glasbrekers onze vrouwen aan de top

Glasbrekers Onze vrouwen aan de top

Voorwoord

Deloitte heeft geweldige, ambitieuze vrouwen in haar midden. Dat laten deze verhalen zien. Deze vrouwelijke partners en directors zijn stuk voor stuk sterke vrouwen met passie voor hun vak die vaak een fulltime baan goed weten te combineren met een gezin. Ik hoop dat deze verhalen een inspiratiebron vormen voor andere talentvolle vrouwen en mannen binnen de organisatie. Deloitte is nog steeds een mannenorganisatie, ook bij de partners. Maar deze vrouwelijke partners en directors laten zien dat zij echt niet onder doen. Hier mag Deloitte heel erg trots op zijn!

De markt vraagt vandaag de dag om verbinding en vrouwen zijn daar over het algemeen goed in. Ze zijn zorgvuldig in relaties en hebben oog voor detail. Aan de gesprekstafel horen ze juist wat niet gezegd wordt. Vrouwen zien hierdoor vaak andere kansen in de markt, die ze ook nog eens doorspelen binnen hun netwerk. Opvallend aan deze topvrouwen is dat zij bijzonder veel aandacht hebben voor het beter maken van anderen. Zij vinden menselijke waarden, aandacht en kleine dingen belangrijk. Het zijn tegelijkertijd vrouwen met een duidelijke visie, die direct zijn en zeggen waar het op staat. Ik ben ervan overtuigd dat Deloitte verder groeit met meer van deze talenten aan de top.

Uit onderzoek blijkt dat bedrijven met mannen èn tenminste 30% vrouwen in de top beter presteren. Daarom vind ik het goed dat Deloitte zoveel aandacht besteedt aan een diversiteitsbeleid. Het zou in mijn ogen goed zijn als ook het bestuur versterkt wordt met een vrouw. Kijk eens hoeveel geschikte vrouwen er binnen Deloitte zijn!

Natuurlijk moet je bestuurder zijn ook leren; dat ben je niet zomaar. Je moet de kans krijgen en die ook nemen! Binnen Deloitte zijn er nu 7% vrouwelijke partners en dat is geen goede afspiegeling van de maatschappij. Laten we daar om te beginnen 30% van maken. Dat gebeurt natuurlijk niet van vandaag op morgen. In de zorg hebben wij er 20 jaar over gedaan. Hopelijk draagt dit boekje bij aan de nodige kentering.

Binnen Deloitte zit zoveel vrouwelijk talent; de kunst is om het er allemaal uit te halen. En dat gaat vast lukken. Iedereen kan carrière maken. Dat laten de partners en directors in dit boekje ook zien. Je leest wel terug dat je het niet op een presenteerblaadje krijgt aangereikt; je moet er wel wat voor doen. Ik vind het persoonlijk altijd erg jammer dat vrouwen die de mooiste studies hebben gevolgd op zeker moment afhaken. Dat is met mogelijkheden voor bijvoorbeeld kinderopvang tegenwoordig echt niet nodig. Wellicht kun je als je in je loopbaan ergens tegen aan loopt gewoon eens contact opnemen met één van de inspirerende vrouwen uit dit boekje.

Hopelijk geniet je net zo van de verhalen in deze publicatie als ik gedaan heb en dragen ze bij aan keuzes die je maakt!

Drs. Jeltje SchraverusVoorzitter raad van bestuur Flevoziekenhuis Commissaris Deloitte

Augustus 2011

‘Uit onderzoek blijkt dat bedrijven met mannen èn tenminste 30% vrouwen in de top beter presteren’

5 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top

Agnes Muskens 6Arianne Peelen 8Ardie van Berkel 10Barbara Majoor 12Caroline Schouten 14Corina van Lindonk 16Caroline Zegers 18Eugenie van Dijk 20Gonny Kuijpers-de Rie 22Gera van den Wijngaard 24Helen den Held-Gardiner 26Ingrid Buitendijk 28Ingrid van de Kerkhof 30Judy Schaap 32Jacqueline Steehouwer 34Karina Kuperus 36Loes Bierenbroodspot 38Liesbeth Mol 40 Louise van Hoof 42Milja Bormann-Bakker 44Manon de Boer 46Maureen Hughes 48Melissa Raczak 50Mireille Rogier-Spapens 52Marije Staman 54Marike Tuinder 56Petra Beliën 58Petra Tito 60Rosemary Amato 62Susan de Jong 64Sandra Heuts 66Vanessa Borchers 68Veerle Fruytier 70Wobke Hählen 72

Inhoud

7 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top6

Achttien jaar lijnervaring, waarvan een groot deel in diverse financefuncties bij ABN AMRO, en dan de overstap maken naar consultancy. Voor mij was dit een

zeer bewuste keuze waar ik geen moment spijt van heb gehad. Doordat je nu aan de andere kant van de tafel zit krijg je een andere rol, waarbij de agenda wordt bepaald door de klant. Je weet uit ervaring hoe de klant functioneert in de lijnorganisatie; je hebt ooit dezelfde uitdagingen gehad. Dat maakt je een serieuze gesprekspartner waardoor je in staat bent om, samen met de klant, mooie resultaten te bereiken. Dat is een belangrijke drijfveer in mijn werk, die enorm veel energie geeft!

Bij organisaties rondlopen, kijken wat er speelt en dat omzetten in opportunities, daar word ik blij van. Het is de dynamiek die ik zoek. In gesprekken met mensen ben ik op mijn best. Je moet een zekere nieuwsgierigheid hebben – hoe werken dingen – en tevens de nodige sensitiviteit: wat is nodig op een bepaald moment? Daarnaast is een resultaatgedreven

houding essentieel. Zorgen dat de klant tevreden is, voldoen aan zijn eisen, liefst nog een tandje hoger. Als de klant aangenaam verrast is, is de voldoening groot. Zoals bij Achmea, waar we vorig jaar zomer een resultaat hebben bereikt waar de klant nog steeds mee wegloopt. Dit heeft ons een goede naam bezorgd en tevens veel vervolgwerk. Het mooie van Deloitte is dat we vrijwel alle benodigde competenties in huis hebben. Naast de CFO-kennis vanuit Consultancy kunnen we er gemakkelijk andere disciplines bij betrekken.

In de consultancy is het in de lucht houden van meerdere ballen een aardige uitdaging. De juiste service aan de klant leveren, nieuwe opportunities verzilveren en intern het team verder uitbouwen levert regelmatig een race tegen de klok op. Teamwork vind ik daarbij erg belangrijk. Je mensen zijn je assets, met hen maak je het verschil. Het bevorderen van de creativiteit en eigen inbreng van elk teamlid vind ik essentieel, uiteraard binnen de gegeven doelstellingen en randvoorwaarden. In mijn leiderschap probeer ik zo dicht mogelijk bij mezelf te blijven.

Authenticiteit is een onmisbare waarde, voor mezelf en voor het team. Uiteraard is het belangrijk te kunnen schakelen in stijl, afhankelijk van de situatie bij de klant. Maar dat kan met behoud van je eigen kernwaarden. Transparantie in communicatie vind ik cruciaal, zowel naar de klant als binnen het team. Op die manier mobiliseer je veel positieve energie, die direct ten goede komt aan de kwaliteit van het opgeleverde werk!

Het verschil tussen mannen en vrouwen, een veelgehoord onderwerp, is en blijft boeiend. Ik ben ervan overtuigd dat diversiteit – in brede zin – toegevoegde waarde levert. Ik zie steeds meer vrouwen op sleutelposities bij onze klanten; een aantal van hen doet graag zaken met vrouwen op gelijk niveau. Dat het effectief werkt blijkt ook uit mijn lidmaatschap van CFFO, een netwerk van vrouwelijke Finance Directeuren, waar al meerdere opdrachten op binnengehaald zijn. Want business doen wordt uiteindelijk mede bepaald door de onderlinge chemie!A

gnes

Mus

kens

Part

ner

Con

sulti

ng F

SI

‘Met transparantie in communicatie mobiliseer je veel positieve energie’

8 9 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top

Voortdurend blijven leren, het is een rode draad in mijn leven. Ik heb ook altijd veel verschillende dingen gedaan. Alleen al binnen Deloitte is dat Consultancy,

Riskmanagement, Audit en daarbinnen weer verschillende servicelines zoals Core, Midmarket en Public Sector.

Tegenwoordig ben ik Audit Learning Director en daarmee verantwoordelijk voor het interne opleidingsprogramma voor de Auditpraktijk. Uiteenlopende opdrachtgevers, producten, mensen, culturen – de diversiteit die een grote organisatie als Deloitte verschaft, is voor een breed geïnteresseerd persoon als ik van grote waarde. Daarbij kreeg ik altijd het vertrouwen van mijn leidinggevenden om nieuwe wegen in te slaan. Ook buiten de arbeidssfeer wil ik altijd weten hoe iets werkt. Zo heb ik onlangs mijn kajuitzeiljachtdiploma gehaald. Op onze boot kan ik nu het roer in handen nemen en daardoor beleef ik er nog meer plezier aan.

Hoewel doorgroeien voor mij een primaire driver is, kan ik niet zeggen dat ik op een bepaalde positie wil uitkomen. Partner worden is geen heilig doel, maar als het in het plaatje past, prima. Ik vind het ook lastig om te zeggen wanneer ik ‘klaar’ ben met mijn huidige functie. Mijn doel is om de afdeling qua operatie volledig selfsupporting te maken. Hierdoor creëer ik voor mijzelf ruimte om nieuwe koersen uit te zetten.

Als men mij vraagt naar mijn work life balance, moet ik altijd een beetje lachen. Voor mijn gevoel is het soms namelijk een chaos. Maar dat is het natuurlijk niet: er zit altijd een organisatie achter. Het brengen en halen van de kinderen bijvoorbeeld. Of het voorleesontbijt op school tijdens de boekenweek – leuke dingen om te doen, en ik doe er mijn kinderen een plezier mee. Sommige dingen zijn goed te plannen; een voetbaltraining staat bijvoorbeeld vast. Veel andere gebeurtenissen zijn echter ad hoc, die kun je niet in je agenda vastleggen. Dat vereist de nodige flexibiliteit

van mij, maar ook van mijn collega’s. In het algemeen is het zo dat hoe hoger je komt, hoe makkelijker dat gaat. Ook bij Deloitte.

Als we vrij zijn gaan we zoveel mogelijk op pad met de zeilboot. Even helemaal weg, maar wél in elke haven een draadloos netwerk. ’s Ochtends en ‘s avonds even checken of er dringende mailtjes zijn, en dan zit ik zó een paar dingen voor mijn werk te doen. Dat is geen stress: zonder computer zou ik me een stuk onrustiger voelen. Je werk goed doen en kwaliteit leveren, dat vind ik belangrijk. Dat klinkt afgezaagd, maar de uitdaging ligt in de weerbarstige praktijk. Reden waarom werken beurtelings bevredigend en frustrerend kan zijn. Al met al ga ik ontzettend graag naar mijn werk. Na negentien jaar bij Deloitte ken ik de organisatie goed, inclusief de pijnpunten. Wat betreft de samenwerking tussen disciplines is er nog het een en ander te verbeteren. Meer vrouwen in de club zou dit proces kunnen versnellen; die zijn meer van de coöperatie. We voelen ons gewoon eerder geroepen de wereld op onze schouders te nemen. Het zorginstinct – waarschijnlijk een biologisch gegeven. We zijn überhaupt meer op de inhoud van het werk gericht en minder op status. Het belangrijkste is uiteindelijk toch het resultaat.

