hans h. 0rberg lingva latinaarsdocendi.es/imagenes/aulavirtual/lingualatina/familia_romana.pdf ·...
TRANSCRIPT
HANS H. 0RBERG
LINGVA LATINAPER SE ILLVSTRATA
PARSI
FAMILIA ROMANA
DOMVS LATINA
ANNOMMIII
LJNGVA LATINA PER SE Ill.VSTRATAPARS 1: FAMILIA ROMANA
© Hans R l/lrberg 1991Omnia ploprictalis iwa reservantur
Ex officina typ<>grnphica SpecioJ-TryI:J:eriet Vibor.fanno 1991 el, palIeis cor=tis, 1996, 1997. \998, 1999.2001. 2002. 2003
Imagines delineavil ParLawitzen
ISBN 87-9970\6-5-0
LINGVA LATINAPER SE Ill.VSTRATAPARS 1: FAMILIA ROMANAPARS D: ROMA AEIERNAINDICESCOlLOQVIA PERSONARVMEXERClI1A lATINA 1& DGRAMMATICA lATINAFu.vrvS: AMPIIrt'RYOCAESAR: DE BEU.O GAlllCOPE1'RON1VS: CENA 'IRIMALCHIONJS
Domos Latina, Sfwwangen 7DK-8500 GrellQQ, [email protected]
LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA I
FAMILIA ROMANA
UNGVA LATINA PER SE ll.LVS1RATAPARS 1: FAMILIA ROMANA
© Hans H_ 0rberg 1991Omnia proprietatis iura resecvantur
Ex oflicina l)']lOgnlphica Special-Trykkriel Viborganno 1991 el, pauciscorrectis. 1996. 1997, 1998.1999.2001, 2002, 2003Imagines delineavit Peer Lauritzen
ISBN 87-997016-5-0
LINGVA LATINAPER SE ll.LVSTRATA
PARS 1: FAMlllA ROMANAPARS D: ROMA AETERNAINDICESCOILOQVIA PERSONARVMEXERCITIA lATINA 1& DGRAMMATlCA lATINAPlAVlVS: AMPHflRYOCAESAR: DE BElLO GALLICOPETRONNS: CENA TR\MALClIIONIS
Domus Latina, S/wwangen 7
DK-8500 Grenaa. [email protected]
LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA I
FAMILIA ROMANA
INDEX CAPITVLORVMpagina
Cap. 1. IMPERlVM ROMANVM .•..••••••.......... 7LITrERAE ET NVMERI ..•....•............ 9
11. FAMILIA ROMANA . . . . . . . . • . . . . . • . . . . . . .. 13LIBER TVVS LATINVS . . . . . . • . . . . • . . . . . . . .. 16
III. PVER IMPROBVS .......•......•..•...•.. 19IV. DOMINVS ET SERVI .......•.............. 26V. VILLA ET HORTVS . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . .. 32
VI. VIA LATINA . . . . . . . . .. .. . • . . .. .. . • .. . . .. 41VII. PVELLA ET ROSA . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . .. 48
VIII. TABERNA ROMANA 54IX. PASTOR ET OVES .....•.....•........•... 63X. BESTIAE ET HOMINES ................•... 69
XI. CORPVS HVMANVM . . . . . . . . . . . • • • . • . • • . .. 77XII. MILES ROMANVS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . .. 85
XIII. ANNVS ET MENSES _ • . • . .. 95XIV. NOVVS DIES .............•.•.••.••.•... 103XV. MAGISTER ET DISCIPVLI . . • . • . • • . . • . . . . . . .. 110
XVI. TEMPESTAS. . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . • . . . . .. 118XVII. NVMERI DIFFICILES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 126
XVIII. LITIERAE LATINAE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 135XIX. MARITVS ET VXOR . . . . . . . . . . . • . . • • • • . • . .. 145XX. PARENTES 154
XXI. PVGNA DISCIPVLORVM . . . . . . • . . . . . . . . . . . .. 163XXII. CAVE CANEM . . . . . . . . . . . . . . . . • . • . • . • . . .. 172
XXIII. EPISTVLA MAGISTRI . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • •• 179XXIV. PVER AEGROTVS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 187xxv. THESEVS ET MINOTAVRVS •...•............ 195
XXVI. DAEDALVS ET ICARVS 203XXVII. RES RVSTICAE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 211
XXVIII. PERICVLA MARIS . . . . • . . • . • • • . . . • . . . . . . .. 222XXIX. NAVIGARE NECESSE EST . . . . . . . . . . . . . . . . . •• 232XXX. CONVIVIVM 242
XXXI. INTER POCVLA ....•.................... 251XXXII. CLASSIS ROMANA .................•..... 261
XXXIII. EXERC1TVS ROMANVS ..... . • . . • . . . . • . . . .. 273XXXIV. DE ARTE POETICA . . . . . . . . . . . . • . . . . • . . . .. 284XXXV. ARS GRAMMATICA . . . . . . . . . • • • . • . • . . . . . .. 296
TABVLA DECLINATIONVM . . . . . . . . . . . . . . . . .. 307KALENDARIVM ROMANVM . . . . . . . . . . . . . . . .. 312INDEX VOCABVLORVM . . . . . . . . . . . . • . . . . . .. 313INDEX GRAMMATICVS .......•••••.•...... 326
Syria
,,,,,,,A:abia"
ASIA
IMPERlVMROMANVM
Acy;y '",-'.--- .
Hispania
Oceanus
Atlanticus
CAPITVLVM PRIMVM CAP. 1
nuvius
--~ ~ - ~ ¿- %.:.. .
• :-!-
..~:c::-,,·~:---:,--------.-_c------ -----..~ = ..- " -"f :~ •
- Insula . -
lo
IMPERIVM ROMANVM
1 Roma in Italia esto Italia in EurOpa esl. Graecia in Eu
ropa esto Italia et Graecia in Europa sunt. Hispania
quoque in Europa esto Hispiinia el Italia et Graecia in
Europa sunt.
S Aegyprus in Europa non est, Aegyprus in África esto
GaIlia nOn in África est, GaIlia est in Europa. Syrla nOn
est in EurOpa, sed in Asia. Arabia quoque in Asia esto
Syrla et Arabia in Asia sunt. Genniinia non in Asia, sed
in Europa esto Britannia quoque in Europa esto Germa-
tO nia et Britannia sunt in Europa.
Estne GaIlia in Europa? GaIlia in Europa esto Estne
ROma in GaIIia? ROma in Gallia nOn esto Ubi est ROma?
Roma est in Italia. Ubi eS! Italia? Italia in Europa esto
Ubi sunt GaIlia el Hispiinia? GaIIia et Hispania in Eu-
15 ropa SURt.
Estne Nilus in Eurtipii? Nilus in Europa nOn esto Ubi
est Nilus? Nilus in África esto Rhenus ubi est? Rhenus
est in Germiiniíi. Nilus fiuvius esto Rhenus fiuvius esto
-a .<1.IlaIia..•in "_lid
esl SUIU:
"alía in Europaal;ba1ia e' Graecia inEuropa SIDJl
<SI-ne•••?-De z:: •••?
7
CAP.!
-us -i:Nnus tluvius est;NIlus et Rhenus t1uviisunl
parvus +-+ magnus
fluvius magnuslparvusOuviimagnilparv¡
-a -tl8:
Corsica insula estiCome. el Sardioi.Insulae sunt
insula II1llgl1<l/parvainsulae magnaelparvae
-um -<l:Brundisium oppidumest;Bmndisium el1llsculum oppida sunl
oppidum magoumlparvum
oppida magnalparva
Graecus -a-um
R6m.inus -a -um<Roma
8
NIlus et Rhenus fluvíi sumo Danuvius quoque fluvius .
esto Rhenus et Danuvius sunt fluvii in Germanía. Tibe- 20
ris fluvius in Italia esto
NUus fluvius magnus esto Tiberis non est fluvius 11
magnus, Tiberis fluvius parvus esto Rhenus non est flu
vius parvus, sed fluvius rnagnus. NUus et Rhenus non
fluvíi parvi, sed fluvii magni sumo Danuvius quoque 25
fiuvius rnagnus esto
Corsica insula esto Corsica et Sardinia et Sicilia insu-
lae sum. Britannia quoque insula esto Italia insula non
esto Sicilia insula magna esto Melita est insula parva.
Britannia non insula parva, sed insula magna esto Sicilia 30
et Sardinia non insulae parvae, sed insulae magnae
sunt.
Brundisium oppidum esto Brundisium et Tusculum
oppida sunt. Sparta quoque oppidum esto Brundisium
est oppidum magnum. T"usculum oppidum parvum esto 35
Delphi quoque oppidum parvum esto llisculum et
Delphi non oppida magna, sed oppida parva sunt.
Ubi est Sparta? Sparta est in Graecia. Sparta est
oppidum Graecum. Sparta et Delphi oppida Graeca
sunt. rusculum non oppidum Graecum, sed oppidum 40
Romanum esto rusculum et Brundisium sunt oppida
Romana. Sardinia insula Romana esto Creta, Rhodus,
Naxus, Samos, Chios, Lesbos, 1emnos, Euboea sunt
insulae Graecae. In Graecili multae insulae sunt. In Ita-
lia et in Graecili sunt multa oppida. In Gallia et in Ger- 45
mania multI sunt flUvll. Sunme multI fluvii et multa
oppida in Arabia? In Arabia non multI, sed pauci flUvll
sunt et pauea oppida.
Num Creta oppidum est? Creta oppidum non est!
so Quid est Creta? Creta msula esto Num Sparta msula est?
Sparta non est msula! Quid est Sparta? Sparta oppidum
esto Rhenus quid est? Rhenus est rnagnus fluvius. Num
iiceanus Atlanticus parvus est? Non parvus, sed rnagnus
est oceanus.
ss Ubi est imperium Romanum? Imperium Romanum
est in Europa, in Asia, in Africa. Hispiinia et Syria et
Aegyptus provinciae Rómanae sunt. Germania non est
provincia Romana: Germania in imperio Romano non
est. Sed Gallia et Britannia sunt provinciae Romanae.
60 In imperio Romano multae sunt provinciae. Magnum
est imperium Romanum!
/// LITTERAE ET NVMERI
1 et 11 numeñ sunt. 11I quoque numerus esto 1, 11, 11I
numeñ ROmalÜ sunt. 1 et 11 sunt parv¡ numeñ. CO
65 rnagnus numerus est.
A et B Iiuerae sunt. C quoque Iiuera est. A, B, C sunt
tres Iiuerae. Aest Iiuera pñma (1), Bliltera secunda (11),
CAP. 1
sum-ne... ?pauc1-ae.¡¡ ++ multI -k
-3: multüpaucí fluvii,multaelpaucae insulae,mullalpauca oppida
mon C r ~ t a ...est? = Cst-neCreta...?, .mon.•.. ... non...:nwnRoma inGraecii est?Roma in Graecii nQn es(
-um-c:imperium ROminumm imperio ROmanO
1 = ÜDus(l),,= duo(l)11I = tres (3)C1:>(M) = mille(IOOO)
A= · i ~
B = ·bC'e:;;; 'ce'ui!s = III (3)
9
CAP.I
r = 4gllJIllIla'LatInus -8 -um ... RO
minusD'" cele'b = "delta'
voclbulum: in voclibultlcapilulum pñmum (cap.1): in capilultl primO
rru1le - ct::>/M (1000)&eX = Vt(6)
ünus -. -um = 1(1)
(numeros) singuliris: 1;pliirilis: ti, t1t .••
fluvius rnagnusfluvil magnf
-us -i
exemplumexempl.
JnSllla magnaJnsulaemagnae
10
e linera tertia (m). r linera Graeca esto e est linera
Latina. e et D linerae LatInae sunt. r et A sum linerae
Graecae. 70
Fluvius et oppidum vocabula latina sumo Ubi quoque
vocabulum Latinum esto In vocabulo ubi sum trés line
rae. In capitulo prImo mme vocabula sum.
In voc8bulo insula sex linerae et tres syUabae sum:
syUaba pñma in-, secunda -SU-, tertia -la. In vocabulo 75
nOn sum tres linerae et Ona syUaba.
Quid est m? m numerus Románus esto r quid est? r
linera Graeca esto Num e linera Graeca est? Non linera
Graeca, sed linera Latina est C. Esme B linera pñrna? B
non linera pñma, sed secunda esto Quid est nOn? NOn 80
est vocabulum Latinum. NOn, sed, magnus, numenIS vo
cabula latina sunt. Vociibulum quoque vocabulum Lati
num est!
GRAMMATICA LATINASinguliiris el plarlilis 85
[A] Nllus fluvius magous est.Nllus el Rhenus fluvit magot sunl.
'Fluvius' singuliiris esl. 'Fluvii' plüralis esto Singuliiriso -USo Plüriilis: -t.
Exemplum: numerus, numeñ. 90I parvus numerus esto I el 11 parvi numeñ sumo
[B] Corsica insula magna estCorsica el Sardinia insulae magnae sumo
'lnsula' singuliiris esto 'insulae' plüriilis esl. Singu1iiris: -a.Plüriilis: -ae. 95
Exempla: linera, litterae; provincia, próvinciae.A linera Latina est. A et B linerae Latinae sunt. Gallia est
próvincia ROmAna. Gallia el Hisplnia próvinciae ROm8naesunt.
100 [q Brundisium oppidum magnum est.
Brundisium el Sporta oppida magna sunt.'Oppidum' singu1iris esto 'Oppida' plürilis esto Singu1iris:
-um. Plüralis: -<l.
Exempla: vocilbulum, vocabula; exemplum, exempla.lOS Littera est vociibulum Latinum, nOn Graecum. Littera et
numerus non vocilbula Graeca, sed Latina sunt.
PENSVMA
Nilus fluvi- esto Nllus el Rhenus fluvi- -. Crt!ta insul- -.Creta et Rhodus insu1- sunt. Brundisium oppid--. Brundisium et Tusculum oppid- -.
Rbenus fluvi- mago- esto Tiberis est fluvi- parv-. Rhenuset Danuvius non fluví- parv-, sed fluvi- mago- sunt. Sardínia insul- mago- est. Melita insul- parv- esto Sardinia el
Sicilia nOn insu1- parv-, sed insul- mago- sunt. BrundisiumnOn oppid- parv-, sed oppid- mago- esto 1tIsculum et Delphi non oppid- mago-, sed oppid- parv- sunt.
Creta insul- Graec- esto Lesbos et Chios el Naxus suntinsul- Graec-. In Graeciii mult- insul- sum. In Galliii suntmult- fluví-. In ltaliil mult- oppid- sunt. In Arabia suntpauc- fluvi- et pauc- oppid-.
A el B liner- Latin- sunt. e quoque liner- Latin- esto Mulúel paw;i vocabuI- Latin-- sunt. Ubi quoque vociibul- Latinesto I et 11 numer- Rómiin- sunt. 111 quoque numer- ROmanest.
PENSVMB
Sicilia - esto Italia insula - esto Rbenus - esto Brundisium- esto Sicilia et Sardinia - magnae sunt. Melita insulaesto Britannia nOn - parva, sed - - esto Brundisium non-
oppidum magnJUIlopptda magna
..... ....
pensumpensa
IOOIbuIa:fluviusinsulaoppidum6ceanusimperiwnprOvincianumeroslineravocibulwn
CAP. I
II
CAP. I
capitulumsyIIabaexemplumpblSumrNgnUSparvusGraewsRi\mlnusLallnusmultlpaue]Onu,duo"losexmlI1eprlmussccundustertius...suminelsednOnqooque·ne?ubi?num?quid?grammaticasingularisp1Clri1is
12
-, sed - magnum esto EsI- Brwxlisium in Graeciá? Brundisium - es! in Graeciá, - in Italia. - est Spana? Spana est
in Graeciá: Spana oppidum - esto Delphi - oppidum Grae·cum esto Euboea, Naxus, Lesbos, Chíos - Graecae sunt. InGraeciá sunl - insulae.
Quid est III? 111 - est. - es! A? A linera esto A, B, e LatInae sunt. - r lillera LatIna est? r -linera-, sed linera- es!. ¡mula - LatInum est.
PENSVMCUbi es! Roma?Estne Spana in ltaliá?Ubi est Italia?Ubi sunt Syria el Arabia?Esme Aegyptus in Asia?Ubi sunt Spana el Delphí?Ubi est Brundisium?Quid es! Brwxlisium?Num Creta oppidum est?Estne Britannia insula parva?Quid est Tiberis?
Quid est D?
Num '" lillera LatIna est?Estne n magnus numerus?
CAPITVLVM SECVNDVM CAP. JI
FAMILIA ROMANA
I Iolius vir Romiinus esto Aemilia f"emina Romana esto
Miircus est puer Romanus. QuIntus quoque puer RO
miinus esto IOlia est puella Romana.
