότι τα δύο επίδικα έργα δεν υπάρχουν ούτε στον κατάλογο του 1968 (απογραφή Γιαννακάκου) ούτε σ’ εκείνον του 1999 (απογραφή συμβολαιογράφου Βουδούρη μετά τον θάνατον του Ν. Παρθένη), ενώ ο ιστορικός και κριτικός τέχνης, Μάνος Στεφανίδης, ο οποίος σε επικοι-νωνία με το Hot Doc ισχυρίστηκε ότι τα έργα είναι «μέτρια μεν, αυθεντικά δε έργα του Κων. Παρθένη», κατέ-θεσε ότι εντόπισε τα έργα στη λίστα του 1968 που υπάρχει ως επίσημο έγγραφο στα αρχεία της Πινακοθήκης. Ωστόσο ο κ. Στεφανίδης τόνισε πως παρά την κατά την εκτίμησή της αυθεντικότητας των έργων, το τίμημα στο οποίο αγο-ράστηκαν οι δύο πίνακες του Παρθένη είναι εξωπραγματικό.

Ενώ ο συλλέκτης είχε εκθέσει τα νέα αποκτήματά του, γνωστοί του εξέφρασαν φόβους ότι πρόκειται για πλαστά αντίγραφα, με αποτέλεσμα να στραφεί με αγωγή κατά των εκπροσώπων του οίκου Sotheby’s, ισχυριζόμενος ότι διαθέτει επαρκή στοιχεία που αποδεικνύουν την πλαστότητά τους

Page 20: Hot Doc 46

20 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Τέχνη και μαύρο χρήμα

απο το πρωτοτύποοταν το πλαστομπορει να ειναι καλύτερο

Page 21: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 21

φ ανταστείτε να ανακαλύπτατε ότι ο Ηνίοχος, που κατέχει περίοπτη θέση στο Μουσείο των Δελφών και συγκαταλέ-

γεται στα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής και παγκόσμιας τέχνης, φιλοτεχνήθηκε στην πραγματικότητα σε μια αποθήκη στην οδό Αθηνάς πριν από 70 χρόνια. Αν αυτό φαντάζει αδύ-νατο, αρκεί να αναλογιστεί κάποιος πως η τελειοποίηση της τεχνικής στην πλα-στογράφηση εξαρτάται κυρίως από τη ζήτηση έργων τέχνης, η οποία τα τελευ-ταία χρόνια αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Αυτή την αυξημένη ζήτηση

έργων τέχνης, τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική, εκμεταλλεύτηκαν οι πλαστογράφοι, οι οποίοι τελειοποιούν τις μεθόδους τους και δημιουργούν αντί-γραφα όλο και πιο πιστά στα πρωτότυπα. Σήμερα ακόμη και οι ίδιοι οι δημιουργοί αδυνατούν μερικές φορές να διακρίνουν αν το έργο που έχουν μπροστά τους είναι γνήσιο ή αντίγραφο.Ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν ένας από τους καλλιτέχνες που είχε δει, όσο ζούσε, αρκετά αντίγραφα έργων του. Κάποτε κοιτάζοντας ένα από αυτά είπε με χιού-μορ: «Το έχει ζωγραφίσει καλύτερα από μένα, αλλά δεν είναι δικό μου».

Τα πλαστά έργα δημοπρατούνται, μετα-πωλούνται, περιλαμβάνονται σε μελέτες και βιβλία, κοσμούν εκθέσεις και ιδιω-τικές συλλογές. Τι περισσότερες φορές οι ίδιοι οι κάτοχοι των έργων τέχνης δεν μπαίνουν στη διαδικασία να ελέγξουν την πιστότητα του έργου, για το οποίο έχουν πληρώσει ακόμη και εκατομμύρια ευρώ. Κάποιοι επειδή δεν φαντάζονται ότι μπορεί να έπεσαν θύματα εξαπάτη-σης και πολλοί επειδή δεν ενδιαφέρονται να μάθουν για τη γνησιότητα του έργου τέχνης που κατέχουν, επειδή με την αγορά του στόχευαν στη δικαιολόγηση της δήλωσης του πόθεν έσχες τους.

Page 22: Hot Doc 46

22 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Η εργαστηριακή ανάλυση έγινε στην ελαιογραφία σε καμβά με τίτλο «Λιμάνι του Ηρακλείου» του Ιωάννη Πούλακα, όπως φαίνεται από την υπογραφή κάτω αριστερά. Σε μια έκθεση 95 σελίδων περιλαμβάνονται τα συμπεράσματα των αναλύσεων τόσο στα χρώματα, τη σύνθεση των υλικών και την ποσότητα της βαφής, όσο και στις λεπτομέρειες που αφορούν στο θέμα που απεικονίζεται στον πίνακα.

Εξετάστηκε η σημαία του καραβιού που απεικονίζεται στον πίνακα και διαπιστώνεται πως η σημαία δεν ανταποκρίνεται στην εποχή της, καθώς η ελληνική σημαία με τις 9 γαλανόλευκες λωρίδες υιοθετήθηκε πολύ αργότερα από την εποχή που υποτίθεται πως φιλοτεχνήθηκε ο πίνακας. Την εποχή εκείνη, η χρησιμοποιούμενη σημαία είναι η παραπάνω.

Αποδείξεις πλαστότηταςΧαρακτηριστική είναι η πλαστογράφηση πίνακα ζωγραφικής του φημισμένου ζωγράφου Ιωάννη Πούλακα, μαθητή του θαλασσογρά-φου Κωνσταντίνου Βολανάκη. Όπως αποδείχθηκε, ο πλαστός πίνακας αγοράστηκε για 100 ευρώ από μαγαζί στο Μοναστηράκι και μεταπωλή-θηκε για 30.000 ευρώ. Την πλαστότητα του πίνακα απέδειξε η ανάλυση που διεξήγαγε ο Γιάννης Γιουβανόπουλος για το Ερευνητικό Κέντρο Πιστοποίησης, Συντήρησης και Αποκατάστασης Έργων Τέχνης «Νικίας». Από τα εργαστηριακά ευρήματα αποδείχθηκε πως ο πίνακας όχι μόνο δεν φιλοτεχνήθηκε από τον Ιωάννη Πούλακα, αλλά προστέθηκαν στον αρχικό και επιπλέον στοιχεία, προκειμένου να μοιάζει με έργο του.

Τέχνη και μαύρο χρήμα

Page 23: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 • 23

Η υπογραφή δεν είναι του Ιωάννη Πούλακα, αλλά μια επιμελημένη αντιγραφή. Αρχικά ο πίνακας έπρεπε να έχει ζωγραφιστεί από κάποιον ζωγράφο στη μορφή που δείχνει η εικόνα και είχε την υπογραφή του.

Αρχικά ο πίνακας έπρεπε να έχει ζωγραφιστεί από κάποιον ζωγράφο στην παραπάνω απόδοση (μορφή) και είχε την υπογραφή του.

1

2

3

4

5

Στην εικόνα απεικονίζονται με λευκό χρώμα όλες οι παρεμβάσεις που έγιναν στον πίνακα.

Αν δεν είχαν γίνει παρεμβάσεις, η εικόνα του πίνακα θα ήταν αυτή.

Η έκταση της παρέμβασης στον εν λόγω πίνακα (γη).

Τελική μορφή του πίνακα όπως διαμορφώθηκε, ώστε να μπορεί να διατεθεί με την προσθήκη της υπογραφής του Ιωάννη Πούλακα ως πίνακας του Ιωάννη Πούλακα.

Page 24: Hot Doc 46

24 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

η λίστα του Όσβαλντ που παραδόθηκε στον ελβετό εισαγγελέα περιείχε εταιρίες και φυσικά πρόσωπα στων

οποίων τους λογαριασμούς έκανε κατα-θέσεις η εταιρία Marhta Holdings και ο Πρόδρομος Μαυρίδης, χειριστής των μαύρων κονδυλίων της SIEMENS στην Ελλάδα. Δεν επρόκειτο όμως για κατα-θέσεις που είχαν σχέση με τη SIEMENS.Απλώς ο Όσβαλντ και η ομάδα του χρησιμοποιούσαν, όπως έχει αποκαλύ-ψει το Hot Doc (τεύχος 44), το δίκτυο ξεπλύματος χρήματος της γερμανικής εταιρίας. Ήταν ανταποδοτικές πληρω-μές. Δηλαδή όσοι ήθελαν να μεταφέρουν μαύρο χρήμα στο εξωτερικό έρχονταν σε επαφή με την ομάδα της Dresdner Bank

στην Ελλάδα, η οποία λειτουργούσε υπό την εποπτεία του Ζαν Κλοντ Όσβαλντ. Ο Όσβαλντ μάζευε το μαύρο χρήμα και το παρέδιδε στον Πρόδρομο Μαυρίδη για να εξυπηρετήσει το δικό του δίκτυο χρη-ματισμών στην Ελλάδα. Από υπαλλήλους του ΟΤΕ και υπουργούς ως δημοσιογρά-φους. Στη συνέχεια μέσω των offshore εταιριών της SIEMENS, όπως η Martha Holdings, ο Μαυρίδης κατέθετε τα αντί-στοιχα ποσά σε όσους παρέδωσαν τα μετρητά. Όσοι λάμβαναν τα χρήματα στον λογαριασμό τους δεν ήξεραν ποιος ήταν ο καταθέτης και πολύ περισσότερο πως αυτός είναι η SIEMENS. Όπως λέει χαρακτηριστικά στην κατάθεσή του ο Όσβαλντ, «γνώριζαν ότι τα χρήματά τους δεν κατατέθηκαν απευθείας στον

Στις 13 Ιουνίου 2006 ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας της Ελβετίας Κλερ Ντάαμς δέχθηκε για πολλοστή φορά στο γραφείο του τον γάλλο τραπεζίτη Ζαν Κλοντ Όσβαλντ. Ήταν μια από τις πολλές καταθέσεις του παλιού τραπεζίτη της Dresdner Bank, ο οποίος είχε δραστηρι-οποιηθεί με την ομάδα του στην Ελλάδα. Ο Όσβαλντ είχε εμπλακεί στη μεταφορά μαύρου χρήματος από την Ελλάδα στην Ελβετία για εκλεκτούς και πολύ σπουδαίους πελάτες. Δουλειά του Όσβαλντ και της ομάδας του ήταν να μεταφέρουν το χρήμα των πελατών στο εξω-τερικό μέσα από ένα δίκτυο πολύπλοκων offshore εταιριών, ώστε να χάνονται τα ίχνη. Στην κατάθεση εκείνης της μέρας, ο Όσβαλντ παρέδωσε μια λίστα με ονόματα Ελλήνων των οποίων μετέφερε τα χρήματα. Η λίστα αυτή φαίνεται ως σήμερα να μην έχει ελεγχθεί, ενώ πολύ επιτήδεια δημιουργήθηκε η εντύπωση πως έγινε μια παρε-ξήγηση η οποία αφορούσε το σκάνδαλο της SIEMENS.

Του Κώστα Βαξεβάνη Η λίστα του Όσβαλντ

η χαμενη λιστaτού οσβαλντ

Mαύρο χρήμα

Page 25: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 25

λογαριασμό τους, όμως δεν γνώριζαν σε ποιον διαβιβάστηκαν τα χρήματα. Όπως ακριβώς και ο Μαυρίδης δεν γνώ-ριζε από ποιον προέρχονταν τα χρήματα που διαβιβάστηκαν».

Μια βολική παρεξήγησηΜετά το σκάνδαλο της SIEMENS, οι καταθέσεις στην Ελβετία διαβιβάστη-καν στην Ελλάδα. Η λίστα του Όσβαλντ άρχισε να ελέγχεται, αλλά με έναν πολύ περίεργο τρόπο. Όσοι περιλαμβάνονταν σε αυτήν, κλήθηκαν να καταθέσουν τι σχέση είχαν με τη SIEMENS. Όπως ήταν φυσικό, απάντησαν πως δεν έχουν καμιά σχέση, και έτσι πραγματικά ήταν, αφού τα χρήματα που έλαβαν στους λογαριασμούς τους στην Ελβετία δεν

προέρχονταν από τη γερμανική εται-ρία, αλλά απλώς χρησιμοποίησαν το δίκτυό της. Μετά τις απαραίτητες εξη-γήσεις, όσοι αποτελούσαν τη λίστα του Όσβαλντ δεν ελέγχθηκαν. Δεν ελέγχθη-καν δηλαδή σε ό,τι αφορά το κατά πάσα πιθανότητα μαύρο χρήμα το οποίο έβγα-λαν στο εξωτερικό.

Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών Στη λίστα περιέχονται ο ελεγκτής του υπουργείου Οικονομικών Μάριος Νικολιδάκης, ο οποίος φαίνεται να έλαβε στις 12 Νοεμβρίου 2002 μέσω του δικτύου του Μαυρίδη 100.000 ευρώ. Δηλαδή παρέδωσε στην Αθήνα 100.000 ευρώ σε μετρητά τα οποία

Πρόδρομος Μαυρίδης, χειριστής των μαύρων κονδυλίων της SIEMENSστην Ελλάδα

Η λίστα του Όσβαλντ άρχισε να ελέγχεται, αλλά με έναν πολύ περίεργο τρόπο. Όσοι περιλαμβάνονταν σε αυτήν, κλήθηκαν να καταθέσουν τι σχέση είχαν με τη SIEMENS. Όπως ήταν φυσικό, απάντησαν πως δεν έχουν καμιά σχέση, και έτσι ήταν

Page 26: Hot Doc 46

26 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

χρησιμοποίησε εν αγνοία του το μαύρο ταμείο της SIEMENS και ανταποδοτικά έβαλε στη συνέχεια στον λογαριασμό του το ίδιο ποσό. Στις 27 Ιανουαρίου 2004 το στέλεχος του ΣΔΟΕ Παναγιώτης Κουκουλομάτης έλαβε σε λογαρια-σμό του στη Dresdner Bank επίσης 100.000 ευρώ. Τα αδέλφια Δαμκαλίδη, επιχειρηματίες, έλαβαν στις 6 Μαρτίου 2002 στον λογαριασμό τους στην ελβετική Dresdner 300.000 ευρώ. Ο Αντώνης Περίσσιος, επόπτης του Διαπεριφερειακού Ελεγκτικού Κέντρου Αθηνών του υπουργείου Οικονομικών, στις 12 Νοεμβρίου 2002 έλαβε στον λογα-ριασμό του στην Ελβετία 50.000 ευρώ.Στην λίστα Όσβαλντ υπάρχουν επί-σης offshore εταιρίες του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, η ελεγκτική εταιρία KPMG, καθώς και το ζεύγος Κορωνιά, γνωστού από την υπόθεση των υποκλο-πών της Vodafone. Δίπλα στα ονόματα τόσο του Κορωνιά και της συζύγου του όσο και των εταιριών Λαυρεντιάδη και της KPMG δεν υπάρχει η μονογραφή του Όσβαλντ, πράγμα που σημαίνει πως ίσως

Η κατάθεση του Όσβαλντ στις Ελβετικές Αρχές

Οι εισαγγελείς της Ελβετίας είχαν ζητήσει από τον Όσβαλντ να μονογράψει δίπλα στις εταιρίες ή τα πρόσωπα που είχαν λάβει καταθέσεις ως ανταποδοτικές πληρωμές. Άρα οι υπόλοιπες δεν είναι ανταποδοτικές πληρωμές, αλλά πιθανές πληρωμές από τη SIEMENS, οι οποίες πρέπει να ελεγχθούν

Mαύρο χρήμα

Page 27: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014 • 27

Το Hot Doc επικοινώνησε με όλα τα αναφερόμενα φυσικά πρόσωπα και τις εταιρίες που συγκαταλέγονται στη λίστα Όσβαλντ. Ορισμένοι από αυτούς που αναφέρονται δήλωσαν ότι δεν έχουν καμία σχέση με την υπόθεση και ότι επρόκειτο για χρήματα από συγγενικά πρόσωπα. Με κάποια από τα εμπλεκόμενα πρόσωπα δεν κατέστη δυνατή επικοινωνία, διότι δεν βρέθηκαν σχετικά τηλέφωνα που να αντιστοιχούν στα πρόσωπα αυτά, ή δεν απάντησαν ποτέ παρά τις επίμονες προσπάθειες για επικοινωνία.

Μάριος Νικολιδάκης πρώην ελεγκτής στο ΠΕΚ Αθηνών «Δεν έχω καμία σχέση με την υπό-θεση, δεν υπήρξα ποτέ στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών. Ένας απλός υπάλληλος ήμουν. Τα χρήματα αυτά ήταν της πεθε-ράς μου, η οποία αντιμετώπισε ένα πρόβλημα υγείας και διέμενε χρόνια στη Γερμανία, γι’ αυτό και η συγκεκριμένη τράπεζα».

ΠάΝάγιώτης κουκουλοΜάτης πρώην τελωνειακός του ΣΔΟΕ «Έχω ελεγχθεί τόσο από τη Δικαιοσύνη όσο και από τις αρμόδιες Αρχές, οι οποίες καλώς με έλεγξαν λόγω της ιδι-ότητάς μου, και δεν προέκυψε τίποτα μεμπτό. Ο λογαριασμός είχε ανοιχθεί εξαιτίας σοβαρού προβλήματος υγείας που είχε στενό συγγενικό μου πρόσωπο. Ελέγχθηκα και δεν βρέθηκε τίποτα μεμπτό».

γιώργος κορώΝιάς πρώην διευθύνων σύμβουλος της Vodafone «Δεν έχω καμία σχέση, τα έχω πει και στις ανακριτικές Αρχές και στη Βουλή. Δεν έχω καμία σχέση, δεν ξέρω κανέναν Όσβαλντ».

KPMG ελεγκτική εταιρία «H KPMG Ελλάδος είχε ψάξει στο παγκόσμιο δίκτυο της το υπό συζήτηση έμβασμα και δια-πιστώθηκε ότι επρόκειτο για την πληρωμή ενός τιμολογίου που είχε εκδώσει η KPMG Κύπρου για έργο που υλοποίησε για τον πελάτη της εκείνο το διάστημα για μια από τις υπηρεσίες που είχε στο πορτφόλιό της».

άφοι δάΜκάλιδη Εταιρία εμπορίας, αντιπροσώπευσης και διανομής φωτογραφικών και ηλεκτρονικών προϊόντων «Όπως εξηγήσαμε στις δικα-στικές Αρχές που μας κάλεσαν, η συγκεκριμένη πληρωμή δεν ήταν προϊόν συναλλαγής μας με τη SIEMENS, δεδομένου ότι  δεν είχαμε ποτέ αλλά ούτε έχουμε καμία συναλλαγή με αυτή την εταιρία. Οι εξηγήσεις που δώσαμε στις Αρχές κρίθη-καν επαρκείς και το θέμα αυτό έχει κλείσει. Επίσης σας ενη-μερώνουμε ότι με το όνομα του κυρίου που αναφέρετε στο e-mail σας, καθώς και με όλους όσους εμπλέκονται στην υπό-θεση της SIEMENS, δεν είχαμε ούτε έχουμε καμία εμπορική, φιλική, κοινωνική ή συγγενική σχέση και ούτε τους έχουμε συναντήσει ποτέ!»

Τι απανΤούν οι εμπλεκομενοι σΤη λισΤα οσβαλνΤ

το υποκατάστημα της Dresdner Bank στην Ελλάδα βρισκόταν στην οδό Χατζηγιάννη Μέξη, κοντά στο Χίλτον

δεν πρόκειται για ανταποδοτικές πληρω-μές. Οι εισαγγελείς της Ελβετίας είχαν ζητήσει από τον Όσβαλντ να μονογρά-ψει δίπλα στις εταιρίες ή τα πρόσωπα που είχαν λάβει καταθέσεις ως ανταπο-δοτικές πληρωμές. Άρα οι υπόλοιπες δεν είναι ανταποδοτικές πληρωμές, αλλά πιθανές πληρωμές από τη SIEMENS, οι οποίες πρέπει να ελεγχθούν.Ζητήσαμε από αυτούς των οποίων τα ονόματα περιέχονται στη λίστα Όσβαλντ να μας απαντήσουν γιατί τα ονόματά τους συμπεριλαμβάνονται σε αυτή. Όπως θα διαπιστώσετε, οι περισσότεροι δεν απαντούν ή απαντούν πως δεν έχουν σχέση με τη SIEMENS. Ωστόσο ποτέ δεν τέθηκε το ερώτημα αν έχουν σχέση με τη SIEMENS, αλλά αν έβγαλαν μαύρο χρήμα στο εξωτερικό, πράγμα το οποίο μπορεί εν αγνοία τους να έγινε με εται-ρίες της SIEMENS.Το μεγάλο ερώτημα είναι γιατί η Δικαιοσύνη δεν έχει ερευνήσει τη λίστα αυτή και δεν έχει ανοίξει τους λογαρια-σμούς που δέχθηκαν το χρήμα.

Page 28: Hot Doc 46

28 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Του Θανάση Καρτερού

Masqué. Doc

Δεν χρειάζεται να διαβάσεις, αλλά ξέρεις για δημοσιογράφους που

παρασιτούν σε διάφορα γραφεία Tύπου δημόσιων επιχειρήσεων. Για δημοσιογρά-φους που μισθοδοτούνται από δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις για να «συν-δράμουν» στην επικοινωνία τους. Για δημοσιογράφους που είναι στα payroll τραπεζών για να φιλοτεχνούν το image του τραπεζίτη. Για δημοσιογράφους που ιδρύουν εταιρίες επικοινωνίας και έχουν στην πελατεία τους κάθε καρυδιάς καρύδι από τον κόσμο των επιχειρήσεων, των μπίζνες ή της πολιτικής. Ξέρεις επίσης για δημοσιογράφους οι οποίοι κρύβουν πληροφορίες, ή ωραι-οποιούν στοιχεία, παραδείγματος χάριν για την οικονομία, εν ονόματι κάποιου… εθνικού συμφέροντος. Ορισμένοι μάλι-στα ομολογούν εκ των υστέρων την πράξη τους, επιχειρώντας να την δικαι-ολογήσουν. Ξέρεις και βλέπεις επίσης καθημερινά δημοσιογράφους οι οποίοι κατ’ εντολή υπηρετούν, στηρίζουν και αναπαράγουν αυτό που συμφέρει το αφε-ντικό τους, ή που επιθυμεί το αφεντικό τους. Διαφορετικά, ας εξηγήσει κάποιος γιατί στο άλφα μέσο ενημέρωσης είναι σχεδόν όλοι υπέρ των μνημονίων, ενώ στο βήτα όχι. Με τη σαπίλα αυτή, που κρύβεται σε ωραία λόγια, ιλουστρασιόν χαρτί και τηλεοπτικές εικόνες, δεν μπορεί δυστυ-χώς κανείς να ξεμπερδέψει με το γνωστό νεοελληνικό, ότι όλα τα επαγγέλματα έχουν τα μαύρα τους πρόβατα. Κι αυτό γιατί άλλο πράγμα είναι το μαύρο πρό-βατο που πουλάει μπλουζάκια μαϊμού κι άλλο το μαύρο πρόβατο που πουλάει ενη-μέρωση μαϊμού. Είτε το θέλουμε είτε όχι, η ενημέρωση αναφέρεται σε συνειδή-σεις, διαμορφώνει συμπεριφορές, είναι κατά μια κλασική έκφραση το οξυγόνο της δημοκρατίας. Κι όταν η ενημέρωση

αποπνέει σαπίλα, τότε δηλητηριάζονται και η δημοκρατία και οι πολίτες. Ε, και; Θα πει ο ψυλλιασμένος. Είναι δυνατό σε μια κοινωνία ταξικά διχα-σμένη, στην οποία το κέρδος και οι απολαβές βρίσκονται στην κορυφή των αξιών, να απαιτούμε από κάποιους να μείνουν έξω από το πάρτι; Φυσικά και είναι δυνατό. Απόδειξη ότι υπάρχουν –ευτυχώς– δημοσιογράφοι που κάνουν τη δουλειά τους, ή προσπαθούν τουλά-χιστον να κάνουν τη δουλειά τους, με εντιμότητα και χωρίς μαύρες διασυνδέ-σεις. Αυτό φυσικά δεν αρκεί, αλλά είναι κάτι πάντως να ξέρουμε ότι οι δημοσιο-γράφοι δεν τα τρώνε όλοι μαζί. Από την άλλη, όμως, ας είμαστε ειλι-κρινείς. Οι πουλημένοι δημοσιογράφοι –όπως και τα αντίστοιχης ηθικής ΜΜΕ– θα ζουν και θα βασιλεύουν όσο πουλάνε. Οι από πάνω θα έχουν λόγους να τους χρυσώνουν όσο οι από κάτω, η κοινω-νία ή ένα μεγάλο μέρος της, αγοράζουν τα φούμαρα, τα ψέματα και την προ-παγάνδα τους. Όσο τα κοινωνικά αντισώματα παραμένουν αδρανή και το κοινωνικό σώμα αφομοιώνει τα στερεό-τυπα που του διοχετεύουν. Η ανήθικη δημοσιογραφία, εν ολίγοις, έχει ανάγκη από ανόητο κοινό. Κοινό μειωμένης νόη-σης και κρίσης. Και φιλοδοξία της είναι και να επεκτείνει αυτό το κοινό και να επιβάλλει την κυριαρχία της ανοησίας – προϋπόθεση για να πετάει ο γάιδαρος των μεγάλων αφεντικών. Ο στιγματισμός της δημοσιογραφικής ανηθικότητας και η κήρυξή της σε ιδι-ώνυμο κοινωνικό αδίκημα –από τις ενώσεις δημοσιογράφων πρωτίστως– είναι συνεπώς εκ των ων ουκ άνευ. Μαζί με την αντίσταση των ανθεκτικών δημο-σιογράφων στην ανηθικότητα, αλλά και όλων όσοι εννοούν στην ανοησία…

Διαβάζεις για δημοσιογράφους που «ευεργετούνται» από τον Ρέστη, ο οποίος σπεύδει προθυμότατα όχι μόνο να εγγυηθεί για θηριώδη δάνεια, αλλά και να τα αποπληρώσει για λογαριασμό τους. Ή για δημοσιογράφους που ξεπλένουν χρήμα αγοράζοντας ακριβούς πίνακες και παριστάνοντας τους συλλέκτες και τους φιλότεχνους. Ή για δημοσιογράφους οι οποίοι απολαμβάνουν μαύρες αμοιβές από διάφορους επιχειρηματίες για να είναι «φίλοι» τους.

Και η σαπίλα θέλει το κοινό της

Page 29: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 29

Page 30: Hot Doc 46

30 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

ο Τζορτζ Άλισον είναι σκη-νοθέτης και σκηνογράφος του Χόλιγουντ και ο Γιώργος Μουρούτης σύμβουλος του

Αντώνη Σαμαρά και φερόμενος ως εμπνευστής της ομάδας Αλήθειας. Και οι δύο την βρίσκουν με τις μονταζιέρες. Ο πρώτος έχει κατηγορηθεί ότι ήταν ο leader της ομάδας που σκηνοθέ-τησε ωραίες και εύπεπτες ιστορίες για τον πόλεμο στο Ιράκ με πρωταγωνι-στές γενναίους αμερικανούς στρατιώτες και κακούς τρομοκράτες. Ιστορίες που έσπασαν τα μηχανάκια της τηλεθέ-ασης, και όταν αποδείχθηκαν μετά από καιρό μούφα, λίγοι ήταν εκείνοι που το πληροφορήθηκαν. Ο δεύτερος θεωρείται από τους κεντρι-κούς σχεδιαστές της επικοινωνιακής πολιτικής της ΝΔ και αναλώνεται σε άγαρμπα κοψίματα και ραψίματα. Και εννοείται ότι, όταν η λαθροθηρία απο-καλύπτεται, δεν ιδρώνει το αυτί της ομάδας, αφού η δουλειά έχει γίνει.Για του λόγου το ασφαλές, ιδού μερικά από τα επιτεύγματα της μονταζιέρας της Συγγρού, αλλά και της υψηλής ευκρί-νειας της μονταζιέρας των αμερικανών, που έχουν και την πατέντα.

Ο τρομοκράτης βουλευτήςΗ επιτομή της παραμόρφωσης της αλή-θειας και της δύναμης του μοντάζ στα άδυτα της Συγγρού είναι η περίπτωση με το βίντεο που αφορούσε δηλώσεις του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Βαγγέλη Διαμαντόπουλου για το εμπορικό κέντρο Mall, που έχει χαρακτηριστεί ως το μεγαλύτερο αυθαίρετο της Ευρώπης και με πρόσφατη απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ κρίθηκε παράνομο. Όταν στο εμπορικό κέντρο μπήκε βόμβα, η ομάδα Αλήθειας έκανε μοντάζ στις δηλώσεις, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται ο βου-λευτής ότι προτρέπει σε πράξεις βίας με στόχο το συγκεκριμένο εμπορικό κέντρο. Μετά την προβολή του βίντεο από τα ΜΜΕ, ο κυβερνητικός εκπρό-σωπος Σίμος Κεδίκογλου έκανε την εξής αλήστου μνήμης δήλωση: «Ο κατά δήλωσή του αναρχικός και φιλοτρομο-κράτης Βαγγέλης Διαμαντόπουλος, ο οποίος παραμένει ακόμη και τώρα βου-λευτής του ΣΥΡΙΖΑ, στοχοποιεί σε ομιλία του το Mall, τέσσερις ημέρες πριν από το τρομοκρατικό χτύπημα, και καλεί απροκάλυπτα τους συντρόφους του να πάρουν τα όπλα».

Φυσικά και το μακρύ χέρι της μονταζιέ-ρας αποκαλύφθηκε, αλλά είναι άγνωστο πόσοι πολίτες πληροφορήθηκαν τις πραγματικές δηλώσεις του βουλευτή και πόσοι τον θεωρούν ακόμα ηθικό αυτουργό της βομβιστικής επίθεσης.

Η μαϊμού απελευθέρωσηΗ 19χρονη Τζέσικα Λιντς έγινε η εικόνα του πολέμου των Αμερικανών στο Ιράκ. Η ιστορία της αιχμαλωσίας της και η διά-σωσή της από τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ έσπασε καρδιές και έκανε εκατομ-μύρια Αμερικανούς να πλαντάξουν στο κλάμα. Μόνο που μετά από καιρό απο-δείχθηκε ότι επρόκειτο για μια από τις πιο ευφάνταστες ψευδείς ειδήσεις που έχουν ποτέ κατασκευαστεί με στόχο να αποτελέσουν την ιδανική προπαγάνδα των Αμερικανών και του πανίσχυρου στρατιωτικού λόμπι. Σύμφωνα με το σενάριο, η 19χρονη από τη Δυτική Βιρτζίνια συνελήφθη όταν η στρατιωτική ομάδα στην οποία συμμε-τείχε πήρε λάθος κατεύθυνση και έπεσε σε ενέδρα έξω από τη Νασιρίγια. Εννέα σύντροφοί της σκοτώθηκαν και η ίδια συνελήφθη και διακομίστηκε στο τοπικό νοσοκομείο. Οκτώ μέρες αργότερα οι

οι μονταζιερεστησ χειραγωγησησΤι κοινό έχει ο Τζορτζ Άλισον με τον Γιώργο Μουρούτη και η Τζέσικα Λιντς με τον Βαγγέλη Διαμαντόπουλο; Εκ πρώτης όψεως καμία, αφού είναι ιερο-συλία να συγκρίνει κανείς τις χολιγουντιανές παραγωγές με ελληνικές μαϊμουδιές του τύπου βιντεοταινίες της δεκαετίας του ́ 80. Με μια δεύτερη ανάγνωση, όμως, ο κοινός παρονομαστής είναι απολύτως αναγνωρίσιμος, αφού ανεξάρτητα από το τελικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, η διαδικασία που στηρίζεται στο στόρι και τη δύναμη της μονταζιέρας είναι το κοινό τους μυστικό. Ένα στόρι και μια μονταζιέρα που υπηρετεί τη ρήση «μην αφή-σεις την αλήθεια να χαλάσει μια όμορφη ιστορία».

