górnictwo nazwa

GÓRNICTWO

skąd ta nazwa ???

„Wielu uważa, że

górnictwo to coś

przypadkowego, nieczysta

robota i w ogóle praca

należąca do gatunku tych,

które wymagają bardziej

wysiłku fizycznego

aniżeli umiejętności.

Mnie zaś, o ile myśli moje

zmierzają

w dobrym kierunku, wydaje

się, że sprawa wygląda

zupełnie inaczej.”

Ze wstępu do „De Re

Metallica”

Georgiusa

Agricoli (A.D.1556)

GÓRNICTWO

NAUKA OBEJMUJĄCA CAŁOKSZTAŁT ZAGADNIEŃ ZWIĄZANYCH Z WYDOBYWANIEMZ ZIEMI KOPALIN

OGÓŁ PRZEDSIĘWZIĘĆ I DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z EKSPLOATOWANIEM KOPALIN

PRZEMYSŁ GÓRNICZY

Kopalina (kopalina użyteczna) – skała lub minerało znaczeniu gospodarczym, uzyskiwana ze złożaza pomocą procesów górniczych

GÓRNICTWO – SKĄD TA NAZWA ???

CZY GÓRNICTWOMA COŚ WSPÓLNEGO

Z GÓRAMI ???

ZADANIA GÓRNICTWA

Górnictwo, rozumiane jako umiejętności poszukiwaniai wydobywania surowców mineralnych, dawniej obejmujące również wiedzę hutniczą i metalurgiczną, jest jedną z najważniejszychi najstarszych dziedzin działalności gospodarczej człowieka.

Podstawą materialnego bytu i rozwoju ludzkości, w tym również rozwoju demograficznego, jest zaspokojenie potrzeb surowcowych.

Podstawową masę surowców stanowiły, stanowią i stanowić będą w przyszłości surowce mineralne – a więc surowce, których wydobywaniem zajmuje się górnictwo.

Poczynając od wydobywania krzemienia, poprzez pozyskiwanie rud miedzi i cyny do produkcji brązu, potem żelaza i węgla kamiennego – dających podstawę do dynamicznego rozwoju produkcji i techniki w okresie Rewolucji Przemysłowej, umiejętności pozyskiwania wykorzystania surowców wyznaczały etapy rozwoju ludzkości.

GÓRNICTWO W DZIEJACH LUDZKOŚCI

Istnieje kopalnia srebraI miejsce, gdzie płuczą złoto.Dobywa się z ziemi żelazo,Kamienie na miedź przetapiają,Kres się kładzie ciemności,Przeszukuje się wszystko dokładnie,Kamień i mroki, i zmierzch.Na odludziu kopią chodniki,Hen tam, gdzie noga się gubi,Zawieszeni kołyszą się samotni.Ziemię, skąd chleb pochodzi,Od dna pustoszą jak ogniem,

Bo kamień i szafir zawiera,Z ziarnkami złota zmieszany...By wyciągnąć ręce po krzemień,Do gruntu przewraca się góry,W skale kuje się chodniki,A oko otwarte na wszelką kosztowność;Tamuje się źródła rzek,By skarby wydobyć na powierzchnię.A skąd pochodzi mądrość?

Księga Hioba, Biblia Tysiąclecia

SUROWCE MINERALNEPODSTAWA CYWILIZACJI, TECHNIKI, KULTURY

Zużycie najważniejszych surowców przypadające na 1 mieszkańca USA(w ciągu 75 lat życia)


Wykorzystywane obecnie pierwiastki chemiczne i ich źródła


•1020 kg żelaza i stali

•230 kg gumy i tworzyw

•65 kg aluminium

•35 kg szkła

•12 kg miedzi

•11 kg ołowiu

•9 kg cynku

BEZ SUROWCÓW WYDOBYWANYCH PRZEZ GÓRNICTWO NIE BYŁOBY

SAMOCHODÓW !!!


1 m autostrady = 33 Mg surowców

1 m konstrukcji mostu = 85 Mg surowców


dom jednorodzinny = 440 Mg surowców

(piasek, żwir, cement, gips, glina, kwarc, kamień naturalny, stal, miedź ...)


