hipnoza a neuronauka

8/16/2019 Hipnoza a Neuronauka

1/73

1

Instytut Miltona H. Ericksona w Kalifornii, Central Coast

Nowa neuronauka

psychoterapii, hipnozy terapeutycznej i

rehabilitacji:

twórczy ialg z naszymi genami

Ernest Lawrence Rossi, Ph.D. i Kathryn Lane Rossi, Ph.D.


2/73

2

Copyright © 2008

by

Ernest Lawrence Rossi, Ph.D. & Kathryn Lane Rossi, Ph.D.

Wszelkie prawa zastrzeżne. Żaen fragment tej książki nie mże byd reprukwany w żaen

spsób, czy fragmentarycznie czy w całści (pza krótkim cytwaniem, artykułami krytycznymi raz

przegląami) bez pisemnej zgy autrów.

Opublikowane przez:

Ernest Lawrence Rossi, Ph.D. i Kathryn Lane Rossi, Ph.D.

125 Howard Avenue

Los Osos CA 93402

USA

www.ErnestRossi.com

Email: [email protected]

Email: [email protected]

Reakcja i tłumaczenie:

Jan Dyba

Krekta językwa:

Daria Bękwska

Konsultacja naukowa z zakresu matematyki:

Mirsław Naymus

Styczeo 2014, tłumaczenie polskie:

Wersji 2.0 wrzesieo 2008

http://www.ernestrossi.com/http://www.ernestrossi.com/mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]://www.ernestrossi.com/


3/73

3

Spis Treści ROZDZIAŁ 1

Zarys sylwetki Miltona H. Ericksona, M. D. (1901-1980) . . . . . . . . 6

ROZDZIAŁ 2

Histryczne źróła nwej neurnauki

psychoterapii, hipnozy terapeutycznej i rehabilitacji . . . . . . . . . . 9

ROZDZIAŁ 3

Nwy, neurnaukwy mel czterstpniweg prcesu twórczeg

w naukach humanistycznych, ścisłych i psychterapii . . . . . . . . . 11

ROZDZIAŁ 4 Ekspresja genów, plastycznśd mózgu i czas w psychterapii . . . . . 19

ROZDZIAŁ 5

Punkty zwrtne w życiu. Ewlucyjne spjrzenie na: twrzenie Ja,

śnienie raz knstruktywny umysł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

ROZDZIAŁ 6

Neurony lustrzane, empatia i konflikt:

Sztuka, prawa i piękn zapśreniczne przez ekspresję genu

i plastycznśd mózgu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

ROZDZIAŁ 7

Muzyczne interludium

Forma sonatowa czterech etapów twórczeg prcesu . . . . . . . . 37

ROZDZIAŁ 8

Czterstpniwa twórcza psychterapia: Knstruwanie przyszłeg umysłu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

ROZDZIAŁ 9

Proces terapeutyczny #1

Czterostopniowy prces twórczy z zwiercielaniem ręki . . . . . . 49

ROZDZIAŁ 10


Psychterapeutyczne wprwazanie klarwnści i siły . . . . . . . . 52


4/73

4

ROZDZIAŁ 11


Wzbuzanie świamści raz kreatywnści pprzez

integrację przeciwieostw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

ROZDZIAŁ 12


Rasna pgo za symptmem w służbie leczenia

parteg relację ciał-umysł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

ROZDZIAŁ 13

Epigenetyka

Psychspłeczna genmika ekspresji genu i plastycznści mózgu . 62

ROZDZIAŁ 14

Ewaluacja warsztatu oraz formularz badawczy . . . . . . . . . . . 66

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68


5/73

5

Spis rycin i tabel

Rycina 1: Przedstawienie graficzne klasycznego 4-stopniowego procesutwórczeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Rycina 2: Prfil luzkieg mózgu pczas „nieaktywnych” faz – snu . . . . . 13

Rycina 3: Ludzki sensomotoryczny homunkulus związany z interakcjąciał – umysł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Rycina 4: Cztery pzimy psychbilgicznej aktywnści w psychterapii . . 15

Rycina 5: Neuronowa ilustracja parametrów czaswychultrabweg, pstawweg rytmu spczynku i aktywnści . . 17

Rycina 6: Parametry czaswe pziału kmórek . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Rycina 7: (90 - 120 minut) 4-stopniowego procesu twórczeg . . . . . . . . . 21Tabela 1: Prównanie ultrabwych reakcji leczących i streswych . . . . . 22Rycina 8: Zakres pracy hipnoterapeutycznej: fazy wysoka i niska . . . . . . . 23

Rycina 9: Dynamika aaptacyjna pczas zmian życiowych . . . . . . . . . . 25

Rycina 10: Neurony lustrzane w procesach adaptacyjnych . . . . . . . . . . 32

Rycina 11: Czterostopniowy zarys formy sonatowej . . . . . . . . . . . . . . 37

Rycina 12: Proces terapeutyczny #1: Ozwiercielanie ręki . . . . . . . . . . 50 Rycina 13: Proces terapeutyczny #2: Dbrczynnśd – niebawianie się

Buddy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Rycina 14: Prces terapeutyczny #3: Integracja przeciwieostw . . . . . . . . 56Rycina 15: Proces terapeutyczny #4: Transfrmacja symptmów w sygnały . 59

Rycina 16: Wpływ ekspresji genu/plastycznści mózgu na grupę spłeczną . 62 Tabela 2: Umysłwa modulacja ekspresji genu w ludzkich leukocytach . . . 64


6/73

6

ROZDZIAŁ 1

Zarys sylwetki

Miltona H. Ericksona, M. D. (1901-1980)

Miltn H. Ericksn zstał uznany za „jenego z najbarziej wpływwych psychterapeutów

wszechczasów” weług snażu, który zstał nieawn przeprwazny la The Psychotherapy

Networker (marzec 2006). W psychoterapii Milton H. Erickson jest stawiany w pierwszej ziesiątce

bk Zygmunta Freua, Carla Junga i innych. Pniżej znajuje się zamieszczny w baaniu krótki

prtret Ericksna sprzązny generację p jeg śmierci.

„Mim wszystkieg c zstał napisane o Miltonie Ericksonie oraz usilnych starao wielu,

by zrzumied jak ziałał w terapii i dlaczego jeg ziałanie nsił tak bre rezultaty ,

powiew tajemnicy wciąż tacza jeg pracę. Tuż p śmierci Ericksna jeg

dwudziest letni uczeo stwierził: „nie był nia abym nie użył w mjej pracy czegś ,

czeg nauczyłem się Ericksna , a mim t jeg pstawwe załżenia pjmuję tylk

częściw.” Wizerunek Ericksna, jaki wyłnił się w śrwisku, jest wizerunkiem

terapeutycznego czarodzieja obdarzonego niezwykłą mcą sbistą.

„On nie był sbą z którą , tak po prostu, siaałeś i rzmawiałeś” wspmina Jeffrey Zeig.

„On wciąż pracwał, wciąż bęąc Miltnem Ericksnem , czym wywływał najgłębsze

mżliwe świaczenia , jakie mógł wywład , w sbie z którą przebywał. W tym

znaczeniu był on ciągle hipntyzujący, ciągle terapeutyczny, ciągle uczący.”

Mżliwe , że był t spwwane jeg stanem fizycznym, który wymuszał nadzwyczajne

wystrzenie wszystkich jeg zlnści. Dyslektyk, cierpiący na głuchtę wybiórczą

(amuzję ), altnizm, skłnnści zawrtów głwy i ezrientacji, tknięty przez pli

w wieku siedemnastu, a następnie piędziesięciu jeen lat. Spęził trzynaście statnich

lat swjeg życia (kres , w którym wielu jeg brze znanych uczniów sptkał g p raz

pierwszy) bleśnie przykuty wózka. Próbując melwad elastycznśd i subtelne

metody werbalne, na którymi spęził całe życie, knując teg z częściwsparaliżwanymi ustami raz przemieszcznym językiem.

Mim t, jak wspmina Haley, „pracwał ziesięd gzin ziennie, sześd czasami sieem

ni w tygniu prwaząc terapię… C weeken alb pracwał z pacjentami alb był w

trasie i nauczał.” Zeig aje: „T , c był tak impnujące u Ericksna , to czas i energia,

którą był w stanie pświęcid terapii . Kiey już przyjął kgś , jak pacjenta, rbił

słwnie wszystk c mógł , aby pmóc tej sbie. Kiey byłeś klientem Ericksna, p

prstu czułeś, że był skupiny całkwicie i wyłącznie na tbie.”

Ericksn spęził płwę stulecia rzwijając wyjątkw subtelną terapię partą

wielpzimwe rzpznawanie wzrców, bęącą prawie całkiem w sprzecznści z

głównymi nurtami terapii jeg czasów. „Chrby” , mówi Erickson, „czy genezie


7/73

7

psychicznej czy rganicznej, pążają weług kreślnych wzrców pewneg rodzaju,

zwłaszcza w przypaku chrób psychgennych. Zaburzenie teg wzrca mże byd

najlepszą miarą terapeutyczną i zwykle niewielkie znaczenie ma to jak uże jest to

zaburzenie, jeśli wprowadzone zostanie pwieni wcześnie.”

Zauważył n, że większśd „zasa” życiwych twrzących ludzkie ograniczenia toarbitralne przekonania a nie fakty. Jego badania i mistrzostwo w dziedzinie hipnozy

nauczyły g, że alternatywne stany umysłu oraz trans są w użym stpniu częścią

czienneg życia. „Ten wnisek” , pisze Ernest Rssi, „ufrmwał zasay leżące u

pstawy jeg późniejszych stuiów na psychpatlgią raz rzwój pejścia

naturalistycznego, jak i spżytkwania w terapeutycznej hipnzie. Intuicja właśnie była

fundamentalna la pejścia Ericksna, nie pszukiwał n jenak precyzyjnej terii,

którą mógłby przekazad w frmie spuścizny. „Ericksn nie stwrzył mety” zauważa

Haley. „Jeśli jena prceura nie ziała próbwał następnej, aż w kocu któraś zaziała.

Szczególną uwagę swim ucznim zwracał właśnie na t, razając pstawę

pwyższnej wrażliwści nieskażnej frmalnymi załżeniami.” Ericksn ujmwał t w

taki spsób: „Nie staram się strukturyzwad mjej psychterapii, chyba że w barz

gólny i niejasny spsób. I w ten gólny i niejasny spsób pacjent strukturyzuje ją

samzielnie… W harmonii z jeg własnymi ptrzebami… Pierwszą rzeczą , jaką trzeba

wziąd p rzwagę, pczas pracy z pacjentem, jest zanie sbie sprawy, że jest on

inywiualnścią... Tak więc w pracy z luźmi starasz się nie podprząkwywad ich

własnych kncepcji nśnie teg , kim pwinni byd… Pwinieneś spróbwad kryd , jaka

jest ich własna kncepcja teg, kim są… T nie kwestia czasu. To nie kwestia teorii

terapii. Chodzi o to, jak kntaktujesz się z sbwścią , poprzez wypowiadanie

odpowiednich rzeczy, w odpowiednim czasie.”

Kolejne słwa mąrści Ericksna: „Ufaj swjej nieświamści. Jest t wybrny

spsób życia i wybrny spsób knywania rzeczy” raz „Nie staraj się używad techniki

kgś inneg… p prstu kryj własną.”

Wierzymy, że te słwa „Nie staraj się używad techniki kgś inneg… p prstu kryj własną.” Są

barz ważne la terapeutów, którzy chcą nauczyd się czegś sbie, tak jak Erickson. Terapeuci

zbywają wiezę zwykle metą prób i błęów. Próbują różnych spsbów, aby wydobyd te cechy

swojej unikatowej sbwści, zięki którym mgą stad się najbarziej efektywnymi w pmaganiuinnym. T wymaga wagi, wytrwałści i szczerści każeg terapeuty a nauczenie się teg mże

byd w istcie samtną węrówką.

Kt mże wiezied lepiej, niż ty sam, kiey jesteś najlepszy i najefektywniejszy w pracy z luźmi? T

wymaga strżnej i ciągłej autrefleksji nśnie teg, c się rbi. Nie ma wóch jenakwych luzi.

