Kable bidezkogarraioa Bixente Eskisabel ataundarra aintzindari izan zenbelarra eta egurra kable bidez menditik jaisten 6-7

Ataungo Gesalbe inguruan egurrarentzakokablea eta kargalekua, eta langileen arteanBixenteren seme Juan eta AntonioEskisabel. NIEVES LASA–GUREGIPUZKOA.NET

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Txemari Garmendia 3 Iritzia4-5 Gure esku dago 8-9Oianguren ikastetxea Europara10 Ibilbidea: Zumarraga, SanKristobal 11-13 Lierni etaAmaia Aranburu 14

GOIBERRI62. zenbakia. 2013ko ekainaren 7a

02 GOIBERRIPUBLIZITATEA

GOIBERRI 03KATE MOTZEAN

«Gure bizitzarakoezinbestekoa izanarren, euriagorroto dut»

TxemariGarmendiaIrakaslea

Mikel Albisu LazkaoIngeniari teknikoa da TxemariGarmendia, Txindoki institutu-ko irakaslea (Lazkao, 1964).Lazkao Kirol Elkarteko zuzen-daritzako kidea da eta, batezere, Realzale sutsua.Reala Txapeldunen Ligan, nolaospatu duzu?Seme-alabekin, batez ere nibezain forofoa den Aratz seme-

arekin. Futbol jokalari bat.Arkonada.Ahaztuko ez duzun partidua.1987an, Realak Zaragozan ira-bazitako Kopa .Zaletasun bat.Zinea, liburuak irakurtzea...Liburu bat.La sonrisa etrusca Jose LuisSampedrorena.

Musika talde bat.Eagles, Silvio Rodriguez...Abesti bat.Xtremeren More than words.Janari bat.Arrautza frijituak, patata friji-tuak eta txorizo mutur bat, le-txuga pixka batekin.Edari bat.Ardo beltzaOporretarako leku bat.Itsasoa eta mendia eskuraduen edozein toki.Inoiz ahaztuko ez duzun eguna.Hiru seme alaben jaiotegunaeta Realak aurreneko liga ira-bazi zueneko eguna.Jaso duzun oparirik bereziena.Nire jendearen gertutasunasentitzea bezalako oparirik ezdago. Gorroto duzuna.Gure bizitzarako ezinbestekoaizan arren, euria gorroto dut.Goierriko txoko bat.Lazkaomendi.Herriko alkate bazina...Ez dut agintzeko balio.Lazkaon biziko ez bazina...Lazkaon baino hobe… inon ez.

«Ni bezain forofoaden Aratzsemearekin ospatudut Realarengaraipena»MIKEL ALBISU

GOIBERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Eskeine LegorburuKudeatzailea: Lierni OrmazabalKoordinatzailea: Loinaz AgirreProdukzio arduraduna: Mikel AlbisuDiseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Barrenkale 13. 20700.Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.hitza.infoPosta elektronikoa:goiberri@hitza.infoPublizitatea: 673 69 90 95 – asubinas@bidera.euBezero arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – harpidetza@hitza.info

Diruz laguntzen duten erakundeak:Udalak: Altzaga, Arama, Itsasondo,Olaberria, Urretxu, Zerain, Seguraeta Zumarraga

04 GOIBERRIIRITZIA

Andoni SalameroIrakaslea

Zuhaitzen jakintzaz

ahi gabe, ba-soan errepa-ratzen dut,gure mendi-zelai eta baz-

terretan haziz, ugalduz eta za-balduz doazen zuhaitzetan.Guztia da mirari eta atseginzuhaitzaren baitan, bere isilta-sunean, sotiltasunean eta soil-tasunean, izan ere, etengabe,haiek nolakoak izan behar du-gun erakusten baitigute, etanoski, jakintza horren ezku-tuan, bestearen aurrean erenola aritu behar dugun.Geldi egonean dauden giza-

kiak al dira zuhaitzak ala ibiliandabiltzan zuhaitzak gara giza-kiok? - hala dio maixuki ‘Oiha-na auhenka’ liburuan Joxan Ar-tzek, eta berori nire baitan ma-kina bider pentsatuz, sarri, zerhausnartua eman dit olerkitxohonek, hain zuzen, gure herrio-tako bidezidorretan barna ibi-liz, bake huraxe arnastuz, hain-bat eta hainbat arbolaren Mis-terioan aztertu nahi izanez,haiek gurekin eta guk haiekindugun antzekotasunaren ingu-ruan gogoeta egin izan dut. Zeresanik ez zuhaitz eta txori batibegira aritu izan naizenean;zenbat ikas daitekeen ohartu

izan naiz, hain zuzen, txoriakzuhaitzaren gainean kantatzenduenean, talai bikain hartatikeragindako doinu gozoaz. Ha-lakoxea da zuhaitzen itzala gu-rekiko, etengabeko bake, oreka,lasaitasun eta presentzia han-dikoa, hori antzematen dugunbakoitzean, gure begirada era-bat aldatzen zaigu; hain zuzen,guk, hasieratik, harekin bat egindugulako, eta gure bihotz-zuz-tarrek harekiko lotura gorpuz-ten dutelako.Lotura bikain eta sentikor

