HMO16-1

เสนทางกฎหมายสขภาพแหงชาต : จากรฐบาลทกษณถงรฐบาลสรยทธ

Path to National Health Law: From Thaksin to Surayud Government

วรญญ เสนาส (Waranyoo Senasu)* ดร.อรรถสทธ พานแกว (Dr.Attasit Pankaew)**

บทคดยอ การศกษาน ตองการศกษาและท าความเขาใจเสนทางของกฎหมายสขภาพแหงชาต วาปจจยใดบางทมผลตอความส าเรจในการผลกดนกฎหมายสขภาพแหงชาต ผานการพจารณากระบวนการนโยบายทน าไปสการประกาศใชพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 ภายใตปรากฎการณทางการเมองทมกลมตาง ๆ เขามาตอรองเชงสถาบน และเพอตองการวเคราะหปจจยเชงสถาบนทก ากบความสมพนธระหวางตวแสดงตาง ๆ ตลอดจนขอสงเกตทมตอการเปลยนแปลงในเชงกระบวนการก าหนดนโยบายดานสขภาพของรฐไทย โดยงานศกษานไดน าทฤษฎและกรอบความคดในทางกระบวนการนโยบาย ไดแก (1) Advocacy Coalition Framework (2) Multiple Streams Analysis (3) Narrative Policy Framework มาอธบายกระบวนการนโยบายกฎหมายสขภาพแหงชาต และวเคราะหเปรยบเทยบวาทฤษฎใดมจดเดน จดดอย ในการอธบายกระบวนนโยบายสขภาพแหงชาตของไทย ซงพบวาความส าเรจของกฎหมายสขภาพแหงชาต เกดจากลกษณะเฉพาะของกลมปฏรปสขภาพ การรวมกลมเครอขายสขภาพทเขมแขง การมโอกาสผลกดนนโยบายในเวลาทเหมาะสม ความสามารถในการสรางความหมายใหมของ “สขภาพ” และโครงสรางสถาบนทางการเมองของไทย

ABSTRACT

The path to the National Health Act B.E. 2550 involved a large number of advocacy groups, oppositional forces, and negotiation between actors under particular institutions. This paper examines the factors that lead to the enactment of the law by adopting three policy process frameworks: Advocacy Coalition Framework, Multiple Streams Analysis, and Narrative Policy Framework. The paper illustrates how each framework provides the explanation of the policy process and points out the strengths and weaknesses. This results in four different factors that explain the enactment: ( 1) the ability to form a strong health network; (2) the policy opportunity; (3) the reinterpretation of ‘health’; (4) the particularity of Thai politics and institutions. ค าส าคญ: กฎหมายสขภาพแหงชาต นโยบายสขภาพ

Keywords: national health act, health policy

* นกศกษา หลกสตรรฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครอง คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ** ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาการเมองการปกครอง คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

- 1294 -

HMO16-2

บทน า พระราชบญญตสขภาพแหงชาต มจดก าเนดมาจากแนวคดทวาเรองสขภาพไมจ ากดอยทเพยงบรการทาง

การแพทยและสาธารณสข แตเปนสขภาพหรอสขภาวะ (well-being) ของคน ครอบครว ชมชนและสงคม มลกษณะเปน

เรองของวถชวตทอยในชมชนและสงคม และมความหมายกวางไปกวาสขภาพในมตทการแพทยและการสาธารณสขจะ

จดการไดโดยล าพง ดงนน สขภาพตามความหมายในพระราชบญญตนจงเปนสขภาพทเกยวของกบปจจย ผลกระทบ

และระบบทซอนทบอยกบเรองของชวตและสงคม (อ าพล, 2546,14-17) และจากมาตรา 3 ของพระราชบญญตสขภาพ

แหงชาต พ.ศ. 2550 กระบชดเจนวา “สขภาพ” หมายความวา ภาวะของมนษยทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางปญญา

และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดล

งานศกษานจงตองการศกษาและท าความเขาใจเสนทางของกฎหมายสขภาพแหงชาตวาปจจยใดบางทมผลตอความส าเรจในการผลกดนกฎหมายสขภาพแหงชาต ผานการพจารณากระบวนการนโยบายทน าไปสการประกาศใชพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 ภายใตปรากฎการณทางการเมองทมกลมตาง ๆ เขามาตอรองเชงสถาบน วาใครเปนผสนบสนนหรอคดคานการเปลยนกฎกตกาเหลานดวยเหตผลใด และแตละหนวยมบทบาทความสมพนธระหวางกนอยางไร อกประการเพอตองการวเคราะหปจจยเชงสถาบนทก ากบความสมพนธระหวางตวแสดงตาง ๆ ตลอดจนขอสงเกตทมตอการเปลยนแปลงในเชงกระบวนการก าหนดนโยบายดานสขภาพของรฐไทย โดยงานศกษานไดน าทฤษฎและกรอบความคดในทางกระบวนการนโยบาย ไดแก (1) Advocacy Coalition Framework (2) Multiple Streams Analysis (3) Narrative Policy Framework มาอธบายกระบวนการนโยบายกฎหมายสขภาพแหงชาต และวเคราะหเปรยบเทยบวาทฤษฎใดมจดเดน จดดอย ในการอธบายกระบวนนโยบายสขภาพแหงชาตของไทย ซงงานศกษาชนนจะท าใหเหนถงปจจยทแสดงความส าเรจของกฎหมายสขภาพแหงชาต วาเกดจากสาเหตปจจยใดบาง รวมถงบรบทโครงสรางทางสงคมการเมองแบบใดทมสวนท าใหการผลกดนส าเรจ

วตถประสงคการวจย การศกษานมวตถประสงคเพออธบายความส าเรจของกฎหมายสขภาพแหงชาต ทเกดจากลกษณะเฉพาะของกลมปฏรปสขภาพ และโครงสรางสถาบนทางการเมองของไทย และเปนตวแบบในการศกษาความสมพนธเชงอ านาจในกระบวนการนโยบายสาธารณะไทย วธการวจยและ Proposition การศกษานใชวธวจยเชงคณภาพเปนหลกเพอศกษากระบวนนโยบายกฎหมายสขภาพแหงชาต โดยมขอบเขต

ชวงเวลาการศกษาตงแตการออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏรประบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2543 จนถง

การประกาศใชพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 ส าหรบวธการเกบรวบรวมขอมล แบงไดเปน 2 ลกษณะ การ

วเคราะหทบทวนเอกสาร (documentary research) และการสมภาษณเชงลก (in-depth interview) แบบกงโครงสราง

(semi-structured in depth interview) โดยในการสมภาษณเชงลก ผศกษาจะคดเลอกกลมตวอยาง/ผใหขอมลส าคญ (key

