grupa #v4kÖzÖsen wyszehradzkapodczas powstania w 1944 roku armia radziecka zdradziła ich...

#V4KÖZÖSEN

GRUPA WYSZEHRADZKAW SERCU EUROPY

13.

12.

14.

3.

6.

15.

4.

2.9.

8.7.

11.

5.

1.

10.

PRAGA

BRATISŁAWA

BUDAPESZT

WARSZAWA

UKRAINA

RUMUNIA

SŁOWENIA

AUSTRIA

NIEMCY

WARSZAWA PRAGA

BUDAPESZTBRATISŁAWA

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.26.

27.

28.

Odległości

Budapeszt Bratysława 200 km

Budapeszt Praga 525 km

Budapeszt Warszawa 780 km

Bratysława Praga 328 km

Bratysława Warszawa 649 km

Praga Warszawa 683 km

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

MIEJSCOWOŚCI

1. Budapeszt

2. Bratysława

3. Warszawa

4. Praga

5. Wyszehrad

6. Kraków

7. Szentendre

8. Gödöllő

9. Eger

10. Pecz

11. Ostrzychom

12. Żelazowa Wola

13. Sierpc

14. Łódź

15. Kutná Hora

16. Teletín

17. Karlovy Vary

18. Plzen

19. Vöröskő

20. Szomolány

21. Pannonhalma

22. Bańska Bystrzyca

23. Hronský Beňadik

24. Brno

25. Tyniec

26. Oświęcim (Auschwitz-Birkenau)

27. Český Krumlov

28. Ołomuniec

29. Bańska Szczawnica

30. Gdańsk

31. Komarom

32. Trenczyn

33. Orawa

34. Zwoleń

35. Zakopane

36. Mariańskie Łaźnie

37. Jańskie Łaźnie

38. Zalakaros

39. Hévíz

40. Harkány

41. Bükfürdő

42. Kamień Śląski

43. Pieszczany

44. Trenczyńskie Cieplice

45. Żylina

46. Mád

47. Chopok

48. Donovaly

49. Kutná Horá

50. Luhacovice

STOPKA REDAKCYJNAWydawca: Hungarian Tourism Agency, dr Zoltán Guller, dyrektor generalny

1027 Budapeszt, ul. Kacsa 15–23. Telefon: +36 1 488 8700

Wykonanie i redakcja: Spółka Lounge Design Kft.

Druk: Spółka Keskeny i Wspólnicy Kft.

#V4CONNECTS

3

Europa Środkowa, ze względu na jej

strategiczne położenie, przez wieki często

była areną walk. Dlatego też dla żyjących tu

ludów wolność i bezpieczeństwo to dwie

szczególnie ważne wartości.

Sojusz oparty na historycznych przesłankach

– Grupa Wyszehradzka powstała w roku 1991

po zmianach ustrojowych, w przepięknym

wegierskim historycznym mieście, od którego

wywodzi się nazwa sojuszu – Wyszehradzie (po

węgiersku: Visegrád).

Na początku grupa nazywana była Trójkątem

Wyszehradzkim (V3), czworokąt V4 powstał w

rezultacie podziału Czechosłowackiej Republiki

Federalnej w 1993 roku.

Kraje V4 – Czechy, Słowację, Polskę i Węgry

scaliła w jedność wspólna przeszłość, wspólne

wartości i wspólne cele, które na początek XXI

wieku utworzyły wyjątkową w swym rodzaju

grupę państw. Sojusz nasz w ciągu ubiegłego

ćwierćwiecza rozwinął się do rangi związku

najsilniejszej współpracy regionalnej Europy.

Podczas węgierskiej prezydencji trwającej od

1 lipca 2017 roku do 30 czerwca 2018 roku

naszym priorytetowym celem jest umacnianie

turystycznej marki V4 oraz wspomaganie tury-

styki w dostosowaniu się do nowych trendów.

Niniejszą publikacją – ukazującą zawiłą historię

naszych państw, barwne tradycje, bogatą naturę

– zamierzamy również przyczynić się do wspie-

rania tych celów. Dysponujemy tak szeroką

gamą i bogactwem celów podróży – od aktyw-

nego wypoczynku, poprzez kulturę i turystykę

leczniczą, aż po winiarstwo i gastronomię –

jaką poszczycić się może niewiele regionów.

Uroku naszym wyprawom dodaje również słyn-

na na całym świecie gościnność i uprzejmość

ludzi żyjących w sercu Europy, co predestynuje

Polskę, Czechy, Słowację i Węgry do tego,

aby odwiedzało nas jak najwięcej turystów.

Poznajcie nas!

dr Zoltán Guller

dyrektor naczelny Węgierskiej Agencji Turystyki

SZANOWNY CZYTELNIKU!

WĘGIERSKA PREZYDENCJA GRUPY

WYSZEHRADZKIEJ 2017/2018

GRUPA WYSZEHRADZKA: WARTOŚCI W SERCU EUROPY

4

Nasz położony w sercu Europy region w toku

bogatej historii był nie tylko podmiotem życia

kontynentu i wspólnych europejskich wartości,

ale równieżaktywnie się przyczyniał do ich

powstania.Stworzył charakterystyczną dla tego

regionu wyjątkową wielobarwność kulturową

oraz dziedzictwo materialne i niematerialne

znamienne dla Europy Środkowej.

Poza tą wspólną kulturą i tradycją budowana

od 1991 roku współpraca wyszehradzka łączy

kraje tego regionu również pod względem

politycznym i gospodarczym.

Formacja V4 w znacznym stopniu przyczyniła

się do pomyślnego przystąpienia Węgier,

Czech, Polski i Słowacji do Unii Europejskiej

oraz do NATO. Obecnie zaś stała się

istotnym czynnikiem politycznym aktywnie

występującym w najważniejszych kwestiach

europejskich poprzez wspólne postulaty.

Węgry po raz piąty pełnią prezydencję w Grupie

Wyszehradzkiej, w okresie od 1 lipca 2017 roku

do 30 czerwca 2018 roku.

Mottem prezydencji jest “V4 wspólnie”, w

tym duchu pracujemy wspólnymi siłami nad

realizacją interesów regionu w Unii Europejskiej,

pomagamy w utrzymaniu stabilności szerszego

regionu, umacniamy konkurencyjność Europy-

Środkowej w epoce cyfryzacji i przyczyniamy

się do utworzenia czynnika w postaci V4.

Jeżeli chcielibyście Państwo poznać

kontynent europejski, warto zacząć

odkrywczą wyprawę od krajów V4.

Można tu znaleźć perły architektury i

atrakcje kulturalne, ale także poznać

niepowtarzalną – niekiedy pełną

radości, niekiedy zaś z nutą

goryczy – filozofię życia.

CZTERY FASCYNUJĄCE STOLICE

Turystyka otwiera możliwości wzajemnego,

bezpośredniego poznania naszych krajów,

ich kultury, tradycji. Wzajemne poznanie i

otwartość na świat to również ważne filary

współpracy wyszehradzkiej.

Niniejsza publikacja Węgierskiej Agencji Turystyki

ukazuje kilka wątków fascynującej, zachęcającej

do bliższego poznania, wielobarwnej oferty

turystycznej krajów V4. Poprzez osiągnięcia

gospodarcze, kulturalne i naukowe oraz

charakterystyczną dla regionu politykę

stabilizacji i bezpieczeństwa przyczyniają się

do rozwoju całej wspólnoty europejskiej.

Właśnie dzięki tym wartościom i wyjątkowej

gościnności mieszkańców Europy Środkowej

kraje V4 stanowią atrakcyjny cel turystyczny tak

w Europie, jak i w skali światowej.

Serdecznie zapraszamy Państwa do serca Europy, aby odkryć atrakcje tego regionu!

Krisztina Dóra Varju – organizacja węgierskiej

prezydencji V4 – 2017/18 MSZiHZ

5

1.SZANOWNY CZYTELNIKU!

#V4CONNECTS WĘGIERSKA PREZYDENCJA GRUPY


76

najstarszego spośród ponad pół tuzina

kąpielisk leczniczych rozpoczęli już w XII wieku

członkowie zakonu joannitów na miejscu

obecnego kąpieliska Gellért. Jeżeli szukamy

innej formy rozrywki, znajdziemy tu emanujące

przeszłością, słynne już w całej Europie

romkocsmy (knajpy w ruinach) albo chociażby

tak zwane pokoje zagadek, które stąd wyruszyły

na podbój świata.

Bez względu na pogodę w Budapeszcie zawsze

można natrafić na różnego rodzaju festiwale.

Festiwal muzyczny Sziget (t) od jego początków

w roku 1993 zdobył już niemal wszystkie

międzynarodowe wyróżnienia tej branży.

Budapeszteński Festiwal Wiosenny

organizowany w ostatnim tygodniu marca

zwabia do miasta całą rzeszę zagranicznych

turystów, jesienią zaś przez wiele tygodni

odbywa się jeden z najwybitniejszych festiwali

sztuki współczesnej - CAFe Budapest, który

oferuje uczestnikom ponad 250 programów.

Poza wymienionymi miasto zaprasza na

niezliczoną liczbę imprez – festiwale teatralne,

muzyki poważnej, muzyki pop, gastronomiczne,

kulturalne i festiwale sztuki, które z roku na rok

przyciągają coraz bogatszymi programami,

bawiąc, oczarowując i nakłaniając do myślenia

licznych widzów.

(Országház), wyjątkowym czarem emanują też

wzniesione na początku XX wieku secesyjne

pałace, jak chociażby pałac Gresham.

Już nawet podczas zwykłego spaceru po

mieście w otoczeniu obiektów światowego

dziedzictwa doznać możemy mnóstwa

fantastycznych wrażeń. Spacer taki warto

rozpocząć od najstarszego, użytkowanego po

dziś dzień budynku Budapesztu - wzniesionej

w dzielnicy Zamkowej w

roku 1260 kamienicy pod

Czerwonym Jeżem (Vörös

Sün Ház), podążając przez

Most Łańcuchowy (Lánchíd),

aż do Lasku Miejskiego

(Városliget).

Idąc wzdłuż dzielącego miasto

na dwie części Dunaju lub

spacerując ulicami miasta, albo

też z pokładu statku spacerowego

podziwiać możemy najznamienitsze

atrakcje miasta.

Z każdego miejsca na brzegu Dunaju

podziwiać możemy czarującą panoramę

Budapesztu. Obraz obu brzegów Dunaju

jest niezwykle charakterystyczny – w Zamku

Budańskim nasza droga wiedzie wzdłuż

przepięknych barokowych budynków, z kolei

od strony ulicy Andrássy przykuwają wzrok

rzędy ogromnych neorenesansowych pałaców.

Węgry słyną z wód leczniczych o zbawiennym

działaniu, które w niezliczonych miejscach

wytryskują spod ziemi także w stolicy. Budowę

BUDAPESZT (BUDAPEST)Węgierska stolica należy do tych wielkich

miast europejskich, w których udało się

zachować historyczną atmosferę w miejscu,

gdzie dookoła miasto tętni życiem. Podczas

pobytu w Budapeszcie co krok spotykamy

ten miły poniekąd dylemat i trudno nam się

zdecydować, który program z bogatej palety

możliwości wybrać na dany wieczór.

