gunesevtedas

7/30/2019 gunesevtedas

1/47

1TEDA GENEL MDRL

6 Kasm 2012 Gne Ev /ANTALYA

Gne Enerjisi Toplants

Bilal imekElektrik Y. MhendisiTEDAGenel Mdrl


2/47

Sunum erii

2TEDA GENEL MDRL

1 Trkiye Elektrik Piyasas ve Datm irketleri

2 Lisanssz Elektrik retimi

3 Balant Grleri

4 Proje Hazrlama

5 Sonular


3/47

Sunum erii

3TEDA GENEL MDRL



3 Balant Grleri

4 Proje Hazrlama

5 Sonular


4/47

4TEDA GENEL MDRL

Elektrik retimA..(EA)

Trkiye ElektrikTicaret ve

Taahht A..(TETA) Y,YD, HD

Serbest retimirketleri

Otoprodktr veOtoprodktrGruplar

Trkiye Elektrikletim A..(TEA)

Trkiye ElektrikDatm A..(TEDA)

zel Datmirketleri

Organize SanayiBlgeleri (OSB)

Trkiye ElektrikDatm A..(TEDA)

zel Datmirketleri

Toptan SatLisansna Sahipirketler

retim letim Datm Perakende Sat

Trkiye Elektrik Sektrnn Yaps


5/47


6/47

zelletirilen irketler

6

1 Arasn devri ile ilgili yrtmeyi durdurma karar vardr. Nihai karar beklenmektedir2 zelletirme portfynden karlan Aydn,Denizli,Mula datm blgesinin AYDEM A..ye devri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl

tarafndan yaplmtr.3 Gksu EDA 2009 ylnda zelletirme portfynden karlmtr.Bu blgenin devir sreci, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl

tarafndan yrtlmtr.

TEDA GENEL MDRLKAYNAK: zelletirme daresi Bakanl (B)

BoaziiTrakya

Uluda

Akdeniz

Osmangazi

Ayeda

Sakarya

Bakent

Meram

Toroslar

amlbel

Yeilrmak

oruh

Aras1

Frat

Dicle

Van Gl

Gksu3

Kceta

Menderes2

Sakarya

Onay/devir sreci devametmekte olan blgeler

zel sektredevredilmi blgeler

Gediz

Tekrar ihaleye kld.


7/47

Sunum erii

7TEDA GENEL MDRL



3 Balant Grleri

4 Proje Hazrlama

5 Sonular


8/47

Lisans eitleri

8

1) retim lisans,

2) Otoprodktr lisans,

3) Otoprodktr grubu lisans,

4) letim lisans,5) Datm lisans,

6) Toptan sat lisans,

7) Perakende sat lisans.

TEDA GENEL MDRL


9/47

9TEDA GENEL MDRL

Elektrik Piyasasnda

Lisanssz Elektrik retimi

Yeni Dzenleme


10/47

Sre

10TEDA GENEL MDRL

Tarih

Temmuz 2008 5784 sayl Kanunda yaplan deiiklik

Eyll 2008 EPDK tarafndan yaynlanan ilk ynetmelik tasla

23 Ocak 2009 EPDK tarafndan Ynetmelik 2.kez revize edildi.

13 Temmuz 2009 EPDK tarafndan Ynetmelik 3.kez revize edildi.

3 Aralk 2010Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmeliin ilk hali yaynland.(Resmi Gazete)

29 Aralk 20106094 -Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna likinKanunun baz maddeleri Ynetmeliinin yeniden dzenlenmesini gerektirdi. (HES-l zeldareleri, Gerek ve Tzel kiilere deme konusu gibi)

21 Temmuz 2011EPDK tarafndan hazrlanan ve revize edilen Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retiminelikin Ynetmelik tekrar yaynland. (Resmi Gazete)

10 Mart 2012Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmeliin Uygulanmasna DairTebli yaynland ve fiilenuygulamaya geildi.