Miircus et QuIntus non viri, sed pueñ sumo Viñ sum
5 100ius et Médus et Diivus. Aemilia et Delia et Syra sunt
ierninae. Estne Iemina Iülia? Non iernina, sed parva
pueUa est IOlia.
IOlius, Aemilia, Miircus, Quimus, JOlia, Syra, Dii
vus, Delia Médusque sunt familia Romana. 100ius pater
10 esto Aernilia est matero lolius pater Miirci et Quinti esto
lülius pater lüliae quoque esto Aemilia est mater Miirci
el Quinti el lüliae. Miircus filius 100il esto Miircus filius
Aemiliae esto QUlnlUS quoque filius 100il et Aemiliae
esto JOlia eSl filia IOIii et Aemiliae.
IS Quis est Miircus? Miircus puer Romiinus esto Quis
pater Miirci est? lolius pater Miirci esto Quae es( miiter
onuS(I) virduo (JI) viri
unuspuerduopueri
~ u c = el -: Medus-que=etMedus
1000us Oll AemiliapaJer I miicer
Marcus QuIntus lüliafilius fi/ius filia
quis?quae?qui, es! MArcus?qutU est Jülia?quis est pater Mird?quae est malee Mirci?
13
CAP. U
qui?qui sUDt filn!
IOlia-que
filiae-que
duo - 11 (2)
duo duae duo:duoserviduae ancil1aeduooppida
cuius? lolif~ Aemiliae
quot? 1, 11. 111 ...quot filii?quol filiae?quoloppida?
<entum ~ e (100)
14
Marci? Mater Marcl est Aemilia. Quae est lülia? lülia
est puella Romana. Quae mater lüliae est? Aemilia mater lüliae esto Pater lüliae est lülius. Iülia filia lüli¡ esto
QuI sunt f¡)j¡ Iülil? FiIiI lüli¡ sunt Marcus et QuIntus. 20
Mareus, QuIntus lüliaque sunt tres lIbeñ. Ubeñ sunt
fili¡ filiaeque. Marcus et Quintus et lülia sunt llbeñ lüliI
et Aemiliae. In familia lüliI sunt tres IIbeñ: duo filiI et
Una filia.
Estne Medus filius Iülil? Medus filius Iülii non est, JI
Medus est servus lülii. lülius dominus Medi esto lülius
dominus serv¡ est. Davus quoque servus esto Medus et
Davus duo serv¡ sunt. lülius est dominus Med¡ et Davi.
Iülius dominus servorum est et pater liberorum.
Estne Delia filia Aemiliae? Delia non est filia Aemi- 30
liae, Delia ancilla Aemiliae esto Aemilia domina Deliae
esto Aemilia domina ancillae esto Syra quoque aneilla
esto Delia et Syra duae ancillae sunt. Aemilia domina
ancilIarum esto
Cuius servus est Davus? Davus servus lülii esto Cuius 35
aneilla est Syra? Syra est ancilla Aemiliae.
Quot libeñ sunt in familia? In familia lülil sunt tres
I¡beñ. Quot f¡)j¡ et quot filiae? Duo filil et üna filia.
Quot servi sunt in familia? In familia sunt centum servi.
In familia lülil sunt multr servi, pauel liberi. lülius est 40
dominus multorum servorum.
'Duo' et 'tres' numeñ sunt. 'Centum' quoque nume
rus esto Numerus servorum est centum. Numerus libe-
,-
CAP. U
C..omeliu8
ceteri -ae-8
multac-que
ues Iris:tris libeñtris lineraeuiaoppida
magnus numerus oppidórum = multa oppida
magnusnumerusfluvi6rum = multi fluvii
magni-ne
magnus numerus serv6ruro = multi servi
parvusnumeruslIber6rum = paudlIberI
rorum est tres. Centum est magnus numerus. Tres par
45 vus numerus esto Numerus servorum est magnus. Nu-
merus liberorum parvus esto In familiii Iülii magnus
numerus servorum, parvus numerus Itóerorum esto
Medus servus Graeeus esto Delia est ancilla Graeea.
In familiii Iülil sunt multi serv! Graeei multaeque aneil
SO lae Graecae. Estne Aemilia temina Graeea? Aemilia non
est remina Graeca, sed Romiina. Iülius non vir Graecus,
sed Romiinus esto
Spana oppidum Graeeum esto Sparta, Delphi ruscu
lumque tria oppida sunt: duo oppida Graeca et ünum
5S oppidum Romiinum. In Graeciii et in Italiii magnus nu
merus oppidorum esto In Galliii est magnus numerus
fluviorum. Fluvii Galliae magn! SUnl. Miignine sunt flu
vii Africae? In Africii ünus fluvius magnus est: Nilus;
celeri fluvil Africae parvi sunt. Sunme magnae insulae
60 Graecae? Creta et Euboea duae insulae magnae SUnl;
ceterae insulae Graeeae SUnl parvae. -
lfI Quis est Cornelius? Cornelius dominus Romiinus esto
Iülius el Comelius duo domíni Romiinl sumo Medus
non esl servus Comelii. Medus servus Iülii esto
6S Cornelius: "Cuius servus est Medus?"
Iülius: "Medus servus meus est."
Cornelius: "Estne Diivus servus tuus?"
Iülius: "Diivus quoque servus meus esto Servi mei lllCUli ·a -um
sunt Medus et Diivus et eeteri multL." lUus -a -um
7{) Cornelius: "Estne Delia aneilla !Ua?"
15
CAP. 11
lülius: "Delia est ancilla mea, et Syra quoque ancilla
mea esto Ancillae meae sunt Delia et Syra et ceterae
multae. Familia mea magna est."
Comelius: ''Quot servi sunt in familia tua?"
lülius: "In familiii mea sunt centum servi." 7S
Comelius: ''Quid?''
Iülius: "Numerus servorum meorum est centum."
Comelius: "Centum servil Magnus est numerus ser-
vorum tuorum!"
ecee doo libñ--+
80üDusliberduo libri
novus -8 -urn +-+
amiquU8 ~a -um
pagina
16
LIBER TVVS LATINVS
Ecce duo libñ LatiIü: liber antiquus et liber novus.
UNGVA LATINA est pñmus liber tuus Latinus. Titulus
libñ tuJ est 'UNGVA LATINA'. Liber tuus non antiquus,
sed novus esto
In LINGVA LATINA sunt multae pliginae et multa capi- ss
rula: capitulum pñmum, secundum, tertium, cetern.
'IMPERIVM ROMANVM' est titulus capituli primi. Tirulus
capituli secundi est 'FAMILIA ROMANA'. In capitulo se
cundo sunt sex paginae. In pagina pñma capituli se
cundi multa vocabula nova sunt: vir, jbnina, puer, pu- 90
elkJ, familia, cetera. Numerus voeabulorum Latinorum
magnus est!
GRAMMATICA LATINAM ascuunum, jemininum, neutrnm
95 [A] 'Servus' es! vocabuIum mascuHnum.
[B] 'Ancilla' es! vociibulum feminjnum.
[C] 'Oppidum' est vocabulum neu trum.
Exempla:[A] Vocabula masculina: ñlius, dominus, puer, Vil; fluvius,
lOO oceanus, numerus, liber, titulus. Masculinum: -us (-r).
[B] Vocibula teminina: temina, pueHa, filia, domina; insula,
provincia, linera, familia, pagina. Femininum: -a.
[e] Vocabula neutra: oppidum, imperium, vocabulum, capi
tulum, exernplum, pensum. Neutrum: -ton.
105 Gene!ivus
[A] Masculinum:liilius dominus servi (Diivi) esto
liilius dominus servarum (Davi et Medi) esl.'Serví' genetivus esto ·Servórum' quoque genetivus est.
110 'Servr genetivus singularis est. 'Servórum' est genetivns plü
riilis. Genetivus: singularis -i, pliiriilis -o7U17l.lB] Femininum:
Aemilia domina aneillae (Syrae) esto
Aemilia domina ancillarnm (Syrae et Deliae) esl-115 'Ancillae' geneüvus singu1aris est. 'Ancillarum' est geneti-
vus pliiralis. Genetjvus: singularis -ae, pliiralis -arum.[C] Neutrum:
D est prima linera vocabuli 'dominus'.
Numerus vociibulórnm magous esto
120 'VocabuIf genetivus singularis esto 'Vociibulórnm' est ge-netivus pluraüs. Genetivus: singularis -i, plüralis -orum.
PENSVMA
Marcus fili- liilii esto lidia fili- liilii esto liilius es! vir Ro
man-o Aemilia remin- Roman- esto liilius domin-, Aemilia
domin- esto MMus serv- Graee- est, Delia est ancill-
CAP. 11
masculinom (m) < mas-tulus = vir
femininum (j) < reminaneutrum (n) = non m,non!
-us
-wn
genetiws (gen)
servi"servDrum
-i -mum
ancillaeancillarnm
-.ae -iirum
vocabulivocabulOrum
-i -Orum
17
CAP. 11
lOOlbu/a 7IOIJQ:
virRminapuerpuellafamiliapaterrnitermiusfilialibeñllerV\lS
dominusancilladominalibertituluspaginaantiquusnoyosceterimeuslUUScentumduaetria-quequis?qua.?qui?cuius?quOl?masculinumtemininumneutrumgenetivus
18
Graec-. Sparta oppid- Graec- estolülius pater Miirc- esto Marcus est filius Iüli- et Aemili-.
Medus servus luli- esto lülius est dominus serv--o Itllius dominus Med-- et Div- esto lülius dominus serv- esto Nurnerusserv- magnus esto Delia est ancilla Aemili-: AemiIia domina ancill- esto Aemilia domina Deli- et Syr- esto Aemiliadomina ancill- esto In familiA Iüli- est magnus nurnerusserv- et ancill-. Aemilia mater Marc- et Quint- et Iüli- estoMircus, QuIntus lüliaque sunt liberi lüli- et Aemili-. Numerus liber- est tres. Nurnerus serv- est centum.
In pAgina primA capitul- secund- multa vocabula novasunt. Numerus capitul- non parvus esto
PENSVMBMircus - Romanus esto lülius - Romanus esto Aemilia est
- Romana. lulius est - Marci et Quinti et Iüliae. In - lülilsunt tres -: duo - el üna -. - liberorum est Aemilla.
- es! Davus? Divus est - lolii. lolius - Davi esto - estSyra? Syra - Aemiliae esto Aemilia est - Syrae.
CorneIius: "- servi sunt in familia tua?" lülius: "In familia- sunt - (e) servi." Cornelius: "Familia - magna est!o
'UNGVA LATINA' es! timlus - tui Latini.
PENSVMCQuis est QuÜlms?Qui sunt Medus et Divus?Mircusne quoque servus lülii est?
Cuius filia est lülia?Quot liberi sunt in familia lülñ?Quot servi in familia sunt?Num Syra domina est?Quae est domina ancillirum?
Estoe Cornelius vir Graecus?Num 'puella' vocabulum masculinum est?
CAPITVLVM TERTlVM
MARCVS QVlNTVS
CAP. 11I
IVUA
'-Íi""-. -'::!:
10
PVER IMPROBVS
J SCAENA PRIMA
Persenae: IüIia, Marcus, Quimus.
Imia cantat: "Lalla." Imia laeta esto
Marcus: "St!" Miircus laetus non esto
5 Imia cantat: "LalIa, lalIa."
Miircus: "Ssst!" Marcus iriitus esto
Iülia cantat: "Lalla, lalIa, lalla."
Miircus Iüliam pulsat.
Iam Imia non cantat, sed plorat: "Uhuhü!"
Miircus ñdet: "Hahahae!"
scaena
Mircus lülimn pulsat
Imia p!Orat
Mircusooet
QulnlUS Mircum videl
Mireus Qulnt... nOnvidet
Quintus Miircum videt. Marcus non videt Quintum.
Quintus: "Quid? Miircus puellam pulsat - et ridet!"
19
CAP. 111
QuinlUS iliilUS esl el Marcurn pulsal! Iarn non ñdel
Marcus. Marcus iralUS pulsal Quimurn.
Iülia: "Ubi est mater?" Iülia Aemiliarn non videt. 15
Iülia Aemiliarn vocat: "Mater! Marcus Quinturn
pulsat!"
Quin'us Mircum pulsa. Marcus (iralUs): "St!" Marcus Iüliam pulsat.
mamma = mller Iülia plorat et Aemiliam vocat: "Mamma! Marn-ma!
Marcus me pulsa!!" 20
Aemilia venit.
r
Mlrcus Quin."", pulsa.
lülia Aemiliam vocat
Aemilia venit
II
interrogat ..... respondet
Cfir•..? ... quia ...
""'" : IOliam
im-probus -&-um..... probus -8 -um
20
SCAENA SECVNDA
Persñnae: Aemilia, [ülia, Mtircus, QuinlUS.
Aemilia imerrogat: "Quis me vocat?"
Quimus respondet: "Iülia te vocat." 25
Aemilia Quintum interrogat: "Cür lülia plorat?"
QuinlUs respondet: "Iülia plorat, quia Marcus earn
pulsat."
Aemilia: "Quid? Puer parvarn puellam pulsat? Fü!
Cür Marcus Iüliarn pulsat?" 30
QuinlUs: "Quia Iülia cantat."
Aemilia: "0 lülia, mea parva filia! Marcus puer pro-
bus non est; Marcus est puer improbus!"
CAP.III
Quintus lüliwn vocal
tQlios
donnil ~ ~ ~ ~ : J
QuinlUs: "Iülia puella proba est."
35 Aemilia QuinlUm interrogat: "Ubi es! Iülius? Cür cür /ülius nOO venil?
non venit?" Aemilia lülium non videt.
Respondet Mareus: "Pater dormit."
Quintus: "Mliter non te, sed me interrogat!"
Aemilia: "St, pueñ! Ubi est pater?"
40 Quintus: "Pater non me est, sed Mlireus me est."
QuinlUS lülium vocat: "Pater! Pa-ter!"
Iülius Quinturn non audit neque venit. Cür lülius
Quintum non audit? lülius eum non audit, quia dormito
Mlireus: "Hahae! Pater dormit neque te audit."
45 Aemilia: "Fü, puer!" Aemilia irlita esl. Miiter filium
verberat: tUX13X, tuxtax...
Mlircus plorat: "Uhuhü!"
lülius eum audito lam nón dormit patero
ne-que = et nOn(ne- ~ lIÓn)
eum : Quinrum/ ülius donnil
verberat = pu1sat etpulsal ('IUX-lax')
eum: Mireum
.- VHV--
21
CAP. III
SCAENA TERTIA 11/
euIIHIue = el eum(: Quintum)
eum:Mircum
miUer MArcum verberat,quia Marcus puer improbusest
lülia nOn laeta est
22
Perronae: Iülius, Aemilia, Iülia, Miircus, Quinlus. 50
Quintus: "Pater venit."
Aemilia Quintum non audit, quia Marcus plorat.
Iülius Quintum videt eumque interrogat: "Cür Miir-
cus plorat?"
Quintus respondet: "Miircus plorat, quia miiter eum 55
verberat."
Iülius: "Sed cür miiter Mareum verberat?"
Quintus: "Miircum verberat, quia puer improbus esto
Miireus parvam puellam pulsat!"
Iülia: "Mamma! Pater me est." Aemilia Iülium videt. 60
Aemilia: "Tuus Miireus filius improbus est!"
Iülius: "Fü, puer! Puer probus non pulsat puellam.
Puer qui parvam puellam pulsat improbus estl"
Iülius iriitus puerum improbum verberat: tuxtax,
tuxtax, tuxtax... 65
Miircus plorat. Quintus laetus est et ñdet. Iülia laeta
nOn est neque ñdet. Cür non laeta est Iülia? Non laeta
est, quia Marcus plorat. Iülia est puella proba!
Puer ñdel. Puella plOraI. Quis es! puer qui ñdel?
70 Puer qui ñdel esl Marcus. Quae esl puella quae p1oral?
Puella quae ploral esl Iülia.
Marens, qui puellam pulsal, puer improbus esl. Pu
ella quam Marcus pulsal esl Iülia. lülia Aemiliam VOOII.
Aemilia, quam Iülia vocal, maler liberorum esl. Aemi
75 tia puerum verberal. Puer quem Aemilia verberal esl
Marcus.
Ollero vocal Quinrus? Quintus Iülium vocal. Iülius,
quem Quinrus vocal, paler liberorum esl. Iülius Quin
tum non audil. Quem audil Iülius? Iülius Marcum
80 audil. Puer quem Iülius audil esl Marcus.
Puella quae cantal laela esto Puella quae plOral non
esl laeta. Puer qui puellam pulsal improbus esl!