Epoka monarchii austro-węgierskiej odbija

się w tak romantycznych i historycznych

budowlach, jak Reduta (Vigadó) czy Parlament



8

Polsce. W Sali głównej przedstawiono scenę

biblijną, w której Mojżesz rozdzielił Morze

Czerwone. W śródmieściu znajdziemy również

Muzeum Powstania Warszawskiego, na jednym

z pięter tego muzeum wystawiono kopię

amerykańskiego bombowca B24 Liberator.

Atrakcje te warto obejrzeć wszystkim tym,

których interesuje historia.

Z kolei zainteresowanym współczesną

architekturą polecamy jeden z najciekawszych

projektów współczesnej architektury - Dom

Kereta, zaliczany do najwęższych domów

świata, ponieważ został on wciśnięty pomiędzy

dwa przedwojenne unikatowe budynki. W

Muzeum Neonów podziwiać można reklamy

świetlne popularne w czasach socjalizmu.

robotników. Pałac ten zawsze stanowił

przedmiot kontrowersji – warszawiakom trudno

było zapomnieć, że

podczas powstania w 1944 roku armia

radziecka zdradziła ich zatrzymując się

na granicy miasta. Turystom z kolei warto

wdrapać się na sam szczyt, z którego rozciąga

się doskonały widok na miasto. Można stąd

podziwiać otaczające Pałac drapacze chmur,

a przy dobrej widoczności ujrzeć można także

Stadion Narodowy wybudowany na piłkarskie

Mistrzostwa Europy 2012. W Warszawie jest

co oglądać,nawet jeżeli pogoda nie sprzyja

wycieczkom. W roku 2013 otwarto Muzeum

Historii Żydów Polskich (POLIN), ukazujące

tysiąc lat społeczeństwa żydowskiego w

się na spacer, warto zacząć od Starego Miasta,

zwiedzić Zamek Królewski, katedrę św. Jana,

a później przejść się Traktem Królewskim.

W nawie głównej kościoła Świętego Krzyża,

stojącego pomiędzy wznoszącymi się tu

pałacami, przechowywana jest urna z sercem

Chopina. Gorąco polecamy spacer do Łazienek,

które nie bezpodstawnie uważane są za jeden z

najpiękniejszych parków Europy.

Pośrodku parku, na maleńkiej wyspie stoi

Pałac Łazienkowski – letnia rezydencja

królewska przebudowana przez ostatniego

króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego

z pawilonu. To jeden z niewielu budynków,

które mimo poważnych zniszczeń przetrwały

wojenną zagładę. Jednym z najbardziej

kontrowersyjnych gmachów miasta, który

koniecznie trzeba obejrzeć podczas

wędrówki, jest znajdujący się w

centrum miasta Pałac Kultury –

liczący 42 piętra, o wysokości 237

metrów łącznie z anteną, którego

pełna nazwa brzmi Pałac Kultury

i Nauki. Najwyższy budynek

miasta podarował Warszawie

Stalin i Związek Radziecki.

Oddano go w 1955 roku, w

jego budowie wzięło udział

wiele tysięcy radzieckich

WARSZAWAPrzed II wojną światową Warszawa często

nazywana była Paryżem wschodu.

Miasto to przez wieki swej historii było

miejscem licznych wydarzeń. Niegdyś

Warszawa konkurowała z Krakowem o tytuł

stolicy Unii Polsko-Litewskiej, później znalazła

się pod szwedzką, a następnie rosyjską

okupacją, nawet sam Napoleon wkroczył

do miasta. Niezależnie od wszystkich tych

zdarzeń miasto rozwijało się nieprzerwanie.

Jednakże w czasie II wojny światowej żadne

z miast Europy nie doznało tak poważnych

szkód, jak Warszawa. Po stłumieniu powstania

warszawskiego w 1944 roku oddziały

niemieckie ewakuowały całe miasto i

systematycznie wysadzały w powietrze niemal

wszystko to, co z niego zostało. Do końca II

wojny światowej zniszczone zostało 85% miasta

i zginęło 800 tysięcy jego mieszkańców.

Pomimo tych smutnych wydarzeń Warszawa

odrodziła się z popiołów jak Feniks, a obecnie

pulsuje życiem. Udało się odbudować nie tylko

wiele budynków, lecz coraz to pojawiają się

nowe miejsca życia publicznego.

Znajdziecie tu piwiarnie oferujące jakościowe

piwa rzemieślnicze, kawiarnie, kluby i

restauracje ze wspaniałymi potrawami. Jako

ciekawostkę podajemy, że Warszawa ma

osobną dzielnicę wegańską. Jeżeli wybierzemy

9



10 11

ścianie Ratusza zegar Orloj działający od roku

1410. Drugim imponującym elementem jest

wznoszący się ponad dachy budynków gotycki

Kościół Tyński. Na Złotej uliczce

– jak głosi legenda – w okresie

panowania Rudolfa II mieszkali

alchemicy, których zadaniem było

odkrycie tajemnicy wyrobu złota.

W domu pod numerem 22. na tej

uliczce mieszkał później Franz Kafka.

Ku czci słynnego pisarza wzniesiono

ruchomy pomnik ciągle zmieniający

formę. Jeżeli szukacie Państwo

gotyckich pamiątek, powinniście poznać

drugi brzeg Wełtawy z Wieżą Prochową lub

wieżą Jindřišská. Jeżeli zaś ktoś interesuje

się neorenesansowymi budowlami, powinien

przespacerować się do Teatru Narodowego.

A jeśli z kolei chcemy podziwiać jedno z dzieł

nowoczesnej architektury – odwiedźmy słynny

Tańczący Dom.

PRAGA (PRAHA)Zapewne słyszeliście już Państwo, że jeżeli

chcecie napić się dobrego piwa, trzeba

koniecznie pojechać do Pragi. Czeska stolica

oferuje oczywiście znacznie więcej, niż tylko

samo piwo: czarujące mosty, uliczki i place

należą do najbardziej nastrojowych miejsc

świata. Ale jeżeli już zaczęliśmy od piwa –

warto wiedzieć, że w Pradze są najbardziej

niestrudzeni barmani na świecie. Jeżeli ktoś

zostawi pusty kufel na stole, tu - chcecie,

czy nie chcecie - natychmiast naleją piwa

do pełna.

Ale co warto zaliczyć podczas piwnych

przechadzek? Jedna z najbardziej

uczęszczanych tras spacerowych prowadzi

z zamku przez Most Karola do Rynku

Staromiejskiego.

Widoczna z daleka gotycka katedra św. Wita

góruje nad panoramą miasta. To najważniejszy

kościół Czech, miejsce spoczynku czeskich

królów, jego poprzednik stał tu już w latach

920-930.

Katedra wznoszona i formowana była przez

stulecia, w końcu jej poświęcenie odbyło

się w roku 1929. W ogromnym kompleksie

zamkowym łatwo można się zapomnieć

zwiedzając trzy jego podwórce i 60 budynków.

Spośród nich najbardziej znanym jest służący

niegdyś za rezydencję czeskich władców i

królów zamek na Hradczanach, który od 1918

roku jest siedzibą prezydenta republiki.

Nasza droga wiedzie przez jeden z symboli

Pragi – Most Karola. Most ten jest zresztą

jednym z najstarszych mostów kamiennych

Europy. Często przewija się po nim z jednego

brzegu na drugi, mijając różnych sztukmistrzów,

taki tłum, że można posuwać się tylko powoli.

W ten sposób jednakże będzie wystarczająco

dużo czasu, aby odszukać krzyż na balustradzie

mostu, skąd według legendy w roku 1393

zrzucony został do rzeki wikariusz arcybiskupa

praskiego, ponieważ nie chciał zdradzić królowi

sekretu spowiedzi jego żony. Wikariusz został

później kanonizowany, a według legendy kto

dotknie krzyża, spełni się jego życzenie. Po

opuszczeniu Mostu Karola, podążając wąskimi

uliczkami docieramy do Rynku Staromiejskiego.

Jedną z osobliwości rynku jest znajdujący się na



12 13

ce, powinien udać się do Pałacu Pálffych, zaś

aby obejrzeć perły klasycystyki powinien udać

się do sąsiedniego Pałacu Zichych. W pobliżu

wznosi się również jeden z najpiękniejszych pa-

łaców klasycystycznych – Pałac Prymasowski.

W Sali Lustrzanej pałacu podpisano Traktat po-

kojowy po bitwie pod Austerlitz, zwanej bitwą

trzech cesarzy. W odrestaurowanym w roku

2011 Ratuszu znaleźć można elementy zarówno

gotyckie, barokowe, jak i renesansowe.

Muzeum historii miasta mieszczące się w bu-

dynku warto zwiedzić chociażby dlatego, aby

móc podziwiać starannie odrestaurowane sale,

a z wieży nacieszyć oczy przepiękną panoramą.

Za wcześnie jest jednak jeszcze na pożegnanie

miasta. Teraz zjemy więc pyszną strapaczkę i

napijemy się orzeźwiającego słowackiego piwa,

a później udamy się do Pałacu Grassalkovicsów,

zwanego też Pałacem Prezydenckim, który od

ukończenia jego budowy, czyli od lat sześć-

dziesiątych XVIII wieku szybko stał się centrum

życia kulturalnego. To właśnie tu Joseph Haydn

zaprezentował wiele swoich utworów. Drugim

BRATYSŁAWA (BRATISLAVA)Pomimo tego, że Bratysławę zamieszkuje

zaledwie mniej, niż pół miliona ludzi, może ona

zaoferować turystom całe mnóstwo atrakcji. Na

Starym Mieście co krok spotkać można pałace

i kościoły wzniesione w najróżnorodniejszych

stylach.

Do śródmieścia warto wejść przez Bramę

Michalską. Droga ta wiedzie przez Wieżę

Michalską, która jest jednym z najstarszych

budynków i jedyną już przetrwałą do dziś

wieżą strażniczą. Jej budowę rozpoczęto w XIV

wieku, zaś ostateczną formę uzyskała w roku

1758. Warto wejść na wieżę, z której rozciąga

się wspaniały widok na miasto. W biegnących

w dole uliczkach otwarło swe sklepy wiele

światowych marek.

Jeżeli ktoś chciałby podziwiać barokowe pała-

obiektem Starego Miasta, który warto zoba-

czyć, jest secesyjny Niebieski Kościół. Na uwagę

zasługuje też największy kościół Bratysławy –

gotycka katedra św. Marcina. Na zakończenie

zostawiliśmy jeden z symboli miasta – położo-

ny na 85 metrowym wzniesieniu nad brzegiem

Dunaju zamek. Obecnie można w nim zwiedzać

między innymi stałe ekspozycje Słowackiego

Muzeum Narodowego. Miasto w ostatnim okre-

sie dynamicznie się rozwinęło. Na przykład na

pylonie Mostu Powstania Narodowego stwo-

rzono bajeczną restaurację, która cieszy się

powodzeniem nie tylko ze względu na kuch-

nię, ale też na widoki. Monumentalny Slavin to

jednocześnie pomnik i cmentarz wojskowy,

pielęgnujący pamięć wielu tysięcy radzieckich

żołnierzy, którzy zginęli podczas II wojny świa-

towej. Najwyższym i najciekawszym budynkiem

miasta jest wieża telewizyjna Kamzik wznosząca

się na wysokość 200 metrów, do której przy

dobrej pogodzie wiedzie wyciąg krzesełkowy.

Stąd – jeżeli aura nam sprzyja – roztacza się wi-

dok na Austrię, Węgry i Czechy.