Nie mże byd wóch kłanie takich samych sesji terapeutycznych. Każa sesja to unikatowy proces

tworzenia, unikatowy kawałek rzwju w genezie nwej świamści i samientyfikacji zarówn w

pacjencie, co i terapeucie. Oczekujemy, że nasza empatia, zrzumienie raz skutecznśd

terapeutyczna bęą wzrastad z każym sptkaniem z rugim człwiekiem, zieo p niu.


8/73

8

Ta praca, przeznaczona la licencjnwanych specjalistów, prezentuje nwą perspektywę

neuronauki na psychterapię, hipnzę terapeutyczną i rehabilitację, jak wysce sbisty i twórczy

ialg z naszymi genami. Pczas gy ta prezentacja wywzi się z wielu baao, które przywłamy,

wiele doatkwych baao bęzie trzeba jeszcze przeprwazid, aby wieśd jej naukweg

potwierdzenia oraz terapeutycznej skutecznści. Przestawimy wiele „prcesów empirycznych”, w

charakterze ukierunkwujących heurystyk, do pracy terapeutycznej. Nie są ne jenak na ten

mment zweryfikwanymi metami zmiany zachwania. Nasze pejścia pwinny byd raczej

postrzegane jako personalne formy samorozwoju w sztukach humanistycznych, autobiografii oraz

meytacji. Mgą byd przyatne w prcesie twrzenia nwej świamści, samwiezy, bania

siebie, które mają wartśd la luzi je praktykujących, nie są jenakże meycznymi czy

psychlgicznymi zaleceniami la wszystkich. Zaczniemy krótkieg przegląu niektórych , z

naszych, twórczych pejśd w histrii sztuki, medycyny i psychoterapii, jak również rzwijającej się

neuronauki.

Twórcze implikacje Uczenie się innych t pier pczątek

Każy terapeuta musi rzwinąd swje specyficzne uzlnienia.

Czienne twórcze wysiłki są ptrzebne, by zptymalizwad umiejętnści terapeutyczne.

Każa sesja terapeutyczna to unikatowy proces tworzenia.


9/73

9

ROZDZIAŁ 2

Historyczne źródła nowej neuronauki,

psychoterapii, hipnozy terapeutycznej irehabilitacji

Najwcześniejszych źróeł psychterapii i terapeutycznej hipnzy szukad należy prawie trzysta lat

temu, kiey t Antn Mesmer brnił swjej rzprawy meycznej Dissertatio Physico-Medica de

Planetarum Influxu, 27 maja 1766 rku. Były t czasy szwajcarskieg filzfa Jana Jakuba Russeau

(1712-1778), wtey również chził tard filzficznych pmięzy mechanicystyczną a

naturalistyczną kncepcją luzkiej natury. Russeau wierzył, że ludzie dświaczają staialneg

rozwoju oraz że „dwiczenie” zlnści umysłwych ułatwiał wzrst mózgu. Charles Bnnet (1720-1793), świaczalny naturalista, zaznajminy z pgląami Russeau, zasugerwał włskiemu

badaczowi Michele Vincenzo Malacarne (1744-1816), że neurny mgą reagwad na dwiczenia

kłanie w taki sam spsób jak mięśnie. Malacarne (1793, 1819) przeprwaził następnie baania

na nwrkach ptaków i psów. Zauważył n, że te z nich, które przebywały w bgatszym

śrwisku raz zstały pane intensywnemu treningwi miały większe mózgi! T był

zwiastunem baao z zakresu nwczesnej neurnauki, kumentujących jak nwśd, dwiczenie,

trening raz świame skupianie uwagi mże wspmagad rzrst i rerganizację sieci neuronalnych

w mózgu. Stał się to płżem naszej becnej kncepcji nśnie teg, jak ekspresja genowa i

plastycznśd mózgu w psychterapii, terapeutycznej hipnozie i rehabilitacji mże wspmagad rzwój

człwieka raz prces leczenia (Rsenzweig, 1996, Rsenzweig i in., 1962, Renner i Rosenzweig,

1987).

Fizjologia fascynacji w terapeutycznej hipnozie, psychoterapii i

nowoczesnej neuronauceMedyczni pionierzy tacy jak Anton Mesmer (1734-1815) oraz James Braid, M.D. (1795-1860), którzy

jak pierwsi kryli terapeutyczną hipnzę jak metę leczenia, mieli niewielkie pjęcie na temat

teg, jak na właściwie ziała. Przykładowo James Braid definiuje hipnotyzm, w swjej książce z 1855

roku The Physiology of Fascination, w taki oto spsób:

Upraszczając pewneg stpnia stuia na zwrtnymi akcjami i reakcjami umysłu i

materii na siebie nawzajem… warunek (hipntyczny) pwstał w rezultacie wpływów ,

istniejących wewnątrz ciała pacjenta, mianwicie skoncentrowana uwaga lub

minująca iea prwaza myfikacji fizjologicznych prcesów, te ynamiczne

zmiany z klei wpływają na umysł pmitu. Zapżyczyłem termin „hipntyzm” lub sen

nerwicwy la kreślenia teg prcesu… Wreszcie jak termin gólny, bejmujący całśd

teg zjawiska wynikająceg z wzajemnych wpływów umysłu i materii na siebie

nawzajem, proponuje, jak najwłaściwszy , termin psychfizjlgia” (Brai, 1853).


10/73

10

Dziś przyjmuje się, że t właśnie Brai wprwaził termin „psychfizjlgia”, aby pisad w jaki spsób

umysł i materia wchzą w interakcję, by umżliwid leczenie pprzez relację ciał-umysł w ramach

terapeutycznej hipnzy (Tinterw, 1972). Nawet zisiaj, st piędziesiąt lat później, nie uał się

kłanie zrzumied, jak właściwie psychfizjlgia ziałuje w terapii partej na relacji ciał -

umysł. Nie ma gólnie uznawanych wyziałów terapeutycznej hipnzy, czy terapii ciał - umysł na

naszych uniwersytetach czy szkłach meycznych, które przeprwazałyby systematyczne baania

nśnie tych rzajów terapii. W statnich czasach jenakże wyłniła się nwa yscyplina

neurnauki, wraz z pjawieniem się nwych technlgii umżliwiających naukwe baanie

naturalnych relacji pmięzy ciałem a umysłem, które Ericksn (1958/2008, 1959/2008) nazwał

pejściem naturalistycznym czy technikami spżytkwania w hipnzie. Funkcjonalny rezonans

magnetyczny (fMRI), mikrmacierze DNA, i biinfrmatyczne bazy anych DNA, przykław

umżliwiły przeprwazenie wielu nwych baao, które teraz piszemy pkrótce, aby uaktualnid

nasze rozumienie terapeutycznej hipnozy, psychoterapii i rehabilitacji.

Ostrżnie psumujemy implikacje zisiejszej neurnauki w serii brazków ilustrujących szlaki

komunikacji ciał - umysł, które wykrzystamy w naszej pracy terapeutycznej. Następnie zilustrujemy

pewne innwacyjne pejścia, których mżna się łatw nauczyd i dwiczyd w ramach specjalistycznych

warsztatów la licencjnwanych terapeutów. Nauczaliśmy ericksnwskich pejśd:

„naturalistyczneg” i „spżytkwania” w ramach specjalistycznych warsztatów na całym świecie,

przez pna czterzieści lat. Przestawiliśmy, w tym opracowaniu, kilka z nich w frmie strżnie

uprząkwanych wytycznych, dla licencjonowanych profes jnalistów (Rossi, 2002a, 2004a).

Pokazujemy, jak barz są ne podatne na niegraniczne wręcz myfikacje, dokonywane przez

barziej świacznych terapeutów.

Podczas tych praktycznych dwiczeo, ntujemy również miejsca, w których należy przeprwazid

alsze baania, tak aby pejście to mgł spełnid kryteria meycyny, opartej o dowody naukowe

(Evidence Based Medicine). Oczywiście zapraszamy cię współpracy w ramach twartych baao na

pzimie mięzynarwym (Rssi, Rssi, Yunt, Czzlin i Ianntti 2006). Nagra Ernesta R. i

Josephine R. Hilgar za najlepszą pracę teretyczną w 2001 rku zstała przyznawana w ramach The

Society of Clinical and Experimental Hypnosis pracy, która rewiuje płże naukwe nakreślnych

przez nas twórczych pejśd (Rssi, 2000). Dkłaniejsze mówienia mżna znaleźd w książkach

(Rssi, 2002a, 2002b, 2004a, 2007), na kasetach wie raz płytach CD stępnych w wyawnictwie

Fundacji Miltona H. Ericksona (Milton H. Erickson Foundation Press) (Erickson, Rossi, Erickson-Klein i

Rossi, 2008) oraz w ramach nowatorskich publikacji specjalistycznych tyczących kreatywnej

hipnozy (Bloom, 1990).

Twórcze implikacje Nwśd, dwiczenia, trening i skupianie uwagi mże wspierad rzrst mózgu.

Stan hipnzy pwstaje jak knsekwencja wpływów wewnątrz pacjenta.

Rezultatem neurnauki są nwe kierunki baao la psychterapii.

Ericksnwskie pejścia: naturalistyczne raz parte spżytkwanie, przeznaczone są dla

licencjnwanych prfesjnalistów


11/73

11

ROZDZIAŁ 3

Nowy, neuronaukowy model

czterostopniowego procesu twórczegow nauk ach humanistycznych, ścisłych i

psychoterapii

Historia ilustrująca klasyczny, czterstpniwy prces twórczy, zamieszczna na rycinie pierwszej

przestawia stuenta zaangażwaneg w wzenie terii matematycznej (Tmlin, 2005).

Pczątkwe dwa panele reprezentują pierwszy etap prcesu twórczeg, kiey t „kła zębate

zaczynają się kręcid” w umyśle a stuent zaczyna twrzyd iagramy i równania, próbując w tenspsób rzwiązad prblem.

Rycina 1. Czterstpniwy prces twór czy. Pierwszy etap t pmysł na rzwiązani e oraz rzpczęcie

pracy nad problemem. Etap drugi to nierzadko trune świaczenie walki i knfliktu pczas próby

rzwiązania prblemu. Etap trzeci t twórczy mment uzyskania wgląu. Etap czwarty t szczęśliwa

weryfikacja rzwiązania prblemu (za pozwoleniem Tomlina, 2005)

Zwykle, w typwym przesięwzięciu zmierzającym rzwiązania jakiegś prblemu, w codziennym

życiu stuent wkrótce naptka trunści. Bęzie czuł że utknął ma drugim etapie twórczeg prcesu,

kiedy jego konflikt emocjonalny i rzpacz stają się ewientne, w śrkwym panelu humrystycznie

pkazuje się ym wybywający się z jeg przegrzanej głwy. Etap trzeci prcesu twórczeg

zilustrwany jest w następnym panelu, jak błysk światła taczający jeg głwę. Sam jest tak

zaskoczny swim twórczym wgląem, że aż upuszcza łówek! Etap czwarty prcesu twórczeg jest

wiczny, kiey na jeg twarzy pjawia się szczęśliwy uśmiech spwwany sukcesem oraz gdy

wykrzykuje „Magia!” Ppularna traycja leczenia za pmcą psychterapii i terapeutycznej hipnozy

częst pisywana była jak magia. Jak jenak ta magia ziała? Teraz nakreślimy nwy, neuronaukowy


12/73

12

model tego, w jaki spsób to zjawisko mże ziaład w cziennym życiu, naszych snach oraz

psychterapii jak twórczym ialgu z naszymi genami.

Dialog umysł - mózg – genyTwórcza reakcja jako esencja psychoterapii

Rycina ruga ilustruje prfil luzkieg mózgu z wycięciem, pkazującym szczegóły frmacji

hipokampa. Jest to struktura w mózgu, która jak pierwsza rejestruje wspmnienie teg, czego

świaczamy jak nwe i zaskakujące. Hipkamp jenakże jest miejscem, w którym nasze

zarejestrwane wspmnienia, rzeczy wyuczne raz zachwania pzstają tylko czasowo. Później

pczas tak zwanych „nieaktywnych” kresów śnienia i odpoczynku, kiedy t świamy umysł nie

jest aktywnie zaangażwany w prces razenia sbie z zewnętrzną rzeczywistścią, hipkamp i mózg

angażują się w ialg służący uaktualnieniu, pwtórzeniu raz knsliacji nweg świaczenia

życiweg w przystswawczy spsób.