GRAMMATICA LATINANDmiIllilirJus el IUciMliIJus
85 [A) Masculinum.Mircus ñdel. QuInlUS Márcum pulsal.Marcus QuInlum pulsal. QuInlus plOral.lMircus' nominativus esto IMircum' accüsitivus esto
'QuinlUm' esl acciisiiüvus, 'QuInlus' nOminiiüvus. Nominaü90 vus: -us (-r). Acciisiiüvus: -11m.
Exempla: lülius, liilium; filius, fi1ium; puer, puerum; eum.[B) FeminInum.
lüIia cantal. Marcus IQliam pulsal.lülia Aerniliam vocal. Aemilia venil.
95 'Iülia, Aemilia' nOminaüvus esl. 'Iüliam, AerniIiam' accü-siidvus esto Nominaüvus: -Q. Acciisiiüvus: -amo
Exempla: puella, puellam; parva, parvam; eam.
CAP. 111
qulqrMUpuer qulrld..puella qrMU pIOn.
quem-pu.r quem Aemi1iaverberat
puella _ Mircospulsa.
quem? loliumQuIn'um
n6míJljllws (1IÓlft)accOsl.lvus (=>Mircus QuinblSMircum Quin....
lüIia AemiIia100iam AemiIiam
·a-am
23
CAP. 111
Verbumcantal lülia can/al. Marcus 001. IUlius dormil.ridel 'Cantal' verbum esto 'Cantal" 'ridet') 'dormit' tria yerba 100dormit
sunt.
-al. Exempla: cantal, pu1sal, pliirat, Vocal, interroga!, verberal.... (--al); ride!, vide!, responde! (-el); dormir, venir, audi! (-i!) .·il
N Ominiillvus: AccUsallvUS: Verbum:Marcus lüliam pulsat. JOS
-umQuintu., Márcum videt.-am
-us eum -al IUlia Aemiliam vocal.-a eam -el
QUinlumlIl<! -il Aemilia inlerrogal:te "Quis me vocal?"
Quinlus respondel: 110
"IUlia le vocat.Marcus eam pulsal."Aemilia puerum verberal.Marcus pliiral.lülius eum audit. 115
lülius venit."Puer probus parvam puellam non pulsat!"-lülius irálus puerum improbum verberat.
PENSVMACür Márc- lüliam pulsat? Márcus IUli- pulsal, quia lülicantal. lülia pliir-, quia Marcus e- pulsal. lülia: "Maroma!Marcus - pulsal." Aemilia puell- aud- el ven-o MalerQuinl- videl el e- inlerrog-: "Quis me voc-?" Quinl- re-
d "1-1' "spon -: u 13 - vocal.Iülius dom>-. Quinlu., IUli- voc-: "Paler!" Márcus ñd-,
quia IUli- non venil. Acmilia Márc- verber-. lülius ven-,quia Marc- plora!. lülius Aemili- et Márc- el Quinl- ellülivide!. lülius: "Puer qui parv- puell- pulsal improbus est."lülius puer- improb- verberal. Quem lüli- verberal? Puerqu- lülius verberat esl Márcus. Marcus p1<'r-. Puer qu- plorat lael- non esl. Puella qu- camal lael- esl.
24
PENSVM BPuella -: "LaIIa." Puella - cantal esl lülia. lülia - est.
Puer improbus puellam -. Puella -: "Uhuhü'" Puer -:
"Hahahae'" Puer - ñdel esl Marcus. lülia Aemiliam -:"Mamma'" Aemilia -, el QuinlUm -: "Cür Iülia ploral?"Quinlus -: "Iülia ploral, - Mircus eam pUIsaI." Aemilia:"Marcus puer - nOn esl, puer-esl! Ubi esl paler?" AemiliaIülium non -. QuinlUS: "Paler non - est." Quintus lülium-: "Pater!" Iülius QuinlUm non -. - lülius Quimum non
audil? lülius eum non audit, quia -. Marcus plorat, - Aemilia eum verberal. lülius Marcum audil; -Iülius non dormil. - Aemilia verberal? Aemilia Marcum -. Puer - Aemilia verberal improbus esl. lülia Iaela niin est - ridel.
PENSVMCQuis Iüliam pulsat?('.(ir lülia pliirat?
QuinlUSne quoque lüliam pulsat?Quem Quinlus pulsat?
Cür Aemilia venit?Quis lülium vocal?Cür Iülius Quinlum non audil?Quem audil Iülius?eñr Marcus plural?Rideme Iülia?Num 'Marcus' accüsll.tivus esl?Num 'lüliam' nominativus est?Quid esl 'dormil'?
VocdbtJa """'"scacnaper>ónamammalaetUSiritusprobusimprobuscan...pulsarplOrarñdetvidetvocalvenitinterrogatrespondetdormitluditverbera.mi!r ~
eumeamncqueiamcüriquiaO!hi<:qulquaequemquamnóminitivusaccOsAtivusverbum
CAP. 111
25
CAPITVLVM QVARTIM CAP. IV
sacculus
MEOVSIVUVS
}
nummU$
numeral < numerus
pedinia
saccuIus: in sacculcieius: lütii
DOMINVS ET SERVI
SCAENA PRIMA I
Persim<re; /ü/ius, Aemilia, Midus.
Sacculus Iülli non parvus esto In sacculo eius est pectí
nia. Iülius pecüniam in sacculo habet.
Aemilia sacculum videt Iüliumque interrogat: "Quot 5
nurnmI sunt in sacculo tuo?"
Iülius respondet: "Centum."
Aemilia: "Num hIc centum nummI sunt?"
Iülius pecüniam numerat: "Ünus, duo, tres, quat
tuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem. 10
Quid? Decem tantum?"
Iülius rursus pecüniam numeral: "Ünus, duo, tres,
quanuor... novem, decem." Numerus nurnmorum non
est centum, sed decem tantum.
Iülius: "Quid? In sacculO meo non centum, sed tan- 15
tum decem nummI sunt! Ubi sunt ceteñ numnu7 ServI
me! ubi sunt?"
ünusduotresqlattuorquinqucsexscpJem0CI6novemdecem
m:.. ~.,... '}'"
M, ,.J 1.' .•;>",.... -
I11111IVVVIVIIVIIIIXX
26
35
Medus: "Servus mus Medus me est."
Iülius servum suurn Medurn videl, Davum non vi
20 det. Medus adest. Diivus non adesl, sed abest. lülius el
Aemilia et Medus adsunl. Diivus celerique servI ah
SUnl.
lülius: "Quid? Únus servus tantuIn adest! Ubi est
Diivus? Diivum voca!"
25 Medus Diivum vocal: "Diive!" sed Diivus Medum
nOn audil neque venit.
Medus rursus Diivum vocat: "Da-ii-ve! VenI!"
Davus venil. lam duo servI adsunl.
SCAENA SECVNDA
30 Perslmae: liUius, Aemilia, MMus, Dávus.
Davus, quI dominurn suurn non videl, Medum inter-"
rogal: "Quid est, Mede?"
Medus: "SI! Dominus adesl. Salülii dominum!"
Servus dominurn salülal: "Salve, domine!"
Dominus servurn sa!ülal: "Salve, serve!"
Davus: "Quid esl, domine?"
Iülius: "SI! Tace, serve! Tace el audI!" Servus lacel.
lülius: "In sacculo meo SlUlt decem lanturn nurnmI.
Ubi sunt eeleñ nummi meI?"
40 Davus laCet, neque respondel.
Aemilia: "Responde, Dave! Dominus te interrogal."
Diivus respondet: "Pecünia lUa me niin esl. Interroga
Medum!"
CAP. IV
ad..,.. = h!cest.b-esr: +-+ ad-estad-sunl - hic suntab-sunl .... MJ·sunl
5ervuS dominum sal0t81
27
CAP. IV
nüllum :DOn ÚDUm
verbum - vocibuJum
Otvus
I
Davus saccuJum inm~nsi plInil
ccce sacculus - vi~: hieest saccuJus
~eius: Otv!
u . '\;:boculum el ssccuJus
inmé.nsl
bonus.. ·um - probus
28
lülius Medum interrogat: "Ubi sunt nurnmi mei, 11
Méde?" Médus nüllum verbum respondet. 45
lülius fÜrsus eum interrogat: "Ubi est pecünia mea?
Respondé, serve!"
Medus Davum accüsat: "Pecünia tua in sacculo Davi
esto Davus pecüniam tuam habet."
Aemilia: "Audi, Dave! Médus té accüsat." 50
Davus: "Quem Medus accüsat? mé?"
lülius: '7acé, Mede! Servus qui servum accüsat im
probus est!" Médus tacet.
lülius Davum non accüsat, sed interrogat eum: "Est-
ne pecünia mea in sacculo tuo, Dave?" 55
Davus: "In sacculo meo non est pecünia tua, do-. "nune.
lülius: "Ubi est saccuJus mus?"
Davus: "Hic esto Ecce sacculus meus."
lülius: "Sacculum tuum in ménsa pOne!" 60
Davus sacculum suum in mensa pOnit. Iam sacculus
eius in ménsa esto Iülius baculum suum in ménsa pOnit.
BacuJum domini in méns3 esto
Davus: "Vidé: in sacculó meO nülla pecünia esto"
lülius nüllam pecüniam videt in saccuJo. In saccuJo 65
Davi nülli nurnrni sunt. Sacculus eius vacuus esto Da
vus pecüniam domini non habel.
lülius: "O! Davus bonus servus est: pecüniam meam
nOn habel. Ecce nurnmus mus, Diive!" lülius üoum
nurnmum pOnit in sacculo Dávi. lam sacculus Davi non 70
----------------
CAP. IV
est vacuus: in sacculo E!ius est ünus nummus. Dliws
laetus esto
Iülius: "SOrne sacculum tuum et discede, bone ser
ve!" Davus sacculum suum sfunit et discedit.
7S Médus baculum, quod in mema est, videt. Médus
quoque discédit! Cm discedit Médus? Médus discédit,
quia is pecüniam dominI in sacculo suO babel!
Davus et Médus absunt.
siinüt pOnitdiscedit venit
quI qua<: quod:puer quI ...puelJa qua< .••baculum quod.••
is:MedJu
SCAENA TERTIA
80 PersOruu: lülius, Aemilia.
lülius: "Davus bonus serws esto Is nOn habel pecü- is : DiYIu
niam meam. - Sed ubi est pecUnia mea, Méde? Quis
pecüniam meam habet?" Médus nOn respondet.
lülius: "Ubi est Médus? Cür nOn respondet?"
SS Aemilia: "Médus non respondet, quia abest. Nüllus
servus adest."
lülius Médum vocal: "Méde! Veni!" sed Médus, qui
abest, eum nOn audit neque venít.
lülius rursus vocat: "Mé-de! VenI, improbe serve!"
90 Médus non venit.
lülius: "Cm non venit Médus?"
Aemilia: "Médus non venit, quia is habel pecüniam
tuam! Eius saceulus non est vacuus!" Aemilia ñdet.
lülius iriitus est - is nOn ñdet!
9S lülius: "Ubi est baculum meum?" lülius baculum,
quod in mensa est, nOn videt.
29
CAP. IV
vOditlvus (voc) < vocal
Divo
-e
Aemilia: "Eeee baculum in mema."lülius baculum suum sümit et diseedit.
GRAMMATICA LATINAVocañvus 100
Medus Divum vocal: "Diive!'~
'Dave' voeitivus esto Vociitivus: -e (nominitivus: -us).Exempla: Mede, domine, serve, improbe.Servus: "Salve, domine!" IOlius Medum vocat: "Mede!
Veni, improbe serve!" lOS
imperat ... piret
imperitIvus (imp)< imperal
[I]-<l -<U(2)-1 -el(3)-e -it(4)-i ·jl
voc4tacldi5cedeaudi
vocaltaatdiscMilaudit
ImperiiJivus el indiaitiuusDominus: "Vaca Davum!" Servus Diivum Vocal.
Dominus: "Tace et audi!" Servus taeet et audito
Dominus: "Disced.e, serve!" Servus diseedit.Dominus imperat. Servus pAret. no'Voca' imperativus esto 'Vocat' indicitivus esto 'Tace",
'audi', cdiscooe' est imperativus. cTacet', ciudit', 'discedit'
indicAtivus esto Imperiitivus: -li, -ci", -e, -l. Indiciitivus: -al, -el,
-it, -it.
Exernpla: [1] salüta, saliítat; [2] responde, respondet; [3] 115
sume, siímit; [4] venl, veNt.Medus: "Sa!üt<i dominum!" Davus dominum saliítat.Iülius: "Responde, serve!" Servus respondet.Iülius imperat: "Süme sacculum lUum el discede!" Davus
saeculum suum siímit el disced.it. 120lülius: "Mede! Veni!" Medus niin venit.Iülius imperat. Davus piret; Medus non pmt.
PENSVMAMedus ad-. Davus al>-. Iülius imper-: "Voc- Davum,Med-'" Medus Davum voc-: "Div-! Ven-!" Davus venneque Iülium vid-. Medus: "Salüt- dominum!" Davus dominum salüt-: "Salve, domin-! Quid es!?" Dominus: "Tae-,
30
serv-! Numnñ meI ubi SUDI?" Servus 18C- neque respond-.lülius: "Respond--!M Divus: "Interrog- Medum!M lülius Medum inlerrog-: "Ubi esl peconia mea, Med-?" Medus: "Davus pecüniam tuam hal>-.Mlülius: "POn- sacculum mum inmensii, Div-!" Divus par-o sacculum suum in mensl p6n-.
Davus: "Vid--, domin-o sacculus meus vacuus estoMIülius:"Süm- sacculum lUum el disced-, bon- serv-!M Divus sacculum suum slim- el disced-.
PENSVMBIn sacculO lülñ - est. lülius pecüniam-: "Ünus, duo, 1Us,
-,-, sex, -, -,-,-.M In - non centum, sed - decemnummi suRt.
Davus dominum -: "Salve, dominelMlülius -: "Ponesacculum lUum in _!M Divus sacculum - in mCnsii -.Sacculus Divi - est, in sacculO - [: Diví) - pecünia esl.Divus sacculum suum - el discedil.
lülius: "Mede! Veni!M Medus nOn venil, quia - [: Medus]pecüniam Iülii -. lülius baculum, - in mensii est, sümil el-.
Dominus imperat, bonus servus-.
PENSVMCQuOI numnñ Sunl in sacculo Iülii?Adestne Divus in sesena primi?Quis Dávum vocal?Suntne numnñ IIiIii in saccu16 Divi?Quid lülius pOnil in sacculO Divi?QuOI nummi iam in saccuJij Iülii SUDI?Estne vacuus sacculus Médi?Cür Medus discedil?Quem Iülius vocal?Cür Medus Iülium nOn audil?
\i>cdbvla nooa:sacculuspecünianummusmfn..baculumvacuosbonusquattuorqulnquesepleroOCIónovemdecembabetnumemadesI.bestsalOtattacetaCCÚS8tpOnÍtsQmjt
disc!ditimpera(pire<núlloseius&uusisquodrursustanrumsalvevocltlvusimperillvusindiciIivus
CAP. IV
31
CAPITVLVM QVINTVM CAP. V
emum : serv6nml
is: Iüliw
eárum : ancillarumea: Acmilia
-ó -ii:in horro, in V111citum MircO, cuna lülla
-is:in hortis, in vntisami servis, cum ancillis
ea: hortOpukher -chra -chrum:hortus pukher(m)rosa pulchra (j)mium pulchrum (n)
eius: Syraefoedus -8 -um ++ pulcher
32
VILLA ET HORTVS
Ecce villa el hortus Iülii. Iülius in magna villa habitat. 1
Pater et mater et tres libeñ in villa habitant. Iülius et,Aemilia tres !iberos habent: duos filios et ünam filiam
- non duas filias.
In villa multI servi habitan!. Dominus eorum est Iü- slius: is multiis serviis habet. Ancillae quoque multae in
vJ1la habitant. Domina elirum est Aemilia: ea multas
ancilliis habet.
Iülius in vJ1la sua habitat cum magna familia. Pater et
mater habitant cum Marco et Quinto et Iülia. lülius et tO
Aemilia in villa habitant cum llbeñs et servis et anci!lls.
VnIa Iülii in magno hono esto In Italia sunt multae
vnIae cum magnIs horus. In horus sUn! rosae et l1lia.
lülius multlis rosas et multa hua in horto suo habet.
Hortus lülii pulcher est, quia in eO sont multae et pul- tS
chrae rosae l1liaque.
Aetnilia Iernina pulchra esto Syra non est remina pul
chra, neque pulcher est nlisus eius, sed foedus esto
ostium el fenestra
nisus
s51us-a -uro
cii: ¡filió
ümum
~=~ -' ~ . . -, >./ - , '. .