Informant) ซงจะเปนบคคลส าคญทเกยวของกบการเคลอนไหวปฏรปสขภาพ โดยการใชวธการศกษาทงสองรปแบบจะ

- 1295 -

HMO16-3

ท าใหสามารถท าใหเขาใจปรากฎการณและอธบายความส าเรจของกฎหมายสขภาพแหงชาต ทเกดจากลกษณะเฉพาะ

ของกลมปฏรปสขภาพ และโครงสรางสถาบนทางการเมองของไทย ได

เปาหมายหลกของการศกษานมงอธบายกระบวนนโยบายสขภาพแหงชาตของไทย โดยเนนไปทการอธบาย

ความสมพนธระหวางรฐกบสงคม เครอขายนโยบาย กลมผลประโยชน กลมกดดน และปจจยแวดลอม ซงจากการ

ส ารวจขอมลเบองตนและทบทวนวรรณกรรมท าใหไดกรอบการวเคราะห ซงอยบนฐานของขอเสนอ (Proposition) 4

ประการ ดงน

1. กลมผลประโยชนเขามามสวนในการก าหนดนโยบายสาธารณะ โดยรวมมอกบกลมกดดนหรอเครอขายใหรฐบาลเปลยนแปลงนโยบายทสอดคลองกบแนวทางของกลมตน โดยเฉพาะในชวงทมการเปลยนแปลงทางการเมองครงส าคญ (Critical Change) 2. ปจจยทางดานเครอขายความสมพนธของกลมปฏรปสขภาพและผอ านาจทางการเมอง มสวนส าคญอยางยงตอการผลกดนกฎหมายสขภาพใหประสบผลส าเรจ ความสมพนธของตวแสดงทางนโยบาย (policy actor) กบคนทเขาไปอยในกระบวน (process) กลาวคอ กลมปฏรปสขภาพมใชแคผท าหนาท “สะพาน” เชอมตอระหวางฝายการเมองกบภาคประชาชนเทานน แตยงเขาไปมบทบาททางการเมองโดยตรงเมอมโอกาส 3. การจดโครงสรางสภานตบญญตในรปแบบระบบสภาเดยว (Unicameral System) ทไมไดอยในระบบประชาธปไตย ซงสมาชกสภานตบญญตแหงชาต ท าหนาททงสภาผแทนราษฎร วฒสภา และรฐสภา ท าใหกระบวนการนตบญญตไมซบซอน มองคกรทเกยวของนอยกวาระบบสภาค ท าใหรฐสภาสามารถผานกฎหมายแตละฉบบไดอยางรวดเรว 4. ระบบการเมองทมลกษณะรวมศนยอ านาจคอนขางมาก มแนวโนมทจะผลกดนนโยบายทเปนการปฏรปไดมากกวา แตผลตอการเปลยนแปลงในตวโครงสรางองคกรเองกลบท าไดคอนขางนอย นอกจากนการปฏรปนโยบายสขภาพทรเรมโดยรฐ หากไมไดรบจากการสนบสนนจากภาคประชาสงคม อาจไมน าไปสการเปลยนแปลงในระดบโครงสรางมากเทาทตงใจไว จากขอเสนอ (Proposition) ทงน 4 ประการทกลาวมาขางตนนน ผวจยจงเชอวาลกษณะของความสมพนธของกลมปฏรปสขภาพทมความใกลชดกบผมอ านาจทางการเมอง และการมชองทางทสามารถเขาสโครงสรางในการก าหนดนโยบาย จะสงอทธพลตอการก าหนดนโยบายดานสขภาพได เปนผลใหการผลกดนและการตดสนใจดานนโยบายเปนไปตามความตองการของกลม น าไปสความส าเรจและความเปลยนแปลงในการด าเนนนโยบายดานสขภาพ

ผลการศกษาวจย ผลการศกษาพบวาเสนทางของกฎหมายสขภาพแหงชาตน เรมตนตงแตในป พ.ศ. 2543 คณะกรรมาธการสาธารณสขของวฒสภา ทม ศ.นพ. ประสพ รตนากร เปนประธาน และ ศ.นพ. เกษม วฒนชย เปนหวหนาคณะท างานไดเสนอรายงาน “รายงานระบบสขภาพแหงชาต ขอเสนอการปฏรประบบสขภาพแหงชาต” และถอกนวาเปนครงแรกท ค าวา “ระบบสขภาพ” (Health Systems) ถกใชอยางเปนทางการ เพอใหความหมายทครอบคลมกวางกวาระบบสาธารณสข (Public Health Systems) ทใชกนมาแต เดม ซงตอมากระทรวงสาธารณสขและสถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) เหนวาในขณะน นระบบสขภาพของประเทศไทยมความจ าเปนตองไดรบการปรบปรงให

- 1296 -

HMO16-4

สอดคลองกบการแกไขปญหาสขภาพของประชาชน และใหตอบสนองตอเจตนารมณของบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 จงไดเสนอใหคณะรฐมนตรออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏรประบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2543 และจดตงคณะกรรมการปฏรประบบสขภาพแหงชาต (คปส.) เพอท าหนาทด าเนนการใหมพระราชบญญตสขภาพแหงชาต เพอใชเปนกฎหมายแมบทดานสขภาพ มคณะกรรมการสขภาพแหงชาตท าหนาทใหค าปรกษาแกคณะรฐมนตร เปนกลไกเชอมโยงภาครฐ ภาควชาการ และภาคสงคม ใหเขามาพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพรวมกน มการจดท าธรรมนญสขภาพแหงชาตเพอเปนกรอบทศทางการด าเนนการดานสขภาพของชาต และมสมชชาสขภาพทกระดบเพอเปนเวทพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพอยางมสวนรวมและตอเนอง กระบวนการยกรางพระราชบญญตสขภาพแหงชาตเรมตงแตการจดเวทสาธารณะประมาณ 550 เวท และเสนอเปนรางพระราชบญญตใหแกรฐบาลเมอวนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2545 ในการจดเวทสมชชาสขภาพแหงชาตวาดวยพระราชบญญตสขภาพแหงชาต เมอวนท 8 - 9 สงหาคม พ.ศ. 2545 จดขนโดยมวตถประสงค เพอเปนเวทสาธารณะรบฟงความคดเหนตอรางพระราชบญญตสขภาพแหงชาตครงใหญและครงสดทายกอนปรบปรงเสนอคณะกรรมการปฏรปสขภาพแหงชาต และสงมอบใหรฐบาลด าเนนการตอ และใชเวทการจดสมชชาสขภาพในครงนเปนแนวทางในการจดสมชชาสขภาพในอนาคตตอไป ประธานคณะท างานในการจดเวมสมชชาสขภาพแหงชาตครงนคอ นายไพบลย วฒนศรธรรม และม พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร นายกรฐมนตรในขณะนน ไดกลาวปาฐกถาแสดงเจตนารมณทางการเมองไววา เมอเปนความปรารถนาของประชาชน อยากจะมพระราชบญญตสขภาพแหงชาตเพอจะท าใหเรองของสขภาพ