11/47

Lisanssz Elektrik retimi (Mevzuat)

11TEDA GENEL MDRL

Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmelik

4628

Elektrik PiyasasKanunu

5346

Yenilenebilir EnerjiKaynaklarnn Elektrik

Enerjisi retimi AmalKullanmna likin Kanun

(Tevik)

5627

Enerji VerimliliiKanunu

Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmeliin UygulanmasnaDair Tebli


12/47

Sunum erii

12TEDA GENEL MDRL



3 Balant Grleri

4 Proje Hazrlama

5 Sonular


13/47

Embedded Generation (EG), Distributed Generation (DG),

Decentralized Generation (DG)

Dispersed Generation (DG)

Alak Gerilim (AG) ya da Orta Gerilim (OG)seviyesinde (0,4-36 kV) yaplan ve ebeke ile paralel

alan elektrik enerjisi retimi ve enerjidepolamadr.

Datk (Datlm) retim Nedir?

13TEDA GENEL MDRL

?


14/47

Datk retim Yntemleri

14TEDA GENEL MDRL

?


15/47

Hangi Tesisler Kurulabilir?

15TEDA GENEL MDRL

Lisans alma yok,

irket kurma yok,

Gerek/Tzel kii bavuru yapabilir,

Kurulu g kst yok,

Sisteme enerji veremez.

Kaan enerji iin bedel denmez.

1-Kojenerasyon Santralleri

Lisans alma yok,irket kurma yok,Gerek/Tzel kii bavuru yapabilir,

Tzel kii ihtiya fazlasn satabilir, gerek kii satamaz,

Kurulu g en fazla 50 kW olabilir.

Tzel kii ihtiya fazlas enerji iin YEK Cetvel 1deki en dk fiyat.

2-Mikrokojenerasyon Santralleri

Lisans alma yok,

irket kurma yok,Gerek/Tzel kii bavuru yapabilir,

Gerek/Tzel kii ihtiya fazlasn satabilir,

Kurulu g en fazla 500 kW olabilir.

Kaynak baznda YEK Cetvel 1

Aksam baznda Cetvel 2deki fiyatlar.

3-Yenilenebilir Enerji Kaynaklarna Dayal Santraller


16/47

Bavuru Admlar

16TEDA GENEL MDRL

Projelerin Onaylanmas

Deerlendirme

Bavuru Yaplmas

Anlamalarn mzalanmas

Tesisin Yapm

Kabul lemleri veOnay

letme

Faturalama ve deme


17/47

Balant Noktas Trleri

17TEDA GENEL MDRL

154 kV

Mteriler

380 kV

1

5 4 3

2

(34,5-15,8-10,5-6,3 kV)

0,4 kV

Sisteme Balant Noktalar:1-AGden balant2- Gerilim dm ve g kaybhesaplarna gre hattnkapasitesine bal olarak OGdatm ebekesine gml olarakbalanan santraller,

3- Genelde kurulu gc 10 MW ile50 MW arasnda olan retimtesisleri, mstakil hat ve fiderleTMlere direk bal santraller,4-Rzgar iftlii, gne tarlalar gibibyk lekli santrallerin 154 /OG

TM zerinden iletime balsantraller)5- Kurulu gc 50 MWnnzerindeolan retim tesisleri, 154 kV gerilimseviyesinden direk olarak balanr. Datk EnerjiSantrali (DES)Byk Santraller


18/47

Uyulmas Gereken Temel Standartlar

18TEDA GENEL MDRL

Santral Kurulu Gc Standart Ad

< 11 kW TS EN 50438

> 11 kW ve AGdenBal CLC/FprTS 50549-1:2011

> 11 kW ve YGdenBal CLC/FprTS 50549-2:2011


19/47

OG Balant Grleri

19TEDA GENEL MDRL

3/0AWG (Pigeon)

TEA 380 kVveya 154 kV

ebeke TEA TM154/31,5 KV

25+25 MVA

RES 500 kW

PV 500 kW

Fider 1

Fider 2

Fider 3

Yk

Rzgar&Gne > 2MW

Fider n

TEA Gr Alnacak!

OG rtibat Merkezi

=

=

.

:ebeke ksa devre gc,

:Santral kurulu gc,

: Ksa devre akm: Santral nominal akm

Dier Kaynaklar iin;Her birTM iin +1 MW kapasite tahsis edildi.