Arianne PeelenDirector Audit Learning

‘Even helemaal weg, maar wél in elke haven een draadloos netwerk’

11 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top10 10

Op de lagere school – ik weet het nog goed – zag ik mezelf later ontwikkelingswerk doen in Afrika. De zussen van mijn oma zaten in de

missie en leidden in mijn ogen een avontuurlijk leven vol interessante nieuwe dingen om mee te maken; dat sprak enorm tot mijn verbeelding. Uiteindelijk ben ik arbeids- en organisatiepsychologie gaan studeren in Nijmegen, waarna ik meteen de adviespraktijk in ben gedoken. Consultancy is ook een beetje ‘op missie’: samen op avontuur, mensen iets verder brengen. Zo ben ik opgevoed: jezelf verantwoordelijk voelen voor anderen.

Ik vind het belangrijk om mensen een inspirerende omgeving te bieden waarin ze zich kunnen ontplooien. Ben enerzijds een rots in de branding, waardoor ze zich veilig voelen en fouten durven maken. Anderzijds is het soms nodig om iemand te prikkelen, anders kom je, in wielrennertermen, de helling niet op. No pain, no gain. Overigens is het geen one-woman-show. Ik heb geleerd medeleidinggevenden te creëren in de groep. Ik heb niet de illusie dat ik zeventig mensen in m’n eentje tot grote daden kan drijven. Wel kan ik ze bij elkaar brengen en naar een stip aan de horizon leiden. Teambuilding zie ik als een kerncompetentie van me. Ik heb daar veel ervaring in, onder meer bij Deloitte, waar ik de Human Capital Service Area van twintig naar zo’n zeventig mensen bracht. Ik wil die groep nog verder uitbreiden, en daarbij ook de teamleden groot maken. ‘There’s partners, and there’s partners who make partners’, zei een Amerikaanse collega mij eens. Ik ben van de laatste soort – misschien toch een beetje

de ontwikkelingswerker in me? Mensen moeten de volgende stap kunnen maken.

Waar draait het om in je werk? Wat is het motief: geld verdienen, of met z’n allen iets moois tot stand brengen? Voor mij is er niets mooier dan met je team een grote klus binnenhalen, bij voorkeur in competitie met de concurrentie. Wekenlang aan een proposal werken, gierende adrenaline, een close finish en dan: yes! Er zijn geen betere kicks binnen consultancy. Daarom gaat het erom: hoe goed ben je? Hoe beheers je het spel, zowel intellectueel, commercieel als qua teamwork. Consultancy is spannender dan een WK-wedstrijd. Je raakt eraan verslaafd.

Met name vrouwen proberen jou als voltijds werkende moeder soms een schuldgevoel aan te praten. Ik werk vier dagen, zeg ik dan weleens tegen ’beschuldigende’ onbekenden om van het gezeur af te zijn. Fulltime werken is best te combineren met een gezinsleven, maar je moet goed kunnen delegeren op je werk én zoveel mogelijk activiteiten in de privé-sfeer outsourcen. Denk aan boodschappen doen, opruimen, wassen, strijken, administratie; eigenlijk alles waar je geen zin in hebt. Soms stond ik daar ’s ochtends vroeg, met de Maxi-Cosi in een dikke laag sneeuw, het ijs van mijn auto te krabben. Waarom doe ik dit, dacht ik dan. Dan is het goed om te weten dat je niet de enige vrouw bent in zo’n functie. Het geeft heel veel steun als je van je collega’s hoort: ik snap niet hoe jij ’t voor mekaar krijgt, want het is af en toe verdomd lastig. Die herkenbaarheid werkt helend – ook voor mannen!

Ardie van BerkelPartner Consulting / Service Area Leader Human Capital

‘There’s partners, and there’s partners who make partners’, ik ben van de laatste soort’


Toen ik na mijn studie bedrijfseconomie accountancy ging studeren aan de Universiteit van Amsterdam, was ik één van de twee vrouwen van mijn jaar. ‘Kijk,

daar komt een meisje binnen’, hoor ik nog klinken.

Er is intussen veel veranderd. Als ik nu bijvoorbeeld kijk naar de Nyenrode Business Universiteit, waar ik een nevenfunctie bekleed als hoogleraar Auditing & Assurance, ligt het aantal vrouwelijke studenten rond de vijftig procent. Maar man of vrouw, het draait allemaal om wat je wilt in je werk. Mijn ambitie is kwaliteit en te zorgen dat iedereen binnen Deloitte kwaliteit ’ademt’. Wat ís kwaliteit? In mijn dictionaire: minimaal voldoen aan de verwachtingen die de klant, de toezichthouder en ook de samenleving stelt aan een professionele dienstverlener, en af en toe in staat zijn deze verwachtingen te overtreffen. Noem het mijn centrale missie. Ik heb er bewust de stap naar Deloitte voor gemaakt, omdat ik hier de ruimte krijg om op mijn manier aan kwaliteit te werken. Zo vind ik positief kwaliteitsdenken heel belangrijk: je moet mensen belonen wanneer ze het goed doen. Dan deel ik van harte een ‘kwaliteitspluim’ uit. Aandacht voor het positieve, dat mag iets meer.

Een andere ambitie is werken aan vakinhoudelijke vernieuwing door binnen Audit nieuwe assurantieproducten te introduceren. Door ontwikkelingen in IT, het belang van risicobeheersing binnen ondernemingen en het opkomende duurzaamheidsdenken is accountancy volop in

beweging, en ik draag graag mijn steentje bij om de – overwegend behoudend ingestelde – beroepsgroep hierin mee te trekken. De theoretische concepten die ik op Nyenrode behandel, kan ik uitstekend integreren in de praktijk van Deloitte. Beide functies vullen elkaar perfect aan. Ja, ik denk dat ik best veel uren maak; niet echt een voorbeeldige work life balance. Dat is overigens een keuze die ik zelf maak – in die zin is het weer in balans. Ik voel positieve energie. En als ik niet werk, heb ik ook nog een leven: ik woon al vijftien jaar samen en heb daarnaast genoeg liefhebberijen: hardlopen, roeien, skiën en alpinisme. En tomaten kweken. Sinds kort hebben we een hobby die ‘hond’ heet; een speelse jonge hond, die veel positieve aandacht wil. Hij kan ook erg hard lopen, dus hij past in onze sportieve lifestyle.

Wat ik jonge vrouwen wil meegeven: zorg dat je een ambitie hebt die bij je past. En maak ‘m vervolgens duidelijk aan de mensen om je heen. Mocht je daarbij op onbegrip stuiten, betrek dat dan niet direct op jezelf. Het is vaak hun eigen onzekerheid die hen zo doet reageren. Zelftwijfel en de – typisch vrouwelijke – neiging jezelf aan te passen zijn de foute reflex als je weet wat je wilt. Doorzetten is het devies, voldoening de vrucht. Het feit dat ik het tot hoogleraar heb geschopt, zie ik als een bevestiging van mijn intellectuele capaciteiten. Mijn partnerschap bij Deloitte is een nog mooier succes, omdat ik daarin mijn passie ten volle kan uitleven.

‘Vind een ambitie die bij je past en laat hem horen’

Bar

bara

Maj

oor

Ris

k &

Rep

utat

ion

Lead

er


Consultancy is een vak dat een veelzijdig talent vraagt: je moet diepgaande kennis van een onderwerp hebben, relaties kunnen opbouwen, deadlines

halen. Vaak een kwestie van hollen en stilstaan. Het is ook een hard vak, het vraagt veel flexibiliteit en aanpassingsvermogen en je moet goed kunnen incasseren. Ik hou van het vak omdat het zeer afwisselend is. Consultancy biedt de mogelijkheid om bezig te zijn met complexe problemen. Recent ben ik bij Deloitte komen werken omdat advieswerk er core business is. Na mijn studie economie – in Maastricht – wilde ik graag internationaal gaan werken. Carrière maken, en snel ook, dat was mijn voornemen. Snel succes hebben, vond ik erg belangrijk. En reizen naar verre landen, als het even kon. De jaren die volgden heb ik eigenlijk vooral gedaan wat op mijn pad kwam: werken als controller bij Aegon, internetbeleggen opgezet, overgestapt naar PWC waar ik bij CFO Services terechtkwam en via advies- en implementatiewerk bij IBM uiteindelijk naar Deloitte. Ik heb niet zo gericht aan mijn carrière gewerkt, maar meer gekeken waar

zich mogelijkheden voordeden. En mezelf afgevraagd: bevalt het goed? Vooral dat laatste – nagaan wat je leuk vindt om te doen – beschouw ik als een onderdeel van het ouder worden. In je twintiger jaren ben je sterk gericht op het bereiken van de top en maken van snelle stappen. Als je je verder ontwikkelt, verschuift het accent naar invloed uitoefenen en ontdek je dat er meer mogelijkheden zijn dan zelf op de stoel te zitten.

Mijn gezinssituatie omvat inmiddels een man en drie kinderen, waarvan de jongste één jaar is. Ik ben negentig procent gaan werken en probeer het zo te plooien dat ik zoveel mogelijk bij het avondeten thuis kan zijn. Samen thuis eten, dat vind ik een mooi moment. Daarna gaat de laptop weer aan. Ik wil nog steeds vooruit en een aantal stappen zetten. Binnen Deloitte wil ik doorgroeien naar het partnerschap. Dat valt je niet zomaar ten deel. Daarvoor moet je aan uiteenlopende criteria voldoen. Herkenbaar zijn in je vakgebied bijvoorbeeld en jezelf bewijzen in de markt. En, onderdeel worden van het interne netwerk, vooral een old boys netwerk. Ik ben gewend om in

een mannenwereld te werken. De meeste financieel directeuren en managers die ik tref zijn mannen. Hoewel dit aan het veranderen is. Daarom is het voor Deloitte van belang om een gemengd team neer te zetten en meer diversiteit toe te laten.

Het ‘glazen plafond’? Dat zit in je hoofd. Als jij je dat realiseert en je gaat gedragen naar je ambitie door bijvoorbeeld je kinderopvang goed te regelen, verdwijnt die barrière. We zullen zien hoever ik het schop. Naast een vrouw ben ik natuurlijk een ervaren consultant in de financiële dienstverlening, scherp op inhoud en met oog voor proces. Mensen in beweging krijgen, verandering initiëren en realiseren, dat zie ik als mijn sterke kanten. Maar mijn ambities reiken verder dan de professie. Zorgen dat ik een leuk mens blijf is minstens zo belangrijk!