hau gogoan hartuz, duela hila-bete batzuk, Zumarragako Ar-gixao aldean, aurten jaio zirenhaurrek beren gurasoekin egin-dako ekimen baten inguruanmintzatu nahi nuke; hau da,zuhaitzen landaketaz. Badakit,urte batzuk badaramatzatelahonetan, hala ere, txalotzenzaituztet, izan ere, zuhaitza lan-datuz, biziari ematen diozuenabizigarritzen duzue, ez bakarrikbizia bera bizituz, baizik eta bizihori osatzen dugun bizidunguztiok biziberrituz, gure ba-rruak, horrelako keinu apal ba-ten bidez, pizten dituzuelako.Esan dugun ekintza horretan,Argixaon, gurasoek zuhaitzahartzen zuten eta, berori landa-

haur-izena zuhaitzok hartuz, gi-zakiak eta izakiak, berriz ere,izadiaren bidez bat eginez, etahaurrek zein gurasoek biziareki-ko errespetua zein izan beharden ikasiz.Oso bide onetik goaz hone-

lakoak egiten, ez dugu naturabezain irakasle apartik izango,berarengandik jasotakoak beti,izango zaizkigu atsegingarri.Jardun hauxe amaitzeko, etanaturan dauden izaki orok go-goratzeko eta goratzeko, SeatleBuruzagi Handiak, 1855ean,Amerikako Estatu BatuetakoPresidenteari idatziriko hitz ba-tzuekin bukatu nahi nuke: «Lu-rrari gertzen zaiona Lurrarenumeei ere gertatzen zaie/ Ira-katsi behar diezue zuen seme-alabei oin azpian duten lurrak,gure arbasoen errautsak ditue-la. / Lurra errespeta dezaten,esaiezue Lurrak gure arbasoenarimak dituela bere barruan.Irakatsi zuen umeei, guk gureeiirakasten dieguna: Lurra amadugula. Lurraren umeei ere ger-tatzen zaie. Gizakiek ttu egitendiotenean Lurrari, beren burua-ri egiten diote ttu. Guk jakin bai-takigu Lurra ez dela gizakiena,gizakia dela Lurrarena. Ondodakigu hori. Dena dago loturik,familia bera batzen duen odolabezala. Dena dago loturik». Ea Seattle Handiaren hitzak

bezala, guraso, haur eta herri-tarrok loturok kimutzeko, lora-tzeko, goratzeko eta zabaltze-ko gai garen. Jardun honetan,zorte on!

N

tuz, bere seme edo alabarenizena jartzen zioten zuhaitzari.Ez dakizue horrelako ekimensamur eta atseginaren bidez,zenbat jokabide on eta sanobultzatzen ari zareten! Urte bat,bi, hiru pasatuz, zuok, guraso-ok, zuon haurtxoarekin ikus zai-tzaketet , Argixaoko lur zati har-tan haziz doan zuhaitzari bisitaegiten, berau ukituz, begiratuz,negua igarota udaberriko ki-muak ikusten, loreaz eta frui-

tuez gozatzen. Zein ekimen fineta ederra, naturarekin bat egi-ten duena, naturari zor zaionaematen dakiena, ematen jakin,eta ez kentzen, horretan majoohituta gaude eta. Zerk egitendu berezi? Maider, Arkaitz, Iña-ki, Jone eta bestelako izenekzuhaitzok izana, hain zuzen,

«Lan harremaneidagokionez,Gipuzkoa etsaienlurraldea daenpresentzat»Pello GibelaldeAdegiko presidentea

TxinpartakJoxean Alustiza etaGurutze Irizar

BERRIA Taldeko (GoiBerri etaGoierriko Hitza bertako kide dira)adminitrazio kontseiluko kideizendatu zituzten joan zen larun-batean, ekainak 1, Ezkio-ItsasokoJoxean Alustiza eta OrmaiztegikoGurutze Irizar. Beatriz Zabalondoda lehendakari berria.

Ekainak 9

Etzi, hilak 9, Gipuzkoako EskolaTxikien festa ospatuko dute Ola-berrian, eta eskola txikien aldekoaldarrikapena egingo dute egunosoan. 11:30ean hasita, hau-rrentzako jokoak, herri bazka-ria,Bentazaharreko abeslariak,Jon Magic magoa eta Jundajotxaranga izango dira.

GOIBERRI 05IRITZIA

Lazkao, Beasain, Segura… hasi zaigula herriko jaien soka Mi-kel!Urtebete zaharrago! Kar, kar, kar. Beasaingoetan gainera zere-sana eman duten berrikuntzak ere izan ditugu: Egan taldearen hu-tsunea… baina batez ere, nola ez, txoznen kokalekua! Herri erdi-er-dira eraman ez dituzte ba!