แหงชาตไมไดเปนเรองของฝายใดฝายหนงหรอเปนเรองของรฐบาลเทานน ซงเปนสงทถกตอง ในฐานะทผมเปนรฐบาล ผมมหนาทจะตองท าตามความปรารถนาของคนสวนใหญ เพอคนสวนใหญ เพราะฉะนน เรองนรฐบาลจะรบเขาไปสกระบวนการบรหารและกระบวนการนตบญญตตอไป (อ าพล, 2546, 122)

ลวงเวลามาจนถงป พ.ศ. 2548 รฐบาลทกษณกไดเหนชอบรางพระราชบญญตสขภาพแหงชาต ฉบบทผานการปรบปรงจากส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเสนอตอสภาผแทนราษฎร ซงสภาผแทนราษฎรไดพจารณาใหความเหนชอบตอรางพระราชบญญตเมอวนท 14 ธนวาคม พ.ศ. 2548 (มตเหนชอบ 277 เสยง งดออกเสยง 3 เสยง ไมเหนชอบ 0 เสยง) พรอมทงตงคณะกรรมาธการวสามญพจารณา ซงไดประชมไปทงหมด 7 ครง พจารณาไปจนถงมาตรา 16 ของราง รฐบาลทกษณกไดประกาศยบสภาเมอวนท 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2549 เปนผลใหรางพระราชบญญตนตกไป จนกระทงไดมการแตงตงคณะรฐมนตรชดใหมเขาบรหารประเทศภายหลงเหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549 ดวย รฐบาลสรยทธ จลานนท กไดใหความเหนรางพระราชบญญตนและสงตอใหสภานตบญญตแหงชาตพจารณาประกาศใชเปนกฎหมายอยางเปนทางการ พรอมกบการเปลยนส านกงานปฏรประบบสขภาพ (สปรส.) เปนส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) โดยมกลไกธรรมนญสขภาพ การประเมนผลกระทบดานสขภาพ (Health Impact Assessment) และสมชชาสขภาพ เปนเครองมอส าคญในกระบวนการนโยบายสาธารณะดานสขภาพ การปฏรปสขภาพครงน คอ การเปลยนแปลงทศทางของนโยบายสาธารณะสขภาพ ท าใหการก าหนดนโยบายสาธารณะผานกลไกนโยบายทเปนทางการ (Official Policy Process) ทหนวยงานภาครฐผกขาดบทบาทหนาทในการก าหนดและพฒนานโยบายดานสขภาพไวกบสถาบน องคกร และระบบราชการตองเปลยนไป (โกมาตร, 2558, 32-33)

- 1297 -

HMO16-5

ปรากฎการณทางการเมองและนโยบายสาธารณะทเกดขนกบกฎหมายสขภาพแหงชาต หากยอนกลบไปเมอป พ.ศ. 2543 เรมตนต งแตการออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏรปสขภาพแหงชาต ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยปฏรประบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2543 ไดก าหนดใหมคณะกรรมการคณะหนง เรยกวา คณะกรรมการปฏรประบบสขภาพแหงชาต (คปรส.) หนาทหลกคอ การเสนอแนะและใหค าปรกษาแกคณะรฐมนตรในการปฏรประบบสขภาพแหงชาต และด าเนนการยกรางกฎหมายวาดวยสขภาพแหงชาต โดยมเปาหมายใหกฎหมายดงกลาวมผลใชบงคบภายในระยะเวลาสามป นบแตวนทคณะกรรมการประชมนดแรก ภายใตกระแสปฏรปการเมอง และรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 ซงไดกระตนใหเกดการปฏรปในเรองตาง ๆ หลายเรอง วาระเรองสขภาพกเปนหนงประเดนทมการหยบยกขนมาพจารณาเพอใหตอบสนองเจตนารมณและบทบญญตของรฐธรรรมนญ สอดรบกบการปฏรปเศรษฐกจและสงคมสวนอนทก าลงด าเนนการอยในหวงเวลานน แตท งทจรงแลวการผลกดนเรยกรองใหมการปฏรปสขภาพไดด าเนนการโดยนกวชาการและกลมคนในแวดวงสาธารณสขมาแลวเปนเวลาไมต ากวา 10 ป (วพธ และคณะ, 2543, 76) ในชวงตลอดระยะเวลาหลายปของการผลกดนกฎหมายฉบบน อ าพล จนดาวฒนะ ในฐานะผอ านวยการส านกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต และเลขาธการคนแรกของคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ไดกลาวถงเสนทางของกฎหมายฉบบนไววา ไมไดเปนมาอยางราบรนนก โดยเฉพาะในชวงของการผลกดนรางกฎหมาย เพราะตองเผชญกบแรงเสยดทานจากหลายสวนทงจากโครงสรางอ านาจเดมของระบบราชการและแรงตอตานจากกลมแพทยอกกลม รวมถงแรงกดดนทางการเมองจากผมอ านาจตดสนใจ (อ าพล, 2550, 2-17) ในระหวางเสนทางของการผลกดนเคลอนไหวกฎหมายสขภาพแหงชาต ผศกษามขอสงเกตวา กลมปฏรปสขภาพทแมจะเปนกลมทไดรบการจดตงอยางเปนทางการจากภาครฐ มอ านาจหนาทตามกฎหมายใหมาด าเนนการจดท ารางพระราชบญญต แตกลบเลอกกระบวนการและวธการเคลอนไหวทใหความส าคญกระบวนทศนทางการแพทยทหลากหลาย และการท างานรวมกบภาคประชาสงคม ผานการจดเวทสมชชาสขภาพเพอใหกลมตาง ๆ มาแสดงเจตจ านงและแสดงความคดเหนเพอก าหนดทศทางของนโยบาย บทบาทของกลมปฏรปสขภาพจงนาจะมอทธพลตอการเปลยนแปลงโครงสรางในการก าหนดนโยบายดานสขภาพ ขณะทหากพจารณาบรบทของสถานการณทางการเมองในเสนทางของกฎหมายน พบวาการปฏรปสขภาพไดกอตวมาตงแตสมยรฐบาลทมาจากการเลอกตง และสามารถผลกดนส าเรจในชวงทรฐบาลไมไดมาจากการเลอกตง จากทกลาวมาขางตน พอจะสรปไดวา การเคลอนไหวและผลกดนกฎหมายสขภาพแหงชาต สามารถเกดขนเปนรปธรรมถงขนกระบวนการก าหนดนโยบาย (Policy Formulation) ได ผานกระบวนการตอรองแลกเปลยนระหวางกลมผลประโยชนตาง ๆ จ านวนมาก มทงการสนบสนนผลกดน ตอสตอรอง และชวงชงนยามความหมาย จงหวะและการเคลอนไหวของกลมปฏรปสขภาพภายใตสถานการณตาง ๆ จงมความนาสนใจ ความพยายามในการเรยกรองเชงนโยบายตอรฐใหมการยอมรบและผลกดน ผานขนตอน กระบวนการ และปฏสมพนธระหวางบคคล องคกรตาง ๆ นอกจากนบนเสนทางของการผลกดนกฎหมายสขภาพแหงชาตยงดงเอากลมตาง ๆ เขามารวมถกเถยง แลกเปลยน การประนประนอม อยางเปนรปธรรม บนฐานของการปรบเปลยนวธคดเกยวกบสขภาพแบบใหม จนไดรบการการกลาวขานวาเปนกฎหมายฉบบแรกของประเทศไทยทจดท าดวยกระบวนการมสวนรวมจากภาคสงคม และเปนตวแบบของการระดมการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการจดท ากฎหมายทนาสนใจ ซงกระบวนการทงหมดนนเกดขนภายใตบรบทสถานการณทางการเมองและสงคมทก าลงเปลยนผาน นบแตจดเรมตนของกระบวนการทรฐบาลมาจาก