Lisman i Mrris (2001) pisują ten uaktualniający ialg następując:

„…nw nabyta infrmacja sensryczna jest przesyłana pprzez krę hipkampa. C

ciekawe, tylk hipkamp właściwie uczy się w tym mmencie , to znaczy jest aktywny.

Później, kiey hipkamp jest nieaktywny (prawdopodobnie podczas snu), powtarza

zmagazynwane infrmacje, przekazując je kry. Kra jest kreślana jak pwlny

uczeo, zlny utrzymywania magazynu pamięci ługtrwałej tylk zięki tym

pwtarzającym się pwtórkm infrmacji przez hipok amp. W ramach niektórych

pgląów hipkamp jest tylk tymczaswym magazynem wspmnieo – kiey śla pamięciwy zstaje ustabilizwany w krze, wspmnienia mgą byd wybywane nawet

jeśli hipkamp jest usunięty. Dzisiaj mamy bezpśreni wó na t, że zachodzi jakaś

forma hipokampalnego powtarzania… Te ane wspierają pglą, w ramach któreg

hipokamp jest szybkim i aktywnym nauczycielem , który „uczy” wlną krę w stanie

nieaktywnym.” (str. 248-249, an kursywę)

Ten „aktualizacyjny ialg,” który wpływa na nieświamśd czy „ukryty pzim” stanwi esencję

naszego nowego, neurnaukweg melu twórczści w psychterapii. Wrażeniem „ukrytej magii”

wyaje się byd dla naszeg świameg umysłu tylko mment, gy buzimy się ze snu, śnimy lub

jesteśmy w stanie głębkieg skupienia w cziennym życiu. Jesteśmy zaskczeni w mmenciezania sbie sprawy, że t nauczyliśmy się czegś nweg. Jak się wkrótce przeknamy, twórcza

krespnencja aaptacyjnych, nwych i znaczących życiwych świaczeo, pmięzy krą a

hipokampem, jest pstawwym życiwym prcesem, który umżliwia psychterapię, terapeutyczną

hipnzę raz rehabilitację. Ten całkwicie naturalny „psychbilgiczny ialg” jest podstawowym

procesem, który próbujemy sppularyzwad w naszym neuronaukwym melu twórczej

terapeutycznej sugestii. Z tej nowej perspektywy terapeutyczne sugestie mgą byd trafniej opisane

jak „ukryte heurystyki przetwarzające” , które umżliwiają ten naturalny ialg pmiędzy

hipokampem a krą, jak przestawin na rycinie drugiej.


13/73

13

Rycina 2: Prfil luzkieg mózgu pczas „nieaktywnych” faz – snu, śnienia i odpoczynku, kiedy

hipkamp i kra angażują się w ialg (niebieskie strzałki) , by pwtarzad, uaktualnid i knsliwad

nowe wspomnienie i rzeczy wyuczone (zaktualizowane z Rossi, 2002a). Ten całkwicie naturalny

„ialg” jest pstawwym prcesem, który chcemy zasymulwad, ustępnid i wykrzystad w

naszym nowym, neurnaukwym melu ukrytych heurystyk przetwarzających.

Ludzki mózg i „strefy porozumienia”w psychoterapii i terapeutycznej hipnozie

Rycina trzecia przestawia niektóre ze „stref przumienia” w krze mózgwej, które jak wierzymy

są miejscami w luzkim mózgu, zaangażwanymi w twórczy ialg w psychterapii i terapeutycznejhipnozie (Rossi i Rossi, 2006).


14/73

14

Rycina 3: Ludzki sensomotoryczny homunkul us związany z interakcją ciał - umysł. Przerśnięte ręce

oraz rejon ust - języka - twarzy zwierciela niezwykle uże bszary w mózgu, wyrębnine przez

ewlucje zmapwania tych wóch ważnych bszarów chwytania i komunikacji (zaadaptowane z

Penfield i Rasmussen, 1950). A. Pstuluje się, że sensryczny hmunkulus jest aktywny w zbirze

„stref przumienia” , poprzez ideo-sensryczne prcesy związane z hipnzą terapeutyczną. B.

Pstuluje się, że mtryczny hmunkulus jest aktywny w zbirze „stref przumienia” , podczas

prcesów iemtrycznych związanych z terapeutyczną hipnzą.

Komunikacja ciało - umysłPodstawowy cykl aktywności – spoczynku (BRAC)

Ramy czasowe po prawej stronie ryciny czwartej ilustrują klejny, niezmiernie ważny aspekt terapii

partej na relacji ciał - umysł. Kmunikacja ciał - umysł za pśrenictwem naszeg ukłau

nerwweg zachzi niemal natychmiast, w czasie milisekun. Przepływ kmunikacji ciał - umysł

poprzez transportery molekularne, takie jak hormony w krwioobiegu, ptrzebuje kł minuty.

Kiey te sygnały cierają kmórek, wiele z nich ciera jąra kmórkweg, gzie

„uruchamiają” transkrypcje genwą (ekspresję genwą).


15/73

15

Rycina 4: Cztery poziomy psychbilgicznej aktywnści w psychoterapii, terapeutycznej hipnozie i

rehabilitacji (1) Infrmacja ze świata zewnętrzneg zakwana w neurnach kry mózgwej zstaje

przetransformowana wewnątrz si limbiczn - pwzgórzw - przysadkowej w mlekuły

transprtera, które próżują w krwibiegu, by ziaływad na receptry w kmórkach w mózgu i

ciele. (2) Receptry na błnie kmórki transmitują sygnał pprzez klejne transprtery jąrakmórki, gdzie geny modyfikatory wczesnej odpowiedzi komórkwej aktywują inne geny celwe,


16/73

16

które knują transkrypcji swjeg ku w transporter RNA. (3) T ransprtery RNA pełnią rlę

matrycy la syntezy białek, które bęą funkcjnwad jak (a) finalne struktury leczące w ciele, (b)

enzymy umżliwiające przepływ energii raz (c) receptry i cząstki transprterów pełniące rlę w

przesyle i nfrmacji wewnątrz kmórki (4) Cząstki transprtera funkcjnują jak sweg rzaju typ

„pamięci mlekularnej”, która mże wywład zjawisk pamięci zgnej ze stanem, prcesy uczenia

się raz zachwania w sieciach neurnalnych w mózgu (zilustrowane, jak prstkątna macierz

złżna z liter A L w górnej części). (z Rssi, 2002a, 2004a, 2007)

Geny knują ekspresji ku DNA, aby wyprukwad białka, które są „mlekularnymi maszynami”

mgącymi wywład fizyczne zrwienie w terapii partej na relacji ciał - umysł. Jak zilustrwan na

rycinie czwarte j, cały cykl kmunikacji ciał - umysł raz zrwienie – tak sam jak zwykłe

wyarzenia i aktywnści życia czienneg, zajmują kł 90-120 minut. Czasami określa się t

mianem rytmów ultrabwych (w kntraście „Ciraialnych”, zwanych również kłbwymi,

trwającymi 24 gziny). W chrnbilgii (bilgii czasu), używa się również nazwy podstawowy cykl

spoczynku - aktywnści” (BRAC - the Basic Rest - Activity Cycle) (Lloyd i Rossi, 1992, 2008). Oznacza

to, że pstawwa jenstka kmunikacji ciał - umysł w terapii mże zstad zainicjwana raz mied

miejsce w ramach typwych parametrów czaswych jenej sesji psychterapii lub terapeutycznej

hipnozy. Wart ntwad, że Miltn H. Ericksn (Ericksn, Rssi, Ericksn – Klein, Rossi, 2008),

gólnie pstrzegany, jak jeen z najbarziej innwacyjnych terapeutów naszych czasów, zwykle

przeprwazał swje sesje terapeutycznej hipnzy w czasie od 90 do 120 minut.

Przebieg podstawowego cyklu spoczynku - aktywnści (BRAC) w ramach pojedynczego neuronu w

mózgu jest przestawiny na rycinie piątej. Nwe, zaskakujące raz nieczekiwane świaczenia

życiwe mgą aktywwad „geny zależne pbudzenia” isttne w prcesie wytwarzania białek,

które stymulują wzrst i transfrmacje płączeo synaptycznych pmięzy neurnami, nazywany

„plastycznścią mózgu” (Rossi, 2000, 2004a, 2007).


17/73

17

Rycina 5: Parametry czasowe ultradobowego, podstawowego rytmu s pczynku i aktywnści ,

pkazują , jak neurny w mózgu, które są pbuzane przez nwe i wyraźne sygnały ze śrwiska,

aktywu ją ekspresję genów zależnych od pobudzenia , syntezę nwych białek raz plastycznśd mózgu.

(zaadaptowane z Kandel, 2001, 2006; Rossi, 2002a, 2004a, 2007).

Ilustracje zawarte w tym rozdziale starczają krótkieg pracwania nweg, opartego o

neurnaukę melu prcesu twórczeg, umysłu genu, któremu teraz przyjrzymy się nieco

kłanie j.


18/73

18

Twórcze Implikacje Wykrzystujemy party neurnaukę mel prcesu twórczeg: umysłu genów.

Umżliwienie naturalneg ialgu na si umysł - mózg - geny jest esencją psychterapii.

Cały cykl kmunikacji ciał - umysł raz leczenie trwa od 90 do 120 minut

Dświaczenie psychterapeutyczne mże uruchmid geny i plastycznśd mózgu pczastrwania pojedynczej sesji.


19/73

19

ROZDZIAŁ 4

Ekspresja genów, plastyczność mózgu

i czas w psychoterapiiEkspresja genów i plastycznśd mózgu stanwią fizjlgiczną pstawę naturalnych transformacji

umysłu, świamści i zachwania. Rycina 6 pkazuje jak frmułwane są nwe płączenia

synaptyczne pmięzy neurnami, c gzinę lub dwie, w podstawowym cyklu spoczynku

- aktywnści. Nasz neuronaukowy model psychoterapii i terapeutycznej hipnzy, pprzez twórczy

ialg z naszymi genami wykrzystuje te całkwicie naturalne ramy czaswe życia, które rzwinęły

się na rze milinów lat ewlucji. Bezpśrenie wy na ekspresję genwą raz plastycznśd

mózgu wywływaną przez psychterapię są becnie dobrze udokumentowane (Kandel, 2001;

Lichtenberg i in., 2000, 2004; Rossi, 2002b, 2004b,2005-2006, 2007, 2008), Dwy na uziałekspresji genwej i plastycznści mózgu w psychterapii były p raz pierwszy pkreślane przez Erica

Kandela (Kandel 2001, 2006), który statni zbył Nagrę Nbla za życiwe siągnięcia w tej

dziedzinie. Kanel (1998) przestawiał swją perspektywę następując:

„ Jak tą zwykle, kiey psychterapia i pranictw są efektywne i wytwarzają zmiany

ługterminwe w zachwaniu, knują teg prawpbnie wykrzystując prcesy

uczenia się, pprzez wytwrzenie zmian w ekspresji genwej, która zmienia siłę płączeo

synaptycznych raz pprzez zmiany strukturalne, które zmieniają anatmiczny wzrzec

płączeo pmięzy kmórkami nerwwymi w mózgu. Wzrst rzzielczści technik

brazwania mózgu pwinien w kocu umżliwid ilściwą ewaluację rezultatów psychterapii… U praszczając: regulacja ekspresji genwej przez czynniki spłeczne

pwuje, że wszystkie funkcje ciała, włączając w t wszystkie funkcje mózgu , stają się

patne na wpływy spłeczne. Te wpływy spłeczne zstaną bilgicznie włączne w

zmyfikwaną ekspresję specyficznych genów , w kreślnych kmórkach nerwwych ,

w sprecyzwanych bszarach mózgu. Te spłecznie kierwane zmiany są transmitwane

kulturw. Nie są włączne w spermę czy jajeczk i lateg nie są przekazywane

genetycznie. „ (str. 460, kursywa zstała ana)

Baania z użyciem płącznych technlgii mikrmacierzy DNA, funkcjnalneg reznansu

magnetycznego oraz bioinformatycznych baz danych takich jak Atlas Mózgu Allena tyczącychekspresji genu http://www.brainatlas.org/aba/ są teraz barz ptrzebne, aby mżna był spełnid

kryteria medycyny opartej na dowodach (evidence based medicine), dla załżenia uziału ekspresji

genu i plastycznści mózgu w psychterapii.

http://www.brainatlas.org/aba/http://www.brainatlas.org/aba/http://www.brainatlas.org/aba/


20/73

20

Rycina 6. Ultradobowa (czasowa) dynamika, zależnej pbuzenia pamięci, uczenia się i zmiany

zachowania, jak zaprpnwan przez Lüschera i i n., (2000). W ciągu pierwszych 10 minut mierzalnezmiany zachzą w ekspresji genu raz aktywacji (fsfrylacji) i wzrście receptrów, które birą

uział w prcesie synaptycznej kmunikacji pprzez neurtransmitery. W trakcie 30 minut zwiększa

si ę rzmiar wypustk i synaptycznej a receptry przemieszczają się błny pstsynaptycznej .