#V4CONNECTS

1514

Nasze stolice wyjątkowo sprzyjają podróżnym,

jako że we wszystkich krajach V4 liczne miejsca

wycieczek i zabytki historyczne znajdują się

zaledwie godzinę jazdy samochodem od

naszych stolic.

KRÓTKIE WYPADY ZA MIASTO

OKOLICEBUDAPESZTU

Na początek poznajmy miejscowość, od

której nazwano V4 - Wyszehrad. Znajdujące

się na północ od Budapesztu, położone w

malowniczym zakolu Dunaju miasto, dawna

siedziba królów węgierskich, już na początku

swej historii pełniło szczególną rolę w dyplo-

macji. W roku 1335 to właśnie tu doszło do

słynnego zjazdu królów, na które na zaproszenie

króla węgierskiego Karola Roberta przybyli król

czeski Jan Luksemburski, król polski Kazimierz

Wielki, margrabia morawski Karol oraz książę ba-

warski Henryk Wittelsbach i książę saski Rudolf.

W dniu 15 lutego 1991 roku w tym samym miej-

scu podpisana została stanowiąca dokument

założycielski Deklaracja o współpracy. Podążając

dalej na północ dotrzemy do miasta Ostrzyhom

(Esztergom), do centrum Kościoła katolickiego

na Węgrzech. Miasto to było miejscem uro-

czystości koronacyjnych, tu założono pierwszą

archidiecezję Węgier. Po przejechaniu przez

lasy i góry Pilis wita nas Szentendre – miejsco-

wość-klejnot słynąca kulturą i sztuką, wabiąca

nastrojowymi uliczkami, ulubione miejsce spo-

tkań turystów i siedziba wielu znanych malarzy,

rzeźbiarzy, pisarzy i poetów. W miejscowości

Gödöllő położonej zaledwie 30 kilometrów od

Budapesztu koniecznie zwiedzić należy zbudo-

wany w latach trzydziestych XVIII wieku Pałac

Grassalkovichów. Vác to nastrojowe miasteczko

na wschodnim brzegu Dunaju, słynące z bazyliki

i łuku triumfalnego. W miejscowości Fót przycią-

ga turystów Pałac Karolyich, a gotycki kościół już

z dala wabi zwiedzających. Tym turystom, którzy

lubią piesze wędrówki, polecamy leśne ścieżki

Budańskiego Parku Krajobrazowego, Pilis, czy

Wzgórza Gödöllő.

OKOLICEWARSZAWYŻelazowa Wola to miejscowość położona

zaledwie 50 kilometrów od Warszawy, miejsce

urodzenia najznamienitszego i najbardziej

lubianego pianisty i kompozytora polskiego

– Fryderyka Chopina, w której oczekują

przybywających tu turystów dom pamięci,

muzeum oraz koncerty. W godzinę dotrzeć

można do liczącej 18 tysięcy mieszkańców

miejscowości Sierpc, która otrzymała prawa

miejskie już w XIV wieku. Można tu zwiedzić

efektowny skansen, którego liczne zabudowania

rozciągające się na powierzchni 60 hektarów

sprawiają wrażenie osobnej wioski. Są tu wiejskie

zagrody, stare schludne domostwa, tradycyjne

warsztaty, na podziwianiu których spędzić

można wiele godzin. Niedaleko stąd do Łodzi

– trzeciego pod względem wielkości miasta

Polski. Malownicze ulice śródmieścia, Muzeum

Sztuki, Lunapark przyciągają rzesze turystów.

Kampinoski Park Narodowy to rezerwat natury

położony niedaleko Warszawy, w którym

obserwować można 16 tysięcy gatunków

zwierząt przemierzając liczące łącznie 360

kilometrów szlaki turystyczne.



2.



#V4CONNECTS

16 17

OKOLICEBRATYSŁAWYZamek Devin – położony u zbiegu Dunaju i

Wełtawy – przez wiele wieków pełnił wiernie

rolę zachodnich wrót Niecki Karpackiej.

Żołnierze Napoleona wysadzili go w powietrze

w roku 1809, ale nawet jego ruiny budzą podziw

imponującym widokiem. Znajdujące się 20

kilometrów od stolicy Danubiana Meulensteen

Art Museum oferuje całą gamę kulturalnych

doznań koneserom sztuki nowoczesnej.

Pagórkowate zbocza Małych Karpat na północ

od Bratysławy to doskonałe miejsce na uprawę

winorośli. Dawne winiarskie tradycje prezentuje

Droga Winna Małych Karpat ciągnąca się przez

Bratysławę, Swięty Jur (Svätý Jur), Pezinok,

Modrą w kierunku Trnawy (Trnava). Gorąco

polecamy wszystkim turystom zwiedzenie

położonego zaledwie 30 kilometrów od

Bratysławy, wzniesionego w XIII wieku Zamku

Czerwony Kamień (Červený Kámeň). Widok i

bogato zdobione wnętrza tego urzekającego

zabytku kultury nie bezpodstawnie oczarowują

każdego zwiedzającego.

Zamek w Smolenicach – bogato zdobiona

szlacheckaj siedziba w Małych Karpatach

wzniesionaj w XIV wieku w stylu romańskim –

znajduje się w odległości 50 kilometrów

od stolicy.

OKOLICEPRAGIPobliski pałac Pruhonice został wpisany na

listę światowego dziedzictwa UNESCO, wabiąc

zwiedzających także olbrzymim parkiem i szla-

kami turystycznymi. 50 kilometrów od stolicy

znajdziemy Karlštejn – przepiękny, malowniczy,

zachowany w doskonałym stanie zamek gotyc-

ki, górujący na 320 metrowej skale wapiennej.

Centrum miejscowości Kutná Hora to również

część światowego dziedzictwa. Ulubionym

celem wycieczek jest tu późnogotycka katedra

świętej Barbary, której budowę rozpoczęto

w 1388 roku. Kasztel Konopiště znajdziemy

też niedaleko stąd. Była to letnia rezydencja

arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Mieści on

obecnie tematyczne zbiory, a w jego ogrodzie

cieszą oczy turystów botaniczne okazy.

Romantyczną twierdzę Křivoklát znajdziemy

wśród bogatego, malowniczego otoczenia.

Jeżeli nabraliście Państwo ochoty na piesze

wędrówki, sielskie otoczenie i zachwycające

widoki, powinniście wybrać się do położonego

opodal miejscowości Teletín punktu

widokowego Vyhlídka Máj. W promieniu 100

kilometrów od stolicy znajdziemy też oferujące

tysiące wrażeń Karlovy Vary czy Pilzno (Plzeň),

gdzie – fani piwa już wiedzą – narodziło się

znane na całym świecie piwoPilsner.

Wielowiekowe klasztory, tajemnicze

średniowieczne świątynie, sędziwe zamki,

tajemne pielgrzymki… Turystyka religijna jest

interesująca nie tylko dla wierzących. Oferuje

historyczną wycieczkę w czasie wszystkim tym,

którzy chcą poznać chrześcijańskie zabytki V4.

MIASTA NA PROWINCJI –WYPRAWY BEZ GRANIC

3.



gotyckim, wznosząc trójnawową bazylikę o

dwóch wieżach. W tych czasach powstały

też gotyckie krużganki. Po przebudowie

opactwo trzykrotnie uległo pożodze. W

roku 1462 rozpoczęto całkowitą odnowę

świątyni, a następnie, w roku 1483 wyświęcono

odrestaurowany budynek. Wówczas to król

Maciej podarował kościołowi relikwię Bożej

Krwi. Dla relikwii – fragmentu chusty św.

Weroniki – wzniesiono w 1510 roku osobny

ołtarz. Obecnie relikwia znajduje się w kaplicy

Bożej Krwi wybudowanej w roku 1713. Dawne

opactwo w roku 1970 mianowane zostało

pamiątką dziedzictwa narodowego.

HROŃSKI BENEDYKT(HRONSKÝ BEŇADIK)SŁOWACJA

Powędrujmy dalej na północ, w kierunku

średniowiecznej miejscowości Hronský Beňadik

na Słowacji, w okręgu bańskobystrzyckim,

w powiecie Žarnovica, którego węgierska

nazwa brzmiała Garamszentbenedek. Jego

nazwa wywodzi się od kościoła i klasztoru

benedyktynów założonych w XI wieku przez

króla Gejzę I z dynastii Arpadów. Legenda

głosi, że Gejza na jednym z polowań w okolicy

po zapadnięciu zmroku rozbił tabor ze swoją

świtą nad brzegiem Hronu. Rozmyślał akurat

nad wojną przeciwko swojemu kuzynowi

Salomonowi, kiedy na przeciwległym

skalistym brzegu spostrzegł światło.

Śledząc je, na polance ujrzał klęczącego

Salomona trapionego bólem. Zjawisko to

tak go wzruszyło, że postanowił wznieść

w tym miejscu opactwo ku czci świętego

Benedykta. Budowa klasztoru miała miejsce

prawdopodobnie w latach 1060 – 1075,

a na podstawie ówczesnych dokumentów

przypuszczać można, że to tu powstał kodeks

przechowywany obecnie w Nitrze. Budowlę

przebudowano w XIV-XV wieku w stylu

#V4CONNECTS

18

Opat Uros (1207-1243), budowniczy stojącego

do dziś kościoła, był w stanie nawet odbić

napaść tatarską spod murów klasztoru. Podczas

trwającej półtora wieku okupacji tureckiej

zakonnicy musieli jednak uciekać

Poważnie uszkodzone budynki odbudowano w

stylu barokowym w XVIII wieku.

Dalszemu rozwojowi przeszkodził na pewien

czas dekret Józefa II z 1786 roku, jako że obok

innych zakonów rozwiązał on także zakon

benedyktynów.

Franciszek I w roku 1802 ponownie założył

opactwo powierzając mu nowe zadania.

Kształcenie średniego stopnia stało się

wówczas jednym z filarów zakonu, pozostając

do dziś charakterystyczną podstawą tutejszego

życia.

Liceum działało także w latach komunizmu i w

ograniczonych wprawdzie ramach, ale mogli

też działać zakonnicy. Od zmian ustrojowych

dynamiczniej rozwija się również infrastruktura

turystyczna. Dla zwiedzających otwarte zostało

nowe wejście od strony alei.

W wysokiej jakości zakładzie winiarskim

opactwa, wyposażonym w nowoczesną

technologię, goście mogą też wziąć udział w

zwiedzaniu połączonym z degustacją win.

PANNONHALMA WĘGRY

Pannonhalma to ośrodek węgierskich benedyk-

tynów przyciągający tysiące wiernych i turystów.

Budynki klasztoru tchną duchem wielu wieków.

W obecnej formie obiekt można raczej nazwać

klasycystycznym, lecz widoczne są tu także

liczne elementy średniowieczne. Szczególnego

uroku dodaje widocznym tu zabytkom i

bogatemu dziedzictwu kulturalnemu fakt, że

stanowią żywą scenerię dla działającego po dziś

dzień w tych murach zakonu. Jednocześnie

udostępnione zwiedzającym obiekty – XII-

wieczny kościół i krypta, XV-wieczne krużganki

i XIX-wieczna biblioteka – zawsze serdecznie

zapraszają przybywających tu gości.

Ale przyjrzyjmy się historii tego kompleksu

od jego początków. W roku 996 książę Gejza

osiedlił na Świętej Górze Panonii zakonników

z Czech. Klasztor wzniesiony ku czci

świętego Marcina z Tours według zamiarów

jego założycieli miał stać się wschodnim

przyczółkiem kulturalnym średniowiecznej

Europy. W jego murach często przebywał

święty Stefan, pierwszy król Węgier.