- 1298 -

HMO16-6

การเลอกตงบรรยากาศของการเพมบทบาทประชาชนในการก าหนดนโยบาย มาจนถงในชวงทโครงสรางการเมองเปลยนไปสรฐบาลทไมไดมาจากการเลอกตง และกลมปฎรปสขภาพไดมโอกาสเขาไปอยในฐานะผมอ านาจตดสนใจ อภปรายและสรปผลการวจย จากผลการศกษาขางตนนน งานศกษานตองการตอบค าถามเกยวกบปจจยทท าใหการการผลกดนกฎหมาย

สขภาพแหงชาตของไทยประสบความส าเรจ และวเคราะหความสมพนธเชงอ านาจในกระบวนการนโยบาย จนกระทง

นโยบายถกผลกดนเปนรปธรรม (การประกาศใชพระราชบญญต) ประเดนทควรพจารณาจงเกยวของกบเรองกลม

ผลประโยชน กลมกดดน กระบวนการนโยบายสาธารณะ เครอขายความสมพนธเชงนโยบายระหวางฝายตาง ๆ และ

ความสมพนธเชงอ านาจทแสดงออกผานการแลกเปลยน ตอรอง กดดน การครอบง า การผลกดน ซงท งหมดนเปน

ประเดนทเชอมโยงมตความสมพนธระหวางรฐและสงคม ดงนน ความส าเรจของกฎหมายสขภาพแหงชาต จงเกดขน

เพราะ (1) ลกษณะเฉพาะของกลมปฏรปสขภาพ และ (2) มลกษณะสอดรบกบโครงสรางสถาบนทางการเมองของไทย

(1) ลกษณะเฉพาะของกลมปฏรปสขภาพ ในฐานะทเปนกลมผลประโยชน กลมกดดน การเมองและ

กระบวนการนโยบายสาธารณะเปนเรองของการตอรองระหวางกลมคนทเกยวของหรอมความตองการทจะเขามา

เกยวของกบการก าหนดนโยบายสาธารณะ กลมปฏรปสขภาพถอวามบทบาทส าคญในฐานะของการเปนตวแทนในการ

น าเสนอ กดดน ผลกดนผลประโยชนบางประการแทนพลเมอง เพราะพลเมองอาจจะไมมมมมองความคดเหนตอ

นโยบายสาธารณะดานสขภาพเปนการเฉพาะและมความคดคลมเครอตอผลประโยชนของตนตอนโยบายนน ๆ บทบาท

ของกลมปฏรปสขภาพจงเปนตวแทนในการน าเสนอประเดนเฉพาะดานทเกยวของกบนโยบายไดอยางเชยวชาญและม

ชดขอมลทางเลอกเชงนโยบาย ความส าเรจของการผลกดนนโยบายของกลมปฏรปสขภาพ ประการแรก สถานะเชง

ยทธศาสตรของกลมปฏรปสขภาพทเคลอนไหวและผลกดนโครงสรางเชงสถาบนหลายอยางไว เชน องคกร กฎหมาย

ประการทสอง คณลกษณะภายในของกลมปฏรปสขภาพทมการจดตงกนมาอยางยาวนาน มลกษณะความเชยวชาญ

เฉพาะเรอง และประสบความส าเรจในการเคลอนไหวผลกดนในอดต ประการทสาม โครงสรางเชงสถาบนของรฐท

เชอมกบกลมปฏรปสขภาพ อนเปนผลมาจากการผลกดนของการเคลอนไหวของกลม ขณะทเครอขายนโยบายกบ

ความส าเรจในการผลกดนนโยบาย การอธบายรปแบบกลมความสมพนธระหวางรฐกบกลมปฏรปสขภาพ ทอยใน

โครงสรางการก าหนดนโยบายท งกลมทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยทกลมเหลาน นมการแลกเปลยน

ผลประโยชนระหวางกนในขนตอนการก าหนดนโยบายสาธารณะ และขนของการน านโยบายไปปฏบต ความสมพนธ

ของกลมปฏรปสขภาพกบรฐ เปนปจจยทท าใหการก าหนดนโยบายประสบความส าเรจ เครอขายการท างานของ

หนวยงานทเกยวของระหวางรฐบาลและกลมปฏรปสขภาพ ทมความสมพนธกนในลกษณะใกลชดสมพนธกนนน เออ

ใหกฎหมายสขภาพแหงชาตเกดขน ปจจยทส าคญทสด คอ พนฐานความสนใจ การรวมมอกน และการประสาน

ผลประโยชนระหวางกน นอกจากน นยงมตวแสดงทางนโยบายตวอน ๆ ทอยในกลมผมอ านาจก าหนดนโยบาย

ความสมพนธกนในลกษณะของการแลกเปลยนทรพยากรระหวางกน วธการสรางเครอขายการท างาน ดงนน หนวย

- 1299 -

HMO16-7

ผลประโยชนจะสมพนธกบหนวยอน ๆ ดวยการแลกเปลยนทรพยากรระหวางกนเพอใหบรรลวตถประสงค ท งของ

ตนเองและของเครอขายหนวยผลประโยชน การตอรอง ประนประนอม มลกษณะเปนขอตกลงกลาง ขอก าหนดดรวม

หรอทเรยกวา กฎแหงเกม (the rule of the game)