CAP. V
5 5 5 5 5 5 S S
-• • • I./islium
2. AtriumI 2~ 2 4 3. impluvium
4. peristY!um
"7S. cubicula6. /islium
5 5
6 5 5
Syra, quae bona ancilla est, nasum magnum et foedum
20 habet. lü1ius est vir Aemiliae, reminae pulchrae. liilius
Aemiliam amat, qlÚa ea pulchra et bona Iemina esto
Aemilia lülium virum suum amat et curo eo habitat.
Pater et mater Uberfis sufis amanto lülius non solus, sed
cum Aemilia et cum magna familia in villa habitat.
2S In vil\ii sunt duo osúa: fistium magnum et Ostium
parvum. Villa duo fisúa et multas fenestras babet.
In vTIIii lülñ magnum atrium est cum impluvio. QlÚd
est in impluvio? In eo est aqua. In atrio nüUae fenestrae cii: impluvi6
sunt.
33
CAP. V
peristylum
ctiam = quoque: ctiamperiNf.5'1um = p. quoque
id : impluvium
il (= (,.-1) : servr
ea : cubicula
cae : ancillae
ca: Acmilid
sine ...... (:um
34
Etiam peristylum magnum et pulchrum in villa esto 30
'Peristylum' est vociibulum Graecum. In villis Graects
et Romiinls magna et pulchra peristY1a suot. Estne im
pluvium in periSt9lo? Id non in peristY1o, sed in atrio
esto In peristylo parvus hortus esto
In villa suot mulla cubícula. Quimus in cubículo 35
parvo dormito Estne magnum cubiculum Marci? Id
quoque parvum esto IoHus et Aemilia in cubiculo magno
dormiunt. Ubi dormium servi? Ii quoque in cubicuus
dormium. Suntne magna e6rum cubícula? Ea non
magna suot, et multi servi in Ono cubículo dormium. 40
Etiam ancillae mullae in Ono cubiculo dormiunt, neque
cac magna cubícula habem. -
Aemilia in peristylo esto Estne sOla? Aemilia sOla non
est: liberi cum ea in peristylo adsunt. Iülius abest. Ae
milia sine viro suo IOlio in vJ1laest. Ubi est Iolius?In op- 45
pido Uisculo est sine Aemilia, sed cum servis quauuor.
JI Aemilia cum Marco, QUÜlto lüliaque in peristYlo esto
JUlia rosas pulchras in hono videt et ab Aemilia disce
dit. lam ea cum Aemilia non esto Aemilia eam non
SO videt. Puella in hono esto
Aemilia imperat: "Maree et Quütte! lüliam vocate!"
Marcus et QUÜltus lüliam vocant: "lülia! Veni!" sed
lülia eos non audit neque venit.
lülia pueros vocat: "Maree et QUÜlte! VelÜte! HIe
ss multae rosae SUDl."
Pueñ lüliam audiuDl, neque ji ab Aernilia díscedUDl.
Quintus: "Carpe rosas, lülia!"
lülia rosas carpit et curo qUÜlque rosis ex hono venit.
lülia: "Vide, mater! Videte, pueñ! Videte rosas
60 meas!" lülia laeta est, rosae eam delectant.
Aemilia: "Ecce puella pulchra cum rosis pulchñs!"
Yerba Aemiliae lüliam delectant.
Marcus: "Rosae pulchrae sunt; puella sine rosis pul
chra non est!" Yerba Marci lüliam non delectant!
6S Aemilia rrrata): "Tace, puer improbe! lülia puella
pulchra est - cum rosis et sine rosis."
CAP. V
~> -
.C>.s:••
(filia cum Aemilia est
••----+(filia ah Aemili<i disci!dil
.do : puer6s
honus
Ir~~ I(filia in hono est
EJtolia ex hono venil
(filia rosas carpit
35
CAP. v
¡is (= eis) : pueñs
as: rosi$
eds : ancillclt
eos: puerós
36
Iülia: "Audite, Marce et QuInte!"
Marcus: "Mater non videt nasum tuum foedum!"
Marcus et QuInlUs ñdent: "Hahahae!"
Iülia: "Audi, marnma: pueñ etiam me ñdent!" 70
lülia plorat et cum üna rosa ab iis discedit.
Aemilia: "Tacéte, pueñ improbi! Nasus Iüliae foedus
non esto Discedite ex peris¡Ylo! Sümite céteras rosiis
eiisque in aquii piinite!"
Pueñ céteriis quanuor rosiiS sÜffiunt et cum iis dísce- 75
dunt.
Aemilia, quae iam sOla est in peristylo, ancilliis vocat:
"Delia et Syra! Venite!"
Delia el Syra ex atrio veniunt. Aetnilia eiis interrogat:
"Suntne pueñ in atrio?" 80
Delia responde!: "In atrio sunt."
Aetnilia: "Quid agunt Marcus et Quintus?"
Delia: "Pueñ aquam sümunt ex impluvio..."
Syra: " ...et rosas in aquii piinunt."
Hlc domina et ancillae pueros audiunt ex atrio: Quin- ss
tus plorat et MArcus ñdet.
Aetnilia: "Quid jam agunt pueñ? Age, Delia! discede
et interroga ros!" Delia ab Aetnilia et Syrii discedit.
AemiIia Syram interrogat: "Ubi est Davus?"
Syra responde!: "In oppidó est cum domino." 90
Delia ex atrio venit et dominam vocat: "Veni, o do-
. 'Vi -1"nuna. enJ.
Aemilia: "Quid est, Delia?"
Delia: "QuIntus est in impluviO!"
9S Aemilia: "In impluvio? Quid agit puer in impluvio?"
Delia: "Aquam pulsat et te vocat."
Aemilia: "Quid agit Marcus?"
Delia: "Is ñdet, quia Qlñntus in aqua est!"
Aernilia: "O, puer improbus est Mlircus! Agite! IU-
100 Iium vodite, ancillae!"
Syra: "Sed dorninus in oppido esto"
Aernilia: "Ú, iam rürsus abest IOOus!"
Delia: "Age! Vern, domina, et Marcurn verbera]"
Quid agit domina? Domina ir8ta cum ancillis ex peri-
lOS stylo discedit.
GRAMMATlCA LATINAAccüsdlivus
[A] Mascurmum.
IOlius nOn ünum 1llium, sed duOs filias habet
110 'Fi!iwn' est accOslitivus singularis (vide cap. m). 'Filias'accüslitivus plürilis esto AcCÜslitivus: singulAris -um (1\Ómina
t1vus -us), plürilis -6s (nOminativus -i).[B] Ffmininum.
lülius niin duas filias, sed ünarn fi1iam habel.
liS 'Ftliam' es! accüsliüvus singularis (vide cap. m). 'Filias'accüslitivus plürilis esto Accüslitivus: singularis -am (nllminiitivus -a), pliiriilis -as (nOrninlitivus -ae).[q NeutrUm.
Villa niin ünum cubiculum, sed multa cubicuIa habet.
120 'Cubiculum' accüslilivus singularis esto 'CubicuIa' accüsliü-
vus pliirlilis est. Accüslilivus: singularis -um (= nominliüvus),
plOriilis -a (= nominlitlvus).
CAP. V
filiummi6s·um -ós
cubiculumeubicula
..,. -a
37
CAP. v
abllitlVUs (abQ
hornlhortis
-IJ-is
.Q ·fs
oppidOoppidi.<
-IJ-is
inex -IJcum ..¡¡ab -is.meindicatlvus (in4)
voci vocal
vocAtt vocant
siog. plOr.(1) ..¡¡ -ále
-al -anl
(2) -i -iU-el ...,
(3) -e .;u-it -wu
(4) -i -ile-it -iunl
38
Ablalrvus[A] Masculinum.
In horto Iülñ. In hortis Ilaliae. 11S
'HortO' ablilivus singuJiris esto 'Hortis' ablifivus plürii-
lis esl. Abliifivus: singu1iris -o, plÜfilis -Is.
[B] Femininum.In vTIIii Inm. In V11Jis Riiminis.'Vi\Iii' abliifivus singuliiris esto 'VTIIis' ablifivus plüriilis esto 130
Ablitivus: singuliiris -0., plüriilis -is.
[C] Neutrum.In oppidó 1\isculo. In oppidis Graecis.'Oppidó' abliifivus singuliiris esto 'Oppidis' est abliifivus
plüriilis. AblifiVUS: singuliiris -O, plüriilis -is. l3S
In, ex, ah, cum, sine cum ablativo: in atrio, in cubiculis, ex
hortó, ex Italia, ab Aemilia, ab oppidó, cum servó, cum liberis,sitU! pecünia, sitU! rosis.
lmpermrvus el indidiñvus
"Divum V0c8, serve!" Servus Divum Vocal. 140"Iüliam vocile, pueñ!" Pueñ Iüliam vocanl.cVocii' est imperiitivus singularis, ·vocaf indicitivus singu
liris (vide cap. IV). 'Vocile' imperilivus plüraJis est, 'vocant'
indidfivus plÜfilis. Imperlilivus: singularis -, pliirilis -le.
Indiciifivus: singuliiris -1, plürilis -ni. 14S
Exempla:[1] -a, -iif.e; -al, -anl:
Salüta dominum, serve! Salütme dominum, servilServus dominum salütat. Servi dominum salütanl.[2] -e, -ele; -el, -em: ISOTace, puer! Puer tacel. Tacile, pueril Pueñ tacen!.[3] -e, -ile; -it, -unz:Discede, serve! Discedite, servilServus discedit. Servi discedunt.[4] -i, -ile; -it, -iunl: (SS
Veni, Iülia! Iülia venit. Ventle, pueril Pueñ veniunl.
PENSVM Alülius el AemiIia in vnJ- habit- cum Iiber- et sery-. Dominus
mult- serv- et mult- ancill-- habel.Aemilia in peris¡Y1-- est cum Marc- et Quint- et Iüli-. lüIia
mult- ros- in hon- vid-- et ab Aemili- disced--. lam Aemiliapuell- non vid--, neque pueri eam vid--. AemiIia: "Márce et
Quinte! Voc- lüliam!" Pueri Iüli- voc-: "Iülia! Ve....!" et
lülia puer- voc-: "Márce et Quinte, ve....!" lülia pueros nonaud--, sed pueri lüIi- aud-. lülia: "Cür pueri non ve....?" lülia
ex hon- ve.... cum v ros- puIchr-. lülia: "Vid- ros- meás,
máter! Vid-, pueñ1" Márcus: "Rosae puIchrae sunt, puella
sine ros- pulchra non est!" lülia cum ü.... ros- disced--. Pueririd-. Aemilia: "Tac-, pueril Süm- ros- el disced-!" Pueñ
ros- süm- et disced--; in átri- aqu- sÜffi- ex impluvi- et rosin aquá pO.....
PENSVMBIülius in magná - -. Aemilia cum - [: lülio] habitat. Iülius
Aemiliam -, quia - [: Aemilia] bona el - remina estoAemilia in peristylo est - Uberis SUIs, sed - viro suO.
lülia - Aemiliá discedit; iam puella in - esto Iülia rosás
et - hono venit cum v -. Puella laeta es!: rosae eam -.
Ubi est impluvium? - [: impluvium] es! in -. In implu
vio - esto In átrio nüllae - sunt.
PENSVMC
Num Iülius sOlus in vnJá habitat?
Quot CiliOs et quot Ciliás habent Iülius el Aemilia?Ubi est impluvium?
Ubi donniunt servi?Adesme lülius in peristylo cum AemiIiá?Ubi est Iülius?
Esme Aemilia sOla in peristylo?
Quid lülia agit in hono?
Cür pueñ Iüliam ñdent?
Vocabui<l nova:villahonusrosa6liumnisuscistiumfcnestraitriumimpluviumaquaperislylmncubiculumpulcherfoedussOIushabita.
ama'carpitdelecta.agilctiamcumsineahexeaideOeAiieaeea<Osc:iseOrumeirumlisablltivus
CAP. V
39
Sardinia
40
Mare Inferum
... #
9.
Sicilia
I'TAL'AI
CAPITVLVM SEXTVM
Tusculum
VIA LATINA
I In Italia multae et magnae viae sunt: via Appia, via La
nna, via Fliiminia, via Aurelia, via Aemilia. Via Appia
est inter Romam et Brundisium; via Latina inter RO
mam et Capuam; via Fliiminia inter Romam et Añmi-
5 num; via Aurelia iOler Romam et Genuam; via Aemilia
inter Ariminum et Placentiam. Brundisium, Capua,
Añminum, Genua, Placentia, Ostia magna oppida SUDt.
Ubi est Ostia? Ostia est prope Romam. T1:isculum quo
que prope Romam est. Brundisium non est prope Ro-
10 mam, sed procul ab Romii: via Appia longa esto Via La
nna non tam longa est quam via Appia. Quam looga est
via Fliiminia? Neque ea tam looga est quam via Appia.
Tiberis fluvius non tam longus est quam fluvius Padus.
Circum oppida mfui sunt. Circum Romam est mürus
15 annquus. In müro Romano duodecim portae sunt. Porta
pñma Romana est porta Capen;¡. Circum oppidum rus
culum mürus non tam Jongus est quam circum Romam.
CAP. VI
inter Romam et Brundisium(=)
prope ROmam 4-1>
procul ab Rom!
longus -a -um
~c:'.t:' 6@.(=) 9
duo-decim = XII (12)porta = magnum óstium
41
CAP. VI
IVUVS
ante +-+ post
Iectica
VRSVS
Villa Iñlji esl prope lnsculum. Ab oppido Tusculo
ad villam Iülii non longa via esto Ecce Iülius el qualtUor
serví in via. Iülius ab oppido ad villam suam il. Domi- 20
nus el serví ab oppido ad villam eunt. Dominus in lec
tícli esl. Duo servllectícam cum domino portant. Serví
qui lectícam portanl sunl Vrsus el Davus. Iülius non in
via ambulal, serví eum portanl. Syrus el Leander am
bulant. Syrus saccum portal et Uander quoque saccum 25
portat: Syrus et Uander dU05 sacdis in umeñs portant.
Saccí quos Syrus et Uander portant magni sunt, sed
saccus quem Syrus porlat non lam magnus est quam
saccus Leandñ. Quatmor servl dominum et duos saccos
ab oppido ad villam vehunl. 30
lülius in lectícli esl inler Vrsum el Davum. Vrsus esl
ante Iülium, Davus POSI eum esto Syrus el Uander non
ante leCtícam, sed POSI lecticam ambulanl. Venitne Iü
lius a villa? Non a villli venil. Vnde venil Iülius? Ab
oppido venil. Quo il lülius? Ad villam it. POSI eum 3S
lnsculum esl, anle eum esl villa.
1, )umerus
oppidum villa
O )0
ab oppidOad villam
ad(+aa) .... ab(+abl)
lü\ius ir (sing)servl eunt (p/ür)
Uander -<IrI (gen)
qoo? .... un<le?
vehunr = portanl (ab...ad...)
A=abab ante a, e, i, o, ti, hiilab lOte cererAs \inelis
¡¡ufquijs:servi quisaccOs ponantsacci quOs sem ponant
42
Iülius solus non est, nam quattuor serv¡ apud eum
sunt. Medus non est apud dominum, nam is dominum
¡ratum timet. Medus est malus servus qw nurnmOs do-
40 mini in sacculo suo habet. Dominus servos malOs ba
culo verberat; itaque serv¡ maü dominum et baculum
eius timent. Diivus autem bonus servus est, neque is
Medum amat. Diivus 811ÜCUS Mem non est, nam servus
bonus et servus malus non 811Üd, sed ininüd sunt. Me-
4S dus est inimicus Diiv¡. Ursus autem amicus Diiv'i esto
// Medus abest ii domino suO. Estne in oppido ltisculo?
Medus ltisculJ non est; neque ROmae est Medus, sed in
viii Latinii inter Romam et ltisculum. Unde venit Me
dus? ltisculo venit, neque is ad Vlllam IüIiJ it. Quo it
SO Medus? Romam it. rusculum post eum est, ante eum
est Roma. Medus viii Latlnii ltisculo Romam ambulat.
Etiam Comelius, amicus Iülli, in viii Latlnii est inter
Romam et rusculum. Unde venit ComeJ.ius? Is non
rusculo, sed Roma venit. Quo it? Comelius non Ro-
ss mam, sed rusculum it. ROma post eum, ante eum rus
culum est. ComeJ.ius in equo est. Equus qw Comelium
vehit pulcher esto Iülius et Comelius ad V11liis suas eunt.
Villa ubi lülius habitat prope rusculum esto Ubi habitat
Comelius? Is ltiscuü habitat.