Doprowadza to wzrstu rzmiaru pstsynapsy. W ciągu gziny niektóre pstsynapsy zielą się

na dwie. To prowadzi w konsekwencji do dalszego wzrostu presynaptycznych pziałów i

pr zekształcenia, które w kocu prwazają stwrzenia nwych sieci neurnalnych kujących

wspmnienie, prces uczenia i zmianę zachwania, która jest pstawą psycht erapii oraz wielu

zależnych pbuzenia prcesów ekspresji genu, syntezy białek oraz synaptgenezy, zachzących

pczas świaczeo twórczych w sztuce i w nauce, jak i również w cziennym życiu. Baania

sugerują, że ptrzeba kresu czterech tygni, czterech miesięcy , by ustabilizwad nwe sieci

neurnalne kujące nwe wspmnienie , czy prcję wiezy (Van Praag i In., 2002). Ten prsty fakt

sugeruje naturalne parametry czaswe la neurnauki psychterapii krótkterminwej i rehabilitacji.

Darwin, ewolucja, adaptacja i czas na leczenieW niezwykle proroczym stwierdzeniu swojej teorii naturalnej selekcji, Charles Darwin (1859) wysnuł

to, c ziś pisujemy jak naturalne czaswe parametry psychterapii, w następujący spsób:

Mżna pwiezied, że naturalna selekcja każeg nia, każej gziny analizuje, na

całym świecie, każe, nawet najmniejsze odchylenie; rzucając t, c jest złe, strzegąc i

ając t, co jest dobre. Bezgłśnie i niezauważalnie pracuje gzieklwiek i z

czymklwiek ma kazję, na plepszeniem każeg żyweg rganizmu w relacji jeg

organicznych i nieorganicznych warunków życiwych. Nie jesteśmy w stanie w góle

zauważyd tych małych zmian w czasie ich trwania, póki piętn czasu nie ciśnie na

osi dostatecznie użeg stępu a nawet wówczas nasze mżliwści spj rzenia w bardzo

alne gelgicznie czasy są tak niesknałe, że jeyne c strzegamy, t fakt, że

życie wygląa teraz inaczej , niż kieyś. (kursywa zstała ana)


21/73

21

Rycina sióma przestawia prfil psychterapii, jak czterstpniweg prcesu twórczeg, który

bywa się c każe 90 - 120 minut podstawowego rytmu spoczynku - aktywnści.

Rycina 7: profil (90 - 120 minut) 4-stpniweg prcesu twórczeg w psychterapii zstał przestawiny w górnej części ryciny (górna krzywa). Prtemiczny (białkwy) prfil na śrkwej

krzywej przedstawia krajobraz energetyczny rzkłau białek w neurnach mózgu, ptrzebnych la

plastycznści mózgu. Ten prtemiczny prfil wyłnił się z funkcjnalnej zgnści genów wspólnie

pległych ekspresji, przestawinych na prfilu genmwym pniżej nieg. Krzywa genomowa

reprezentuje właściwe prfile ekspresji genów myfikatrów wczesnej pwiezi kmórkwej c-fos

raz 10 innych genów (alleli) pczas typweg pstawweg okresu spoczynku-aktywnści (BRAC)

trwająceg 90 120 minut. Niższy iagram ilustruje , jak te ultra dobowe prcesy świamści są

zwykle świ adczane jako Kleitmanowskie 90 - 120 minutowe podstawowe cykle spoczynku-

aktywnści wewnątrz nrmalnych kłbwych rytmów snu i czuwania (Rssi, 2002b, 2004b,

2007; Rossi i Nimmons, 1991).


22/73

22

Ultradobowe leczące reakcje oraz ultradobowe reakcje na stresTabela pierwsza pkazuje, jak czterstpniwy prces twórczy mże zstad wyrażny w frmie

„ultrabwej reakcji leczącej” alb „ultrabwej reakcji na stres.” T, którą reakcję wybierzemy,

zależy teg, czy pzwolimy sobie cieszyd się naturalną spczynkw - leczniczą fazą cyklu. Weług

naszej propozycji chrniczny stres wywłany ignrwaniem alb naużywaniem tej fazy w ypoczynku

w podstawowym cyklu spoczynku - aktywnści jest głównym pwem legliwści

psychsmatycznych, które mgą zstad rzwiązane przez terapię partą relację ciał - umysł przy

pomocy terapeutycznej hipnozy (Lloyd i Rossi, 1992, 2008; Rossi i Nimmons, 1991).

Tabela 1, Porównanie ultradobowych reakcji leczących i stresowych, jako wybieranychstylów życia (Rossi i Nimmons, 1991).

ULTRADOBOWA REAKCJA LECZĄCA ULTRADOBOWY SYNDROM STRESOWY

1. Rozpoznawanie sygnałów

Akceptacja naturalneg wystąpienia ptrzeby

pczynku i regeneracji sił oraz dobrostanu

prwazi cię świaczania kmfrtu iwzięcznści.

1. Sygnały zrób - sobie - przerwę:

Odrzucenie naturalnej potrzeby odpoczynku i

regeneracji sił raz brstanu prwazi cię czuwania stresu i zmęczenia.

2. Wybywanie głębszeg oddechu

Spntaniczny głębki ech pjawia się sam pokilku chwilach odpoczynku, jak sygnał, żewchzisz w głębszy stan relaksacji i leczenia.Zbaaj pgłębiające się czucie kmfrtu, które

pjawia się spntanicznie. Zastanów się namżliwściami komunikacji oraz procesuzdrowienia w relac ji ciał - umysł z nastawieniem„beznamiętneg współczuwania”.

2. Wysoki poziom hrmnów

Ciągły wysiłek w bliczu przemęczenia prwazido wyrzutu hrmnów stresu, któreprwazają skrócenia i pminięciapotrzeby ultradobowego odpoczynku. Poziom

wyknania czynnści pwyższa siękrótktrwale ksztem ukryteg wyczerpania, co

wpęza w alszy stres raz wzbuza ptrzebęsztucznej stymulacji (kofeina, nikotyna, alkohol,

kokaina itd.).

3. Leczenie oparte o relac ję ciał - umysł

Spontaniczne fantazje, wspomnienia, kompleksy

zabarwione emocjnalnie, aktywne wybrażenia raz niezliczne stany są aranżwane w prcesiezrwtnych i życiwych przeramwao.Niektórzy luzie rbią sbie „rzemkę.”

3. Płączenie uszkzeo

Wiele pmyłek wkraa się w twój prces

wyknania, pamięci oraz uczenia się; Problemyemcjnalne zaczynają manifestwad się.

Mżesz stad się przygnębiny, pirytwany lubbraźliwy la siebie i innych.

4. Omłzenie i przebudzenie

Naturalne przebuzenie się z uczuciami spkju, jasnści i zrwienia, razem z pczuciem, jakplepszyd swje wyniki raz brstan wświecie.

4. Zbuntowane ciał

Klasyczne symptomy psychosomatyczne

zaczynają bjawiad się tak mcn, że w kocumusisz przerwad i pcząd. Jesteśpzstawiny z ręczącym uczuciem prażki,przygnębienia i chrby.

Rycina ósma pkazuje zmieniający się zakres terapeutycznej hipnzy pczas wykrzystania

podstawowego cyklu odpoczynku - aktywnści (BRAC) w terapii opartej na relacji ciał - umysł, na

wszystkich pzimach umysłu, genu. Charakterystyki fazy wstępneg pbuzenia w BRAC

zstały pisane jak „wyska faza hipnzy” lub „uważna hipnza”, pczas której zewnętrzny pzim


23/73

23

wykonania w pracy oraz zabawy mże ulec ptymalizacji. Jest to w kntraście z „niską fazą hipnzy”,

pczas której zrwienie parte na relacji ciał - umysł zachzi najprściej i w spsób naturalny.

Zwród uwagę jak t naturalne kntinuum aktywnści i pczynku mże bjąd i pgzid wiele

obecnie wykluczających się cech głównych terii hipnzy, „psychspłecznych” (faza wyska) raz

„mienneg stanu” (faza niska) (zbacz w specjalnym wyaniu American Journal of Clinical Hypnosis

(Lankton, 2007).

Rycina 8: Zakres terapeutycznej hipnzy, który hiptetycznie rzciąga się pmięzy wyską a niską

fazą pczas naturalneg pstawweg cyklu pczynku - aktywnści w chrnbilgii

(chaotobiologiczny czas). (z Rossi, 1996)

Naturalne parametry czasowe ekspresji genu raz plastycznści mózgu są ważne pczas

pejmwania naszych życiwych wybrów. Mżemy knad wybru i brad p uwagę nasze

naturalne sygnały płynące z relacji ciał - umysł tyczące aktywnści i pczynku w cziennym

życiu. Mżemy knywad wybru pmięzy ultrabwą reakcją leczniczą lub ultrabwą reakcją

streswą, c każe wie gziny w trakcie nia. Te życiwe wybry są głębką psychbilgiczną

pstawą naszej nwej neurnaukwej terii kmunikacji i leczenia w relacji ciał - umysł, umysłu

do genu.


24/73

24

Twórcze Implikacje Ekspresja genu i plastycznśd mózgu są fizjlgicznymi pstawami naturalnych prcesów

transfrmacji umysłu, świamści i zachwania.

Modulacja ekspresji genu przez czynniki spłeczne pwuje, że wszystkie funkcje mózgu i

ciała stają się patne na wpływ spłeczny.

Mżemy knywad wybru pmięzy „ultrabwą reakcją leczniczą” a „ultrabwą

reakcją streswą, c każe wie gziny przez cały zieo.”

Aktywna Faza BRAC („hipnza wyskiej fazy”), która mże zptymalizwad pzim

wyknania zewnętrzneg w pracy i pczas zabawy, zmienia się naturalnie z naejściem fazy

wypoczynku („hipnzy niskiej fazy”), kiey t leczenie parte relację ciał - umysł zachzi

najłatwiej.


25/73

25

ROZDZIAŁ 5

Punkty zwrotne w życiu. Ewolucyjne

spojrzenie na: tworzenie Ja, śnienie oraz konstruktywny umysł

Z naszej nowej, neurnaukwej perspektywy żywe, gwałtwne, niezwykłe i zaziwiające sny, których

zwykle mżna świaczyd w trakcie kryzysów życiwych, są manifestacjami głębkieg

psychobiologicznego pobudzenia, które wzbuza cykl ekspresji genu/plastycznści mózgu w celu

przeramwania raz reknstrukcji świamści i zachwania w aaptacyjny i twórczy spsób. Rycina

9 nakreśla aaptacyjną ynamikę prcesów leczących opartych na relacji ciał - umysł, pczas

isttnych punktów zwrtnych w życiu.