(2) ลกษณะสอดรบกบโครงสรางสถาบนทางการเมองของไทย

การจดโครงสรางสภานตบญญต ในรฐสมยใหม (Modern State) ยอมมกฎหมายเปนเครองมอส าคญในการ

ปกครองรฐใหมประสทธภาพ กลาวไดวาไมวาระบอบการปกครองจะเปนรปแบบใด กฎหมายเปนกลไกทจะขาดไปเสย

มได ดงนนนบตงแตอดตจนถงปจจบน โครงสรางทางการเมองการปกครองของรฐจงใหความส าคญแกสถาบนนต

บญญตหรอรฐสภาเปนล าดบตน ๆ แตรฐสภาในปจจบนไมไดท าหนาทเพยงบญญตกฎหมายเพยงอยางเดยว แตยงม

บทบาทส าคญในการถวงดลฝายบรหารและผลกดนนโยบายของรฐบางประการใหบรรลเปาหมายอกดวย กรณของไทย

เมอรางกฎหมายเสนอโดยฝายนตบญญตคณะรฐมนตรกจะเสนอรางกฎหมายขนมาประกบค หรอฝายคานกอาจเสนอ

รางกฎหมายเพอใหมการพจารณาเชนเดยวกน เมอผานขนตอนรบหลกการไปแลว สวนใหญกจะใชรางของ

คณะรฐมนตรเปนหลกในการพจารณา จงดเสมอนวาฝายนตบญญตมไดมโอกาสในการเสนอกฎหมายทมผลท าใหเกด

นโยบายสาธารณะอยางแทจรง แตในความเปนจรงแลวกฎหมายหลายรางเรมตนขนจากฝายนตบญญต ดงนนการจด

โครงสรางภายในของรฐสภาจงเปนเรองทส าคญอยางยง

รฐสภาถอก าเนดจากแนวคดทเชอวาอ านาจอธปไตยในระบอบประชาธปไตยนนตองถอมตปวงชนเปนใหญ

จงตองจดใหมผแทนปวงชนเพอไปออกเสยงแทนในเรองตาง ๆ ทมาจากกระบวนการเลอกตงเพอรบเอาความคดเหน

ของประชาชนไปปฏบต ระบบโครงสรางรฐสภาในปจจบนสามารถแบงไดเปนสองรปแบบใหญ ไดแก ระบบสภาเดยว

(unicameral system) คอ ระบบทรฐสภามสภานตบญญตเพยงสภาเดยว ประชมพรอมกนในเวลาและสถานทเดยวกน

แตอาจจะมทมาแตกตางกน กได (เชน มาจากการเลอกตงหรอแตงตง) และระบบสภาค (bicameral system) คอ ระบบ

ทสมาชกรฐสภามสองฝายหรอสองประเภทแยกกนคนละสภา ซงสมาชกสองประเภทนโดยทวไปมกจะมคณสมบตท

แตกตางกน มการประชมกนคนละเวลาและสถานท มอ านาจหนาทไมเหมอนกน มจ านวนสมาชกของแตละสภาไม

เทากน และบางกรณอาจมวาระการด ารงต าแหนงแตกตางกน หรออาจอยในฐานะเปนผแทนของประชาชนทวท ง

ประเทศหรอแตละมลรฐกได อยางไรกตาม ในวาระพเศษเพอการตดสนใจในเรองส าคญสภาทงสองอาจมการประชม

รวมกนกได มขอพงสงเกตวาในบรรดารฐตาง ๆ สวนใหญในโลกลวนแตเลอกใชโครงสรางรฐสภาแบบสภาเดยว และ

เปนประเทศทมรปแบบรฐเปนรฐเดยว (Unitary State) สวนประเทศทใชโครงสรางรฐสภาแบบสภาคมกเปนประเทศทม

รปแบบของรฐเปนสหพนธรฐ (Federal State)

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยในอดตทผานมา จดโครงสรางของรฐสภาอยสองประเภท คอ ระบบสภาค

(Bicameral System) และระบบสภาเดยว (Unicameral System) ซงในแตละชวงกมเหตผลตางกนออกไปวาจะน าระบบ

โครงสรางสภาแบบใดมาใชในการจดโครงสรางของรฐสภาไทย ทผานมารฐธรรมนญทงสน 19 ฉบบ มรฐธรรมนญท

- 1300 -

HMO16-8

ใชสภาเดยว 10 ฉบบ และรฐธรรมนญทใชระบบสภาค 9 ฉบบ แตมขอสงเกตวาระบบสภาเดยวของไทยยงไมเคยใช

ระบบสภาเดยวทมลกษณะสมบรณตามระบบประชาธปไตยแมแตครงเดยว ในบรรดางานศกษาทเกยวของกบรฐสภา

ไทย พบวามขอเสนอเกยวกบจดโครงสรางรฐสภาทเหมาะสมส าหรบประเทศไทยแยกไปในสองทาง กลาวคอ ฝายแรก

สนบสนนใหจดโครงสรางแบบสภาเดยว เพราะดวยลกษณะทไมเปนประชาธปไตยหรอขนตอนทไมเปนประชาธปไตย

ของสภาทสอง (วฒสภา) สภาเดยวจงไดรบการกลาววาเปน "แนวโนมแหงอนาคต" แตในกรณของไทยนน พบวา สภาค

กลบกบเปนทนยมเสยมากกวา ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2489 ไดมการจดตง พฤฒสภา ทมาจากการ

เลอกตงโดยออม และไดรบการคาดหวงวาจะปฏบตหนาทในสถานะ "สภาทวฒภาวะ" แนวคดของการมวฒสภาใน

ขณะน นจงตงอยบนฐานคดของการมสภาทปรกษา เพอใหค าแนะน าแกสภาผแทนราษฎร แตแนวคดดงกลาวถก

บดเบอนไปเมอวฒสภามทมาจากการแตงต ง ท าใหวฒสภาถกแทรกแซง วฒสภาจงกลายเปน "สภาค าจน" ทคอย

ประคองเสถยรภาพของรฐบาล ตอมาเมอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ประกาศใช และมวฒสภามา

จากการเลอกตง วฒสภาจงกลบมามความชอบธรรมเพราะไดรบภารกจในฐานะ "สภาแหงความถกตองชอบธรรม" ใหม

หนาทกลนกรองกฎหมายและควบคมการบรหารงานของรฐบาล ขณะเดยวกนในปจจบนในรฐเดยวไดหนมาใชระบบ

สภาเดยว ทมสภานตบญญตเพยงสถาบนเดยว เหตผลหลกนอกจากเปนเหตผลเรองทางภมศาสตรแลว ยงมขอสนบสนน