Της Μαρίας Παπαδοπούλου

Πολιτική

Νίκος Μιχαλολιάκος

Βαγγέλης Διαμαντόπουλος

Page 31: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 31

ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ εισέβαλαν στο νοσοκομείο και άρπαξαν τη Λιντς με τη βοήθεια ελικόπτερου, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας τόσο για την απελευθέρωσή της όσο και για το σχέδιο που εκπονήθηκε. Όπως ανέφεραν οι ανταποκρίσεις της εποχής, η 19χρονη είχε μαχαιρωθεί, έφερε τραύ-ματα από σφαίρες και είχε χτυπηθεί στο νοσοκομείο κατά τη διάρκεια της ανά-κρισης… Όπως αποδείχθηκε, όμως, ούτε σφαίρες ούτε μαχαιριές είχε δεχθεί, ενώ εννοείται ότι δεν είχε υποβληθεί σε ανάκριση. Αντίθετα, είχε σπασμένο χέρι, μηρό και εξάρθρωση αγκώνα, που προκλήθηκαν από την πρόσκρουση του οχήματος στο οποίο επέβαινε. Στο νοσο-κομείο δεν υπήρχαν ιρακινοί στρατιώτες και η μεταφορά της με ασθενοφόρο είχε δρομολογηθεί από τους γιατρούς του νοσοκομείου. Απλώς οι Αμερικανοί εκ του ασφαλούς έκαναν μια θεαματική δήθεν απελευθέρωση…

Τσίπρας, ο κολλητός του ΜιχαλολιάκουΣτην περίπτωση του βουλευτή Διαμα-ντόπουλου, η μονταζιέρα αφαίρεσε χειρουργικά δηλώσεις, για να αλλοιωθεί

το νόημα και ο βουλευτής να φαίνεται ότι προτρέπει τρομοκρατικές οργανώσεις να χτυπήσουν συγκεκριμένους στόχους. Στην περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα, η μονταζιέρα πρόσθεσε δηλώσεις, γιατί η συνέντευξη του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στο Euronews δεν βόλευε τη Συγγρού. Έτσι, ο Σίμος Κεδίκογλου πρόσθεσε στην

αναφορά του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ τη φράση: «Η απόφαση για τη σύλληψη του Μιχαλολιάκου δεν συνάδει με το περί δικαίου αίσθημα»!Εννοείται ότι στη συνέντευξη του Τσίπρα δεν υπήρχε καμία αναφορά στον αρχηγό της Χρυσής Αυγής και ούτε καν υπαινιγμός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αντίθε-τος και καταδικάζει τη σύλληψη του Νίκου Μιχαλολιάκου.

Ο κορμοράνοςΣτον πρώτο πόλεμο των Αμερικανών κατά του Ιράκ, το 1991, ένας λευκός πανέμορφος κορμοράνος που ψυχορρα-γούσε μέσα σε μια θάλασσα πίσσα από το πετρέλαιο που είχε ρίξει ο Σαντάμ Χουσεΐν στις ακτές του Κουβέιτ είχε γίνει το σύμβολο του πολέμου και της επέλα-σης των Αμερικανών. Εκ των υστέρων και αφού η προπαγάνδα είχε στοχεύσει διάνα, αποκαλύφθηκε ότι επρόκειτο για ψευδές περιστατικό, σκηνοθετημένο από τον αμερικανικό στρατό. Η φωτογρα-φία του κορμοράνου που είχαν επιλέξει οι σκηνοθέτες του πολέμου ήταν από το ναυάγιο του δεξαμενόπλοιου «Εξόν Βαλντέζ», το οποίο προκάλεσε το 1989 στην περιοχή της Αλάσκας μια από

Η 19χρονη Τζέσικα Λιντς έγινε η εικόνα του πολέμου των Αμερικανών στο Ιράκ, μόνο που μετά από καιρό αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για μια από τις πιο ευφάνταστες ψευδείς ειδήσεις που έχουν ποτέ κατασκευαστεί

Γιώργος Μουρούτης

Σίμος Κεδίκογλου Τζέσικα Λιντς

Τζέρι Μπρουκχάιμερ

Page 32: Hot Doc 46

32 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

τις μεγαλύτερες οικολογικές και οικο-νομικές καταστροφές στον πλανήτη με τη διαρροή 40.000 τόνων αργού πετρε-λαίου που εξαπλώθηκαν σε περισσότερα από 1.600 χιλιόμετρα ακτογραμμής.

Ο μοντέρ ΒαγγέληςΣτις 27 Νοεμβρίου 2013 δημοσιεύματα σε ελληνικές εφημερίδες παρουσίαζαν την πρόεδρο της Ενωμένης Ευρωπαϊκής Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο, Γκαμπριέλε Τσίμερ, να υποστηρίζει στη διάρκεια της κλειστής διάσκεψης των προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την ελληνική Κυβέρνηση ότι οι γερ-μανοί φορολογούμενοι δεν μπορούν να πληρώνουν τα χρέη της Ελλάδας. Την επομένη ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών διέρρευσε και σχετικό ηχητικό από την επίμαχη κλειστή συνάντηση. Όπως καταγγέλθηκε, όμως, το ηχητικό ήταν μονταρισμένο, προκει-μένου να στηρίξει τις πληροφορίες που είχαν δει το φως της δημοσιότητας. Η

Γκαμπριέλε Τσίμερ μίλησε για «ξεκά-θαρο ψέμα» στην απάντησή της και προκάλεσε αντιπαράθεση με το ελλη-νικό υπουργείο Εξωτερικών, καθώς ανέφερε ως αρχιτέκτονα της διαρροής τον Βαγγέλη Βενιζέλο.

Το αεροπλανοφόρο του ΜπουςΕκτός από τον Τζορτζ Άλισον, εκ των βασικών σκηνοθετών της τηλεοπτι-κής επίθεσης των Αμερικανών στο Ιράκ θεωρείται ο Τζέρι Μπρουκχάιμερ, πανί-σχυρος παραγωγός του Χόλιγουντ. Η «ομάδα Αλήθειας» της στρατιωτικής μηχανής των ΗΠΑ σκηνοθέτησε και μόνταρε καταλλήλως τα απείρου κάλ-λους πράσινα νυχτερινά πλάνα με την επέλαση των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ, καθώς και τις υποφωτισμένες επεμβάσεις των αμερικανών κομάντος σε σπίτια που κρύβονταν τρομοκράτες. Και ακόμα, τους μακρινούς βομβαρδι-σμούς όπου κανείς δεν γνώριζε από πού και προς τα πού πραγματικά πέφτουν οι

Το υπουργείο Εξωτερικών διέρρευσε ηχητικό, κατα το οποίο η Γκαμπριέλε Τσίμερ φέρεται να υποστήριζε ότι οι γερμανοί φορολογούμενοι δεν μπορούν να πληρώνουν τα χρέη της Ελλάδας. Η Τσίμερ μίλησε για «ξεκάθαρο ψέμα» στην απάντησή της και ανέφερε ως αρχιτέκτονα της διαρροής τον Βαγγέλη Βενιζέλο

Πολιτική

Page 33: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 33

γαμ@ το κεφαλι μού

Στα μέσα του περασμένου Ιουλίου, Συγγρού και

Μαξίμου συνειδητοποίησαν με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο ότι καλό θα είναι

να σταματήσουν να επιδίδονται μόνο σε μοντάζ

δηλώσεων των πολιτικών τους αντιπάλων και να

ακούνε προσεκτικά τον Αντώνη Σαμαρά, γιατί,

αν και μιλάει με τον Θεό, ο ίδιος δεν είναι, και

υπάρχει το ενδεχόμενο να κάνει σαρδάμ.

Γιατί εκείνο το ζεστό καλοκαιρινό μεσημέρι που η ομάδα Αλήθειας

καθόταν προσοχή για να ακούσει το διάγγελμα

του πρωθυπουργού για τη μείωση του ΦΠΑ

στην εστίαση, ήρθε η απόλυτη καταστροφή.

Ο πρωθυπουργός κόλλαγε συνεχώς σε μια φράση

και, όπως ο κάθε θνητός, τα έβαλε με τον εαυτό του, εκτοξεύοντας την

παροιμιώδη φράση: «Γαμώ το κεφάλι μου, μαλάκα!». Οι μονταζιέρες, που ήταν απασχολημένες με άλλου

τύπου δηλώσεις, δεν πρόλαβαν, και το «γαμώ»

τα διαγγέλματα έπαιξε αμοντάριστο σε εθνική σύνδεση, προκαλώντας

για λίγο έστω τον γέλωτα στο Πανελλήνιο.

βόμβες, καθώς και πλήθος στημένων πλάνων με αιχμαλώτους και παιδάκια. Ειδικά με την παράδοση αιχμαλώτων, το χέρι του Χόλιγουντ φάνηκε από την πρώτη στιγμή, αφού οι Ιρακινοί εμφα-νίζονταν να παραδίνονται με απόλυτη τάξη και στοιχισμένοι, με ολοκαίνου-ριες στολές και με άσπρες σημαίες, τις οποίες τα ίδια πρόσωπα εμφανίζονταν να κρατάνε πότε στο αριστερό και πότε στο δεξί χέρι. Σκηνοθετημένα, σύμφωνα με δημοσιεύματα που είδαν αργότερα το φως, ήταν και τα συγκινητικά πλάνα με τα παιδάκια που παίρνουν γλειφιτζού-ρια και σοκολάτες από τους αμερικανούς στρατιώτες και χαμογελάνε ευτυχισμένα στις κάμερες.Ως μια από τις μεγαλύτερες απάτες θεω-ρείται και το πλάνο με τον Τζορτζ Μπους να προσγειώνεται σε αεροπλανοφόρο που βρισκόταν στον Περσικό Κόλπο. Μαρτυρίες που είδαν αργότερα το φως της δημοσιότητας αποκάλυψαν ότι το αεροπλανοφόρο βρισκόταν ανοιχτά της Καλιφόρνιας, ενώ μέρος του στημένου σκηνικού ήταν και το γεύμα του αμε-ρικανού προέδρου με στρατιώτες την Ημέρα των Ευχαριστιών!

Φούμο από καπνόΣτις 2 Ιανουαρίου 2014 η καπνοβιομη-χανία «Καρέλιας» ανακοίνωσε ότι έδωσε 2,5 εκατομμύρια ευρώ ως πρωτοχρονιά-τικο μπόνους στους εργαζόμενούς της. Λίγες ώρες μετά εμφανίστηκαν δημοσι-εύματα και tweets από τον φερόμενο ως επικεφαλής της ομάδας Αλήθειας της ΝΔ, Γιώργο Μουρούτη, ότι ο βου-λευτής του ΣΥΡΙΖΑ Θανάσης Πετράκος είχε καταθέσει ερώτηση στη Βουλή κατά της καπνοβιομηχανίας για τα μπόνους. Όπως αποκαλύφθηκε λίγο μετά, οι συντάκτες είχαν ξεχάσει να αναφέρουν ότι η ερώτηση είχε γίνει τον περασμένο Νοέμβριο και δεν αφορούσε τα μπό-νους αλλά κάποιες απολύσεις. Ο Θ. Πετράκος, μάλιστα, διευκρίνισε ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση μοίρασε και τις προηγούμενες παραμονές Πρωτοχρονιάς παρόμοια δώρα και γι’ αυτό τον λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ίδιος έχουν μιλήσει θετικά γι’ αυτήν και κάλεσε τον κ. Μουρούτη να ζητήσει δημόσια συγγνώμη.

Η διατριβή του φοιτητήΟ βρετανός καθηγητής στο πανεπιστή-μιο του Κέιμπριτζ Γκλεν Ρανγκουάλα αποκάλυψε ότι ο δήθεν απόρρητος φάκε-λος, στα στοιχεία του οποίου στηρίχθηκε ο Τόνι Μπλερ για να πάρει το πράσινο φως για την επίθεση στο Ιράκ, ήταν στην πραγματικότητα μια συρραφή από διατριβή μεταπτυχιακού φοιτητή του Κέιμπριτζ και παραποιημένα άρθρα που είχαν δημοσιευθεί στο μηνιαίο περιοδικό που ασχολείται με στρατιωτικά θέματα Jane’s Intelligence Review. Ο καθη-γητής κατέθεσε τα ψευδή στοιχεία που εντόπισε και με βάση τα οποία ο τότε βρετανός πρωθυπουργός πήρε λευκή επιταγή για την επίθεση στο Ιράκ στη Βουλή των Κοινοτήτων και στην αρμό-δια επιτροπή που ερευνά τη στρατιωτική συμμετοχή της Αγγλίας στον πόλεμο.

Ο περιθωριακός ΝέγκριΣτις αρχές του νέου έτους η ΝΔ ξανα-χτύπησε, με αφορμή άρθρο στην εφημερίδα ΑΥΓΗ του ιταλού πανεπι-στημιακού και πολιτικού φιλόσοφου Τόνι Νέγκρι υπέρ της υποψηφιότητας Τσίπρα για την Κομισιόν.Η ΝΔ σε ανακοίνωσή της υποστήριζε ότι είναι γνωστές οι σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ με την τρομοκρατία, χαρακτήριζε τον πανεπιστημιακό ακραίο και περιθωρι-ακό πρόσωπο, που έχει καταδικαστεί για εμπλοκή σε ένοπλη βία, και καλούσε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να τον καταδικάσει εμπράκτως.Η ομάδα Αλήθειας, όμως, είχε ξεχάσει ορισμένα ζητηματάκια, όπως το γεγονός ότι, αν και συνελήφθη ως εγκέφαλος των Ερυθρών Ταξιαρχιών και κατηγορήθηκε για την απαγωγή και τη δολοφονία του τότε πρωθυπουργού της Ιταλίας Άλντο Μόρο, απαλλάχθηκε από τις κατηγο-ρίες. Το δικαστήριο τον καταδίκασε για άλλα σχετικά αδικήματα, αν και στην πραγματικότητα δεν ήταν σε θέση να αποδείξει τους δεσμούς του Νέγκρι με τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Η συμμετοχή του ή μη στην τρομοκρατική οργάνωση παραμένει ένα από τα πλέον αμφιλεγό-μενα ζητήματα.

Page 34: Hot Doc 46

34 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Του Μάκη Ανδρονόπουλου

Παιχνίδια με τον Διάβολο

Η ιταλική εταιρία Fiat, που ήλεγχε την αμερικανική Chrysler από το 2009, εξαγόρασε το υπόλοιπο 41,5% των μετοχών της, συγχωνεύτηκε και έγινε η έβδομη μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία του κόσμου. Μετακινεί την έδρα της στην Ολλανδία, τα φορολογικά της στη Βρετανία, θα εισαγάγει τις μετοχές της στη Wall Street, ενώ θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται και στο χρηματιστήριο του Μιλάνου. Σημειωτέον ότι η Fiat-Chrysler, που έχει επίσης τις μάρκες Jeep, Dodge, Alfa Romeo, Maserati και Ferrari, ανακοίνωσε καθαρά κέρδη 1,95 δισ. ευρώ για το 2013, από 0,9 δισ. ευρώ το 2012.

Η Δύση υπό ενοποίηση

Βεβαίως, το καθαρό της χρέος αυξή-θηκε ελαφρά στα 6,65 δισ. ευρώ…

Αυτό φαίνεται θα είναι σε μικρογραφία το μέλλον της Δύσης, η ενοποίηση στο άμεσο μέλλον. Η επιθετική τακτική της Fiat δεν είναι τυχαία και μάλλον εντάσσεται στην επι-κείμενη «πιστωτική χαλάρωση» (QE) στην Ευρώπη, για την οποία κάναμε λόγο στο προηγούμενο σημείωμα. Πρόκειται μάλλον για έγκαιρη τοπο-θέτηση στην Ευρωαμερικανική Κοινή Αγορά, η οποία φαίνεται ότι θα αποτε-λέσει το πρώτο βήμα για την πολιτική ενοποίηση της Δύσης!Η αποτυχία του γύρου της Ντόχα, δηλαδή των διεθνών διαπραγματεύσεων για την απελευθέρωση του εμπορίου, των υπηρεσιών και των επενδύσεων στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η ανάδυση των νέων οικο-νομικών δυνάμεων (BRICS), η έκρηξη της αμερικανικής φούσκας το 2008, η μετάσταση της χρηματοοικονομικής κρίσης στην Ευρώπη, το μόνιμο αγκο-μαχητό της Ιαπωνίας και η στρατιωτική και οικονομική κόπωση των ΗΠΑ (3 τρισ. δολάρια κόστισε το Ιράκ), έθεταν άμεσα το ζήτημα της επιβίωσης τόσο της αμε-ρικανικής πρωτοκαθεδρίας όσο και της ίδιας της Δύσης. Ο μόνος που παρουσίασε κάποιο σχέδιο σωτηρίας ήταν ο γηραιός πρώην σύμ-βουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, ο οποίος με το βιβλίο του “Strategic Vision: America and the Crisis of Global Power”, το 2012, πρότεινε την ενσωμάτωση της Ρωσίας και της Τουρκίας στο διεθνές σύστημα της Δύσης και την προώθηση της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης, καθώς έχει μετατραπεί σε μια Ευρώπη των τραπεζών παρά των λαών. Το σχέδιο φαίνεται να περπατάει με δυσκολίες και

παραλλαγές. Ο Ερντογάν και ο Πούτιν το ξέρουν… και αντιδρούν.Ο Μπάρακ Ομπάμα πάντως, όσα δεν πέτυχαν οι ΗΠΑ στον ΠΟΕ, τα πετυχαίνει από το παράθυρο. Έκλεισε τη μεγαλύ-τερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στην ιστορία των ΗΠΑ, τον περίφημο Διειρηνικό Συνεταιρισμό (Trans Pacific Partnership-ΤΡΡ) στον οποίο μετέχουν 12 κράτη, ήτοι ΗΠΑ, Μεξικό, Καναδάς (οι 3 της NAFTA), Ιαπωνία, Αυστραλία, Μαλαισία, Χιλή, Σιγκαπούρη, Περού, Βιετνάμ, Ν. Ζηλανδία και Μπρουνέι, ενώ κραυγαλέα απουσιάζουν η Κίνα και η Ρωσία. Τώρα, ο Ομπάμα προω-θεί εντατικά τον αντίστοιχο Διατλαντικό Συνεταιρισμό Εμπορίου και Επενδύσεων (Transatlantic Trade and Investment Partnership-ΤΤΙΡ). Τα ψιλά γράμματα της συμφωνίας ΗΠΑ-ΕΕ θα περιλαμ-βάνουν την απόλυτη παράδοση της πολιτικής και της δημοκρατίας στις πολυ-εθνικές εταιρίες… Εννοείται ότι και πάλι απουσιάζει η Ρωσία και η Κίνα. Γι΄αυτό και ο Πούτιν προσπαθεί να μπει στη συμφωνία από το παράθυρο. Πρότεινε πρόσφατα στις Βρυξέλλες τη δημιουρ-γία μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν και Αρμενία από φέτος). Χωρίς αμφιβολία όλοι αυτοί οι σχεδιασμοί και οι διαπραγματεύσεις γίνονται ερήμην των λαών και των εργαζομένων και σχε-τίζονται περισσότερο με τη διαμόρφωση μιας νέας γεωπολιτικής και γεωοικονο-μικής αρχιτεκτονικής και τη διάσωση ενός πολλαπλά χρεοκοπημένου χρηματο-οικονομικού συστήματος παρά με την ευημερία των λαών. Η ιστορία πάντως παραμένει ανοιχτή, όπως άλλωστε και οι αστάθμητοι παράγοντές της…

Page 35: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 35

Page 36: Hot Doc 46

36 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Περιστέρι

η υπόθεση με τις διαφημίσεις στα ταμπλό των στεγάστρων της αστικής συγκοινωνίας του δήμου Περιστερίου ξεκίνησε

στα τέλη του 2008. Ο δήμος Περιστερίου προχώρησε στη διακήρυξη διαγωνι-σμού για τη στέγαση των στεγάστρων. Στον διαγωνισμό πήραν μέρος διάφορες εταιρίες. Μεταξύ αυτών, οι Remedy AE και Δόμηση ΑΕ, οι οποίες πλειοδότη-σαν στον διαγωνισμό και αναδείχθηκαν ανάδοχοι του έργου. Οι δύο εταιρίες ανα-λάμβαναν να υλοποιήσουν τα στέγαστρα των διαφημίσεων σε διάφορα σημεία του δήμου Περιστερίου, όπως όριζε η σύμ-βαση που είχαν υπογράψει. Ο συνολικός αριθμός των στεγάστρων θα ανερχόταν, βάσει της σύμβασης, σε 64. Από το περιεχόμενο της σύμβασης απέρ-ρεαν συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Οι εταιρίες υποχρεώνονταν να καταβάλλουν ένα ελάχιστο μίσθωμα για κάθε στέγα-στρο στον δήμο Περιστερίου, το οποίο θα έπρεπε να δίνουν προκαταβολικά τον πρώτο μήνα κάθε έτους, όπως επίσης να καταβάλλουν διαφημιστικά τέλη ύψους 2% επί της αξίας των διαφημιστικών καταχωρήσεων. Μάλιστα η καταβολή

των διαφημιστικών τελών έπρεπε να γίνεται απολογιστικά κάθε τρίμηνο. Σε περίπτωση που οι δύο εταιρίες καθυστερούσαν να καταβάλλουν τα μισθώματα ή τα διαφημιστικά τέλη, η σύμβαση προέβλεπε διάφορες ποινές. Για τα μεν μισθώματα, ποινική ρήτρα ύψους 2% για κάθε μήνα καθυστέρησης, ενώ για τα διαφημιστικά τέλη προβλεπό-ταν ακόμη και η έκπτωση του αναδόχου σε περίπτωση που υπήρχε καθυστέρηση καταβολής τους για δύο τρίμηνα. Σε ό,τι αφορά τα στέγαστρα, οι προ-διαγραφές της σύμβασης ήταν συγκεκριμένες, σχετικά τόσο με τον αριθμό των στεγάστρων όσο και με τον τρόπο που έπρεπε να τοποθετηθούν. Ενδεχόμενες προσθήκες ή μετατρο-πές χωρίς την άδεια του δημοτικού συμβουλίου απαγορεύονταν ρητά και κατηγορηματικά. Σε περίπτωση που παρατηρούταν κάτι τέτοιο ο δήμος θα μπορούσε να προχωρήσει στην έκπτωση του αναδόχου, στην κατάπτωση των εγγυ-ητικών επιστολών υπέρ του δήμου, ακόμη και στη διεκδίκηση πρόσθετων αποζημιώ-σεων. Η πραγματικότητα ωστόσο υπήρξε διαφορετική. Οι δύο εταιρίες προχώρη-σαν, σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη

διάθεση του το Hot Doc, σε συστημα-τική παραβίαση των όρων της σύμβασης, δίχως ποτέ να τους επιβληθούν από τον δήμο Περιστερίου οι ανάλογες κυρώσεις. Με εξαίρεση ίσως το γεγονός ότι σχεδόν έξι μήνες πριν λήξει η πενταετής σύμβαση που είχαν υπογράψει, ο δήμος προχώρησε στην κατάπτωση των εγγυητικών επιστο-λών, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με καταγγελίες, οι δύο εταιρίες παραβίαζαν συστηματικά τους όρους της σύμβα-σης. Οι δρόμοι του Περιστερίου γέμισαν από στέγαστρα με διπλά ταμπλό διαφη-μιστικών καταχωρήσεων, κάτι που δεν προβλεπόταν σε καμία περίπτωση από τις τεχνικές προδιαγραφές που όριζε η σύμ-βαση. Σαν να μην έφτανε αυτό, άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια όλο και περισ-σότερα στέγαστρα, παρά το γεγονός ότι ο συνολικός τους αριθμός δεν έπρεπε να ξεπερνά και για τις δύο εταιρίες τις 64, ενώ ορίζονταν ρητά τα σημεία που θα τοποθε-τούνταν στους δρόμους του Περιστερίου.

Έκθεση καίει τον δήμο Περιστερίου Η υπόθεση των παράνομων διαφημίσεων έφτασε το 2010, έπειτα από καταγγε-λίες, στο Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών

Του Βαγγέλη Τριάντη

Ένα ατελείωτο πάρτι είχε στηθεί τα τελευταία χρόνια στον δήμο Περιστερίου, αναφορικά με τις διαφημίσεις στα ταμπλό των στεγάστρων της αστικής συγκοινω-νίας. Εταιρίες καταστρατήγησαν συστηματικά τους όρους της σύμβασης που είχαν υπογράψει με τον δήμο Περιστερίου, με αποτέλεσμα ο δήμος να έχει διαφυγόντα έσοδα εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Και όλα αυτά με την ανοχή του δημάρχου Περιστερίου Ανδρέα Παχατουρίδη, ο οποίος, αν και γνώριζε για την παραβατική συμπεριφορά των δύο εταιριών, δεν έπραξε τα δέοντα προκειμένου να διαφυλά-ξει τα συμφέροντα του δήμου.

Διαφημιστικές αλώνιζαν και ο δήμαρχος σφύριζε…

Page 37: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 37

Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ). Οι επιθε-ωρητές πραγματοποίησαν έλεγχο. Όσα καταγράφουν στην έκθεσή τους, την οποία δημοσιεύει το Hot Doc, «καίνε» τον δήμο Περιστερίου. Με απόφαση του δημάρχου, δεν εκδό-θηκαν ποτέ οι προβλεπόμενες από τον νόμο άδειες τοποθέτησης διαφημιστικών πλαισίων όχι μόνο για τις δύο ανάδοχες εταιρίες, αλλά και για όσες άλλες είχαν αναλάβει να υλοποιήσουν διαφημιστικό έργο στην περιοχή, ενώ ουδέποτε κλή-θηκαν από τον δήμο να τις καταθέσουν. Για τον λόγο αυτό, όπως επισημαί-νουν στην έκθεση τους οι επιθεωρητές, «δεν προέκυψε ότι τα αρμόδια όργανα του δήμου διαπίστωσαν ότι τα αντί-στοιχα πλαίσια επί των στεγάστρων στάσεων πληρούν τις προβλεπόμενες προδιαγραφές». Επίσης, ουδέποτε υποβλήθηκαν οι προ-βλεπόμενες από τον νόμο υπεύθυνες δηλώσεις στατικής επάρκειας των δια-φημιστικών ταμπλό των στεγάστρων, ούτε οι εταιρίες κλήθηκαν να τις κατα-θέσουν. Σαν να μην έφτανε αυτό, τα στέγαστρα ουδέποτε παραλήφθηκαν από τον δήμο, παρά τα όσα προβλέπο-νται στη σύμβαση.

Οι επιθεωρητές μάλιστα περιείχαν

στην έκθεσή τους και μια σειρά προ-

τάσεων προς τον δήμαρχο Περιστερίου

Ανδρέα Παχατουρίδη. Σε αυτές ζητού-

σαν από τον δήμαρχο να μεριμνήσει

ώστε να εκδοθούν άμεσα οι σχετικές

άδειες τοποθέτησης, «εφόσον προη-

γουμένως διαπιστωθεί από την τεχνική

υπηρεσία ότι πληρούνται οι προβλεπόμε-

νες προϋποθέσεις», όπως επίσης και να

προσκομιστούν οι προβλεπόμενες υπεύ-

θυνες δηλώσεις στατικής επάρκειας.

Με λίγα λόγια, οι επιθεωρητές ζητού-

σαν από τον δήμαρχο να προχωρήσει σε

όλες τις προβλεπόμενες από τον νόμο

ενέργειες για την κατάργηση όλων των

παράνομων εγκαταστάσεων αλλά και για την παραλαβή των στεγάστρων.

Δεν έπραξαν το παραμικρόΑυτές ωστόσο οι ενέργειες του δήμου δεν ήταν οι μοναδικές στις οποίες θα μπορούσε να προχωρήσει ώστε να δια-σφαλίσει τα συμφέροντα του ελληνικού δημοσίου, καθώς θα μπορούσε να ενερ-γοποιήσει όλες τις προβλεπόμενες από τη σύμβαση ποινικές ρήτρες.Οι δύο εταιρίες, με την τοποθέτηση των διπλών ταμπλό αλλά και των επιπλέον στεγάστρων, διπλασίασαν τον διαφημι-στικό χώρο, κάτι που σημαίνει επιπλέον έσοδα για τις ίδιες, όχι όμως και για τον δήμο Περιστερίου, ο οποίος παρότι

Στο έγγραφο που απέστειλε προς τις δύο εταιρίες στις 04/02/2011 ο δ/ντης της αρμόδιας δΟυ του δήμου Περιστερίου έκανε λόγο και για οφειλές μισθωμάτων 3ου έτους και τελών διαφήμισης από τις δύο εταιρίες. Επίσης ζητούσε μέσα σε 15 μέρες να συμμορφωθούν ως προς τις συμβατικές τους υποχρεώσεις. δηλαδή να προσαρμόσουν τα στέγαστρα στις τεχνικές προδιαγραφές των συμβάσεων. Αντίστοιχη επιστολή απέστειλε και ένα χρόνο μετά.

Page 38: Hot Doc 46

38 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

γνώριζε από τον Οκτώβριο του 2010 όσα συμβαίνουν με τις διαφημίσεις, δεν έπραξε το παραμικρό. Οι ευθύνες της δημοτικής Αρχής είναι τεράστιες. Από τη μια, ουδέποτε διεκδίκησε τα δικαιώματά της με το να κηρύξει έκπτω-τες τις δύο εταιρίες, από την άλλη, ουδέποτε αύξησε με απόφασή της τα μισθώματα, αλλά ούτε και διεκδίκησε αυξημένα τέλη διαφήμισης. Το αποτέ-λεσμα είναι τα διαφυγόντα έσοδα του δημοσίου να ανέρχονται σε εκατοντά-δες χιλιάδες ευρώ. Επίσης, παρά τις επισημάνσεις των επιθεωρητών, οι σχετικές άδειες δεν εκδόθηκαν ποτέ από τον δήμαρχο Ανδρέα Παχα τουρίδη, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να υπολογιστούν με ακρί-βεια τα διαφυγόντα έσοδα του δήμου από τα διαφη μιστικά τέλη, καθώς δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία για τις διαφημιστικές καταχωρήσεις. Εντύπωση επίσης προκαλεί το γεγονός ότι η σχετική νομοθεσία που επιτρέπει τα διπλά ταμπλό ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 2012, όμως ο δήμος Περιστερίου δεν έπραξε τίποτα για να διεκδική-σει όσα προβλέπονταν από την αρχική

σύμβαση με τις δύο εταιρίες, το μεσο-διάστημα των 21 μηνών που οι δύο εταιρίες παρανομούσαν.

Οφειλές προς τον δήμο Οι παραβάσεις των δύο εταιριών δεν είναι κάτι άγνωστο στον δήμο Περιστερίου. Κατά τη διάρκεια ελέγ-χων από τη Δημοτική Αστυνομία, από τις 09/07/2010 έως τις 11/11/2010, εντοπίστηκε σωρεία παραβάσεων. Παραβάσεις τεχνικών προδιαγραφών, πρόσθετα διαφημιστικά ταμπλό, αλλά και επιπλέον στέγαστρα σε σημεία του δρόμου που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση. Οι παραβάσεις όμως δεν σταματούν εδώ. Οι δύο εταιρίες εμφανίζονται επίσης να μην έχουν εκπληρώσει και τις οικονομι-κές υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση. Συγκεκριμένα, εμφανίζονται να μην έχουν καταβάλει και τα προβλε-πόμενα από τη σύμβαση μισθώματα στον δήμο Περιστερίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έγγραφο που απέστειλε προς τις δύο εταιρίες στις 17/02/2012 ο διευθυντής της αρμόδιας Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών

Περιστέρι

Η υπόθεση των παράνομων διαφημίσεων έφτασε το 2010, έπειτα από καταγγελίες, στο Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών δημόσιας διοίκησης (ΣΕΕδδ). Οι επιθεωρητές πραγματοποίησαν έλεγχο. Όσα καταγράφουν στην έκθεσή τους, την οποία δημοσιεύει το Hot Doc, καίνε τον δήμο Περιστερίου.