60 Iam Iülius prope villam suam esto ServJ qw lecticam
portant fess¡ sunt. Dominus autem fessus non est, nam
is non ambulat. Iülius ab Ursii et Diivo portiitur, itaque
is fessus non esto Fess¡ sunt Syrus et Leander, narn j¡
CAP. VI
apud eum sunt = cum eiisunt
malus -a -um +-+ bonus
...autem = sed... :DIvusautem = sed Dlvus
in-imIcus +-+ amicus
lIlsculi = in oppi<!o1llscuJo
1lisculó = ah oppidO1liscu16
Roma ~ __.,.~wum
8+~--~®AR6maeestB lüsculieste Roma Thsculum itD Rómam ltIseulo it
lllsculum - ad oppidumlllsculum
Corntlius
fessus -a -um
lúlillS ab Ursa et OlivoponD.tur;¡¡¡ Ursus elOiYus IüIium portan!
43
90
CAP. VI
saccIqulA Syro el Leandra portanlUr = sacciquos Syrus el Uanderponan.~ c u s qui i UandropoI1itur= saccusquemUander portal
is equo vehiaa- = equuseumvehit
porta
Uperpottam --+
namicus (m): amica (j)
Medus ab ea amilur= ea Medum amar
amicamea
id i Lydii non auditur= Lydia id oro audil
44
duOs magnós saccós umeris portant, neque vacuI sunt
sacci! Sacci quI a Syro et Leandro portantur magni 65
sunt, sed saccus quem Syrus portat non tam magnus est
quam saccus quI a Leandró portiitur. ltaque Syrus non
taro fessus est quam Leander. Comelius non est fessus,
nam is equo vehitur. lülius lecticii vehitur. Servi ambu
lant. DominI vehuntur. Medus ambulat, nam is servus 70
est neque equum habet.
lülius prope vnIam suam est. Medus autem, qui do
minum iratum timet, procul a vnIa lülii abest. Dominus
a servo maló timetur. Medus prope Romam est; iam
müñ Romiini ab ro videntur et porta Capena. (Is qui viii 75
Latina venit per portam Capenam Romam intrat.) Cür
Rómam it Medus? Rómam it, quia Lydia Rómae habi
tat, nam Lydia amica eius est: Medus Lydiam amat et
ab ea amiitur. Medus Romam vocatur ab amicii sua,
quae temina est pulchra et proba. ltaque is fessus non 80
est et laetus cantat:
NOn vía tonga est ROmilm, ubi amica habilat mea pulchra.
Sed id quod Medus cantat a Lydiii nón auditur!
lam IOOus in villa est et ab Aemilia Iibeñsque Iaetis
saiütatur. Cornelius llisculi esto Medus autem Romae 85
est ante Ostium Lydiae. Medus Ostium pulsat.
Lydia imperat: "Intra!"
Medus per óstium intrat et amicam suarn salütat:
"Salve, mea LYdia! Ecce amicus tuus qui solus Rómam
ad te venit."
CAP. VI
Lydia verbis Medi deIect8tur eumque salütat: "0amice, salve! Ubi est dominus mus?"
Medus: "IOOus in villa est apud servos sUOs - neque
is iam meus dominus est!"
95 Yerba Medi a Lydia laetii audiuntur.
LYdi. verois MedJ delecWur = verba MedJLydiam delectanl
unde?RomalIlisculO
qua? R6mamfIliocuIum
04, ante, apud, circum,inler, per, poSl, prope+ BCC.
ah/a. cum, ex, in, sine+ ahl.
ubi? Romae/I\isculi
cppidum
: : : ~ o
-o8
úna praepositiO (prp)duae praepositiónes
ad -umanle -<mi
posr -<Jsinur ..asprope -adrcum miapud reper
..¡¡-d
-,-De
GRAMMATICA LATINAPraeposilWnis
lülius 00 vl1lam it; ad oppidum; ad ancillas.Ursus anle lülium est; ante eutn; ante vl1lam.
100 Dávus pos! lüliwn esl; posl ewn; posl villam.Via inter Romam el Capuam; ¡nter servas.
Ostia esl prope Romam; prope V111am; prope eam.Gircum oppidum mürus esl; circum mensam.Mcdus esl apud arnicam suam, nOn apud dominwn.
lOS Medus per portam Capenam ROmam intral; per ósliwn.Ah, 00, ex, ret. SUD! praeposiliones. Praepositiiines
cum accfisitivo: ad, ante, post, inler, prope, circum, apud, per,
cet.; praepositiOnes cum ablativO: ah/a, cum, ex, in, sine, celo(vide cap. v).
110 Qua il MMus? Mcdus ROmam il. Quo il Comelius? Isllisculam it.
Unde venil Comelius? Comelius Roma venit. Vnde venilMedus? Is 1liscul<i venit.
Ubi habitat Lydia? Lydia R6mat habital. Vbi habitar Cor
115 nelius? Is lliscul' habitar.Accüsiilivus: Riimam, llisculwn, Capuam, Brundisium,
ÓStiam = 00 oppidum -arn/-um.Abliilivus: ROma, 1liscu1<i, Capuii, BrundisiO, Ostia = ah
oppido -W-o.120 Lociitivus (= genetivus): Romae, 1liscull, Capuae,
Brundisii, Ostiae = in oppido -W-o.
45
CAP. VI
.., -um -< Verbum daivwn el passlvum-Q -am
.os·i -as -Ill Servus saecum portal-ae -Q
= Saecus portalur ii servo-us-a ah/á .o 'lUT·um -á
-is Servi saecOs portant 125-i
= Sacei portanlUr ii servis-ae -7JlUr-Q
-t -nt-lUT -7JlUr
81Og. plOr.[1] -álur -antur
[2] -itur -<mtur
[3] -itur -WIlur
(4) -uur -iuntuT
'Portal portant' verbum iietivum esto 'Portiilur portantur'
estverbum passivum. AeHvum: -t-n/. PassiVUm: -tur-n/UT.
Exempla:[l]-iitur -antur: Aemilia Illlium amar et ab eo amiitur. Pater et 130miiter UberOs amanl et ab iis amanlur. Lydia verbis MM¡delectiitur.[2] -elur -enlUr: IllIia puerOs non videt neque ab os viderur.Pueri IllIiam nOn videnl neque ab eii videnlUr.[3] -itur -un/ur: Davus saeculum in mensii panit = saeeulus in 135mensii panitur ii Diivo. Pueri rosiis in aquii panunl = rosae iipueris in aquii panuntur. Cornelius equo vehilur.[4] -ilur -iunlur: IllIia pueros audit neque ab iis audilur =pueñ li IIlI¡li audiuntur neque earn audiunl.
PENSVMAIllIius ab oppid- lllsculo ad viiI- su- it. Villa eius propelllscul- esto lillius in leeHcii est inter Urs- el Dav-. Dominusii servis port-. Ursus et Diivus non S3CC0s port-, saee- li Syroet Leandro port-. Saecus quem Leander port- non tam par
vus est quam saecus qui ii Syr- pon-oMedus non est apud domin-, nam servus malus dominum
tim-. Dominus ii serv- mal- tUn-. Dominus serv- mal- VQC
neque ab eo aml-. Serv- mal- ii domin- VQC- neque eumaud-.
Quo it MMus? Rom- il. Unde venit? Medus Tuscul- venito Ante Med- est Roma, 1llsculum post e- esto Comelius
46
non 111sculo Riimam, sed Rom- 111scul- it, nam is 111scul
habitat. CorneJius non ambulat, sed equ- veb-.
Lydia, amica Medi, Rom- habitat. 1am Medus Rom- apud
Lydi-- esto MMus amic- su-- saIñt- el ab amic- su-- saIñt-,
nam Lydia Me<!- 3m- et ab e- 3m-.
PENSVMB
Ostia non - " Romii, sed - Romam esto - venit lñlius?
111sculo venit et - villam it. Duo servi eum -. Syrus etUander, qui - lecticam ambulant, duiis - ponant. Saccus
Syri non - magnus est - saccus qul- Uandro pon"tur;Syrus non tam - est quam Leander.
Medus - dominum non est, nam MMus dominum iriilUm
-. MMus servus - [= improbus) est; - Medus et lñHus
non -, sed inimici sunt. Via Latina, quae est - Romam etC..apuam, non tam - est quam - Appia. - ambulal MMus?
Is Romam ambulat. - amica eius Romae habitat. Cornelius- [= sed C.) Romii 1llsculum -. 111sculum est - eum,
eum esl Roma. Cornelius equo -, is non -. Iñlius et Corne
Hus ad vnlas suas -.
PENSVM CAmbulame Iñlius?
Qui Iñlium ponant?
Quid ponant Syrus el Leander?
Unde venit Iñlius et quii it?
Quó it MMus?
Etiamne Cornelius 111sculo Romam it?Ubi habital Coroelius?
Cñr MMus laetus est?Quae est Lydia?
Quid habet Medus in sacculo suo?Sunlne amici lñlius el MMus?
Num portal vcrbum passivum est?
WJcábula nova:Vlamürusportalecticasaccusumerosamicusinimicusequusamicalongusmalusrossusduodecimil ellOIportalambulalvehitlimel¡nlraltamquam¡nlerp"'peprocul abcircumadantepostiiapudpernam¡laqueauterounde!quO?prac:J)OSiliolocátivusiictivumpa~¡vum
CAP. VI
47
C!J'11VLVM SEPTIMVM C!J'. VII
PVELLA ET ROSA
Ecce Marcus el Quintus ante ostium villae. Pueñ Iü- 1
lium exspeetant. MSter non est apud filies, ea in peri
stYlo est; iljIc virum suum exspectat. Aemilia laeta non,est, quia I{¡¡¡us abest; nam Aemilia virum suum amat.
Ubi est Iülia? In cubiculo suo est. Iülia, quae sola est 5
¡¡lIc, rosam ante nlisum tenet. Puella lacrimat: in oculIs
eius suntlacrimae.
Iülia speculum sümit et ante oculos tenet. Puella se
in specu!o videt et se interrogat: "Estne f<iedus nlisus
meus?" Nlisus eius aUlem Rirmesus non est. Iülia fÜlSUS 10
lacrimat.
Syra estium cubiculI pulsat.
Iülia: "Intri!"
Syra ostium aperit et in cubiculum intrat, neque esti
um post se claudit. Iülia Syram post se in speculo videt. 15
Syra non videtlacrimlis Iüliae, nam pueDa se non venit.
Syra: "O, hic est mea puella. Veni in honum, Iülia!"
lacrimat ++ ñdet
illic : in peristyIO
ocu)us ~ .
10lia rosam ante n1Sumlene!
¡. cubiculum (ate)...... ucubiculO
c1audit .... aperil
hortus honus
-EJGin hllrunn .... ex hort3
10_ -a -UID = pul·cher
48
Iülia imperat: "Claude ostium!"
Ancilla paret.
20 Iülia: "Num nasus meus foedus est, Syra?"
Syra: "Foedus? Iromo flirmOsus est nasus tuus."
Iülia se vertit. Iam Syra !acrimas videt.
Syra: "Quid est, mea lülia? Terge oculos! Es laeta!
Nasus tuus tam fOrmOsus est quam meus."
2S Iülia: "Sed nasus tuus non fórmosus est!"
Syra: "Quid? Nónne flirmOsus est nasus meus?"
Iülia: "Iromo foedus es!! Ecce speculum, Syra."
Iülia speculum tenet ante Syram, quae nasum suum
in speculo videt. Ancilla oculOs c1audit el tacet. -
JI Ecce Iülius ad vntam advenit. Servi lecucam ante
Ostium pónunt. Pater filiOs salütat: "Salvete, filU!" et a
fillis salütiitur: "Salve, pater!"
Iülius ambulat ad Ostium, quod ab ostiario aperItur.
Dominus per Ostium in vilIam intrat. Post eum veniunt
35 Syrus et Uander, quI duOs saccos portant. Ostiarius
post ros Ostium c!audit. Ursus et Davus cum lecuca
vacua discedunt.
PuerI saccOs plenOs quI a servIs portantur vident et
interrogant: "Quid inest in saccis?"
4Q Iülius respondet: "In saccO quem Uander portat
miila Insunt. HIc saccum póne, Uander'"
Leander saccum pónit ante Iülium, quI aperit eum.
Iülius: ''Videte, puerI: hic saccus plenus miilorum
est."
CAP. VII
tmma fOrmOsus : nOnfoedus sed f6nnOsus
estsumes! esu! (imp)
DOn-ne
\
(/ /ad-venit = ad ... venitsalvi! sa)véU!salve, po.er! (sin¡¡)salvite, filil! (plür)
05tiirius = servus quIOstium aperit el claudit
in Vl1lam +-f' ex vilLi
plenus -a -um +-f> vaeuus
in-est = in... est
ina 5unt = in... sunt
eum: saccum
hit saccus = saccus quime (apud me) OSI
49
CAP. VII
ad-it ~ ad... il
ef: QuIntó
lülius malum e sacco sümit et se venit ad Marcum: 45
"Ecee malum tuum, Maree." lülius Marco malum dato
Pater f'"t!io suo magnum malum dato Jam Marcus malum
habet, neque Quintus miilum habet. lülius Quintum ad
se vocat et ei maIum dato lülius Quinto malum dato lam
et Marcus et Quintus mala habent. 50
Marcus: "Quid inest in sacro Syri?"
lülius: "In sacro eius pira insunt. Apeñ saccum,
Syre! Videte, pueñ: hic saccus p1enus est pirorum." lü
Iius duo pira e sacco sümit: "Ecce pirum tuum, Marce,
et tuum, Quinte." Pater filiis suis pira dato Filñ, qui iam ss
non sOlum mala, sed etiam pira habent, laeti sunt. Servi
autem neque maJa neque pira habent.
Quintus: "Etiam servis da mala et pira, pater!"
Iülius Syrum et Uandrum servos ad se voeat et ñs
mala et pira dato Dominus servis maJa et pira dato 60
Aemilia cum Delia eperist)ilo in atrium intrat, laeta I1I
ad lülium adit eumque salütat. Aemilia viró suo óseu
lum dato lülius Aemiliae Oscu1um dato
lülius: ''Quid agit lü1ia?"
Aemilia: "Rosas carpit in horto." 65
lülius: "Currite in hortum, pueñ, et vocate eam!"
Quintus curtit. Marcus non curtit, sed ambulat.
lülius imperat: "Age! Curre, Maree!"
Etiam Marcus curtit. Pueñ per peristYlum in hortum
currunt. D1ic autem puella non esto Pueñ ex horto per 70
perisrylum in atrium ambulant.
e=exex ante a, e, i, 0, u, hilex ante ettcris lineras
.Mir<:US QuinIu.ambulat currit
Aemilia y; .JI;'.lillió ~ ~Osculum '\ -;,- (¡dat
sOIum = tantum
neque...neque +-1> el...el
dat danldii! date! (imp)
iir (= el.) : servis
50
Marcus: "Iulia neque in horto neque in perisrylo est."
Aemilia: "Esme Syra in hono?"
Quintus: "Non esto Nulla ancilla ilIic est."
75 Aernilia: "Non siilum Iülia, sed etiarn Syra abest! Dé-
lia, i ad cubiculum luliae!"
Delia ad cubiculum luliae it, iistium pulsat, aperit, in
cubiculum iOlrat. I111c non siilum Iülia, sed etiarn Syra
esto Oculi Iüliae pletü sunt lacrirnarurn.
SO Delia: "Veni in atrium, lulial IIIic pater tuus te ex-
speetat."
lulia oculos et niisum terget, rosam sumit, e cubiculo
exit. Syra et Delia post earn exeuOl. lülia in atrium ad
Iülium curtit eique iisculum dato
85 Iülia: "Ecce rosa. Nonne pulchra est haec rosa?"
lulius: "Nulla rosa tam pulchra est quarn filia mea!"
Iülius filiae suae osculum dato lamne lacrimat lülia?
Immo laera est et lidet.
lülia: "Num niisus meus foedus est?"
90 lülius: "Foedus? Irnmo ram fOrmosus est quarn-hoc
malum! Ecce miilum tuum, lulia." Pater filiae miilum
magnum et fOrmosum dato lülia malum terget et ante
oculiis tenet.
lülia: "O, quam fOrmiisum est hoc miilum!" Puella
95 laera malo suo osculum dat!
lulius: "Hoc pirum etiam tuum est, lüIia." Iülius ei
pirum dato lam puella et miilum et pirum habet.
Aernilia: "Etiarn anci1lis meis mala et pira da!"
CAP. VII
il cunti! ire! (imp)
exait +-+ mtratex-it ex-eunlei-que
linee rosa = rosa Q.uae me(apud me) esl
iam-ne
hocmllum=milumquodhk (apud me) es!
hie haee hoc:hi< saccus (m)luucrosa (f)Iwc milum (n)
el: Iíililu
51
CAP. VII
as (= eis) : ancillis
c:uiJ pueropuella<
dativus (d4l) < da!
servosetvfs
ancilla<ancillis
-De -ís
oppidooppidis
52
Iúlius ancillas ad se vocat et os quoque mMa et pira
dato Ancillae laetae ex alrio exeunt. - 100
Cui Iúlius rnlilum dat? Puero malum dato Puer cui
Iúlius rnlilum dat esr mius eius.