ในเรองความลาชาและประสทธภาพของระบบสภาคทมกระบวนการท างานทซบซอนและสนเปลองกวา การปฏบต

หนาทองคกรนตบญญตและตอบสนองผลประโยชนของรฐไดอยางมประสทธภาพของสภาเดยวจงเปนการปฏเสธสภา

ทสองไปโดยปรยาย (ธราวฒ, 2554, 182-185)

ฝายทสอง คอ ฝายทเสนอใหจดโครงสรางรฐสภาเปนแบบสภาค ฝายนเหนวาโครงสรางรฐสภาแบบสภาคเปน

การก าหนดของโครงสรางรฐสภาทเหมาะสมกบประเทศไทย เพราะระบบสภาคเปนระบบทสอดคลองกบววฒนาการ

ของการเมองไทยทด ารงอยภายใตการแบงปนอ านาจและตอรองผลประโยชนระหวางกลมพลงทางการเมองและสงคม

ตาง ๆ ซงจะเหนวา ประเทศไทยไดใชระบอบสภาคมาโดยตลอด โดยเฉพาะในชวงทสมาชกสภาผแทนราษฎรมาจาก

การเลอกตงของประชาชน ระบบสภาคยงเปนระบบทเหมาะสมกบโครงสรางและสถานการณทางการเมองของไทย

ภายใตการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขในระบบรฐสภา การแขงขนเลอกตง

สมาชกสภาผแทนราษฎรเปนลกษณะของการชวงชงอ านาจทางการเมองของพรรคการเมองแบบสองขวอ านาจ การม

สภาทสองจงมความส าคญในการลดทอนการใชอ านาจอยางเบดเสรจของขวการเมองทชนะการเลอกตง เปนการน าขอด

ของระบบสภาคมาใชสรางดลอ านาจในการเมองไทย (สตธร, 2558, 28-47)

ระบบการเมองทมลกษณะรวมศนยอ านาจ ระบบการเมองทมลกษณะรวมศนยอ านาจคอนขางมากมแนวโนม

ทจะผลกดนนโยบายทเปนการปฏรปไดมากกวา แตผลตอการเปลยนแปลงในตวโครงสรางองคกรเองกลบท าได

คอนขางนอย ในขณะทระบบการเมองทมลกษณะกระจายอ านาจ การผลกดนนโยบายเชงปฏรปจะท าไดยากกวา แต

กลบมการเปลยนแปลงเกดขนมากกวาภายใตเงอนไขนโยบายเดมทมอยแลว (adjustment within existing policy

- 1301 -

HMO16-9

arrangements) กลาวคอ การเปลยนแปลงมลกษณะคอย ๆ เกดขนอยางคอยเปนคอยไปในระยะยาวผานบคลากรใน

ระดบปฏบตการ โดยมแรงผลกดนหลกจากปจจยดานการควบคมและแบงเบาภาระตนทน ในประเทศทมการกระจาย

อ านาจการตดสนใจ โดยเฉพาะเรองงบประมาณ มกจะมการเปลยนแปลงมากกวาและเปนการเปลยนแปลงทไมไดเกด

จากการปฏรป (Hacker, 2004, 693-724) ในการศกษาพฒนาการของการปฏรปสขภาพเชงเปรยบเทยบ Jacob S. Hacker

(2004) ไดพฒนาแบบจ าลองเกยวกบการเมองของการปฏรปนโยบาย (politics of reforms) ในบรบทของนโยบาย

สขภาพเชงเปรยบเทยบ (comparative health policy analysis) เพอศกษาความแตกตางในขนตอนของกระบวนการนต

บญญต และขนตอนทนโยบายไดรบการน าไปใชปฏบตจรง โดยเนนศกษาในกลมประเทศทพฒนาแลว ไดแก องกฤษ

แคนาดา เยอรมน เนเธอรแลนด และสหรฐอเมรกา งานวจยเสนอวา การปฏรปนโยบายสขภาพทรเรมโดยรฐ

(government-initiated reforms) ไมคอยน าไปสการเปลยนแปลงในระดบโครงสรางมากเทาทตงใจไว แตผลในเชงการ

ปฏรปหลายอยางกลบเกดขนนอกเหนอไปจากสงทไดตงใจไวในขนตอนของการออกกฎหมาย หรอทในงานวจยน

เรยกวา การปฏรปทไรการเปลยนแปลง และการเปลยนแปลงทไรการปฏรป (reform without change and change

without reform)

เนองจากยงไมมงานศกษาใดทใชวธการศกษากระบวนการนโยบายสาธารณะของไทยผานการเปรยบเทยบ

ทฤษฎทแตกตางกนอยางชดเจน ดงนน งานศกษานจะน าทฤษฎและกรอบความคดในทางกระบวนการนโยบาย (policy

process theory) จ าน วน 3 ทฤษ ฎ ไดแ ก (1) Advocacy Coalition Framework (2) Multiple Streams Analysis (3)

Narrative Policy Framework มาอธบายกระบวนการนโยบายกฎหมายสขภาพแหงชาต และวเคราะหเปรยบเทยบวา

ทฤษฎใด มจดเดน จดดอย ในการอธบายกระบวนนโยบายสขภาพแหงชาตของไทย กลาวคอ

Advocacy Coalition Framework อธบายกระบวนการนโยบายผานการแขงขนระหวางกลมทมผลประโยชน

และความเชอ (belief) แตกตางกน การปฏสมพนธของกลมจะเกดขนในระบบยอย (policy subsystem) โดยในระบบ

ยอยจะไดรบอทธพลจากสองสวน ไดแก การเปลยนแปลงจากปจจยภายนอก (external factors) เชน สถานการณทาง

สงคมเศรษฐกจ (socioeconomic conditions) และผลของปจจยทคอนขางคงท (relatively stable parameters) เชน

โครงสรางทางสงคมพนฐาน (basic social structure) และกฎเกณฑทางรฐธรรมนญ (constitutional rules)ระบบยอยจะ

เปนหนวยการวเคราะห (unit of analysis) ของทฤษฎ Advocacy Coalition ในการท าความเขาใจการเปลยนแปลงของ

นโยบาย ซงประกอบไปดวยองคกรทงภาครฐและเอกชนทมความสนใจในประเดนปญหาทางนโยบาย ซงองคกรเหลาน

จะมการจดตงกลมขนเปนพนธมตรทางนโยบาย (advocacy coalition) ตามระบบความเชอ เชน คานยมพนฐาน (basic

values) ขอสมมตเชงเหตผล (causal assumptions) วธการมองปญหา (problem perception) และสงทควรจะเปน

(normative axioms) โดยพนธมตรทางนโยบายจะรวมมอและประสานงานระหวางกน เพอปรบเปลยนกฎเกณฑหรอ