Telefon komórkowy:42% tworzywa szt.11% szkło19% Cu9% Al8% Fe5% SiO2

4% Si1% Ni1% Sn

Komputer osobisty:


Umiejętności wydobywania, przeróbki i wykorzystania surowców mineralnych wyznaczały etapy rozwoju ludzkości !!!


W Polsce dla udostępnionych w czynnych kopalniach zasobów węgla kamiennego wystarczalność szacuje się na 28 lat. W przypadku zasobów udostępnionych i możliwych do udostępnienia 38 lat.


miast, budynków, mieszkań ...

dróg, mostów, linii kolejowych...

pociągów, samochodów, samolotów, rowerów ...

paliw do pojazdów (choć nie były by potrzebne)

dostępnej energii cieplnej, elektrycznej, bieżącej wody ...

przemysłu, maszyn, narzędzi...

wszelkich urządzeń technicznych...

komputerów, radia, telewizji ...

tworzyw sztucznych, środków chemicznych, lekarstw ...

itd... itp...

CZEGO ZABRAKŁOBY W ŚWIECIE BEZ GÓRNICTWA ???Świat bez górnictwa ???

MIESZKALI BYŚMY W JASKINIACH,BYLI ZDANI WYŁĄCZNIE NA KAPRYSY

NATURY !!!


A KIEDY ZABRAKNIE NAM SUROWCÓW ???

GENEZA SZLACHETNEGO ZAWODU

Konieczność pokonywania problemów wynikających z nieustannego wzrostu zapotrzebowania na surowce sprawiła, że eksploatacja górnicza stanowiław dziejach ludzkości jeden z najważniejszych czynników stymulujących postęp techniczny.

W miarę technicznego komplikowania się zagadnień produkcji górniczej system oparty na służebnej pracy poddanych, zwykle mieszkańców wsi dorywczo zatrudnianych do robót górniczych (w starożytności gł. niewolników) nie mógł sprostać złożonym problemom prowadzenia podziemnych robót górniczych.

Nastąpiło przejście do nowych form eksploatacji (najwcześniej w Saksonii – VIII w n.e.), kiedy właściciel terenów mając nadzieję na zyski z eksploatacji surowców ogłaszał na nich wolność górniczą – prawo do poszukiwańi eksploatacji dla każdego chętnego specjalisty lub nadawał te prawa określonym osobom lub spółkom (wolność gór. to również wolność osobista!)

Doprowadziło to do wyodrębnienia wolnego zawodu górniczego, wykonywanego przez ludzi posiadających odpowiednią wiedzę i umiejętności. Spodziewając się korzyści z eksploatacji górniczej nadawano górnikom przywileje umożliwiające i ułatwiające eksploatację.

Mroczny i niebezpieczny świat podziemnych wyrobisk przez wieki kształtował osobowość i charakter pokoleń ludzi pracujących w górnictwie, ucząc ich szacunku dla sił przyrody i wykonywanego zawodu, rozwijając świadomość wzajemnej zależności i solidarności zawodowej. Charakter pracy w warunkach stałego zagrożenia zmuszał do ścisłej współpracy, która gwarantowała sukces i bezpieczeństwo prowadzonych robót.

Pracujący początkowo prawdopodobnie w pojedynkę górnicy, w miarę rozbudowy kopalń i narastania problemów eksploatacji górniczej łączyć się zaczęli w spółki, zwane „gwarectwami” – początkowo podobne do cechów rzemieślniczych. Najpierw były to zrzeszenia samodzielnych producentów, gdzie każdy „gwarek” pracował w przydzielonej części kopalni, następnie zaczęto eksploatację prowadzić wspólnie, a fizyczna własność części kopalni przekształciła się w udziały wyrażające część wartości kopalni.

W górnictwie, znacznie wcześniej niż w innych grupach zawodowych, pojawiły się zorganizowane formy wzajemnej pomocy i opieki w postaci „kas” czy „puszek” brackich, które stały się wzorem dla wielu późniejszych instytucji ubezpieczeniowych.