Badakit ez dagokidala niri aldaketaren balorazioa egitea, bainatxoznetako bi aldeetan ohikoa naizen heinean hausnarketatxo batbehintzat luzatu nahi nuke.

Alde batetik, tabernarien bezero galeraren beldurra ez dela beteesango nuke. Herrian irudi zikina edo txarra zabaldu dutenik ere ezdut uste (istiluak tabernen kanpoan ikusi ditut nik behintzat!). Bai-

na egia esan, ondorio txarrak ere ikusi dizkiot aldaketa horri Mikel.Txozna guneko eskenatokiaren galera, adibidez, jai ofizialei es-

kaintzen zitzaien musika alternatiba garrantzitsuena ezereztuz.Eta hari honi tiraka, txozna gunearen funtzioen birplanteamendubat ere egin beharko litzateke agian. Izan ere, txoznak herriko jaie-

Joño Artola… Zaila jarri didazu gero… Hausnarketa egiten hasieta alde onak eta txarrak ederki laburtu dituzu 1.283 karakteretan…Eta zer esan behar dizut nik orain? Beno, alde batetik, txoznale-kuaren leku aldaketak sortutako izu guztiak erraz uxatu ditugulairuditzen zait niri ere. Guk jakin bagenekien gertatuko zena, bainaezberdintasun nagusi bat zegoen gure ikuspuntuaren eta leku al-daketagatik kexuka zebiltzanen argudioen artean. Guk, bagenie-kien txoznak zer ziren. Horrelakoetan, beste hainbat kontuetan be-zalaxe, ezjakintasunak zentzurik gabeko beldurrak sortzen ditu,eta oso pozik nago horiek betiko aldendu ditugulako.

Beste alde batetik, zure azken hausnarketarekin ere ados nago,baina ñabardura txiki bat mahai gainean jarri nahiko nuke. Txoznenleku aldaketaren erabakia bi arrazoi nagusi direla eta eskatu zuenTxozna Batzordeak. Lehena, ekonomikoki azken urteetan eginda-ko zuloa eta bigarrena, txoznak, herri gune eta festa gunetik hainurrun egoteak sortzen zuen isolamendua. Orain urte batzuk bi kon-tu hauek ez zituen inork arazo bezala ikusten eta horrek, zerbait

esan nahi du. Bai, gizartea aldatzen ari da eta benetan pentsatzendut, nahiz eta ondo pentsatu beharreko mugimendua izan, txoz-nak ere aldatu egin behar direla. Egunero talde gehiagok hartu nahidu parte txozna gunean eta horrek, Txozna Batzordea heterogene-oagoa bilakatzea ekarriko du. Talde bakoitzak bere izaera manten-du behar duela pentsatzen dut baina kolektibo moduan gauzakbirplanteatu beharrean gaudelakoan naiz. Darwinek esan zuenmoduan, aldatu edo hil.

bateta

bat

Asteko irudia

Jon Artola

Mikel Alvarez

Josu Maroto

EguzkiaGipuzkoanAste honetan behintzat,eguzkia izan dugu Gipuzkoaaldean. Agur Montanier etaaupa Real!

tan integratzearen izenean ez al da agian txozna gunearen asimi-lazioa eman? Ez al du guneak identitatea galdu? Txoznen helbu-rua dirua irabaztea soilik al da? Non dago Gaztetxeko «ez diezagu-tela esan nola jolastu behar dugun» leloaren arima? Ez al ditugulaister txoznak terrazak ipintzen eta kafeak zerbitzatzen ikusiko?

06 GOIBERRIERREPORTAJEA

Menditik egurra edo belarra kableanjaisteko, kable sistemak eraikitzenaitzindaria izan zen ataundarra.

Aimar Maiz AtaunAtaunen ospetsuak dira belarkableak. Malkar arteko harane-an egonda, aldapa pikoetakobelardietatik belar sortak gan-bararaino zuzenean garraiatze-ko erabiltzen zituzten. LourdesAltunaren Kablea Ataunen li-buruan 197 kable daude katalo-gatuta. Gaur egun gutxi batzukdaude erabilgarri. Aitzindaria,ekarlea eta muntatzaileaataundar bat izan zen, BixenteEskisabel Urbiztondo.

San Gregorioko Artaditxulobaserrian jaio zen Eskisabel,1899ko abuztuaren 21ean, etaIruñea hil, 1955eko martxoarenlehenean, erabat argia ez denegoera batean —bezero batenzorra kobratzera joan, eta Tako-nera parkean hilda aurkitu zu-

ten—. XX. mendearen erdianenpresari garrantzitsu izaterairitsi zen, bere esanetara 200bat langile edukitzeraino.

Kablelaria zen Eskisabel.Egurra nahiz belarra garraiatze-ko kableak muntatzen zituen,beste inor edo ezer iritsi ezinzen parajeetatik. Ideia nondikhartu zuen ez dago garbi, bainaorain haren biloba Xabier Eski-sabel eta Inazio Munduateataundarra Bixente Eskisabe-len lana argitzen saiatzen aridira. 2011ko udaberrian hasi zi-ren araka, kablelaria eta kable-gintza ikertzen.