20/47

OG Teknik Deerlendirme

20TEDA GENEL MDRL

Genel olarak retim santralnn datm sistemine balantsnda;1) Bavurular irtibat merkezine gre snflandrlacak;

OG iin fiderbaznda deerlendirilecek.2) Balanabilirlilikorannn salanmas. Datm irketi

tarafndan alternatif balant noktas nerilebilir.3) E.P. ebeke Ynetmeliinin 5. maddesinde yer alan 50 MW

kstnnalmamas,4) Sistem ksa devre arza akm limiti olan 16 kAinalmamas

(TEA tarafndan hesaplanmakta),5) Rzgar santralleri iin; balanacak toplam RES

kapasitesinin, balant noktasnn minimum ksa devre

gcnn en ok yzde bei (%5)i kadar olmas ve bu gcamamas,artlarnn salanmas halinde uygun balant gr

verilmektedir.


21/47

OGdenBalant Esaslar

21TEDA GENEL MDRL

TR

50 MVA34,5 kV

Mevcut DM

veya KK

154 kV

3x3/0

AWG

11,3 km

630

kVA

3x3/0

AWG

TEDAOTOP

FDER

TEAOTOP

FDER

GES

500 kW

0,4kV34,5 kV

G


22/47

rnek: OGdenPV Santral Balants

22TEDA GENEL MDRL

TRAFOLU BETON

KK BNASI

DAITIM EBEKESNE

BALANTI HATTI

GES SANTRAL


23/47

Mevcut Tesisinde retici Olmak

23TEDA GENEL MDRL

154/34,5 kV

TR-B

50 MVA

154/34,5 kV

TR-A50 MVA

154 kV E..H

Bara-A34,5 kV

Bara-B

34,5 kV 477 MCM - 7,8 km

DN : 3434,5 kV 477 MCM 12,6 km

G

DM

Mteri DM

.kV/34,5 kV

AG Pano

Fabrika

34,5/0,4 kV

1600 KVA


24/47

AGdenBalant Kapasitesi

24TEDA GENEL MDRL

Trafo Gc S (kVA)

BalanabilirToplamKapasitePt (kW)

Bir kiiye biryl ierisinde

tahsisedilebilecek

kapasite (kW)

t.g. < 100

Trafo Gc(S) x 0,3

7,5

100 t.g. 1000 t.g. x 0,1

t.g. >1000 100 kW


25/47

AG Trafo G ve Kapasiteleri

25TEDA GENEL MDRL

Trafo Gc (kVA) Balanabilir ToplamKapasite (kW))

Bir kiiye bir yl ierisindetahsis edilebilecek kapasite

(kW)

50 15 7,5

100 30 10

160 48 16

250 75 25

400 120 40

630 189 63

800 240 80

1000 300 100

1250 375 100

1600 480 100

2000 600 100

2500 750 100


26/47

AG Teknik Deerlendirme

26TEDA GENEL MDRL

Trafo

OG ebeke 33 kV

AG Hatt

Mesken

Mesken

5 kW 1~ balant ve> 5 kW ise 3~ balant yaplmaldr.


27/47

Mesken Uygulamalar (1-10 kW)

27TEDA GENEL MDRL


28/47

G Kalitesi

28TEDA GENEL MDRL

Arz Talep

50 Hz

Harmonikler (THD) < %5

Flikeriddeti (YG): Pst 1.0 Plt 0.8 Flikeriddeti (AG): Pst 1.0 Plt 0.65

Gerilim Dalgalanmalar (YG-AG): Devreye Girerken/karken: %3,3 Enjekte Edilen Doru Akm < %0,5 Ksa Devre Gc Art Aktif G Kontrol Reaktif G Kontrol Topraklama

Tasarm Kurulum

letme


29/47

Gelecekteki Zorluklar

29TEDA GENEL MDRL

Byk lekli yenilenebilir enerji sistemlerinin ebeke entegrasyonu ve datk

enerji kaynaklarnn abuk oalmas,

Artan enerji talepleri ve datm gerilimi seviyesinden balantlar,

Datm sistemi koruma ve kontrol uygulamalar ebeke ile birlikte bykuyumsuzluk oluturmas,