19



W średniowieczu klasztor odgrywał ważną rolę

w życiu kościelnym i kulturalnym południowej

Polski. W toku historii benedyktyni dwukrotnie

musieli opuścić klasztor - w roku 1656 Szwedzi

podpalili klasztor, zaś w roku

1816 Austriacy rozwiązali zakon. Do przypo-

minającego dziedziniec zamkowy podwórca

klasztornego możemy dotrzeć przez podwójną

sklepioną bramę. W emanującym prawdziwie

średniowieczną atmosferą miejscu podziwiać

możemy kościół klasztorny pochodzący z XVII

wieku. Na jego miejscu stała pierwotnie bazy-

lika w stylu romańskim wzniesiona przez króla

Kazimierza, która uległa całkowitemu znisz-

czeniu podczas najazdu tatarskiego. Kościół

słynie również z bogato złoconych barokowych

zdobień.

Wiele osób odwiedza klasztor słuchając kon-

certów muzyki poważnej na wysokim pozio-

mie lub też obchodząc spokojne pożegnanie

starego roku. Ten, kto chciałby w ciszy spędzić

ostatnie dni roku, może śmiało udać się do

klasztoru, gdzie chętnie go ugoszczą.

Góra zawdzięcza ocalenie częstochowskiej

Czarnej Madonnie. W budynku klasztoru urzą-

dzono muzeum poświęcone Gregorowi Men-

delowi, dziewiętnastowiecznemu, wyprzedzają-

cemu swą epokę twórcy podwalin nowoczesnej

genetyki, który niegdyś tu, w ogrodzie przepro-

wadzał swe doświadczenia i również tu został

później opatem klasztoru. Uczony zawdzięczał

zainteresowania przyrodnicze intelektualnej

atmosferze klasztoru.

TYNIECPOLSKA

Zaledwie w kilka minut dojechać można z Krako-

wa do Tyńca, gdzie znajdziemy kolejną perłę ar-

chitektury zakonnej. Na ogromnych wapiennych

skałach, otoczony wzniesionymi w XIV – XVII

wieku murami i basztami, piętrzy się najstarszy

klasztor Polski. Opactwo Benedyktynów w Tyń-

cu, położone na południowy zachód od Krako-

wa, wzniesiono na brzegu rzeki Wisły, na szczy-

cie wysokiej na 233 metrów Góry Klasztornej.

Wzniesiony na ogromnych wapiennych skałach

Tyniec założył w roku 1044 król polski Kazimierz

I, zwany też Kazimierzem Odnowicielem. Be-

nedyktyni pojawili się w Polsce w krótkim czasie

po przyjęciu chrześcijaństwa, pierwszy klasztor

założyli właśnie w Tyńcu.Zasobność Opactwa

Benedyktynów pod wezwaniem św. Piotra i Paw-

ła najlepiej ilustruje fakt, że jego opat nazywany

był „abbas centum villarum” (opatem stu wsi).

#V4CONNECTS

20

jest właściwie krokodyl. Legenda głosi, że pływa-

jąc w rzece napadał on na mieszkańców miasta.

Faktycznie jednak otrzymał go w prezencie od

tureckiego posła margrabia Moraw – Maciej. O

wiszącym na ścianie drewnianym kole mówią, że

pewien sprytny kołodziej z Lednic założył się, że

przez jeden dzień wykonano koło i dotoczy je do

odległego 50 kilometrów miasta. Udało mu się

to, ale ludzie nie zapłacili mu ani grosza i oskar-

żyli go o konszachty z diabłem.

Jednym z najstarszych zabytków Brna jest zbu-

dowany z czerwonej cegły klasztor augustia-

nów, pochodzący z 1322 roku.

Jego gotycka nawa główna, nawa poprzeczna i

rząd okien zachowały do dziś pierwotną formę,

jednak wystrój kościoła jest w stylu barokowym.

Na głównym ołtarzu pod srebrną koroną wi-

doczna jest przynosząca szczęście ikona Czar-

nej Madonny. Uważana jest za dzieło Łukasza

Ewangelisty, ale najprawdopodobniej pochodzi

z drugiej połowy XIII wieku. Według legendy

przywiozła ją z Jerozolimy do Konstantynopola

cesarzowa święta Helena w IV wieku, podobnie

jak cudowny obraz częstochowski. Wiele lat

później, w roku 1356, cesarz rzymski Karol IV

podarował ją kościołowi brneńskich augustia-

nów. Podobno w czasach wojny trzydziesto-

letniej, w roku 1645, oblężone przez Szwedów

Brno ocalało dzięki cudownej sile świętego

obrazu, podobnie jak 11 lat później polska Jasna

BRNOCZECHY

Brno (Berén, Brünn), drugie pod względem

wielkości miasto Czech, stolica Moraw, to

prawdziwa skarbnica architektury. Przejdźmy

się po tętniącym życiem, bogatym w piwiarnie,

restauracje, a w dobrą pogodę i tarasy gastrono-

miczne śródmieściu, aby bezpośrednio odczuć

atmosferę dawnych wieków. W roku 2011 udo-

stępniono nową atrakcję miasta – podziemne

Brno - Brnĕnské podzemi. Zwiedzając podzie-

mia z przewodnikiem schodzimy do labiryntu

pod rynkiem, gdzie ujrzeć możemy niezliczone

ciekawostki, począwszy od pracowni alchemika,

poprzez ekspozycję więzienną, aż po podziemne

składy żywności. Z gotyckiej wieży Starego Ratu-

sza roztacza się wyśmienity widok, na biegnący

dookoła balkon można wejść za opłatą. Najbar-

dziej charakterystycznym elementem budowli

jest gotycki portal nad wejściem. Rzucającym

się w oczy dziwnym szczegółem dzieła słynne-

go rzeźbiarza Antona Pilgrama jest skrzywiona,

jakby topniejąca środkowa wieżyczka. Legen-

da głosi, że mistrz nie dostał zapłaty, dlatego z

zemsty skrzywił rzeźbę. Pod sklepieniem bramy

ujrzeć można jeszcze dwie niecodzienne rze-

czy – brneńskiego smoka i brneńskie koło. Ze

sklepienia zwisa wypchane ciało smoka, którym

21

#V4CONNECTS

22

PRZESŁANIE DLA PRZYSZŁOŚCI: MIEJSCA ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA UNESCO W KRAJACH V4

WĘGRYWęgry dysponują ośmioma miejscami świato-

wego dziedzictwa. Jest nim między innymi im-

ponujący widok na stołeczne nabrzeża Dunaju

i budańską dzielnicę zamkową. Położona po

stronie peszteńskiej ulica Andrássy i jej histo-

ryczne otoczenie zostały wpisana na listę w roku

2002. Zabytkowa wieś Hollókő – gdzie udało się

zachować XVII-XVIII-wieczną tradycyjną wiejską

architekturę, stanowi obiekt kulturowy i krajo-

brazowy światowego dziedzictwa, zachowany w

niezmienionej postaci. Krasowe jaskinie Aggtelek

i Krasu Słowackiego są szczególnie ważnymi

obiektami, stanowiącymi wspólne miejsca

światowego dziedzictwa ze Słowacją. Na

terenie tym znanych jest 1200 jaskiń, spośród

których 273 położonych jest na terytorium

Węgier. Tysiącletnie opactwo benedyktyńskie w

Pannonhalma i jego otoczenie naturalne oraz

Park Narodowy Hortobágy – puszta również

należące do światowego dziedzictwa. Cmentarz

wczesnochrześcijański z IV wieku w Peczu

(nekropolia), to szczególne i niepowtarzalne

wrażenie. Krajobraz kulturowy sąsiadującego z

Austrią jeziora Fertő-Neusiedlersee to dziedzic-

two naturalne o lirycznej atmosferze. Historyczny

krajobraz kulturowy Tokaju ukazuje z kolei jedyny

na świecie, liczący co najmniej tysiąc lat

tradycyjny region winny

i winiarski.

POLSKAKraj ten – chociażby ze względu na jego

powierzchnię – cieszy się większą liczbą wyjąt-

kowych miejsc, niż inne kraje wyszehradzkie.

Pierwszym obiektem wpisanym w roku 1978

na listę światowego dziedzictwa było Stare

Miasto w Krakowie, następnie wpisano na nią

Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce. Miejsce

jednego z najbardziej ponurych rozdziałów

historii – Auschwitz-Birkenau, nazistowski obóz

koncentracyjny – to także miejsce światowego

dziedzictwa. Obiektem światowego dziedzictwa

w kategorii przyrodniczej jest też Puszcza

Białowieska, rozciągająca się na powierzchni

150 hektarów. Miejscem wpisanym na listę

światowego dziedzictwa UNESCO jest

także warszawska Starówka. Stare Miasto w

Zamościu, średniowieczny zespół miejski

Torunia, dawnego miasta hanzeatyckiego, gdzie

wznoszą się liczne budowle gotyckie, barokowe

i renesansowe, i tak na przykład XV-wieczny

dom, w którym podobno urodził się Kopernik.

Pozostałe ważne obiekty to: największy

zbudowany z cegły zamek na świecie – zamek

krzyżacki w Malborku, Kalwaria Zebrzydowska

– manierystyczny zespół architektoniczno-

krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy,

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy,

drewniane kościoły południowej Małopolski,

Park Mużakowski, zaprojektowana przez Maxa

Berga Hala Stulecia we Wrocławiu.



23

W czterech krajach wyszehradzkich zwiedzający mogą

obejrzeć łącznie 40 obiektów światowego dziedzictwa

4.



#V4CONNECTS

24

SŁOWACJADo roku 2017 na listę światowego dziedzictwa

wpisano siedem słowackich obiektów. Jednym

ze szczególnie ważnych miejsc jest miasto

Bardziejów (Bardejov), pierwsza pisana wzmianka

o mieście pochodzi z lat 1200. Niezwykle

popularna wśród przybywających tu turystów

jest bazylika, ratusz i stare miasto. Historyczne

śródmieście klasycznego miasta górniczego –

Bańskiej Szczawnicy (Banská Štiavnica) objęto

ochroną w roku 1950, a od roku 1993 jest ono

częścią światowego dziedzictwa. Na liście

tej figuruje również górujący nad okolicą z

wysokości 630 metrów zamek w miejscowości

Spiskie Podgrodzie (Spišske Pohradie),

najbardziej rozległy obiekt Europy. Na liście

światowego dziedzictwa znajduje się razem z

sąsiednimi zabytkami kultury – Spiską Kapitułą

(Spišská Kapitula) i Žehrą. Pierwotne lasy bukowe

Karpat stanowią również szczególne miejsca.

W maleńkiej górskiej wiosce Vlkolinec zachowała

się tradycyjna, charakterystyczna architektura

i kultura. Wioska ta zaliczana jest także do

światowego dziedzictwa. Listę słowackich

miejsc należących do światowego dziedzictwa

zamykają drewniane kościoły słowackich Karpat,

należy do nich osiem budowli sakralnych i jedna

dzwonnica.