«Kableena Europa guztianoso hedatutako garraio siste-ma zen, batik bat Alpeetan.Euskal Herrian, lehenengo ka-blea Nafarroa Behereko Mendi-

BixenteEskisabelkablelaria

Egurra kablean zintzilikatzeko kargalekua. Bixente Eskisabel ataundarrak halako instalakuntzak eraiki zituen. KABLEGINTZA.WORDPRESS.COM

GOIBERRI 07ERREPORTAJEA

be herrian jarri zuten, 18 kilome-trokoa, Iratiko oihanetik Pede-lucq anaien zerrategira egurraeramateko. 1927an ireki zuten.Sistema muntatzeko ItaliatikMoretti anaiak ekarri zituzten.Gure susmoa da aitona zenak,nola edo hala, han ikasi otezuen kablearen muntaia. Bainaez daukagu ziurtasunik», dioXabier Eskisabelek. Ataunen ikusten ohitutako

kableen aldean erraldoiak erai-ki zituen Eskisabelek. Irati alde-an lan asko egin zuen. Oroz-Be-telu herria izaten zuen oinarriz-ko kanpaleku. Pirinioetanharago ere jardun zen, edo Ca-zorlako mendizerran (Jaen, Es-painia), Marokon (Espainiarenmenpekoa zenean)... 14 edo 15kilometro luzeko sistemakmuntatzen zituen. Ataunezgain, Arriaranen (Beasain) edoAsteasun (Gipuzkoa) bazirenEskisabelek jarritako kableak,baita Aralarren nafar aldeanere, Malloetan-eta. Bestetik,Ataunen gazte askori erakutsizien langintza Eskisabelek. Kable teknologiak loraldia

Bigarren Mundu Gerraren on-doren izan zuen. «Espainia au-tarkia ekonomiko batean zego-en, ez zeukan ez gasolina, ezeraikuntzarako porlan, ez ezer.Egurraren ustiapen masiboagertatu zen», dio Eskisabelek.

Ekonomiaren piztaile Aparraldi hura baliatu zuen ka-blelari ataundarrak, 1930, 40eta 50eko hamarkadetan, 20edo 30 urteko boom-a. Ondo-ren, kamioien sarrerarekin etamendi pistak zabaltzearekin,hazi bezala hustu zen negozioa.Sona handia hartu zuen Bixen-te Eskisabelek. «Haren lana ka-ble instalazioak egitera muga-tzen zen, eta egurraren garraioaegitera. Ez zuen basorik eros-ten». Garraioa bukatu, eta bes-te norabait eramaten zuteninstalazioa. «Anso haraneko (Huesca,

Espainia) herritarrek esatendute herri hura gure aitonari es-ker atera zela aurrera. Oraindik

badaude langintza ezagutu zu-ten pertsonak, 80 urtetik gora-koak. Esaten dute, 1940ko urte-etan mendietan bazutela abe-rastasun bat, egurra, baina ezzutela modurik hura ustiatzeko,industrialki eta azkar. Aitonaizan zen Ansori ekonomikokibuelta eman zion aukera». Formazioz ez zuen ikasketa

tekniko berezirik. «Baserrikosemea zen, ez ingeniaria, ezezer. Ezagutu zutenek diote ba-zuela halako iaiotasun bat;mandoa hartu, mendira igo,buelta bat eman, eta kableagutxi gora-behera nondik joanbehar zuen esateko gai zela.Sena zeukan, mendia ezagu-tzen zuen. Horrek ahalbidetuzion izugarrizko enpresa osa-tzea». Oraingoz, ordea, enpre-sa haren paperik edo agiririk ezdute aurkitu. Berriki, Iratikooihanean lan egin ahal izatekosalbokondukto bat aurkitudute, Nafarroako Epaitegi Na-gusiko artxibategian. Eskisabel eta Munduate

Euskal Herrian barrena dabil-tza ikerketan. Morettitarren on-dorengo bat elkarrizketatudute Mugerren, Jean Moretti;artxibategiak arakatu dituzte;eta kableak zeuden parajeetanibili dira —oraindik aztarnak ba-dira—. Aurkikuntzen berri etaarloari buruzko informazioablog batean ipintzen ari dira(kablegintza.wordpress.com).

Baso ustiapenabeste aberastasunikez zegoen garaian,herri ugariri etekinaeman zien kableak

Menditik egurrajaisteko garraiolanak egiten zituenEskisabelek; 200langile eduki zituen

Goitik behera: Eskisabelen sendia —atze-atzean dagoena daBixente—; kablea Iratin, 1950eko hamarkadan; beheko bietan,Uztegiko (Araitz bailara, Nafarroa) belar biltzea.KABLEGINTZA.WORDPRESS.COM – DELCAMPE.NET – JESUS

ELOSEGI-GUREGIPUZKOA.NET

08 GOIBERRIASTEKO GAIA

Goierritarren bost urteko lanari esker,erabakitze eskubidearen aldarriaGoierrritik Euskal Herrira zabaldu da

Loinaz Agirre GoierriEuskal Herriaren erabakitze es-kubidearen aldeko jarrerakgero eta ugariagoak dira, etahorretan zerikusi handia du Na-zioen Mundua ekimenak etahainbat goierritarrek bost urte-an egindako lanak. 2008anIdiazabalen ereindako haziak,Goierrira eta Euskal Herrira za-baldu dira, aldarrikapen baka-rra ardatz hartuta: Euskal He-rriak erabakitzeko eskubideaduela eta gure esku dagoelahori gauzatzea.