CZY WIESZ ŻE:

Wolność osobista podnosiła górnikówdo rangi „stanu”, podobnie jak rycerstwo:

rycerz składał przysięgę na miecz,

górnik przysięgał na kołowrót !

GODŁO GÓRNICZE „PERLIK I ŻELAZKO”

Znak górniczy wg. S.W. Majewskiego

GÓRNIK – W WALCE O SKARBY NATURY...

„...Górnik wie dobrze, że narażenie się żołnierzana śmierć w czasie bitwy, nie różni się niczymod narażania się górnika codziennie w ciągu całego życia w otchłaniach kopalń, z tym tylko,że górnik walczy z wrogiem zaczajonym, nieznanym, a potężnym i rozporządzającym wszelkimi środkami walki, jakie tylko ma do rozporządzania natura...”

S.W.Majewski

„...Górnik wie dobrze, że narażenie się żołnierzana śmierć w czasie bitwy, nie różni się niczymod narażania się górnika codziennie w ciągu całego życia w otchłaniach kopalń, z tym tylko,że górnik walczy z wrogiem zaczajonym, nieznanym, a potężnym i rozporządzającym wszelkimi środkami walki, jakie tylko ma do rozporządzania natura...”

S.W.Majewski

GÓRNIK – ZAWÓD NIEZWYKŁY

… powiedzieć wypada

o wypadkach i chorobach

górników i sposobach,

jak się ich wystrzegać.

Bowiem zawsze lepiej dbać bardziej

o to, jak zachować zdrowie,

aniżeli dbać o zysk …

[k. VI s. 200]

Praca w górnictwie wymaga wysokich kwalifikacji zawodowych, w kopalniach podziemnych ponadto dużej odporności psychicznej i dobrej kondycji fizycznej.

Praca ta niszczy zdrowie i zagraża życiuw stopniu znacznie większym niż inne zajęcia!

MUNDUR GÓRNICZY

HIERARCHIA GÓRNICZA

STOPNIE GÓRNICZE

Generalny dyrektor górnictwa (minister)

Generalny dyrektor górnictwa

górnik technikgórniczy

(II stopnia)

inżyniergórniczy

(I stopnia)

dyrektorgórniczy

(III stopnia)

generalnydyrektorgórniczy

(I stopnia)

generalnyhonorowydyrektorgórniczy

MUNDUR GÓRNICZY – nakrycie głowy: „CZAKO”

1. Czako generalnego dyrektora górniczego

2. Czako inżyniera górniczego

3. Czako górnika

4. Czako członka orkiestry górniczej

1 2

3 4

HONOROWE SZPADY GÓRNICZE

1. szpada dozoru górniczego2. szpada pocztu sztandarowego3. szpada górnika

1 2 3

ZWYCZAJE I TRADYCJE GÓRNICZE

GÓRNIK – CZŁOWIEK RENESANSU

„Wiadomość górnicza nigdy należeć nie możedo gatunku umiejętności wyczerpanych”

Jan Mieroszewski

Złożoność zagadnień związanych z eksploatacją górniczą sprawia, że:

WIEDZA GÓRNICZA to:WIEDZA INTERDYSCYPLINARNA

co znaczy, że łączy w sobie nauki techniczne i przyrod-nicze, wykorzystując wiedzę z różnych dziedzin nauki: matematyki, fizyki, chemii, nauk o ziemi, mikrobiologiii in., wiążąc się równocześnie z wieloma dziedzinami wiedzy i inżynierii: wytrzymałością materiałów, mechaniką, budownictwem, inżynierią chemiczną, biologiczną, informatyką, zarządzaniem i szeregiem innych...

WIEDZA I SZTUKA GÓRNICZA

Ze wstępu do „De Re Metallica” Georgiusa Agricoli (A.D.1556)

„...Wielu uważa, że górnictwo to coś przypadkowego, nieczysta robotai w ogóle praca należąca do gatunku tych, które wymagają bardziej wysiłku fizycznego aniżeli umiejętności. Mnie zaś, o ile myśli moje zmierzają w dobrym kierunku, wydaje się, że sprawa wygląda zupełnie inaczej.