สถาบนในระบบรฐ ใหเปนไปตามระบบความเชอและเปาหมายรวมกนของกลม

- 1302 -

HMO16-10

กระบวนการท างานของพนธมตรนโยบาย ประกอบดวย (1) การพฒนาและใชขอมลเพอโนมนาวผมอ านาจ

ตดสนใจ (2) เขาไปมบทบาทจดการทางเลอกของนโยบายในขนตอนการตดสนใจ (decision-making forum) (3) การ

สนบสนนเจาหนาทหรอผด ารงต าแหนงทางการเมอง ทมระบบความเชอรวมกนกบกลม

ทฤษฎ Advocacy Coalition จะพจารณาการเปลยนแปลงในระดบนโยบายวาเกดขนจาก (1) พนธมตรนโยบาย

เขาไปมสวนรวมในการบวนการผลกดนและตอรอง (โดยทวไปจะกระท าผานตวกลางหรอ policy broker) (2) การ

เปลยนแปลงหรอการแทรกแซงโดยปจจยภายนอก (external perturbation) เชน สภาพเศรษฐกจสงคม การโยกยาย

ทรพยากร การปรบเปลยนวธการมองปญหา (3) ระบบความคดเปลยนแปลงไป อนเนองมาจากกระบวนการเรยนร ลอง

ผดลองถก (trail-and-error) ในระหวางการมสวนรวมในนโยบาย สงผลใหระบบความคดเปลยนแปลงไป หรออาจเกด

จากการรบรขอมลใหม ซงในทศนะของทฤษฎ Advocacy Coalition จะใหความส าคญกบบทบาทของขอมลและ

กระบวนการเรยนร ดงนนกระบวนการนโยบายจงเปนกระบวนการทตอเนอง (continuous) และมลกษณะของการท าซ า

(iterative) มากกวาจะเปนกระบวนการในทศทางเดยว (unidirectional) แลวสนสด ดงน น Advocacy Coalition ม

ความเหนวาการเปลยนแปลงของนโยบาย เกดขนจากการเปลยนแปลงของความเชอของตวแสดงส าคญภายในระบบ

มากกวาจะเกดขนจากการเขามาของตวแสดงใหม ทมความเชอแตกตางออกไป ดงนน การสรางเครอขายความสมพนธ

ของกลมปฏรปสขภาพ และการมพนธมตรทางนโยบาย ท งในฝงภาคการเมอง ภาคประชาชน และการท างาน

เคลอนไหวอยางตอเนองถอเปนพนฐานส าคญของการผลกดนนโยบายปฏรปสขภาพแหงชาตประสบความส าเรจ

Multiple Streams Analysis (MSA) เปนทฤษฎทท าความเขาใจการก าหนดวาระทางการเมอง (agenda setting)

ซงเปนสวนหนงวฏจกรของนโยบาย (policy cycle) Kingdon สรางทฤษฎ Multiple Streams ขนจากแบบจ าลองถงขยะ

แหงทางเลอกองคกร (garbage can of organizational choices) โดยมหวใจส าคญของทฤษฎอยท “หนาตางแหงโอกาส”

(windows of opportunity) ซงจะเปดขนภายใตเงอนไขทกระแส (stream) สามประเภทเกดขนพรอมกน ไดแก

1) กระแสนโยบาย (policy stream)

2) กระแสการเมอง (politics stream)

3) กระแสของปญหา (problem stream)

MSA ยงเหนตางจากทฤษฎทมขอสมมตในเรองความมเหตผลมผลของมนษย (rational model) ตรงท

Multiple Streams เหนวาคนทอยในกระบวนการตดสนใจเองกไมไดมการจดล าดบความพงใจทชดเจน (problematic

preference) บางครงกไมรวาตนเองมความตองการใด ไมแนชดวาเปาหมายคออะไร ขอสมมตทวาผตดสนใจมความ

แนวแนในเปาหมายตงแตเรมตนไปจนจบกระบวนการนโยบายจงเปนขอสมมตทไมสมจรง เพราะในทางปฏบตผ

ตดสนใจมกมขอจ ากดเรองเวลา ท าใหกระบวนการคดเพอน าไปสการตดสนใจจงท าไปเรอย ๆ ทละขนตอนมากกวา

นอกจากน องคกรยงอาจไมมเทคโนโลยทชดเจน (unclear technology) ในการแปลงทรพยากรทตนเองมใหออกมาเปน

- 1303 -

HMO16-11

ผลลพธทตองการ เพราะตางคนตางสนใจในภาระหนาทของตนเอง แตมองภาพใหญไมออกเมอถงเวลาตองท างาน

นโยบาย วาสวนตาง ๆ ขององคกรควรตองท าอะไรบาง ปจจยเหลานจงท าใหองคกรท างานในสถานะทสบสนคลมเครอ

ความคลมเครอและไรระเบยบของระบบ น าไปสการสรางกศโลบายทางการเมอง (political manipulation)

เพราะความคลมเครอเปดชองใหมการใชดลยพนจ (discretion) ในการตความเปนชองทางใหผน าเสนอนโยบาย (policy

entrepreneur) น าเสนอมมมอง เหตผล ความหมาย การนยามอตลกษณ ในมตทตางออกไป ตอทงผก าหนดนโยบายและ

ตอผทยงไมมความคดทชดเจนในประเดนนนๆ กศโลบายจงไมไดจ ากดอยแคการแสดงการเคลอนไหว (action) แตยง

รวมถงการใหความหมาย (meaning) ดวย การใหความส าคญกบการด าเนนกศโลบายทางการเมองจงท าให MSA ม

ความแตกตางจากทฤษฎสายการเลอกแบบมเหตมผล คอมองวาผน าเสนอนโยบายไมไดมแรงจงใจเชงผลประโยชน

หรอเคลอนไหวเพอจองฉกฉวยโอกาส (opportunistic) แตเพยงอยางเดยว แตยงด าเนนกศโลบายในระดบความคดดวย

ในแงนแลว การทเครอขายกลมปฏรปสขภาพเขาไปมสวนรวมทางการเมองอยางใกลชด หรอมเขาไปมบทบาทโดยตรง

โดยเฉพาะในชวงทมการเปลยนแปลงทางการเมองครงส าคญ เชน ภายหลงการเลอกตงทวไป หรอการรฐประหาร จะ

ชวยใหการตดสนใจและผลกดนการปฏรป และนโยบายตาง ๆ เกดขนไดอยางรวดเรวยงขน ภายใตกระแสนโยบาย

(policy stream) เรองการปฏรประบบสขภาพ กระแสการเมอง (politics stream) ทเกดขนภายหลงจากการประกาศใช

รฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 และกระแสของปญหา (problem stream) ทระเดนปญหาดานสขภาพเปนเรองทสงผลกระทบ