Goierrin sortutako ekimena«eredugarria» izan da, eta2012an egindako Gazta ZatiBat dokumentalak erabakitze-ko eskubidearen haziak zabal-tzen lagundu du mundu zaba-lean. Euskal Herrian «pentsae-zinak ziren argazki historikoasko» egitea lortu du NazioenMunduak sorreratik gaur egu-nera. «Goierritarrok harro ego-teko moduan gaude», dio An-gel Oiarbide Nazioen Munduaekimeneko kideak. «Taloak egi-ten, kamisetak saltzen... aritudirenek posible egin dute naziomailan sortu den Gure EskuDago ekimena gautzeko bideaegitea», gaineratu du.

Idiazabal 20082008ko San Blas jaietan Idia-zabalgo pilotalekuan lehenen-go ez ohiko argazkia atera zu-ten Asier Oiarbide EAJ-ko zine-

gotziak eta Miel Mari Imaz ez-ker abertzalearen inguruko he-rritarrak. Autodeterminazio es-kubidearen aldeko aldarrika-pena herri kirolaren bidezegiten hastekoak ziren Idiaza-balen. «Oinarririk sendoena ez-berdinatasun denak albora utzieta kolore anitzetako jendeakosatutako taldea zela esan dai-teke», gogoratzen du Imazek.Ordura arte, «ez geunden ohi-tuak sentsibilitatee ezberdine-ko jendeak bat egin eta publi-koaren aurrean era honetako

aldarrikapenak egitera».Saiakera hark frutua eman

zuen «jendeak nolabaiteko ilu-sioa eta askatasuna somatuzuen, eta ‘ba zen garaia’ beza-lako esaldiak oso ohikoak izanziren ekitaldiaren ondoren».Hasieran errezeloak izan bazi-ren ere, «errezelo haietan ere ezzen indarrik galdu, aurrera jozen ‘baina’ guztiak alboan utzieta autodeterminazioan bateginda».

2008an Idiazabalen abiatuzen ekimen hartan «inork gu-txik usteko zuen hau hartzen ariden dimentsioetara iritsiko ze-nik, eta horren erru pixka batNazioen Mundua izenarenatzean dabilen jende dexentekizango du», azpimarratu du.«Eskubide hau gauzatzen de-nean ez da izango noski Nazio-en Munduari soilik eskertu be-harreko lorpena, baina nazioen

Beasaingo Ander Arresekere berehala egin zuen bat Na-zioen Mundua ekimenarekin.«Elkarlanerako gune egoki etajator bat zela iruditu zitzaidan,eta helburua oso ondo defini-tuta zeukala; beraz, ez nuenezetz esateko aitzakiarik aurki-

Goierritarrenharrotasuna

«Inork gutxikusteko zuenhartzen ari dendimentsioetarairitsiko zenik»Miel Mari ImazIdiazabal

«Adostasun batbilatzen denean, ez dagodesadostasunarenmuga zertan bilatu»Ander ArreseBeasain

munduak ere bere bultzadaegina izango du zalantzarikgabe».

Izen eta forma desberdinakhartu baditu ere, helburua ba-karra da: «Autodeterminatze-ko eskubidea gauzatzea». Ho-rretarako, gizarte osoak bereegin eta sinistu behar duen es-kubidea izan behar du Imazenesanetan.

GOIBERRI 09ASTEKO GAIA

ren inguruko lanketa bat egitealortu da, eta honekin gaia de-non ahotan jartzea».

Gure Esku Dago ekimenakeman dezakeena «gure esku»dagoela uste du Intsaustik.«Ibilbidea bera da helburu,kontzientziazio premia handiadaukagulako, batetik, eta izannahi dugu-tik ‘ bagara’ sineste-rainoko ibili kontzientea, beste-tik», dio Muruak.

Itsasondo 2011Nazioen Munduak bultzatuta,Goierri beheko 18 udaletako or-dezkariak elkartu ziren Itsason-don 1931-Goierri 2011. Autode-terminazioa gero eta argiagoekitaldian. 1931ko apirilaren18an Itsasondoko Udalbatzakautodeterminazio eskubideaeskatu zuen Euskal Herriaren-tzat, eta eskakizun harekin bategiteko elkartu ziren Goierrikobeheko alkateak. Tartean zenMarijo Olazabal Aramako alka-tea. Nazioen Munduak eginzuen planteamenduak «kon-bentzitu» egin zuen aramarra.«Talde batek egindako lan guz-ti horrek zerbait gertukoa etaposiblea ematen zuen, ez urru-tiko eta eskuraezina den ideal

bat. Barruan bultzada modukobat sentitu nuen, aurrera pausobat egiteko bultzada, pausotxikia bazen ere. Nire presentziaeta ekintzekin laguntzea posi-blea ikusi nuen».