Górnik musi bowiem sztukę swoją znać doskonale, by od razu wiedział, na której górze, którym wzniesieniu lub w której dolinie kopać byłoby lepiej, lub czy zrezygnować raczej z kopania. Poza tym znać musi żyły, żyłki i warstwy skalne...”

Ponadto musi on dokładnie rozpoznawać wiele różnych gatunków ziemi, roztworów, kamieni szlachetnych, kamieni, marmurów, skał, kruszców i związków, a także znać się powinien na każdym sposobie prac podziemnych.

Oprócz tego powinien posiadać wiedzę, w jaki sposób różne substancje sprawdzać i przygotować do wytapiania, które to samo w sobie jest bardzo różnorodne, gdyż innej umiejętności wymaga złoto i srebro, innej miedź, innej rtęć, innej żelazo, innej ołów...

Oprócz tych wszystkich umiejętności, górnik powinien dobrze znać się na różnego rodzaju sztuce i nauce, przede wszystkim na filozofii, by wiedział o powstaniu i przyczynach oraz właściwościach rzeczy podziemnych, ponieważ wtedy łatwiej i wygodniej mu będzie znaleźć dobre żyły i z wyrobisk więcej wydobędzie.

Po drugie znać się powinien na medycynie, by mógł sam zaopiekować się górnikami i innymi robotnikami, aby nie dotknęły ich choroby, które im bardziej aniżeli innym ludziom zagrażają, lub jeśli zachorują, by ich mógł sam leczyć lub lekarza przyprowadzić.

Po trzecie, na astronomii, by znał strony świata i według nich rozpoznawał kierunek żył.

Po czwarte musi znać miernictwo, by mógł zmierzyć, jak głęboko należy głębić szyb, aby doszedł do sztolni, która do niego jest prowadzona i by umiał dokładnie wymierzyć granice i brzegi każdej kopalni, przede wszystkim na głębokość.

W następnej kolejności musi znać arytmetykę, by mógł obliczyć wydatki potrzebne na maszyny i pracę.

Następnie techniki budowlane, by mógł samodzielnie budować różne maszyny i konstrukcje, lub raczej, by innym mógł wyjaśnić, jak je zbudować. I wreszcie rysowanie, by umiał narysować obrazy maszyn.

I również niech znajomość ma prawa, przede wszystkim górniczego, by nie tylko innym czegoś nie odebrał, lecz by również sam niczego niekorzystnego nie wykonał i by umiał również innym w kwestiach prawa doradzić.

ODPOWIEDŹ:OD CZASÓW PALEOLITU

(STARSZEJ EPOKI KAMIENNEJ)

300 000 – 100 000 lat p.n.ena Bliskim Wschodzie, w Afryce wydobywano

krzemień metodami odkrywkowymi!!!

Krzemień stanowił pierwszą kopalinę użyteczną wydobywaną przez człowieka

ŚWIT GÓRNICTWA

PYTANIE:OD JAK DAWNA LUDZIE WYKORZYSTUJĄ

SUROWCE WYDOBYWANE METODAMI GÓRNICZYMI ???

Na terenie Polski, w Krzemionkach Opatowskich (Góry Świętokrzyskie),ok. 2 000 lat p.n.e nastąpił rozkwit eksploatacji górniczej krzemienia pasiastegow kopalni podziemnej o głębokości 4 – 10 m, gdzie zgłębiono ok. 700 szybów!


Telfer Gold Mine

DiamondsDiamonds

GÓRNICTWOSIŁA NAPĘDOWA ROZWOJU TECHNIKI W DZIEJACH LUDZKOŚCI

Problemy techniczne eksploatacji górniczej stanowiły jedenz najważniejszych czynników stymulujących rozwój

wiedzy i techniki w dziejach ludzkości !!!

GÓRNICTWOSIŁA NAPĘDOWA ROZWOJU TECHNIKI W DZIEJACH

LUDZKOŚCI


LUDZKOŚCI

The Miners Friend ;

OR, AN

ENGINE

TO RAISE

WATER

BY F I R E,

DESCRIBED.