CZECHY Na listę światowego dziedzictwa wpisano dotąd

12 miejsc, a dalsze siedemnaście oczekuje na

wpisanie na listę. Do światowego dziedzictwa

zaliczane jest zabytkowe centrum Pragi,

a także miasteczko-klejnot – emanujące

średniowieczną atmosferą centrum Českýego

Krumlova, w Kromieryżu (Kroměříž) historyczne

centrum miasta, rynek oraz Pałac Arcybiskupi i

Ogród Kwiatowy stały się w roku 1998 częścią

światowego dziedzictwa UNESCO. Częścią

światowego dziedzictwa jest też Sanktuarium

pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená

Hora), Stare Miasto z kościołem św. Barbary

i katedra Mariacka w dzielnicy Sedlec w

miejscowości Kutná Hora, a także krajobraz

kulturowy Lednice-Valtice z parkiem, stawem

rybnym i pałacem. Na liście światowego

dziedzictwa figurują jeszcze historyczna wieś

Holašovice, renesansowy zamek w Litomyšlu,

kolumna Trójcy Przenajświętszej w Ołomuńcu

(Olomouc) oraz willa Tugendhatów w Brnie,

będąca najsłynniejszym europejskim dziełem

Ludwiga Miesa van der Rohe. Warto też udać

się do dzielnicy żydowskiej oraz bazyliki św.

Prokopa w Třebiču.

25

Każdy z krajów V4 dzięki tysiącletniej, burzliwej

historii tego regionu ukazuje zwiedzającym

całą paletę wyjątkowych zabytków architektury.

Bajeczne pałace i romantyczne zamki

przyciągają tu turystów nawet z najdalszych

zakątków świata.

5.NA ZIEMI ZAMKÓW I PAŁACÓW

#V4CONNECTS

POLSKAKraków to tu znajduje się Wawel – miejsce

koronacji i komnaty królów, kościół Mariacki,

Rynek Główny oraz Kazimierz – unikalna

dzielnica krakowska tworząca niegdyś osobne

miasto żydowskie. Zbudowany z cegły zamek

w Malborku był siedzibą teutońskich rycerzy,

dziś stanowi część światowego dziedzictwa.

Gdańska Starówka cieszy się popularnością

głównie dzięki bogatej historii, brukowanym

uliczkom i renesansowym kamienicom.

W licznych polskich zamkach turyści mogą

zapoznać się z kulturą rycerską, w większości

z nich regularnie odbywają się przedstawienia

i turnieje rycerskie. Pałac w Pszczynie jest

jednym z tych polskich pałaców, które –

podobnie jak Kórnik, Kozłówka, Łańcut czy

Wilanów – zachowały oryginalne wnętrza.

Zwiedzić można też największy zamek

średniowiecznej Europy – Krzyżtopór.

WĘGRYGórujący nad Dunajem majestatyczny Zamek

Budański, który po dziś dzień zachował

swą świetność, to jakby korona węgierskiej

stolicy. Zamek królewski i otaczające go kręte,

średniowieczne uliczki, zamkowe świątynie, ale

też budowle późniejszych wieków stanowią

esencję węgierskiej kultury.

Liczne zabytki historyczne znaleźć można

także na węgierskiej prowincji. Obrońcy zamku

w Egerze ocalili ten region przed turecką

nawałnicą, również i temu zawdzięczamy, że

miasto Eger przetrwało do dziś zachowując

wiele cechy średniowiecznego miasta. Zamek

w mieście Gyula to monumentalna twierdza

z XV wieku, położona w uroczym parku i

otoczona jeziorem. Warto też przejechać parę

kilometrów, aby zwiedzić zamek w mieście

Tata, na zachód od Budapesztu, wzniesiony na

brzegu Starego Jeziora (Öreg-tó), otoczony

fosą zamek zbudowano w końcu XIV wieku.

Dużą popularnością cieszy się też zamek w

Sümegu, regularnie odbywają się tu rycerskie

turnieje i uczty, organizowane są wystawy.

Pecz w roku 2010 był Europejską Stolicą

Kultury –zamieszkałe już w epoce rzymskiej,

historyczne miasto nosi także ślady czasów

wczesnosłowiańskich i tureckich, sąsiadują tu ze

sobą dżami i wczesnochrześcijańska nekropolia.



SŁOWACJAZamek w Komarnie i należący do niego

ogromny kompleks fortyfikacji położone są na

dwóch brzegach Dunaju. Zamek w Bratysławie

był przez wieki częstokroć przebudowywany.

Od XI wieku grodem królewskim był wzniesiony

na stromej skale zamek trenczyński – ten

szczególnie efektowny, a zarazem jeden z

największych pod względem powierzchni

zamek w Europie. Zamek w Bojnicach

uważany jest przez tutejszych mieszkańców za

najpiękniejszy na kontynencie. Pod nim kryje

się jaskinia stalaktytowa – prawdziwy świat

bajek. Zamek orawski (Oravsky hrad) wznosi

się na skalnym klifie nad rzeką Orawą. Z zamku

w Fiľakovie rozciąga się piękna panorama, ale

warto też zajrzeć do centrum miasta w pobliżu

zamku. Zamek Krasna Horka to jedna z najlepiej

zachowanych fortyfikacji na ówczesnych

Górnych Węgrzech, jej kuchnię i kolekcję broni

można obejrzeć w oryginalnym stanie. Warto

zatrzymać się też, aby zwiedzić Zamek Spiski.

Gotycko-renesansowy zamek w Zwoleniu

(Zvolen) należy do reliktów narodowego

dziedzictwa.

CZECHYCzeskie zamki i pałace udało się zachować w

bardzo dobrym stanie.

Największym zamkiem południowych Czech

jest położony w dolinie krętej Wełtawy zamek

w Českým Krumlovie – to renesansowy zespół

zamkowy z charakterystyczną okrągłą wieżą.

Jeden z najbardziej widowiskowych zamków

Czech – doskonale zachowana twierdza

gotycka - zamek Karlštejn wzniesiony w XIV

wieku. Karol IV tu właśnie strzegł korony

cesarza rzymskiego i króla czeskiego oraz

insygniów królewskich. Niedaleko Brna również

wznosi się średniowieczna forteca – zamek

Spilberk udało się zdobyć tylko węgierskiemu

królowi Maciejowi i francuskiej armii Napoleona.

Na południowych Morawach, w nazywanym

też ogrodem Europy angielskim parku

tworzącym krajobraz kulturowy Lednice-

Valtice zwiedzić możemy bajeczny pałac

hrabiów Liechtenstein – pałac w Lednicach.

Koniecznie zwiedzić trzeba zamek praski, ale

warto też zrobić wycieczkę do otoczonego

urzekającym parkiem pałacu Hluboká, zamku

Křivoklát zbudowanego w XII wieku, czy też

wzniesionego na skale, osiemsetletniego

zamku Pernštejn.

2726

28



28

TYDZIEŃ WRAŻEŃ:TURYSTYKA RODZINNA W KRAJACH V4

a V4-ek mindegyike tartalmas kikapcsolódást

WĘGRYBalaton i jego okolice to prawdziwa skarbnica

niezapomnianych, letnich i zimowych wrażeń

dla całej rodziny. W pierwszym dniu obok

wodnej rozrywki warto poświęcić czas na

odkrycie uroków Niecki Kali (Káli medence) na

północnym brzegu Balatonu, podziemnego

jeziora w Tapolcy albo jedynego w swoim

rodzaju przyjaznego dzieciom Arboretum Folly.

Drugi dzień uczynią niezapomnianym naturalne

osobliwości brzegu południowego – Mały

Balaton, Wyspa Kányavári i Rezerwat Bawołów

w Kápolnapuszta. Na Budapeszt i jego okolice

również warto poświęcić co najmniej dwa

dni. Spośród nieprzebranej ilości atrakcji

dla dzieci na pierwszym miejscu plasuje się

Stołeczny Ogród Zoologiczny i Botaniczny.

Warto też zajrzeć do któregoś z kąpielisk.

Jednym z najbardziej popularnych w Europie

Środkowej jest kompleks hotelarski i kryte

kąpieliska Ramada Resort Aquaworld Budapest.

W Szentendre warto przejść się nastrojowymi

uliczkami śródmieścia i brzegiem Dunaju, a

w tamtejszym skansenie cała rodzina może

poznać tradycje i kulturę ludową.

Po krótkim odpoczynku można się udać w

góry Matra, gdzie w bogatej ofercie rozrywek

znajdziemy quady, terenowe segwaye, a zimą

także i narciarstwo. Po dniu spędzonym

w górach nie trzeba długo podróżować, aby

dotrzeć do Jeziora Cisańskiego (Tisza-tó) –

w Poroszló możemy cały dzień spędzić na

łódkach, bawiąc się w Ekocentrum Jeziora

Cisańskiego (Tisza-tavi Ökocentrum). Ostatni

dzień naszych rodzinnych wakacji możemy

znów spędzić w wodzie, w basenach miasta

Gyula, ale nie zapomnijmy o kuszących

smakach węgierskiej kuchni – zasłużenie

słynnych kiełbasach, owocach i palinkach.

POLSKAJeziora Mazurskie - ten ogromny system słod-

kowodny, który tworzy 45 jezior, 12 kanałów i 8

rzek – to jedna z najpopularniejszych destynacji

turystycznych. Mazury można zwiedzić kaja-

kiem, łodzią, żaglówką, ale są też idealnym te-

renem do pieszych lub rowerowych wędrówek.

Słowiński Park Narodowy położony nad

brzegiem Bałtyku słynie z ruchomych wydm,

które osiągają nawet do 40 metrów wysokości.

Dla dzieci niebywałą atrakcją jest pokonanie

drogi brnąc w piasku. Nieopodal Krakowa,

w Wieliczce zwiedzić można wyjątkową,

działającą od XIII wieku kopalnię soli, w

której dosłownie wszystko, tak więc i kaplica,

wyrzeźbione jest w soli. Dla miłośników

29

Parki narodowe, ogrody zoologiczne, arboreta

– każdy z krajów V4 wabi sensowną rozrywką

nawet przez tydzień dla całej rodziny – od

najmłodszych po najstarszych.

6.

30

#V4CONNECTS

miast kąpieliskowych – Mariańskie Łaźnie,

Jańskie Łaźnie albo choćby Karlowe Wary,

(Mariánské Lázně, Janské Lázně Karlovy Vary)

największe kąpielisko lecznicze kraju – to

zawsze doskonały program. Ogród Zoologiczny

Dvůr Králové (Zoo Dvůr Králové) – jeden z

najsłynniejszych ogrodów zoologicznych

Europy – to także niepowtarzalna możliwość

spędzenia czasu dla całej rodziny.

SŁOWACJAWysokie góry, dzikie doliny, leśne ścieżki za-

chęcają do bogatych we wrażenia wędrówek.

Szczególnie wędrując z dziećmi warto zatrzy-

mać się obok takich zamków, jak Spisz (Spiš),

Krasna Horka, Devin, Šomoška czy Bojnice.

Zimą niezliczone tereny narciarskie zachęcają

do aktywnego wypoczynku, a od wiosny

doskonałym programem mogą być liczne

parki wodne (Aqualand w Bańskiej Bystrzycy,

kąpielisko termalne Patince, Funny Park w

Pieszczanach), zaś latem przyjemne spędzanie

czasu zapewnią rajdy na łódkach, rafting albo

statki spacerowe. Z dziećmi koniecznie trzeba

pójść do bratysławskiego zoo, którego częścią

jest Dinopark, gdzie niesamowite wrażenie

sprawiają wierne makiety dinozaurów. W

Nitrze interesujące programy oferuje dzielnica

zamkowa. Po zwiedzeniu historycznego

śródmieścia Bańskiej Szczawnicy (Banská

Štiavnica) możemy powędrować po jej okolicy.

przyrody doskonałym celem wycieczki będzie

Białowieża – ostatnia nizinna puszcza Europy z

fantastycznym rezerwatem żubrów.