Bost urteotan Goierrin egin-dako lanak proiektu bati formaemateko balio izan duela ustedu, «sentsibilidade edo egoeraberdinean egon daitezkeenbeste herrialde batzuekin ha-rremanak sendotzea, jendea-ren konzientzia ukitzea, jende-ari posible dela sinistaraztea».Aurrera begira bidea «luzea etazaila» izango dela ikusten baduere, «noren esku egongo da bagure etorkizuna? Etorkizunaeta Euskal Herria gure eskudaude», gaineratu du.

«Sentsibilitatedesberdinekopertsonak etaeragileak biltzealortu da»Mariaje IntxaustiLazkao

«Ilusio handia egin zidanIgartzako ekintza xumehark»Iñaki Murua Gabiria

«Barruan bultzadamoduko bat sentitunuen, aurrerapausobat egitekobultzada»Marijo OlazabalArama

gun papera jokatzeko prestizango gara».

Igartza 20102010eko maiatzean, argazkihistorikoa atera zuen NazioenMunduak Beasaingo Igartzajauregian. Sentsibilitate politi-ko desberdineko 35 goierritarelkartu ziren argazkia ateratze-ko, eta erabakitze eskubidea al-darrikatzeko. Iñaki Muruak go-goratzen duenez, «ilusio han-dia» egin zion momentu hark.Desberdintasunak desberdin-tasun, autodeterminazio esku-bideak elkartu zituen: «Juxtuhorixe da autodeterminatzea:geuk izan nahi duguna izateariekitea; eske aritzeak menpeko-tasun egoera areagotu besterikez digu egiten eta izaera horitxertatu. Beraz, geu izan nahidugu eta gauzatu egin behardugu nahia, horretarako helbu-

ruak elkarrekin adostuz».Igartzako argazkiaren ondo-

tik etorri zen Euskal Herri maila-ko sentsibilitate politiko des-berdinek ateratako Miramarre-ko argazkia.

Mariaje Intsausti ere Igartzanizan zen, «Estaturik gabeko na-zioek, beren etorkizuna eraba-kitzeko duten eskubidea alda-rrikatzen duelako». Ildo horre-tatik, «sentsibilitate ezber-dineko pertsonak eta eragileakautodeterminazio eskubidea-

tu», gogoratzen du. Elkarlane-rako topagunea aurkitzea ez da«erraza» izan, eta bide horre-tan «ekimen honen indarra,nere ustetan, helburuaren fo-kalizazioan oinarritzen da; hauda, erabakitzeko eskubidea dahelburu eta aldarri bakarra»,dio Arresek. «Adostasun bataurkitzen denean, ez dago de-sadostasunaren muga zertanbilatu, oso erraz topatzen baitda», gaineratu du.

Gure Esku Dago dinamika«garrantzitsua» iruditzen zaioArreseri, helburua lortzeko bi-dean. «Gizarte honek bereetorkizuna erabakitzeko nahia,beharra eta eskubidea daukaeta elkarlanerako konfidan-tzazko gune bat sortzen badu-gu, datozen aldaketa garaienaurrean, herri bezela, dagoki-

@ Iritzi guztiak osorikirakurtzeko sartu:

goiberri.hitza.info

10 GOIBERRIGAZTEAK

Oianguren ikastetxea,Ordiziatik EuroparaAsier Zaldua OrdiziaOrdiziako Oianguren BHI ikas-tetxea Europa mailako Come-nius egitasmoan parte hartzenari da, Alemaniako eta Galeskobi eskolekin batera. HelburuaDBH4ko eta Batxilergoko lehenmailako ikasleek beste kulturaeta lan egiteko modu batzukezagutzea, talde lanaren ga-rrantziaz jabetzea, gainontzekoherrialdeak errespetatzea, bes-te hizkuntza batean komunika-

tzea eta Internet eguneroko la-nean erabiltzea da.

Oiangurenek bere bigarrenikasturtea du Comenius proiek-tuaren barruan. Galesko YsgolJohn Bright School eta Alema-niako Staatiches GymnasiumMarie Curie ikastetxeekin bate-ra lan egiten ari da.

Ikasleek Internetak eskain-tzen dituen tresnak baliatuzezagutu zuten elkar. Talde lanadistantziara eginez eta ingele-

sa erabiliz, etorkizuneko lanmundurako prestatu dute eu-ren burua.

Aurrez-aurre egoteko aukeraere izan dute. Aurreko ikastur-tean Ordizian eta Galesen el-kartu ziren eta honakoan Ordi-zian eta Alemanian.