AND Of the manner of Fixing it in

MINES

WITH An Account of the several other Uses it

is applicable unto: and an

ANSWER

To the OBJECTIONS made against it.

by Tho. Savery, Gent.

Pigri est ingenii contentum este bis, que ab

aliis inventa sunt. Seneca.

LONDON: Printed for S. Crouch 1702

A.D. 1698


„Fairbottom Bobs”, kopalnia węgla „River

Medlock”, Anglia, czynna 1760 - 1834 r. (fot. z 1880 r.)

„Fairbottom Bobs” w Henry Ford Museum (Dearborn, Michigan, USA)

A potem ruszyły koleje,statki parowe, fabryki...

Świat wkroczył w epokę Rewolucji Przemysłowej napędzany energią pary...

i pędzi tak nadal – napędzany energią paliw kopalnych..

A wszystko to zaczęło się od...

GÓRNICTWA !!!


A.D. 1782

J.Watt


LUDZKOŚCI

GÓRNICTWO – KRÓTKIE KALENDARIUM ROZWOJU

300 000 ∼ 100 000 lat p.n.e. - odkrywkowa eksploatacja krzemienia

30 000 lat p.n.e. - człowiek używa ognia, oświetla jaskinie, poluje

40 000 lat p.n.e. - wydobycie hematytu do rytualnego zdobienia

20 000 lat p.n.e. - koniec epoki lodowcowej !!!

6 000 lat p.n.e. - pierwsze wyrobiska podziemne (Catal Huyuk)

5 000 lat p.n.e. - górnictwo złota (Nubia)

- ołów w użyciu

- szyby o głębokości 300 m (rejon Morza Czerwonego)

4 000 lat p.n.e. - brąz w użyciu (Egipt)

- początki metalurgii rud miedzi (Timna)

3 500 lat p.n.e. - wydobycie krzemienia metodami gór. podziemnego

szyby, sztolnie, chodniki (Francja, Wyspy Brytyjskie)

2700 lat p.n.e. - górnictwo rud miedzi na Cyprze


2300 – 1800 lat p.n.e. wydobywanie krzemienia w najstarszej kopalni podziemnej na ziemiach polskich (Krzemionki Opatowskie)

1750 lat p.n.e. - wydobycie i metalurgia Cu, Ag, Pb, Fe przez Hetytów

950 lat p.n.e. - uruchomienie kopalń srebra w Rio Tinto przez Fenicjan

800 lat p.n.e. - żelazne i brązowe monety używane są w Chinach

700 lat p.n.e. - żelazne narzędzia używane są w górnictwie soli (Austria)

600 lat p.n.e. - odkrycie nafty i gazu ziemnego przy wierceniach poszukiwawczych (!!!) za solą (Chiny)

650 lat p.n.e. - pierwsze srebrne i złote monety (Turcja)

400 lat p.n.e. - początki górnictwa rud cyny w Kornwalii (Celtowie)

265 lat p.n.e. - początek Wojen Punickich (o kontrolę złóż srebra

w Hiszpanii !!!)


CZASY NOWOŻYTNE

112 - Rzymianie używają węgla kamiennego w Brytanii (eksp. odkrywk.)

117 – 138 - Cesarz Hadrian wprowadza regulacje prawne dotyczące górnictwa (Lex Metalli Vespacensis)

200 – 300 - w Polsce działa kopalnia rud żelaza w Rudkach koło Łysej Góry

745 - początki górnictwa w Czechach

800 - nadanie praw „Wolności Górniczej” w Saksonii (Bergbaufreiheit)

938 - początki kopalni rud w Rammelsbergu (Niemcy)

1044 - pierwsza wzmianka o kopalni w Wieliczce

1136 - pierwsza wzmianka o kopalniach srebra w okolicach Bytomia

1150 – pierwsze użycie ręcznego świdra w górnictwie (Niemcy - Goslar)

1221 - pierwszy polski dokument górniczy wydany przez ks. Leszka Białego

1211 – nadanie praw miejskich Złotoryi za przyczyną górnictwa złota


1217 - król Henryk III (Anglia) wydaje prawo używania węgla kamiennego

1249 - opracowany i wydany zostaje „Kodeks Igławski” (prawo górnicze)

1250 – 1350 – wielki kryzys energetyczny w Wielkiej Brytanii (!!!)