Page 39: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 39

του δήμου Περιστερίου, έκανε λόγο και για οφειλές μισθωμάτων 3ου έτους και τελών διαφήμισης από τις δύο εται-ρίες. Επίσης ζητούσε μέσα σε 15 μέρες να συμμορφωθούν ως προς τις συμβα-τικές τους υποχρεώσεις. Δηλαδή να προσαρμόσουν τα στέγαστρα στις τεχνι-κές προδιαγραφές των συμβάσεων. Αντίστοιχη επιστολή είχε αποσταλεί και ένα χρόνο πριν, στις 4/02/2011. Ωστόσο, για ακόμη μια φορά ο δήμος δεν έπραξε το παραμικρό. Προτίμησε να μην ενεργοποιήσει όσα προβλέπονταν από τη σύμβαση, με αποτέλεσμα να απολέσει έσοδα εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Αντίθετα, στη συνεδρίαση του δημο-τικού συμβουλίου με ημερομηνία 22/10/2013 αποφάσισε να επιβάλλει ένα ελάχιστο πρόστιμο για τις δύο εται-ρίες, σαν αυτό που πληρώνουν τα μικρά εμπορικά μαγαζιά που επιθυμούν να διαφημιστούν.

Τους ρύθμισαν τα χρέη Τα παράξενα όμως με τις δύο διαφημι-στικές και τον δήμο Περιστερίου δεν σταματούν εδώ. Στις 04/10/2012 οι δύο εταιρίες υπέβαλαν αίτηση για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Τα αντα-νακλαστικά του δήμου Περιστερίου σε αυτή την περίπτωση λειτούργησαν αμέ-σως, αφού η αίτηση έγινε δεκτή την ίδια μέρα. Έτσι, οι δύο εταιρίες ρύθμισαν τα χρέη τους προς τον δήμο σε 24 μηνιαίες δόσεις, με μία σημαντική λεπτομέρεια όμως: Χαρίστηκε σε αυτές το 75% των προσαυξήσεων, όπως προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία, σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχει στη διάθεσή του το

Hot Doc, με αποτέλεσμα να κληθούν να καταβάλουν χαμηλότερο ποσό από αυτό που τους αναλογούσε. Σύμφωνα με τις ίδιες καταγγελίες, η ρύθμιση έγινε δίχως οι οφειλές αυτές να εμπίπτουν στη σχετική νομοθε-σία που ορίζει η ΚΕΔΕ, κάτι που χρίζει άμεσου έλεγχου από τις αρμόδιες υπηρε-σίες. Επίσης δεν υπήρξε καταβολή των τελών διαφήμισης για την ίδια περίοδο, όπως επίσης και εμπρόθεσμη καταβολή των μισθωμάτων. Η συγκεκριμένη υπόθεση έχει έρθει προς συζήτηση στην Οικονομική Επι-τροπή του δήμου ουκ ολίγες φορές τα τελευταία δύο χρόνια. Παρά τις συνε-χείς προτάσεις της αντιπολίτευσης για την αναπροσαρμογή των μισθωμάτων, όπως επίσης και της καταγγελίας των συμβάσεών τους, τίποτα από αυτά δεν συνέβη. O δήμος Περιστερίου ένιψε προκλητικά τας χείρας του απέναντι στις δύο εταιρίες. Τελευταίο παράδειγμα, τον περασμένο Νοέμβριο. Η αντιπολίτευση του δήμου Περιστερίου, στη συνεδρί-αση της 26ης Νοεμβρίου κατέθεσε έναν φάκελο με στοιχεία που δείχνουν τις παραβάσεις των δύο εταιριών, όπως επί-σης και την αδράνεια του δημάρχου. Να σημειωθεί ότι η υπόθεση των παρά-νομων διαφημίσεων έχει πάρει και τον δρόμο προς τη Δικαιοσύνη, έπειτα από δύο μηνυτήριες αναφορές δημοτών. Ήδη η μία υπόθεση βρίσκεται στο στάδιο της τακτικής ανάκρισης και η δεύτερη στο στάδιο της προκαταρκτικής εξέτα-σης. Τα αποτελέσματα τους αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον.

Ο δήμαρχος Περιστερίου, Ανδρέας Παχατουρίδης

Δημητρησ χιωτησ, Προϊστάμενος τμήματος εσόδων και προϋπολογισμού δήμου Περιστερίου«Τα δύο πρώτα έτη, οι εταιρίες ήταν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Με την έναρξη της κρίσης αρχίσαν τα προβλήματα. Είχαμε καθυστερή-σεις στις καταβολές και η Υπηρεσία ήταν σε μια διαρκή επικοινωνία με τις εταιρίες για να καταβάλουν τις οφειλές. Στη συνέχεια οι δύο εται-ρίες μπήκαν σε ρύθμιση. Αρχικά, συμμορφώθηκαν. Μετά από λίγο καιρό όμως, η μία εταιρία αδυ-νατούσε να το πράξει. Έπειτα η υπηρεσία έκανε εισήγηση στην Οικονομική Επιτροπή για να εκπέ-σουν οι επιστολές. Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 2013 εξέπε-σαν οι εγγυητικές επιστολές των δύο εταιριών. Η υπηρεσία έχει βεβαιώσει τα πάντα. Το μίσθωμα αναπροσαρμοζόταν 4% κάθε μήνα και μειωνόταν σε περίπτωση προ-εκλογικής περιόδου για ένα μήνα πριν από την προκήρυξη των εκλο-γών. Στο τέλος έγινε συμψηφισμός και προκύπτει ότι βεβαιώσαμε και περισσότερα από αυτά που έπρεπε. Πρέπει δηλαδή να προχωρήσουμε σε διαγραφή μικροποσών».

αλεξιοσ ζαρούλιασ, Αντιδήμαρχος Περιστερίου«Το θέμα των συμβάσεων των εταιριών “Remedy AE” και “ΔΟΜΗΣΗ ΑΕ”, έχει απασχολήσει σε ειδική συνεδρίαση το Σώμα του Δημοτικού Συμβουλίου του δήμου Περιστερίου. Κατόπιν διευκρινί-σεων τόσο από την Οικονομική όσο και από τη Νομική υπηρεσία του Δήμου, διαπιστώθηκε από το Σώμα ότι όχι μόνο δεν υπάρχει κάτι μεμπτό, αλλά έχουν εξαντληθεί τα όρια αυστηρότητας των υπηρεσιών. Κατά την ψηφοφορία μάλιστα, θεω-ρήθηκε ότι η εισήγηση του θέματος στο Δημοτικό Συμβούλιο ήταν αναί-τια και γι’ αυτό και καταψηφίστηκε από το σύνολο του Σώματος πλην του εισηγητή. Θεωρούμε ότι η πόλη έχεις πολύ σοβαρά προβλή-ματα, ότι ο περιστεριώτικος λαός έχει μεγάλα θέματα και πρέπει να σταθούμε δίπλα του για να λύσουμε όσο περισσότερα μπορούμε. Και κάποιοι άλλοι ας μείνουν στις εμμονές τους».

Page 40: Hot Doc 46

Της Lady Lilith

Θεωρίες συνωμοσίας

Στα σαλόνια που έχει πρόσβαση μόνον το 0,001% του πλανήτη το μοναδικό θέμα συζήτησης, μεταξύ χαβιαριού και σαμπάνιας, είναι περί των συμφωνιών ΤΤΙΡ και ΤΤΡ. Το κλίμα είναι πανηγυρικό, αφού οι διαπραγματεύσεις που διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών βαίνουν καλώς και η πολιτική επικράτηση των πολυεθνικών έναντι των κρατών και του εθνικού δικαίου είναι απλώς θέμα χρόνου. Η Συμφωνία Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας (Transatlantic Trade and Investment Partnership – ΤΤΙΡ) είναι από τον Ιούλιο του 2013 υπό διαπραγμάτευση μεταξύ της αμερικανικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κάτω από άκρα μυστικότητα.

Υπόκλιση στις πολυεθνικές

ΗΤΤΙΡ πατάει στα χνάρια του Διειρηνικού Συνεταιρισμού (Trans-

Pacific Partnership – TPP), δηλαδή μεταξύ της αμερικανικής κυβέρνησης και 12 χωρών της περιοχής του Ειρηνικού, και βρίσκεται σε φάση έγκρισης.Και τις δύο συμφωνίες προωθεί εντό-νως και επιδεικνύοντας απαράμιλλο ζήλο η crème de la crème των επιχει-ρηματιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το κεντρικό ζητούμενο για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ότι οι διαπραγματεύσεις με την αμερικανική κυβέρνηση γίνο-νται μυστικά, χωρίς να είναι σε πλήρη γνώση των κρατών-μελών. Αν και συμ-μετέχουν οι υπουργοί Εμπορίου και Βιομηχανίας –όχι όμως σε όλα τα στάδια των συζητήσεων–, η δουλειά γίνεται από συμβούλους και λομπίστες που εκπρο-σωπούν τις πολυεθνικές.

Ανίσχυρα κράτηΗ κεντρική ιδέα των συμφωνιών είναι ότι η ισχύουσα νομοθεσία και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού θα υποταχθεί στους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου, έτσι όπως αυτοί έχουν καθιερωθεί για τις μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές επιχειρήσεις. Η μη εφαρμογή των κανό-νων συνεπάγεται εμπορικές κυρώσεις για τη χώρα-παραβάτη, καθώς και αποζημιώ-σεις αρκετών εκατομμυρίων ευρώ.Οι δύο συμφωνίες, ΤΤΙΡ και ΤΡΡ, περι-λαμβάνουν ένα ευρύτατο φάσμα κοινών κανόνων, που εκτείνεται από τις προδι-αγραφές για τα τρόφιμα και τα φάρμακα μέχρι κανονισμούς για το τραπεζικό σύστημα, την εργατική και περιβαλ-λοντική νομοθεσία, την ελευθερία στο διαδίκτυο, την προστασία της προσω-πικής ζωής, τη διαχείριση των φυσικών πόρων, τα πνευματικά δικαιώματα και την ενέργεια. Για παράδειγμα, με την υπογραφή αυτών των συμφωνιών ένα κράτος δεν θα

μπορεί να ασκεί αυστηρή πολιτική στα θέματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης ή εργατικής νομοθεσίας, αφού θα απειλεί-ται από τις πολυεθνικές ανά πάσα στιγμή με αγωγές εκατομμυρίων ευρώ για δια-φυγόντα κέρδη. Με αυτό τον τρόπο ένα κράτος χάνει το αδιαπραγμάτευτο δικαίωμά του να ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού εντός των συνόρων του, χάνει δηλαδή ολοκληρωτικά την κυριαρ-χία του, αφού δεν μπορεί να αναπτύξει καμιά πολιτική που δεν συνάδει με τους όρους των συμφωνιών.Το όλο σχέδιο κινείται με την ισχυρή υπο-στήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ο οποίος λειτουργεί μέχρι σήμερα σαν μπράβος των πολυεθνικών και αναλαμβάνει την επιβολή κυρώσεων σε όποια κράτη ασκούν εθνική πολιτική που είναι σε βάρος των κερδών του ιδι-ωτικού τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΠΟΕ επέβαλε κυρώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την άρνησή της να δεχτεί την εισαγωγή γενετικά τροποποιημέ-νων οργανισμών. Με την ψήφιση όμως των συμφωνιών ΤΤΙΡ και ΤΤΡ, οι ίδιες οι πολυεθνικές θα μπορούν να καθίζουν στο σκαμνί μια χώρα που έχει υπογρά-ψει τις συμφωνίες εάν ασκεί πολιτική που, κατά τις πολυεθνικές, παραβιάζει τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Περού, που σύρθηκε στα δικαστήρια από τον αμερικανικό όμιλο Renco γιατί έθεσε θέμα περιορισμού των εκπομπών αερίου. Ο αμερικανικός κολοσσός της ενέργειας χρησιμοποίησε τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου για να καταδικάσει τη χώρα, με το σκεπτικό ότι, αν και οι νέοι κανό-νες για την εκπομπή αερίων είναι για την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, επηρεάζουν την οικονο-μική θέση της επιχείρησης.

Ο μέτοχος μειοψηφίας όπως και ο μικρομέτοχος έχουν σημαντικά δικαιώματα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Αν είστε μέτοχος μειοψηφίας και πιστεύετε ότι η διοίκηση της εταιρείας:

• καταπατά τα δικαιώματά σας. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

• απολαμβάνει ασυλία από τις Αρχές και από τα media. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

• λαμβάνει παχυλούς μισθούς, bonus και προνόμια ενώ η εταιρεία πάει από το κακό στο χειρότερο. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

Μικρομέτοχος δεν σημαίνει αμέτοχος

Επικοινωνήστε στο: 210 4222072e-mail: [email protected] • www.cerberusandpartners.gr

Page 41: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 41

Ο μέτοχος μειοψηφίας όπως και ο μικρομέτοχος έχουν σημαντικά δικαιώματα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Αν είστε μέτοχος μειοψηφίας και πιστεύετε ότι η διοίκηση της εταιρείας:

• καταπατά τα δικαιώματά σας. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

• απολαμβάνει ασυλία από τις Αρχές και από τα media. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

• λαμβάνει παχυλούς μισθούς, bonus και προνόμια ενώ η εταιρεία πάει από το κακό στο χειρότερο. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

Μικρομέτοχος δεν σημαίνει αμέτοχος

Επικοινωνήστε στο: 210 4222072e-mail: [email protected] • www.cerberusandpartners.gr

Page 42: Hot Doc 46

42 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

σ ε αυτή την κίνηση οφείλονται, σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών Θανάση

Γκανά, οι πρόσφατοι καταστροφικοί σεισμοί στην Κεφαλονιά και η έντονη σεισμικότητα που παρατηρείται τελευ-ταία. Στην κίνηση του κομματιού της Αιτωλοακαρνανίας οφείλονται και οι ισχυροί σεισμοί του 1953, αλλά και εκεί-νοι που συμβαίνουν κατά καιρούς στα ενεργά σεισμικά ρήγματα βορειοανα-τολικά της Κεφαλονιάς, ανατολικά του νησιού και νότια μεταξύ Ζακύνθου και Κυλλήνης. Η ανωτέρω εξήγηση, όπως λέει ο κ. Γκανάς, βασίζεται σε μια σειρά από επιστημονικά δεδομένα που συλλέ-γει τα τελευταία χρόνια το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών με τη βοήθεια δορυ-φόρων της NASA και σταθμών GPS που έχουν εγκατασταθεί σε διάφορα σημεία της χώρας μας.

Σταθμοί GPS«Από μετρήσεις μόνιμων σταθμών GPS του δικτύου ΝΟΑΝΕΤ του Εθνικού

Αστεροσκοπείου προκύπτει ότι η περι-οχή του κεντρικού Ιονίου βρίσκεται σε καθεστώς οριζόντιας συμπίεσης», λέει στο Hot Doc ο κ. Γκανάς και προσθέτει:«Αυτό σημαίνει ότι σε αυτή την περι-οχή ο στερεός φλοιός συμπιέζεται στη διεύθυνση Α-Δ και επιμηκύνεται στη διεύθυνση Β-Ν. Η σχέση συμπίε-σης-επιμήκυνσης είναι 3 προς 1. Αυτό αποδεικνύεται από το ότι οι σταθμοί GPS στην Αχαΐα και στην Αιτωλοακαρνανία κινούνται, ως προς τη «σταθερή» κεντρική Ευρώπη, με διπλάσια σχε-δόν ταχύτητα από ό,τι οι σταθμοί σε Κεφαλληνία και Λευκάδα».Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο σταθμός του ΝΟΑΝΕΤ στο Ριόλο κινείται με ταχύτητα 23,2 mm/yr (με σφάλμα 0,5 mm/yr), ενώ ο σταθμός στα Βαλσαμάτα (Κεφαλληνία) κινείται με ταχύτητα 9,8 mm/yr (με σφάλμα 0,5 mm/yr). Ομοίως, οι σταθμοί που έχει εγκατα-στήσει το Πολυτεχνείο της Ζυρίχης στον Αστακό και στις εκβολές του Αχελώου έχει διαπιστωθεί ότι κινούνται με ταχύ-τητα 17,9 mm/yr (με σφάλμα 3 mm/

yr) και 19,8 mm/yr (με σφάλμα 3 mm/yr), αντίστοιχα. «Το γεωδυναμικό περιβάλλον της ευρύ-τερης περιοχής είναι πολύπλοκο λόγω της ύπαρξης ρηξιτεμαχών του στε-ρεού φλοιού της πλάκας του Αιγαίου. Το κεντρικό Ιόνιο πέλαγος, αλλά και η Αιτωλοακαρνανία μαζί με τη ΒΔ Πελοπόννησο, τέμνονται από μεγάλα ρήγματα οριζόντιας ολίσθησης. Τα νεότερα σεισμολογικά και γεωδαιτικά δεδομένα μας επιτρέπουν να ξεχωρί-σουμε αυτό το κομμάτι του στερεού φλοιού, το οποίο κινείται αυτόνομα. Τη μικροπλάκα του κεντρικού Ιονίου. Σχεδόν όλοι οι μεγάλοι σεισμοί στην περιοχή του κεντρικού Ιονίου-δυτικής Ελλάδας, για την περίοδο από το 1973 έως το 2013 (40 χρόνια), γίνονται στα όρια αυτής της μικροπλάκας», αναφέ-ρει ο κ. Γκανάς και προσθέτει: «Αυτή η μεγάλη οριζόντια συμπίεση εξηγεί την οριζόντια ολίσθηση που λαμβά-νει χώρα κατά μήκος των ενεργών ρηγμάτων της περιοχής».

Η Αιτωλοακαρνανία κινείται, η Κεφαλονιά «χορεύει»Τεράστια κομμάτια ξηράς στη δυτική Ελλάδα και στο Ιόνιο πλέουν πάνω σε μια αόρατη θάλασσα και σπρωγμένα από τεράστιες σε μέγεθος υπόγειες δυνάμεις, ταξιδεύουν ή συγκρούονται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα το ξύπνημα του Εγκέλαδου, την ενεργοποί-ηση των ρηγμάτων και την εκδήλωση ισχυρών σεισμών στην περιοχή. Ένα από αυτά τα κομμάτια ξηράς, η περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας, αποκομμένο πριν από χιλιάδες χρόνια από την υπόλοιπη Ελλάδα, κινείται πάνω στον στερεό φλοιό της Γης δυτικά και σπρώχνει την Κεφαλονιά, η οποία με τη σειρά της πιέζεται προς το μεγάλο ρήγμα του Ιονίου, προς την αφρικανική πλάκα, με αποτέλεσμα την κατά καιρούς θραύση του ρήγματος και την εκδήλωση ισχυρών σεισμών.

Του Μάκη Νοδάρου

Κοινωνία

Page 43: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 43

Η Κεφαλονιά βυθίζεται Στις 13 Φεβρουαρίου 2006 το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών εγκα-τέστησε στο χωριό Βαλσαμάτα στην κεντρική Κεφαλονιά έναν από τους σταθμούς GPS με σκοπό να κατα-γράψει πιθανή παραμόρφωση του φλοιού της Γης. Μέσω του συγκεκριμένου σταθμού και άλλων στη δυτική Στερεά Ελλάδα αποκαλύφθηκε η διολίσθηση της Αιτωλοακαρνανίας προς την Κεφαλονιά. «Με βάση τα δεδομένα που έχουμε συλ-λέξει από τις μετρήσεις περίπου εφτά ετών, έχουμε καταλήξει στο συμπέρα-σμα, μεταξύ άλλων, ότι το κεντρικό σημείο της Κεφαλονιάς κάθε χρόνο βυθίζεται στο Ιόνιο κατά ένα χιλιοστό. Μετά τις τελευταίες ισχυρές σεισμικές δονήσεις στο νησί, είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι υπάρχει νέα σημαντική μετακίνηση της περιοχής ή βύθιση αυτής στο Ιόνιο. Όμως, για να μιλήσουμε με ακρίβεια, θα πρέπει να αναλύσουμε τα δεδομένα μετρήσεων από δορυφόρους της NASA. Εντός των επόμενων ημερών

θα έχουμε στη διάθεσή μας αυτά τα στοι-χεία και θα μπορούμε να ανακοινώσουμε επίσημα τα αποτελέσματα», λέει στο Hot Doc ο κ. Γκανάς και προσθέτει ότι ανάλογες μεταβολές σε μεγάλα κομμάτια ξηράς είχαν παρατηρηθεί και μετά τον σεισμό της Ανδραβίδας το 2008. Τότε ο σταθμός GPS στο Ριόλο της Κάτω Αχαΐας μετακινήθηκε μόνιμα προς βορρά κατά εφτά χιλιοστά και ανυψώθηκε κατά ένα εκατοστό. Σε ό,τι αφορά τη σεισμική δραστηρι-ότητα της περιοχής, ο σεισμολόγος αναφέρει ότι από τον πρώτο μεγάλο σεισμό μέχρι σήμερα έχουν εκδηλωθεί στην περιοχή πάνω από 1.000 μετα-σεισμοί, οι οποίοι δίνουν μια εικόνα ομαλής εξέλιξης. Σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών, η παρακολούθηση της παραμόρφωσης του φλοιού είναι ένας από τους νέους ερευνητικούς στόχους του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, καθώς η χώρα μας είναι μία από τις πιο σεισμικά ενερ-γές περιοχές του πλανήτη, με κινήσεις

του φλοιού της τάξης των μερικών εκα-τοστών ανά έτος, που σχετίζονται με τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών στην ανατολική Μεσόγειο.

Έρευνα για τους σεισμούς με δορυφορικά δεδομέναΣτο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών από το 2002 διεξάγεται έρευνα και λει-τουργούν τοπικά δίκτυα και ψηφιακό εθνικό δίκτυο στον ευρύτερο τομέα του διαστήματος και του γήινου περιβάλλο-ντος, της γεωδυναμικής, σεισμολογίας και της γεωφυσικής, με αντικείμενο την ανάλυση, επεξεργασία και ερμηνεία μετρήσεων από δορυφορικούς, αερο-μεταφερόμενους και επίγειους δέκτες GPS-GNSS. Οι τεχνολογίες διαστημικής γεωδαι-σίας, όπως το GPS (Global Positioning System) και το GNSS (Global Navigation Satellite System), αποτελούν ένα πολύ-τιμο εργαλείο στην παρακολούθηση της παραμόρφωσης του φλοιού, ειδικά στις περιπτώσεις που απαιτείται μεγάλη ακρί-βεια, και οι γεωδαιτικές μετρήσεις

Page 44: Hot Doc 46

44 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

εφαρμόζονται ολοένα περισσότερο σε

έρευνες και μελέτες γεωδυναμικής

και σεισμολογίας.

Επίσης, τα δορυφορικά δεδομένα

έχουν αποκτήσει καίρια σημασία διε-

θνώς για την πρόληψη, παρακολούθηση

και αντιμετώπιση φυσικών καταστρο-

φών, όπως είναι τα τσουνάμι και οι

ηφαιστειακές εκρήξεις, πεδία τα οποία

αποτελούν αντικείμενα δράσης του

Γεωδυναμικού Ινστιτούτου.

Η διεθνής εμπειρία μετά τους μεγά-

λους σεισμούς της Σουμάτρας του 2004

(Μ=9,3) και της Ιαπωνίας του 2011

(Μ=9,0) έδειξε ότι ο συνδυασμός δορυ-

φορικών τεχνολογιών, συστημάτων

εντοπισμού GPS-GNSS και σεισμολογίας

είναι εξαιρετικά χρήσιμος στην παρακο-

λούθηση νησιωτικών τόξων (Ινδονησία,

Ιαπωνία κλπ.) για την πρόβλεψη μεγά-

λων σεισμών με δυναμικό για τσουνάμι.

Σύμφωνα με τον κ. Γκανά, το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του ΕΑΑ (ΝΟΑΝΕΤ) ξεκίνησε την ίδρυση μόνι-μου δικτύου GPS τον Φεβρουάριο του 2006 με την εγκατάσταση του πρώτου σταθμού στην Κεφαλονιά. Τον Μάρτιο του 2006 ιδρύθηκε ο σταθμός αναφοράς ΝΟΑ1 στην Πεντέλη, ο οποίος εντάχθηκε στο ευρωπαϊκό δίκτυο EUREF. Σήμερα το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο λειτουργεί είκοσι (20) μόνιμους σταθμούς αναφοράς στην Ελλάδα, με καταγραφή στο 1 s και με τηλεμετρία πραγματικού χρόνου προς τον κεντρικό εξυπηρετητή του δικτύου στην Αθήνα. Δώδεκα σταθμοί είναι συστεγαζόμενοι με άλλα σεισμολογικά όργανα (σεισμόμετρα και επιταχυνσιο-γράφους). Όλοι οι σταθμοί καταγράφουν δεδομένα και σε μεγαλύτερη συχνότητα 0,2 s (5 Hz) με ανανέωση ανά 48ωρο για την περίπτωση που συμβεί μεγάλος σει-σμός κοντά στον σταθμό.

Κοινωνία

Χάρτης που δειχνει το κομμάτι της Αιτωλοακαρνανιας (κοκκινη γραμμη ) - Το ρήγμα Ιονίου δυτικά της Κεφαλονιάς - Τα ρήγματα Α και ΒΑ της Κεφαλονιάς και μεταξύ Ζακύνθου - Ηλείας και τους σταθμούς GPS

Ο σταθμός gps στα Βαλσαμάτα

Ο κ. γκανάς εγκαθιστά τον σταθμό GPS στα Βαλσαμάτα

Page 45: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 45

Report

η αποκάλυψη της λ ίστας Λαγκάρντ από το Hot Doc τον Οκτώβριο του 2012, πέρα από τον σάλο που προκάλεσε

και το ξεσκέπασμα ενός ολόκληρου πολιτικού συστήματος που κουνούσε το δάχτυλο μιλώντας για αυτήν, ενώ δύο υπουργοί την είχαν στα χέρια τους, με τον έναν να παραπέμπεται σε Ειδικό Δικαστήριο, απέδειξε ένα ακόμα σημαντικό πράγμα. Ενάμιση χρόνο μετά τη δημοσίευσή της τα μόνα έσοδα που έχει αποκομίσει το ελληνικό δημόσιο είναι τα δικαστικά έξοδα που κατέβαλε ο δημοσιογράφος που την έφερε στο φως της δημοσιότη-τας για να παραστεί ως κατηγορούμενος μετά την αυτεπάγγελτη μήνυση από την Εισαγγελία Αθηνών, καθώς και ο ΦΠΑ από τη δικηγορική αμοιβή. Από τα 2.062 ονόματα, σύμφωνα με την προ μηνός κατάθεση του επικεφαλής του ΣΔΟΕ Στ. Στασινόπουλου στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας στη Βουλή, για έξι μόνο πρόσωπα της λίστας Λαγκάρντ έχει ολο-κληρωθεί ο έλεγχος, βάσει του οποίου διαπιστώνεται αποκρυβείσα περιουσία ύψους 10 εκατ. ευρώ. Κατά τα λοιπά, ο έλεγχος επί των 1.700 ταυτοποιημένων ονομάτων της λίστας προχωρεί με αργούς ρυθμούς, αφού μόνο για τις 266 περιπτώσεις έχει ξεκι-νήσει η σχετική ελεγκτική διαδικασία. Με λίγα λόγια, η αξιοποίηση της λίστας Λαγκάρντ είναι ουσιαστικά, αλλά και τυπικά, ανύπαρκτη. Ικανοποιητική απά-ντηση ίσως να δίνει σε αυτό το γεγονός ότι σε αυτήν συγκαταλέγονται ηχηρά ονόματα του επιχειρηματικού αλλά και του πολιτικού κόσμου.

Λίστες υπάρχουν πολλές. Έσοδα όμως;Τα τελευταία χρόνια έχει μπει στην ημερήσια διάταξη της ενημέρωσης ο όρος λίστα. Καθημερινά τα ΜΜΕ αναφέρονται σε πακτωλούς χρημάτων, σε σκάνδαλα διαφθοράς που αγγίζουν ακόμα και τα υψηλότερα κλιμάκια της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, σε ξέπλυμα βρόμικου χρήματος και εται-ρίες offshore με έδρα κάποιους φορολογικούς παραδείσους ανά τον κόσμο. Κοινή συνισταμένη όλων αυτών; Μπαίνουν σε λίστες και υπό φυσιολογι-κές συνθήκες θα αποτελούσαν αντικείμενο διεξοδικής διερεύνησης από τις αρμόδιες αρχές για να επιστραφούν τα μαύρα χρήματα. Ωστόσο, οι περι-βόητες λίστες παραμένουν παντελώς ανεκμετάλλευτες, παρέχοντας ένα αδιάβλητο πέπλο ατιμωρησίας και νομιμοποίησης σε όσους φοροδιέφυγαν και έβγαλαν το μαύρο χρήμα εκτός της χώρας. Επιβεβαιώνεται έτσι ότι η αποκάλυψή τους, αλλά και οι πολιτικές εξαγγελίες για την αξιοποίησή τους, ήταν απλώς φανφάρες, και ουδέποτε υπήρξε το παραμικρό ψήγμα πολιτι-κής βούλησης να βρεθούν από κάπου αλλού τα λεφτά εκτός από τις τσέπες των νομοταγών φορολογουμένων.