Rycina 9: aaptacyjna ynamika prcesów leczenia partych relację ciał - umysł pczas isttnych

punktów zwrtnych w życiu. Żywe, gwałtwne, niezwykłe i zaskakujące sny (sen REM) świadczane

pczas kryzysów życiwych, mgą byd przejawem głębkieg pbuzenia psychbilgiczneg,

które wywłuje cykl ekspresji genu/plastycznści mózgu, w celu przeramwania i reknstrukcji

świamści, pamięci, uczenia się i zachwania w aaptacyjny i twórczy spsób. Mały symbl elta

(trójkąt) znacza, że zmiana na którymklwiek z głównych pzimów transukcji infrmacji w r elacji

ciał - umysł generuje matematyczną transfrmację na klejny pzim w bezkresnej spirali nie

kocząceg się rzwju luzkiej świamści i świaczenia.

Dynamikę przestawiną na rycinie 9 trafnie opisuje Ribeiro (2004) w swojej ewolucyjnej teorii snu i

śnienia:

„Tak t chzimy centralnej hiptezy w terii, mianwicie że sny ssaków są

probabilistycznymi symulacjami przeszłych zarzeo i przyszłych czekiwao. Główną

funkcją takich symulacji byłby testwanie kreślnych , nwych zachwao w

pamięciwej replice świata, zamiast w prawziwym świecie. Ta hipteza stanwiugólnienie terii symulacji zagrżenia pczas śnienia… sny mgą symulwad , albo


26/73

26

ziałania, które prwazą pżąanych rezultatów i lateg pwinny zstad

przesięwzięte w prawziwym świecie alb ziałania, które prwazą niepżąanych

knsekwencji i z teg pwu pwinn się ich unikad w prawziwym świecie.” (str. 12)

Jak nowość, wzbogacanie środowiska i ćwiczenia fizyczne konsolidująwspomnienia poprzez struktury mózgowe

Ribeiro i in., (2004) psumwali swje baania na zainukwaną przez nwśd ekspresją genu i

transkrypcją pczas śnienia, która starcza kmórkwych pstaw plastycznści mózgu w

następujący spsób:

Odkrycie zależnych świaczenia reaktywacji mózgu (przez istotne codzienne

świaczenia nwści, wzbgacenia śrwiska i dwiczenia fizyczne) zarówn pczas

snu wolnofalowego (SW) jak i fazy REM prwazi pgląu, że konsolidacja niedawnonabytych ślaów pamięciwych wymaga neurnalnych pwtórzeo pczas snu… Nasze

baania wskazują, że ciągłe zależne świaczenia rewerbacje neurnalne są

wspólną cechą wielu struktur przmózgwia. Nie skłaają się ne z knkretnych

pwtórzeo. Nieawne baania neurlgiczne wykazały, że gy świaczamy

znaczących nwści, wzbgacenia śrwiska, raz dwiczeo pczas stanu czuwania,

gen Zif-268 podlega ekspresji podczas fazy REM snu (Ribeiro i in., 2002, 2004). Zif-268

jest genem wczesnej odpowiedzi raz genem pwiązany m z zachowaniem - stanem,

który wiąże się z wytwarzaniem białek raz czynników wzrstu, które umżliwiają

plastycznśd mózgu… Knkluując, ptrzymywana rewerbacja neurnalna podczas snu

SW, p której razu następuje pwiązana z plastycznścią ekspresja genu, podczas

fazy snu REM (śnienie), mże grywad znaczącą rlę w wyjaśnieniu brczynnej rli

snu w prcesie knsliacji nwych wspmnieo.” (str. 126-135, kursywa została ana)

Obecnie Ribeiro i in., (2008, w druku), dokonali przegląu baao na temat tego, w jaki spsób geny

arc i Zif-268 są aktywwane, aby wzbuzid plastycznśd mózgu, w celu zakodowania nowych i

wzbgacających świaczeo życiwych, w adaptacyjny sposób:

W replikacji badania (Ribeiro i in., 2002) trzymaliśmy takie same rezultaty, kiedy

ekspzycja na nwe śrwisk zstała zastąpina przez inukcję ługtrwałeg

wzmocnienia synaptycznego (LPT) w hipokampie, dobrze znanym neurofizjologicznym

modelu pamięci (Bliss i Cllingrige, 1993). Nasze eksperymenty ujawniły sekwencję

trzech, czasprzestrzennie rzróżnialnych, fal ekspresji Zif-268, zaczynających się

lkalnie w hipkampie 30 minut p stymulacji, wciąż pczas czuwania raz

pstępujących alnych atkwych pól hipkampa, w czasie wóch klejnych

epizów snu REM. Każa wzmacniająca fala Zif-268, była następnie przerywana przez

klejny epiz SWS, c wskazuje na istnienie nawiających się cyklów plastycznści ,

pczas zmian w stanie śnienia.

W 2005 roku nasze raprty nśnie zależnych świaczenia wzbuzeo Zif-268

mRNA, podczas fazy snu REM, zstały rzszerzne na inne pwiązane z plastycznściąmlekuły, przez niezależną grupę baawczą. Baania, które wykrzystywały paraygmat


27/73

27

uczenia się aktywneg unikania, jako paradygmatu behawioralnego, łączyły sen REM

raz fale w mście, typowe dla tego stanu, z zależnym świaczenia wzrstem arc

raz pzimów neurtrpweg czynnika pchzenia mózgweg (BDNF), jak i ze

wzrostem fosforylacji białka łącząceg element cykliczneg AMP (CREB). W 2006 rku

badania snu much, sprawzały efekty ekspzycji na wzbgacne śrwisk, na

ekspresję genu pwiązaneg ze snem. Baacze znaleźli wy na t, że pzim snu

wzrasta u much wystawinych na ziałanie spłecznie wzbgacneg śrwiska. C

ważniejsze, pczas snu, u tych much wystąpiła wzmżna ekspresja 17 genów

pwiązanych z pamięcią ługterminwą (Ganguly-Fitzgerald i in. 2006). Niedawno,

nasza grupa baawcza pkazała, że pzimy Zif-268 i arc w mRNA są zwiększane w krze

mózgwej pczas późnych epizów REM (Ribeir i in., 2007). Te wszystkie rezultaty,

zebrane razem, ptwierzają załżenie, że sen kryje w sobie aktywne procesy, zależne

od doświaczenia pwiązane z neurplastycznścią.

Jeśli nie świaczamy żanych nwych alb znaczących zarzeo życiwych w trakcie nia, wiele z

tych genów nie jest aktywwanych pczas fazy snu REM, aby umżliwid plastycznśd mózgu, która

generuje mżliwśd zaistnienia barziej aaptacyjnych zachwao p przebuzeniu. Wart zauważyd,

że akcentujemy tutaj tylk mżliwśd barziej aaptacyjnych zachwao p przebuzeniu!” By

uwyatnid mżliwśd zwiększenia świamści nowych perspektyw wystąpienia teg typu

zachwao, wytwarzanych pczas epizów ekspresji genów i plastycznści mózgu zachzących

pczas fazy snu REM, zalecamy, aby luzie uważnie ntwali swje „wczesne, pranne myśli” tuż p

przebudzeniu. Zwykle wybuzamy się z barziej pznawcz zrientwanych snów, które są barziej

zbliżne naszeg kreślneg celami, świameg myślenia podczas dnia. Sugerujemy, że

kłane, receptywne i meytacyjne nastawienie, którym wspieramy myśli pjawiające się

pranku, które są wciąż zbliżne nwej plastycznści mózgu, wywłanej pczas twórczegśnienia w fazie REM, jest praktyką bania siebie raz samrzwju, który umżliwia w największym

stpniu stęp aaptacyjnych transfrmacji świamści i zachwania, baanych podczas

naszych snów. Ta rekmenacja jest spójna z baaniami na traycjami meytacyjnymi, kłaącymi

uży nacisk na pranną meytację.

Rssi (2005) nieawn nakreślił, jak ptrzymywana, neuronalna rewerbacja podczas snu SW, po

której zaraz następuje pwiązana z plastycznścią ekspresja genu pczas fazy snu REM, jak

doniesiono przez Ribeiro i in. (2008), mże byd ważnym aaptacyjnym prcesem w reknstrukcyjnej

terii strachu, stresu raz traumatycznych wspmnieo, jak i symptmów pprzez psychterapię i

terapeutyczną hipnzę. Psychterapeuci nie zmieniają ani nie uleczają luzi w gabinecieterapeutycznym a raczej wprwazają nwe myśli i świaczenia emcjnalne, zascjwane z

mżliwą reknstrukcją wspmnieo, umiejętnści, świamści i zachwania. Później te nwe myśli i

świaczenia emcjnalne bęą twarzane w twórczy spsób w ialgu mięzy krą a

hipkampem, pczas snu i śnienia, które zgłębiają ich aaptacyjne mżliwści. Właśnie t twórcze

odtwarzanie sennych ialgów, generuje ekspresję genu i plastycznśd mózgu, które prwazą

mżliwści zaistnienia transfrmacji świamści raz zachwania, które z kolei prowadzą do

adaptacyjnych zmian, nazywanych „wyleczeniem.” T wszystk implikuje gruntwną zmianę w

naszym rzumieniu znaczenia pamięci i śnienia , jak rejestratrów przeszłści, w prcesie twrzenia

knstruktywnych mżliwści la przyszłści.


28/73

28

Orientacja na przyszłość konstruktywnej pamięci W nieawn knanym przeglązie (Rssi, Ericksn-Klein i Rssi, 2008) zgłębialiśmy nwe

rzróżnienie pmięzy zorientowanym na przyszłśd systemem pamięci prspektywnej , badanym w

ramach dzisiejszej neuronauki oraz zrientwanym na przeszłśd systemem pamięci retrspektywnej,

bęącym ryginalnie funamentem teretycznym terapeutycznej hipnzy, klasycznej psychanalizy

raz psychterapii. Ugólniliśmy ewlucyjną terię snu i śnienia Ribeir, która skupia się na

przyszłści, prspektywnym systemie pamięci , aby sknceptualizwad nwą, ewlucyjną

perspektywę spojrzenia na psychterapię, terapeutyczną hipnzę i rehabilitację.

Przez 200 lat baao na hipnzą zgłębian pamięd w baaniach skupinych wkół ochrony i

odtwarzania przeszłści. Obecnie neurnaukwcy kumentują, w jaki spsób niektóre mózgwe

systemy pamięci i nabywania świaczeo, są wyraźnie mcniej zorientowane na zgłębianie

przyszłych, życiwych mżliwści, niż utrzymaniu wiernych wspmnieo z przeszłści. Dzisiaj wiemy,

że wspmnienia nie są kłanymi replikami przeszłści. C więcej, twrzenie takich kłanych

replikprzeszłści nie byłyby najlepszą strategią la aaptacyjnych zachwao w przyszłści.

Neuronaukowcy starczają wów wspierających nwą, knstruktywną terię teg, jak

wspmnienia mgą plegad rerganizacji w nwe scenariusze la becnych i przyszłych

aaptacyjnych zachwao (Gaidos, 2008; Schacter i in., 2007; Szpunar i in. 2007). Ta skierowana na

przyszłśd, konstruktywna rientacja na tżsamśd i twrzenie Ja, którą zapczątkwali Carl Jung

(1917/1953), Milton Erickson (1927/2008; Erickson i Rossi, 1973, 1989) oraz Rossi, (1972/2008;

1973a-c), zstała statni pisana jak „rama teretyczna pamięd - przewiywanie” w operacji

sześciwarstwwej luzkiej kry nwej, która ma znaczenie w ewlucji inteligencji, twórczści raz

inteligentnych maszyn (Hawkins i Blakeslee, 2004). Ta rientacja w przyszłśd mózgweg

adaptacyjnego i konstruktywnego systemu pami ęci , stanwiąceg uzupełnienie la funkcji

utrzymywania przeszłych zarzeo w pamięci, jest ważnym punktem podczas rzwiązywania obecnychprblemów, w procesie terapeutycznym, nakreślnym w rzziałach 9, 10, 11 i 12.