1273 – pierwszy przekaz dotyczący górnictwa złota w Złotym Stoku

1310 – pierwsze wiadomości o górnictwie rud miedzi na Dolnym Śląsku

1369 - Kazimierz Wielki wydaje ustawy górnicze dla Wieliczki i Bochni

1374 - Księżniczka Elżbieta wydaje ustawę górniczą dla Olkusza

1434 – pierwszy przekaz dotyczący górnictwa węgla na Dolnym Śląsku

1454 - pierwsze „kunszty „ w kopalniach Olkusza (i Rammelsbergu)

1475 - pierwsze znane zastosowanie kół wodnych do napędu urządzeń wyciągowych (Bańska Szczawnica)

1499 – nadanie praw miasta górniczego dla Boguszowa – wydobycie srebra

1517 – początki górnictwa rud cyny w Gierczynie (koło Świeradowa)


1528 - Książę Jan Opolski wydaje ustawę „Ordunek Górny” dla górników w Tarnowskich

Górach

1553 - drewniane tory w kopalniach (Czechy)

1556 - pierwsze wydanie „De Re Metallica” Georgiusa Agricoli

1613 - pierwsze próby stosowania prochu czarnego w górnictwie (Niemcy)

1627 - pierwsze znane zastosowanie ładunków prochowych w otworach strzałowych (Bańska Szczawnica ) – przełom w górnictwie !!!

1650 - zastosowanie ścianowego systemu eksploatacji w Anglii

1675 - wybuchy metanu w angielskich kopalniach węgla

1698 - Thomas Savery konstruuje beztłokową pompę parową

„Miners Friend” (Przyjaciel Górnika)

1712 - maszyna parowa Newcomen’a do odwadnia kopalń (Wolverhampton)

1716 - założenie Szkoły Górniczej w Jachimowie (Czechy)


1765 - szkoła górnicza we Freibergu otrzymuje status „Akademii Górniczej”

1782 – król St. A. Poniatowski powołuje „Komisję Kruszcową”

1788 – maszyna parowa odwadnia kopalnie w Tarnowskich Górach

1802 – Trevithick buduje lokomotywę parową w Kornwalii

1815 – skonstruowanie górniczej lampy bezpieczeństwa (Davy)

1816 – otwarcie „Szkoły Akademiczno-Górniczej” w Kielcach

1834 – wprowadzenie stalowych lin do wyciągów szybowych (Niemcy)

1850 – ustawa dotycząca bezpieczeństwa w kopalniach węgla w Anglii

1854 – pierwsza w Polsce przemysłowa kopalnia ropy naftowej w Bóbrce (Ignacy Łukasiewicz)

1859 – wprowadzenie munduru górniczego na Śląsku

1864 – skonstruowanie świdra diamentowego

1865 – Alfred Nobel opracowuje dynamit


1876 – pierwsze wiertarki pneumatyczne (Rammelsberg, Niemcy)

1880 – zastosowanie metody mrożenia skał w warstwach wodonośnych

1882 – pierwsza lokomotywa elektryczna dla górnictwa (Siemens)

1878 – powstaje „Czytelnia Polska” przy Akademii Górniczej w Leoben

(Austria)

1894 – górnicy polscy opracowują metodę likwidacji wyrobisk podsadzką płynną – „zamułką”

1900 - wprowadzenie oświetlenia acetylenowego (lampy karbidowe)

1901 – pierwsze głębokie wiercenie obrotowe za ropą naft. „rotary” (USA)

1903 - pierwsza ładowarka mechaniczna zastosowana w górnictwie

1913 – powołanie „Akademii Górniczej” w Krakowie, otwartej w 1919 (AGH)

1915 – zastosowanie „wagi magnetycznej” do poszukiwań złóż (Niemcy)

1937 – pierwsze nowoczesne kombajny węglowe

górnictwo nazwa

Documents