Konvansiyel olmayan retim, baarl bir ebeke iletmesi iin yeni kontrol vekoruma stratejileri gerektirmesi,

Yenilenebilir enerji kaynaklarnn deikenlii Dk yklenme, ksa devre oranlar G oran kstlar Toplam enerji optimizasyonu (elektrik ve termal)

Yk ynetimi Toplama ve sistem performans Veri toplama

Tarife yapsnn uyarlanmas


30/47

Sunum erii

30TEDA GENEL MDRL



3 Balant Grleri

4 Proje Hazrlama

5 Sonular


31/47

31TEDA GENEL MDRL

Yetki Devri

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (ETKB),YenilenebilirEnerji Genel Mdrlnn 01/06/2012tarih ve 422 sayl yazs ile elektrik piyasasndalisanssz elektrik retimi kapsamnda gerekletirilecekolan projelerin onay ve tesislerin kabul ilemleri iin,20/04/2012 tarih ve 448 sayl Bakanlk Makam Oluruile TEDA Genel Mdrl grevlendirilmitir.


32/47

Proje Ynetmelii erikleri

32TEDA GENEL MDRL

Proje

YnetmeliiKapsamndaki

ElektrikTesisleri

Tketimtesisleri

letim vedatm nakil

hatt

letim ak altsahas tesisleri

Datm ebeketesisleri

mdat dizel veblack start

generatrgruplar

Hidroelektrik

santraliRzgar elektrik

santrali

Jeotermal

elektrik santrali

Termik, dizel,

sv, gaz yaktl,kombine

evrimsantraller

Termik, kat-sv-gaz yaktl,

buhar

santraller

Nkleer santral

ETPYde, gne enerjisine dayal retimsantralleri iin herhangi bir proje dosyaablonu dzenlenmedii tespit edilmitir.

ETPY ve LUY hkmlerine uyulmaskaydyla proje dosyas ablonu hazrlanmve Bakanla gnderilmitir. Bylece,ETPYdegne enerjisine dayal santralprojelerine ilikin bir blm alana kadargei dneminde, Teekklmzeonaylanmak zere verilecek olan projedosyalarnn, sz konusu ablonerevesinde deerlendirilmesidnlmtr.

YenilenebilirEnerji Genel Mdrlnce szkonusu proje dosya ablonu incelenmiolup, LUY kapsamnda tesis edilecek gneenerjisine dayal elektrik retim tesislerininsantral projesi ve santral balantprojelerinin onay ilemi iin gereklidzenlemeler yaplarak, 21/09/2012 tarih ve719 sayl yaz ile tarafmza bildirilmitir.


33/47

33TEDA GENEL MDRL

ELEKTRK TESSLERPROJE

YNETMEL

Resmi GazeteTarihi : 16.12.2009

Resmi GazeteSays : 27434

ELEKTRKKUVVETL AKIM

TESSLER

YNETMEL



ELEKTRKTESSLERNDE

TOPRAKLAMALAR

YNETMEL



ELEKTRK TESSLER

YNETMEL

Resmi GazeteTarihi: 16.06.2004

Resmi GazeteSays: 25494

Proje Hazrlama Ana Ynetmelikler


34/47

34TEDA GENEL MDRL

Neden Proje Hazrlanr?

AMA Elektrik tesislerinin ulusal iletim ve datm

ebekelerine uyumlu olarak balanmasn, Can ve mal emniyetinin salanmasn, Projelerin ilgili standart, mevzuat ve norma uygun

gerekletirilmesini temin etmektir.

KAPSAM

Yurt dzeyinde kamu grevi yapan kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiilertarafndan tesis edilecek her trl;

Elektrik retim tesisleri ve yardmc tesislerinde, Elektrik iletim ebekeleri ile yardmc tesislerinde, Elektrik datm ebekeleri ile yardmc tesislerinde, Elektrik tketim tesisleri ve yardmc tesislerinde, bu Ynetmelik (ETPY)

hkmleri uygulanr.