Twórcze implikacje Sny mgą pełnid funkcję twórczeg twarzania wyarzeo z przeszłści, c mże stwrzyd

barziej aaptacyjną przyszłśd.

Podtrzymywana rewerberacja podczas snu SW, p której następuje pwiązana z

plastycznścią ekspresja genu pczas śnienia, wytwarza naturalne transfrmacje umysłu izachowania.

Ekspresja genu i plastycznśd konsolidują rekonstrukcję strachu, stresu oraz traumatycznych

wspmnieo i symptmów, za pśrenictwem psychterapii i terapeutycznej hipnzy.

Orientacja na przyszłśd, mózgweg systemu knstruktywnej pamięci , mże byd

spżytkwana w prcesie twrzenia nwej tżsamści raz rzwiązywaniu prblemów przy

pmcy prcesów terapeutycznych, nakreślnych pniżej.


29/73

29

ROZDZIAŁ 6

Neurony lustrzane, empatia i konflikt:

Sztuka, prawda i pięknozapośredniczone przez ekspresję genu i

plastyczność mózgu

Niedawne badania w dziedzinie neuronauki kumentują aktywnśd neurnów lustrzanych u

naczelnych i luzi, która pełni funkcję „ptencjalneg neurnalneg mechanizmu empatii, w ramach

któreg rzumiemy innych pprzez zwiercielanie ich aktywnści mózgwej” (Miller, 2005, str.

946). Ta neuronalna podstawa empatii znajduje oparcie w badaniach nad deficytami w systemachneurnów lustrzanych u luzi cierpiących na autyzm raz w baaniach z użyciem fMRI

zaprjektwanych w taki spsób, aby uchwycid emcjnalną empatię. Takie baania na empatią na

neuronalnym poziomie oraz zaufaniem na pzimie genów i hrmnów (ksfel i In. 2005) są spójne

z pisami „raprtu” – współczuwającej relacji – pmięzy terapeutą a pacjentem, która była

wielkrtnie przytaczana jak zasaa tłumacząca wiele klasycznych fenmenów związanych z

hipnzą przez pna 200 lat.

Ważne jest, aby zad sbie sprawę, w jaki spsób t wielo poziomwe ujęcie raprtu na przynajmniej

4 poziomach (molekularno - genetycznym, hormonalnym, neurnalnym i świaczalnym) stanwi

nowy model, la wszystkich złżnych psychspłecznych świaczeo, których subiektywny aspektuczynił je pzrnie prnymi na obiektywne spsby pmiaru raz naukwe baania w przeszłści.

T ujęcie raprtu jest całkwicie zbieżne z naszym neurnaukwym punktem wizenia świata, który

nakreśla, jak funkcjnalna zgnśd rzin genów plegających współ - ekspresji, mierzonej za

pomcą mikrmacierz DNA, mgłaby stad się nwym naukwym pejściem służącym do wyliczenia

różnrnych stanów świamści, twórczści raz ukrytych prcesów sbistych pczas

psychoterapii, terapeutycznej hipnozy oraz rehabilitacji (Rossi, 2007).

Historia hipnzy, zaczynając Mesmera , jest bgata w pisy niezwykłej skutecznści terapeutycznej

tego zjawiska, gdy jest ono świaczane grupowo lub podczas demonstracji scenicznych, gdzie

luzie zwiercielają, naślaują i grywają nawzajem swoje zachowania (Tinterow, 1970). Ericksonopisuje, jak mżna pznad, czy ana sba bęzie brym pmitem hipntycznym , przez

ocenianie jej naturalnych „reakcji czy behawiralnej uważnści” w wywiazie wstępnym (Ericksn,

Haley i Weakland, 1959). Ptrzebne są alsze baania, aby kreślid stpieo w jakim reakcja

uważnści naprawę zwierciela aktywnśd neurnów lustrzanych w cziennym życiu, jak i w

naszych wystanaryzwanych skalach sugestybilnści. Spekulujemy, że stswanie przez Ericksna

„technik pantomimy” był prawpbnie zapśreniczne przez neurny lustrzane. Ericksn

czasami taczał „prneg” pacjenta sbami wysce sugestybilnymi (patnymi – przyp. JD), aby

zainukwad trans. Dziś wizimy w tym spżytkwanie prstej zasay neurnów lustrzanych -„małpa

wizi, małpa rbi.” Sugeruje się, że „baania systemów neurnów lustrzanych zrbią la psychlgii

t, c baania na DNA zrbiły la bilgii” (Miller, 2005 str. 945). Z neuronaukowej perspektywy

mżemy rzumied psychspłeczne interakcje pmięzy terapeutą, pacjentem a grupami w


30/73

30

psychoterapii i terapeutycznej hipnozie, jako wzajemne, empatyczne wzbgacanie się na pzimach

ekspresji genu, plastycznści mózgu raz neurnów lustrzanych.

Teraz mżemy zrzumied, jak umiejętnśd pmitu „myślenia i czuwania zgneg ze”

słwami terapeuty, metaframi, histriami raz niejawnymi heurystykami przetwarzania w

psychterapii i terapeutycznej hipnzie, mże byd miarą „sugestybilnści hipntycznej” pprzezaktywnśd neurnów lustrzanych. Pbnie wszelkie ziałania gawęziarzy, pisenkarzy, tancerzy,

ratrów, aktrów, raz wszelkiej maści plityków, zmierzające „pruszenia” publicznści są

właściwie również niejawnymi heurystykami przetwarzania, które wzbuzają ekspresję genu oraz

plastycznśd mózgu. Wszystkie głębk znaczące interakcje mięzy luźmi – przyjaciele, pary,

rziny, grupy skupine wkół jakiegś zaintereswania, spłecznści raz nary – krzystają z

niejawnych heurystyk przetwarzania, aby wzbuzid i naławad się nawzajem na pzimach ekspresji

genu raz plastycznści mózgu, przy pmcy neurnów lustrzanych. Mżemy teraz lepiej zrzumied ,

jak zewnętrzne, estruktywne zarzenia wjny czy chasu spłeczneg mgą straumatyzwad i

zestreswad inywiualne jenstki tak, że te utracą te psychspłeczną pwłkę na pzimie

pstawwym ekspresji genu, plastycznści mózgu raz zrwia parteg na relacji ciał - umysł.

Sugerujemy, że neurnaukwe baania na neurnami lustrzanymi starczają nwych pstaw

empirycznych do analizy podstawowych prcesów empatii w psychoterapii, przeniesienia w

psychoanalizie oraz raportu w terapeutycznej hipnzie. W rzeczy samej wiele przemawia za tym, że

baania na neurnami lustrzanymi w pewnym mmencie bjaśnią szerki wachlarz luzkich

świaczeo, prcesów „nieświamści” (Rssi, 2007) spłeczneg pznania (Iacbni,

2008). Wierzymy, że ptymalne funkcjnwanie neurnów lustrzanych jest funamentalnym

czynnikiem w ramach „talentu” pracwników w sektrze psychlgicznym, zwłaszcza

psychterapeutów.

Neurony lustrzane, rozwój językowy oraz konflikt emocjonalny Crespi (2007) wspmina nwej ewlucyjnej perspektywie tyczącej neurnów lustrzanych oraz

świaczania przez luzi knfliktu na pzimie genmwym w następujący spsób:

Zapczątkwanie mwy i języka jest prawpbnie najważniejszym przeskkiem w

ewlucji współczesneg człwieka… na podstawie analiz ewolucyjno - genetycznych oraz

neurlgicznych zmian, które współistniały z pjawieniem się współczesneg człwieka.Ta struktura jest wbudowana w system neurnów lustrzanych luzi i naczelnych, c

starcza brze rzpznawalneg neurnalneg substratu (np. ten sam zbiór

neurnów przeruchwych pala się, kiey sba bserwuje, czy słyszy ruch lub

źwięk wyknany przez inną sbę, jak i wówczas gdy sama wyknuje ruch lub źwięk),

wyjaśniająceg przeskki ewlucyjne w luzkiej histrii gatunkwej, gestów

gestów z artykulacją a następnie artykulacji niezależnej gestów.

Dwy płynące z funkcjnalneg brazwania, baao na ekspresją genwą, krelacji

fenotyp – gentyp raz mlekularnej ewlucji FOXP2 wskazuje ten gen jak grywający

rlę w aaptacyjnej ewlucji neurnów lustrzanych u luzi raz w genezie pchzeniaartykułwanej mwy. C mże nam pwiezied funkcjnalna buwa FOXP2 raz


31/73

31

system neurnów lustrzanych selektywnych naciskach uwikłanych w pchzenie

luzkieg języka?...

Hipteza, jakby artykułwana luzka mwa raz język ewluwały przynajmniej

częściw w kntekście knfliktu genetyczneg , jest również wspierana przez: (i)

wy na wrukwanie FOXP1, które wchzi w interakcje z FOXP2, we wczesnej fazierzwju mózgu; (ii) rla FOXP2 w ultraźwiękwej wkalizacji u młych mysich

sesków, c słania złżne, współzależne charakterystyki, które wskazują na

kmunikację matka – ptmek raz (iii) płączenie wariantów alleli FOXP2 z autyzmem

raz schizfrenią, wma zaburzeniami spłeczneg i językweg mózgu, któreg

rzwój jest zapśreniczny przez system neurnów lustrzanych raz efekty

wdrukowania. (Referencje cytowane w ryginale zstały tutaj pminięte.)

Crespi stwierza, że jeg hipteza ewlucyjna starcza nweg selektywneg kntekstu la

kluczwych przeskków w histrii pchzenia współczesneg człwieka. Umiejscawia ona konflikt

na poziomie genomowym, jak źrół neurnalneg Darwinizmu (Edelman, 1987, 1992). Ta literaturabaawcza tycząca aktywnści na pzimie genmwym wewnątrz neurnów lustrzanych aje

klejne elementy wspierające naukw nasz mel psychterapii, terapeutycznej hipnzy raz

rehabilitac ji party na ekspresji genu raz plastycznści mózgu, który zstał tutaj zaprezentowany.

T również przypmina, że luzkie knflikty są niełącznym aspektem fazy rugiej prcesu

twórczeg, zilustrwaneg pwyżej na rycinach siómej i ziesiątej.

Nowa teoria sztuki, piękna i prawdy w ludzkich relacjach Przypuszczamy, że neurnauka neurnów lustrzanych implikuje nwą terię sztuki, piękna i prawyprzestawiną na rycinie ziesiątej (Rssi, 2004b, 2007).

Rycina 10 pkazuje, jak zasaa „małpa wizi, małpa rbi” nsząca się neurnów lustrzanych

buuje msty pmięzy religijnymi metaforami psychologiczno - duchowymi wszystkich kultur, od

umysłu ekspresji genu raz plastycznści mózgu. Rycina 10 prezentuje nasz spekulacyjny punkt

wizenia na psychspłeczną genetykę raz leczenie w relacji ciał - umysł w jenym ujęciu.

Numinotyczne świaczenie sztuki, piękna i prawy, jest pzytywnym świaczeniem , dlatego że

generuje ono zależną aktywacji twórczą reknstrukcję na pzimach umysł - mózg, mlekular no -

genetycznym, plastycznści mózgu raz psychspłecznym. Zakłaamy, że taka buwa mstów,pmięzy świaczeniem numintycznym sztuki i tworzeniem Ja na wszystkich poziomach od

umysłu genu, mże stad się funamentem nowego bioinformatycznego podejścia meycyny,

psychoterapii i rehabilitacji.


32/73

32

Rycina 10: Neurny lustrzane w aaptacyjnych prcesach naszej nwej terii twórczści w sztuce,

prawdzie i pi ęknie, która jest spójna z naszym neurnaukwym ujęciem psychterapii i terapeutycznej

hipnozy (Rssi, 2004b, 2007; Rssi i Rssi, 2006). Mały symbl elta (trójkąt) znacza, że zmiana na

którymklwiek z czterech głównych pzimów transukcji infrmacji na relacji ciał - umysł, generuje

matematyczną transfrmację na klejny pzim w nieskocznej s pirali procesu rozwoju ludzkiej

świamści i świaczenia.