‘Het glazen plafond zit in je hoofd’

Car

olin

e Sc

hout

enD

irec

tor

Con

sulti

ng F

SI

16

Corina van LindonkDirector Cross Border Tax

A anvankelijk ben ik met name fiscaaltheoretisch bezig geweest: fiscaal recht gestudeerd, universitair docent geweest en gepromoveerd op

een rechtsvergelijkend onderzoek naar het fiscale ondernemingsbegrip. Omdat ik uiteindelijk de link met de praktijk ging missen heb ik in 1993, na zeven jaar, de overstap naar de commerciële adviespraktijk gemaakt. Mijn positie wordt in de wandelgangen ook wel als ‘commerciële wetenschapper’ aangeduid. Binnen Deloitte zit ik nu meer op de fiscale techniek, maar wel direct toepasbaar in de commerciële praktijk. Ik word ingezet op de zwaardere fiscaal-technische advisering, oftewel: als ’t moeilijk wordt, bellen ze mij. Verder neem ik zitting in de Fiscale Expertisegroep van Deloitte, als enige vrouw, en ben ik lid van de opiniecommissie.

Ik wilde altijd iets met mijn vak gaan doen, maar van een uitgestippelde route was geen sprake. Ik heb gewoon gereageerd op de mogelijkheden die op mijn pad kwamen. En feit is dat ik nauwelijks een postzegel heb gespendeerd aan sollicitatiebrieven. Ik ben overal voor gevraagd: universiteit, Deloitte, Andersen, en zo weer teruggefuseerd naar Deloitte. En dat alles uit liefde voor de fiscaliteit. Misschien ga ik nog eens ooit terug naar de universiteit, of anders de rechterlijke macht in. Ik werk nu al sinds 2005 als raadsheer-plaatsvervanger in fiscale geschillen bij het Gerechtshof in Leeuwarden. Nee, niet als raadsvrouw – de term is raadsheer.

In het begin van mijn carrière kwam ik nauwelijks vrouwen tegen. Er was ook geen aandacht voor in beoordelingen: het rolmodel was ‘man’ en daar moest je het mee doen. Met meer vrouwen in de organisatie zou het toch anders zijn, denk ik. Minder nadruk op grote klantnamen en het feit dat we in het hoogste gebouw van Rotterdam zitten. En meer aandacht voor de inhoud: wat je er toe doet voor de klant. Ik kan me ook mateloos ergeren aan slogans als ‘we willen de grootste en de beste zijn’. Als je de grootste bent, heb je per definitie een stuk middelmatigheid in je en dan ben je niet meer de beste. Die twee doelstellingen sluiten elkaar uit. Wat mij betreft beperken we ons tot het streven de beste te zijn. Maar laat ik vooropstellen: ik waardeer het masculiene. Hier op de werkvloer zeggen we: ‘als je iets gezegd wilt hebben, vraag het een man; als je iets gedaan wilt hebben, vraag het een vrouw’. Mannen zijn veel zekerder van zichzelf, en dat heeft zijn nut. Iemand die zegt: ‘ja, ik doe die presentatie wel even’, dat heb je ook nodig. Daarom geloof ik in de combinatie van de seksen.

Omdat ik geen directe klantrelaties onderhoud, kan ik veel thuiswerken. Toch is het vaak schipperen tussen werktijd en ‘thuistijd’. Als je ’t mijn dochter van veertien vraagt, ben ik altijd aan het werk. Omdat ik er alleen voor sta, ben ik graag voor schooltijd en ‘s avonds thuis. Als het even kan, eten we ‘s avonds samen en help ik haar met haar huiswerk. En daarna gaat de computer weer aan…

‘Ik geloof in de combinatie van seksen’

18

Hoe komt een middelbare scholiere met journalistieke aspiraties uit op fiscaal recht?Gewoon rechten gaan studeren en tot

de ontdekking komen dat je een band hebt met cijfers, ondernemingen en fiscale wetgeving. Belastingrecht vond ik zowaar leuk! Na mijn afstuderen stond de Belastingdienst goed bekend als werkgever. Ik heb er nog drie jaar een goede, betaalde opleiding gevolgd en het geleerde in de praktijk gebracht. Volgde het ministerie van Financiën, maar daar zou ik over dertig jaar nog op dezelfde stoel zitten en wist ik precies wat ik dan zou verdienen. Daar had ik als 25-jarige geen zin in. En zo kwam ik bij Arthur Andersen terecht, waar ik in 1998 de eerste vrouwelijke partner werd.

Langzaamaan verschoof mijn werkveld richting opties en bestuurdersbeloningen. Binnen Deloitte heb ik een tijdlang de GES-praktijk geleid. Leuk, uitdagend en creatief werk. Inventieve oplossingen bedenken en daarmee de klant blij maken, het geeft me een voldaan gevoel. Ik ben ook goed in wat ik leuk vind: net zolang puzzelen totdat je een passende oplossing hebt gevonden. En ook: kijken in de markt en nieuwe dienstverlening opzetten vanuit bestaande expertise. Bestuurdersbeloningen, oftewel executive compensation, is hier een voorbeeld van; een nieuw type consultancy dat nog niet bestond, maar waar wel veel deelkennis over aanwezig was in de organisatie. Alles wat verder gaat of anders is dan traditioneel advies, dat drijft mij.

En zorgen dat het werk gedaan wordt. Niet dat ik bekend sta als slavendrijver. Graag spreek ik mensen aan op hun eigen verantwoordelijkheid, dat werkt prettiger. We moeten het samen doen en ieder heeft zijn of haar eigen taak daarin.

Werk en gezin – ik kan ze beide niet missen. Mijn man is ook belastingadviseur, maar bij de concurrent. Ik heb hem leren kennen bij de Belastingdienst. Mensen denken dat wij thuis alleen maar over fiscaliteit praten, maar dat doen we niet meer. Mede omdat onze visies verschillen; dat liep nogal eens uit op gekibbel! Beide werken we negentig procent. Voor onze dochters, een tweeling van acht, hebben we een heel goed oppasgezin geregeld. Daar gaan ze na school naartoe en dat maakt ‘t een stuk relaxter. Ik haal ze rond zeven uur op en als dat vanwege een vergadering of file wat uitloopt, bel ik even op – geen probleem. We hebben het op papier goed geregeld, maar toch vraag ik me soms af: besteed ik wel voldoende quality time aan mijn gezin? Het blijft een worsteling. Sport schiet er sowieso bij in, en dingen als naar het theater of de film gaan staan op een laag pitje. Misschien later nog eens… Trouwens, als ik het nog eens ooit rustiger krijg, wil ik misschien psychologie gaan studeren. Me verder verdiepen in vragen als: hoe gaat een team met elkaar om, hoe ontstaan de verschillende rollen, wat is natuurlijk gezag en waarom heeft de één het wel en de ander niet? Heb geen idee waar ik de tijd vandaan haal. Na mijn 65ste? Na mijn 55ste? Ik werk tenslotte al sinds mijn 23ste. Ooit komt de tijd dat ik meer tijd heb. C

arol

ine

Zeg

ers

Part

ner

Tax

GES

/ Ex

ecut

ive

Com

pens

atio

n C

onsu

lting

‘Werk en gezin - ik kan ze beide niet missen’


L euk werk met volop uitdaging en groeimogelijkheden, daar ga ik voor. En als je mooie klanten en een goed team hebt, is Deloitte een prachtige organisatie om

in te functioneren. Ik ben energiek en enthousiast, en kan dat makkelijk overbrengen op anderen. Daarmee vergroot je de bereidheid van mensen om er samen iets moois van te maken. Mijn stijl van leidinggeven is tamelijk direct, maar als medewerkers een zekere zelfstandigheid laten zien, geef ik ze veel vrijheid. Toch laat ik ze nooit helemaal los en blijf ik van een afstand meekijken; ik ben tenslotte eindverantwoordelijk. Collega’s ervaren mij als zeer kritisch, maar dat kunnen ze wel waarderen als ze me eenmaal kennen. Ik verwacht een bepaalde instelling en dat schrikt soms af. Anderzijds: je creëert duidelijkheid en mensen kunnen van je leren. Ik ben zelf leergierig, maar vind het altijd mooi als ik anderen iets kan leren. Dat hoeft niet per se vaktechnisch te zijn.

Met een fulltime baan en thuis twee lieve kinderen en een vriend – het is heel gezellig! – zou ik liegen als ik zeg dat ’t allemaal makkelijk te organiseren is. We hebben het prima geregeld, maar je moet wel vooruitdenken. Belangrijk is om alles wat het leven gemakkelijker maakt te omarmen. Dus hebben we veel op voorraad, van pasta’s in de keuken tot sokken en T-shirts voor de kinderen, zodat ik niet meteen in de problemen kom als ik een keer niet kan wassen. Ook doe ik veel bestellingen online: Albert Heijn, Bart Smit, Bol.com. Als mijn vrienden zeggen dat ze iets leuk vinden, schrijf ik het meteen op; dan hoef ik me bij gelegenheid niet te buigen over cadeaus. Van die trucs. Hoe druk ik ook ben, ik zal er altijd zijn voor mijn gezin, familie en vrienden!

Wat mannen en vrouwen betreft: ik vind de mix heel belangrijk, omdat je elkaar aanvult. Het gaat mij echter niet om numerieke verhoudingen. Kwaliteit en merite moeten het criterium zijn bij het toekennen van posities. Met het instellen van quota ga je het niet redden. Als je niet op je plaats zit in een bepaalde

functie, zal zich dat vroeg of laat wreken. Dan kun je het niet waarmaken, of ben je simpelweg niet happy. De organisatie heeft dan wel op dat moment haar streefcijfers gehaald, maar zal in de toekomst de tol hiervoor betalen. Vrouwen op bepaalde functies is geen doel op zich, en moet het ook niet zijn. Jezelf zijn, daar hecht ik veel waarde aan. Wat ik bijvoorbeeld knap vind aan iemand als Guus Meeuwis – ik heb een brede muzieksmaak – is dat hij ooit als student is begonnen en vijftien jaar later nog steeds stadions vol krijgt. Een blijvertje, gewoon door zijn eigen persoon te blijven en niet mee te gaan in het circus eromheen. Ik zie wel gebeuren dat mensen zich anders willen voordoen in de organisatie. Maar doe gewoon zoals je bent, zou ik willen zeggen. Daar word je het meest gelukkig van. En, hou vooral passie en uitdaging in je werk.