Του Νίκου Ανδριόπουλου

Page 46: Hot Doc 46

46 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Τα 65 CD και η εγκληματική αδιαφορία Την ίδια ώρα, όπως είχε αποκαλύψει σε ρεπορτάζ της η Κατερίνα Κατή στην Εφημερίδα των Συντακτών, 65 CD που αντιστοιχούν σε πολλές χιλιάδες ονό-ματα και ποσά φυσικών προσώπων και εταιριών που έχουν φοροδιαφύγει ή έχει κριθεί ότι έχουν συμμετάσχει σε ξέπλυμα μαύρου χρήματος σε βάθος δωδεκα-ετίας, από το 2002 έως και το 2012, βρίσκονται στα συρτάρια του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ) εδώ και σχεδόν δύο χρόνια.Το περιεχόμενο αυτών των CD, τα οποία αραχνιάζουν την ώρα που άπαντες στο οικονομικό επιτελείο αναζητούν χρημα-τικούς πόρους, ανέρχεται σε τουλάχιστον 65 λίστες, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι κάθε ψηφιακός δίσκος περιέχει τουλάχι-στον μία λίστα φοροφυγάδων.Το υλικό, που θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ στο ελληνικό δημόσιο σε περίπτωση που υπήρχε η πολιτική και υπηρεσιακή βούληση να αξιοποιηθεί, έπεσε τυχαία στα χέρια των δύο οικονομικών εισαγ-γελέων, Παναγιώτη Αθανασίου και Γαληνού Μπρη, τον Δεκέμβριο του 2013. Άξιο απορίας είναι το γεγονός ότι κανείς δεν είχε φροντίσει να ενημερώσει τους δύο οικονομικούς εισαγγελείς, που πρό-σφατα ανέλαβαν στη θέση των Γρηγόρη Πεπόνη και Σπύρου Μουζακίτη, για την παραγγελία των προκατόχων τους, βάσει της οποίας τα ηλεκτρονικά αρχεία στάλθηκαν στο Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος. Ήδη από το φθινόπωρο του 2012 όλες οι τράπεζες άρχισαν να διαβιβάζουν στα-διακά στο ΣΔΟΕ τα ηλεκτρονικά τους αρχεία με βάση την από 8 Ιουνίου του 2012 σχετική παραγγελία Πεπόνη.Σύμφωνα με αυτήν, τα CD περιελάμβα-ναν τις κινήσεις λογαριασμών (εκτός των λογαριασμών όψεως), καταθέσεων και εμβασμάτων όλων των φυσικών προσώ-πων για τη χρονική περίοδο από το 2000 έως το 2012. Στην παραγγελία, διευκρι-νιζόταν ότι οι κινήσεις αυτές αφορούσαν καταθέσεις που υπερέβαιναν κατ’ έτος τις 300.000 ευρώ και εμβάσματα στο

εξωτερικό, επίσης κατ’ έτος, ύψους 100.000 ευρώ.Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι από το 2000 και για πολλά χρόνια δεν είχε διενεργηθεί κανένας έλεγχος για τον εντοπισμό ύποπτων καταθέσεων και εμβασμάτων, αντιλαμβάνεται κανείς τι θα περιέχουν τα συγκεκριμένα CD σε σχέση τόσο με τη φοροδιαφυγή και τη διακίνηση μαύρου χρήματος όσο και με την ταυτότητα των προσώπων που βρί-σκονται πίσω από αυτά.Ο λόγος που δεν έχει γίνει ακόμα καμία αξιοποίηση των επίμαχων ψηφιακών αρχείων με εν δυνάμει φοροφυγάδες είναι ότι το υπουργείο Οικονομικών, που κάθε μέρα αποφασίζει να πετσο-κόψει εκ νέου μισθούς και συντάξεις, δεν έχει μέχρι στιγμής απαντήσει στην κατεπείγουσα επιστολή των οικονομι-κών εισαγγελέων από τις 16 Δεκεμβρίου, στην οποία ζητούν δέκα έως δώδεκα εξειδικευμένους υπαλλήλους και τον

ανάλογο εξοπλισμό (π.χ. ηλεκτρονι-κούς υπολογιστές) για να μπορέσουν να ολοκληρώσουν το συντομότερο δυνατόν τους ελέγχους που θα φέρουν στα κρα-τικά ταμεία σημαντικά έσοδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσα στα επίμαχα ψηφι-ακά αρχεία φιγουράρουν τα ονόματα πρωτοκλασάτων εκδοτών, καναλαρχών, πολιτικών και επιχειρηματιών της χώρας.

Στο αρχείο η λίστα ΛίχτενσταϊνΣτην κατάθεσή του στην αρμόδια Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, ο επικεφαλής του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος Στ. Στασινόπουλος διευκρίνισε πως, σε ό,τι αφορά τη λίστα του Λίχτενσταϊν, «μπήκε στο αρχείο με πράξη των ελεγκτών από το 2011». Λίγους μήνες νωρίτερα και ενώ η λίστα Λίχτενσταϊν χρησιμοποιού-ταν σαν σκιάχτρο από την κυβέρνηση, ο αρμόδιος για φορολογικά θέματα υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης ενημέρωνε, σε απάντησή του σε ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ Ανδρέα Ψυχάρη, ότι οι έρευνες των υπη-ρεσιών του υπουργείου Οικονομικών σχετικά με τη στοιχειοθέτηση φορολο-γικών παραβάσεων που αφορούν την επίμαχη λίστα συνεχίζονται.

Από το 2000 δεν είχε διενεργηθεί κανένας έλεγχος για τον εντοπισμό ύποπτων καταθέσεων και εμβασμάτων. Άγνωστό λοιπόν παραμένει το περιεχόμενο των CD σε σχέση τόσο με τη φοροδιαφυγή και τη διακίνηση μαύρου χρήματος όσο και με την ταυτότητα των προσώπων που βρίσκονται από πίσω

Report

Page 47: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 47

Λίστα Ελλήνων με ακίνητα στο Λονδίνο Μία ακόμη λίστα που βρέθηκε στα χέρια του ΣΔΟΕ αφορά τους μεγαλοσχήμονες επιχειρηματίες και τα τρανταχτά ονό-ματα που εν μέσω οικονομικής κρίσης, από το 2010 έως το 2012. επέδειξαν ιδι-αίτερο ενδιαφέρον στο real estate και τις αγορές ακινήτων στο πανάκριβο και κοσμοπολίτικο Λονδίνο. Την απο-κάλυψη είχε κάνει με δημοσίευμά της η εφημερίδα Καθημερινή, σύμφωνα με το οποίο οι επίμαχες επενδύσεις ξεπέ-ρασαν το ένα δισ. ευρώ. Μεταξύ των ονομάτων αυτών βρίσκονται, σύμφωνα με πληροφορίες, γνωστά ονόματα του εφοπλιστικού κόσμου, οι οποίοι μέσα από τα δαιδαλώδη δίκτυα υπεράκτιων εταιριών τους εκμεταλλεύθηκαν τους χαλαρούς βρετανικούς φορολογικούς ελέγχους και έκρυψαν περιουσίες στα ασφαλή καταφύγια του real estate στο City του Λονδίνου.

Το ελληνικό μαύρο χρήμα στον παράδεισο του ΛουξεμβούργουΣτο στόχαστρο των φορολογικών αρχών υποτίθεται ότι βρέθηκε και η πολυδια-φημισμένη λίστα του Λουξεμβούργου. Πρόκειται για μία περίπτωση αντίστοιχη

με τη λίστα Λαγκάρντ, καθώς αφορά έλληνες καταθέτες που έχουν εναποθέ-σει τις περιουσίες τους στα ασφαλή και εχέμυθα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Η ύπαρξη της λίστας περιήλθε στα χέρια των ελληνικών Αρχών από το υπουρ-γείο Οικονομικών της Γερμανίας τον Σεπτέμβριο του 2012. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόκειται για πάνω από 4.000 καταθέτες που διατηρούν λογα-ριασμούς με υψηλά ποσά σε τράπεζες του Λουξεμβούργου, που σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη αγγίζουν το ένα δισ. ευρώ. Πηγές από το ΣΔΟΕ υπογραμμίζουν στο Hot Doc ότι πρόκειται για ένα ακόμη κρούσμα απόκρυψης εισοδημάτων μέσω της φυγάδευσης του μαύρου χρήματος σε πιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού, όπως ακριβώς είχε γίνει και με τη λίστα Λαγκάρντ. Όπως συνέβη και με τις άλλες λίστες, και αυτή του Λουξεμβούργου δεν έχει αποφέρει ούτε ένα ευρώ, διότι ουδέποτε ολοκληρώθηκαν οι απαραίτη-τοι έλεγχοι. Τα φίλτρα που έθεσε κατά την ελεγκτική διαδικασία διασταύρωσης των στοιχείων η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών ουσιαστικά αποτέλεσαν ικανό πρόσχωμα για να σταματήσουν οι έλεγχοι, με αποτέλεσμα το δημόσιο να μην εισπράξει ούτε ένα σεντ από τη λίστα του Λουξεμβούργου.

Η λίστα με τις θαλαμηγούς στη χώρα της τουλίπαςΤα στοιχεία που απέστειλαν οι ολλανδικές Αρχές περιλαμβάνουν τα παραστατικά αγοράς, τις άδειες, ακόμα και τις διευ-θύνσεις κατοικίας 104 Ελλήνων, οι οποίοι διαθέτουν θαλαμηγούς αξίας από 500.000 ευρώ μέχρι 4 εκατ. ευρώ με έδρα τη χώρα της τουλίπας.Από τους ελέγχους προέκυψε ότι οι περισσότερες θαλαμηγοί δεν έχουν δηλωθεί στις φορολογικές δηλώσεις για να παρακαμφθούν το πόθεν έσχες και τα τεκμήρια διαβίωσης, αλλά και για να μην εμφανίζεται το εισόδημα που αποκτού-σαν από τη μίσθωσή τους σε άλλους. Παράλληλα, πολλοί από τους ιδιοκτήτες που εμφανίζονται στην επίμαχη λίστα είναι, σύμφωνα με πηγές του ΣΔΟΕ,

αχυράνθρωποι που χρησιμοποιούνται για να ξεπλένουν βρόμικο χρήμα και να απο-κρύπτουν την περιουσιακή κατάσταση των πραγματικών ιδιοκτητών.Όπως αντιλαμβάνεται και ο πλέον αδαής, στη λίστα αυτή περιλαμβάνονται κάποια από τα πιο γνωστά ονόματα της κοσμικής και επιχειρηματικής Ελλάδας. Παραμένει άγνωστο κατά πόσο το δημό-σιο έχει εισπράξει κάτι από την επίμαχη λίστα. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την αντιμετώπιση που έτυχαν οι υπόλοιπες, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι και αυτή η λίστα έχει βρει τη θέση της σε κάποιο σκονισμένο συρτάρι…

54.000 εμβάσματα στο εξωτερικό Τέλος, υπάρχει και η περίφημη λίστα των 54.000 φορολογουμένων που, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, εμφανίζονται να στέλνουν εμβάσματα στο εξωτερικό το διάστημα 2008-2011. Πολλά από αυτά τα εμβάσματα πιθα-νότατα, όπως και στις περιπτώσεις των άλλων λιστών, να μην αποτελούν προϊό-ντα έκνομων ενεργειών, αλλά απότοκα του κλίματος πανικού περί εξόδου από το ευρώ και πτώχευσης που η ίδια η κυβέρνηση δημιούργησε για να εκμε-ταλλευθεί στη συνέχεια εκλογικά και ψηφοθηρικά. Κύκλοι του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, μιλώ-ντας στο Hot Doc, εξηγούν ότι είναι τόσο μεγάλο το νούμερο των εμβασμά-των, που είναι αδύνατο σε αυτά να μην υπάρχουν σημαντικά ποσά που υπόκει-νται στη νομοθεσία για διακίνηση και ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Ο προϊστά-μενος του ΣΔΟΕ ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας δήλωσε ότι η εν λόγω λίστα ελέγχεται από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, δηλαδή από τον υπερυπουργό Χάρη Θεοχάρη, και όχι από το ΣΔΟΕ. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τα χρήματα που φέρο-νται να βγήκαν στο εξωτερικό φτάνουν τα 54 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον επι-κεφαλής του ΣΔΟΕ, εκ των οποίων τα 20 δισ. ευρώ δεν δικαιολογούνται από τις φορολογικές δηλώσεις των εμπλεκόμενων προσώπων.

Page 48: Hot Doc 46

48 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Του Αλί Μπούρμπα

Ο Αλί | πωλητής |

Αθήνα-Θεσσαλονίκη άμα κάνει εσύ φίλο, δεν είναι ταξίδι. Παρτούζα

είναι. Τόσες φορές που σε πάρει κο Χρυσοχοΐδη, κο Μπόμπολα και τη άλλα παιδιά, στη τέλος σίγουρα το ευχα-ριστηθείς εσύ.Αλί δεν ξέρει τι κάνει με τη θέμα τη χρη-μάτων. Ευτυχώς που υπάρχει και μαμά Αλί και στέλνει καμία έμβασμα στη κακό-μοιρο τη μετανάστη από τη Πακιστάν. Μαμά, μη φοβάσαι, σε καλή μεριά πάνε λεφτά που στέλνεις εσύ τη γιο σου. Στη πρωτογενές πλεόνασμα, τη οποίο σίγουρα έχει ακούσει εσύ εκεί στο Λαχώρη και έχεις χαρεί πολύ. Ευτυχώς ένα φίλη είπε Αλί για ένα εται-ρία που είχε μία φανταστική προϊόν. Αλί γίνει πωλητή και στη ελεύθερη χρόνο της πουλάει αυτή τη εκπληκτική προϊόν και σε μία μήνα βγάζει 2.400 ευρώ για συμπλήρωμα στη εισόδημά της. Αυτή δεν είναι συμπλήρωμα, σκέφτηκε Αλί. Αυτή είναι σαν μικρή μίζα σε υπάλ-ληλο τη πολεοδομία, και πήγε αμέσως στη σεμινάριο. Τη σεμινάριο έγινε σε μία φοβερή ξενο-δοχείο. Ήταν εκεί κάτι φίλες ψηλοί, σαν τη κάστρο τη Παλαμήδι ήταν τη άτιμα. Αλί ανυπομονούσε ανέβει και τη 999 σκαλιά άμα ήθελαν φίλες. Όλοι όμως φίλοι ήταν με γραβάτα και κουστούμι, εκτός Αλί που ήταν με που-κάμισο σκέτο. Όπως Ευρωβουλή και Τσίπρα στη μέση μία πράγμα. Ένα φίλο, λίγο βλάκα φαινόταν, άρχισε μιλάει για τη νέο προϊόν. «Ήμουν απελ-πισμένη», είπε. «Δεν ήξερα τι ήθελα στη ζωή μου, δεν είχα λεφτά και αξιοπρέ-πεια, δεν είχα στόχους για το μέλλον». Ώπα, σκέφτηκε Αλί εκείνο το στιγμή. Αν δεν γαμούσες κιόλας εσύ φίλο, τη δράμα σου ήταν ίδια με τη Αλί. «…Μέχρι που βρήκα αυτό. ΤΟ προϊόν. Τη λύση σε όλα μου τα προβλήματα. Το γέλιο στο πρόσωπό μου. Τη χαρά στη ζωή μου». Όλοι το φίλοι από κάτω χειροκροτούσαν και φώναζαν «Αλληλούια. Μπράβο, είσαι μεγάλος» και τέτοια. Ένα άλλο φίλο είπε: «Εγώ πριν αρχίσω να πουλάω το νέο προϊόν, το δοκίμασα ως πελάτης. Τι να πω. Μου άλλαξε τη ζωή. Με έκανε να νιώσω άλλος άνθρωπος.

Μου έφερε ευεξία και ευτυχία. Το δέρμα μου άλλαξε, το κορμί μου δυνάμωσε. Έβγαλα μαλλιά και οι γυναίκες με ήθε-λαν πια περισσότερο…»Μετά σηκώθηκε ένα άλλο φίλη. Αυτό είχε λίγο τρακ. «Εγώ ήμουν μόνη στο ζωή. Μέχρι που βρήκα εσένα. Μετά δεν ήμουν μόνη. Είχα ένα φίλο. Έναν προ-στάτη και οδηγό. Είχα εσένα Ιησού». Αυτή το φορά φίλοι δεν χειροκρότησαν. Μόνο ένα είπε: «Στη δίπλα αίθουσα. Κάνατε λάθος, η συνέλευση της εκκλη-σίας των πιστών της προτελευταίας ημέρας είναι στη δίπλα αίθουσα». Ένα σιωπή επικράτησε και ένα ελαφρό αμηχανία, με λίγο γελάκια από εδώ και από εκεί. Μετά όμως όλοι τη φίλοι τη ένα μετά τη άλλο ανέβηκαν στο βήμα και είπαν όλοι το εμπειρία τους από τη φανταστική νέο προϊόν. Κανένα βέβαια δεν σκέφτηκε πει ποιο είναι τη νέο αυτή προϊόν και έτσι όταν έφτασε σειρά Αλί να ανέβει στη βήμα, είχε πολύ τρακ γιατί δεν ήξερε τι πει:«Ε, ε, ε, Αλί είναι πολύ ευτυχισμένο που είναι εδώ μαζί σας. Ε, ε, ε… και παίρνει όλη τη θετικό ενέργειά σας. Και Αλί πριν γνωρίσει τη νέο προϊόν λίγο ψιλομαλάκα ήταν, όπως όλοι. Ε, ε, ε… αλλά τώρα που τη γνώρισε πραγματικά δεν ξέρει τι είναι. Ε, ε, ε… Αλλά βλέπει εδώ φίλες όλες με ψηλά τακούνια έχουν τόσο λαμπερά πρό-σωπα και στητά βυζιά. Ε, ε, ε… Αλί εδώ και τρεις ώρες που ακούει και βλέπει εσάς, φίλες, τη έχει σηκωθεί, οπότε τη νέο προϊόν σίγουρα κάνει θαύματα!»«Αλληλούια» φώναξαν πάλι και όλοι πήραν στη χέρια τη Αλί. Ένα φίλη είπε Αλί ότι έκλαψε με ομιλία της και πως ποτέ δεν περίμενε να πάθει κάτι τέτοιο από ένα νέο προϊόν. «Και πού να δεις εσύ φίλη πόσο κλάψεις άμα δοκιμάσεις και τη παλιό προϊόν», είπε Αλί, αλλά δεν κατάφερε και πολλά. Είναι πια φως φανάρι για τη Αλί. Τη νέο προϊόν θα φέρει το λύση σε όλες τη προβλήματα. Άμα μάλιστα μάθει Αλί ποιο είναι ακριβώς τη νέο προϊόν, σας πουλήσει λίγο κι εσάς και βγάλει και καμία φράγκο.

Αφεντικό πολύ καλό, πολύ ευγενικό, μεγάλο καρδιά, αλλά το τσιφούτη δε λέει δώσει κανένα αύξηση Αλί. Αλί πρέπει ζήσει με πεντακόσιες ευρώ τη μήνα. Τι κάνει με αυτά τη λεφτά δεν ξέρει. Πληρώσει νοίκι, αγοράσει ψωμί, πάρει βιβλία από εκπομπή Άδωνη είναι τη σίγουρο. Και τη απαραίτητο. Ό,τι μείνει πρέπει ή πάει στο πουτάνες ή πληρώσει διόδια. Πάει καλύτερα πουτάνες γιατί διόδια είναι πιο τσιμπημένες στη τιμή. Άλλοι φίλοι που είναι αναγκασμένοι πληρώνουν διόδια μην ανησυχούν όμως καθόλου. Με τόσες ευρώ που δίνουν κάθε φορά που σηκώνεται μπάρα, θα εκσπερματέτοιο.

Passport

Κέν

τρο

ξέ

νων γλωσσών & µ

ελέτη

ς

Το διαβατήριο του παιδιού σας για ένα επιτυχημένο

ταξίδι στον κόσμο της σύγχρονης γνώσης.

Διεύθυνση: Σωκράτους & Κουντουριώτου 2Γ, Παλαιό Φάληρο, Τ.Κ.:17 563τηλ.: 210 9888410 • @ [email protected] • www.passport2knowledge.gr

Page 49: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 49

PassportΚ

έντρ

ο ξέ

νων γλωσσών & µ

ελέτη

ς

Το διαβατήριο του παιδιού σας για ένα επιτυχημένο

ταξίδι στον κόσμο της σύγχρονης γνώσης.

Διεύθυνση: Σωκράτους & Κουντουριώτου 2Γ, Παλαιό Φάληρο, Τ.Κ.:17 563τηλ.: 210 9888410 • @ [email protected] • www.passport2knowledge.gr

Page 50: Hot Doc 46

50 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Διεθνή ΠαρασκήνιαΤης Ρένας Ακριτίδου

ο πάπας για την «ειδωλολατρία του χρήματος»

Η κυβέρνηση προτίθεται να δώσει εγγυήσεις για προγραμ-ματισμένη εξαγωγή περισσότερων από 100 σκαφών περιπολίας και ελέγχου συνόρων, αξίας περίπου 1,4 δισ. ευρώ

χρησμοί μουμπάρακΟ αρχηγός του στρατού Αμπ-ντέλ Φατάχ αλ-Σίσι θα είναι ο επόμενος πρόεδρος της Αιγύ-πτου, γιατί «τον θέλει ο λαός», υποστήριξε στην κουβεϊτιανή δημοσιογράφο Φαχέρ Αλ Σα-γίντ ο εκδιωχθείς πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ. Μιλώντας για τις σχέσεις του με τις χώ-ρες του Κόλπου, ανέφερε ότι εδώ και τρία χρόνια κανένας ηγέτης από τις χώρες αυτές δεν τον επισκέφθηκε, ούτε για να ρωτήσει για την υγεία του. Η δημοσιογράφος υπαι-νίχθηκε, γράφοντας στο λο-γαριασμό της στο twitter, ότι στη διάρκεια της συνέντευξης ο Μουμπάρακ της αποκάλυψε και άλλα μυστικά. «Ο εκδιω-χθείς πρόεδρος κρατά πολλά σημαντικά μυστικά που δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ, για την εισβολή στο Κουβέιτ, πριν και μετά». Αργότερα διέγραψε το συγκεκριμένο μήνυμα.

αντίδραση στις κατεδαφίσειςΕικοσιπέντε οργανώσεις αρωγής στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και Ανατολική Ιερουσαλήμ εξέ-φρασαν την ανησυχία τους για την ένταση των κατεδαφίσεων παλαιστινιακών κτιρίων από ισ-ραηλινές δυνάμεις, που είναι οι περισσότερες της τελευταίας πε-νταετίας, και για τις εκτοπίσεις Παλαιστινίων. Από τις 663 δομές που κατεδαφίστηκαν πέρυσι, 122 είχαν κατασκευαστεί με διεθνή βοήθεια. Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός ανακοίνωσε, στο μεταξύ, ότι σταματά να παραδίδει σκηνές σε άστεγους Παλαιστινίους, λόγω των εμποδίων που θέτουν Ισρα-ηλινοί και κρουσμάτων κατάσχε-σης της βοήθειας.

«Όταν η ισχύς, η πολυτέλεια και το χρήμα γίνονται είδωλα, παίρνουν προτεραιότητα έναντι της ανάγκης για δίκαιη κατανομή του πλούτου», δήλωσε ο πάπας Φρα γκίσκος στο μήνυμά του για τη Σαρακοστή. Μια εβδομάδα νωρίτερα, είχε στηλιτεύ-σει τους «απάνθρωπους» καρχαρίες των δανείων, που ωθούν ιταλικές οικογένειες που πεινούν σε ακόμη

μεγαλύτερο χρέος, στη διάρκεια της χειρότερης μεταπολεμικής ύφεσης στη χώρα. «Όταν μια οικογένεια δεν έχει να φάει, γιατί πρέπει να πλη-ρώνει στους τοκογλύφους, αυτό δεν είναι χριστιανικό, δεν είναι ανθρώ-πινο». Ο πο ν τίφικας κά λ εσε τ η συνδρομή θεσμών για την καταπο-λέμηση της τοκογλυφίας, την οποία χαρακτήρισε «δραματική κοινωνική

μάστιγα που πληγώνει την απαρά-βατη αξιοπρέπεια του ανθρώπου». Σύμφωνα με το περιοδικό Time, που τον ανακήρυξε πρόσωπο της χρονιάς, ο Φραγκίσκος «μόλις που συγκρατεί την οργή του, όταν γράφει ‘πώς γίνε-ται να μην είναι θέμα όταν πεθαίνει ένας ηλικιωμένος άστεγος και να είναι το ότι το χρηματιστήριο έπεσε δύο μονάδες;»

γερμανία και εξαγωγές όπλωνΠαρά την κριτική που δέχθη-κε τα τελευταία χρόνια για πωλήσεις όπλων σε καταπιε-στικά καθεστώτα, όπως την πώληση τεθωρακισμένων στη Σαουδική Αραβία το 2011, η κυβέρνηση του Βερολίνου υπο-στηρίζει συμφωνία εξαγωγής 100 σκαφών περιπολίας στη Σαουδική Αραβία. Σύμφωνα με το  Spiegel, η σχετική πλη-ροφορία προήλθε από απόρ-ρητη επιστολή σημαντικού αξιωματούχου του υπουργείου Οικονομικών στην επιτροπή προϋπολογισμού του γερμα-νικού κοινοβουλίου. Στην επι-στολή αναφέρεται πως η κυ-βέρνηση προτίθεται να δώσει εγγυήσεις για προγραμματι-σμένη εξαγωγή περισσότερων από 100 σκαφών περιπολίας και ελέγχου συνόρων, αξίας περίπου 1,4 δισ. ευρώ. Ο αξι-ωματούχος Στέφεν Κάμπετερ αναφέρει πόσο σημαντική εί-ναι η συμφωνία, που περιλαμ-βάνει συμβόλαια για το ναυ-πηγείο Λέρσεν, που έχει βάση τη Βρέμη, σε όρους οικονομίας και απασχόλησης. Ο Κάμπε-τερ, πολιτικός της Χριστια-νοδημοκρατικής Ένωσης της Μέρκελ, ζητά «εμπιστευτικό χειρισμό των επιχειρηματικών πληροφοριών», γιατί οι δια-πραγματεύσεις συνεχίζονται και αναμένεται ανταγωνισμός από άλλες χώρες. Τα σχετικά σχέδια είναι τα πρώτα της νέας κυβέρνησης συνασπισμού των Συντηρητικών της Μέρκελ και των Σοσιαλδημοκρατών.

Page 51: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 51

Ουκρανία

σ τις γεωπολιτικές πραγματικό-τητες πίσω από τη συμφωνία Ουκρανίας-Ρωσίας που υπο-γράφηκε στις 17 Δεκεμβρίου

αναφερόταν άρθρο του Stratfor, υπη-ρεσίας πληροφοριών και αναλύσεων, με έδρα το Τέξας. Μετά από συνάντησή του με τον Γιανούκοβιτς, ο πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωνε ότι η Ουκρανία από 1ης Ιανουαρίου θα αγοράζει φυσικό αέριο σε τιμή μειωμένη κατά 33%, ενώ συμφωνή-θηκε και να αγοραστεί ουκρανικό χρέος ύψους 15 δισ. δολαρίων από το ρωσικό Εθνικό Ταμείο Πρόνοιας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το αίτημα της Ουκρανίας για οικονομική βοήθεια από την ΕΕ είχε απορριφθεί λίγες εβδομάδες νωρίτερα. Η συμφωνία αυτή έδειξε ότι, όποιο κι αν είναι το κόστος διατήρησης της σχέσης με το Κίεβο, η Ρωσία είναι διατεθειμένη να το πληρώσει. Η ουκρανική κυβέρ-νηση δικαιολόγησε την απόφασή της με οικονομικούς όρους, δηλώνοντας πως η ρωσική προσφορά ήταν πιο επω-φελής για την Ουκρανία από αυτήν της

ΕΕ, γιατί οι Ρώσοι δεν έθεσαν οποιουσ-δήποτε όρους παρόμοιους με του ΔΝΤ, που ήταν ενσωματωμένοι στην προ-σφορά της ΕΕ. Επιπλέον, διατυπώθηκαν φόβοι ότι η επιμονή της ΕΕ για κατάρ-γηση των δασμών και των μονοπωλίων θα οδηγούσε σε καταστροφή ουκρανι-κές κατασκευαστικές εταιρίες, οι οποίες δεν θα άντεχαν τον ανταγωνισμό με ευρωπαίους παραγωγούς.Ο ουκρανός συγγραφέας Αντρέι Κουρκόφ θεωρεί πως, αν ο Γιανούκοβιτς είχε υποσχεθεί τον Δεκέμβριο πρόωρες

κοινοβουλευτικές εκλογές, το τετα-μένο κλίμα θα είχε εκτονωθεί. Αλλά δεν είναι από αυτούς που υποχωρούν εύκολα – και επειδή φοβάται ότι ενδε-χομένως θα συλληφθεί και θα έχει την τύχη που επεφύλαξε ο ίδιος στην πρώην πρωθυπουργό Τιμοσένκο. Αν γινόταν μια επανεκκίνηση, η Τιμοσένκο θα απελευ-θερωνόταν και θα επισκίαζε τους ηγέτες της αντιπολίτευσης που εμφανίζονται αυτή την εποχή. Η μόνη ηγέτιδα θα ήταν η ίδια. Πιθανό σενάριο, μέχρι πρόσφατα, εθεωρείτο η επιβολή στρατιωτικού

αγρια αναμετρησηανατολησ –Δύσησ

Με χώρες της Ευρώπης να σπαράσσονται από το χάσμα βορρά-νότου και τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, το ξέσπασμα βίαιων διαδηλώσεων στην Ουκρανία με αφορμή την απομάκρυνση της πολιτικής της ηγεσίας από την ένταξη στην ΕΕ αντιμετωπίζεται από πολλούς ως γεγονός τουλά-χιστον αξιοπερίεργο. Τόσο πάθος; Μα πού ζουν αυτοί οι Ουκρανοί; Κάποιες αναλύσεις στον διεθνή Τύπο δίνουν ενδιαφέρουσες εξηγήσεις, τοποθετώ-ντας τα πρόσφατα γεγονότα σε μια ακολουθία ενός ταραγμένου ιστορικού και γεωπολιτικού πλαισίου.

Της Ρένας Ακριτίδου

Page 52: Hot Doc 46

52 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

νόμου και η αιματηρή καταστολή των διαδηλώσεων. Τις τελευταίες μέρες, διαδηλωτές στη δυτική Ουκρανία έστη-σαν εναλλακτική περιφερειακή Βουλή, η οποία αμέσως ψήφισε απαγόρευση στο έδαφός της κάθε δραστηριότη-τας του Κομμουνιστικού Κόμματος και του Κόμματος των Περιφερειών, του επίσημου κυβερνητικού κόμματος. Μια ειρηνική μετάβαση εξουσίας στον Γιανούκοβιτς, στη δυτική Ουκρανία δεν μοιάζει πια εφικτή. Οποιαδήποτε χρήση στρατιωτικής βίας θα πυροδοτούσε νέο και ακόμη πιο βάναυσο εμφύλιο. Κατά τον Κουρκόφ, ο Πούτιν, που δεν τρέφει καμιά αγάπη για τον Γιανούκοβιτς, κατά-φερε να αρπάξει την Ουκρανία από τον εναγκαλισμό με την ΕΕ, υποσχόμενος σε μια χώρα στα πρόθυρα πτώχευσης 15 δισ. ευρώ. Μέχρι τώρα, έχει δώσει μόνο τρία. «Τώρα η Ρωσία περιμένει να δει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση. Σε μυστική συνά-ντηση μια μέρα πριν την ανακοίνωση της παραίτησής του, το ουκρανικό υπουρ-γικό συμβούλιο ψήφισε αύξηση των ειδικών δυνάμεων κατά 600%. Αυτό θα απαιτούσε χρήματα που η χώρα δεν διαθέτει, όμως σήμερα η αποφυγή μπο-ϊκοτάζ των Ολυμπιακών του Σότσι είναι υψηλότερη προτεραιότητα για τον πρόε-δρο Πούτιν παρά η Ουκρανία».