Pzwólmy sbie wnikliwie przestuiwad rycinę ziesiątą, aby móc cenid głębkie implikacje

naszej integracji zależnej aktywacji, natury neurnów lustrzanych w generwaniu zależnej

aktywacji ekspresji genu oraz plastycznści mózgu, pczas numintycznej fazy kreatywnej

świamści, świaczenia psychspłeczneg raz leczenia. Zauważmy, w szczególnści, mały

symbl elta (trójkąt), wskazujący, jak każy z tych czterech głównych pzimów relacji ciał - umysł

mże byd pisany przy pmcy matematycznych transfrmacji na klejny pzim w nieskocznej

spirali rzwju luzkiej świamści i świaczenia. W żargnie matematyków te t ransformacje

mgą byd nazwane „równaniami różniczkwymi ”. Nie planujemy wykłaad tutaj teraz matematyki,

ważne jest jednak, aby zrzumied znaczenie tych matematycznych transfrmacji, pnieważ prwazą

one do praktyczneg rzwiązania tak zwanej „luki pmięzy umysłem a ciałem” sppularyzwanej

przez filozofa René Descartesa (1596-1650). Weług naszej prpzycji te matematyczne

transfrmacje stanwią statecznie najbarziej eknmiczny pis teg, jak psychspłeczne

pejścia terapeutyczne, wyłżne w tej niewielkiej książce, mgą w najlepszych klicznściach,


33/73

33

uruchamiad nasze neurnalne ścieżki świamści, kmunikacji i zrwienia, pmięzy umysłem a

genami.

Utalentowany fizyk, Frank Wilczek (2008), zdobywca Nagrody Nbla za baania, które przeprwaził

w wieku 21 lat, pmaga nam zrzumied takie matematyczne transfrmacje, jak najlepsze spsby

zrzumienia statecznej natury rzeczywistści. W ramach pniższeg cytwania pmcnym bęzieprzypmnienie, że zależny aktywacji aspekt umysłu, który włącza zależną aktywacji ekspresję

genów i plastycznśd mózgu, jest aktywnścią, w sensie „energią,” łączącą tak zwaną Kartezjaoską

„lukę” pmięzy infrmacją z umysłu a materią ciała.

„Kncept energii jest znacznie barziej centralny la nwczesnej fizyki, niż koncept

masy. Przejawia się t na wiele spsbów. T energia, nie masa, zostaje zachowana. To

energia przejawia się w naszych traycyjnych równaniach, jak chdby w równaniach

statystycznej mechaniki Bltzmana, równaniach mechaniki kwantwej Schrödingera

oraz w Einsteinwskim równaniu grawitacji. Masa pjawia się w barziej techniczny

spsób, jak etykieta niereukwalnych reprezentacji z grupy Pincareg. (nie bęęnawet starał się wyjaśniad teg zania – na szczęście, sam akt wyrażenia g statecznie

załatwia sprawę.)

„Pytanie Einsteina, przekłaa pewne wyzwanie. Jeśli mżemy wyjaśnid masę w

kategriach energii, mżemy ulepszyd nasz pis świata. Bęziemy ptrzebwad mniej

skłaników w naszym „przepisie na świat.” Pierwsze praw Einsteina t czywiście

Energia = Masa x C2. Ppularnie, t pierwsze praw sugeruje mżliwśd uzyskania

grmnej ilści energii z małej ilści masy. (str. 20)

Wilczek następnie przechzi wyjaśniania, jak stateczne struktury natury w jąrze atmu tkwarki i gluony. Pniższy cytat ma uże znaczenie la utrwania naszeg rzumienia informacji

umysłwej jak „bitu” („bity” są najmniejszymi binarnymi jenstkami infrmacji) raz ciała jak

fizyczneg „bytu.”

„Gyż kwarki i gluny są cząsteczkami (bitami – przyp. JD) w innym, znacznie głębszym

sensie, któreg używamy, kiey mówimy cząsteczkach infrmacji. W sensie, który jest

zupełnie nwy w nauce, są ne ucieleśninymi ieami. (strna 33, kursywa w ryginale!)

„Gluny są biektami, które ziałają zgnie z równaniami gluonowymi. Są ne bitami.”

(str. 34)

I t mamy t: stateczna struktura materii czy masy w nwczesnej fizyce zyscjwała pstaci

matematycznych transfrmacji umysłu, energii i infrmacji w neurnach lustrzanych naszeg umysłu.

T rzi pytanie: Jeśli matematyka zstała pisana jak „Królwa Nauk,” kt byłby jej małżnkiem-

„Królem Nauk”?


34/73

34

Złota zasada: Neurony lustrzane w Nowej Teorii Etyki

Chcielibyśmy teraz zwrócid uwagę na ważną rlę, jaką grywają neurny lustrzane w nwej terii

etyki. Główną zasaą etyczną Immanuela Kanta jest tak zwany „Naczelny Imperatyw Kategryczny.”

Większśd uchwych traycji pisała naczelny imperatyw kategryczny Kanta jak „Złtą zasaę:

rób innym tak, jakbyś chciał, aby inni czynili tbie.” Teraz zapżyczymy strnę z histrii humoru i

filozofii Cathcarta i Kleina (2007, str. 85-86), która ślezi źróła złtej zasay w różnych traycjach

religijnych.

HINDUIZM (około XIII w.p.n.e)

Nie czyo innym, czeg byś nie chciał, aby tbie uczynin…

Ot cała Dharma. Weź ją isttnie p uwagę.

- Mahabharata

JUDAIZM (około XIII w.p.n.e.)Czeg nienawizisz, nie czyo sąsiawi swemu:

Ot cała Tra;

Reszta, t kmentarz; iź i naucz się g.

- Talmu Babiloski

ZORASTRIANIZM (około XII w.p.n.e.) Ludzka natura jest dobra tylko, jeśli nie czyni

Innemu czegokolwiek, co nie jest dobrym dla niej samej.

- Dadistan-i-Dinikk

BUDDYZM (około VI w. p. n. e.) Nie rao innych na spsby, które la ciebie są blesne.

- Tybetaoska Dhammapada


35/73

35

KONFUCJONIZM (około VI w. p. n. e.) Nie czyo innym, czeg nie chciałbyś uczynid sbie.

- Konfucjusz, Dialogi

ISLAM (około VII w.) Żaen z was nie jest wierzącym, póki nie zapragnie la inneg człwieka teg, czeg pragnie la

siebie.

„Sunna,” z Hadisu

BAHÁ’Í (około XIX w.) Nie przypisuj żanej uszy teg, czeg nie przypisałbyś sbie,

I nie mów teg czeg sam byś nie pwieział.

Ot mój rzkaz la was, przestrzegajcie g.

- Bahá’ u’ alláh, Ukryte Słwa

SOPRANOIZM (XXI w.)

Wal gścia z takim szacunkiem, z jakim sam chciałbyś stad, k?

- Tony Soprano, Odcinek Dwunasty

Pwem la któreg mżliwym stał się uniwersalne stswanie wartści złtej zasay, jest

empatyczna i ieynamiczna aktywnśd naszych systemów neurnów lustrzanych. Ideodynamicznie

stymulowana teoria terapeutycznej hipnozy zstała pisana jak aktywująca iee psychdynamika na

wszystkich pzimach umysłu ekspresji genwej i plastycznści mózgu(Rssi, 2007, rzział

trzynasty). Wartści płynące ze złtej reguły mgą zstad uruchmine przez ieynamiczne

pejścia terapeutyczne takie jak „Czterstpniwy Prces Twórczy z Ozwiercielaniem Ręki,”

którym pwiemy w późniejszych rzziałach niniejszej książki.” Te pejścia terapeutyczne perują

na wielu nszących się Ja pzimach wewnątrz zarówn klienta jak i terapeuty oraz mięzy

nimi. W najgłębszym sensie psychterapia nie jest prcesem w ramach któreg terapeuta uczy,

ukierunkwuje alb sugeruje pewne rzeczy klientwi. W iealnych warunkach systemy neurnów

lustrzanych zarówn terapeuty jak i klienta są równcześnie aktywne we wzajemnej empatycznej

synchrnizacji. Złta reguła psychterapii jest następująca: T c terapeuci mówią klientów,

mówią też samych siebie. Twórcze wgląy, leczenie, i rzwiązywanie prblemów za

pśrenictwem nwych świaczeo ekspresji genu raz plastycznści mózgu, są zapśreniczne

przez bustrnne prcesy rzwju i trski samych siebie wewnątrz i pmięzy systemami

neurnów lustrzanych klienta i terapeuty.


36/73

36

Twórcze Implikacje Neurny lustrzane pśreniczą empatii w procesie psychoterapii, przeniesieniu w

psychoanalizie oraz raporcie w terapeutycznej hipnozie.

Neurny lustrzane pśreniczą w nszącej się Ja empatii raz twórczej relacji wewnątrz

oraz pmięzy terapeutami i klientami na wszystkich pzimach- umysłu genu.

Numintyczne św iadczenie sztuki, piękna i prawy są pzytywne kłanie lateg, że

generują aktywacyjnie zależną twórczą reknstrukcję relacji umysł - mózg na pzimach

molekularno - genetycznym, plastycznści mózgu raz psychlgicznym.

Dążymy zbuwania pmstów między naszymi numinotycznymi świaczeniami sztuki,

twrzenia Ja na wszystkich pzimach umysłu genów raz etyką , jako fundamentem

nweg pejścia psychobioinformacyjnego w medycynie, psychoterapii i rehabilitacji.


37/73

37

ROZDZIAŁ 7

Muzyczne interludium

Forma sonatowa czterech etapówtwórczego procesu

Po co nam muzyka? Psychlgiczne świaczanie i znaczenie muzyki był współcześnie wielokrotnie

badane (Patel, 2008). W tym rzziale wyjaśniamy, jak muzyka mże byd ekspresją

czterostpniweg prcesu twórczeg, na wszystkich pzimach umysłu mlekuł. Muzyka jest

czystym świaczeniem teg, jak sztuka, piękn raz prawa mgą byd twórczymi świaczeniami

umżliwiającymi rzwój i transfrmację świamści i zachwania w naszym cziennym życiu.

Studenci muzykologii zauważą pbieostw mięzy czterstpniwym cyklem twórczym,

przestawinym wcześniej na rycinie siómej, a czterema częściami klasycznej formy sonatowej

przestawinej na rycinie jeenastej. Termin „ forma sonatowa” nsi się pierwszego ruchu

symfnii. Szybki ruch twierający w klasycznej symfnii (sonata-allegro) przykładowo jest zwykle w

formie sonatowej. Forma sonaty ma 3 główne części (ekspozycja , rzwinięcie oraz podsumowanie) ,

p których częst następuje czwarte rzstrzygające poruszenie zwane „ką.” Frma snatwa

ilustruje, w jaki spsób klasycy wieeoscy (1750-1820) Hayden, Mozart, Beethoven oraz ich

naślawcy wyrażali luzki knflikt, kryzys raz ich rzwiązanie w muzyce, przez ponad 200 lat

(Kamien, 2006).

Rycina 11: Ten czterostopniowy zarys formy sonatowej w muzyce klasycznej ilustruje, jak twórcze

sztuki (taniec, teatr, muzyka, mit, pezja, pieśni, pwieści, it.) mżna rzumied jak malnści

przedstawienia, odgrywanego przez terapeutyczne odtwarzanie, rekonstruk cję i przeramowanie

negatywnych świaczeo luzkich , w pzytywne perspektywy, które wiele kultur pstrzega jak

przejawy „leczące” lub „terapeutyczne.” Duchwe świaczanie sztuki, piękna i prawy, t

pzytywne świaczenie, właśnie lateg, że generuje zależną aktywacji twórczą reknstrukcję

relacji umysł – mózg na pzimach mlekularn - genetycznym, plastycznści mózgu, raz

psychobiologicznym (Rossi, 2002a, 2004b; Rossi i Carrer, 2005; Erickson 1958/2007).