‘Doe gewoon zoals je bent, daar word je het meest gelukkig van’

Eugenie van DijkDirector Tax GES


Laatst had ik een lunch met een aantal vrouwelijke stagiaires. Op mijn vraag, waar zit je over vijf jaar?, antwoordden sommigen van hen: niet zo hoog in de boom, want

dan heb ik waarschijnlijk een gezin. Waarom niet, denk ik dan. Het is mij immers wel gelukt: director geworden, gelukkig getrouwd – overigens met een man die partner bij Deloitte is – en een kind. Het is dus mogelijk. Daarmee is het nog niet makkelijk. Mijn man en ik hebben het beiden zeer druk, en daarom heb ik een grens getrokken: ik werk vier dagen. In onze unit, die overigens voor de helft uit vrouwen bestaat, is dat een geaccepteerd fenomeen. Wel heb je hierin je eigen verantwoordelijkheid, want parttimen in dit vak blijft een uitdaging. Maar het moet kunnen, vind ik. Als je maar flexibel bent en hier goed over communiceert. En Deloitte maakt vorderingen in het ondersteunen ervan; bijvoorbeeld door thuiswerken te faciliteren of de mogelijkheid te bieden van een afgestemde klantenportefeuille.

In de midmarket – zeg maar de top van het MKB – zit ik op mijn plek. Je hebt er te maken met kleine internationale ondernemingen, familiebedrijven en directeuren-grootaandeelhouders. Mensen met een no-nonsense instelling, die staan voor wat ze zeggen.

Kom bij hen niet aan met academisch jargon en managementspeak; het gaat hun simpelweg erom je onderneming financieel gezond te houden en goed te zorgen voor je personeel. In deze wereld is het belangrijk oprechte interesse in je klant te tonen en een solide vertrouwensband op te bouwen. Dat is aan mij welbesteed. Ik ben van de samenwerking en het harmoniemodel. Een klik met de klant – en met collega’s – is voor mij cruciaal en langetermijnrelaties passen goed bij me. Daarbij hou ik van een informele setting. Dat is zelfs één van de redenen waarom ik bij Deloitte verzeild ben geraakt. Tijdens mijn sollicitatiegesprek hier gingen we gelijk op de informele tour, terwijl ze bij PWC, E&Y en KPMG – waar ik ook op gesprek ging – een soort toelatingsexamen afnamen. G

onny

Kui

jper

s-de

Rie

D

irec

tor

Aud

it M

idm

arke

t

Deloitte vond dat, op dit niveau, een zekere basiskennis bekend mocht worden geacht. Belangrijker is het feit of je met elkaar overweg kunt, en daar kan ik mij nog steeds heel goed in vinden.

Mijn rolmodellen? Vrouwen die topfuncties vervullen. Denk aan Neelie Kroes en Annemarie Jorritsma, types die rechtdoorzee zijn en niet te beroerd om maatregelen te treffen. Vrouwen brengen andere kwaliteiten met zich mee. Ze zijn vaak communicatief sterker en hebben hun zachte kant beter ontwikkeld. In een team, unit, board of wat voor collectief ook heb je hiervan een bepaalde ‘massa’ nodig om doeltreffend te functioneren. Dat Deloitte streeft naar een bepaald quotum vrouwen op hoge posities is nodig, toch ben ik geen voorstander van positieve discriminatie. Het gaat om competenties, niet om geslacht. May the best person win, en als dat een vrouw is – uitstekend. Wat ik wel om me heen zie is dat vrouwen zich vaak te bescheiden opstellen. Ik zeg: je bent verantwoordelijk voor je eigen carrière, dus kom op voor je eigen belangen. Positioneer jezelf, maak jezelf zichtbaar en geef je ambitie aan. Nee, dan ben je geen bitch, dat heet gewoon assertief zijn.

‘Maak jezelf zichtbaar en geef je ambitie aan’


A l tijdens mijn studie wist ik dat ik bij een groot kantoor wilde werken en partner wilde worden. Die ambitie moest ik later enigszins bijstellen. Als je kinderen

nog klein zijn is het lastig je werk te combineren met een gezin waar je iets in wilt betekenen. Ik was director, tevreden met mijn work life balance op dat moment. Natuurlijk wordt er ook als director veel van je gevraagd, maar de verantwoordelijkheden van een partner zijn toch omvangrijker. Maar dan worden de kinderen iets ouder en hebben ze minder directe moederzorg nodig. Je kunt ze meer zelfstandigheid geven en ervaart dat er meer ruimte ontstaat voor jezelf. Nu durf ik de verantwoordelijkheden van partner wel aan, dacht ik toen. Na goed overleg met mijn man over de taakverdeling thuis was ik er klaar voor. En nu ben ik partner. Een functie waar je overigens naartoe groeit vanuit director, want in beide posities draag je eindverantwoordelijkheid voor je cliëntenportefeuille.

Mijn ambities nu betreffen vooral de Audit-praktijk. Die wil ik zoveel mogelijk laten groeien en daarbij het team enthousiast houden. Zorgen dat je het met z’n allen doet. Straight talk vind ik belangrijk. Direct zijn naar elkaar. Zo is de cultuur in Groningen, waar ik tot voor kort partner was. De deuren staan altijd open. Zo hoop ik dat in Zwolle voort te zetten. Daarnaast hecht ik aan goede samenwerking met andere afdelingen, bijvoorbeeld als het gaat om activiteiten ontwikkelen voor de externe markt. Zoals het Deloitte Financieel café dat we hebben opgezet, met bijeenkomsten voor financieel professionals in de regio, en de masterclass Dynamic Companies. En ook Deloitte@work, een aantal kleinschalige events voor algemene directies

in de Manufacturing. Meestal is het een samenspel van netwerken en inhoud: een effectieve manier om contacten te onderhouden met potentiële klanten. Kortom, het nuttige met het aangename. Daar ben ik redelijk creatief in.

Mijn grootste succes is dat ik mijn gezin kan combineren met een positie als partner. Hoe doe ik dat? Allereerst lopen privé en werk behoorlijk door elkaar. Als je thuis bent is je werk niet klaar, en anderzijds moet je soms vanuit kantoor een aantal zaken voor thuis regelen. Deloitte biedt die mogelijkheid. Maar je moet het ook met je wederhelft verstandig regelen. Mijn man is ook registeraccountant, maar zelfstandig gevestigd, dus flexibeler. Omdat hij interim-opdrachten doet, zit hij in heel Nederland; daar passen we ons schema op aan. Sommige mensen houden vast aan patronen – wij zijn juist heel soepel. Mijn kinderen vinden het heel normaal dat ik veel werk.

Meer vrouwelijke medewerkers zou voor Deloitte betekenen: meer aandacht voor de mens en meer creativiteit. Niet per se vanwege die vrouwen, maar vooral door de toegenomen verscheidenheid die een mix van verschillende inzichten met zich meebrengt. Ik ken een kantoor waar de meerderheid vrouw is; dat is ook te eenzijdig. Daar zou je weer meer mannen moeten aannemen. Eigenlijk is het niets nieuws. Laatst was ik – als enige vrouw overigens – op een diner van oud-vennoten, waar ik een 75-jarige voorganger sprak. Toen hij destijds HRM in zijn portefeuille had, stond diversiteit hoog op de landelijke agenda, zei hij. Toen al! Hoog tijd dus dat er nu echt iets mee gebeurt.

Gera van den WijngaardPartner Audit

‘Diversiteit: hoog tijd dat er echt iets mee gebeurt’


Voor de tweede keer bij Deloitte; als een boemerang op het honk teruggekeerd. Het begon in 2002, toen ik van Arthur Andersen overkwam. Na 4,5 jaar bij

Deloitte was ik directeur EMEA Marketing bij de branchegroep TMT. Vervolgens ben ik 2,5 jaar zelfstandig geweest als consultant marketing, communicatie en verandermanagement. Tot ik gevraagd werd bij Deloitte terug te komen, als stafdirecteur van MCBD. Ik vond dat ik dat beter kon dan mijn mannelijke voorgangers, al is het moeilijker dan wat het lijkt. Als vrouw ben je namelijk veel persoonlijker, veel meer op de mens. Ik ken alle teamleden bij naam en dat alleen al maakt het verschil. Je motiveert mensen namelijk door een persoonlijke touch. Je kent ze, weet wat ze doen en kunt ze daarop aanspreken

Ik ben helemaal geen leider, dacht ik altijd. Ik heb geen speciale visie of strategie, maar sta gewoon met mijn voeten in het werkveld. Toch ben ik meer leider dan ik wilde weten. Leidinggeven is namelijk ook elkaar

dingen gunnen, kennis en netwerk delen. Lead by example is ook een leiderschapsstijl – meer mijn stijl. Dat doe ik liever dan mensen zeggen wat ze moeten doen. Inspireren, luisteren, ook naar mezelf. ‘Je bent de afgelopen jaren veel rustiger en authentieker geworden’, zei een collega me pas. Ik denk dat ik de leider in mezelf gevonden heb. Vaak is het een kwestie van je intuïtie volgen, maar niet uitsluitend. Facts are your friends, zeg ik altijd. Binnen een professionele organisatie als Deloitte moet je alles kunnen onderbouwen.

Toen ik 17 jaar geleden uit Zuid-Afrika naar Nederland kwam, dacht ik: als ik groot ben wil ik marketing en communicatiemanager worden van een grote internationale organisatie. Dat zou ontzettend gaaf zijn. Nu ben ik het. Maar ik ben ook snel verveeld en moet constant uitgedaagd worden. You can always do better. Ik ben het afgelopen jaar daarom druk bezig geweest de Deloitte Fair Chance Foundation in te richten. Daar haal ik mijn energie uit. Het is geweldig om goede doelen te kunnen steunen. En dit soort werk is alles behalve soft. Je leert de top van Nederland kennen.

Ja, ik ben een carrièremens. Getrouwd, geen kinderen – en ook geen work life balance! Zelfs op vakantie check ik elke dag mijn e-mail. Mijn weinige vrije tijd gaat op aan schilderen, etentjes met vrienden en mijn charity in Namibië. Maar je hoort mij niet klagen. There is always time to do things if you really want to do them. En dat geldt ook voor je loopbaan: je kunt alles hebben. Maar je moet het goed managen. Veel jonge vrouwen ambiëren én een carrière én een gezin. Waarom zou je je laten tegenhouden? Go for gold. En als je een goede kracht bent, zal Deloitte alles doen om je te houden.

‘There is always time to do things if you really want them’

Helen den Held-GardinerDirector Brand, Communications & CSR / Fair Chance Foundation


Bewegen en sporten, dat was altijd mijn passie en is het nog steeds. Reden waarom ik Bewegingswetenschappen ben gaan studeren. Toen ik ermee klaar was wilde

ik echter iets anders gaan doen. Accountancy werd het, en ik werkte bij Deloitte toen ik afstudeerde. Als je me vraagt naar mijn ambitie: Ik wil goed zijn in wat ik doe en plezier hebben in het leven, waar mijn carrière een belangrijk onderdeel van uitmaakt. Ik heb de gewoonte alles af te maken waar ik aan begin. Ik ben een enorme doorzetter. Daar waar anderen ophouden, ga ik door. Ook houd ik wel van een uitdaging. Zowel op fysiek gebied als in mijn werk. Die eigenschappen, gecombineerd met mijn neiging tot perfectionisme, hebben me gebracht waar ik nu ben. Eerst bewegingswetenschappen – helemaal afgemaakt! – en daarna nog helemaal opnieuw beginnen met accountancy, het kenmerkt mijn volharding. Ook het feit dat ik nominaal dertien jaar heb gestudeerd om accountant te worden, terwijl dat voor de meeste collega’s slechts twee à drie jaar bedraagt als ze beginnen te werken bij een accountantskantoor. Eigenlijk leg ik die gedrevenheid in alles wat ik onderneem, ook buiten de werksfeer. Zo heb ik onlangs de Mont Blanc beklommen, met 4.810 meter de hoogste top van de Alpen. Dat vergt een goede voorbereiding en heel veel training, kan ik je verzekeren. Naast een flinke portie doorzettingsvermogen natuurlijk. Het geeft mij ongelooflijk veel energie om iets te bereiken. Daar ga ik voor en word ik enthousiast van!