Najbardziej znanym miastem Wysokich Tatr, a

zarazem zimową stolicą kraju jest Zakopane,

kuszące latem wędrówkami, a zimą jazdą na

sankach i nartach. Zwiedzając Gdańsk warto

wziąć udział w morskim rejsie, można też pójść

na jedną z okolicznych plaż.

CZECHYIdealnym miejscem rodzinnych wycieczek jest

Kras Morawski, jeden z przeuroczych regionów

Czech.

Ne jego terenie odkryto ponad tysiąc jaskiń,

możecie tu też organizować leśne wędrówki

i wycieczki. Rozciągający się na niemal

80 tysiącach kilometrów kwadratowych

Narodowy Park Czeskiej Szwajcarii przyciąga

rzesze turystów malowniczym krajobrazem,

wąwozami, przytulnymi wioskami, punktami

widokowymi i wodospadami. Należące

do Sudetów, ciągnące się na północy

Czech Karkonosze (po czesku Krkonoše) są

doskonałym terenem wędrówek i sportów

zimowych. Skaliste okolice miejscowości Hrubá

Skála to także doskonałe pole do eskapad. Obok

urokliwych krajobrazów przyciągają turystów

także miasta. Český Krumlov przyrównywany

jest do szkatułki z klejnotami. Dzieci mogą także

pluskać się w wodzie najbardziej lubianych

31

Ważną rolę w atrakcyjności turystycznej krajów

V4 odgrywają zasoby wód termalnych. Źródła

lecznicze zasilające liczne kąpieliska lecznicze

zapewniają intensywny rozwój usług spa i

wellness. W wielu miastach otwarto także

atrakcyjne parki wodne, będące miejscem

rozrywki głównie dzieci i rodzin.

KĄPIEL, SPA,WELLNESSW SERCU EUROPY

7.

32 33

#V4CONNECTS WĘGIERSKA PREZYDENCJA GRUPY WYSZEHRADZKIEJ

2017/2018

Bania albo też Tropikana Water Park, który

obok 560 pokoi hotelowych ma dla gości także

gigantyczną zjeżdżalnię.

CZECHYKlasyczne kurorty ówczesnej Monarchii - jak

Karlowe Wary, MariánskieŁaźnie i

Jańskie Łaźnie – są lubianymi miejscami

kąpieli także i dziś. W kategorii „Beer Spa”

dużą popularnością cieszą się Łaźnie Piwne

Spa Beerland w Pradze, gdzie można popijać

piwo leżąc w ogromnych kadziach, ale

dostępna jest też dosłownie kąpiel w piwie.

Ulubionym celem przybywających do Czech

turystów jest też Boscolo Prague Wellness &

Spa. Z kolei ze spragnionymi ruchu i wrażeń

dziećmi warto zaliczyć Aquapalace. Słynny

kurort Mariańskie Łaźnie to prawdziwa perła

w otoczeniu pięknych parków i lasów, gdzie z

głębin wytryska niemal sto źródeł leczniczych.

Wypoczywały tu takie sławy, jak Goethe, Mark

Twain, Freud, Strauss i Nietzsche. Luhačovice

to niewielka miejscowość również słynąca z

kąpieliska. Położona jest na wysokości 250

metrów, z jej wód korzystano już w początkach

XX wieku. Karlowe Wary założył cesarz rzymski

Karol IV w roku 1370, od niego też nazwano tą

miejscowość Karlsbadem. Lecznicze wody tego

regionu znane już były od początku XVI wieku,

POLSKANa terenach bogatych w źródła lecznicze już w

XVIII wieku powstały pierwsze kurorty, a obec-

nie wszyscy ci, dla których ważne jest zdrowie,

mogą wybrać z bogatej palety uzdrowisk. Naj-

większą atrakcją Ustronia na południu Polski są

źródła solankowe, kąpiele i okłady borowinowe.

Uzdrowisko położone jest na szczycie pła-

skiej góry Równicy, a uważa się, że najlepszym

lekarzem jest tu natura. W Kamieniu Śląskim

znajduje się wyjątkowy pałac - Sebastianeum

Silesiacum, będący jednocześnie kompleksem

rekreacyjno-uzdrowiskowym, gdzie do zabie-

gów leczniczych wykorzystywane są wydoby-

wające się tu wody oligoceńskie Na przybywa-

jących tu czekają również liczne możliwości

terapii rekreacyjnej, i tak na przykład kąpiele,

przejażdżki powozem, hipoterapia, wycieczki

piesze i rowerowe oraz spacery nordic walking.

Położony na Roztoczu Horyniec-Zdrój słynie

z jednej z najskuteczniejszych na kontynencie

borowin. Polscy władcy również korzystali z

jej dobrodziejstw, jak głosi fama: „królowa po

zabiegach była piękna, król zaś mężny”.

Do najważniejszych kąpielisk kraju zaliczyć

można między innymi Termy w Bukowinie

Tatrzańskiej, niedaleko szlaków narciarskich.

Atrakcyjne programy oferuje zakopiański

Aquapark, zaopatrzona w zjeżdżalnie Terma

Bardzo popularne są wyroby z dobroczynnej

borowiny z Hévíz, wiele osób wybiera je

szukając prezentu dla rodziny.

Równie ważne są kąpieliska lecznicze w mia-

stach Sárvár, Harkány, Bükfürdő, Miskolctapolca,

Gyula, które przyciągają zagranicznych turystów.

Coraz większą popularnością cieszą się

kąpiele w winie, masaże wykonywane są

w wielu miejscach przy pomocy wyrobów

winoterapeutycznych. W ostatnich latach na

terenie kraju powstało wiele parków wodnych,

ulubieńcami dzieci są peszteński Aquaworld,

Aquapolis w Szegedzie i Aquaréna opodal

miejscowości Mogyoród.

WĘGRYKraj ten dysponuje wyjątkowym potencjałem

balneologicznym i jest szczególnie bogaty w

termalne wody mineralne i lecznicze. Znaczne

są też zasoby gorących wód leczniczych, dla

których wiele osób przyjeżdża na kuracje lecz-

nicze, albo właśnie po to, aby zapobiec scho-

rzeniom. 60% zagranicznych turystów – nie-

zależnie od celu ich podróży - odwiedza także

budapeszteńskie kąpieliska lecznicze. Budapeszt

od 1934 roku uważany jest oficjalnie za stolicę

kąpielisk, jako że wśród stolic świata to właśnie

tu znaleźć można najwięcej źródeł termalnych i

leczniczych. Już w czasach rzymskich, a później

tureckich wznoszono tu kąpieliska. Naj-

bardziej znane to Széchenyi, Gellért,

Király, Szent Lukács oraz Rudas.

Spośród miast prowincjonalnych

najbardziej znane są uzdrowisko

termalne w Hajdúszoboszló,

kąpielisko w Egerszalók znaj-

dujące się w wyjątkowym oto-

czeniu naturalnym, na zboczu

wzgórza solnego, oraz Zala-

karos, którego kąpielisko to

prawdziwa atrakcja dla każdej

generacji. Liczące sobie wiele

tysięcy lat jezioro lecznicze w

Hévíz o torfiastym dnie zasila-

ją bogate w minerały zimne i

gorące źródła

34

#V4CONNECTS

które charakteryzuje malownicze otoczenie

i usługi lecznicze na wysokim poziomie,

dysponuje ono poza tym kompleksem wellness

& spa. Kąpielisko Smrdáky działa już dwieście

lat i przyjmuje spragnionych zdrowia kuracjuszy

ze wszystkich zakątków świata.

Miasto Poprad również oferuje gościom

kąpielisko wrażeń na wysokim poziomie –

kompleks AquaCity otwarty jest przez cały

rok. Wokół kąpieliska Besenova znaleźć

można wiele obiektów narciarskich, więc

po dniu spędzonym na stoku szybko można

tu dotrzeć. Powszechnie lubiane kąpielisko

Podhájska zwane jest też małym słowackim

morzem, słona woda kąpieliska wywiera

dobroczynne działanie w przypadku wielu

schorzeń. Kąpielisko w miejscowości Dunajská

Streda położone w strefie zieleni oferuje

przybywającym tu rodzinom cztery odkryte i

trzy kryte baseny oraz zjeżdżalnię wodną.

ale życie kąpieliskowe rozkwitło dopiero w

XVIII wieku, wtedy też wzniesiono imponujące

pałace i łaźnie.

W okolicy tej znaleźć można 13 większych i

blisko 300 mniejszych źródeł leczniczych.

SŁOWACJAKraj bogaty w źródła wód mineralnych i

leczniczych ma do zaoferowania liczne znane

kąpieliska. Pieszczany (Piešťany) zawdzięczają

swoją sławę geotermalnej wodzie leczniczej

i kojącej borowinie siarkowej. Kurort ten jest

jednocześnie najznaczniejszym miastem

kąpieliskowym Słowacji. Kąpielisko lecznicze

Trenčianske Teplice jest najstarszym obiektem

kraju, odwiedzanym licznie ze względu na

jego lecznicze wody siarkowe oraz piękne

otoczenie. Jedyne tego rodzaju w kraju źródło

termalne w miejscowości Dudince

zawiera znaczne ilości dwutlenku

węgla i siarkowodoru.

Bogatą historią cieszy

się kąpielisko w

Bardziejowie-Zdroju

(Bardejovské Kúpele),

35

Autentyczne budowle i ich wnętrza, wśród nich

druga co do wielkości synagoga – niezwykle

bogate dziedzictwo żydowskie krajów V4 musi

koniecznie zobaczyć każdy turysta!

ŻYDOWSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE I ARCHITEK-TONICZNE REGIONU

8.

36



POLSKAW kwietniu 2013 roku otworzyło swe podwoje

znajdujące się w sąsiedztwie ówczesnego getta

warszawskiego najważniejsze muzeum tema-

tyczne Warszawy – Muzeum Historii Żydów

Polskich. Muzeum zbudowane głównie ze

szkła, miedzi i betonu zaprasza zwiedzających

na interaktywne ekspozycje przy zastosowaniu

najnowocześniejszych technologii.

Elewację kompleksu zaprojektowaną w stylu

minimalistycznym pokrywa szkło i miedź.

Jedwabisty ornament na szkle układa się w

słowo „Polin” (po hebrajsku Polska) napinane

literami łacińskimi i hebrajskimi, nawiązujące do

osiedlenia się Żydów na ziemi polskiej. W roku

2016 instytucja ta została wyróżniona nagrodą

Europejskie Muzeum Roku. Kraków od dawna

przyciąga turystów otwartych na dziedzictwo

kulturowe i tradycje żydowskie tego miasta.

WĘGRYTradycja kultury i architektury żydowskiej

na Węgrzech liczy już kilkaset lat. Położona

na Podgórzu Tokajskim miejscowość Mád z

barokową synagogą, szkołą talmudyczną i

zabytkowymi budynkami w XVIII wieku stała

się ośrodkiem religijnym i handlowym. W

pielgrzymce noszącej nazwę Drogi cudownych

rabinów, oprowadzającej po zabytkach

żydowskiego dziedzictwa północnych Węgier

warto wziąć udział nie tylko wiernym.

Ośrodkiem żydowskiego dziedzictwa, który

koniecznie należy zwiedzić, jest Budapeszt.

Centrum Pamięci Ofiar Holokaustu przy ulicy

Páva to obowiązkowa destynacja w węgierskiej

stolicy.