35/47

Proje Gelitirme

35TEDA GENEL MDRL


36/47

36TEDA GENEL MDRL

GES Proje ablonu - Belgeler

lgili datm irketinden alnan Balant Gr ve Balant Anlamasna arMektubu yazlar,

Kar, buz ve rzgar yk ile kurulacak olan gne enerjisi teknolojisine ait aksamlarnstatik ve dinamik ykleri etkisindeki mukavemet hesaplarnn uygun bulunduunadair l zel daresi veya Belediye tarafndan onaylanm uygunluk yazs,*

Tesisin ina edilecei alann GES kurmaya uygun olduunu gsteren l zel daresiveya Belediye tarafndan onaylanm uygunluk yazs,*

at veya cephe uygulamal gne elektrik santrali kurulmas sonucunda meydanagelen ek yklere (kar, buz ve rzgar yk ve tesis edilecek gne enerji sistemi yk)kar binann uygun olduuna ve at ve/veya cephe uygulamal GES tesisininyaplabileceine dair l zel daresi veya Belediyeden onaylanm uygunluk yazs, **

Sistem Temel Bilgi Formu (EK-A)

a) Tesiste kullanlacak olan gne enerjisi teknolojisine ait her bir ekipmann (pvmodl, invertr, yanstc yzey, odaklayc sistemi, vb.) elektriksel ve fizikselteknik zellikleri

Sistem Tasarmcs Bilgileri (Sistemi tasarlayan irket bilgisi, irtibat kiisi ve iletiimbilgileri (posta adresi, telefon numaras ve e-posta adresi))

lgili mevzuata uygun olarak dier gerekli belge(ler).

Belgeler

* Arazi Uygulamal GES Tesisleri** at veya Cephe Uygulamal GES Tesisleri

https://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.html
https://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.htmlhttps://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.htmlhttps://www.tedas.gov.tr/28,Ges_Projesi.html


37/47

37TEDA GENEL MDRL

GES Proje ablonu - Hesaplar

G kayb, gerilim dm ve akm tama kontrolngsterir doru akm (DC) kablo hesaplar,

Panel seim, maksimum ve minimum evirici DC girigerilim kontroln gsterir hesaplar,

Gerilim dm, akm tama ve ksa devre kontroln

gsterir YG ve AG (AC) kablo hesaplar, Ksa devre hesaplar,

Topraklama ve paratoner tesisi hesaplar,

ihtiya transformatr g hesaplar (varsa),

Transformatr anma glerine gre kompanzasyon

tesisi hesaplar (varsa), Aydnlatma ve acil aydnlatma hesaplar (varsa).

Hesaplar



38/47

38TEDA GENEL MDRL

GES Proje ablonu - Paftalar

Panel, evirici ve pano(lar) yerlerini gsteren lekli yerleim plan (sistemkurulum emas),

Tek Hat Balant emas (Modl tip(tipler)i, Toplam modl says, Dizesays, Dize bana modl says.)

Fotovoltaik dizi (string) bilgileri (Dizi kablosu zellikleri-boyut ve tip, Diziar akm koruma cihaz zellikleri (taklmsa), Dize elektriksel ayrntlar,Dize ana kablo zellikleri boyut ve tip, Dize balant kutusu yerleri

(varsa), DC izolasyon (yaltm) tipi, yeri ve deeri (akm/gerilim). Topraklama ve ar gerilim korumas (Btn topraklama/aseleme

iletkenlerinin ayrntlar boyut ve balant noktalar. Dize ereve epotansiyel balant kablosu ayrntlar da verilecektir. Mevcut veya yenitesis edilmi yldrm koruma sistemi (LightningProtectionSystem-LPS) ilebalantlarn ayrntlar. Konum, tip ve deerini gstermek zere, (AC veDC tarafta) hatlara taklm herhangi bir ani akm koruma cihaznn

ayrntlar. Santral AC Taraf (AC izolasyon (yaltm) konumu, tipi ve deeri, AC ar

akm koruma cihaz konumu, tipi ve deeri, Kaak akm cihaz konumu,tipi ve deeri. l, izleme ve haberleme detay planlar,)