Wat ik de organisatie breng is een andere kijk op dingen. Meer procesgericht, meer op samenwerking, zorgen voor een goede sfeer in het team. Je kent het wel, de geijkte vrouwelijke karakteristieken. Een beetje cliché is ’t wel. Liever praat ik dan ook over wat ik als individu toevoeg. Behalve gedrevenheid en commitment is dat bijvoorbeeld relativering en plezier. Ja, je mag ook lachen op je werk; je leven hangt er niet van af. Een beetje dat studentikoze erin houden, dat mag ik wel. Ik doe ook graag dingen met de collega’s buiten het werk om. Bij voorkeur iets sportiefs, zoals de Elfstedentocht roeien en de Ringvaart Regatta. Je leert elkaar beter kennen, hebt veel plezier samen en beoefent tegelijkertijd je passie, namelijk sport. Sport bindt mensen. Wat mijn work life balance betreft: mijn man en ik hebben geen kinderen, dus we kunnen ons helemaal uitleven in de dingen die we leuk vinden. Dat is allereerst onze carrière, maar ook bijvoorbeeld alpinisme.

Wat ik erg leuk vind, is werken met jonge mensen met dezelfde drive en commitment. Graag wil ik ze vertellen: besef dat je de maker van je eigen carrière bent, dus ga ervoor. Wacht niet tot de organisatie naar jou komt, maar neemt het heft in eigen handen. Dan zijn er geen grenzen en is alles mogelijk.

Ingr

id B

uite

ndijk

Part

ner

Cor

e A

udit

‘Wacht niet tot de organisatie naar jou komt, maar neemt het heft in eigen handen’


Vastomlijnde carrièreplannen had ik niet echt na mijn afstuderen. Ik was goed in economie en wilde graag in teamverband werken. Daarom ben ik na

mijn afstuderen begonnen bij Deloitte. Omdat ik veel tijd in mijn werk steek, vind ik het belangrijk dat mijn werk leuk en uitdagend blijft. Te veel routine werkt niet motiverend en houdt me niet scherp. Ik zoek graag nieuwe uitdagingen. Wellicht hangt dat samen met mijn ambitieniveau, namelijk zo ver mogelijk zien te komen. Maar een concreet beeld – bijvoorbeeld partner worden – is voor mij geen doel op zich. Wel wil ik graag laten zien dat ook vrouwen de top kunnen bereiken, zeker in de mannenwereld die accountancy heet.

Vrouwen zijn over het algemeen breder, managerial gezien. Ze houden makkelijker meerdere ballen in de lucht. En ook op commercieel gebied heb je als vrouw zeker pré’s. Je kunt je vrouwelijke charmes “professioneel benutten”, hetgeen bijvoorbeeld in fee-onderhandelingen vaak beter uitpakt dan bij je mannelijke evenknie. Je krijgt als vrouw veel meer voor elkaar; ‘nee’ zeggen tegen een vrouw doen mannen immers niet graag! Verder merk ik dat vrouwen vaak sensitiever zijn dan menig mannelijk collega. Dat pakt vaak goed uit in de cliëntrelatie, maar ook binnen het team. Mijn kracht zit met name in mijn sociale intelligentie. Ik leg makkelijk contact en kan mensen inspireren. Ik ben ook goed in het aansturen van grote audits en multidisciplinaire teams. En in het direct persoonlijke contact, want waar anderen een e-mail sturen, pak ik de telefoon.

Dat vinden mensen prettig en bovendien hoor je nog eens andere dingen.

Naast mijn werk vraagt mijn gezin erg veel aandacht, en daarom is het voor mij belangrijk dat de combinatie goed werkt. Ik heb twee jonge kinderen, en werk om die reden vier dagen. Op papier is dat 32 uur, feitelijk kom je een eindje boven de veertig uit. De balans werk/privé is en blijft een lastige. Ik heb één vaste dag waarin ik voor de kinderen zorg, maar soms roept de werkplicht, vervalt deze dag en moet ik een beroep doen op familie. Het is constant schipperen en de juiste balans vinden. De dynamiek bij Core Audit vereist een zeer flexibele planning omdat er strakke deadlines zijn. Je wilt je team niet in de steek laten en probeert dan een manier te vinden die voor beiden werkt. Vaak komt het erop neer dat ik in de avonden nog een paar uur werk. Zo kan ik enerzijds samen met de kinderen eten of ze naar bed brengen en anderzijds het team voldoende aansturing geven. Ja, de combinatie werk/gezin, ik zeg niet dat het makkelijk is. Maar als je het graag wilt, is niets onmogelijk. Ik zie namelijk veel jonge vrouwen denken van: hoe moet dat nou als ik straks kinderen heb? Je weet echter niet wat je situatie wordt; wat voor kind je krijgt of hoe je klantenpakket eruitziet. Bovendien, de wereld draait gewoon door ook als je een keer iets niet op tijd af hebt. Hoe is ’t ook alweer: de mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest. Mijn advies is: laat het op je af komen en op het moment zelf is er altijd een oplossing. Gewoon dóen, niet teveel bij nadenken.

‘Managerial gezien houden vrouwen vaak makkelijker meerdere ballen in de lucht’

Ingrid van de KerkhofDirector Core Audit


Het verhaal van mijn loopbaan is geen stuk in dertien delen: na mijn studies fiscale economie en accountancy ging ik gelijk aan de slag bij Deloitte

& Touche, zoals het destijds heette. Aanvankelijk deed ik alles – loonbelasting, vennootschapsbelasting, enzovoort – maar toen men ging differentiëren naar specialismen, kwam ik bij Global Employer Services terecht. Mijn passie ligt bij vaktechniek: een vertaalslag maken van weten regelgeving en jurisprudentie naar de praktijk. Oftewel het bepalen van de fiscale rechten en verplichtingen die eruit voortvloeien. Als de Belastingdienst een nieuwe werkwijze invoert, zitten we er graag direct aan tafel om te bespreken wat dat voor de klant betekent. Hierdoor kunnen wij vervolgens de cliënt weer goed helpen.

Werken bij Deloitte is best pittig, maar: hard werken, daar houd ik van. De cliënt staat daarbij centraal. Dat doen we met het team. Goed teamwork betekent voor mij: samen de tanden op elkaar zetten als de situatie daar om vraagt, bijvoorbeeld als we snel iets moeten opleveren voor een klant. Dan laat je alles uit je handen vallen, ga je ermee aan de slag en denk je niet: het is vijf uur, ik ga naar huis. Het echte teamgevoel bloeit op wanneer je met z’n allen ergens de schouders onder zet en even later ‘Jippy, het is gelukt!’ kunt roepen. Ook hoort daarbij dat je niemand vergeet die aan het succes heeft meegewerkt. Ere wie ere toekomt, en dat mag je rustig laten weten. Complimenten, daar is men bij Deloitte niet scheutig mee. Hier hangt eerder een sfeertje van: je hoort ‘t als iets fout gaat. Maar ik laat duidelijk merken wanneer iemand iets goed doet. Zelf vind je het ook leuk om eens te horen als iets goed is gegaan.

Hoe hoger je komt, hoe meer er van je wordt verwacht buiten het vak. Als junior manager moet je bijvoorbeeld opeens gaan delegeren. Je krijgt een stuk op je bureau en daar moet je over communiceren. Commercieel moet je aan de bak. Deloitte heeft daar een slag in gemaakt. In 1993 had niemand het over soft skills. Als

je een cursus volgde, was het vakinhoudelijk. Nu met de Summer School zijn mensen beter toegerust voor hun taak. Vorig jaar hebben partners en directors een workshop Beoordelen gevolgd. Werknemers hebben recht op een goede beoordeling.

Met twee schoolgaande kinderen, veel onverwachte zaken op het werk en een voorliefde voor hardlopen, skiën, schaatsen, skeeleren en spinning, kun je zeggen dat mijn dagen gevuld zijn. De verhouding werk-privé is dan ook vooral een spanningsveld. Als er donderdagmiddag – mijn vrije middag – een meeting is, ga je daar naartoe? Daar moet ik soepel in zijn, vind ik, want Deloitte geeft mij die souplesse ook. Ik kan veel thuiswerken en binnen bepaalde grenzen mijn eigen werktijden bepalen. Dat vergemakkelijkt mijn agenda met de kinderen. Bovendien werkt mijn man parttime; dat verklaart ook veel van de plooibaarheid die ik aan de dag kan leggen. Slotsom: ik voel me in balans, maar het vraagt enige organisatie.

Judy SchaapDirector Tax GES

‘Ere wie ere toekomt en dat mag je gerust laten weten’


Op het VWO stelde ik mezelf voor de keuze: óf directiesecretaresse worden óf accountant. Het servicegerichte zat er al in! Na mijn afstuderen — met

21 jaar was ik de jongste accountant van Nederland — had ik zoiets van: Hello world, here I am! lk wilde carrière maken, mezelf ontwikkelen, de top bereiken. Het verhaal van mijn loopbaan is verder relatief kort, in tegenstelling tot de periode dat ik al bij Deloitte werk: sinds 1992. Zijn mijn ambities in de tijd getemperd? Nee, en toch ook weer wel. Er is meer dan alleen werk, denk ik nu. Nog zoveel moois in de wereld te ontdekken. Misschien een soort Maslow-effect. Ben inmiddels getrouwd, geen kinderen. Als je kiest voor een carrière, moet je verstandige keuzes maken. Zo houd ik bijvoorbeeld bewust avonden vrij voor mijn liefhebberijen tennissen en zingen in een popkoor. Voor mij is deze ontspanning tijdens een drukke week belangrijk en dat belemmert geenszins mijn ambitie om partner te worden. Partnerschap zie ik als de natuurlijke vervolgstap in mijn carrièrelijn. Ik heb daar geen termijn aan gesteld. Bevredigend en plezierig werk vind ik belangrijker.