Ikasturte honetan Puzzle eu-roparraren puzzle zati harriga-rriak egitasmoa garatzen aridira. Helburua mahai-joko batprestatzea da. Joko honetanEuropar Batasunean zehar bi-daiatu behar da, galdera ezber-dinei erantzunez. Ikasleek gau-za asko adostu behar izan di-tuzte: arauak, formatua,galderak... Horretaz guztiazgain, kartak diseinatu, arauakidatzi eta fitxak egin dituzte.

Comenius egitasmoan parte hartu duten ikasleak eta irakasleak, Alemaniako Erfurt hirian. OIANGUREN

Babeslea

Jokoa aurki jarriko dute Inter-neten eta edonork jokatu ahalizango du. Galdera batzuk Ordi-ziari buruzkoak izango dira.

Apirilean Alemaniara joan zi-ren prototipoa bukatzera, bai-na dena ez zen lana izan. Hartzeta otso babestuen parke bateta Alemania zatitu zuen harre-siari buruzko museoa bisitatuzituzten, besteak beste. Gaine-ra, trenbidetik doazen biziklete-tan ibili ziren.

Ordiziarrei Galesko ikaste-txeetako diziplina eta alema-niarrek taldean lan egiteko du-ten abilezia deigarriak irudituzaizkie. Galestarrek eta alema-niarrek, berriz, Euskal Herrikojanaria eta euskarak Goierrinduen indarra azpimarratu dute.

12 GOIBERRIIBILBIDEA

Auzo-gotor ezkutuaZumarragatik San Kristobal auzora arteko bideak lasaitasunez paseatzekoaukera aparta eskaintzen du. Ibilbideak herrigunetik gehiegi urrundu gabe,basoan barneratu eta inguruneaz gozatzeko txoko ederrak oparituko dizkigu.

J. Zarandona ZumarragaZumarragako San Kristobalauzoa ez da lehenengo bistanagerian geratzen den leku ho-rietakoa. Hura ezagutzeko ber-taraino joatea derrigorrezkoada. Zumarragako gain bateankokatuta dagoen arren, zulobatean du habia, Urretxuko etaZumarragako mendi garaienezinguratuta. Auzo-gotor ezku-tua da, baina bertatik Goierrikobi herriotako bista ederrez go-zatu daiteke, ikusia izatekoarriskurik gabe.

Gaurko ibilbideak Zumarra-gako eta Urretxuko Areizaga-Kalebarren plazan izango du ir-teera. Azkoitirako norabideanplaza zeharkatzen duen bide-gorriari jarraituko diogu, Urre-txuko Ederrena pilotalekua ez-kerrera utzita, aurrera eginez

dugu iparrorratz, harik eta lehe-nengo bidegurutzera iritsi arte.Aurretik, ordea Etxeberri auzoazeharkatuko dugu erdiz-erdi,bidean aurrera egiteko. Auzohau ezaguna da Goierrin eta in-guruetan, izen bereko jatetxe

Zumarragako lurretan sartze-ko. Ibilbidea hasi eta berehala,ezkerrera hirugarren adineko-entzako ariketa gunea dago.

Urola ibaiaren ur-bazterrakgidatuko gaitu bidegorrian ba-rrena eta Irimoko gaina izango

ospetsuagatik. Herrigunean ezbadago ere, jende ugari bizi daEtxeberrin, bertako auzo-izae-rari eusten dioten bizilagunak.

Aurrera bidean, Gerraerrotabaserria igaroko dugu albotik,baita aurreraxeago dagoen ur-araztegia ere. Pausoak pausoeigehituz iritsiko gara mahairai-no.

Bidegorriari jarraituz gero,Azkoitiraino iritsi gaitezke, bai-na guk, eskuinera egingo dugu,bidegorria utzi eta asfaltozkobidea hartzeko. Leturiondo etaIgaraberri baserriak izango diragure ondorengo erreferentzia.

Bide jendetsua atzean utzitalasai eta modu baketsuan pa-seatzeko aukera ematen duSan Kristobal auzora arteko bi-deak. Bi baserriak atzean utzitaOlaarte baserrira garamatzan

San Kristobal auzoa Urretxuko eta Zumarragako mendi garaiez ingururatuta dago, gain batean kokatuta. JOSUNE ZARANDONA

Bidegorri jendetsua utzita, paseorako leku lasaiak ditu ibilbideak. J.Z.

norabideari jarraituko diogu.Hemendik aurrera bidea alda-patsua bihurtuko da, zailtasunhandirik gabea, baina gure txo-ko ezkutura arte luzatuko dena.