38/73

38

Jak forma sonatowa w klasycznej muzyce oddaje

czterostopniowy proces twórczy Frma snatwa, która trwa w klasycznej symfonii mniej więcej 20 45 minut, jest zwykle

przedstawiana w czterech poruszeniach. Kamien (2006, str. 163-164) pisuje frmę snatwą w

ramach pniższeg cytatu:

„Niezwy kła mc i żywtnśd frmy snatwej wynika z mżliwści przestawienia.

Frma przesuwa się ze stabilnej sytuacji w kierunku konfliktu (w ekspozycji), do

pwyższneg napięcia ( w fazie przetworzenia) a następnie z pwrtem stabilnści i

rzwiązania knfliktu.”

T przypmina nam twórczy prces w psychterapii. Postulujemy, że mc i żywtnśd frmy

sonatowej przez ponad 200 lat wywzi się z integracji w jej ramach twórczeg, ludzkiego

świaczania pznania i emcji, aż p pzim mlekularn – genetyczny.

Etap pierwszy: Ekspozycja

„Ekspzycja wprwaza ptężny knflikt pmięzy tniczną skalą a kntrastującą z nią

tnacją pkrewną. Zaczyna się n z pierwszym tematem na skali tni cznej lub

podstawowej. Po czym następuje mst lub przejście, prwazące rugieg tematu, w

nwej skali.”

Ten pierwszy etap w formie sonatowej krespnuje z pierwszym etapem prcesu twórczeg, kiey

t terapeuta i pacjent ientyfikują prblem (pierwszy temat) raz zmiany życiwe (r ugi temat),

które leżą u źróła knfliktów pacjenta w fazie rugiej.

Etap drugi: Przetworzenie

„Przetworzenie jest częst najbarziej uramatyzwaną częścią pruszenia. Słuchacz

mże byd wyprwazany z równwagi, gy muzyka bezustannie przemieszcza się po

skalach. Pczas tych błyskawicznych mulacji napięcie harmniczne jest pwyższne.

W tej części tematy są rzwij ane lub modyfikowane, są rzbijane na fragmenty lub

mtywy, bęące krótkimi frmami muzycznymi , rozwijanymi w trakcie trwania

kompozycji. Mtyw mże nabrad zupełnie miennych i niespziewanych znaczeoemcjnalnych.”

Ta ruga częśd frmy snatwej krespnuje z rugim etapem, fazą inkubacji w prcesie twórczym,

z jego charakterystycznymi konfliktami, negatywnymi emocjami oraz symptomami.

Etap trzeci: Repryza

„Pczątek repryzy przynsi rzwiązanie, kiey t p raz klejny słyszymy pierwszy temat

party na skali tnicznej… Wcześniej w ramach ekspzycji, uwypuklał się kontrast

pmięzy pierwszym tematem na skali podstawowej a drugim tematem raz sekcją

zamykającą w nwej skali. T napięcie zstaje rzławane właśnie w repryzie….”


39/73

39

Ten trzeci etap formy sonatowej, w czywisty spsób, nawiązuje trzecieg etapu w prcesie

twórczym, kiey t chzi rzwiązania knfliktu, prblemów i symptmów z etapu drugiego.

Etap czwarty: Koda „Jeśli p psumwaniu a się klejną sekcję mżna wywład znacznie ptężniejsze

uczucia. Ka zapętla ruch pprzez pwtórzenia tematów lub alsze ich rzwijanie.

Zawsze koczy się w tnicznej lub pstawwej skali.”

Ta czwarta i jednocześnie statnia częśd frmy snatwej nawiązuje etapu czwarteg prcesu

twórczeg w psychterapii, kiey t pacjent wraca mu, rzeczywistści , w której testuje

nwe spsby rzwiązywania prblemów i symptmów kryte w fazie trzeciej. (Wszystkie

cytowania z Kamien, 2006, str. 163-164.)

Integracja psychologicznej i muzycznej perspektywy formy sonatowej zstała pisana przez Sullivana

(1927) w jeg krótkiej i prrczej pracy Beethven: Jeg uchwy rzwój. W tej niewielkie j książce

Sullivan prpnuje „rewlucyjną” terię sztuki i „wyższej świamści”, której świaczał

Beethven przy kmpnwaniu swich późnych kwartetów smyczkwych.

„Czterczęściwa frma snatwa nawiązuje funamentalneg i gólneg prcesu

psychologicznego, przez co jest tak satysfakcjnująca raz wykrzystywana tak częst.

Ogólny schemat pierwszeg ruchu, zwykle przestawiający pewneg rodzaju konflikt, po

którym następuje pruszenie wlne, medytacyjne, czy też pcieszające a następnie

wprowadzenie sekcji finalneg wyrażenia, zwycięstwa knkluzji, jest w swich

głównych liniach wspaniale zaaaptwany słnięcia ważneg i pwtarzająceg się

procesu psychologicznego. Histrie życiwe wielu głównych prcesów psychlgicznych

mżna by paswad tej ramy teretycznej. Jenakże świaczenie Beethvena nie

mże byd przestawine w frmie kwartetu, jakim tutaj yskutujemy. Płączenia

pmięzy różnymi pruszeniami są wszystkie razem barziej rganiczne, niż te w

czteroczęściowej formie sonatowej. W tych kwartetach poruszenia promieniują, jakby

wypływały z jakiegś centralneg świaczenia. Nie reprezentują ne staiów próży,

z których każy istnieje sbn i funkcjnuje zgnie z sbie przypisanymi prawami.

Reprezentują ne zielne świaczenia, ale znaczenie jakieg nabierają w kwartecie

wywzi się z ich relacji wzglęem minująceg świaczenia. T jest cechą wizji

mistycznych, w których wszystk zaje się byd ujenlicne w świetle jeneg funamentalneg świaczenia. W swoich kwartetach Beethoven nie opisuje nam

duchowej historii. On prezentuje nam wizję życia. W każym kwartecie wiele elementów

jest odmierzonych, ale zawsze jeneg centralneg punktu.” (str. 153-154, kursywa

zstała ana)

„Dlateg zieł sztuki mże kmunikwad wiezę, mże byd w rzeczy samej

„bjawieniem.” „Wyższa świamśd” wielkieg artysty uwiacznia się , nie tylko w

umiejętnści prząkwania jeg świaczenia, ale również przez fakt psiaania g.

Jeg świat mże różnid się świata zwykłeg człwieka, tak jak świat zwykłeg

człwieka różni się świata psa, pzimem kntaktu z rzeczywistścią, jak i znacznielepszą jej rganizacją. Mżemy teraz kntynuwad wywó na temat „bjawieniwej”


40/73

40

teorii sztuki. W rzeczy samej w naszym interesie, jak krytyków, jest uczynienie jej

barziej specyficzną. Najwyższa sztuka ma, kłanie tak sam jak nauka, funkcję

transcenentną. Kiedy o tym mówimy, musimy jenak pamiętad, aby brze rzróżniad

mięzy tymi funkcjami.” (str. 15-16)

Cztery stopnie formy sonatowej, pisanej przez wielu naukwców z zieziny muzyki klasycznej(Kamien, 2006, Rosen, 1988, 1997, Sullivan, 1927) oraz zilustrowanej na rycinie 11, są uerzającymi

przykłaami teg, jak twórcze sztuki mgą byd rzumiane jak malnści, na których knuje się

ziałanie, które niesie ze sbą „psychlgiczną pracę” (Haukappe i Bongartz, 1992; Unterwegner,

Lamas i Bngartz, 1992). Czym jest ta „psychlgiczna praca?” Różne frmy artystycznej ekspresji

(kino, taniec, teatr, literatura, muzyka, mit, poezja, pieśni, histrie it.) są pracą psychlgiczną na

ukrytych (nieświamych) pzimach terapeutycznych pwtórzeo, reknstrukcji oraz

przeramwania negatywnych (stresujących) świaczeo luzkich, w pzytywne, „wewnętrzne

zasby”, które nazywane są przez wiele kultur „leczącymi”, „terapeutycznymi” czy „wynikającymi z

mąrści.” Duchwe świaczanie sztuki, piękna i prawy staje się pzytywnym świaczeniem,

kiey knana przez nie pczątkw zaziwiająca i niespziewana aktywacja napięcia , związaneg

z nwścią, generuje zależną aktywacji twórczą reknstrukcję w relacji umysł – mózg, na

poziomach molekularno - genetycznym, plastycznści mózgu oraz psychologicznym (Rossi, 2002,

2004a, 2004b, 2005a).

Rzpatrywane łącznie ryciny sióma i jeenasta ilustrują w jaki spsób twórcze sztuki stają się

malnściami aktywnści la terapeutyczneg pwtarzania, reknstrukcji i transfrmacji

negatywnych świaczeo luzkich, w pzytywne perspektywy. Główną funkcją kultury jest

odprawianie „leczących” i „terapeutycznych rytuałów, prwazących „spłecznej integracji” i

„mąrści.” T głębkie, psychbilgiczne pbuzenie związane ze stresem, walką i knfliktem

pczas etapów pierwszeg i rugieg, w ramach twórczeg prcesu, generuje, zależną

aktywacji, twórczą reknstrukcję w relacji umysł - mózg na pzimach mlekularn - genetycznym

raz plastycznści mózgu, która świaczana jest jak przyjemna i pzytywna na etapie trzecim i

czwartym. Duchowa percepcja sztuki, piękna raz prawy jest pozytywnym świaczeniem

zachzącym na etapach trzecim i czwartym prcesu twórczeg, które jest świaczane p ciężkim

stresie i pracy na etapach pierwszym i drugim. Sztuka, piękn i prawa są twórczymi

świaczeniami na psychlgicznym pzimie, który jest pwiązany z ekspresją genu raz

plastycznścią mózgu na pzimach mlekularnym i neurnalnym w mózgu, kłanie w czasie

trwania trzecieg etapu twórczeg cyklu. Klejne rzziały nakreślają kilka prcesów twórczych,

które uał nam się rzwinąd w celu umżliwienia psychlgiczneg rzwju w psychterapii.

Twórcze implikacje Psychlgiczne świaczanie znaczenia muzyki mże byd ekspresją czterstopniowego

prcesu twórczego na wszystkich poziomach - od umysłu mlekuł.

Kompozytorzy klasycznego okresu (1750-1820), tacy jak Hayden, Mozart, oraz Beethoven

wyrażali luzki konflikt, kryzys raz ich rzwiązanie w ramach czteroetapowego procesu

twórczeg, jakim była frma snatwa.


41/73

41

Muzyka, która wywłuje głębkie psychbilgiczne pobudzenie streswe, walkę oraz

knflikt pczas etapów pierwszeg i rugieg prcesu twórczeg, mże wywływad,

zależną aktywacji , reknstrukcję twórczą w relacji umysł - mózg na pzimach

molekularno - genetycznym raz plastycznści mózgu, której świaczamy jak przyjemnej i

pozytywnej na stopniach trzecim i czwartym.

Ptrzeba alszych baao weryfikujących, czy muzyka i inne frmy sztuki mgą wywływad

bjawienia się wyższej świamści, która mże ptymalizwad ekspresję genów raz

plastycznśd mózgu.


42/73

42

ROZDZIAŁ 8

Czterostopniowa twórcza

psychoterapia:Konstruowanie przyszłego umysłu

Czterstpniwy prces twórczy ma w psychterapii ługą histrię. Przez wieki miał swje źróło w

snach i mitach, od niedawna czerpie także z nwpwstałych pejśd w badaniach nad procesem

twórczym w psychterapii i terapeutycznej hipnzie (Rssi, 1972/2000). Lenar a Vinci

ryginalnie pisał sieem cech prcesu twórczeg: Curisità – Dimostrazione - Sensazione - Sfumato -

Arte/Scienza - Crpralità - Connessione. Wieki intrspekcji knywanej przez twórców, jak również

baania z zakresu psychlgii i nwczesnej neurnauki uprściły i sknenswały te sieem cech wczterostopniowy proces twórczy, któreg łatw mże nauczyd się większśd luzi, w celu

uruchmienia ich własnych twórczych umysłów (Rssi, 2002a, 2004a; Sankühler i Bhattacharya,

2008).

Inte

hipnoza a neuronauka

Documents