Als praktisch gericht mens heb ik voor het MKB gekozen, de niet-controleplichtige ondernemingen. Een segment waar je als trusted advisor direct persoonlijk contact onderhoudt met de directeur-aandeelhouder en hem of haar ondersteunt bij zowel bedrijfsvoering als privévraagstukken. Mijn servicegedachte komt hier goed uit de verf. Je moet goed kunnen luisteren en aanvoelen waar iemand mee bezig is. Gevoel

voor relaties hebben. Cijferkennis zonder begrip van lichaamstaal, daar kom je in deze discipline niet mee weg. Je bent een vertrouwenspersoon voor de ondernemer. Je weet hoe de kinderen heten, in welke fase het bedrijf zit, welke problemen hij of zij met een werknemer heeft. Alleen als je voor dit soort dingen oog hebt, kun je die brede klankbordfunctie vervullen. En dat heb ik. Eerlijke communicatie, dat is mijn kracht. Open kaart spelen, en op die manier bijvoorbeeld een oude, veel te lage budgetafspraak omzetten naar een lucratieve, terwijl je de klant behoudt. Het is niet haalbaar, voorspelde de partner. Maar ik ben er nog altijd trots op dat ik dat voor elkaar heb gekregen. Verder vind ik het erg leuk om met vaktechniek bezig te zijn. Op een praktische manier omgaan met de steeds hogere eisen van de regelgeving en onze kwaliteit borgen zodat we de toetsing van AFM, NIVRA en NOVAA doorstaan. Uit dien hoofde ben ik sinds kort ook regelmatig te vinden op het AAC als vakdirecteur SME non-assurance.

En, natuurlijk zorg ik voor een goede sfeer binnen het team! Typisch een vrouwelijke contributie in de mannenwereld die accountancy heet. Wij kunnen een harde boodschap zo charmant verpakken dat-ie prima overkomt. Je weet wel, Mars en Venus; er zit een kern van waarheid in. Met een vrouw erbij doorbreek je dat eenzijdige sfeertje en wordt het gewoon gezelliger. Gelukkig komen er steeds meer bij. Ik zie daarmee het team diverser worden, en dat is iets waar onze klantenkring, zeer gevarieerd in vele opzichten, ook om vraagt. Bovendien brengt het kleur tussen de pakken!

‘Onze gevarieerde klantenkring vraagt om divers samengestelde teams. Bovendien brengt het kleur tussen de pakken’

Jacq

uelin

e St

eeho

uwer

D

irec

tor

SME

/ A

ccou

ntan

tadv

iseu

r


Kar

ina

Kup

erus

D

irec

tor

Con

sulti

ng

Publ

ic S

ecto

r

Na een paar jaar in de zorg te hebben gewerkt, begon de consultancy te trekken. Dat past ook goed bij me: afwisselende opdrachten, inspirerende

mensen, jezelf steeds iets nieuws eigen maken. En, elk project weer tot een goed einde brengen met je team. Je staat nooit stil, en dat deed ik ook niet sinds ik in 1999 bij Deloitte kwam. Van hoogdravende ambities was geen sprake. Zoals een oud-studiegenoot van me, die vóór zijn veertigste CFO bij een beursgenoteerd bedrijf wilde zijn. Ik wilde gewoon een mooie carrière voor mezelf, en mijn insteek was: wat je doet, doe dat goed, dan kom je vooruit. Het lijkt wel of de jaren voorbij zijn gevlogen. Ik ben alweer drie jaar director.

Tegelijk heb ik niet zoiets van: ik ben ‘director’. Hiërarchie zegt me niet zoveel. Ik voel me gewoon onderdeel van het team. Een ‘coachend leider’? In Nederland word je geacht dat te zijn, zo leer je in allerlei trainingen. Het is de holy grail in het denken over leiderschap. Maar als het gaat om getting the job done kom je vanzelf in een wat meer directieve rol. Met name jongeren hebben behoefte aan iemand die de doelen bepaalt en de lijn uitzet. Binnen die kaders geef ik teamleden de vrijheid die zij nodig hebben of zich wensen. Je hebt tenslotte met slimme, mondige mensen te maken. Ik denk dat er veel partners en directors zijn die zo werken, omdat de praktijk het afdwingt.

Als klanten mij kiezen, doen ze dat omdat ik dingen voor elkaar krijg. Wanneer je voor een ministerie

bijvoorbeeld alle GGZ-instellingen binnen drie maanden moet adviseren over de implementatie van diagnosebehandelcombinaties, is het handig als je goed bent in organiseren-structureren-coördineren, een solide netwerk hebt – dat je weet wie je moet bellen – en over een zekere daadkracht beschikt. Al was het maar om de deadline te halen. Regelmatig heb ik zes à zeven projecten gelijktijdig in mijn portefeuille. Drie offertes in één week komt voor. Dan is het even spitsuur en werk je door totdat het werk gedaan is, ook op zondag.

Je leest weleens over werkweken van tachtig uur. Ik vind het niet chic om daarmee te koketteren. Te veel uren betekent dat je niet efficiënt bezig bent. Laten we het erop houden dat consultants van die types zijn die altijd bezig willen zijn. Ik heb sinds 1999 nog nooit op de bank gezeten. En ik voel me goed in mijn schema. Ik wil ook graag het beeld ontzenuwen dat je onmogelijk fulltime consultant én moeder kunt zijn. ‘Jij werkt zeker vier dagen’, wordt mij regelmatig gevraagd. Zó ingesleten is die veronderstelling, dat het niet eens meer een open vraag is. Dat zet vrouwen in Nederland onder sociale druk. Daar stel ik tegenover: het is goed te doen. Deloitte kan rekenen op mijn volle inzet en ik sta klaar als het nodig is, maar ik let er wel op dat het niet ten koste gaat van mijn privé-leven. Het vergt soms enige organisatie, maar dat is aan een consultant welbesteed.

‘Fulltime consultant én moeder zijn, is goed te doen’


Loopbaanplanning, daar heb ik nooit aan gedaan. Wel had ik de behoefte om regelmatig iets anders te doen. Vanaf mijn 18de ben ik fulltime gaan werken in

combinatie met avondstudies. Na functies bij verschillende accountantsbureaus respectievelijk in het bedrijfsleven ‘landde’ ik in 1993 bij Deloitte: terug bij accountancyadvies, gericht op het midden- en kleinbedrijf. Het voordeel van mijn rijkgeschakeerde arbeidsverleden is dat ik aan de andere kant van de tafel heb gezeten en weet hoe het bij de klant werkt. Zo krijg je goed zicht op het hele adviesproces.

Werk moet voor mij een intellectuele uitdaging bevatten. Die vind ik in de complexiteit van nieuwe klanten en producten, maar ook in de verschillende vormen van dienstverlening. Plus, je zit in een kennisorganisatie pur sang. Praktijkontwikkeling – lees: nieuwe business genereren – is een van mijn favoriete activiteiten. Kijken naar interessante branches om in te targetten. Daarvoor moet je de organisatie goed op de rit hebben, want klanten kiezen Deloitte om de kwaliteit. Praktijkorganisatie zou je mijn andere ‘specialiteit’ kunnen noemen. Ik doe het niet alleen, maar werk met een team van hoogopgeleide mensen die de ambitie hebben om verder te groeien.

Als leidinggevende ben ik redelijk direct, dat zit gewoon in mijn aard. Niet iedereen kan er even goed tegen als je man en paard noemt, maar het is wel duidelijk; met name voor de klant. En gezien onze

uitgebreide, stabiele klantenportefeuille zal het wel werken. Uiteraard heb ik oog voor mijn mensen. Het zijn veelal jonge mensen die de dingen voor het eerst doen. Die bieden we een omgeving waarin ze de ruimte krijgen en begeleid worden. De funfactor mag daarbij niet ontbreken, vind ik. Ook met klanten moet het goed klikken, want je hebt frequent contact. Ondernemers in het SME-segment zijn veeleisend en je gaat een vertrouwensrelatie met ze aan, meer nog dan een advocaat of notaris. Daarom pik ik altijd de accountmanager uit die het best bij de cliënt aansluit.

Mijn grootste zakelijke succes? Ik was op mijn 28ste financieel directeur, dat is best zeldzaam. Maar je kunt maar beter doorlopend succesvol zijn. En dat is vaak een combinatie van goed zijn in je vak, ambitie hebben en ook wel door mensen geholpen worden. De keerzijde is dat je er altijd iets voor moet laten. Toen de kinderen kwamen, werd fulltime werken lastig. Je bent niet altijd met het eten thuis, zal ik maar zeggen. Dat zijn vermoeiende jaren geweest – in die tijd kon je nog niet parttimen –, bovendien miste ik veel van de ontwikkeling van mijn kinderen. En toen ze groter werden en zelfstandiger dacht ik: waarom zou ik nu minder gaan werken? Gelukkig zijn er ook rustiger periodes. In de zomer wordt er minder vergaderd en zijn je klanten met vakantie. Dan pak ik mijn tennis op en ga ik op de vrijdagavonden paardrijden, iets wat ik al ruim 27 jaar doe. Onlangs heb ik mijn eerste golfles gehad. Ja, ik vind het leuk. Als het alleen maar om het netwerken is, werkt het niet.

Loes BierenbroodspotPartner Audit SME

‘Doorlopend succesvol zijn is een combinatie van goed zijn in je vak, ambitie hebben en ook wel hulp van anderen’


Ik leef en werk graag met gedrevenheid en bezieling. Iets wat men tegenwoordig populair work hard, play hard noemt, geloof ik. Die bezieling vind ik in mijn werk door het contact

met mensen en het leveren van echte toegevoegde waarde in de onderneming of het persoonlijke leven van cliënten. Ik wil er graag toe doen, een ‘steen verleggen in de rivier’ zodat de stroom daarna anders gaat. Ik voel me dan ook trots als een ondernemer succesvol is, mede dankzij onze dienstverlening. Ik maak graag tijd vrij voor mijn werk. Dat klinkt wellicht vreemd, maar het doet mij goed. Hoewel mijn familie en vrienden soms lichtelijk ontstemd zijn over mijn ‘prioritering’…

Deloitte is voor mij sinds 1996 – en nog steeds – de basis van waaruit ik mezelf kan ontwikkelen, als mens en fiscalist. Ik wist al heel snel dat ik partner wilde worden en heb geprobeerd zo weinig mogelijk omtrekkende bewegingen te maken. In 2005 werd ik het. Dat is snel, maar het ging zeker niet zonder hindernissen. Echter: zonder wrijving geen glans. Als ik geen weerstand voel, gaat ’t meestal niet goed. Wie zich met de stroom laat meevoeren en zelf niet roeit, ontdekt nooit wat hij aan potentie in zich heeft. Echte groei heeft te maken met uit je comfortzone komen, angsten overwinnen en risico’s nemen. Echte ontwikkeling doet altijd ergens zeer. Maar het is en blijft de moeite waard!