Cui Iúlius Osculum dat? Puellae osculum dato Puellao
cui Iúlius osculum dat filia eius esto
GRAMMATICA LATINA 105Datrvus[A] Mascullnum.
Iülius servo (Syro) malum datoIülius servzs (Syro el Leandro) mala dato'Servo' dalivus singularis esto 'Servfs' est dativus plüriilis. 110
Dativus: singul.iiris -o, plüralis -is.lB] Feminlnum.
Iülius ancillae (Syrae) malum datoIülius aneillis (Syrae el Deliae) miila dato'Ancillae' esl dativus singul.iiris. 'Aneillis' dativus plüralis 115
esto Dativus: singuImis -at, plüralis -is.[C] Neurrum.
Fluvius oppidO aquam dal.Fluvii oppidis aquam danl.' O p p i d o ~ dalivus singulliris esto 'Oppidis' est dativus plürii- 120
lis. Dativus: singuliiris -o, plúriilis -iso
PENSVMAIülius Mare-, mi- su-, malum dato Iúlius Marc- et Quinl-,fili- su-, mala dato Iülius etiam serv- su-, Syr- el Leandr-,miila dal.
e- Aemilia osculum dat? Aemilis vir- su- Iüli- osculumdato Iülius Aemili- iisculum dato Iülius Iüli-, fili- su-, malum dal, neque salum Iüliae, sed etiam Syr- et Deli-, ancillsu-. Iülia mal- su- osculum dat!
PENSVMB
Iiilius ad vUIam -. ÓStiórius ostium - el post eum -.Sacci non vacui, sed - sunt. Iiilius: "Videre, pueñ:
saccus plenus - esto &ce málum tuum, Mórce." Iiilius Mátco mólum -. Iiilius fiIiis non - mála, sed etiam pita datoIam pueñ - mala - pira babent, sed servi - mála - pitababem. Dominus serves ad - vocat et - quoque mála etda!.
Acmilia ad liilium - et ei - dato Iiilia abest. Pueñ nonambulam, sed - in honum. - [: in hono] Iiilia non est, eain cubiculo suo esto Iiilia non ridet, sed -: in - cius sunt-.Delia: "In ¡¡trio pater tuus te -, liilia." liilia - [= ex] cubiculo -, ad liilium currit el - [: Iiilio] osculum dato Iiiliarosam ante liilium -. liilia: "Nonne - rosa - [= pulchra]est?"
PENSVM CQuem pueri exspectant?Venitne liilius ROmá?Quis estium aperit et c1audit?Quid inest in saccis?
Cui liilius málum primum dat?Cui Aemilia osculum dat?Estne Iiilia in hono?Quo it Delia?Estne liilia siila in cubículO suo?Ridetne liilia?Quo liilia currit?Quid Iiilius dat IUiae suae?
VooibuIa M'I/1:
oculus1acrimaspeculum6stiiriusmilumpirumosculumfl)rmOSusplenusexspectat,enetlacrimalaperitclauditvertitlergeladvenitines!da!adi.curritexitessehiehaeehoc¡mmOn6nne?el... elneque... neques61umillicéelÜScuidatIvus
CAP. VII
53
CAPITVLVM OCTAVVM
,
-.e: Q, I \
gemma margañla
haec taberna, ""han<ubernam
quI= isqui
. "
OInulus cum genuná
~linea aun margarllls =
linea margarltinun
haec via, abl ha< vii
emir _ vendilquae = eae quae
quI= i1quI
54
CAP. VIII
-4L1lINVS
r- ---
I
TABERNA ROMANA
Ecce taberna Romana, in qua gemmae et margañtae [
multae sunt. Cuius est baee taberna? Albini esto Albi
nus hanc tabernam babet. Qui tabernam babet taberna
rius esto Albinus est tabernllrius Románus qui gemmas
et margañtas vendit. AIii tabernllrii libros vendunt, aIii s
mala et pira, alii rosas el Iilia.
Gemmae et margaritae sunt ornamenta. Ánulus cum
gemma ornimentum pulchrum esto Etiam linea cum
margañtis ornamentum esto Linea sine margañtis non
est orniimentum! 10
Multae reminae quae in hiic via ambulant ante laber
nam Albini consistunt, nam reminae Ornátnentis delec
tantur. Eae quae magnam pecüniam habent multa órna
menta emunt. Quae nüllam aUI parvam pecüniam ha
benl ornamenta aspiciunt tanlUm, non emunt. Etiam 15
viñ multi ad hanc tabernam adeunt. Qui magnam pero-
CAP. VIII
Aemilia
. ,- (/
pecOniOsuS -8 -um: p. est= magnam pe<:Üniamhabet
ab-it +-i' ad-itab-it ab-eunt
alius -a -ud (n)
qUi= isqui
Iquis? <¡uisIqufvir?quid?quodomimentum?
iDa taberna = tabernaqua. i1Uc es<
niam habent órnamenta emunt et IeminIs dant; ceterI
rursus abeunt. Feminae quarum viñ magnam pecüniam
habent multa órnamenta ii viñs SlÜS accipiunt.
20 Aemilia, cuius vil pecüniósus est, multa ornamenta
ab eo accipit. Aemilia anulum in digito et rnargañtas in
colló multaque alía ornamenta habet. Anulus digitum
Aemiliae órnat, margañtae collum eius ornant. Femi
nae gemmIs et margarItIs anulIsque órnantur.
25 In via prope tabernam AlbInI vir et Iemina ambulant.
QuI vil et quae Iemina? Est Medus, quI cum Lydia,
amIa sua, ambular. Medus est servus IüliI, sed domi
nus eius Rómae nón esto Medus sine dominó suó cum
Iemina fOrmósii in viIs Rómae ambulat.
30 Lydia ornamentum pulchrum in colló habet. Quod
órnamenIDm? Ornamentum quod Lydia habet est linea
rnargarItarum. Collum Lydíae margarItls pulchrIs órna
IDr; Lydía aurem nüllum aliud ornamenIDm habet, quía
pecüniósa nón est, neque pecüniósus est amIcus eius.
3S (peroniósus est quI magnam pecüniam habet.)
JI AlbInus clamat: "Ornamenta! Ornamenta Iemina-
rum! Or-na-men-ta! Emite ornamenta!"
Lydia cónsistit oculósque ad tabernam AlbInI vertit:
Lydia tabernam aspicit. Medus nón consistit neque ta
40 bemam aspicit.
Lydia: "COnsiste, Mede! Aspice illam tabernam! O,
quam pulchra sunt illa ornamenta!" Lydia tabernam
AlbInI digito monstrat. Medus se vertit, tabernam vi-
55
CAP. VIII
A1binus Lydiae (da.)matgarllb osoendit
hoc, ablhocviginli = xx (20)
sing hic haec hocplür hi hae haec
aspice! aspicile!aspicil "",iciunttü. acebOs
bi hae haec, ahl bis
qui. abI quó
inulus gemmAtus = Anu·lus cum gemmi
hichaec hoc.gen huiuss&tertius = nummus
hie inulus, acc huncá.um, ahl hóc A.o
tantus -a -um = taromagnus
OC!iiginta = LXXX (1lO)
bic linulus = linulus quih1cest
ille linulus = linulus quiillic es!
56
det, cum Lydia ad tabernam adit. Medus et Lydia ante
tabemam consistunt. A1binus ros salütat et margañtas 45
in lineii ante ocuIos Lydiae tenet: Albinus Lydiae mar
gañtas ostendit.
A1binus: "In Mc ornamento viginti margañtae mag-
nae sunt. Nonne pulchrae sunt hae margañtae?"
Medus: "Amica mea multas margañtas habet." 50
Lydia: "In hiic taberna multa alia ornamenta sunt."
Albinus iis tres anulos sine gemmis ostendit: "Aspi-
cite Ms anulos! Nonne hI anuli pulchñ sunt?"
Medus el Lydia anuliis aspiciunt.
Lydia: "In his anulis getnmae nü1lae sunt!" 55
Medus A1binum interrogat: "Quot nurnmis constat
anulus in quo gernma est?"
A1binus Medo anulum gemmiirum ostendit.
A1binus: "Hic anulus cenrum nummis constat."
Medus: "Quid?" 60
A1binus: "Pretium huius anuli est cenrum sestertii."
Medus: ''Centum sestertii? Id magnum pretium est!"
A1binus: "lmmo parvum pretium est! Aspice hunc
anulum: in hiic anulo magna gemma esto Tanta gernma
sela OCloginta sestertiis constat." 65
Medus: "Num anulus sine gemma vigínti tanrum ses
tertiis constat?" A1binus nOn respondet.
Medus, qui alium anulum gemmatum post A1binum
videt: "Hic anulus pulcher non esto Quot sestertiis con-
stat ille anulus?" 70
tantu8...quanrus = tammagnus...quam
quanrus -8 ~ u m = quammagnoS
ille,genilJrus. accillum
ille -a -ud:ilJe inulus (m)illa gemma (f)iIIudornamentum (n)
CAP. VIII
Albinus: "Quj anulus?"
Medus: "lile post te. QuanlUm est pretium illius anu
li?" Medus anulum post Albinum digito monstrat.
Albinus: "lile quoque anulus cenrum sestertiIs con-
75 stat. Pretium illius anuU tantum est quantum huius; sed
aRÜca lUa hunc anulum amat, non iIlum."
Lydia anulum gernrnarum ante oculOs tenet.
Lydia: "O, quam pulchrum hoc ornamentum est!
lIlud ornamenlUm non 13m pulchrum eS! quam hoc,
80 neque iIla gernma tanta est quanta haec."
Medus: "Tanta gernma ad tam parvum anulum non
convenit."
JJJ Lydia, quae haec yerba non audit, Medo digitos suos
ostendit, in quibus nülli anuli sunt. qui,ablplrirquibus
85 Lydia:"Aspice, Mede! In digitis meis nülli soot
anu6. Aliae teminae digitfis anulorum plenos habent-
mei digiti vacui sum!"
Medus: "Sacculus quoque meus vacuus es!!"
Lydia anulum in mensa p(init. In oculis eius lacrimae
90 soot. Medus, qui Iacrimas videt, sacculum suum in
mensa p(init - neque vacuus es! sacculus, sed plenus
nurnmorum! Quanta pecünia est in saeculo Medi? In eo
nonligintli sestenii insoot.
Medus: "Ecce sestenii nonliginta."
9S Albinus: "Sed nonligintli non satis esto Pretium anu6
est sestenii cenlUm!"
Lydia: "Dli huic tabernario centum sestertios!"
oon!8im. = xc (90)
sestertii noniginll;HSXC
hie haee hoc, da, huie
57
CAP. VIII
quI - iIquI
slng iIIe iIIa illue!plür illi iIIee iIIa
accipe! accipite!accipit accipiwu
digirusquinus
/
quirtus-a -um = 1V(4.)
58
Medus: "Id nimis magnum pretium est! AJj¡ taber-
nam anulum gemmilIum octiiginlil sestertiis vendum."
Albinus: "QUi sunt illi tabernilriI?" lOO
Medus: "Qui in alils vlls tabemiis habent."
Albinus: "Quae sunt ilIae viae in quibus ilIae taber
nae sunt? Et quae sunt illa ornilmenta quae in ilIis ta
bernis parvo pretio emumur? Non sunt orniimenta! Sed
aspicite haec ornilmenta: h6s anulos, hiis gemmils, hiis lOS
margaritils! Haec orniimenta proba sum! Neque pre
tium hOrum omiimemorum nimis magnum est!"
Medus: "Accipe numm6s noni!gintil - aut nüll6s!"
Albinus: "Num hic nonáginlil sestertii sunt?"
Medus: "Numerii e6s!" 110
Albinus numerat sestertilis, quorum numeros est
nOnilgintil.
Albinus: "Sum nonilginlil."
Medus: "Satisne est?"
Albinus non respondet, sed nummos sümit Medóque 115
anulum dato Albinus pecilniam accipit et Medo anulum
vendít sestertiis nonilginlil.
Medus se ad Lydiam vertit: "Accipe hunc anulum ab
amico tuo..." Medus anulum in dígito Lydiae pOnit. In
quo dígito? In dígito medio. 120
Medus: "Hic ilnulus ad dígiIum tuum non convenit.
Ánulus nimis parvus est aut dígirus nimis magnus!"
Lydia: "ó Mede! Digitus medíus nimis magnus es!.
Pone anulum in dígito quilrto!"
125 Medus anulum in digito Lydiae quartó pOnit. Anulus
satis magnus est et ad digitum ~ o n v e n i t , nam digitus
quartus non tantus est quantus digitus medius. Lydia
laeta digitum suum aspicit el a m i ~ o suo o ~ u l u m dal.
Medus et Lydia a tabernii abeunt. Lydia, quae RO
llO mae habital, Medo viam monstrat.
Albinus rursus clAmal: "Orniimenta! Or-nA-men-ta!"
el aliós vitOs pecüniósOs, quorum amicae nülla aut
p a u ~ ornAmenta habent, exspectat.
GRAMMATICA LATINA135 Pr07Wmina 'quis', 'qui', 'is', 'iJk'
(A) Masculinum.Quis saccum portal? Servus sac~m ponal. Qui servus?
Servus quí ~ portal esl Syrus. IslilJe servus ~ponal.
140 IOlius servum vocal. Quem servum? Servus quem IOliusvocal esl Syrus. Iülius eumliJlwn servum vocal.
Iülius dominus servfest. Cuius servf? Syrus esl servus cuiusdominus Illlius esto Iülios dominus eiusliJlius servi esl.
Iülius servo malum dal. Cui servo? Servus cui Iülios ma145 lum dal esl Syrus. Iülios ef/iJli servó malum dal.
Saccus a servo ponatur. Aquii servo? Servus a quii saccosponalUr esl Syrus. Saccus ah eiJlillO servó ponalur.
Servf saccos portanlo Quf servf? Servi quí saccOs porlanlsunl Syrus el Uander. IfliJli servI saccOs portant.
t50 IOlius servós vocal. Quo. servós? Servi quós Iülius VocalSUO( Syrus el Léander. Iülius eiislillOs servOs Vocal.
Iülius dominus serviirum esl. Quiirum servorum? Servi quii
rum dominus esl Iülius sunl Syrus el: Léander. Iülius dominos eiirumlillOrum servórum esto
CAP. VIII
ÜDum prlinlimen (pron)duo pr6nl1mina
Singuláris:OOminlli'vusquislquf is iI/e
- ,qm....uservus - ille servus
aceúsitivusqunn eum i1Ium
genetivuscuius eius ¡llius
dativuscui eiillf
ablitivusquOeO i110
Plürllis:noounAtivusqufiiilli
accfisltivusquijs <Os ¡/Jos
S9
CAP. VIII
dativusquibus fu ¡1m
ablitivusquibu, iis illis
Singullris:oominilivusquaeea iDa
accüsitivusqu4m eam iUam
genetivuscuius eius ilJius
dativuscui eiilli
ablálIvusquliEdillií
PIOr.llis:nominitivusquae eae iJlae
accüsativusquds eds illiis
genetivusquiiTUm earum ilIiirwn
dativusquibus iis illis
ablativusquibus lis illls
Singuliris:nOminativusquidlqued id iIludqued... !
aceiisativusquidlqwHf id iIludqwJd...! .
60
liilius servis mala dal. Quibus servis? Serví quibus Iülius mmaJa dal sunl Syrus el Leander. l. iislillis servís mala dal.
Saco a servis portantur. Á quibus servís? Serví a quibus
saceí ponamur sum Syrus el Leander. Ab ñsliUis servls sacciponanlur.[B] Femininum. 160
Ancilla abes!. Quae ancilla? Aneilla quae abesl esl Syra.Ea/üla ancilla abest.
liilius ancillam vocal. Quam anciUarn? Aneilla quam liiliusvocal esl Syra. liilius eam/ütam ancillam vocal.
liilius dorninus ancillae esl. Cuius ancillae? Syra esl ancilla 165cuius dominus liilius esl. 1. dominus eiuslillius ancillae esl.
liilius aneillae miilum dal. Cui ancillae? Aneilla cui liiliusmalum dal esl Syra. liilius el/illi aneillae malum dal.
liilius ab aneilla saliilalur. A qua aneillii? Ancilla a qualiilius saliimlur esl Syra. liilius ab eatiua ancilla saliimlur. 170
Ancillae absunl. Quae aneillae? Ancillae quae absum sunlSyra el Delia. Eaelülae ancillae absunl.
liilius ancillas vocal. Qua, ancillas? Ancillae quas lOOusvocal sum Syra el Delia. liilius ea,lilJás aneillas vocal.