Παρανόηση φιλοευρωπαϊσμού«Η κάλυψη των διαδηλώσεων στην Ουκρανία σχηματίζει την εικόνα ενός έθνους που σχεδόν ομόθυμα επιθυμεί στενότερους δεσμούς με την Ευρώπη και είναι σε σύγκρουση με μια πολιτική ηγεσία που επιχειρεί να σύρει τη χώρα πίσω στο σοβιετικό παρελθόν της, επιλέ-γοντας στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία», έγραψε ο πολιτικός επιστήμονας Λεονίντ Πεϊσάχιν στην Washington Post. «Αυτή η εικόνα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ανεπαρκής καρικατούρα της πολιτικής δυναμικής και, στη χει-ρότερη, επικίνδυνη παρανόηση που μπορεί μόνο να βλάψει την Ουκρανία μακροπρόθεσμα, καθυστερώντας έναν απαραίτητο εθνικό διάλογο για τις πολι-τικές, οικονομικές και πολιτιστικές επιθυμίες της χώρας. Η Ουκρανία είναι μια από τις νεότερες χώρες στον κόσμο:

Τον περασμένο Αύγουστο έγινε 22 ετών. Πριν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991, δεν είχε υπάρξει ποτέ ως ανεξάρτητο κράτος με τα σημερινά της σύνορα. Τμήματα της χώρας είχαν φλερτάρει με την ανεξαρτησία στα μέσα του 17ου αιώνα και μετέπειτα, το 1918-1920. Τέτοια φλερτ δεν διήρκεσαν πολλά χρόνια και κατέληγαν σε βάρ-βαρη καταστολή από εξ ανατολών και δυσμών γείτονές της. Το ίδιο το όνομα της χώρας, που σημαίνει «στα σύνορα» στα παλιά σλαβονικά, άπτεται ιστο-ρικά μιας γεωγραφικής κατάστασης και όχι μιας κοινής εθνικής ή πολιτιστικής παράδοσης. Μέχρι τώρα, αν υπάρχει ένα κοινό ιστορικό θέμα που καθορίζει την ουκρανική εμπειρία, είναι αυτό της διαί-ρεσης: Μεταξύ Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας και Ρωσίας στα 1569-1795, μεταξύ Αυστριακής και Ρωσικής Αυτοκρατορίας στα 1795-1917, καθολι-κισμού και ρωσικής ορθοδοξίας από το 1956 μέχρι σήμερα». Έτσι και σήμερα, δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν αυτές τις διαφορές. Μία εξ αυτών, που διεξή-γαγε το Κέντρο Ραζούμκοφ, δείχνει ότι οι Ουκρανοί είναι διχασμένοι ως προς το αν η χώρα τους πρέπει αν κινηθεί προς μια ευρωπαϊκή ενοποίηση ή προς

μια τελωνειακή ένωση με τη Ρωσία, το Καζακστάν και τη Λευκορωσία. Τα στοι-χεία είναι επίμονα και δύσκολα μπορούν να ερμηνευτούν ως ένδειξη συντριπτικής υποστήριξης της ένωσης με την Ευρώπη. Κατά μέσο όρο, η φιλοευρωπαϊκή κατεύ-θυνση είναι λίγο πιο δημοφιλής. Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι οι πολύ μεγάλες περιφερειακές διαφορές. Στη δημοσκόπηση που έγινε τον Απρίλιο του 2013, ενώ η προτίμηση στην ΕΕ είναι σε εθνικό επίπεδο κατά 10% μεγαλύτερη της επιλογής υπέρ τελωνειακής ένω-σης, στη νότια και ανατολική Ουκρανία, όπου βρίσκεται η βιομηχανική βάση της χώρας, η τελωνειακή ένωση θεωρείται σημαντικά πιο επωφελής από την ΕΕ.

Ιστορία και Γεωγραφία«Πώς η ιστορία και η γεωγραφία βοη-θούν να εξηγηθεί η πολιτική κρίση της Ουκρανίας», τιτλοφορείται άρθρο στο National Geographic. Ήταν η ιστορία που δημιούργησε τη χάραξη γραμμών. Η ανατολική Ουκρανία έπεσε στη ρωσική αυτοκρατορική διακυβέρνηση στα τέλη του 17ου αιώνα, πολύ νωρίτερα από τη δυτική. Αυτό βοηθά να εξηγηθεί γιατί, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, ο κόσμος στα ανατολικά

Ουκρανία

Page 53: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 53

υποστήριξε ρωσόφιλους πολιτικούς. Η δυτική Ουκρανία πέρασε αιώνες υπό την αλλαγή ελέγχου ευρωπαϊκών δυνάμεων όπως η Πολωνία και η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Μάλιστα το ένα τρίτο της δυτικής Ουκρανίας ανήκε στην Πολωνία για αρκετά χρόνια μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά δεν πρό-κειται μόνο για γεωγραφία ή θρησκεία. «Η μεγαλύτερη διαφορά είναι μεταξύ όσων βλέπουν με μεγαλύτερη συμπάθεια τη ρωσική αυτοκρατορική και σοβιε-τική διακυβέρνηση και όσων βλέπουν αυτές ως τραγωδία», δηλώνει ο Αντριάν Καρατνίτσκι, ουκρανός ειδικός στο Ατλαντικό Συμβούλιο των ΗΠΑ. Αρχικά δεν υπήρχαν τέτοιες διαιρέσεις. Στον ένατο αιώνα, η Ουκρανία γινόταν η πρώ-ιμη έδρα της σλαβικής εξουσίας και της ορθόδοξης θρησκείας. Αλλά οι εισβολές των Μογγόλων τον 13ο αιώνα ανέκοψαν την άνοδο του Κιέβου, με την εξουσία να στρέφεται τελικά βόρεια, στη Ρωσία, στην Αγία Πετρούπολη και τη Μόσχα. Με την πάροδο των αιώνων, η Ουκρανία με το πλούσιο έδαφος, που τη βοήθησε να καταστεί μεγάλος σιτοβολώνας, χαρασσόταν από τις ανταγωνιζόμενες δυνάμεις. Στον 17ο αιώνα, ο πόλεμος του τσάρου με την Πολωνο-Λιθουανική

Κοινοπολιτεία κατέληξε σε περισσότε-ρες εσωτερικές διαιρέσεις. Γαίες στα ανατολικά του Δνείπερου ποταμού έπε-σαν στον ρωσικό αυτοκρατορικό έλεγχο πολύ νωρίτερα από τις δυτικές. Η ανα-τολή έγινε γνωστή ως Αριστερή Όχθη και κέντρο της βιομηχανίας και των ανθρα-κωρυχείων. Στη Δεξιά Όχθη κυβερνούσε η Πολωνία. Μικρό τμήμα στη Δύση, η επονομαζόμενη Γαλικία, δόθηκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία στα τέλη του 19ου αιώνα. Η αυτοκρα-τορία αυτή έδυσε στο τέλος του Α΄

Παγκοσμίου πολέμου, αλλά μικρό τμήμα της δυτικής Ουκρανίας έμεινε εκτός της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και ενσωματώθηκε στην ΕΣΣΔ μόνο ως απο-τέλεσμα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Υπό τη Μεγάλη Αικατερίνη, οι στέπες της ανατολικής Ουκρανίας ήταν μεγάλα οικονομικά κέντρα άνθρακα και σιδή-ρου. Η ουκρανική γλώσσα μιλιόταν σε απομακρυσμένες περιοχές και είχε δις απαγορευτεί με τσαρικό διάταγμα. Σήμερα μιλιούνται και οι δύο γλώσσες. Αλλά η ειρήνη δεν διήρκεσε πολύ. Μετά την κομμουνιστική επανάσταση του 1917, η Ουκρανία ήταν μία από πολλές χώρες που υπέφεραν από εμφύλιο, πριν γίνουν, το 1920, Σοβιετική Δημοκρατία. Στις αρχές της δεκαετίας του ’30, ο σοβι-ετικός ηγέτης Ιωσήφ Στάλιν, για να αναγκάσει τους αγρότες να ενταχθούν σε κολλεκτίβες, ενορχήστρωσε έναν λιμό, που κατέληξε στον θάνατο εκα-τομμυρίων Ουκρανών. Κατόπιν, ο Στάλιν μετέφερε μεγάλο αριθμό ρώσων και άλλων σοβιετικών πολιτών, πολλοί από τους οποίους δεν μιλούσαν ουκρανικά και είχαν ελάχιστους δεσμούς με την περιοχή. Αυτό, σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη στην Ουκρανία Στίβεν Πάιφερ, είναι ένας από τους ιστορικούς λόγους που εξηγεί γιατί η αίσθηση του ουκρα-νικού εθνικισμού δεν είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στα ανατολικά όσο στα δυτικά. Ο καθηγητής Ιστορίας στο Χάρβαρντ και διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ουκρανία Σεργκέι Πλόχι παρατήρησε ότι οι γεωγραφικοί χάρτες στους οποί-ους διαχωρίζεται η στέπα και το δάσος μοιάζουν εντυπωσιακά με πολιτικούς χάρτες των ουκρανικών προεδρικών εκλογών του 2004 και του 2010. Ο καθηγητής θεωρεί πάντως ότι οι διαφαι-νόμενες πολιτικές διαιρέσεις βασίζονται και στο δημογραφικό, παρατηρούνται και μεταξύ νεότερων και γηραιότερων γενεών, και δεν εξηγούνται μόνο από τη γεωγραφία ή την ταραγμένη ιστορία.

Χώρεσαν και φασίστεςΤο τρέχον κύμα διαδηλώσεων στην Ουκρανία φέρει ετικέτα «made in Germany», «made in EU», «Made in America», υποστηρίζει ο Πίτερ

“Η μεγαλύτερη διαφορά είναι μεταξύ όσων βλέπουν με μεγαλύτερη συμπάθεια τη ρωσική αυτοκρατορική και σοβιετική διακυβέρνηση και όσων βλέπουν αυτές ως τραγωδία”

Ο πρωταθλητής του μποξ και ιδρυτής του κόμματος Udar (γροθιά) Βιτάλι Κλίτσκο δέχεται επίθεση με πυροσβεστήρα κατά τη διάρκεια σύγκρουσης της αστυνομίας και των διαδηλωτών.

Page 54: Hot Doc 46

54 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Ουκρανία

Σβαρτς του World Socialist. «Τα δυτικά ΜΜΕ μακρηγορούν, παρουσιάζοντας τις διαδηλώσεις στο Κίεβο ως αγώνα για δημοκρατία και έννομη τάξη. Στην πραγματικότητα, είναι τμήμα μιας σύγκρουσης για γεωστρατηγικά ζητή-ματα. Στόχος είναι να αναχαιτιστεί η ρωσική επιρροή και να υπαχθεί η Ουκρανία στην κυριαρχία της Γερμανίας, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Πριν από εννιά χρόνια, η Πορτοκαλί Επανάσταση οργανώθηκε με μαζική πολιτική και οικονομική στήριξη των ΗΠΑ και αμερι-κανικών μη κυβερνητικών οργανώσεων, όπως το Ινστιτούτο Ανοιχτής Κοινωνίας του δισεκατομμυριούχου Τζορτζ Σόρος. Αυτές οι δυνάμεις μπόρεσαν να ακυ-ρώσουν την προεδρική εκλογή και να διασφαλίσουν την ανάληψη της εξου-σίας από τους φιλοευρωπαίους και φιλοαμερικανούς Βίκτορ Γιουστσένκο και Γιούλια Τιμοσένκο στη θέση του Βίκτορ Γιανούκοβιτς, για τον οποίο πίστευαν πως τον είχε η Ρωσία στο τσε-πάκι της. Το δίδυμο τελικά έπεσε και ο Γιανούκοβιτς ανέλαβε πρόεδρος μετά τις προεδρικές εκλογές του 2010. Τώρα γίνε-ται μια ακόμη απόπειρα να έρθει στην εξουσία ένα καθεστώς που θα φέρει στην ΕΕ την πρώην σοβιετική Δημοκρατία.

Μια εξέταση της πολιτικής ηγεσίας των διαδηλώσεων αποκαλύπτει τον αντιδρα-στικό τους χαρακτήρα. Καθοδηγούνται από τρία κόμματα, τα δύο εκ των οποίων έχουν στενούς δεσμούς με το συντηρη-τικό στρατόπεδο στην ΕΕ, ενώ το τρίτο είναι ανοιχτά φασιστικό. Το κόμμα Πατρίδα, της φυλακισμένης Γιούλια Τιμοσένκο, έχει στάτους παρατηρητή στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, την ένωση των ευρωπαϊκών χριστιανοδημο-κρατικών και συντηρητικών κομμάτων. Το Ούνταρ (Γροθιά), του πρωταθλητή του μποξ Βιτάλι Κλίτσκο, ο οποίος είναι κάτοικος Γερμανίας, είναι δημιούργημα της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης της καγκελαρίου Μέρκελ και του Ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ. Σύμφωνα με έρευνα του γερμανικού ιδρύματος Φρίντριχ Έμπερτ για την ακροδεξιά στην Ουκρανία, το τρίτο κόμμα, το Σβόμποντα (Ελευθερία), είναι η ναυαρ-χίδα της ακροδεξιάς ιδεολογίας. Αρχικό όνομα του κόμματος ήταν Εθνικο-Σοσιαλιστικό και το έμβλημά του θύμιζε τη σβάστικα. Με προτροπή του γαλλι-κού Εθνικού Μετώπου, με το οποίο έχει στενή συνεργασία, αποφασίστηκε να επιλεγεί ένα λιγότερο προκλητικό όνομα. Ο Αρσένι Γιατσενιούκ της Πατρίδας και ο Κλίτσκο εμφανίστηκαν σε συνεντεύ-ξεις Τύπου μαζί με τον Ολέγκ Τιανιμπόκ του Σβόμποντα. Ο τελευταίος είναι νεοναζί, διαβόητος για τα υπερεθνικι-στικά, ξενοφοβικά και αντισημιτικά του ξεσπάσματα. Κορυφαίοι ευρωπαίοι και αμερικανοί πολιτικοί έχουν εκφράσει την αλληλεγγύη τους στους διαδηλω-τές της Ουκρανίας. Μεταξύ αυτών, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, ο γερμανός ομόλογός του Γκίντο Βεστερβέλε, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ρασμούσεν. Και η γερμανική κυβέρνηση, που μόλις άρχισε νέες διώ-ξεις κατά του νεοφασιστικού Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, υπερασπίστηκε το δικαίωμα των Ουκρανών φασιστών να διαδηλώνουν». Ο Σβαρτς υποστηρίζει πως η συμφω-νία με την ΕΕ, που η αντιπολίτευση της Ουκρανίας θέλει να εφαρμοστεί, θα είχε καταστρεπτικές συνέπειες σε μεγάλα τμήματα του ουκρανικού πληθυσμού.

«Οι όροι της συμφωνίας, που περιλαμ-βάνουν εισαγωγή ευρωπαϊκών κανόνων για την αγορά εργασίας, ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων και μείωση του δημόσιου χρέους, θα είχε κοινωνικές συνέπειες παρόμοιες με των προγραμ-μάτων λιτότητας που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, τη Ρουμανία και άλλες χώρες. Το ΔΝΤ έχει ήδη αρνηθεί στην Ουκρανία αναγκαία πίστωση, γιατί η κυβέρνηση αρνήθηκε να ανεβάσει κατά 40% την τιμή της βενζίνης – κίνηση που θα κατέληγε αναπόφευκτα στον θάνατο πολλών ανέργων και συνταξιούχων που δεν θα μπορούσαν να πληρώσουν τους λογαριασμούς θέρμανσης. Γερμανία, ΕΕ και ΗΠΑ επιδιώκουν όχι μόνο οικο-νομικούς, αλλά και γεωπολιτικούς στόχους στην Ουκρανία. Δεδομένης της απώλειας επιρροής της Ρωσίας στην ανατολική Ευρώπη μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ΕΕ θα ωθούσε τη Μόσχα εκτός ορίων Ευρώπης. Ο ρωσικός στό-λος της Μαύρης Θάλασσας σταθμεύει στην Κριμαία, λιμάνι που παραχώρησε η Ουκρανία στη Ρωσία. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν συμφέρον να αποδυναμω-θεί η Ρωσία, που θεωρείται σημαντικός σύμμαχος της Κίνας. Αμέσως μετά την εκλογή του, τον Μάρτιο, ο κινέζος πρό-εδρος Ξι Τζινπίνγκ ταξίδεψε στη Μόσχα για να ενισχυθεί η στρατηγική συμμαχία των δύο χωρών. Αμφότερες αισθάνονται να απειλούνται οικονομικά και στρατη-γικά από τις επιθετικές επιδρομές των ΗΠΑ και συμμάχων τους στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Και η Κίνα έχει παράσχει δάνεια ύψους 10 δισ. στο Κίεβο. Δεν είναι τυχαίο που ο Γιανούκοβιτς δεν ανέβαλε το ταξίδι του στο Πεκίνο, παρά τη συνεχιζόμενη πολιτική κρίση.Μιλώντας στο Reuters, η καθηγήτρια Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Ντονιέτσκ Τατιάνα Ορέχοβα, δήλωσε πως «τώρα πρέπει να κάνουμε ένα διά-λειμμα, να επιδιώξουμε συμβιβασμό που θα ισορροπεί τους δεσμούς μας με την Ευρώπη και με τη Ρωσία. Χρειαζόμαστε και τις δύο αγορές και τα συνθήματα των διαδηλωτών δεν δίνουν απαντήσεις».

Πριν από εννιά χρόνια, η Πορτοκαλί Επανάσταση οργανώθηκε με μαζική πολιτική και οικονομική στήριξη των ΗΠΑ και αμερικανικών ΜΚΟ, όπως το Ινστιτούτο Ανοιχτής Κοινωνίας του δισεκατομμυριούχου Τζορτζ Σόρος

Page 55: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 55

Βραζιλία

τ ο σπίτι δεν το βλέπει ήλιος. Είναι ένα χαμηλοτάβανο κουτί με δύο κρεβατοκάμαρες, κου-ζίνα και ένα στενό μπάνιο με

ντους. Τα παράθυρα είναι τρύπες στους τσιμεντένιους τοίχους, χωρίς τζάμια, με το κρύο και τη ζέστη να ταλαιπω-ρούν τους ενοίκους, μια γυναίκα με τα τέσσερα παιδιά της. Κανείς τους δεν δουλεύει, αλλά κερδίζουν περίπου εξή-ντα ευρώ τον μήνα ζητιανεύοντας και πουλώντας μικροπράγματα στις αγο-ρές. Ο μεγάλος γιος, μόλις είκοσι ετών, είναι παράλυτος από τη μέση και κάτω. Τραυματίστηκε στη διάρκεια συμπλο-κής συμμοριών για τα ναρκωτικά. Είναι μόνιμα ξαπλωμένος στο ένα δωμάτιο, παίζοντας μελαγχολικά μια κιθάρα, το μόνο πράγμα που τον κάνει να ξεχνιέ-ται. Η οικογένεια αυτή δεν είναι η μόνη που ζει κάτω απ΄αυτές τις συνθήκες σε μια φαβέλα στο Σάο Πάολο, μια ανάσα από τα μεγάλα έργα για το Μουντιάλ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Είναι αυτό που λέμε «η άλλη πλευρά», αυτό που κρύβεται πίσω από το όραμα των φαραώ.Ολόκληρες γειτονιές με χαμένες ψυχές ανθρώπων που παλεύουν να επιβιώσουν, τη στιγμή που η Βραζιλία θεωρείται μια

νέα οικονομική υπερδύναμη του 21ου αιώνα, με το ΑΕΠ της να αγγίζει πλέον τα 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η έκτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο πίσω από τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Το όραμα του Ιγκνάσιο Λούλα ντα Σίλβα, του πρώην εργάτη ορυχείων που κατέληξε να γίνει πρόεδρος της χώρας το 2002. Η δυνα-μική κοινωνική πολιτική του οδήγησε στην εμφάνιση της λεγόμενης μεσαίας τάξης, περίπου σαράντα εκατομμύρια βραζιλιάνοι, οι οποίοι άρχισαν να κερδί-ζουν το… ασύλληπτο ποσό των 30.000 ευρώ τον χρόνο. Όμως τι γίνεται με τους υπόλοιπους; Με όλους αυτούς που περί-μεναν να δουν καλύτερες μέρες, αλλά η

απόφαση της κυβέρνησης να διεκδική-σει και να πάρει τελικά τα δύο μεγάλα αθλητικά γεγονότα άλλαξε τα δεδομένα;«Δεν νομίζω ότι ήταν η κατάλληλη εποχή για κάτι τέτοιο», δηλώνει ο Φλάβιο Μπόρχες. Είναι ένας από τους τυχερούς. Κερδίζει αρκετά ως πολιτικός αναλυτής, ζώντας στο Ρίο. «Η Βραζιλία θα έπρεπε πρώτα να είχε ολοκληρώσει τις πολιτι-κές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις και μετά, ίσως κάποια μέρα, να διεκδικούσε το Παγκόσμιο Κύπελλο.»Είναι σίγουρο ότι μαζί του συμφωνούν τα χιλιάδες παιδάκια που αναγκάζονται να βγουν στην πορνεία για να ζήσουν. Μιλάμε για παιδιά, αγόρια και κορίτσια, η ηλικία των οποίων δεν ξεπερνά

ο αθεατοσ κοσμοσπισω απο το θεαμα

Είναι φυσικό μια χώρα εκατομμυρίων ψυχών να έχει πολλές ιστορίες ανθρώπων που υποφέρουν. Η Βραζιλία θεωρείται μια από τις μεγαλύτε-ρες οικονομίες του πλανήτη, όμως πίσω απ΄αυτό το λούστρο κρύβεται μια ασχήμια που πολλοί δυσκολεύονται ή δεν θέλουν να δουν. Οι άνθρω-ποι στις φτωχογειτονιές και στις φαβέλες παλεύουν για τα αυτονόητα, καταλήγοντας όμως έκπληκτοι να βλέπουν το κοινωνικό κράτος να συρρι-κνώνεται για χάρη του θεάματος. Είναι επόμενο λοιπόν να αναρωτιούνται: «Τι κάναμε λάθος;»

Του Πέτρου Γκάτζια

Page 56: Hot Doc 46

56 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

συχνά τα 12. Φεύγουν από τις φαβέλες και κατεβαίνουν στις μεγάλες λεωφό-ρους περιμένοντας τον πελάτη. Τα τρία και έξι ευρώ που παίρνουν τη φορά τα ξοδεύουν σε λίγο φαγητό ή σε ναρκω-τικά. Λίγα καταφέρνουν να ξεφύγουν. Τα περισσότερα πεθαίνουν, και τα κορ-μάκια τους δεν βρίσκονται ποτέ ή δεν τα αναζητά κανείς.

Ο λαβύρινθος...Στις φαβέλες του Σάο Πάολο, τα στενά δρομάκια μοιάζουν με λαβύρινθο. Τα σπίτια είναι τόσο κοντά που μπορεί ο ένας να μυρίσει την ανάσα του άλλου. Σε μικρή απόσταση από την οικογέ-νεια με τον καθηλωμένο στο κρεβάτι γιο, μένει μια άλλη μάνα με τα παιδιά της. Κερδίζει 120 ευρώ τον μήνα καθα-ρίζοντας σπίτια. Προσπαθούν οι ίδιοι να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης. Βάφουν συχνά μόνοι τους το σπίτι και κάνουν όσες επισκευές χρειάζονται. Γι΄αυτό τα αγόρια της οικογένειας είναι περήφανα. Ανάμεσά τους και ο μικρό-τερος, ο δεκαπεντάχρονος Εμανουέλ, ο οποίος μέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν αρχηγός μιας συμμορίας για τα ναρκω-τικά. Τώρα δηλώνει ότι μετάνιωσε και πηγαίνει καθημερινά στην εκκλησία. Μισό ευρώ γι’ αυτά τα παιδιά είναι σαν να τους δίνεις τον ουρανό με τ’ άστρα. Παρ’ όλα αυτά, σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν έγχρωμες τηλεοράσεις. Είναι ο μοναδικός τρόπος για να ξεχνιούνται, βλέποντας σαπουνόπερες.

άνδρες των συμμοριών ρωτούν εάν υπήρξαν θύματα ή ζημιές και αποζημιώ-νουν αμέσως και με το παραπάνω. Ένας ιδιότυπος κώδικας τιμής.Στις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο, σε μικρή απόσταση από το στάδιο του Μαρακανά, η κατάσταση είναι παρόμοια. Κάθε πρωί στις πέντε τα ξημερώματα η Πάουλα Ελέιν Καρντόζο ξεκινά τον Γολγοθά της. Εργάζεται ως νοσηλεύτρια στο θέρετρο της Κόπα Καμπάνα. Περπατά μέχρι να φθάσει στη στάση του λεωφορείου και μετά περιμέ-νει τουλάχιστον σαράντα λεπτά για να επιβιβαστεί στο λεωφορείο και να φθά-σει μετά από δύο ώρες στον προορισμό της, εάν δεν υπάρξει κάποιο ατύχημα ή κάποια συμπλοκή. Το ίδιο συμβαίνει και στην επιστροφή. Οι αυξήσεις στα εισιτή-ρια των μέσων μαζικής μεταφοράς την τρελαίνουν: «Είναι παράλογο! Ο βασικός μισθός είναι πολύ χαμηλός και το κόστος ζωής πολύ υψηλό. Αυτή η αύξηση θα μειώσει το φαγητό στο τραπέζι σε πολ-λές οικογένειες». Η Πάουλα ωστόσο δεν έχασε το σπίτι της. Τουλάχιστον 19.000 οικογένειες αναγκάστηκαν να φύγουν επειδή η κυβέρνηση ήθελε την περιοχή για να κάνει έργα για τους αγώνες, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις καθυστε-ρούν. Ήδη από τις κακοτεχνίες τρεις εργάτες έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ εκατοντάδες παραμένουν απλήρω-τοι επειδή τους κοροϊδεύουν οι μικροί εργολάβοι που αναλαμβάνουν μέρος των έργων, ενώ φέρνουν μέχρι και

Τουλάχιστον 19.000 οικογένειες αναγκάστηκαν να φύγουν επειδή η κυβέρνηση ήθελε την περιοχή για να κάνει έργα για τους αγώνες, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις καθυστερούν

Βραζιλία

Σ’ αυτή τη γειτονιά ζει και ο κύριος Κορντέιρο, όπως τον αποκαλούν. Ένας αστυνομικός, ο οποίος συγκεντρώνει τα παιδιά στο σπίτι του για να τους μάθει μουσική. Έχει ανάγκη από μουσικά όργανα. «Θέλω να κάνω μια ορχή-στρα», λέει. «Μ’ αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα μάθουν να είναι μαζί και θα μείνουν μακριά από τους δρόμους, το έγκλημα και τα ναρκωτικά, θα κάνουν κάτι δημιουργικό». Ωστόσο κανείς από τους κατοίκους δεν καταγγέλλει το οργα-νωμένο έγκλημα. Ο λόγος είναι απλός: Όταν οι έμποροι ναρκωτικών σχεδιά-ζουν μια συμπλοκή, προειδοποιούν τους κατοίκους να κλειστούν στα σπίτια τους, για να μην υπάρξουν παράπλευρες απώλειες. Όταν η συμπλοκή τελειώσει,

Page 57: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 57

1

3

2

4

1. Κάτοικοι σε μία από τις φαβέλες του Σάο Πάολο.

2. ο Λίμα, ένας πρώην εργάτης ορυχείων, λίγο πάνω από τα εβδομήντα. Τον βρήκαν πριν από περίπου δέκα χρόνια σε ένα παράνομο ορυχείο κάπου στον Αμαζόνιο. Σύγχρονος σκλάβος.

3. Ο μεγάλος γιος μιας γυναίκας με τέσσερα παιδιά, μόλις είκοσι ετών, είναι παράλυτος από τη μέση και κάτω. Τραυματίστηκε στη διάρκεια

συμπλοκής συμμοριών για τα ναρκωτικά. Είναι μόνιμα ξαπλωμένος στο ένα δωμάτιο, παίζοντας μελαγχολικά μια κιθάρα, το μόνο πράγμα που τον κάνει να ξεχνιέται.

4. Ο κύριος Κορντέιρο, όπως τον αποκαλούν. Ένας αστυνομικός, ο οποίος συγκεντρώνει τα παιδιά στο σπίτι του για να τους μάθει μουσική για να κρατήσει τα παιδιά μακριά από την εγκληματικότητα.

απελπισμένους εργάτες από την Αϊτή που τους κλέβουν τις δουλειές.

Οργή που ξεχειλίζει«Nao Vai Ter Copa», « Όχι στο Παγκόσμιο Κύπελλο.» Το κίνημα των Passelibre, κάτι αντίστοιχο με το κίνημα του «Δεν Πληρώνω», γιγαντώνεται. Πριν από λίγες ημέρες εκατοντάδες άνθρω-ποι κατέλαβαν τον κεντρικό σταθμό των τρένων και των λεωφορείων στο Ρίο και συγκρούστηκαν με την αστυ-νομία. Αφορμή, η νέα προσπάθεια των αρχών να αυξήσει τις τιμές των εισιτη-ρίων, από 2,75 σε 3 ρεάλ, δηλαδή σε κάτι λιγότερο από ένα ευρώ. Όμως ακόμη και αυτή η αύξηση είναι τραγική για αυτούς τους ανθρώπους. Μόλις τον περασμένο

Ιούνιο η χώρα είχε συγκλονιστεί από ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας, και τότε για τις αυξήσεις, οι οποίες τελικά πάγωσαν. Ωστόσο, ο χρόνος πιέζει και η κυβέρνηση επανέκαμψε.Οι διαδηλωτές καταγγέλλουν διαφθορά και υπέρογκες δημόσιες δαπάνες για τη διοργάνωση του Μουντιάλ, τη στιγμή που δεν υπάρχει ανάλογη κοινωνική πολιτική.Σε μια χώρα 183 εκατομμυρίων κατοί-κων, το 31% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, δηλαδή με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Μιλάμε για 55 εκατομμύρια ανθρώπους. Άλλα 18 εκατομμύρια, δηλαδή το 12,8%, είναι αναλφάβητοι. Στις φαβέλες τα 44 στα 1.000 παιδιά πεθαίνουν πριν γίνουν

ενός έτους, ενώ η Βραζιλία έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά φόνων στον κόσμο και μάλιστα ανάμεσα σε νέους 15 έως 24 ετών.Τα στοιχεία αυτά σίγουρα αγνοεί ο Λίμα, ένας πρώην εργάτης ορυχείων, λίγο πάνω από τα εβδομήντα. Τον βρήκαν πριν από περίπου δέκα χρόνια σε ένα παρά-νομο ορυχείο κάπου στον Αμαζόνιο. Σύγχρονος σκλάβος. Δούλευε πενήντα χρόνια για ένα πιάτο φαΐ χωρίς να γνωρί-ζει τι γίνεται στον έξω κόσμο. Ακόμη και σήμερα πολλές εταιρίες δελεάζουν νεα-ρούς, προσφέροντας δουλειά, αλλά όταν φθάνουν εκεί γίνονται σκλάβοι στα χέρια τους. Τουλάχιστον 200.000 άνθρωποι παραμένουν σε ορυχεία, άγνωστο πού, κάτω από τέτοιες συνθήκες.Η πρώτη φράση του Λίμα όταν τον βρή-καν ήταν «πεινάω», και όταν του έφεραν να φάει ένα μπιφτέκι, ρώτησε: «Αυτό τώρα πώς το τρώνε;»Δέκα χρόνια μετά και με την κατάσταση να μην έχει αλλάξει και πολύ, η χώρα της σάμπας και του ποδοσφαίρου, όπως την αποκαλούν, θα βάλει τα καλά της, θα κρύψει την ασχήμια της και σε λίγους μήνες, παρουσία χιλιάδων θεατών, θα σφυρίξει την έναρξη του Μουντιάλ.

Page 58: Hot Doc 46

58 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

O σκηνοθέτης Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, γνωστός από τις ταινίες μυθοπλασίας «Άδης» και «Υπογραφή», αλλά κυρίως από τα πετυχημένα ντοκιμαντέρ του «Ημερολόγια Καταστρώματος – Γιώργος Σεφέρης», «Ι. Μόραλης» και «Τη Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσόα Συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη», επιστρέφει με ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στη ζωή του Γρηγόρη Λαμπράκη. Τίτλος του: «Μαραθώνιος μιας Ημιτελούς Άνοιξης: Γρηγόρης Λαμπράκης».