และมความหมายกวางไปกวาการบรการทางแพทย

Narrative Policy Analysis เปนทฤษฎแนว “หลงประจกษนยม” (post-empiricism) เพออธบายและวเคราะห

กระบวนการนโยบาย ทหนมาใหความสนใจกบตวบท เนอหา และการสรางเรองราวของนโยบาย วาเนอหาหรอ “สาร”

ของนโยบายมการถายทอดอยางไร มการจดวางบรบท อยางไร มการสรางขอถกเถยงอยางไร เนองจากปจจยเหลาน

สามารถมอทธพลตอการจดระบบความคด หรอวธการมองปญหาของผก าหนดนโยบาย โดยเฉพาะในประเดนทมความ

ไมแนนอน (uncertainty) มความสลบซบซอน (complexity) หรอมความขดแยงสง (polarization) ( (Roe, 1994, p. 3)

Narrative Analysis เปนสาขาห นงของวชาวรรณกรรมศกษา ท เรยกวา “ศาสตรแหงการเลาเรอง”

(Narratology) โดยในเรองเลาตาง ๆ จะประกอบดวยสามองคประกอบ คอ เรองราว (story) ตวบท (text) และการเลา

เรอง (narration) (Rimmon-Kenan, 1983, 3) เรองราวในทนหมายถงกลมของเหตการณ (set of events) ในรปแบบทเปน

นามธรรมนอกเหนอไปจากทถายทอดลงในตวบท ตวบทในทนหมายถงสารทน าเสนออกไป ทงในรปของค าพด ลาย

ลกษณอกษร หรอสอในรปแบบอน และการเลาเรองในทนหมายถง กระบวนการผลตเรองเลา (narrative) ซงอาจ

ประกอบไปดวยการพจารณาการใชค าอปมาอปมย (metaphor) การสรางความโดดเดน (distinction) เปนตน ในแงนแลว

กลมปฏรปสขภาพประสบความส าเรจในการพยายามสรางความหมายใหมใหกบค าวา “สขภาพ” จากเดมทมจ ากดอย

เพยงบรการทางการแพทยและสาธารณสข แตการพยายามใหความหมายใหมวาเปนสขภาพหรอสขภาวะ (well-being)

- 1304 -

HMO16-12

ของคน ครอบครว ชมชนและเกยวของกบปจจย ผลกระทบ และระบบทซอนทบอยกบเรองของชวตและสงคม จงถอ

เปนความส าเรจและความสามารถในการสรางความใหมใหกบ “สขภาพ”

เอกสารอางอง โกมาตร จงเสถยรทรพย . (2558). ปฏรปสขภาพ ปฏรปประชาธปไตย: นโยบายสาธารณะ การมสวนรวม กบ

ประชาธปไตยแบบรวมไตรตรอง. กรงเทพฯ: ส านกพมพสขศาลา.

ธนพนธ ไลประกอบทรพย. (2557). กลมผลประโยชน กลมกดดน และกระบวนการนโยบายสาธารณะ. วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรน, 62-63.

ธราวฒ สรผดงชย. (2554). ระบบสภาเดยว : ทางเลอกของระบบรฐสภาไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชากฎหมายมหาชน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

นธตา สรพงศทกษณ. (2554). การเมองในนโยบายสอสาธารณะขององคการกระจายเสยง. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชารฐศาสตร คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วพธ พลเจรญ, สมศกด ชณหรศม, สวทย วบลผลประเสรฐ, โกมาตร จงเสถยรทรพย, และ จรตม ศรรตนบลล. (2543). สการปฏรประบบสขภาพแหงชาต. กรงเทพฯ: สถาบนวจยระบบสาธารณสข.

สตธร ธนานธโชต. (2558). การสรางดลอ านาจภายในรฐสภา : บทสงเคราะหและขอเสนอแนะส าหรบการปฏรปโครงสรางรฐสภาของประเทศไทย. วารสารสถาบนพระปกเกลา, 28-47.

อนสรณ ลมมณ. (2542). รฐ สงคม และการเปลยนแปลง: การพจารณาในเชงอ านาจ นโยบาย และเครอขายความสมพนธ. กรงเทพฯ: บรษท โรงพมพเดอนตลา จ ากด.

อ าพล จนดาวฒนะ. (2546). ปฏรปสขภาพ: ปฏรปชวต และสงคม. กรงเทพฯ: ส านกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต.

________. (2550). ปฏรปสขภาพ: ปฏรปชวต และสงคม. (เลม 2, บ.ก.) กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต.

เอนก เหลาธรรมทศน. (2539). มองเศรษฐกจการเมองไทย : ผานการเคลอนไหวของสมาคมธรกจ.กรงเทพฯ: คบไฟ.

Ackrill Robert , และ Kay Adrian. (2011). Multiple streams in EU policy-making: the case of the 2005 sugar reform. Journal Of European Public Policy, 72-89.

Bamber, S. ( 1997) . The Thai medical profession and political activism. In In Political Change in Thailand : Democracy and Participation (p. 233). London and New York: Routledge.

D. Henstra. ( 2 0 1 0 ) . Explaining local policy choices: A Multiple Streams analysis of municipal emergency management. Canadian Public Administration, 241–258.

- 1305 -

HMO16-13

E.M. Roe. (1994). Narrative Policy Analysis: Theory and Practice. Durham/London: Duke University Press.

Ellen M. Immergut. (1992 ). Health Politics: Interests and Institutions in Western Europe. New York: Cambridge University Press .

Granville Sewell. ( 2 0 0 5 ) . Actors, coalitions and the framework convention on climate change. Massachusetts Institute of Technology: PhD Dissertation.

J. Hukkinen, E. Roe, แ ละ G.I. Rochlin. (19 90 ). A salt on the land: A narrative analysis of the controversy over irrigation-related salinity and toxicity in California's San Joaquin Valley. Policy Sci, 307–329.

J. W. Kingdon. (1995). Agenda, Alternatives, and Public Policies. (2nd Edition, บ .ก .) New York: HarperCollins College Publishers.

Jacob S. Hacker. (2004). Dismantling the Health Care State? Political Institutions, Public Policies and the.

Marsh, D., & Smith, M. (2000) . Understanding policy networks: Towards a dialectical approach. Political Studies, 48(1), 4-21.

Mavis N. Schorn. (2005). Emergency Contraception for Sexual Assault Victims: An Advocacy Coalition Framework. Policy, Politics, & Nursing Practice, 343 - 353.

Roe, E.M. (1994), Narrative Policy Analysis: Theory and Practice, Durham/London: Duke University Press

Rhodes, R. (2007). Understanding governance: Ten years on. Organization Studies, 28(8), 1243–1264.

- 1306 -