Znajdująca się przy ulicy Wesselényi Sala

Goldmarka uważana była w połowie

minionego wieku za ostoję żydowskiego życia

kulturalnego, w latach 1939-1944 wystawiano

tu opery i przedstawienia na dużą skalę.

Największą synagogą Budapesztu jest zbudo-

wana w stylu neomauretańskim świątynia przy

ulicy Dohány, będąca słynnym na cały świat

celem turystycznym. Jest to druga co

do wielkości synagoga świata,

mieszcząca 3000 ludzi. Jest

ona miejscem imprez

kulturalnych, można też

zwiedzić znajdujące się

obok niej muzeum.

XI-wieczny cmentarz w Worms). Położony

jest na trenie pomiędzy synagogami Pinkas i

Klausen. Cmentarz został zachowany z rozkazu

Hitlera, który uważał, że będzie on grał rolę

muzeum po wymordowaniu wszystkich Żydów.

W Pradze znaleźć można wiele światowej sławy

synagog. Do renesansowej synagogi Pinkas,

wzniesionej w 1479 roku, chadzał również

Franz Kafka. W roku 1694 otwarto synagogę

Klausen zbudowaną w stylu barokowym.

Synagoga Wysoka znajduje się na górnym

piętrze Ratusza Żydowskiego, stąd pochodzi jej

nazwa. Uczęszczała do niej elita getta. Praskie

Centrum Chabad zostało nazwane imieniem

rabina Maharala. Zaprasza ono odwiedzających

gości na szeroki wachlarz programów edu-

kacyjnych i koszerne posiłki. Oferuje również

programy szabatowe, zajmuje się też wynajmo-

waniem mieszkań.

CZECHYCzechy i historia tutejszych Żydów jest ściśle

powiązana z historią Węgier, szczególnie

monarchii austro-węgierskiej.

W czeskiej stolicy Żydzi osiedlili się prawdo-

podobnie już w X wieku. Wieki XVI i XVII były

złotym wiekiem praskich Żydów. Mimo tego,

że w tym okresie zostali dwukrotnie wypędzeni,

dwukrotnie też powrócili. W tym okresie żył tu

Maharal, czyli rabin Jehuda Loew ben Becalel,

twórca praskiego Golema.

Według legendy utworzony z gliny Golem

leży na poddaszu Nowej Synagogi, ale nikt

nie może go ujrzeć. Tej złotej epoce położyło

kres panowanie Marii Teresy, wtedy ponownie

wypędzono Żydów z Pragi.

Praskie getto żydowskie przetrwało przez 800

lat, było znanym punktem docelowym dla

Żydów uciekających z terenów Moraw,

Niemiec, Hiszpanii czy Austrii. W jego

murach zamieszkiwali matematycy,

astrologowie, geografowie, historycy,

filozofowie i artyści. Stary cmentarz

żydowski działa od roku 1439 do 1787.

Jest to drugi najstarszy cmentarz

żydowski Europy (najstarszym jest

37

38

#V4CONNECTS

zwoje Tory. W tylnej części mieści się muzeum

ukazujące zwiedzającym judaika żylińskiej

gminy żydowskiej,

wybrane fragmenty literatury żydowskiej i

dokumenty przedstawiające działalność gminy

wyznaniowej przed wojną. Dumą bratysławskiej

gminy żydowskiej był legendarny rabin Chatam

Sófer (Mosze Schreiber, 1762-1869), którego

grób przetrwał do dziś, będąc obecnie częścią

monumentalnego pomnika. Chatam Sófer

wychował setki rabinów, którzy szerzyli jego

nauki w całej Europie. Był niezwykle cenionym

filozofem, do którego zjeżdżało się dla

zasięgnięcia rady wielu znanych europejskich

Żydów. Obecnie przybywają tu setki ludzi z

całego świata. Zgodnie z żydowską

tradycją martwym nie przynosi

się kwiatów. Na grób rabina

przynoszone są kamienie

i złożone kartki papieru

z zapisanymi na nich

prośbami.

SŁOWACJASpośród zabytków architektury żydowskiej

warto nadmienić dom modlitwy ortodoksyjnej

gminy żydowskiej w Żylinie, który zaprasza

zwiedzających do prawdziwej podróży w

czasie. Zbudowany został według projektów

nieznanego architekta w roku 1927. Gmach

synagogi wkomponowano w istniejącą już

zabudowę ulicy, składa się on z sali modlitwy,

tylnego traktu i werandy, do której można się

dostać po schodach. Na wschodniej ścianie

sali modlitwy znajduje się szafka ołtarzowa

(aron hakodesz), w której przechowywano

Co powiecie Państwo na wycieczkę rowerową

do jednego z najpiękniejszych pałaców

Czech? Czy ktoś wspinał się już kiedyś obok

kilkudziesięcio-metrowego wodospadu na

Słowacji?Jeżeli uwielbiacie Państwo jaskinie,

koniecznie włączcie do repertuaru Polskę!

Śmiało wsiadajcie do pociągu – kraje V4

gęsto przetkane są siecią kolejową, którą

zawdzięczają historii. Można dostać się

wszędzie, aktywny ruch nie zna granic!

AKTYWNY WYPOCZYNEK? OTO KILKA EKSTRA RAD!

39

9.

40 41

#V4CONNECTS

poznać życie codzienne ich mieszkańców, hi-

storię, geografię i wody, świat zwierzęcy i uroki

przyrody. Jeżeli nie wystarczy Państwu medy-

tacyjna radość czerpana z pieszych wędrówek,

załóżcie buty biegowe! Od jesieni 2017 roku w

malowniczym plenerze Podgórza Tokajskiego

organizowana jest jedyna w Europie impreza

sportowa Tállya Challenge. Swą wyjątkowość

zawdzięcza niezwykłemu otoczeniu miejsca,

w którym się odbywa – kopalni Colas i otacza-

jącego ją terenu. Monumentalny, miejscami

niemal księżycowy krajobraz zapewnia

niepowtarzalną i wyjątkową scenerię dla dwóch

dyscyplin – biegów i kolarstwa górskiego.

Jeżeli już biegacie Państwo w regionie winnym,

koniecznie należy skosztować lekkiego szpry-

cera ze słynnego furmintu z Tállyi.

POLSKAJednym z najpopularniejszych miejsc wycieczek

w Polsce jest Morskie Oko w Wysokich Tatrach,

aby do niego dotrzeć trzeba pokonać trasę

WĘGRYWskoczcie Państwo na rower – na Węgrzech

macie do dyspozycji całą sieć dróg rowero-

wych. Obecnie można pedałować na niemal

2000 km tras. Najbardziej znane międzynaro-

dowe trasy wycieczkowe to trasa okrążająca

Balaton (Balatoni Bringakörút), EuroVelo 6,

EuroVelo 11 oraz trasy okrążające Jezioro Ci-

sańskie i jezioro Velence. Ruch „Objedź Balaton

na rowerze” ma z roku na rok coraz więcej

zwolenników. Trasa rowerowa o długości 230

kilometrów wiedzie przez nabrzeża jeziora,

podnóża gór, mijając winnice i letniska. Nie

ma na niej ekstremalnie trudnych odcinków,

mogą więc wziąć w niej udział i starsi i młodsi.

Nie zostawiajcie Państwo w domu butów do

wędrówek, jeżeli zdecydujecie się na pokona-

nie KrajowegoSzlaku Niebieskiego (Országos

Kéktúra). Na doskonale oznakowanym szlaku

biegnącym przez północne regiony Węgier od

Írott-kő do miejscowości Hollóháza nie można

zbłądzić, ale ze względu na dziewiczą przyrodę

warto zabrać do plecaka wikt na trzy dni. Dłu-

gość szlaku wynosi 1100 km.

Jest to pierwszy, tak długi, wyznaczony szlak tu-

rystyczny Węgier i Europy. Razem z Niebieskim

Szlakiem Południowo-Zadunajskim im. Pála

Rockenbauera i Niebieskim Szlakiem Wielkiej

Niziny tworzą Krajową Niebieską Obwodnicę.

Podążając do końca tym szlakiem można w

niecodzienny sposób odkryć regiony Węgier,

Jeżeli zaś chcecie Państwo sprawdzić granice

swojej wytrzymałości, wskoczcie do przerębli

i popływajcie w którymś z jezior w wodzie o

temperaturze bliskiej zera, jak to czyni wielu

Polaków biorąc udział w coraz popularniejszym

lodowatym pływaniu.

CZECHYTen, kto chętnie poznałby tajemne skarby

czeskiej przyrody, ma do wyboru mnóstwo

możliwości. Jednym z najpopularniejszych

i najbardziej spektakularnych celów podró-

ży są skupiska skał piaskowych w Adršpach i

Teplicach, które łączy wąwóz o wdzięcznej

nazwie Wilczy. Droga wiedzie pomiędzy mo-

numentalnymi wieżami skalnymi, którym tutejsi

mieszkańcy nadali przeróżne nazwy. Ścieżki

często zastępują pomosty i drabiny, co dodaje

wycieczce szczyptę dreszczyku emocji. War-

to też odwiedzić Hrenskó, gdzie goście mogą

podziwiać oparte o skały domy o konstrukcji z

drewnianych bali. Tu też znajduje się najwyższy

łuk ze skał piaskowych. Jeżeli podróżujemy w

okolicach Brna, warto zwiedzić Kras Moraw-

ski i jaskinię Punkva. Jeżeli zaś macie Państwo

ochotę zorganizować wycieczkę rowerową,

zatrzymajcie się w położonym na południowy

zachód Třeboňiu, służącym jako baza wypraw,

skąd w ciągu jednego dnia dojedziecie do

Jindřichův Hradeca. Stoi tu trzeci co do wiel-

kości pałac Czech. Zwiedzić można też jeden z

blisko 10 kilometrów z Łysej Polany o różnicy

poziomów około 400 metrów. Stąd wyruszają

kolejne szlaki turystyczne. Turyści żądni ekstre-

malnych wrażeń mają tu też do dyspozycji naj-

lepsze szlaki wspinaczkowe polskich Tatr. Jeżeli

chcemy podziwiać niesamowite twory skalne

i prawdziwy labirynt skalny, powinniśmy udać

się w Góry Stołowe, gdzie polecamy szczegól-

nie rezerwat Parku Narodowego Błędne Skały

lub szczyt Szczeliniec Wielki. W parku można

wędrować po szlakach na długości 100 kilo-

metrów, o różnym stopniu trudności. Zaledwie

30 kilometrów od dawnej stolicy Polski, cie-

szącego oczy przepiękną starówką Krakowa,

znajdziecie Państwo niewielkie, lecz wyjątkowo

urocze skupisko skał wapiennych. W Ojcow-

skim Parku Narodowym znajduje się ponad 400

jaskiń i niezliczone skalne posągi. Tym, którzy

nasycili już wzrok widokiem gór, polecamy kilka

tras rowerowych. Pomiędzy Gdańskiem i Gdy-

nią, brzegiem morza wiedzie ścieżka rowerowa,

którą pokonać można w półtorej-dwie godziny.

A do Gdańska warto zajrzeć chociażby dlatego,

gdyż jest to jedno z najbardziej malowniczych

miast Europy Północnej.

Żądni bogatych wrażeń

mogą latem i zimą wio-

słować po rzece Krutyni,

jednym z najpiękniejszych

szlaków wodnych Europy,

wiodącym przez dzikie lasy,

niezwykłej urody jezioro i

rezerwat krajobrazowy.