ο καζινοκαπιταλισμοσ Δειχνει Na zei

τισ τελεύταιεσ μερεσ τούΣτέλιος Χαραλαμπόπουλος

Page 59: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 59

συνέ

ντευ

ξη

Πού βρήκατε τα σπάνια φιλμάκια όπου απεικονίζεται ο ίδιος ο Λαμπράκης; Είχα βρει από παλιά κάποια σπάνια ντο-κουμέντα. Όμως, τα καρέ με τον ίδιο τον Λαμπράκη να περπατά στη διάρ-κεια της μαραθώνιας πορείας ειρήνης είχε τραβήξει με ένα απλό οχταράκι ένας συναγωνιστής του πολιτικός μηχανικός, ο Γιώργος Γέρου, που μιλά και στην ται-νία. Συναντήθηκα μαζί του και μου έδωσε σπάνιο ηχογραφημένο και οπτικό υλικό από διάφορα γεγονότα, αλλά όχι από την κηδεία του Λαμπράκη, όπως λάθος θυμόταν, η οποία εξελίχτηκε σε πορεία για τη δημοκρατία με το σύν-θημα «Ο Λαμπράκης Ζει». Βρήκα υλικό, ωστόσο, από άλλα γεγονότα, όπως το συνέδριο της ελληνικής επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη τον Ιούλιο του 1962 στην Αθήνα, το οποίο εξέλεξε ως αντιπρόεδρο τον Λαμπράκη και τον έστειλε με την ελληνική αποστολή στη Μόσχα. Στο συνέδριο αυτό, που έγινε στο θέατρο Πορεία, η πιο συγκινη-τική μαρτυρία είναι εκείνη της μητέρας του αείμνηστου Νίκου Νικηφορίδη, ο οποίος εκτελέστηκε στις 5 Μαρτίου 1951 στη Θεσσαλονίκη, ύστερα από τη σύλ-ληψή του μαζί με δεκατρείς συντρόφους του από το Δημοκρατικό Φιλειρηνικό Μέτωπο Νέων. Μαζί με αυτά, μου έδωσε ο Γέρου και κάποια κομμένα φιλ-μάκια που αποδείχτηκαν θησαυρός. Ξεχωρίζω την άφιξη του Γκαγκάριν στην Αθήνα με την ενθουσιώδη υποδοχή του κόσμου, στην οποία είχε παρευρεθεί ο Γρηγόρης Λαμπράκης.

Υπάρχουν «Λαμπράκηδες» σήμερα;Αυτό που έγινε στην κηδεία του είναι μοναδικό. Πολλοί άνθρωποι έκαναν πράξη το σύνθημα «Κάθε νέος και Λαμπράκης». Με το που ήρθε η δικτα-τορία στην Ελλάδα, δεν το σκέφτηκαν πολύ. Εκατοντάδες νέοι μπήκαν στον αντιδικτατορικό αγώνα, θυσιάζοντας πολλά πράγματα, όπως λαμπρές σπου-δές, μια καθωσπρέπει ζωή. Ένα από τα πολλά παραδείγματα, όπως μου ’ρχε-ται τωρα στην τύχη, είναι το στέλεχος της νεολαίας της ΕΔΑ Θανάσης Γρέβιας,

ο νεαρός που κρατούσε το κεφάλι του Λαμπράκη όταν εκείνος ξεψυχούσε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ: Τον φυλακίζουν από την πρώτη μέρα του πραξικοπή-ματος, με συκοφαντία του χουντικού Ντερτιλή, κι αφού τον εκβιάζουν να παραδοθεί, χρησιμοποιώντας την έγκυο γυναίκα του, η οποία τελικά απέβαλε, τον εξορίζουν, και παραμένει στις φυλακές, όπου υπόκειται σε άγρια βασα-νιστήρια, μέχρι την τελευταία μέρα της χούντας, στις 24 Ιουλίου 1974. Επίσης, ο Μιχάλης Σπυριδάκης, που τότε φοι-τούσε στο έκτο έτος της Ιατρικής, αν και από φτωχή οικογένεια, ούτε καν το σκέφτηκε. Την ίδια μέρα της κήρυ-ξης του στρατιωτικού νόμου μπήκε στον αγώνα. Και άλλοι πολλοί, όπως ο Γιάννης Χαλκίδης, που δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά το σαμποτάζ που βύθισε την πόλη στο σκοτάδι στη διάρκεια των εγκαινίων της Διεθνούς Έκθεσης το 1967, καταστρέφοντας τη φιέστα των συνταγματαρχών, ο Θόδωρος Καζέλης, ο Θανάσης Καλαφάτης κ.ά. Αυτοί μεταλαμπάδευσαν τις ιδέες του Λαμπράκη στις επόμενες γενιές. Βέβαια, μπορεί κάποιος να υποστηρί-ξει πως αυτές οι ιδέες σήμερα δεν έχουν διείσδυση στη νεολαία. Όμως, τότε πώς αυτός μπορεί να εξηγήσει την άνθιση του νεολαιίστικου κινήματος σήμερα, τα μέλη του οποίου διακατέχονται από την έντονη διάθεση προσφοράς, αλλά και από την αποφασιστικότητα να αγω-νιστούν, να συντρέξουν τον ανήμπορο, να διοργανώνουν κοινωνικά παντοπω-λεία και ιατρεία; Αφήστε που σήμερα θεωρώ πιο δύσκολα τα πράγματα, με την έννοια ότι τότε υπήρχε ένας μπού-σουλας, μια ιδεολογική ομπρέλα για να κινηθεί κάποιος νέος ανάλογα. Ενώ τώρα υπάρχει μια ρευστότητα.

Τότε, πώς εξηγείτε το γεγονός πως η Χρυσή Αυγή εμφανίζεται να έχει απήχηση στη νεολαία; Το 1974, μετά την εδραίωση της δημο-κρατίας στην Ελλάδα, βγήκαν στον αφρό διάφορα φαινόμενα σήψης που επέδρα-σαν αρνητικά. Επίσης, ο κόσμος είναι χειραγωγούμενος. Αφήσαμε την τηλε-όραση να καταστρέψει τα πάντα. Όταν

τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο μας είμαστε παθητικοί δέκτες των προ-παγανδιστικών μηνυμάτων, με τα οποία μας βομβαρδίζουν καθημερινά τα ΜΜΕ, όπως της ευτελούς πραγμα-τικότητας κάποιων σίριαλ, το μυαλό μας γίνεται πολτός. Και οι νέοι επηρε-άζονται πιο εύκολα. Το πιο επικίνδυνο είναι πως πάνε εκεί άνθρωποι απλοί, φοβισμένοι και οργισμένοι, και που δεν είναι φιλοναζί, αλλά αναπόφευκτα σε αυτό το ναζιστικό μόρφωμα θα διαπο-τιστούν και θα δηλητηριαστούν από τη φασιστική προπαγάνδα. Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο.

Πάντως το 2008 οι νέοι ήταν που βγήκαν στους δρόμους... Φυσικά. Και έκαναν σπουδαίες δρά-σεις. Τότε ήμουν στην Τρίπολη, μια συντηρητική πόλη, και έβλεπα τους μαθητές λυκείου να πολιορκούν το αστυνομικό τμήμα. Όλη η Ελλάδα είχε βγει στους δρόμους. Όμως, αναρωτιέ-μαι, τελικά πού διοχετεύτηκε όλη αυτή η νεανική ενέργεια;

Πού πιστεύετε ότι θα οδηγηθεί η Ελλάδα ύστερα από αυτή την κρίση;Δεν είμαι αισιόδοξος. Νομίζω ότι ζούμε κοσμοϊστορικές στιγμές και το σύστημα έχει φτάσει στα όριά του. Ο καζινοκαπι-ταλισμός δείχνει το πιο άγριο πρόσωπό του, επειδή ζούμε τις τελευταίες μέρες του. Με τι θα αντικατασταθεί, δεν μπορώ να το γνωρίζω. Αν δεν υπάρξει μια παγκόσμια οικονομική συνεργα-σία με επίκεντρο τον άνθρωπο και όχι τα κέρδη των επιχειρήσεων –οι οποίες πλέον ανενδοίαστα προκρίνουν τη λύση της φτηνής εργατικής δύναμης, δίνοντας μόλις ένα ευρώ την ημέρα σε παιδάκια στη Σομαλία ή την Κίνα για να φτιάχνουν ρούχα και παπούτσια–, δεν υπάρχει ελπίδα.

Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός πώς εξηγείται σήμερα; Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, κάποιοι θέλησαν να φορμά-ρουν εκ νέου την ανάγκη του πολίτη

Στους Κωνσταντίνο Καϊμάκη, Παναγιώτη Φρούντζο

Page 60: Hot Doc 46

60 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

συνέ

ντευ

ξη

να πιστέψει σε μια άλλη ιδέα. Όχι απα-ραίτητα καινούρια ιδέα. Τι πιο πρόσφορο και ακίνδυνο, λοιπόν, από τη δοκιμα-σμένη θρησκευτική συνταγή;

Τι άνθρωπος ήταν ο Λαμπράκης; Είχε πάντα τη θέρμη του νεοφώτιστου. Βρήκα σε πρώιμα κείμενά του δείγματα ενός ειρηνιστή, που ωστόσο δεν είχε ούτε αριστερή συνείδηση ούτε τη γνώση κάτι τέτοιου. Κατά τη γνώμη μου, ξεκί-νησε ως κοινωνικός ακτιβιστής, που στη συνέχεια μπολιάστηκε με την ιδεολογία της αριστεράς.

Και είχε έντονη την αίσθηση του δικαίου. Αυτό είναι που τον καθιέρωσε στη συνείδηση του κόσμου ως ήρωα;Ήταν από τα βασικά προτερήματά του, το αίσθημα δικαίου που τον διακα-τείχε. Επίσης, ήταν πολύ ευαίσθητος και συναισθηματικός. Όμως, εκείνο που εξηγεί τη μετατροπή του σε ήρωα, πέρα από τον θάνατό του, ήταν η ανάγκη του κόσμου να πιστέψει στον «έναν». Ο Λαμπράκης, λίγο πριν τον δολοφονή-σουν, δεν δίστασε να βγει έξω από το κτίριο, όπου μίλησε στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη, στο «αλαλά-ζων αγανακτισμένο πλήθος», να ορμήσει με φόρα –μόνος του σχεδόν και χωρίς προστασία– απέναντι σε δεκάδες τρα-μπούκους. Ίσως να μην πίστευε ότι θα τον σκότωναν, όντας βουλευτής, παρότι ήδη είχε γίνει μια απόπειρα εναντίον του στην πορεία Ειρήνης του Μαραθώνα. Το σύνολο της προσωπικότητάς του, ακόμη και το ότι ήταν γιατρός που βοηθούσε τους άπορους και πρωταθλητής στίβου, είχε απήχηση στο κοινό.

Ποιοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Λαμπράκη; Δεν ξέρουμε αν έδωσε κάποιος την εντολή της δολοφονίας του. Αν ήταν η Φρειδερίκη ή κάποιος άλλος. Όμως, η ευθύνη σίγουρα βαρύνει την τότε κυβέρνηση, του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Υπήρξε άμεση συνεργα-σία κράτους και παρακράτους, από την οποία επετράπη η ανεξέλεγκτη δράση

κάποιων φονιάδων. Όπως γίνεται και σήμερα. Δεν μπορεί να κυβερνάς μια χώρα και να μην έχεις την ευθύνη μιας τέτοιας πράξης.

Πώς γίνεται λοιπόν και αυτός ο λαός, που έδιωξε τον Καραμανλή το 1963, να τον υποδεχτεί σαν Μεσσία το 1974; Αυτά είναι δυστυχώς τα παράδοξα της Ιστορίας, που δεν έχουν λογική απά-ντηση. Όπως και το γεγονός ότι στη χούντα δεν έγινε καμιά μαζική αντί-σταση. Η μεταβολή που έγινε τότε και το πέρασμα στη δημοκρατία οφείλεται κυρίως στην τραγωδία της Κύπρου, που έπληξε τον εθνικιστικό πυρήνα της δεξιάς, όπως και στα γεγονότα στη Νομική και το Πολυτεχνείο. Ούτως ή άλλως, η πλειονότητα του κόσμου δεν αντιστάθηκε ενεργά στη χούντα, οπότε φαντάζει λογική η αποδοχή της μεσ-σιανικής καραμανλικής λύσης. Μη λησμονείτε, επίσης, πως ο κόσμος φοβήθηκε μια νέα χούντα και έναν πιθανό πόλεμο με την Τουρκία.

Υπάρχει σήμερα παρακρατική δράση; Εννοείται. Μάλιστα, οι παρακρατικοί λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως και τότε. Αυτοί που σκότωσαν τον πακιστανό Σαχζάτ Λουκμάν χρησιμο-ποίησαν τη μέθοδο του Γκοτζαμάνη, που είχε καλύψει τον αριθμό της πινα-κίδας του τρίκυκλου με μια λινάτσα, με τη διαφορά ότι αυτοί είχαν βγάλει την πινακίδα και την έκρυβαν κάτω από τη σέλα.

Η μη επιλογή, το να μην ψηφίζεις ή να μην σε αφορούν τα κοινά, δεν είναι εν τέλει επιλογή; Ο Μπρεχτ το είπε ξεκάθαρα. Αν φοβάσαι να μάθεις τι άσχημο κρύβε-ται πίσω από κάποιους τοίχους και τραβάς την κουρτίνα για να μη δεις, τότε θα έρθει και η σειρά σου κάποια στιγμή. Είναι σαν κάποιος που βρί-σκεται στα όρια της ψυχασθένειας να ανακαλύπτει ψεύτικα στηρίγματα για να μην καταρρεύσει.

Ο Μπρεχτ το είπε ξεκάθαρα. Αν φοβάσαι να μάθεις τι άσχημο κρύβεται πίσω από κάποιους τοίχους και τραβάς την κουρτίνα για να μη δεις, τότε θα έρθει και η σειρά σου κάποια στιγμή. Είναι σαν κάποιος που βρίσκεται στα όρια της ψυχασθένειας να ανακαλύπτει ψεύτικα στηρίγματα για να μην καταρρεύσει

Page 61: Hot Doc 46

Από τον Γιάννη Καρτερό

Tech.doc

ΤΟ ξΕΡΑΤΕΟΤι...

Νέα εποχή στα ρομποτικά μέλη

Πώς πρέπει να είναι μια «νέα Γη»

Ο Ντένις Άαμπο Σόρενσεν έχασε το χέρι του πριν από εννέα χρόνια. Σε αυτό το διάστημα δοκίμασε πολλά προσθετικά, κανένα όμως δεν ήταν σαν αυτό που του προσέφερε ομάδα ερευνητών από το Scuola Superiore Sant’Anna της Ιταλίας και του Ecole Polytechnique Federale de Lausanne της Ελβετίας. Για πρώτη φορά, ο Σόρενσεν μπορούσε να σκεφτεί μια κίνηση, και το προσθετικό χέρι να την πραγματοποιήσει, καθώς είχε συνδεθεί απευ-θείας στα εναπομείναντα νεύρα του χεριού του. Μάλιστα κατάφερνε, έχοντας τα μάτια του δεμένα, να ξεχωρίζει αντικείμενα που έπιανε, κάτι που σημαίνει πως το χέρι τού επέ-τρεπε να αισθάνεται το αντικείμενο που κρατούσε.

Μέχρι σήμερα, οι περισσότεροι πλανήτες που έχουμε παρατηρήσει αποτελούνται κυρίως από αέρια. Μια «νέα Γη», για να μπορέσει να χαρακτηριστεί έτσι, θα πρέπει να πληροί τα εξής:1. Να είναι στο μέγεθος της Γης και με βραχώδη επιφάνεια.2. Να βρίσκεται κοντά σε άστρο σαν τον Ήλιο, αλλά όχι και πολύ κοντά...3. Να διαθέτει τρεχούμενο νερό.4. Να φέρει βιοσημάδια, βασική χλωρίδα και 5. νοήμοντα όντα. Ήδη έχει ετοιμαστεί μήνυμα από επιστήμονες, το οποίο θα μεταφερθεί στο σύμπαν μέσω υπέρυθρων ακτίνων. Αν υπάρχει κάποιος ικανός να το εντοπίσει, θα βρίσκεται σε έναν πλανήτη που θα μπορεί να φιλοξενήσει και ανθρώπους.

Έτσι προσανατολίζονται οι σολομοί

Παρελθόν η αλλεργία στους ξηρούς καρπούς;

Πριν από ένα περίπου χρόνο, επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Όρεγκον παρουσίασαν στοιχεία που συσχέτιζαν τα μαγνητικά πεδία της γης με τις κινήσεις των σολομών, σε μια προσπάθεια να εξηγήσουν πώς αυτά τα ψάρια βρίσκουν μέσα από χιλιάδες μίλια θάλασσας το ποτάμι στο οποίο γεννήθηκαν. Πριν από μια βδομάδα, το πείραμα στέφθηκε με επιτυχία. Σολομοί από τον ποταμό Αλσέα αφέθηκαν σε διαφορετικά μήκη και πλάτη του Ειρηνικού, πάνω σε διαφορετικά μαγνητικά πεδία, και απευθείας οι κινήσεις τους έκλιναν προς τον ποταμό, δείχνοντας έτσι πως προσανατολίζονται μέσω του μαγνητισμού της γης.

Η τελευταία έρευνα μιας ομάδας ερευνητών, μεταξύ των οποίων και η ελληνίδα Κατερίνα Αναγνώστου, φέρνει βάσιμες ελπίδες ότι σύντομα η αλλεργία στους ξηρούς καρπούς μπορεί να αποτελεί παρελθόν. Συγκεκριμένα, σε διάστημα 6 μηνών χορήγησαν σε 85 παιδιά πρωτεΐνη φυστικιού, αρχικά σε μικροποσότητες, με σταδιακά αυξανόμενες δόσεις. Στο τέλος της περιόδου, 75 από τα παιδιά μπορούσαν να φάνε 5 φυστίκια χωρίς να παρουσιάσουν αλλεργική αντίδραση, ενώ 50 έφτασαν έως και τα 10 φυστίκια. Οι αριθμοί μπορεί να μη συναρπάζουν, όμως αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότερες αλλεργικές αντιδράσεις προέρχοναι από ψήγματα ξηρών καρπών μέσα σε συσκευασίες τροφίμων (εξού και η προειδοποίηση «μπορεί να περιέχει ίχνη ξηρών καρπών»), τότε ουσιαστικά μιλάμε για εξουδετέρωση της αλλεργίας.

Τα μυρμήγκια δεν κοιμούνται.

Τα έμβρυα του καρχαρία-τίγρη

μάχονται μεταξύ τους μέσα στην

κοιλιά της μητέρας τους. Ο νικητής

κερδίζει… τη γέννα του.

Τα δόντια του καρχαρία είναι

σκληρά σαν ατσάλι. Κυριολεκτικά.

Page 62: Hot Doc 46

@tw

eets ακολουθήστε μας

στο twitter@hotdoc_mag

@pamblo_

@adiasistos

Crt_Mlts

@sourtoukw

@wannabe_bitch

@kostasboz

@Partalia

@Ouraloxouxoulas

@kyrosgranazis_

@kakomyrios

@sonar_24

@dimitrischrid

@giopso

Με οποιονδήποτε άλλο πρωθυπουργό ο νέος σεισμός στην Κεφαλονιά θα ήταν πάνω από 7 ρίχτερ!

Ο κόσμος τα έφαγε τα λεφτά στην Ελλάδα. Γι’ αυτό κάποιοι βουλευτές της ΝΔ έβγαλαν 3,5 εκατομμυριάκια στο εξωτερικό, μην τα φάτε κι αυτά.

Γέμισαν τα μαγαζιά σέξυ εσώρουχα σε απίστευτες τιμές, ενόψει Βαλεντίνου. Δε γαμάει ο κόσμος παιδιά, βάλτε προσφορά κάνα αερόθερμο καλύτερα.

Mια απλή παρατήρηση, όλα τα ΜΜΕ τους συμμετέχοντες στην αντιφασιστική του Σαββάτου τους ονόμαζαν «αντιεξουσιαστές» και οχι «αντιφασίστες»

Να δείτε που ο Μαρινάκης θα βρει τον Ξηρό και θα ζητήσει παραπάνω από 4 εκατ. ευρώ για να τον δωσει!

Παραλίγο να στραμπουλήξω το χέρι μου για να πιάσω το μονόευρο που έπεσε κάτω από το κάθισμα. Για δίευρο το σπάω κιόλας.

Πάντως όσοι ζητάτε δουλειά, να διευκρινίζετε ότι θέλετε και μισθό… δεν θεωρείται τόσο αυτονόητο πλέον.

Η ανεργία στους νέους έφτασε το 60%… Λίγο υπομονή, σε λίγα χρόνια δεν θα θεωρούνται άλλο νέοι!

Ευρωλιγούρηδες, αν υπήρχε Ευρωπαϊκή Ένωση ο Δένδιας μετά τις δηλώσεις για κατώτερους μετανάστες θα ήταν στο δικαστήριο της Χάγης.

Αγόρασα ψωμί μπαγκέτα με 2,10. Μάλλον θα την κουνάς και θα βγαίνει μπροστά σου η Φιλαρμονική της Βιέννης.

Βρήκα φτηνή ασφάλεια,αλλά πρέπει να ’χω λίγους ίππους, να ’μαι λεκανοπεδίο, να ’χω ελιά στον κώλο και θείο Αναξίμανδρο από της μάνας μου το σόι.

Μηχανικός, κρατικός υπάλληλος, αντί να βάψει με πράσινο σπρέι καταλληλότητας τον σοβά, βάφει την πέτρα του κτιρίου. Κεφαλλονιά 2014. Ζώο όρθιο.

Στην Ουκρανία εξέγερση ντυμένοι σαν αρκούδες, στην Βραζιλία με βερμούδες, εμείς δεν έχουμε βρει ακόμη το στιλ που θα φορεθεί!

Αποκτήστε το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων

στην τιμή των 6,5 ευρώΤηλ. επικοινωνίας 210 621 7990

Η ζωή των Ωνάσηδων μοιάζει με αρχαία τραγωδία. Μόνο που, σε αντίθεση με τις ελλ ηνικές τραγωδίες, οι Ωνάσηδες πεθαίνουν πάντα επί σκηνής. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα δελτία ειδήσεων. Κατά μια έννοια συνεχίζουν να πεθαίνουν και σήμερα, στο τέλος κάθε ιστορίας που αναπαράγει τη ζωή τους.

ξεφύλλιστε την αληθεια στο μύθο

Page 63: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 63

Αποκτήστε το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων

στην τιμή των 6,5 ευρώΤηλ. επικοινωνίας 210 621 7990

Η ζωή των Ωνάσηδων μοιάζει με αρχαία τραγωδία. Μόνο που, σε αντίθεση με τις ελλ ηνικές τραγωδίες, οι Ωνάσηδες πεθαίνουν πάντα επί σκηνής. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα δελτία ειδήσεων. Κατά μια έννοια συνεχίζουν να πεθαίνουν και σήμερα, στο τέλος κάθε ιστορίας που αναπαράγει τη ζωή τους.

ξεφύλλιστε την αληθεια στο μύθο

Page 64: Hot Doc 46

64 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Hot SportsΑπό τον Μάριο Αραβαντινό

Κρατούν ψηλά τη σημαία στο παγωμένο ΣότσιΜέχρι και τις 23 φεβρουαρίου θα διεξαχθούν οι 22οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες στο Σότσι της ρωσίας, με τη συμμετοχή επτά ελλήνων αθλητών. Η χώρα μας μετέ-χει στη διοργάνωση για 18η φορά, με πρώτη εκείνη στους αγώνες του 1936 στο γκάρμις-Παρτενκίρχεν και μοναδική εξαίρεση του αγώνες του 1960, όταν τη γαλανόλευκη στην παρέλαση έφερε υπάλληλος του προξενείου. Η μεγαλύτερη ομάδα που έστειλε η Ελλάδα σε Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν το 2002 στο Σολτ Λέικ Σίτι, όπου έλαβαν μέρος δέκα αθλητές. Σημαιοφόρος της ελληνικής αποστολής στην τελετή έναρξης των αγώνων στο Σότσι ήταν η 24χρονη πρω-ταθλήτρια του σκι δρόμων αντοχής Παναγιώτα Τσακίρη, ενώ την επταμελή αποστολή πλαισιώνουν οι Απόστολος Αγγελής (δρόμος αντοχής και δίαθλο), Νικόλας Πολυχρονίδης (άλμα), Αλέξανδρος Κεφαλάς (Σκέλετον), Σοφία ράλλη, Κωνσταντίνος Συκαράς, και ο Βενιαμίν της παρέας Μασιμιλιάνο Βαλκαρέζι, οι οποίοι θα διαγωνιστούν στο αλπικό σκι.

Δαπάνη εκατομμυρίων μόνο για τέσσερις αγώνες

Αλόγιστες σπατάλες επί υπουργίας Ιωαννίδη

12 με 15 εκατ. ευρώ θα χρειαστεί να δαπανήσει η Ελλάδα, αν τελικά διεκδικήσει τη διοργάνωση τεσσάρων αγώνων του EURO 2020, όπως προέκυψε από τη συνάντηση του υφυπουργού Αθλητισμού Γιάννη Ανδριανού με τον πρόεδρο της ΕΠΟ Γιώργο Σαρρή με θέμα την υποβολή υποψηφιότητάς της για τη συνδιοργάνωση του EURO 2020, το οποίο θα έχει επετειακή μορφή, αφού κλείνει 60 χρόνια, και θα διοργανωθεί σε 13 ευρωπαϊκές πόλεις. Σύμφωνα με το soccerplus.gr, το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων θα δαπανηθεί για την κατασκευή σουιτών στο Ολυμπιακό Στάδιο, και θα πρέπει μέχρι τον επόμενο Σεπτέμβριο να έχει ολοκληρωθεί το 50% των εργασιών. Είναι πάντως πιθανό, ακόμη κι αν ξεκινήσουν οι εργασίες, ο φάκελος της Ελλάδας να απορριφθεί από την UEFA. Ως εκ τούτου, αποφασίστηκε να υπάρξει επαφή του Γιώργου Σαρρή με τον πρόεδρο της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας Μισέλ Πλατινί, προκειμένου αυτός να ανάψει το πράσινο φως. Αν αυτό συμβεί, τότε η υπόθεση θα επανεξεταστεί.

Σε σοβαρότατες καταγγελίες για αδικαιολόγητο πλουτισμό υπαλλήλων της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού και ιδιωτών προχώρησε ο γενικός επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής, μιλώντας στην τηλεοπτική «Δίκη». Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από πόρισμα του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, μόνο επί υπουργίας Γιάννη Ιωαννίδη μοιράστηκε σε υπαλλήλους της ΓΓΑ και άλλους ιδιώτες μέσω του ΟΠΑΠ πόσο 30 εκατ. ευρώ. Ο κ. Ρακιντζής έκανε επίσης λόγο για πολιτικές παρεμβάσεις, τονίζοντας ότι «προσπαθούν να ξεπεράσουν το ζήτημα νομοθετικά», ενώ επεσήμανε ότι οι επιθεωρητές του διαπίστωσαν αδικαιολόγητο πλουτισμό και τα χρήματα πρέπει να επιστραφούν.

Page 65: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 65

16 φεβρούαριού 1973

Προοίμια της τραγωδίας που πάγωσε τον χρόνο

Διώκουν όσους διαμαρτύρονται

Ευρήματα-φωτιά για τους τρεις της Θεσσαλονίκης

Πειθαρχική δίωξη στον Παναθηναϊκό άσκησε ο ποδοσφαιρικός εισαγγελέας Παναγιώτης Καρράς, με αφορμή ανακοίνωση των Πρασίνων αναφορικά με τη μη καταγραφή του τραυματισμού του πορτιέρο Στέφανο Καπίνο από ρίψη αντικειμένου στο φύλλο αγώνα του παιχνιδιού με τον ΟΦΗ. Η πρωτοφανής απόφαση του εισαγγελέα προκάλεσε αλγεινή εντύπωση, με τον Παναθηναϊκό να τοποθετείται εκ νέου, σημειώνοντας σε ανακοίνωσή του: «Εφόσον στη ζυγαριά του ποδοσφαιρικού εισαγγελέα μια ανακοίνωση που περιγράφει γεγονότα που αποκρύφτηκαν στο φύλλο αγώνα είναι βαρύτερη προσβολή για το ποδόσφαιρο από το να μένει ουσιαστικά ατιμώρητος ο τραυματισμός ενός παίκτη, τα σχόλια περιττεύουν». Σημειωτέον ότι ο αντιπρόεδρος του ΟΦΗ και υπεύθυνος ασφαλείας του γηπέδου «Θεόδωρος Βαρδινογιάννης», Ανδρέας Μανουσάκης, ισχυρίστηκε, μιλώντας στον NOVA Sport FM, ότι ο τερματοφύλακας του Παναθηναϊκού δεν τραυματίστηκε από αντικείμενο, αφού δεν εντοπίστηκε κάποιο σχετικό σημάδι στο σώμα του.

Συνολικό πρόστιμο ύψους 5.376.000 ευρώ καταλόγισε το ΣΔΟΕ στις ΠΑΕ Άρης και Ηρακλής, καθώς αμφότερες εμφανίζονται να έχουν κόψει εικονικά τιμολόγια ύψους 1,8 εκατ. Στο μεταξύ, όπως αποκάλυψε η ιστοσελίδα e-reportaz.gr έρευνα διεξάγεται και για την ΠΑΕ ΠΑΟΚ. Αυτή αφορά αναμέτρηση μεταξύ του ΠΑΟΚ και του Ατρομήτου το 2010, κατά την οποία φέρεται να μην εκδόθηκαν αποδείξεις παροχής υπηρεσιών σε 19.008 εισιτήρια διαρκείας, τα οποία κόστιζαν συνολικά 6.714.645 ευρώ και ήταν καταχωρημένα στα βιβλία με διαφορετικό τρόπο. Παράλληλα, οι ράμπο του ΣΔΟΕ διαπίστωσαν ότι δεν εκδόθηκαν 26.272 εισιτήρια τιμής ένεκεν, δηλαδή προσκλήσεις, για τη δωρεάν είσοδο των φιλάθλων σε 11 εντός έδρας αγώνες. Οι προσκλήσεις δεν απαλλάσσονται από το ΦΠΑ, αλλά από το εισόδημα. Επομένως οι άνθρωποι του Δικεφάλου θα έπρεπε να τις θεωρήσουν, κάτι που δεν έκαναν, σύμφωνα με την αναφορά.

Κρόιφ και Δεληκάρης ποζάρουν στη φωτογραφία πριν από την έναρξη του φιλικού αγώνα μεταξύ του Ολυμπιακού και του τότε πρωταθλητή Ευρώπης και κόσμου Άγιαξ. Οι Ερυθρόλευκοι χάνουν με σκορ 2-1, όμως το αποτέλεσμα έχει μικρή σημασία μπροστά στην παρ’ ολίγον τραγωδία που θα ακολουθούσε. Κατά την έξοδό τους από τη Θύρα 7 του σταδίου Καραϊσκάκη, ορισμένοι γλίστρησαν, με αποτέλεσμα να ποδοπατηθούν. Στον Τύπο της εποχής διαβάζουμε: «Η βιασύνη μερικών φιλάθλων να βγουν γρήγορα από το στάδιο Καραϊσκάκη στάθηκε αιτία να τραυματιστούν 34 άτομα. Το ατύχημα συνέβη στη Θύρα 7. Δύο φίλαθλοι γλίστρησαν και πέφτοντας παρέσυραν άλλους. Το κακό γενικεύθηκε σύντομα». Στο ατύχημα-προμήνυμα της τραγωδίας του 1981 δεν σκοτώθηκε κανείς, ή τουλάχιστον αυτό έγινε γνωστό από τον Τύπο. Εκείνο όμως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η κατάθεση ανθρώπου στο δικαστήριο για την τραγωδία της Θύρας 7, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 21 φιλάθλους. «Πριν από αυτό το ατύχημα είχε ξαναγίνει στο παρελθόν, επί δικτατορίας, στον αγώνα Ολυμπιακός-Άγιαξ. Τότε, το ίδιο ατύχημα είχε συμβεί και τρεις πέθαναν. Έναν απ’ αυτούς τον είδα να ξεψυχάει. Τότε το επίσημο κράτος δεν είχε πει τίποτα».