Iülius dominus ancillarum esl. Qu<irum ancillarum? Aneil- 175
lae qwirum dorninus esl liilius sunl Syra el Delia. liilius dominus e<irum!üliírum aneillarum esl.
liilius ancillis mala dal. Quibus ancillis? Aneillae quibuslülius mala dal sunl Syra el Delia. l. iislülis aneillis mala dal.
liilius ab aneillis saliilatur. A quibus ancillis? Ancillae a 180quibus liilius salülalur sunl Syra el Delia. Ab iislillis ancillísliilius salii@ur.(e] Neulrum.
Quid esl anulus? Anulus esl orniimenlum. Quod 6mamenlum? Anulus esl omamenlum quod digilum ornal. Id/ülud 185
orniimentum pulchrum esl.Quid Lydia in eolio habel? Omamenlum habel. Quod oroa
mentum? Oroiimenlum quod Lydia in eolio habel est lineamargarilarum. Lydia idlüIud 6rniimenlum amal.
CAP. VIII
190 Pretium órniimenti" est lIS (= sesterti.i) c. Cuius órnamenfi? genetivus
Ornamentum cuius pretium est lIS C est anulus. Pretium eius cuius eius illius
¡illius órnamenfi est HS C.
F1uvius oppido aquam dato Cui oppidó? Oppidum cm f1u- datlvus
vius aquam dat est Capua. Fluvius el/illi" oppidó aquam dato cuieiiUi
195 CorneIius in parvó oppidó habitat. In quij oppidó? Oppi- ablativos
dum in quij CorneIius habitat est lusculum. In eiili/Jij oppidó quii eo il/<l
habitat CorneIius.Pluralis:
Qua. oppida prope Rómam sunt? Ostia et lusculum sunt oominAliVUs
oppida quae prope Romam sunt. Ea/illa oppida prope RO- quaeeailla
200 mam sunt.Albinus órnamenta vendit. Qua. órnamenta? Ornamenta accQsafivus
quae A. vendit sunt anulI. Ea/illa órnamenta vendit A. quaeeailla
Pretium ornament61Um eSl HS C. QuOrum órnamentórum? genetIvus
Ornamenta quñrum preclum est HS e iinuJI sunt. Pretium 00- qu;;"",. eDrum ilJOrum
205 rumlilIñrwn órnarnentorum est lIS C.
FluviI oppidi"s aquam dant. Quibus oppidIs? Oppida quibus dativus
f1uvü aquam dant sunt Capua et Brundisium. FluviI ii"sIilJis quibus ils i/lis
oppidIs aquam dant.Feminae órnamentis deleaantur. Quibus órnamentIs? Or- ablitivus
210 niimenta quibus reminae deIeaantur sunt margañtae et gem- quibus ii< i/lis
rnae. lislarlS Ólnarnenfis deleetantur reminae.
PrOnómen 'hU:'
Mmcu/inum Femini"num NeutrumSing. Nom.hie mürus haee via hocverbum sing.
A",. hoc verbumm. f. n.
215 hunemñrum hane viam me Mee haeGen. huius müñ huius vise huius verbi hwIc Iumc hae
huiusDat. huic müró huie viae huie verbO hui<Abl. Me mmó hae via hóc verbO hiic hae hiic
PlUr. Nom. hi müñ hae viae haee verba plür.220 Acc. hós mürils blisviiis haec verba m. f. n.
hi Me MeeGen. hórum mürórum hiirum viiirum hórum verhOrum hós hás MeeDat. bIs müñs bIs viIs bIs verbis hiirum har.m hiirum
hisAbl. bIs mms bIs vüs bIs verb.s his
61
CAP. VIII
WJcabula nova:tabernagemmamargañtatabernAriusórnamenrumanulustIneadigituscollumpretiumsesteniuspeciini6susgcrnrnatusmediusquAnusvigintloctllgintAoonigintivenditconsistitemiraspicitabitacclpitOOlatclimarrnOnsuatostendilcónstalcmvenitaliusiD.tantusquantussatisnilllisautprooomen
62
PENSVMAQu- esl Albinus? Esllabernarius qu- ornamenta vendit. Quómamenta? Ornamenta qu- Albinus vendil sunt gemmae etmargarita•. Qu- emit MMus? Órnamenturn emito Qu- ornamentum? Omamentum qu- MMus emit est anulus c- pretium est HS c. Digirus in qu- anulus pOnilur est digitus quanus.
H- servus MMus, i11-- Davus esto Ljidia h- servum amal,non i!l--. Ljidia amica h- servi esl, non i11--. Ljidia h- servoosculum dat, non ill--. Ljidia ab h- servo amatur, non ab ill--.
H- oppidum est lllseulum, ill-- est Brundisium. Corneliusin h-oppido habitat, non in ill--. Vioe h- oppidi parvae sunt.
PENSVMBGeromae et margañlae - pulehra sunt. Aemilia multa ornamenta a Iülio -. Aemi\ia - in eolio el linulum in - habel.Mullae teminae anle tabernam Albini - et ornamenta eiusaspiciunt. Vid ornamenta - el IemiIñs dant. - gemmatuscenlUm si!stertils -. - linuli est centum ses.ertll, sed Medus- (xc) tantum habet. Albinus: "Nonaginta non - est!" Medus: "Accipe noni!ginla .estenios - niillós!" Anulus ad digilum medium non -: digitus medius - magnus esl. Sed
inulus eonvenil ad digilUm - (IV), qui non - esl quanlUSdigitus -. Ljidia Iaela digitum suum - el eum Medo ataberna -. Ljidia MMo viam -.
PENSVMCQuid Albinus vendit?Aquo Aemilia ornamenta accipit?Ambulame MMus eum domino suo?Ubi Medus el Ljidia eonsislUnt?Cm MMus margaritas non emit?Cür Ljidia nüllum anulum habel?Estne vacuus saeculus Medi?
QUOI sestertils cOnstat inulus gemrnAlUS?Ad quem digitum anulus eonvenit?
CAPITVLVM NONVM
PASTOR ET OVES
CAP. IX
1 Hic vir, quI in campO ambulat, pastor lñliT esto Pastor
non solus est in campO, nam canis niger cum ea est et
centum oves: üna ovis nigra et ündecentum oves albae.
Pastor linam ovem nigram et multas oves albas habet. Is
5 est dominus ovis nigne et ovium albarum. Pastor ovi
nigrae et ovibus albis aquam el cibum dato Cum lirt3 ove
nigri et ündecentum ovibus albis pastor in campO esto
Cibus ovium est herba, quae in campO esto In ñvo est
aqua. Oves in campO herbam edunt, et aquam bibunt e10 ñvo, quI inter campum et silvam esto Canis herbam nOn
est, neque pastor herbam esto Cibus pistoris est panis,
quI inest in saccO. lü1ius pastoñ suo plinem dato Pastor
cani sIlO cibum dat: canis a pistare cibum accipit. lta
que canis pistarem amat.
úD-df-«ntum = lC (99)
albus -a -um ++ niger"11"8-grutn- pliir.... ovis ovis
"" ov... ovlsgm avis oviumdm ovi ovibusabI ov. ovibus
ñws = parvus fluvius
63
CAP. IX
sing P/ÜTrriim pistOl" páSlowGCC pistarem pl\slOrisgen past/lris pastórumda! pastro pas<óribusalll pastOr. pistóribus
linus ml\ns« monIS)duomontis
vallis +-+ rnOns
únaarborduae arbores
~~-......lupus ~.~~ ...
supra prp+aa:
únanübisduae núbes
sub prp+abl_ supriumbra_sol
umbram petit ~ ad umbramadit
oves albis re1inquit = abovibus albIs abit
64
In Italia sunt multi pastores. Qui via Appiii Roma 15
Brundisium it multos piistores videt in campis. Nume
rus piistorum magnus esto Domini piistoribus suis ci
bum dant. Canes a pastoribus cibum accipiunt.
Post campum montes sunt. Inter montes sunt valles.
In campO est collis. (Collis est mons parvus.) In colle 20
arbor esto In silva multae arbores sunt. Oves non in silva
neque in monte, sed in campO sunt. In silva est lupus.
Piistoret oves lupum timl;nt, nam lupus oves esto In silvis
et in montibus lupi sunt, in vallibus nulli sunt lupi.
Sol in caelo est supra campum. In caelo nulla nubes 25
videtur. Caelum est supra terram. Montes et valles,
campi silvaeque sunt in terra. In caelo sOl et nubes sunt,
sed supra hune campum caelum sine nubibus esto Ita
que sOl lueet in campO.
Pastor in sOle ambulat. Sub arbore autem umbra esto 30
Pastor, qui niillarn niibem videt in caelo, cum cane et
ovibus ad arborem adit. Pastor umbram petit. Etiam
oves umbram petUnt: post pastorem ad arborem ad
eunt. Pastor oves suas ad arborem ducit.
Ecce piistor in umbra arboris iacet cum cane el ovi- 35
bus. Arbor piistoñ et cani et ovibus umbram dató sed
ovis nigra cum paucis aliis in sole iacet. Pastor, qui
fessus est, oculos c1audit et dormito Canis non dormito
Dum pastor in herba dormit, ovis nigra ab ovibus albis II
abit et ad ñvum currit. Ovis nigra oves albas relinquit et 40
ñvum peritó aquam bibit e ñvo, el in silvam intrat!
Canis lalrat: "Baubau!" Pastor oculiis aperit, oves
aspicit, ovem nigram non videt. Pastor oves numerat:
"Üna, duae, tres, quanuor, quInque..... ündecentum."
45 Numerus ovium est ündecentum, non centum. NüIlae
oves albae absunt, sed abest ovis nigra. Plistor et canis
oves albas relinquunt et silvam petunt. Pastor saccum
cum pline in colle relinquit.
Dum ceterae oves a pastore numerantur, ovis nigra in
50 magna silva, ubi via nülla est, errat. Ovis, quae iam
procul a pastore ceteñsque ovibus abest, neque caelum
neque sOlem supra se videt. Sub arboribus sOl non lü
cet. Ovis nigra in umbra esto
In terra inter arbores sunt vestigia lupI. Ubi est lupus
55 ipse? Non procul abest. Ovis vestigia lupi in terra videt,
neque lupum ipsum videt. Itaque ovis lupum non ti
meto Parva ovis sine timore inter arbores errat.
Lupus aUlern prope ovem esto Pilstor et canis procul
ab ea sunt. Lupus, qui cibum non babet, per silvam
.60 errat. Lupus in silva ciburn quaerit, dum pastor et canis
ovem nigram quaerunt.
Plistor: "Ubi est ovis nigra? Age! quaere ovem, canis,
et repeñ eam!" Canis ovem quaerit et vesligia eius in
terra reperit, neque ovem ipsam reperit. Canis Iatrat.
65 Pastor: "Ecce vestigia ovis. Ubi est ovis ipsa? Düc me
ad eam, canis!" Canis dorninum suum per silvam dücit
ad ovem, sed ovis procul abest.
Lupus ululat: "Ubü!" Et ovis et canis lupum audiunt.
CAP. IX
"vestigium
lupus ipse,= tupumipsum
timo. -/iris (gen) m< rimel
avis i p s a ~ acc overo i.p8am
docit dOcuntdoc! dOci.e! (imp)
65
I
CAP. IX
~ den.
Onus d&u « denls)duodentis
ac-eurril < ad-currit
prope _ procul
clamor -óris (gen) m< clima.
Canis currit. Ovis consistit et exspectat dum lupus ve-
nito Ovis balat: "Baba!" 70
Ecce lupus qui ante ovem est! lam ovis lupum ipsum
ante se videt. Oculi lupi in umbra lücent ut gemmae et
dentes ut margaritae. Parva ovis oculos c1audit et dentes
lupi exspectat. Lupus collum ovis petit dentibus...
Sed ecce canis accurrit! Lupus se ab ove vertit ad 75
canem, qui ante lupum consistit et dentes ostendir. Lu
pus ululat. Canis latrat. Ovis balat.
Pastor, qui iam prope est, c1amat: "Pete lupum!" Ca
nis c1amorem pastoris audit, et sine timore lupum petit.
Lupus aUlem ovem relinquit et montes petit. 80
Pastor quoque accurrit et ovem suam, quae in terra
iacet, aspicit. In collo eius sunt vestigia dentium lupi!
Ovis oculos aperit et ad pastorem suum balar.
Pastor laems ovem in umeros impiinit eamque portal
ad celeras oves, quae sine pfu;liire in campii erran!. 85
Procul in monte lupus ululal.
Niimi1uítivus
Accüs<ilivus
GcnelñJus
Da/ivus
AbliilñJus
pastor overo in UIlK.TOs
im-pünil « in-pünil)
dCdinAtic) -finisf(did}< declina'
modl1"i -i m: modO ahl
-ue -iirum
-ae -is
-d ·u
66
GRAMMATlCA LATINA
Didiniiliii voaibulñnun
[1] Decliniilió prima.Vocabulum 'insula' declinatur Mc modó:
Sin¡¡u/iiris PIÜTiiJis
insulla insullaeinsullam insullasinsullae insull<i7uminsullae insullisinsulla insullis
90
CAP. IX
Hoc modo declInanlUr multa vocabula teminIna. Exempla: hOc mod6: nl'lnsula'remina, pueUa, mia, domina, ancilla, familia, linera, pecü-nia, mensa, villa, aqua, vía, silva, tena, cel.
100 [n] Declinalio secunda.Sing. p¡¡¡,.. Sing. Plür.
NOm. [A] servlus servl· [B] verblwn verbla '''¡-um -il-a
Acc. servlwn servlós verblwn verbla -um -w-aGen. servl· servlónun verbli verblónun -; -<lrwn
lOS Dat. servlo servli:! verblo verbli:! -<l -is
Abl. servlo servli:! verblo verbli:! .ji -is
[A] Vt 'servus' decUnantur vociibula rnascuUna: filius, domi-nus, fluvius, numems, nurnmus, honus, nasus, mürus,equus, sacrus, umerus, amicus, oculus, campus, ñvus, lu-
110 pus, ce!.; puer, vir, Iiber (nom. sing. sine -us).
[B] Vt 'verbum' decUnantur vociihula neutra: oppidum, ex-emplum, baculum, óstium, cubiculum, speculum, malum,omarnentum, collum, pretium, caelum, vestigium, celo
[m] DecUnatiO tertia.115 Sing. p¡¡¡,.. Sing. p¡¡¡,..
NOm. [A] pastor pastorlls [B] ovlis ovlls -/-is -esAcc. pasrorlem pastorlls ovlem ovlls -tm -esGen. pastorlis piistorlum ovlis ovliwn ·is -um/-ium
Dal. pastorl. pastOrlibus ovl· ovlibus ·f -ibus
120 Abl. pastorl_ pastorlibus ovle ovlibus ., -ibus
[A] Vt 'pastor' decUnanlUr haec vocabula: sal salis, timor-<Iris, clamor -<iris (masc.); arbor -eris (rem_); cet.[B] Vt 'ovis' decUnanlUr haec vociibula: piinis, coUis, vallis,canis (gen. pliir. canwn); nübes -is (nom. sing. -es); mons
125 montis, dens dentis (nom. sing. -s < -ts); et a1ia multa. Femi-nIna sunt: ovis, val1is, nUbes; masculina: panis, collis, mons,denso
PENSVMAIn Italia sum mulfi pastOr-. Numeros pastor- rnagnus estoPastor lüli¡ ünum can- et multAs ov- habet. Pastor es! domi-
67
CAP. IX
VOC<ibuJa """":campuspislorcanisoviscibush..-barlvuspInis-valJiscoIlisuborsilvalupuss<lIc:aelum.errallÚWsumbnvesrlgíumtimardénsclamormodusnigeealbusündécenlUIn"'edunlbibi.IOcetpetitdociliacetrelinquitIAllalerra.quaeritreperilulula.bilaraccurritimpóni.ipseprocuIIUprisubdumu.décllniriOdeclina.
68
nus can- et ov-. Can- et ov- pistor- amant. Cibus ov- estherba, cibus pistor- est pan-. Pistor pün-- esto
In 0011-- üna arbor esto Pistor cum can- et ov- ad arOOr- it.Iam pastor in umbri arbor- iacet. Albor pistor- et can- et
ov- umbram dat, sed ov- nigra in sOl- iacel:. Nüllae n ü ~ame sOl- sunt. In silva muhae arbor- sunt, sub arbor- umbraesto Ov- nigra a pastor- ceterisque ov- discMit. Canis ovvidet.
PENSVMBPistor et centum - in - sunt. Pistor ovibus aquam et dato Cibus ovium est -, cibus pastoris est -. Pastor panem-. Oves herbarn - et aquam - e-.