Waar ik in het begin van mijn carrière vooral belang hechtte aan mijn directe omgeving en cliënten, kijk ik nu verder. Bijvoorbeeld naar de ethische kant van de organisatie. Ik vind het belangrijk hoe mensen met elkaar omgaan. Het zal mijn Zeeuwse aard wel zijn dat ik nuchtere eerlijkheid op prijs stel. De mantel der liefde heeft mij nooit aangesproken. Waarom zeg je tijdens een beoordeling niet gewoon: ‘Ik denk niet dat je hieraan kunt voldoen’, als je dat echt vindt? Daar zijn we bij Deloitte nog te voorzichtig in. En ook bij een ontevreden klant kun je beter openlijk ingaan op diens ongenoegen over de fee, in plaats van je terug te

trekken op een defensieve positie. ‘Maar onze tarieven zijn echt marktconform, hoor’ helpt je zelden verder. Er is weinig wat je niet kunt zeggen als je respect hebt voor je gespreksgenoot. Je kunt het gelijk van de ander wel betwisten, maar wat iemand voelt is waar. Feelings are facts. Vrouwen begrijpen dat goed, denk ik. Zij hebben ook beter zicht op non-verbale uitingen. Een klant die ontevreden is, zegt niet altijd: ik ben ontevreden. Die kijkt moeilijk, of zal zich beklagen om iets onbeduidends. De kunst is om er doorheen te kijken en te snappen dat er iets wezenlijkers aan de hand is.

Eerlijk gezegd kan ik me Deloitte niet anders voorstellen dan met de genderverhouding van nu. Mannen en vrouwen zijn zeker gelijkwaardig, maar we zijn niet gelijk – en dat is precies het mooie van diversiteit. Juist daarom zou het fantastisch zijn als er meer vrouwen op hogere niveaus komen. Maakt het voor iedereen leuker en succesvoller, vooral in de markt!

‘Echte groei heeft te maken met uit je comfortzone komen, angsten overwinnnen, en risico’s nemen. ’

Liesbeth Mol Partner Tax / National Ethics & Compliance Officer

43 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top42 42

Ooit wilde ik naar de zeevaartschool, maar uiteindelijk ben ik een kapitein geworden op het schip van de internettoepassingen. Ons team is

heel divers, met uiteenlopende nationaliteiten – naast Nederlands ook Indiaas, Duits, Engels en Spaans – en een evenwichtige spreiding rond sekse en leeftijd. En als zelfs Shell zegt dat we excellent werk leveren, mag je stellen dat we het meer dan verdienstelijk doen. Als leidinggevende ben ik direct, resultaatgedreven en sociaal; eigenschappen die soms op gespannen voet staan met elkaar. Je kunt bijvoorbeeld té direct zijn voor je tegenspeler, dan bereik je niet wat je wilt. Gelukkig word je met de tijd wat genuanceerder, dan leer je beter wat bij iemand hoort en wat niet. Aan het begin van je loopbaan heb je dat nog niet door. Als ik kijk naar mijn dochters van 16 en 19: bij hen is alles nog lekker zwart-wit. Puberale helderheid, noem ik dat. De grijstinten komen vanzelf als je wat ouder wordt.

Afgezien van klanten binnenhalen en je werk goed doen, zie ik mijn toegevoegde waarde vooral in het laten floreren van anderen. Een soepel functionerend team, dat is mijn eerste prioriteit. Dat betekent dat ik ieder het zijne en hare gun. Cliëntgerichte types moet je niet vermoeien met technische zaken als programmeren, daar hebben ze geen affiniteit mee. Als je mensen inzet waar ze goed in zijn, worden ze een stuk vrolijker. Het mooiste is als je ziet dat iemand over een drempel heenstapt en iets leert doen waar hij of zij eerst moeite mee had, bijvoorbeeld delegeren in een nieuwe rol. Jezelf ontwikkelen, daar krijg je binnen

Deloitte alle kans voor. Je hoeft nooit bang te zijn dat dingen hier hetzelfde blijven.

Vroeger dacht ik altijd: iedereen is gelijk. Daar ben ik van teruggekomen: er zijn verschillen. Ook tussen man en vrouw, hoewel ik liever spreek van mannelijke en vrouwelijke eigenschappen. Zo heb ik nog nooit een dame aan mijn bureau gehad die een salarisverhoging of een hogere beoordeling wilde. Waar sommige mannen neigen naar te snelle ambities – die moet je vaak een beetje afremmen – kan menig vrouw op dit punt een duwtje in de rug gebruiken: ‘Vind je niet dat je eraan toe bent?’ Overigens kan ik mezelf prima handhaven in een masculiene omgeving. Ik trek mijn mond wel open als het nodig is – je wordt tenslotte geen leider als je een stille Willie bent. Toch vraag ik me af: zijn wij wel de goede rolmodellen? Missen we niet juist die mensen die net iets introverter zijn, maar uitstekende directors of partners zouden kunnen worden? Misschien zouden we iets dieper in de vijver kunnen scheppen; wat verder kijken dan de eerste rij, waar letterlijk de haantjes de voorsten staan. Nee, ik geef niet af op onze organisatie. Deloitte is zonder twijfel de meest feminiene van de big four. Maar er is wel nog werk aan de winkel. En het wordt ook opgepakt, onder meer door te kijken of de huidige manier van beoordelen wel de juiste is. Bovendien wordt de retentie van vrouwen een KPI, dus gaan we daar als organisatie gericht op sturen.

Loui

se v

an H

oof

Dir

ecto

r C

onsu

lting

ER

S W

eb S

olut

ions

‘Ik zie mijn toegevoegde waarde vooral in het laten floreren van anderen’


Sta open voor vernieuwing en koester daarbij een gezonde ambitie. Dat zou ik jonge Deloitters willen meegeven. Dat betekent niet noodzakelijk dat je, zoals ik, partner

moet worden. Belangrijker is dat je geniet van wat je doet. Als je met tegenzin naar je werk gaat, wordt ’t niks. Mijn filosofie is: als je er positieve energie instopt, haal je er positieve energie uit. Toen ik een aantal jaren geleden senior manager kon worden, was dat een soort ijkpunt voor mezelf: ben ik ‘partnermateriaal’ of niet? Ja, was mijn conclusie, want ik zit hier op de juiste plek. Wat mij aantrekt in de Deloitte-cultuur is de vrijheid die je krijgt om het jezelf naar de zin te maken. Daar hecht ik erg aan. Hier kun je zelfstandig werken met een uitgebreide klantenkring in grote nationale en internationale projecten, waar je veel van jezelf kunt laten zien. Dat past goed bij mij, eigenzinnig als ik ben.

Tegelijk ben ik ook een teamplayer. Dat moet ook wel, want het open uitbouwen van je client base is een zaak van het hele team; zoiets zit je niet alleen in je kamer uit te denken. De nieuwe bedrijfsstrategie – ‘As one’ – spreekt me dan ook zeer aan: samen met verschillende disciplines en collega’s bepalen hoe je de klant beter kunt bedienen. Dat gezamenlijk optrekken is een voorwaarde om als trusted business advisor succesvol te kunnen zijn.

Leiderschap, dat is typisch een onderwerp waar je eindeloos over kunt discussiëren. Voor mij betekent het: de troepen motiveren, in beweging krijgen. Zelf ben ik niet zo hiërarchisch. Ik ga niet op een voetstuk staan, maar stel me min of meer gelijkwaardig op. Niettemin moet je beslissingen durven nemen. Die positie van kapitein op het schip is soms best lastig; als beroepsgroep grossieren we tenslotte in eigenwijze mensen, mezelf incluis. Bottom line is dat je moet kunnen luisteren om leiding te kunnen geven, en tegelijk moet je duidelijk krijgen wat je er zelf van vind.

Daarbij voel ik het als een voortdurende uitdaging om ieder op eigen wijze in het proces te laten bijdragen.

Want pas als je je eigen ding doet, kun je plezier beleven aan je loopbaan. Die specifieke inbreng moet natuurlijk wel passen binnen de organisatie, en dat is soms schipperen. Vrouwen gedragen zich hierin overigens anders dan mannen. Meer vrouwen aan de top zou volgens mij betekenen dat er meer ruimte komt voor alternatieve meningen en opvattingen over hoe iets gedaan moet worden. Simpelweg omdat de groepsdiversiteit is toegenomen. Dat maakt je als collectief creatiever en weerbaarder bij tegenslagen. Vrouwen zijn misschien ook iets meer gericht op de lange termijn, en lijken over het algemeen risicomijdender. Hoe dan ook, ons eigen team is heel divers in termen van achtergrond en gender. We kunnen veel hebben. En als je dan slaagt in je opzet en je kunt je klant bovendien positief verrassen, dan denk ik: hier gebeurt ‘t. Dat heb je niet elke dag.

‘Meer vrouwen aan de top betekent meer ruimte voor alternatieve opvattingen over hoe iets gedaan moet worden’

Milja Bormann-BakkerPartner / Teamleader Tax VAT International


Blijven nadenken over jezelf, dat stimuleer ik graag bij anderen. En dat doe ik zelf ook. Ik ben breed georiënteerd en heb veel interesses. Ooit begonnen met

meubelontwerpen, direct gevolgd door een combinatie van Italiaans en Russisch. Reizen voor BuZa en in het buitenland werken, dat leek me wel wat. Voor dat doel mikte ik op Europese studies. Toen ik echter mijn zus, die hierin zojuist was afgestudeerd, stewardess zag worden, besloot ik mijn geluk te wagen met een studie waar ik geheid een baan mee kon krijgen: fiscaal recht. En raar misschien, maar het past heel goed bij me. Het fiscale dwingt je te blijven nadenken; je moet vooral niet met standaardoplossingen komen.

Ik ben absoluut een mensenmens. Anderen stimuleren boven zichzelf uit te stijgen, dat geeft mij energie. Je moet weten waar je ambities liggen en tot hoever je wilt gaan. Een visie ontwikkelen op jezelf en je loopbaan. Bij Deloitte ben je niet alleen werknemer, maar kun je tegelijk nadenken over waar je als persoon – en als organisatie – naartoe wilt. Ik kijk ook graag over vakgrenzen heen. Hoe je je team kunt stimuleren om alles uit zichzelf te halen wat mogelijk is; dat werken ook enorm veel lol maken moet zijn. Hoe je bestaande processen efficiënter kunt maken. Hoe je je klanten het beste kunt bedienen. Kortom, alles om de discipline van belastingadviseur heen. Die wijde blik past wel bij me. Ik haal het meest uit mezelf als ik meerdere dingen tegelijk kan doen. En als je van jezelf weet waar je goed in bent, helpt je dat in het uitstippelen en bewandelen van je eigen carrièrepad.

Ambities zijn een soort self-fulfilling prophecy: hoe meer je erover praat, hoe eerder het gebeurt. Heb vooral ook het lef om uit je comfort zone te stappen en iets nieuws te doen. Drie jaar terug heb ik bijvoorbeeld een project gedraaid rond een nieuwe marktbenadering, Tax@Venturing. Geen typisch thema voor belastingadviseurs, maar die ervaring heeft me verrijkt. Met name het proberen mee te krijgen van een zeer kritische, bijna onbeweegbare groep. In juli presenteerde ik voor een zaal met 600 mensen. Ik vind het super om op een podium te staan, maar voor zo’n massa is andere koek, kan ik je vertellen. Toch moet je dit soort uitdagingen grijpen. Jezelf blijven ‘stretchen’. Niemand wordt partner door achter zijn bureau te blijven zitten. Overigens denk ik dat je die kansen zelf creëert. Als je zichtbaar durft te zijn en lef toont, dan komt het op je pad.