Page 66: Hot Doc 46

66 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Από τον Παναγιώτη Πασπαλιάρη

τ ο σύστημα ιδιοκτησίας της γης που επικράτησε ήταν το ίδιο με την εποχή της Τουρκοκρατίας: Το τιμαριωτικό σύστημα. Η

οικονομική ιδεολογία της πατρίδας μας, κατ’ αντιστοιχία του καπιταλισμού, του συστήματος που λειτουργεί για να εξυπη-ρετεί τα συμφέροντα των καπιταλιστών, ήταν και ίσως είναι ακόμα ο τσιφλικι-σμός. Η Ελλάδα λειτούργησε ιστορικά με βάση τα αναπαλλοτρίωτα συμφέρο-ντα των τσιφλικάδων.

Οι πρώτοι τσιφλικάδεςΤσιφλικάδες ήταν στο σύνολό τους οι κοτζαμπάσηδες που άφησαν οι Τούρκοι

κεφαλαιούχους της Κωνσταντινούπολης, της Ρωσίας και των παραδουνάβιων ηγε-μονιών. Το 1881 όντως η Θεσσαλία με τον τεράστιο κάμπο της προσαρτήθηκε στην Ελλάδα. Δόθηκαν περαιτέρω εγγυήσεις στους τούρκους μπέηδες που ρευστοποί-ησαν τις περιουσίες τους.

Οι κολίγοιΟι νέοι τσιφλικάδες δεν αγόραζαν μόνο τη γη από τους μπέηδες. Αγόραζαν και τις ψυχές που ζούσαν σ’ εκείνη τη γη. Αγροικίες και ολόκληρα χωριά. Οι απε-λευθερωμένοι Έλληνες της Θεσσαλίας δεν έζησαν καμιά κοινωνική και οικο-νομική απελευθέρωση. Το αντίθετο

στο πόδι τους μετά την απελευθέρωση. Τσιφλικάδες έγιναν και οι πολιτικοί από το Φανάρι και την αυλή του Αλί Πασά που κατέφθασαν στα σαλόνια του Όθωνα. Τσιφλικάδες έγιναν και λιγοστοί ξένοι, όπως εκείνος ο ανεκδιήγητος Άγγλος με το όνομα Φρανκ Νόελ, ο οποίος, εκτός από την εκμετάλλευση των τσιφλικιών του, παρείχε καταφύγιο σε ληστές και οργάνωνε δολοφονίες περιηγητών. Το 1880, μετά τη νέα ήττα των Τούρκων από τους Ρώσους, η Αγγλία, για να περιορίσει τις επιδιώξεις της Ρωσίας, προωθούσε το ζήτημα της επέκτασης των βόρειων συνόρων της Ελλάδας, που τότε έφταναν μέχρι τη Φθιώτιδα στην ανατολή και μέχρι το Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας στη δύση. Οι τούρ-κοι μπέηδες της Θεσσαλίας άρχισαν να πουλάνε τα τσιφλίκια τους σε έλλη-νες ευγενείς των Ιόνιων νησιών και σε

μάλλον. Εξαναγκάστηκαν να υπογρά-ψουν μια σύμβαση ο καθένας με τον νέο ιδιοκτήτη. Πλέον δεν ήταν ο οθωμανι-κός νόμος που τους καθόριζε το πλαίσιο, αλλά η σύμβαση αυτή. Υπήρχαν ανεκτές συμβάσεις, όπως αυτές που έκανε ο Ζάππας στους κολί-γους του. Οι πιο πολλές όμως ήταν καταχρηστικές πέρα ως πέρα. Ήθελαν τους κολίγους σκλάβους. Τους επέβα-λαν βαριά δοσίματα και εξαντλητικούς όρους. Η απελευθερωμένη θεσσαλική γη χωρίστηκε σε κομμάτια, τα οποία μπο-ρούσε ένας ή δυο έφιπποι σουμπάσηδες κάθε μέρα να γυρίζουν, με τον γκρα στην πλάτη και το καμουτσίκι στο χέρι, για να επιβάλουν τον δικό τους νόμο και την τάξη. Οι κολίγοι ήταν αναγκασμένοι να δίνουν τη μορτή, δηλαδή το 1/3 της παραγω-γής τους, στον τσιφλικά. Ανάλογα με

Το πιο μεγάλο ζήτημα μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό ήταν αυτό των εθνικών γαιών. Μέσα από τη διανομή των εδαφών που εγκα-τέλειψαν οι Τούρκοι ιδιοκτήτες η Ελλάδα είχε την ευκαιρία της να γίνει έθνος ελεύθερων καλλιεργητών. Η προοπτική αυτή δολοφονήθηκε έξω από την εκκλη-σία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο τον Οκτώβρη του 1831.

το τσιφλίκι, έπρεπε να αγοράζουν τον σπόρο ή να τους τον δίνει ο αφέντης τους. Στην πρώτη περίπτωση, για να βρουν τα λεφτά δανείζονταν από τον τσιφλικά, που γινόταν και τοκογλύφος. Εκτός από τα δοσίματα στον αφέντη τους, ο Τρικούπης τους επέβαλε και τον φόρο αροτριόντων. Έπρεπε ακόμα να στέλνουν κότες, αυγά, λαχανικά, και μια ζυμώτρα στο σπίτι του τσιφλικά για να καθαρίζει και να ζυμώνει το ψωμί. Σε αρκετές περιπτώσεις τα γούστα του αφεντικού επέβαλαν την παράδοση της πρώτης νύχτας να συνεχιστεί μέχρι τον 19ο αιώνα. Οι νιόπαντρες θα κοκκίνιζαν το σεντόνι του αφέντη τους πριν σμίξουν με τον άντρα τους. Οι συνθήκες ζωής ήταν τραγικές, όπως τις περιγράφει γλαφυρά η λογοτεχνία της εποχής. Οι κολίγοι ζούσαν σε τρώγλες και κοιμόντουσαν πολλές φορές με τα ζώα τους. Δουλειά 7 ημέρες την εβδο-μάδα, από την ανατολή μέχρι τη δύση του Ήλιου. Πολλές φορές τους απαγο-ρευόταν η κυκλοφορία μετά τη δύση του Ήλιου, το σχολείο, ακόμα και οι γάμοι. Απευθύνονταν στους αφέντες τους με τεμενάδες και το βλέμμα στο πάτωμα.Η ελονοσία θέριζε τους κολίγους. Η αμά-θεια και η απαιδευσιά θέριζε τα παιδιά τους. Πολλές φορές έχαναν ακόμα και το δικαίωμα να έχουν μια καλύβα και τα κτήματα τους για να καλλιεργούν. Γίνονταν παρακεντέδες, απλοί εργάτες της γης δηλαδή, χωρίς κανένα δικαί-ωμα, έφευγαν για τα ξένα ή ανέβαιναν στα βουνά και γίνονταν τσιτσούληδες, ληστές της εποχής. Οι συμβάσεις ανανεώνονταν κάθε χρόνο. Με τον τρόπο αυτό πολλοί τσι-φλικάδες έγιναν βουλευτές και υπουργοί. Απειλούσαν τους σκλάβους τους ότι δεν θα τους ανανέωναν τη σύμβαση, ότι θα τους έδιωχναν από τη γη των προγόνων τους, και τους οδηγούσαν σε κοπάδια στις κάλπες, όπου φανερά έπρεπε αυτοί να ρίξουν το κουκί στο αφεντικό τους υπό την επίβλεψη των επιστατών του.

Το κράτοςΓια το ότι το κράτος ήταν αλωμένο από τους τσιφλικάδες δεν χωρούσε αμφιβο-λία. Ο Τρικούπης έλεγε πως δεν υπήρχε αγροτικό ζήτημα, αλλά δικαστικό, και

Οι τσιφλικάδες

Ιστορία

Page 67: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 67

πως αν απαλλοτριωνόταν η γη «εκδι-ώξομεν εξ Ελλάδος τα χρήματα των Ελλήνων του εξωτερικού». Ο Θεοτόκης ψήφισε το 1899 τον νόμο «περί εξώ-σεως δυστροπούντων ενοικιαστών», μια νομοθετική «βελτίωση» που προσέφερε το ελληνικό κράτος υπέρ των τσιφλικά-δων, τέτοια που δεν είχε τολμήσει το αντίστοιχο οθωμανικό. Ακόμη κι ο Βενιζέλος, που έλυσε το ζήτημα αργότερα από την πίεση των καταστάσεων, έκλεινε το μάτι στον τούρκο πρόξενο που είχε ακόμα συμ-φέροντα των μπέηδων να υπερασπίσει (μερικοί από τους οποίους ήταν έλλη-νες τσιφλικάδες που πολιτογραφήθηκαν Τούρκοι για να τους προστατεύσουν οι συνθήκες και ο πρόξενος αυτός): «Δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε για τις δηλώσεις μου εις την βουλή. Διά να γίνει απαλλοτρίωσης και διανομή κτη-μάτων χρειάζεται νόμος ειδικός. Τον νόμον τούτον θα αποφύγει η κυβέρνη-σις να ψηφίσει...»Μακριά από το κεντρικό πολιτικό σκη-νικό, στους σταθμούς της χωροφυλακής και τις δημόσιες υπηρεσίες όλα ήταν φτιαγμένα προς υπεράσπιση του δίκιου

κατευθύνεται προς το μέτρο των απαλλο-τριώσεων. Το 1911 το 50% της ελληνικής γης ήταν χωρισμένο σε 848 τσιφλίκια. Τα 400 βρίσκονταν στη Θεσσαλία. Τρία χρόνια αργότερα είχε απαλλοτρι-ωθεί 1 εκατομμύριο στρέμματα, που ανήκαν σε μόλις 54 ανθρώπους, ενώ καταργήθηκε διά νόμου το δικαίωμα της έξωσης των κολίγων. Το 1917, για να κερδίσει την υποστήριξη των αγρο-τών, ο Βενιζέλος ξεκινά την αγροτική μεταρρύθμιση περισσότερο στα λόγια παρά στα έργα. Ψηφίστηκαν νόμοι για τις απαλλοτριώσεις που δεν απέφεραν τα αποτελέσματα που χρειαζόταν ο τόπος. Η είσοδος όμως 1,5 εκατομμυρίων προ-σφύγων μετά την καταστροφή του 1922 και η αποφασιστικότητα του Νικόλαου Πλαστήρα επέσπευσε τη νομή της γης σε πολύ περισσότερους ανθρώπους.Η Ελλάδα ξεκινούσε μια άλλη ιστο-ρική γραμμή, αυτή της προόδου και της πνευματικής ανάτασης, καθώς για λίγες δεκαετίες βασίστηκε στην αγροτική ραχοκοκαλιά των μικρών αγροικιών. Το αποκορύφωμα ήταν το έπος του ’40 και η πνευματική επανάσταση της δεκαετίας του ’60. Οι τσιφλικάδες όμως επανέκαμ-ψαν δυναμικά, και στην αγροτική γη και στις νέες πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας. Αυτή τη φορά πιο σοφοί και έχο-ντας στα χέρια τους το υπερόπλο της μηνιαίας μισθοδοσίας.

των τσιφλικάδων. Κάθε διαμάχη τσι-φλικάδων και κολίγων κατέληγε με την τιμωρία του τελευταίου. Ωσάν η Ελλάδα να είχε απελευθερωθεί για να προασπί-σει τα δίκια μιας χούφτας ανθρώπων σε βάρος του λαού της. Έγραφαν στον Γεώργιο 54 οικογένειες από τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων στις αρχές του αιώνα:«Είναι 17 χρόνια που ακούσαμε πως ο τόπος εδώ έγινε ελληνικός και πως εγί-ναμεν υπήκοοι της μεγαλειότητός σου. Ημείς όμως τίποτε από αυτά δεν είδα-μεν ακόμα. Είδαμεν μονάχα πως έφυγαν οι πασάδες και οι Τούρκοι, αλλά τώρα είμαστε σκλάβοι εις τους μπέηδες και σε άλλα αφεντικά που μας τυραννούν πολύ περισσότερο τώρα παρά όταν είχαμε τους πασάδες» .

Οι απαλλοτριώσειςΤο 1907 ένας ξεροκέφαλος σοσιαλιστής, ο Μαρίνος Αντύπας, άλλαξε την πορεία του ζητήματος των τσιφλικιών με τη δράση του. Θα γίνει ξεχωριστή αναφορά σε αυτόν από τη στήλη αυτή. Το 1910 αστυνομικοί άνοιξαν πυρ σε κολίγους στον σιδηροδρομικό σταθμό του Κιλελέρ. Η πολιτεία άρχισε δειλά-δειλά να

Οι χωρικοί όθεν και οι κολίγοι της Θεσσαλίας εκτός της αρπαγής του Αλή, και της βίας του Σουλτάνου, υπέστησαν νέαν βίαν εκ μέρους της κυβερνήσεως της γλυκειάς των Πατρίδος, η οποία, διά της χωροφυλακής, διά των αστυνόμων, διά των νομαρχών και διά των εισαγγελέων, απειλούσα διωγμούς, φυλακίσεις και εξώσεις, ηνάγκασε τους κολίγους να παραιτηθώσιν άκοντες παντός δικαιώματος, το οποίο είχον επί των αγρών των, και να συναινέσωσιν εις την κατάλυσιν παντός περιορισμού της κυριότητος των τσιφλικίων όστις υφίστατο υπό το κράτος της σουλτανικής κυριαρχίας» Σοφοκλής Τριανταφυλλιδης, 1906

Page 68: Hot Doc 46

68 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Του Δημήτρη Μαρούλη

φεβρούαριοσ«Πώς να γίνετε (υποδηματο)βιομήχανος στα χρόνια της χούντας», ήταν ο τίτλος του αποκαλυπτικού ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού στην 30η σελίδα του περιοδικού ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ (αρ. 40): «Βρι-σκόμαστε στα μέσα της 7ετίας κι ο σκληροπυρηνι-κός συνωμότης Καρύδας περνώντας από διάφορα αξιώματα, έχει τώρα κατακτήσει υπουργικό θώκο. Πανίσχυρος αλλά και χωρίς πολλούς δισταγμούς ερ-γάζεται μεθοδικά για το καλό της οικογενείας του! Ως τότε έχει φροντίσει μόνο για τον ένα αδελφό του – τον έκανε εφοπλιστή παίρνοντάς τον απ’ το περιβάλλον της Πάτρας και το περίπτερό του στην παραλία (...)Ας γυρίσουμε όμως στον άλλο αδελφό του συνταγματάρχη Καρύδα, που είναι παραπονεμέ-νος ακόμα, περιμένοντας την κατάλληλη ρύθμιση, η οποία φαίνεται ότι μπορούσε να γίνη διά μέσου της ΕΤΒΑ. Εκεί βρίσκεται υποδιοικητής ο Καπετανάκης, άνθρωπος της “Επανάστασης”. Με τις κατάλληλες συστάσεις κι ανάλογη προεργασία, ο αδελφός Καρύ-δας παρουσιάζεται στην Κρατική Τράπεζα και ζητά-ει να γίνει βιομήχανος υποδημάτων. Δεν μπορεί να συμμετέχει ούτε με μια δραχμή στο κεφάλαιο και σαν μοναδική ελπίδα επιβίωσης της βιομηχανίας, παρουσιάζει μια “υποσχετική” επιστολή εξαγωγής υποδημάτων σε μια αφρικανική χώρα. Ζητά 100% δανειοδότηση. Τα έκπληκτα κι αιφνιδιασμένα –απ’ το θράσος του υποψήφιου βιομήχανου– όργανα της Τράπεζας παρακολουθούν την εξέλιξη του αιτήματος που είναι αστραπιαία. Τούτο γιατί βέβαια δεν τηρή-θηκε καμιά απ’ τις προβλεπόμενες διαδικασίες (...)Έτσι το Δ.Σ. της Τράπεζας αποφασίζει να δαπανηθεί ποσό 10 εκατομμυρίων δραχμών για να χτιστεί ένα πλήρως εξοπλισμένο εργοστάσιο υποδημάτων, “με το κλειδί στο χέρι”, το οποίο να δοθεί έτοιμο στον αδελφό Καρύδα για εκμετάλλευση. Η αποπληρωμή θα γινόταν σταδιακά μέσα σε μια 12ετία! Στο μεταξύ κι ώσπου να ετοιμαστεί το εργοστάσιό του ο αδελφός Καρύδας διορίζεται διευθυντής πολιτιστικών εκδη-λώσεων του ΕΟΤ. Το έργο προχωρεί γοργά, αφού πα-ρακολουθείται τώρα απ’ το νέο διοικητή διοικητή της ΕΤΒΑ, τον Τοτόμη, και τα εγκαίνια υπολογίζεται να γίνουν στο τέλος του ’73. Όμως το Νοέμβριο του ’73 αρπάζει την εξουσία η συμμορία του Ιωαννίδη. Πολύ γρήγορα η εκπληκτική περίπτωση φτάνει στ’ αυτιά του δικτάτορα κι ο αδελφός Καρύδας αναγκάζεται, με πραγματική συντριβή, να δηλώσει ότι παραιτείται του “εργοστασίου του”. Το εργοστάσιο υποδημάτων κατακυρώνεται αργότερα σε δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό σε έλληνα επιχειρηματία».

31 ιανούαριούΠρωτοσέλιδο δημοσίευμα της πατρινής εφημερίδας Η ΗΜΕΡΑ για την «άνευ ξιφών μάχη» του τότε αρχιμανδρίτη Α.Καντιώτη εναντίον του «Καρ-ναβάλου Πατρών»: «Είναι πιθανόν να επέμβη εναντίον του εορτασμού των Απόκρεω εις τας Πάτρας ο γνωστός και από τα επεισόδια κατά των καλλιστείων εις Αθήνας αρχιμανδρίτης κ. Αυγουστίνος Καντιώτης. Τούτο προκύπτει από το κυκλοφορήσαν τελευταίον φύλλον της εφημερίδος του “Σπίθα”. Ως αναγράφει εκεί, ο κ. Καντιώτης αφίχθη προ ημερών εις την πόλιν μας και εζήτησε παρά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Θεοκλή-του την άδειαν ίνα παραμείνη εις Πάτρας επί εν 20ήμερον και οργανώση τον αγώνα κατά του Καρναβάλου. Ο πανοσιολογιώτατος κ. Καντιώτης δηλοί ότι εάν του παρασχεθή η άδεια και αποκτήση ελευθερίαν κινήσεως και δράσεως, τότε “θα κάνωμεν το σημείον του Τιμίου Σταυρού και με την υποστήριξιν παντός χριστιανικού στοιχείου που εγκλείει η πόλις θα δώσω-μεν την άνευ ξιφών μάχη και είμεθα βέβαιοι ότι όπως δια την αισχράν τε-λετήν των Καλλιστείων εις εφημερίδα των Αθηνών εγράφη: Καλλιστεία...καπούτ, ούτω και δια την αισχροτέραν τελετήν του Καρναβάλου θα γραφή: Καρνάβαλος Πατρών...καπούτ”».

199231 ιανούαριούΜε την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Αθήνα, για την πρεμιέρα της ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού», ο Μαρτσέλο Μα-στρογιάνι παραχωρούσε συνέντευξη στη Μαριάννα Πολυχρονιάδου, η οποία δημο-σιεύθηκε στο 38ο τεύχος του περιοδικού ΕΠΤΑΜΙΣΙ: «Μ.Π.: Το “Μετέωρο βήμα του πελαργού” αναφέρεται προφητικά σε μια εποχή αλλαγών και ανακατατάξεων, σηματοδοτώντας την κρίση στις χώρες του πρώην “υπαρκτού σοσιαλισμού”. Ποια η γνώμη σας για την κρίση; Μ.Μ.: Νομίζω ότι αυτή η ιστορία, με τις χώρες του πρώην “υπαρκτού σοσια-λισμού”, θα ’πρεπε να έχει τελειώσει από καιρό. Ο κίνδυνος όμως είναι ότι αντί να πηγαίνουμε σήμερα μπροστά, βαδίζουμε πάλι προς τα πίσω. Αυτή η στροφή προς το νεοφιλελευθερισμό, που συνοδεύεται παράλληλα με έναν άκρατο εθνικισμό, εί-ναι μια προοπτική που δεν προαναγγέλει καθόλου καλούς οιωνούς...»

19541976

Page 69: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 69

1982

1960φεβρούαριοσΣτο 51ο τεύχος του περιοδικού ΜΟΥΣΙΚΗ, η Λένα Πλά-τωνος μιλούσε στον Στάθη Παπούλια για τον τρόπο διά-δοσης στο πλατύ κοινό του «Σαμποτάζ», ενός άλμπουμ με ευθείες επιρροές από την progressive rock σκηνή της εποχής, που είχε κυκλοφορήσει στα τέλη του 1981 με μουσική δική της, στίχους της Μαριανίνας Κριεζή κι ερμηνευτές τη Σαβίνα Γιαννάτου και τον Γιάννη Πα-λαμίδα: «Αν ήταν ο Καραμανλής ακόμα πάνω, αυτός ο δίσκος στην ουσία του θάχε πολλές δυσκολίες γιατί θάχαν κοπεί μερικά τραγούδια. Τώρα όμως πέρασαν όλα γιατί καταργήθηκε η λογοκρισία. Πλήν όμως δεν υπάρχουν διαφημιστικές εκπομπές και πρέπει να πάει κανείς στους παραγωγούς και να τους παρακαλέσει να το παίζουν στα προγράμματά τους (...) Δεν μπορώ εγώ να πάω και να παρακαλάω τους παραγωγούς, δεν είναι και στον τύπο μου. Το σκέφτηκα και λέω δεν θα κάνω τί-ποτα. Το τι θα κάνει η εταιρία είναι δικό της πρόβλημα. Εγώ πιστεύω και στη διαφήμιση από στόμα σε στόμα, που κάπου είναι και πιο σωστή. Κακά τα ψέμματα, η διαφήμιση είναι ψυχολογικός καταναγκασμός. Με συμφέρει σαν επαγγελματία αλλά έτσι είναι. Έχω πα-ρατηρήσει κι από τον εαυτό μου, ότι όταν άκουγα στις διαφημιστικές εκπομπές κάποιο τραγούδι, μετά από 10 φορές μπορεί να μη μου άρεσε αλλά ήταν γνωστό σαν ήχος (...) Ο καπιταλισμός στηρίζεται ακριβώς σ’ αυτή τη δημιουργία τεχνητών επιθυμιών. Ε, λοιπόν, εγώ δεν θέλω ν’ αγοράσει κάποιος τη δουλειά μου γιατί θα του το επιβάλλουν, μα γιατί θα νοιώσει πώς κάτι του προσφέρει».

9 φεβρούαριού«Δήλωσις» παρασυρθέντος «παρ’ επιτηδείων Κομμουνιστών», δημοσιευμένη στη 2η σελίδα της εφημερίδας ΑΛΗΘΕΙΑ της Τριπόλεως: «Ο υπογεγραμμένος, δηλώ υπευθύνως ότι κατά το απώτερον παρελθόν εκβιασθείς και παρασυρθείς παρ’ επιτηδείων Κομμουνιστών του χωρίου μου, προσεχώρησα εις την Κομμουνιστικήν παράταξιν, την οποίαν εψήφιζα μέχρι το έτος 1958. Έκτοτε όμως αντιληφθείς την πλάνην μου, διεχώρισα την ευθύνην μου με τον Κομμουνισμόν, τον οποίον αποδοκιμάζω και αποκηρύσσω μετ’ αγανακτή-σεως, και προσχωρώ ανεπιφυλλάκτως εις την Εθνικόφρονα παράταξιν. Ε.......ς Λ. Γ......ς. Ζευγολατιό Τριπόλεως».

13 φεβρούαριού«Χιλιάδες κόσμου συνεκεντρώθησαν από της 2ας απογευματινής χθες προ του γηπέδου του Παναθηναϊκού δια την αγοράν εισιτηρίων δια τον μεγάλον αυριανόν αγώνα ΠΑΟ-ΟΛυΜΠΙΑΚΟυ. Η αστυνομία ηναγκάσθη να διακόψη την πώλησιν δια να αποφευχθούν τραυματισμοί φιλάθλων», μας ενημέρωναν τα δημοσιεύματα αθλητικών και πολιτικών εφημερίδων της εποχής, απ’ όπου πληροφορούμαστε επίσης ότι «δυστυχώς, παρ’ όλας τας προσπαθείας, τα εισιτήρια του αγώνος επέρασαν εις την “μαύρην αγοράν”. Εκτός των εισιτηρίων τα οποία επωλήθησαν υπό την επίβλεψιν της αστυνομίας, τα άλλα και ιδιαιτέρως τα ηριθμημένα –ως κατήγγειλαν πολλοί φίλαθλοι– επωλούντο εις τιμάς πολύ ανωτέρας της αξίας των».

1976

1969

Page 70: Hot Doc 46

Ένας για 10

1

2

3

4

6

5

7

8

9

10

φιντέ κιόκσαλ

2004 Αποφοιτώ από το πανεπιστήμιο με πτυχίο στις Πολιτικές Επιστήμες και Διεθνείς Σχέσεις και αποφασίζω να σπουδάσω Μουσικό Θέατρο. Αυτή μου η απόφαση με έφερε και στην Ελλάδα.

2006 Αποφασίζω να μείνω μόνιμα στην Ελλάδα.

2008 Γνωρίζω τον Κώστα Κουτσομύτη και τον Βασίλη Δημητρίου, που με εμπιστεύονται να πάρω μέρος στην τηλεοπτική σειρά «Ματωμένα Χώματα» και να γράψω και να ερμηνεύσω 2 τραγούδια.

2009 Γνωρίζω τον σπου-δαίο Μίμη Πλέσσα και γράφουμε μαζί το CD «Bridges», σε μουσική του και δικούς μου στίχους. Αυτή μας η συνερ-γασία δεν σταμάτη-σε ποτέ.

2013 Κυκλοφορεί το πρώτο μου προσωπικό CD «Büyü» στην Ελλάδα και την Τουρκία από την EMI.

και ζούμε, μέχρι και η κουζίνα, είναι τόσο ίδια. Και είναι απόλυτα φυσικό για δύο λαούς με παράλληλη πορεία επί χιλιάδες χρόνια.

Τι σε δυσκόλεψε ή σε δυσκολεύει ακόμη στην Ελλάδα; Τα ωράρια των καταστημάτων! Και το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους!

Ο τουρκικός στίχος μιλάει περισσότερο στην καρδιά σου από τον ελληνικό; Είναι λογικό να εκφράζεται κανείς καλύτερα μέσα από τη δική του γλώσσα. Η μουσική είναι ικανή να μεταφέρει τα συναισθήματα όλων των γλωσσών και όλων των λαών, όμως εγώ έμαθα ελληνικά μέσα σε 6 μήνες, για να μπορέσω να ερμηνεύσω τους έλληνες ποιητές και στιχουργούς όπως τους αξίζει.

Πρέπει ν’ αφιερώσεις έναν στίχο στην ελληνική και τουρκική πολιτική ηγεσία. Ποιος είναι αυτός; Ένας στίχος της Λίνας Νικολακοπούλου. «Προσωπικά, δεν έχω αισθήματα για σένα φιλικά…»

Και ο στίχος που εκφράζει περισσότερο τη Φιντέ; Ένας στίχος που έγραψα μαζί με τον Στράτο Σωπύλη και τραγούδησα με τον Παντελή Θαλασσινό στο τελευταίο μου CD. «Μη μου κλαις εσύ, μάτια που βουρκώνουν δεν κοιτούν, για να δεις το φως, θέλει αγάπη η ζωή».

Ένα πράγμα που θα άλλαζες αν γυρνούσες πίσω τον χρόνο.Δεν θα επέτρεπα στην επιστήμη και την τεχνολογία να εφεύρει και να εξελίξει τα όπλα και να μετατρέψει τον καπνό σε τσιγάρα.

Με ποιον καλλιτέχνη θα ήθελες να συναντηθείς στη σκηνή;Δύσκολη απόφαση! Θα ήθελα πολύ να συναντηθώ στη σκηνή με την Sezen Aksu και τη Χάρις Αλεξίου, που τυχαίνει να έχουν συνεργαστεί και μεταξύ τους. Από αυτούς που δεν ζουν, θα ήθελα να συναντηθώ με τους Beatles και τον Baris Manco, που έχει ανοίξει τους ορίζοντες της τουρκικής παραδοσιακής μουσικής προς τη Δύση.

Έχεις βιώσει τον ρατσισμό; Είμαι στην Ελλάδα σχεδόν 8 χρόνια και δεν έχω συναντήσει καμία δυσάρεστη συμπεριφορά από κανέναν Έλληνα. Αντιθέτως ήταν όλοι πάντα πολύ ζεστοί, φιλικοί και ευγενικοί απέναντί μου. Ίσως επειδή η μουσική ξεπερνάει τις προκαταλήψεις και φέρνει κοντά τους ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις.

Πώς μια κοπέλα από την Τουρκία αποφασίζει να κάνει το μεγάλο βήμα στην Ελλάδα; Η απόφασή μου δεν ήταν τόσο δύσκολη. Προερχόμενη από την Τουρκία, μια χώρα με μεγάλη πολιτιστική κουλτούρα, βρέθηκα σε μια άλλη χώρα με πλούσια παράδοση και ιστορία. Με εξέπληξε αυτή η ομοιότητα και μου έδωσε τον απαραίτητο ενθουσιασμό να κάνω τα πρώτα βήματα στην καριέρα μου.

Τουρκία και Ελλάδα αντιμετωπίζουν κατά πολλούς ζητήματα δημοκρατίας. Ποιος είναι ρόλος της τέχνης μέσα σε αυτές τις συνθήκες;Η τέχνη από μόνη της δεν έχει ρόλο. Οι καλλιτέχνες όμως έχουν, και πρέπει να έχουν ρόλο ενάντια σε κάθε τι που καταπατά τις ελευθερίες των ανθρώπων.

Έλληνες-Τούρκοι: Είμαστε τελικά τόσο διαφορετικοί; Είμαστε πολύ πιο κοντά ο ένας στον άλλο απ’ ό,τι νομίζουμε. Η συμπεριφορά, οι αντιδράσεις, η ζεστασιά, ο τρόπος που μιλάμε

Μετράει ήδη συνεργασίες με ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσι-κής σκηνής, μεταξύ των οποίων ο σπουδαίος Μίμης Πλέσσας. Η Φιντέ Κιόκσαλ ήρθε από τη Σμύρνη μόλις το 2006 για να αφήσει το στίγμα της. Το 2013 κυκλοφόρησε σε Ελλάδα και Τουρκία τον πρώτο της δίσκο με τίτλο «Büyü» (μαγεία) και στις 16 Φεβρουαρίου θα εμφανιστεί μαζί με την μπάντα της στο Rythmos Stage στην Ηλιούπολη.

Από τον Μάριο Αραβαντινό

Page 71: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 71

Page 72: Hot Doc 46

Hot Doculture

72 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Από τουςΚωνσταντίνο Καϊμάκη, Παναγιώτη Φρούντζο

οι α

πόψ

εις ε

νός κ

λόου

ν

Άλλη μια ταινία βασισμένη σε πραγματική ιστορία που δεν μπορεί να παράξει την έκπληξη. Α ναι, υπάρχει η κριτική στο αμερικανικό όνειρο, έλα όμως που ακόμη και αυτή δημιουργεί ένα πρότυπο επιτυχίας. Η αντιστροφή, δηλαδή, για να γίνει αποδεκτή, πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στον ήρωα να έχει μία ή ίσως και περισσότερες ατάκες στην προτροπή: «Show me the money». Με αυτό τον τρόπο ο μέσος αμερικανός γελαδάρης μπορεί να αποδεχτεί ότι ακόμη και ο σεξιστής, ομοφοβικός, κυνικός και βίαιος Ρον Γούντρουφ μπορεί να μεταλλαχθεί σε άνθρωπο που προσεγγίζει με ευαισθησία και κατανόηση τη διαφορετικότητα. Αν δεν υπήρχε η ομολογουμένως εντυπωσιακή ερμηνεία του Μάθιου Μακ Κόναχι, αν και κατά την προσωπική μας άποψη η παρουσία του στο «Mud» και στο «The Paperboy» ήταν πιο ολοκληρωμένη, η ταινία θα ήταν άλλη μια κοινότοπη περίπτωση κινηματογράφησης του αγώνα ενός ατόμου απέναντι στο κράτος, που δεν θα απασχολούσε τους σινεφίλ στο μέλλον. Ενώ τώρα θα έχουν να λένε για το Όσκαρ που κατά πάσα πιθανότητα θα κερδίσει ο Μακ Κόναχι φέτος.Σκηνοθεσία: Ζαν-Μαρκ Βαλέ. Ερμηνεύουν: Μάθιου Μακ Κόναχι, Τζένιφερ Γκάρνερ, Τζάρεντ Λίτο.