Sól-, nülla - in caelo - hunc campum videtur. In oollefina - est, in - multae arOOres sumo - arOOribus umbraesto Pistor oves suas ad arOOretn -. - pastor in - arOOrisiacel, ovis nigra ceteras oves - el silvam-. In terra sunt lupi; lupus - non procul abest. Lupus in silva cibum -,dum pastor et - ovem quaerum.
PENSVMCNum piislor solus in campO esl?Quot oves babet pistor?A quo canis cibum accipil?Suntne monles prope pastoretn?Ubi sunt valles?Quid est collis?Quii it pastor?Cür pistor umbram petil?Quo il ovis nigra?Quid ovis in terrii videl?Cm lupus oVetn nigram nOn est?
CAPITVLVM DECIMVM CAP. X
av!s in me voIant
homír>es in ,.ni ambulan.
piscis in aqul natant
BESTIAE ET HOMINES
leO ~ .., pI leOnes..onwn
feros ~a-um
....'
ItrAerism
c a u d a ~
hornO -inis ..,pI hominh-inum
C.... - btstia C....
~ ~.pto iJa'.
J Equus et asinus, leo et lupus, canis et ovis béstiae sunt.
le{) et lupus sunt béstiae {me, quae alias béstias capi
unt et edunt. In Mrica sunt multi leones. Pástores Africae leones timent, nam leones non solum oves pastorum
5 edunt, sed etiam pastores ips6s! Non béstia, sed horno
est pOstor; leones autem non solum alias bestias, sed
etiam homines edunt. Ferae et homines amici non sunt.
Canis amicus hominis est, ea béstia fera non est.
Aliae béstiae sunt aves, aliae pisces. Aquila est magna
10 avis fera, quae parvas aves capit el est. Aves in áere
volant. Pisces in aquá natant. Homines in terrá ambu
lant. Avis duás álás babet. Horno duOs pedes babel.
Piscis neque álás neque pedes habet. Avis quae volat
alás movet. Horno qui ambulat pedes movet. Piscis qui
15 natat caudam movet. Curn avis volat, alae rnoventur.
Cum horno ambulat, pedes moventur. Cum piscis na-
69
CAP. X
12 ~-{ ~11.--1~ [h"
~ 'quJ ambulat vestIgia intcm fadt
po<-tst pos-SUtIl
quod =quia
mercitor -6ris '"imperium = id QUodimpcrirur
...ením = nam...: isenim=namis
nOntius = is qui Yerbapanal (inter homines)
mare.-is", pi maria -iumROminí = lKJmines Rll
miniGraeci = lKJmines GraecI
tlúmen = Ouvius
ffiimen -inis n, pl·ina-mwn
70
tal, caulla movetur. Qui ambulal vestigia in terra facil.
Qui volat aut natal veSligia non Cacil.
lo bono el in silvii multae aves SUD!. Canis aves, quae
inter arbores volaD!, aspicil. Canis ipse non volat, nam 20
canis aJas non habel. Canis volare non polesl. Neque
paslor volare polesl. PaSIOr duOs pedes habel, itaque
paslor ambulare polest. Homines ambulare poSSUD!,
quod pedes habeol, neque volare POSSUD!, quod iiliis
non habenl. 25
Mercurius autem Ul avis volare polesl, nam in pedi
bus el in petasO eius aJae SUDI. Mercurius non hornO,
sed deus esto Mercurius esl deus mercalorum. (Merca
lor esl horno qui emit et vendit.) Mercurius imperia
deorum ad homines portal, is enim nüntius deorum esto 30
Pisces neque volare neque ambulare poSSUDI. Pisces
in aqua natare possunl. Eliamne homines natare POS
sunt? Alil homínes natare POSSUDI, alii non posSUDt.
Marcus el Quintus natiire possunt, Iülia nOn potest.
Neptünus natare polesl; is enim deus maris esl. (Oee- 11
anus esl magnum mare.) Mercurius el Neptünus dei
RomiInI sunt. Romiini el Graeci deos mullos habent.
Homines deos neque videre neque audire possunt. Dei
ab hominibus neque vidert neque audiñ possUDI.
Padus magnum flümen esto lo eo flümine multi sUDt 40
pisces. Pisces in aqua flüminis natanl. lo flüminibus et
in maribus magnus numerus piscium esl. F1ümína el
maria plena SUD! piscium. Homines mullos pisces capi-
CAP. X
vivus -a -um = qui vivir(v. est = vivit)
mortuus -a -um +-+ Vlvus
rolium
óvum\
nemo« ne- + hornO)= nollus hornO
animal -ilis n. pI-ilia-llium
mue -is n. ab/-i
necesse es< (+<!at)
es. <duo!: es,. (= <dere)nemo enim = 118m n&n6
JJpuImo ".,-: '0' ""1-ónism . ".; J
animarndücere = splrire
unto Nemo pisces flüminum et marium numerare po
45 test. Pisces numer8ri non possunt.
Písces ín aqua vivunt, neque ín terra vivere possunt,
nam písces ín aere spirare nOn possunt. Horno sub aqua
spirare n6n potest. Horno vivit, dum spirat. Qui spirat
vivus est, qui nOn spirat est mortuus. Hom6 mortuus
SO neque videre neque audire, neque ambulare neque cur
rere potest. Hom6 morruus se movere non potest. Cum
horno spirat, anima ín pulmOnes íntrat et rursus ex pul
moníbus exit. Anima est aer qui ín pulmones dÜcírur.
Qui anírnam dücít anímal esto Non sñlum homínes, sed
ss etiam bestiae animalia sunto Alía animalía ín terra vi
vunt, alía ín maño
Síne aníma nemo potest vivere. Hom6 qui anírnam
n6n dücít vivere non potest. Spirare necesse est homíni.
&se quoque homíni necesse est, nemo ením sine cíb6
60 vivcre potest. Necesse est cibum habereo Pecüniam ha
bere necesse est, nam qu¡ pecüníam non habet cibum
emere non potest. Síne pecünía dbus emi n6n potesto
Necesse n6n est gemmas habere, nemo enim gemmas
esse potest. Gemmae edi non possunt; sed qui gemmas
6S suas vendít pecüníam facere et cibum emere potest.
Mercator qui omarnenta vendit magnam pecüníam fa
dto Feminae quae pecüníam facere volunt ornAmenta
sua vendunt.
Aves nid6s faciunt ín arboribus; mdi e8rum inter ra70 m6s et folia arborum SUnl. Aquilae in montibus nid6s
71
CAP. X
facere -:ir: -iumparere -il-ium
w1l .../"",:¡illisw1l (= Voll)pueri volunt
apere -il -jun.ímp cape! capite!
<:anere - cant1re
nOn audent : timent
occ:ultire ..... ostendrR
72
faciunt. In nIdIs sunt ova. Aves ova pariunt, ex quibus
parvi pum exeunt. Canis non ova, sed pullas vivas pa
rito Feminae !iberos pariunt. -
Mareus et Quintus el IüIia in bonO sunt.. Iülia pilam 11I
tenet et eurn pueñs pila lüdere wlt, neque ¡¡ eurn puella 7S
lüdere volunt; pueñ enim nIdos quaerunt in arboribus.
Itaque puella lüdit cum eane su! Margañtii.
IüIia: "Cape pilam, Margañta!"
Canis pilam eapit et caudam movel. Puella laeta ñdet
el canit. Pum pue11arn canere audiunt. 80
Quintus: "Audi: Iülia vOCern pulchram babet."
Marcus: "Vox eius nOn puiehra estl"
Canis avem supra se volare videt eamque capere vult,
neque potest. Canis Iritus lanat: "Baubau!" Eius vox
pulchra nOn est, eanis canere non potest! Aves canere SS
possunt, pisces nOn possunt: pisces vOCes non babenr.
Cum aquila supra bortum volat et cibum quaerit,
parvae aves canere non audent, -el inter folia arborurn se
occultant. Itaque aquila eiis repeñre non potest. Neque
aves neque nidi aviurn ab aquila repeññ possunt, quod 90
IiimIs et follis occultantur.
Marcus autero nidurn reperit et Quinturn vocat:· "Ve
ni, Quinte! In me arbore nidus est." Aecurrit Quintus.
Mareus: "Age! Ascende in arborern, Quinte!"
Quintus in arborem ascendit; iam is supra Mareurn 9S
in arbore est. Marcus ipse in arborem ascendere nOn
audet!
rimus cenuis
Mircus interrogat: "QUOl sunt ova in nidO?"
QuIntus: "Nülla Ova, sed quanuor pulli.'
100 Nidus est in parvO rimO. Rámus qui nidum sustinet
IlÓn crassus, sed tenuis esto Rámus tenuis Quinrum sus
tínere non potest, is enim puer crassus esto Ecce rimus
curo puero el nidO et pullís ad terram cadít!
Mircus QuinlUm ad terram cadere videt. Rldetne
lOS Marcus? Non ñdet. Marcus enim penerrilUs esto lam
QuInrus et pulli quanuor sub arbore ¡acento Neque puer
neque pullí se movent. Pulli mortui sunt. QuInlUsne
monuus est? NOn esto Quinrus enim spirat. Qui spirat
monuus esse nOn potest. Sed Mlircus eum spirare non
no videt, neque enim anima videñ potest.
Quid fadt Mircus? Marcus penerrilUs 3d villam cur
. rit et magna vOCe clámat: "Age! Veni, pater!"
lülius puerum vocire audít et exit in honum. Pater
fi1ium penerrirum ad se accurrere videt eumque inter-
ns rogat: "Quid est, Maree?"
Mareus: "QuInrus...est...monuus!"
lülius: "Quid? mortuus? () dei boni!"
Pater, ipse perterrirus, curo Marco ad QuInrum cur
rito lülia quoque accurrit cum cane sua. Quinrus oculós
t20 aperit. lülius eum oculOs aperne vide!.
lülius: "Ecce oculOs aperit: ergO vivus est."
Mircus et Iülia QuInrum viVUJn esse vident. Puer
autem ambulare nOn potest, neque enim pedes eum
sustinere possunt; ergo necesse est eum portare.
CAP. X
ctaS5US --a -um ...,. leD.Ws
ea SUlU: t1U
neque enim ,., nOn enim
lacere :c .gen
73
CAP. X
Iectus
QuIntus Alüli6 portAturAem.ilia QuinlWll AIOtio
ponañvidet
QUiDIus in teete) p6nUurAemilia QuinIWll in 1ect6
pORi aspicit
Inl1nldvus -1 m (m/J
v0c4revid&.acCllITe7<audIn
[IJ -m.
[21 -ir<
[31 -lITe
[41 -1re
ene ine
portdrividlripóniaud;,;
74
QuIntus ii liilio in Vl1Jam portiitur et in lecto pOnitur. 125
Aemilia tnium suum ii IüM portBri videt, et inteno
gat: "Cür puer ipse ambulare non potest?"
liilius: "QuIntus ambulare non potest, quod non est
avis neque ii1iis habet! QuI volare vult neque potest, ad
terram cadit!" 130
Aemilia QuIntum ii Iülio in lecto pOnl aspicit.
GRAMMATICA LATINAínfinilWus[A] AClivum.
lü1ius Marcum non vide.-., sed audire potest. Pater fi1ium 135voe3re audil, el accurrere videl.
IVocajre', 'videlre" 'accurrlere', 'aumlre' Infinitivus estoInfmitivus: -re.
[l] -are: canlare, pulsiire, plorne, inlerrogiire, verbetiire, numerare, salütiire, imperare, habitare, amare, delectire, por- 140
tare, ambulAre, exspectare, intrire, omare, clamare, monstme, errare, votare, natire, spirAre; dare; celo
[2] -ire: rIdere, videre, respondere, habere, lacere, parere,timere, tenere, iacére, movere, celo
[3] -ere: pOnere, sumere, discedere, carpere, agere, vehere, 145c1audere, vertere, currere, vendere, emere, eonsistere, ostendere, bibere, petere, dQcere, relinquere, quaerere, v'ivere,lüdere, canere, ascendere, cadere; eapere, facere, aspicere,accipere, parere; Cel.
[4]-lre: venire, auaue, dormire, apeñre, repeñre; ire Cad-ire, 150ab-ire, eX-ire); cet.
Medus servus esse non vull. Nemo gemmils isse potesl.'Esse' quoque el '~sse' InfinItIvus est.
[A] PassIvuffi.Marcus ii lülio non videri, sed audiñ potesl. Marcus QuIn- 155
tum ii liili¡; portliri el in ¡eero pOol videl.
'Portaln~, 'videln~, 'pOnlr, 'audilrr infinItIvus passlyj estoinfinitivus passlvi: -ñl-i.
[1] -mi: portañ, numerañ, vociiñ.160 [2] -eñ: videñ, tenoo_
[3] -i: pOni, emi, edl, claudr.[4] -iñ: audlñ, reperlrt, apeññ.
Pisces numerar; niin possunt. Syra rosam a lolia tenlñvidet. Gemmae edi niin possunt. Magnum Ostium a parva
165 puellii neque aperiñ neque daudi potest.
DécliniilW ¡mia
'Avis' (f) et 'piscis' (m) declInantur UI 'ovis'. Vt 'piistor'decIinatur 'mercator' (m).
'Leó' (m) el 'horno' (m) decrmantur hOc modo:170 Sing. Pliir. Sing. Pliir.
Niim. loo leiinlis horno hominlesAcc. leiinlem leiinlis hominlem hominlisGen. leiinlis loonlum hominlis hominlumDat. leiinli Ie<lnlibus hominli hominlibus
175 Abl. leiinle leiinlibus hominle hominlibus'Viix' (f) et 'pes' (m) declinantur hiic modo:
Sing. Pliir. Sing. Pliir.Niim. viix viiclis pes pedles
Acc. viiclem vOcles pedlem pedlis180 Gen. viiclis viiclum pedlis pedlum
Dal. vOcli viiclibus pedli pedlibusAbl. viicle viiclibus pedle pedlibus
'F1omen', 'mare', 'anima!' (n): vide cap. XI.
PENSVMAAv- in aer- volant. Pisc- in aqua nstaD!. IOlia neque volneque nat- poteSl. Horno duOs ped- habel, itoque horno ambul- potesl. Horno mOrlllUS se mov- non potesl. Spir- neoesse esl homini, nam sine anima nemo yjv- polelil. Cum hornospirat, anima in pulmon- intrat et ex pulmon- exit. HomO
CAP. X
-ñ/-f
U]-añ
[2]-iñ
[3) -,
[4]·;';
- Syra lüliam rosamtenere vide!
- parva puella magnumóstium neque apeñ:reneque claudere potest
Ieñ< Ieiin
vÓX' < VOCspes<peds
Vot<lbuJa nova:asinusleobestiahornOferaavispiscisll<Iuila
75
"
CAP. X
Ilé!rálapescandapetasusdeusmereatornüntiusmareflumenanimapulmOanimalnIdusramusfoliumovumpuJluspilavOxlectusferusvlvusmortuuscrassustenuispenerrituscaperevolArenatAremovére(acereviverespirAreparereInderecanereaudereoccu1tareascendereSUSlinerecaderepoteSl po8SUD'vull voluntnecessc es(nem6cumquodenimergornñnmws
76
qtñ spirat mortuus es- non potest. Homin-- deOs vid- non
POSSUnl. Dei ab homin-- vid- non possunt. Nemo pisces nu·met- potesl. Pisces numer- non possunt. Sine pe<üniii cibus
ern- nOn potest.
Pueñ lüliam can- audiunt. Marcus Qtñntum ad terram
cad- vide!. 1000us Marcum cIam- audito Aemilia saccum alIDio in mema pOn-- et aper- vide!.
PENSVMB
LeO et aquila - sunt. Viñ et reminae - sunt. Mercurius non
horno, sed - esto In aqua sunt -. In aere sunt -. Quid
agunt pisces e! aves? Pisces in aqua -, aves in aere -. Avis
dulis - habet, itaque avis volare -. Avis quae volat alas -.Cum horno ambulat, - moventur. Cum horno -, anima in- iOlrat. HornO qui spirat - est, qtñ non spirat - esto Nam
sine anima - vlvere potest. Spirare hornini - esto
1000a - [= cantat]. Iülia - pulchram babet. Pueñ quaerunt. Nidl sunt iOler - et folia arborum. In nidis avium
sunt - aU! pum. Aves non puUOs vivos, sed ova -. Qtñntusin arborem - et IV - vide! in nido. Ramus qtñ nidum tenuis es!. Ramus tenuis puerum - sUSlinere non poteS!:
Quintus ad terram -. Marcus eum cadere videt et - esto
PENSVMCNum Neptünus horno est?Quis est Mercurius?
Quid aguot mercatores?
Num necesse est rnargañras habére?
Quid est oceanus Atlanticus?
Cür aquila a parvis avibus timelUr?
Ubi suol nidi avium?Quid est in nidis?
Quae bestiae ova pariunt?
Quid agunt pum in horro?
Cür ramus QuinlUm sustinere non potest?