42

#V4CONNECTS

wolą łatwiejsze wycieczki. Można więc na

przykład przespacerować się od Szczyrbskiego

Jeziora (Štrbské Pleso) do Jeziora Popradzkiego

odległego o zaledwie pięć kilometrów. Za

tło obu jezior służą okazałe pasma górskie.

Położenie Słowacji sprawia, że trasy rowerowe

sprawią radość raczej tym rowerzystom, którzy

nie boją się wzniesień, lubią podziwiać pagórki,

góry i świerkowe lasy. Nie należy się jednak

obawiać, jak tu mówią – widok wynagrodzi

zmagania.

Jeżeli wyruszacie Państwo z Liptowskiego

Mikulasza (Liptovský Mikuláš), możecie wybrać

łatwiejszą trasę wiodącą wokół zbiornika

wodnego, dodatkowo czeka tam na turystów

park wodny, ogród zoologiczny i park rozrywki.

Przy takich warunkach jest rzeczą absolutnie

oczywistą, że do Słowacji warto pojechać też

na narty. Popularne tereny i trasy narciarskie w

centrum kraju to Chopok i Donovaly w Parku

Narodowym Niskich Tatr.

najpiękniejszych pałaców

Czech w miejscowości

Hluboka. Na pewno

wielu słyszało, że nie-

które praskie ulice są niekiedy tak zatłoczone,

że można się po nich poruszać tylko powoli.

Dlatego bieganie to dużo lepsze rozwiązanie,

jeżeli mamy odwagę wziąć udział w kwietnio-

wym półmaratonie lub majowym maratonie.

SŁOWACJANie jest trudnym zadaniem znaleźć na Słowacji

urocze doliny i szczyty, jako że kraj ten poło-

żony jest w paśmie Karpat. Z ogromnej palety

wybraliśmy tylko kilka obiektów, bez zwiedzenia

których na pewno pękłoby serce każdego wę-

drowcy. Jeden z najpiękniejszych, a co za tym

idzie najczęściej odwiedzanych fenomenów

natury to znajdujący się w Parku Narodowym

Słowacki Raj wąwóz Sucha Biała (Suchá Belá).

Podziwiać tu można co krok przeurocze wodo-

spady, obok których droga prowadzi po zbitych

z belek pomostach, linach, pionowych drabin-

kach. Podobnie intrygującym terenem jest So-

kola (Sokolia) dolina przez którą dotrzeć

można do największego wodospadu

parku – Wodospadu Welonowego

o wysokości 72 metrów.

Obok wodospadu prowadzi rząd

ponad stu stopni. Wiele atrakcji

znajdą tu też ci turyści, którzy

W sercu Europy narodziły się takie rewolucyjne

idee i tak wspaniałe dzieła sztuki, że możemy z

pełnym przekonaniem stwierdzić: bez kultury

i wiedzy krajów V4 świat wyglądałby teraz

zupełnie inaczej.

FILOZOFOWIE I ARTYŚCI, KTÓRZY ZMIENILI ŚWIAT

43

10.



Złoty wiek kinematografii to również okres

wzlotu takich gwiazd pochodzenia węgier-

skiego, jak Béla Lugosi, zawdzięczający sławę

granej przez niego postaci Drakuli, czy Mihály

Kertész, reżyser Casablanki.

POLSKAWielu uczonych przyczyniło się do rozwoju

ludzkości, ale niewielu z nich dokonało tak zna-

czącego odkrycia, jak Mikołaj Kopernik, polski

astronom. Swoją teorią, że Ziemia krąży wokół

Słońca, a nie odwrotnie, dał początek rewolucji

naukowej i wraz z kilkoma innymi uczonymi

na zawsze zmienił tok myślenia ludzi. Któż nie

zna twórczości Chopina lub nazwisk Andrzeja

Wajdy, Romana Polańskiego i Janusza Ka-

mińskiego – stałego operatora Stevena

Spielberga - w sztuce filmowej?

Albo polskiego heavy metalu

– jak grupy Vader i Behemoth,

czy też znanych polskich

muzyków jazzowych –

Leszka Możdżera i Agi

Zaryan?

WĘGRYW pierwszej połowie XX wieku wielu

słynnych węgierskich uczonych wyemi-

growało do Stanów Zjednoczonych, gdzie

odnieśli wielkie sukcesy – byli to Ede Teller,

János Neumann, Jenő Wigner, Leo Szilárd i

Tódor Kármán. Węgrom zawdzięczamy wiele

epokowych wynalazków: László Bíró wynalazł

długopis, dziełem Dénesa Gábora jest hologra-

fia, Ányos Jedlik jest wynalazcą dynama, kostka

Rubika związana jest z nazwiskiem Ernő Rubika,

Albert Szent-Györgyi odkrył witaminę C, Péter

Károly Goldmark skonstruował prototyp tele-

wizora, József Galamb był jednym z twórców

modelu Forda T. Węgrzy odegrali znaczącą

rolę w rozwoju Hollywood. Według legendy na

drzwiach założyciela Paramount Pictures Adolfa

Zukora, z pochodzenia Węgra, widniał napis:

„Nie wystarczy, że jesteś Węgrem, ale bardzo

pomaga.” Również węgierskiego pochodzenia

był producent Vilmos Fried, który założył

wytwórnię filmową 20th Century Fox.

SŁOWACJAArystokracja żyjąca w Bratysławie w XVIII wieku

utrzymywała świetne orkiestry, a mieście toczy-

ło się bogate życie muzyczne. Haydn i Mozart

nieraz to tu, jeszcze przed przedstawieniem

we Wiedniu, grali swe utwory. W tym mieście

nauczał bliski przyjaciel Beethovena – również

kompozytor Heinrich Klein. Franciszek Liszt –

jeden z najsłynniejszych wirtuozów fortepiano-

wych wszechczasów – sam powiedział, że to w

tym mieście zaważyła się jego kariera muzyczna.

Dziewięcioletniemu Lisztowi to właśnie tu

zaoferowano wiedeńskie stypendium. Liszt dla-

tego zawsze chętnie tu powracał i umiłowanie

Bratysławy przekazał również swym uczniom.

W XIX wieku przybyła tu prawdziwa fala

pianistów. Podobnie bogate życie muzyczne

toczy się w innych regionach Słowacji również

w wieku XXI.

Jednym z najbardziej ekscytujących festiwali

regionu jest letni festiwal w Trenczynie, zaś w

zamku zwoleńskim od roku 2013 organizowany

jest festiwal fujar.

Fujara jest dętym instrumentem muzycznym,

który został wpisany na Listę Niematerialnego

Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

CZECHYW latach 1960 pomiędzy czeskimi pisarzami

i filmowcami narodziła się szczególnie silna

współpraca. Wspólna praca przyczyniła się

do zyskania światowej sławy przez takich

twórców, jak Bohumil Hrabal czy laureat Oscara

Miloš Forman, który później reżyserował

między innymi „Lot nad kukułczym gniazdem”

i „Hair”, czy też nagrodzony Oscarem Jiří

Menzel, reżyser filmu „Pociągi pod specjalnym

nadzorem”.

Bohaterami twórczości lat sześćdziesiątych

są przeważnie dość szczególni, ale jednak

zwykli ludzie, którzy przypadkowo wpadają w

wir wydarzeń i pomimo tego, że żyją zwykłym

przeciętnym życiem, splatające się losy

stwarzają niemiernie groteskową, śmieszną i

zarazem smutną rzeczywistość. Czesi stworzyli

ponadczasowe wartości nie tylko w literaturze

i kinematografii. Niedaleko Pragi urodził się

znany w XIX wieku na całą Europę kompozytor

Antoní Dworrzak, który później został

dyrektorem Narodowego Konserwatorium

w Nowym Jorku.

44 45

47



Sceneria krajów V4 to z niewielką przesadą

najczęściej używany „rekwizyt”. Do wielu

pamiętnych scen z filmów o walczących ze

sobą tajnych agentach tłem były malownicze

zamki i pałace, ośnieżone szczyty gór właśnie

tu – w sercu Europy.

KLAPS, NAGRYWAMY!

WĘGRYBudapeszt to miasto-mimikra wśród planów

filmowych. Doskonale oddaje nastrój

przeróżnych epok, czasami trudno go

rozpoznać, ale zawsze gdzieś się pojawia. Był

już sceną dla ponad 200 produkcji filmowych,

odegrał między innymi Berlin Wschodni,

Paryż i mroczne scenerie horrorów. Akcja

większości nagrywanych tu filmów toczy się w

XX wieku, ujęciu tej epoki doskonale odpowiada

eklektyczna architektura budowli wzniesionych

za czasów monarchii. Most Łańcuchowy i

Dworzec Zachodni (Nyugati) to obowiązkowe

elementy, ale filmowcy szczególnie faworyzują

te części miasta, na których odcisnęło się

piętno historycznej zawieruchy – te rejony były

tłem do ponad 30 wojennych filmów z okresu

II wojny. Ulica Király albo też mury dawnego

getta budapeszteńskiego pojawiają się w wielu

dziełach filmowych. Emblematyczna jest

historia chwytającej za serce, melancholicznej

piosenki „Smutna niedziela” i jej twórcy

Rezső Seressa, słynnego pianisty grającego

w restauracji „Kispipa” przy ulicy Akácfa. W

Budapeszcie kręcono słynny musical „Evita” z

Madonną w roli głównej. Również Budapeszt

był scenerią dla tak znanych filmów i seriali, jak:

Monachium (2005), Katedra (2010), Rodzina

Borgiów (2011), Mission: Impossible – Protokół

duchów (2011), World War Z (2013), Agentka

(2015), Inferno

POLSKAZ murów krakowskich budynków emanuje

wielusetletnia historia, jest on też niezastąpioną

scenerią do filmów z okresu II wojny światowej.

Od czasu kiedy w 1993 roku pokazano film

Stevena Spielberga, słynną „Listę Schindlera”,

w Krakowie pojawili się pierwsi turyści „Spiel-

berga”. Każda droga w tym mieście prowadzi

na Wawel. Niegdysiejsza krakowska dzielnica

żydowska – Kazimierz - przerodziła się obecnie

w pulsującą życiem część miasta, gdzie elek-

tryczne pociągi przewożą turystów z dzielnicy

żydowskiej do dawnej fabryki Schindlera w

sąsiednim Podgórzu. Z dawnego getta niewiele

dziś pozostało, ale Kazimierz z jego synagoga-

mi, mykwą – rytualną łaźnią żydowską i starym

cmentarzem żydowskim Remuh jest ważną

częścią miasta również obecnie.

Polska stolica jest scenerią dramatu filmowego

Romana Polańskiego „Pianista” opowiadającego

o życiu pianisty Władysława Szpilmana.

Film ten

46

11.

48

#V4CONNECTS

Narnii”, a uliczki miasteczka Český Krumlov po-

jawiają się w filmie „Motel” reżyserii Eli Rotha. Do

filmu Terry Gilliam „Grimm” bajeczną scenerią

służyły Ledeč nad Sázavou, Kutná Hora, pałac

Křivoklát, Kačina i zamek Kost.

SŁOWACJAGóry i zamki przyciągają twórców produkcji fil-

mowych także do Słowacji. Zamek spiski wzno-

szący się na szczycie o wysokości 634 metrów

grupa #v4kÖzÖsen wyszehradzkapodczas powstania w 1944 roku armia radziecka zdradziła ich...

Documents