ΑΠΟ ΤιΣ 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡιΟΥ

Dallas Buyers Club

«Οι Απόψεις Ενός Κλόουν» είναι ένα μυθιστόρημα που ξεσήκωσε θύελλα όταν κυκλοφόρησε, λόγω της ανελέ-ητης κριτικής που ασκούσε ο νομπε-λίστας πεζογράφος Χάινριχ Μπελ στο μεταπολεμικό κατεστημένο της Γερμανίας. Σε μια χώρα όπου «ελά-χιστα πρόσωπα δείχνουν σε θέση να αισθανθούν θλίψη ή μοιάζουν να διαθέτουν αναμνήσεις», όπως το διατύπωσε ο Μπελ, ένας μοναχικός κλόουν εναντιώνεται στην υποκρι-τική στάση μιας κοινωνίας που ζει στον αστερισμό του οικονομικού θαύματος, με πολλούς πρώην να-ζιστές να κατέχουν υψηλές θέσεις. Ο κλόουν της ιστορίας, ο Χανς Σνιρ, έχει εγκαταλείψει τις ανέσεις της πλούσιας οικογενειακής εστίας και περιοδεύει σε διάφορες πόλεις της Γερμανίας. Συνοδοιπόρος του σε αυτή την περιπέτεια είναι η αγα-πημένη του Μαρί, ο πιο δικός του άνθρωπος τα τελευταία χρόνια. Μέ-χρι τη στιγμή που εκείνη τον εγκα-ταλείπει για να παντρευτεί κάποιον άλλο, γκρεμίζοντας τον κόσμο του. «Για μένα είμαστε οι Χανς Σνιρ της Ευρώπης. Αυτοί οι μελαγχολικοί και συνάμα τρελοί τύποι που κανείς δεν μπορεί να καταλάβει ακριβώς, και οι ίδιοι δεν μπορούν να καταλάβουν σε τι έφταιξαν για να καταλήξουν εδώ», σημειώνει ο σκηνοθέτης Αργύρης Ξάφης, που υπογράφει τη θεατρική διασκευή του έργου.

Σκηνοθεσία: Αργύρης Ξάφης. Διανομή: Δημήτρης Παπανικολάου, Γιώργος Γάλλος, Δέσποινα Κούρτη, Θανάσης Λέκκας.

ΕΘΝιΚΟ ΘΕΑΤΡΟ – ΣΚΗΝΗ «ΝιΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ», ΑΠΟ ΤιΣ 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡιΟΥ

Η Έλεν Άλβιγκ έχει διπλή χαρά: Έχει υποδεχτεί στο σπίτι τον γιο της, που χρόνια ζούσε στο εξωτερικό ακολουθώντας σπουδές μουσικής, και ετοιμάζεται για τα εγκαίνια του τοπικού ορφανοτροφείου, ιδρύματος που υλοποιήθηκε χάρη στη δική της φροντίδα και οικονομική υποστήριξη και το οποίο θα αφιερώσει στη μνήμη του αποθανόντος συζύγου της. Όμως, σύντομα τα μυστικά και ψέματα του παρελθόντος θα ανατρέψουν αυτή τη σχεδόν ειδυλλιακή κατάσταση στον παγωμένο βορρά… Ο Στάθης Λιβαθινός, μετά τη «Φόνισσα», επιστρέφει στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας για να διδάξει Ερρίκο Ίψεν. Και το κάνει με τρόπο που παραπέμπει στη λογική και την αισθητική του «Kammerspielfilm», αποκλείοντας τους ήρωες σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον, εντός των διαστάσεων του οποίου θα πρέ-πει να αντιμετωπίσουν την αδυσώπητη μοίρα. Η αποχυμωμένη κυρία Άλβιγκ, ο γιος της Όσβαλντ, που φέρει το σημάδι της τιμωρίας, ο πουριτανός όσο και υποκριτής πάστορας Μάντερς, ο χυδαίος, διεφθαρμένος Γιάκομπ Ένγκστραντ και η νεαρή υπηρέτρια Ρεγκίνε θα συγκρουστούν με πράγματα και καταστάσεις του παρελθόντος, με φαντάσματα μιας ανείπωτης ηθικής κατάπτωσης. Ο νεκρός πατέρας, παρών-απών, κυριαρχεί στις σκέψεις και καθορίζει τη συναισθηματική κατάσταση και των πέντε. Όσο παίρνει μπροστά η διαδικασία των αποκαλύψεων και η αποδόμηση του σε σαθρά θεμέλια δομημένου προτεσταντικού σύμπαντος τόσο γίνεται ξεκάθαρο πως η εξιλέωση δεν είναι δυνατή γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Το προπατορικό αμάρτημα δανείζεται διαφορετικές μορφές και στιγματί-ζει ένοχους και αθώους στη διάρκεια της ζωής τους, η οποία μοιάζει περισσότερο με θεϊκή τιμωρία παρά με ευγενή αγώνα για την αυτοβελτίωση. Ο Λιβαθινός προσέγγισε με μινιμαλιστική διάθεση το έργο, προκρίνοντας τη διδασκαλία έναντι των συμπληρωματικών στοιχείων της παράστασης, η Μπέτυ Αρβανίτη δίνει μια τυπικά συγκλονιστική ερμηνεία, όπως άλλωστε και ο Γιώργος Κέντρος ( Ένγκστραντ) και ο Νίκος Χατζόπουλος (Μάντερς), ενώ ο Κώστας Βασαρδάνης (Όσβαλντ) και η Μαρία Κίτσου (Ρεγκίνε) είναι αυτοί που στην πραγματικότητα δίνουν το έναυσμα για να ξεδιπλωθεί ο συνταρακτικός μύθος.Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός. Ερμηνεύουν: Μπέτυ Αρβανίτη, Νίκος Χατζόπουλος, Κώστας Βασαρδάνης.

ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΚΕΦΑΛΛΗΝιΑΣ

βρικόλακες

Page 73: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 73

Η εκστατική ταραντέλα των Encardia συναντά την απα-ράμιλλη πολυφωνία των Πλειάδων, στη διάρκεια μιας δι-αδραστικής παράστασης με άξονα τον αρχέγονο γυναικείο πόθο και πόνο. Μια μουσικο-κινητική διαδρομή από τη νότια Ιταλία μέχρι τα βουνά της Ηπείρου και των Βαλ-κανίων, που θα διανύσουν δεκατέσσερις συντελεστές επί σκηνής, καταδεικνύοντας ακόμα μια φορά ότι η λαϊκή μουσική και ο πολιτισμός δεν έχουν στεγανά και φέρνουν όλους τους ανθρώπους κοντά. Τη σκηνοθετική επιμέλεια αυτής της μοναδικής έθνικ παράστασης, που μέσα από τα τραγούδια, τους χορούς, την κίνηση, τα εικαστικά φώτα και τις προβολές video παντρεύει το παλιό με το καινούριο, έχει ο Χάρης Πεχλιβανίδης. Η Ιωάννα Μήτσικα υπογρά-φει τη χορογραφία και την επιμέλεια κίνησης, ο Στάθης Μήτσιος το εικονικό περιβάλλον, τους φωτισμούς και το video mapping, ενώ την ενδυματολογική επιμέλεια έχει ο Αθανάσιος Κολαλάς.

ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣιΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡιΟΥ, 20:30

los eroticos φιλολογικοσ σύλλογοσ «παρνασσοσ», 14 φεβρούαριού Όπερα, καντσονέτες και φλαμένκο από τις υπέροχες φωνές της Τάνιας Νικολούδη και του Ντίνου Καλύβα, με το μουσικό άγγιγμα του Μιχάλη Νικολούδη, σε μια βραδιά μουσικής απογείωσης.

σύνολο κέλσοςπολύχωροσ «αλεξανΔρεια», 14 φεβρούαριούΜουσική διαδρομή από τον Μεσαίωνα, με τραγούδια και χορούς του 13ου αιώνα, την Αναγέννηση, με ισπανικά Villancicos και σπάνιες παραλλαγές από τον λαϊκό σκοπό «Une Jeunne Fillette», το Μπαρόκ, με καντσόνες, σονάτες, και θεατρική μουσική του J.-B.Lully από τον «Aρχοντοχωριάτη» του Μολιέρου.

Natalie Williams Soul FamilyGazaRTe, 21 φεβρούαριούΑπό τα σπουδαιότερα jazz clubs του Λονδίνου, στη σκηνή του Gazarte, ένα αφιέρωμα στη Motown από την υποψήφια για MOBO ερμηνεύτρια και τραγουδοποιό Natalie Williams, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι, καθώς και ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά της σύγχρονης μουσικής του Ηνωμένου Βασιλείου.

Milonga langaHalF NOTe Jazz ClUB, 25 φεβρούαριούΟι Milonga Langa είναι ένα συγκρότημα που δημιουργήθηκε από τρεις αργεντινούς μουσικούς, τον Roman Gomez (πιάνο, κιθάρα), τον Demian Gomez (κρουστά, τύμπανα) και τον Herman Mayr (κιθάρα, μπάσο, φλάουτο). Το ρεπερτόριο αυτού του συγκροτήματος είναι πρωτότυπο και διασκεδαστικό και συνδυάζει πολλούς διαφορετικούς ήχους και είδη μουσικής. Έχουν διασκευάσει παραδοσιακά τραγούδια της Αργεντινής, αλλά και ροκ κομμάτια που έχουν αφήσει εποχή στη χώρα τους.

Μια εμβληματική παράσταση μουσικού θεάτρου, βασισμένη σε κείμενα του νομπελίστα συγ-γραφέα Ελίας Κανέτι, από τον πρωτοπόρο σκηνοθέτη και συνθέτη Χάινερ Γκέμπελς. Το θέαμα και το ακρόαμα, η περφόρμανς και η συναυλία, τα multimedia και τα εικαστικά, ο κινηματο-γράφος και το live video, η ποιητική της καθημερινότητας και η περιπέτεια της ευρωπαϊκής σκέψης γίνονται ένα σώμα σε αυτή την παράσταση του 2004, που οδήγησε το μουσικό θέατρο σε νέες τοπογραφίες και τον θεατή του 21ου αιώνα στην εμπειρία ενός ολιστικού έργου τέχνης. «Νόστος για ό,τι χάθηκε» σημαίνει στη γλώσσα των Αβορίγινων Αυστραλών ο δυσπρόφερτος τίτλος, και ένα μουσείο φράσεων απαρτίζει το κείμενο της παράστασης, συντεθειμένο από σκέψεις και αφορισμούς του νομπελίστα συγγραφέα Ελίας Κανέτι. Όλα ξεκινούν με το φημι-σμένο Mondriaan Quartet να ερμηνεύει το 8ο Κουαρτέτο του Σοστακόβιτς και εξελίσσονται με τον αινιγματικό και ονειρικό τρόπο του υπερρεαλισμού: Μηχανές-ρομπότ και ένα κανονικό σπίτι εμφανίζονται στη σκηνή, ενώ ο πρωταγωνιστής, ο βετεράνος ηθοποιός Αντρέ Βιλμς, εγκαταλείπει ξαφνικά το θέατρο. Μια χειροκίνητη κάμερα τον ακολουθεί στους δρόμους της Αθήνας κι έπειτα σε ένα διαμέρισμα του κέντρου, όπου η παρασκευή μιας ομελέτας συγχρονί-ζεται άψογα με το Κουαρτέτο για έγχορδα του Ραβέλ, όπως ακριβώς η ύπαρξή μας συνενώνει το τετριμμένο και τη μεταφυσική.

ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑι ΤΕΧΝΩΝ, 26-28 ΦΕΒΡΟΥΑΡιΟΥ, 20:30

encardia-πλειάδες: γυναίκες της πέτρας

Eraritjaritjaka, το Μουσείο των Φράσεων

Page 74: Hot Doc 46

74 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Βιβλιοπροτάσεις

Αλέν ντε Μποτόν

ο «Αρχιτέκτονας της Ευτυχίας

το σεξ» σημειώνετε πως σκεφτόμαστε το σεξ με λάθος τρόπο. Υπάρχουν όμως κανόνες στη σεξουαλικότητα; Το βιβλίο μου είναι μια πρόσκληση να σκεφτούμε πάνω σε ένα θέμα για το οποίο λανθασμένα πιστεύουμε πως τα ξέρουμε όλα. Είναι σπάνιο να περάσουμε τη ζωή μας δίχως να νιώσουμε κάποιου είδους αγωνία σε μια σχέση, σε ένα κρε-βάτι. Και παρόλο που το σεξ είναι μια από τις πιο ιδιωτικές δραστηριότητες, περιστοιχίζεται διαρκώς από διάφορες ιδέες για τη φυσιολογική σεξουαλικό-τητα. Αλλά εμάς μας στοιχειώνουν όλους ενοχές, νευρώσεις, φοβίες. Είναι ώρα να αντιμετωπίσουμε το θέμα με χιούμορ, ειλικρίνεια και συμπάθεια!

Έπειτα από «Μία εβδομάδα στο αεροδρόμιο» –τίτλος και του βιβλίου που ακολούθησε του ομώνυμου πειράματος σας–, ποιος είναι ο απολογισμός σας για τη ζωή σε ένα αεροδρόμιο και το συμπέρασμά σας για τη μοντέρνα ύπαρξη; Τα αεροδρόμια αξίζουν μια δεύτερη ματιά. Σε αυτά θα βρεις σε συγκεκριμένη μορφή όλα τα θέματα του σύγχρονου κόσμου, που τα βρίσκουμε μόνο σε αφηρημένη μορφή στα μίντια. Εδώ βλέ-πουμε ζωντανά την παγκοσμιοποίηση, την περιβαντολλογική καταστροφή, τον καταναλωτισμό «στο πόδι», την κατάρ-ρευση της οικογένειας, το απόγειο του μοντερνισμού… Τα αεροδρόμια είναι εκείνα που μας φέρνουν σε μεγαλύτερη επαφή με την πιθανότητα θανάτου, και αυτό ασυνείδητα μας απελευθερώνει από τη συστολή και κάνει την αγάπη πιο εφικτή. Σπάμε τις καθημερινές μας συνήθειες, νιώθουμε τη θνησιμότητα και είμαστε πιο ανοιχτοί σε ασυνήθιστες συναντήσεις.

Είστε παγκοσμίως γνωστός για τα βιβλία και τα τηλεοπτικά σας ντοκιμαντέρ που μιλούν για τη σημασία της φιλοσοφίας στην καθημερινότητά μας. Είναι εφικτό όμως να ακολουθήσουμε οδηγίες ευτυχίας; Ειλικρινά πιστεύω πως μπορούμε να μάθουμε να κάνουμε πράγματα που μας κάνουν, αν όχι ευτυχισμένους, ανθεκτικούς στη δυστυχία. Είμαστε ευπροσάρμοστα και περίεργα ζώα, άρα θα ήταν παράλογο να υποθέσουμε πως δεν μπορούμε να λάβουμε συμβουλές σε πεδία συναισθηματικής και ψυχολογικής λειτουργίας. Πιστεύω λοιπόν πολύ στην ιδέα της συναισθηματικής εκπαίδευσης. Άλλωστε ο στόχος κάθε εκπαίδευσης είναι να κερδίσουμε χρόνο και να γλιτώ-σουμε λάθη.

Τι συμβουλή θα δίνατε στους Έλληνες της κρίσης; Θα έδινα δύο τύπων συμβουλές – πολιτι-κές και προσωπικές… Πολιτικά μιλώντας, θα τους συμβούλευα να βρουν μια χώρα μοντέλο και να την μιμηθούν. Εγώ θα σας πρότεινα τη Νορβηγία, μια χώρα σχετικά κοντά σε σας σε μέγεθος, πλη-θυσμό και ακτογραμμή. Δεν είναι ύβρις να αντιγράφουμε τα πετυχημένα παρα-δείγματα άλλων – αντιθέτως. Κάποτε το Εδιμβούργο χτίστηκε από τις σκοτσέ-ζικες αρχές με στόχο την «οικοδόμηση της Αθήνας του Βορρά». Σας προτείνω λοιπόν να χτίσετε το «Όσλο του Νότου». Σε προσωπικό επίπεδο, θα συμβούλευα τους Έλληνες να θυμηθούν τους στωι-κούς φιλόσοφους, που μιλούσαν ανοιχτά για το πώς μπορούν να επιβιώσουν ψυχολογικά οι άνθρωποι σε συνθήκες κοινωνικού και πολιτικού χάους.

Στο βιβλίο σας «Πώς να σκεφτόμαστε περισσότερο

Κάποιοι του αναγνωρίζουν ότι κατάφερε να κάνει προσιτή τη φιλοσοφία στο ευρύ κοινό, ενώ άλλοι του χρεώνουν απλο-ϊκότητα. Ένα είναι βέβαιο. Ο Ελβετός συγγραφέας Αλέν ντε Μποτόν, ευρέως γνωστός ως «Αρχιτέκτονάς της Ευτυχίας», αγαπά να παραδίδει μαθήματα ζωής και να μοιράζει συμβουλές για τα επίμαχα ζητήματα της επο-χής –ιδίως το τρίπτυχο: ευτυχία, εργασία, έρωτας– ακόμα και όταν δίνει συνεντεύξεις. Ίσως γιατί είναι ο ίδιος ο «πρώτος ασθενής του εαυτού του», όπως λέει, και η «επιθυμία ανεύρεσης της σοφίας πηγάζει από τη βαθιά συνείδηση του πόσο άφρων είναι»…

Από τη Δήμητρα Αθανασοπούλου

Page 75: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 75

Πώς να σκεφτόμαστε περισσότερο το σεξO Αλέν ντε Μποτόν αρθρώνει τα διλήμματα της σύγχρονης σεξουαλικότητας, καλύπτοντας μια σειρά από θέματα που περιλαμβάνουν τη λαγνεία, τον φετιχισμό, την απιστία και την πορνογραφία. Το τελευταίο βιβλίο του ελβετού δοκιμιογράφου «φιλόσοφου της καθημερινής ζωής» μας καθοδηγεί στην «ενδόμυχη και συναρπαστική αν και συχνά μπερδεμένη και δύσκολη», όπως σημειώνει, «εμπειρία που ονομάζεται σεξ».

Συγγραφέας: Αλαίν ντε ΜποττόνΕκδότης: ΠατάκηςISBN: 978-960-164-641-1Σελ. 192 | Τιμή: 10,70 €

Οι μεγάλες πολιτικές δολοφονίες στη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώναΣυγγραφέας: Σπύρος ΚουζινόπουλοςΕκδότης: ΙανόςISBN: 978-960-688-285-2Σελ. 344 | Τιμή: 14,00 €

Η Θεσσαλονίκη χαρακτηρίστηκε στη διάρκεια του 20ού αιώνα ως η πόλη των πολιτικών δολοφονιών, καθώς σε σκοτεινές περιόδους της νεότερης ιστορίας της οργανώθηκαν και εκτελέστηκαν μεγάλα πολιτικά εγκλήματα. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τις μαρτυρίες, το ανέκδοτο υλικό, τα ντοκουμέντα και σημαντικές αδημοσίευτες μέχρι σήμερα φωτογραφίες, για να φωτίσει τις έξι πιο συνταρακτικές δολοφονίες του περασμένου αιώνα, αναδεικνύοντας το πλήθος των απίθανων συμπτώσεων που οδήγησαν στον εντοπισμό των δολοφόνων.

Γιατί επικράτησε ο Χίτλερ;Συγγραφέας: Βίλχελμ Ράιχ Εκδότης: Καστανιώτης ISBN: 978-960-035-667-0Σελ. 64 | Τιμή: 04,26 €

Μια εξαιρετικά επίκαιρη ανάλυση για το φαινόμενο του φασισμού από τον Βίλχελμ Ράιχ, έναν από τους σημαντικούς γιατρούς ψυχαναλυτές του 2οού αιώνα και ευρέως γνωστού ως ιδρυτή του φροϊδομαρξισμού… «Ο Χίτλερ δεν μπορούσε παρά να πετύχει. (...) Αυτό που κέρδισε τις μάζες δεν ήταν το οικονομικό πρόγραμμα του Χίτλερ. Στην καθημερινή του προπαγάνδα, αυτό που του έφερε τη νίκη ήταν η ενίσχυση της γερμανικής αυτοεκτίμησης με την έντονη ρατσιστική προπαγάνδα, ο πόλεμος που κήρυξε ενάντια στον “παγκόσμιο εβραϊσμό” και η ισχυρή επίκληση της αυταρχικής οικογένειας»…

ΚόρσακοφΣυγγραφέας: Ερίκ ΦοτορίνοΕκδότης: ΠόλιςISBN: 978-960-435-301-9Σελ. 464 | Τιμή: 16,20 €

Ένα μεγάλο μυθιστόρημα για τη μνήμη και τη λήθη. Μπορεί κανείς να επινοήσει τον εαυτό του και τις αναμνήσεις του; Ο Ερίκ Φοτορίνο απαντά θετικά μέσα από τον ήρωα του, που πάσχει από το σύνδρομο Κόρσακοφ, μια γενικευμένη διαταραχή της μνήμης, ένα από τα συμπτώματα της οποίας είναι η μυθοπλασία, δηλαδή η απόπειρα αντιστάθμισης των κενών της μνήμης μέσω της επινόησης νέων, πειστικών, αλλά ψευδών αναμνήσεων. Έτσι ο ήρωας του κατασκευάζει μια εναλλακτική βιογραφία και «μπορεί να είναι τα πάντα… αλλά όχι ο εαυτός του».

Η βίβλος του ΆθεουΟ τόμος περιλαμβάνει 45 κείμενα που συνιστούν τον κανόνα του αθεϊσμού. Ο Κρίστοφερ Χίτσενς μας οδηγεί μέσα από την αγνωστικιστική και αντιθρησκευτική σκέψη πολλών αιώνων. Από τον Λουκρήτιο ως τον Ντέιβιντ Χιουμ, από τον Τόμας Χομπς και τον Σπινόζα ως τον Σέλεϊ και τον Καρλ Μαρξ, και από τον Δαρβίνο και τον Φρόιντ ως τους νεότερους και σύγχρονους μαχητικούς συνήγορους του αθεϊσμού, τον Ρίτσαρντ Ντόκινς, τον Ντάνιελ Ντένετ, τον Μάικλ Σέρμερ, τον Σαμ Χάρις, τον Ίαν Μακιούαν και άλλους.

Συγγραφέας: Συλλογικό έργο (ανθολόγηση: Κρίστοφερ Χίτσενς) Εκδότης: PolarisISBN: 978-960-682-936-9Σελ. 616 | Τιμή: 27,50€

Page 76: Hot Doc 46

ΑΠΟΤΥΠΟΜΑΤΑ

76 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Της Ματίνας Παπαχριστούδη

ΜΙΑ Η DiGeA, ΑΧρΗΣΤΗ Η δΗΜΟΠρΑΣΙΑ!Όχι ότι περιμέναμε κάτι διαφορετικό, αλλά και πάλι ο τρόπος που παραχωρούνται όλες οι ψηφιακές συχνό-τητες στην εταιρία-πάροχο δικτύου, που ανήκει ιδιοκτησιακά στους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών κανα-λιών, προκαλεί θυμηδία. Στη λεγόμενη δημοπρασία της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών οι όροι τέθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να κερδίσει η Digea. Και αυτή μόνο κατέθεσε αίτηση. Αφού προηγουμένως τα βρήκε με τον ΟΤΕ TV και τη Nova, τις δυο δηλαδή συνδρομητικές πλατφόρμες. Με δεδομένο τη μοναδική υποψηφιότητα, η ΕΕΤΤ δεν προχώρησε καν σε δημοπρασία και τα παρα-χωρεί όλα στα ιδιωτικά κανάλια με το κατώτατο τίμημα που όρισε. Έτσι τα παράνομα ιδιωτικά κανάλια που είναι μέτοχοι της καθ’ όλα νόμιμης εταιρίας της Digea θα πλη-ρώνουν ενοίκιο στον εαυτό τους και θα εκμεταλλεύονται τις ανεκτίμητης αξίας ψηφιακές συχνότητες.

ΑΝΟΙξΕ Η ΟρΕξΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕφώΝΙΑΗ παραχώρηση όλων των ψηφιακών συχνοτήτων στην Digea για τα επόμενα 15 χρόνια έναντι ποσού 20 και κάτι εκατ. ευρώ άνοιξε την όρεξη και στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Οι οποίες τώρα δεν δέχονται να πληρώ-σουν 300 εκατ. ευρώ για τις ψηφιακές συχνότητες που υποχρεωτικά πρέπει να τους δοθούν τον Νοέμβριο του 2014. Η αξία του λεγόμενου ψηφιακού μερίσματος καθο-ρίστηκε από το 2012 και αποτελεί βασικό έσοδο στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2014. Έτσι τουλάχιστον παραμυθιάζει το υπουργείο Οικονομικών τους τροϊκα-νούς. Μετά τον τηλεοπτικό διαγωνισμό, οι τρεις εταιρίες υποστηρίζουν πως έχουν ζημιές και για αυτό πρέπει να επαναπροσδιοριστεί η αξία του ψηφιακού μερίσμα-τος. Όχι 300, ούτε 100 εκατ. δεν πρόκειται να πάρει το υπουργείο Οικονομικών…

ΟΙ δΗΜΟΙ ΘΑ ΠΛΗρώΝΟυΝ ΤΑ ρΑδΙΟφώΝΑ ΤΗΣ ΝΕρΙΤ!Υπάρχει ήδη συμφωνία με τον δήμο Κοζάνης, ανακοίνωσε ο αρμόδιος υφυπουργός της ΔΤ Παντελής Καψής, που δηλώνει πως θα παραιτηθεί όταν θα εκπέμψει η ΝΕΡΙΤ, άγνωστο πότε ακριβώς. Γίνονται, λέει, συζητήσεις με τους δήμους για να αναλάβουν το κόστος διαχείρισης των ραδιοφωνικών περιφερειακών σταθμών, τους οποίους θα εκπέμπει η ΝΕΡΙΤ αλλά θα πληρώνουν οι δήμοι. Και ανά-λογη συμφωνία επίκειται με τη Θεσσαλονίκη.

ΚΑΤΙ ΤρΕΧΕΙ ΜΕ ΤΟυΣ… ΣυΝΕΤΑΙρΙΣΜΟυΣ ΜΜΕΗ απεμπλοκή των ΜΜΕ από τα στενά συμφέροντα δια-πλοκής άνοιξε τον δρόμο και τον προβληματισμό για τη δυνατότητα επιβίωσης των συνεταιριστικών σχημάτων ΜΜΕ, τα οποία θα στηρίζονται απευθείας στους ανα-γνώστες, ακροατές. Απαραίτητος όρος να ξεφύγουν από την προπαγάνδα και χειραγώγηση των οικονομικών συμ-φερόντων. Ως σκέψη και σχέδιο είναι ένα θετικό βήμα. Στην πράξη ωστόσο όλα κρίνονται. Κι αν αληθεύουν οι πληροφορίες και φήμες, πως αόρατα επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα σκοπεύουν να στηρίξουν ανάλογες προσπάθειες, τότε το δύσκολο εγχείρημα της αυτοδιαχεί-ρισης Μέσων στη χώρα μας θα τελειώσει πριν καν αρχίσει.

Θα το έχετε προσέξει και εσείς, φαντάζομαι. Η γλώσσα, ο λόγος, η εκπομπή, όσα ακούγονται, γρά-

φονται, συζητούνται στα λεγόμενα mainstream Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είτε δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την «πραγματική» πραγματικότητα, είτε την μεγενθύνουν, διαστρεβλώνουν, δραματοποιούν.Δεν μιλώ μόνο για την εξυπηρέτηση των στενών ή πλατύ-τερων συμφερόντων των ιδιοκτητών media, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε διαπλοκή. Δεν μιλώ, για παράδειγμα, για την επιλογή των καναλιών να δώσουν το μέγιστο του τηλεοπτικού χρόνου τους στην απόσυρση υποστήριξης από το ΣΥΡΙΖΑ στον Καρυπίδη, όταν δεν είπαν κουβέντα για τον βουλευτή της ΝΔ που υποστηρίζει τη χούντα. Ή για την επιλογή τους να μην υπάρχει ούτε μια τόσο δα ειδη-σούλα ή αναφορά για την πορεία των mediaκών ομίλων που καταρρέουν, για τα αποτελέσματα των stress tests των τραπεζών, το λουκέτο στην ΕΡΤ και τις επιπτώσεις στη δημόσια σφαίρα και τη δημοκρατία.Πρόκειται πλέον για κάτι βαθύτερο. Μετά από τρία χρό-νια εξαθλίωσης του δημοσιογραφικού κλάδου, στα μέσα ενημέρωσης κυριαρχεί η απόπειρα μετάλλαξης ακόμη κι αυτής της γλώσσας. Μιλάνε για ανάπτυξη της χώρας και της οικονομίας, κι εμείς γνωρίζουμε πως περιγράφουν τον θάνατο της Παιδείας, της Υγείας, των ανθρώπων. Αναφέρονται στην ανάγκη εσόδων και πλεονασμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό και πετάνε στο καλάθι των άχρηστων τη διάταξη νόμου που υφαρπάζει όλες τις ιδιο-κτησίες ακινήτων για μελλοντικά χρέη στο δημόσιο όταν γίνεται γονική παροχή. Ξεσηκώνονται για την αλματώδη αύξηση της ανεργίας και κάνουν το κουνέλι για τους μισθούς πείνας των 260 ευρώ στα προγράμματα ωφε-λούμενης δουλείας. Απαριθμούν ποσοστά και λουκέτα επιχειρήσεων, αλλά αποφεύγουν να ερευνήσουν πώς το δημόσιο, το κράτος θα συνεχίσει να υπάρχει με τον ίδιο αριθμό εργαζομένων αλλά με διαφορετικές εργασια-κές σχέσεις. Σχέσεις δουλείας, χωρίς κανένα δικαίωμα. Συζητάνε για τους σεισμούς στην Κεφαλλονιά και υπερ-τονίζουν τη στήριξη και φιλανθρωπία των πλουσίων. Δεν λένε όμως για τον ρόλο των εξορύξεων σε σεισμογενείς περιοχές, ούτε για το αναπτυξιακό κεφάλαιο που έχει τα συμφέροντα με πετρέλαια και εκεί.Αυτή η μετάλλαξη εννοιών και γλώσσας στην πολιτική δημοσιότητα θυμίζει έντονα την κοινωνία του «μεγάλου αδελφού» του Όργουελ. Εκεί όπου η αλήθεια που εκπέ-μπεται κατασκευάζεται με μια νέα γλώσσα.

Μετά τη χειραγώγηση, η μετάλλαξη στον λόγο της δημοσιότητας

Page 77: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 77

Page 78: Hot Doc 46

78 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014

Page 79: Hot Doc 46

HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014 • 79

Page 80: Hot Doc 46

80 • HOTDOC. • 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΊΟΥ 2014