Baserriz baserriOlaarte baserria bidearen gai-naldean agertuko zaigu, ezke-rrera. Segituan egingo dugutopo bigarren bidegurutzeare-kin. Eskuinera hartuko dugu,San Kristobal auzora. Asfaltoz-

ko bidea utzi eta basa bideanbarneratuko gara. Aldapa mal-kartsuagoa izango da hemen-dik aurrera, tarteka atsedene-rako uneak oparituko dizkigunarren. Poliki-poliki basa bide itxia

irekitzen joango da, eta gain

GOIBERRI 13IBILBIDEA

xirrinduan ibiltzea ere aukera ona izaten da bazterrak iku-si eta ezagutzeko. Igandean, hilak 9, Legazpin dago ho-

rretarako aukera. Bederatzigarren Ortiz de Luzuriaga BTT probajokatuko dute; Laubiden 09:00etan hasi eta Laubiden bukatukoda lasterketa. 36 kilometroko ibilbidea osatu beharko dute men-diko bizikletako txirrindulariek, Atagoiti, Aztiri, Larrosain, Brinko-lazar, Brinkola, Korosti eta Muñozetik barrena. Aurretik eman dai-teke izena Facebook-en xabiortizbtthelbidean, eta egunean ber-tan ere bai 08:00etatik 09:00etara (10 euro ordainduta). EuskalHerri osoko 200 txirrindulari biltzea aurreikusten dute antola-tzaileek. Xabier Ortiz de Luzuriaga legazpiarra duela hamar urte hil zen

errepide istripuan. Mendiko bizikletan eta ziklo krosean ibiltzen

zen eta Junior mailan Euskadiko txapelduna izan zen.

IX. Ortiz de Luzuriaga BTT probajokatuko da igandean Legazpin

T

Zumarragako auzo-gotor ezkutuaLuzera: 6,5 kilometro Denbora: 90 min. Altuera gehiena:500 metro.Desnibela: 200 metro. Zailtasuna: Erraza

batean San Kristobal auzoaagertuko da. Oraa goikoa etaOraa behekoa baserriak eta au-zoari izena ematen dion baseli-za dira aurkituko ditugun azpie-gitura bakarrak. Iturri bat erebadago, bisitariaren egarriaasetzeko.San Kristobaletik Belokira

joan daiteke, besteak beste,baina guk beherako bideariekingo diogu, hormigoizko erre-pideari jarraituz. Bideak ez dau-

ka galbiderik. Aldapa amaitutaIbaiondo zentrora iritsiko garaeta bideari jarraituz Urretxukoherrigunea bistaratuko da.Behin bidea amaituta, Gi-631errepidea zeharkatu beharkodugu, bidegorriari jarraituz ha-sierako gunera iristeko.

200 txirrindulari biltzea aurreikusten dute . MIKEL BRAVO

Irteera-helmuga

San Kristobalermita

14 GOIBERRIMOTZEAN

Gabiriako SwarovskiakSwarovski eta Delika perlatxoekin egindako eskulanak saltzen dituzteGabiriako Lierni eta Amaia Aranburuk. Araiz izena eman diote euren markarieta, Goierrin gutxi ikusitako materialak direnez, dezente saltzen dute.

Ane Arrieta GabiriaLierni eta Amaia Aranburu ga-biriarrak eskulan-zaleak izandira betidanik. Kakorratz-lanakegiten hasi ziren lehenik biak,Amaiak gurutze-puntua ereegiten zuen eta Beasaingo Ar-tekan eskulangintza ikastarobatzuk ere egin zituzten.Baina afizioari serio-serio

heldu, duela urte gutxi helduzioten. Bi ahizpak lanik gabegelditu zirenean Donostianikastaro bat egin zuten, etahala hasi ziren, aurrez bainodenbora gehiago ematen afiziohoni.Bikono formako Swarovski

kristaltxo austriarrez eta Delika

zilindriko japoniarrez egindakoperlatxoak erabiltzen dituztegehienbat Aranburu ahizpekeuren bitxiak egiteko, baina, la-rruz, kakorratzez eta puntuzegindako materialak ere erabil-tzen dituzte noizean behin. Perlatxoak izugarri txikiak

dira eta ordu askotako lana es-katzen die bitxi bakoitza egite-ak. «Ezin ditugu kobratu egin-dako lanaren proportzioan; lanizugarria dute eta inork ez lituz-ke erosiko».Diademak, eraztunak, lepo-

koak, belarritakoak eta pultse-rak saltzen dituzte, eta kakorra-tzez, puntuan edo fieltroarekinegindako zorrotxo bat ematen

dute opari, erositako bitxia gor-de ahal izateko.

Araiz bitxiak GoizarginEzkio-Itsasoko Ostatuan etaMutiloako Orue landetxeansaldu zituzten euren lehen ale-ak 2011 urtean, eta Gabirian egi-ten den Errezil Sagarraren Egu-nean ere jarri zuten postua iaz.Egun Zumarragako Julen den-dan eta euren Gabiriako etxe-an, Goizargin, saltzen dituztebitxiak. Enkarguz eskatutakobitxiak ere egiten dituzte.Harremanetan jartzeko

araiz.gabiri@hotmail.es-eraidatzi edo 662 59 91 20 telefo-no zenbakira deitu daiteke.

Lierni eta Amaia aranburu, Gabiriako Goizargi etxean eskulanak gordetzeko duten gelan, euren bitxiez inguratuta. ANE ARRIETA

«Ezin ditugukobratu egindakolanarenproportzioan; lanizugarria dute»Aranburu ahizpakAraiz markako bitxigileak