Paftalar



39/47

39TEDA GENEL MDRL

GES Projelendirme

PV Modl Seimi, Modl Parametreleri (G, gerilim akm, MPP g,

gerilim akm, ak devre gerilimi, ksa devre akm), Inm ve scaklk balla gre kontrol,

glgelenme analizi (Geici-kirlenme, kar, yerebal glgelenme, binaya bal glgelenme)

Generatrbalant panosu, dizi sigorta seimi, DC Ana alter seimi, Evirici seimi,

Trafolu, trafosuz, merkezi, dizi (string) verim,gerilim giri kontrol, MPP says, maksimum gkontrol,

Hatlarn ve ar yke kar koruma seimi, Gerilim dayanm, akm tama kapasitesi Hat kayplarn optimize edilmesi

AC Hat Koruma alteri seimi, AC taraftaki koruma teknii seimi, Kaak Akm Koruma alteri (RCD) seimi (gerekli ise), Yldrm koruma, topraklama dizayn, ebeke balants, ebeke ayrcs seimi, zolasyon direnci kontrol (PV generatrizolasyon

direnci, modl izolasyon direnci, evirici izolasyon direnci)


40/47

40TEDA GENEL MDRL

Hatal Uygulamalar


41/47

41TEDA GENEL MDRL

Hatal Uygulamalar


42/47

42TEDA GENEL MDRL

Hatal Uygulamalar


43/47

43TEDA GENEL MDRL

Hatal Uygulamalar


44/47

Sunum erii

44TEDA GENEL MDRL



3 Balant Grleri

4 Proje Hazrlama

5 Sonular


45/47

45TEDA GENEL MDRL

Yeni Frsatlar

Nitelikli insan gc yetitirilmesi, ara elemanlar iin orta retim seviyesinde

programlarn uygulanmas, YEK teknolojileri alannda alacak ara elaman yetitirilmesi iin niversite

bnyesinde programlarn oluturulmas, YEKeynelik ekipman ve malzeme retimi yaplmas, Gne enerjisinin sulama pompalarnda kullanlmasnn

yaygnlatrlmas,(n deerlendirme, Pazar aratrmas ve hazrlk

almalar) Biyoktlekaynakl (pamuk ve buday artklar) s ve elektrik retimiimkanlarnn incelenmesi,

Hayvansal atklardan biyogaz ve elektrik retimi imkan, Turizm tesislerinde gne destekli soutma ve stma sistemlerinin

yaygnlatrlmas (Yeil tesis kavram), Blgenin elektrik retimi iin gne potansiyeli ve rzgar potansiyelinin

blgeye zg atlaslarnn hazrlanmas ve verilerin analizi, YEK ve enerji verimlilii konusunda bilimsel, kurumsal ve teknolojik

kapasitenin artrlmas iin, sanayi-niversite ibirlii ve yurtd kurumlar ileortak projeler gelitirilebilir.


46/47

46TEDA GENEL MDRL

Sonular

Temel Konular

Teknik konularda almalarn ve projelerin gelitirilmesi, Konuyla ilgili piyasa ve datm irketleri personellerine eitimlerin

verilmesi,

Enerji retim tahmin sistemlerinin gelitirilmesi, retim santrallerin datm ebekeleri zerindeki etkilerin aratrlmas, retim santrallerinin projelendirmesinde ve uygulanmasnda teknik

kriterlere (standartlara) uyulmas.zmler

Datm ebekesinde yerel merkezi bir kontrol merkezinin kurularakretim-tketim dengesinin izlenmesi ve kontrol edilmesi,

Kk gteki retim tesislerinin datm ebekesi zerindeki etkilerininincelenmesi iin AR-GE projelerinin gerekletirilmesi,

Akll ebeke uygulamalarnn incelenerek kendi datm sistemimizeuygulanabilirliinin aratrlmas,

Yeni koruma sistemlerinin datm ebekesinde uygulanmas, Datm irketlerinde konuyla ilgili birimlerin kurulmas gerekir.


47/47

Teekkrler!

gunesevtedas

Documents