Niet getrouwd, geen kinderen, wel twee puberende katten. Ik krijg nogal eens te horen dat ik altijd met mijn werk bezig ben. Dat ik geen work life balance heb. Alsof het ene minder oké is dan het andere. Werk is een onderdeel van mijn totale leven en vloeit moeiteloos over in privé en vice versa. Als ik uit die combinatie alles kan halen wat ik wil, ben ik gelukkig. Ik heb geen baan, maar een zeer prettige aanvulling op mijn leven, zeg ik altijd. Geld is geen drijfveer. Nee, ik werk niet echt voor de poen – ik werk voor de waardering, maar vooral uit passie.

‘Kansen creëer je zelf. Als je zichtbaar durft te zijn en lef toont, komen ze op je pad’

Man

on d

e B

oer

Partn

er T

ax G

ES


Ik een rolmodel? Niet voor mijn jongere collega’s, hoorde ik onlangs. In hun ogen hebben de zittende vrouwelijke partners zichzelf te veel geweld aangedaan, om maar succesvol

te zijn in een mannelijke omgeving. En ze hebben gelijk. Als ik terugkijk heb ik me inderdaad aangepast. Nu ik bereikt heb wat ik wilde bereiken – ik ben al twaalf jaar partner – zeg ik wat ik wil zeggen. Maar als jonge manager on the way up kon ik mij dat niet veroorloven. Bij een gemiddelde meeting ben je in 95 procent van de gevallen de enige vrouw in de kamer. Dan ligt de druk dus op jou. En als je, zoals ik, het beste ‘jongetje’ van de klas wilde zijn, moest je absoluut geen gebruikmaken van je vrouwelijke charmes. Dus rem je jezelf af en zet je een vermomming op. Het vergt veel energie om dat vol te houden. Het heeft ook lang geduurd voordat ik me realiseerde: zo gaat ‘t niet. Het was tijdens een vergadering dat het besef mij als een bliksem trof: wat ben ik aan het doen, wat zeg ik? Dit ben ik niet. En ik stop er ook mee. Vanaf die dag was mijn leven anders. Ben ik me bijvoorbeeld heel vrouwelijk gaan kleden. Dat deed ik nooit, uit angst frivool over te komen. Nu wilde ik opeens als vrouw gezien worden. Sindsdien is het mijn passie om met jonge vrouwelijke Deloitters te praten en hun op het hart te drukken: blijf vrouw! Bereik de top op jouw manier, en niet op die van de boys. Leer het spel spelen zoals dat voor jou prettig voelt. De consequentie is dat de dingen niet altijd gaan zoals je zou willen – je bent tenslotte een minderheid – maar je behoudt je authenticiteit.

Ik zie wel de jongere generatie mannen veranderen. Ze nemen andere beslissingen over het leven, willen papa worden en gaan vier dagen werken. Een vertragende factor in deze trend is dat de zakelijke machthebbers hun opvolgers kiezen naar hun eigen beeld. Like chooses like. Als je dus echt wilt dat er iets verandert, zijn maatregelen nodig. Affirmative action – positieve discriminatie – klinkt nogal zwaar, en de meeste jonge vrouwen zeggen ertegen te zijn. Maar vergeet niet: we bevinden ons in een situatie van – zij het onbewuste

– negatieve discriminatie. En na 27 jaar in de zakelijke wereld zie ik dat het op de natuurlijke manier wel erg langzaam verandert. De laatste tien jaar heeft Deloitte Consulting er één vrouwelijke partner bij gekregen! ‘Positieve discriminatie’ is ook niet de juiste term. Het is: gelijke kansen creëren. Simpelweg erkennen dat vrouwelijke eigenschappen net zo nodig zijn in de organisatie als mannelijke. Nu wordt bijna 100 procent van alle leiderschapsrollen binnen Deloitte ingenomen door mannen. Waarom zouden we dat niet eens terugschroeven naar ‘slechts’ 85 procent?

Als we met collega’s op een uitje gaan is het altijd een slipcursus, een commandotraining in de Ardennen of luisteren naar een sportcoach. Als ik het omkeer, bijvoorbeeld naar een schoonheidssalon, is het meteen een grap. Komkommer op je ogen, yoghurt op je gezicht – zouden de mannen zich zo aanpassen voor ons? Naar een modeshow als partneruitje; ik hoop dat ik het nog meemaak in mijn werkende leven...

Maureen Hughes Partner Consulting

‘Bereik de top op jouw manier en speel het spel zoals dat voor jou prettig voelt’


Vorig jaar ben ik door een transformatie heen gegaan. Anders voelen, anders denken. Ik kan rustig zeggen dat het mijn totale kijk op het leven heeft veranderd.

Het beste wat me ooit is overkomen, zeg ik nu. Het begint in 1999, toen ik voor een Nederlandse man van Chicago naar Nederland verhuisde. Toevallig kon ik in Nederland aan de slag bij Arthur Andersen, in de financial system integration. Dit was precies de carrièrestap die ik zocht. Ik deed mijn best om het allemaal te laten lukken: een nieuwe taal en cultuur leren kennen, nieuwe vrienden maken, proberen mijn plekje te veroveren en tegelijk contact houden met mijn familie en vrienden overzee. Waar kwam al die stress die ik voelde dan toch vandaan?

De geboorte van mijn kinderen, nu zeven jaar geleden, bracht een kentering in de situatie. We verhuisden van Amsterdam naar Maarssen, waar ik me niet thuis voelde. Na verloop van tijd raakte ik het contact met mijn Amerikaanse vrienden kwijt. Ik voelde me zo vervreemd dat ik me afvroeg: zit ik wel goed? Ik moest

me als moeder ook steeds verantwoorden voor mijn carrière. Maar waarom zou ik dat doen? Dat hoeven mannen ook niet. Langzaam sijpelde mijn energie weg. Op een gegeven moment kon ik zelfs niet meer van de bank komen om de kinderen naar bed te brengen. Tijd voor actie, dacht ik toen. Geen drive meer, geen toekomstvisie: dit is niet wie ik ben. Ik bezocht een arts en die constateerde adrenal fatigue, zeg maar burn-out. In de bijbehorende symptomen herkende ik mezelf. De moeilijkste stap was om hulp te vragen. Met support kon het proces van herstel beginnen. Eerst een paar weken slapen, want lichamelijk was ik kapot. Daarna een kuurweek waarin ik tot rust kwam en kon praten met anderen. Ik ging anders eten, veel wandelen. Langzaam begon ik te ontspannen. Op zeker moment kon ik de vogels weer horen zingen. Ik weet het nog, ik stond in de keuken; het was een openbaring.

Alles bij elkaar heeft het me een paar maanden gekost om beter te worden. Inmiddels ben ik weer helemaal terug. Ik zie de schoonheid van waar ik woon: ons huis, ja, zelfs Maarssen. Ik heb geleerd om in het ‘nu’ te M

elis

sa R

acza

kD

irect

or C

onsu

lting

leven: minder denken, meer voelen. En meer genieten van het leven, van mijn kinderen en man. We nemen de tijd om met elkaar te lachen. Ik ben klaar met rennen in mijn leven. Heb energie, voel me goed. In het gezin is nu veel meer rust. You can work fulltime, have a family and feel good.

Lang heb ik gedacht dat het allemaal aan mijn werk lag. Maar het was de combinatie van omstandigheden, plus het feit dat ik mijzelf was kwijtgeraakt. Die rust had ik nodig om te beseffen: dit is precies waar ik wil zijn. Ik heb eindelijk de balans gevonden in mijn leven. Deloitte is een organisatie om trots op te zijn. Dit bedrijf biedt mij alle ruimte om mezelf te ontwikkelen. Ik ben een werkende moeder en daar geniet ik van. Door de zaken op een rijtje te zetten heb ik mijn evenwicht gevonden, en ik heb me nog nooit zo goed gevoeld. Zoek je energy givers en laat je energy drainers los, dat is de sleutel tot succes en geluk. Hou van je werk, jezelf en geniet!

‘Zoek je energy givers en laat je energy drainers los, dat is de sleutel tot succes en geluk’


Deloitte: ik had er niet echt een duidelijk beeld van. In mijn sollicitatiegesprekken bleek echter dat er veel ambitie leefde op het gebied

van communicatie – mijn vak. Bovendien was het die grote internationale organisatie waar ik mezelf, na vijf jaar bij een zorgverzekeraar, graag zag werken. Ik ben er aangenomen en eigenlijk nooit meer weggegaan.

Bij voorkeur beweeg ik me op het snijvlak van strategie, marketing en communicatie. Waar sta je als organisatie, waar wil je naartoe en hoe kom je daar; het is mooi om daarin mee te denken. En het vervolgens ook uit te voeren, want het moet niet bij plannen maken blijven. Mijn vak is ontzettend leuk, en de Deloitte-organisatie geeft het een extra dimensie. Vooral het sparren met intelligente professionals maakt dat je het beste uit je zelf haalt. Elke dag opnieuw.

Wat mij drijft is simpelweg van Deloitte het beste merk uit de branche maken. Het was al een mooi merk, maar de zichtbaarheid was een beetje weggezakt. We onderscheiden ons nog te weinig van de concurrentie, terwijl we weldegelijk iets bijzonders te bieden hebben. Ik denk dan vooral aan de combinatie van denken en doen. Die visie trekken we door in alle media en kanalen, zoals in advertising, online, pers en evenementen. En, door de sponsoring van golf te omarmen. Ook de Maastoren bundelt in dit opzicht een aantal relevante aspecten: zichtbaarheid en ambitie, gecombineerd met duurzaamheid en innovatie. Grote dingen doen, in het oog springen, onderscheidend zijn,

dat is het idee. Ik zie mezelf als een vakvrouw die graag dingen oppakt en ze tot een succes maakt. Zoals de corporate campagne, die Deloittes reputatie meetbaar heeft verbeterd. Ik ben er ook trots op, als we Deloitters als boegbeeld in de krant krijgen. Maar het kan altijd beter, dat heb ik met alles wat ik doe. Ik houd niet van half werk.

Mijn dochter van elf heeft een chromosomenafwijking en vraagt veel zorg. Dat heeft mij een soort nederigheid gebracht. Ik, die altijd vond dat het beter kon, zag nu dat het soms niet beter kan en zo óók goed kan zijn. Dat mensen waardevol op zichzelf zijn. Dat is een belangrijke ervaring, die je aspiraties relativeert. Toen ik hoorde dat ze verstandelijk beperkt was, heeft Deloitte overigens ‘warm’ meegedacht over mijn situatie – ik werkte op dat moment internationaal, met een hectisch reisschema. Er was al snel een nieuwe uitdaging voor mij gevonden, in Nederland, die prima paste bij mijn privéleven en loopbaanambities. Dat heeft mijn loyaliteit versterkt. Het is een zakelijke organisatie, maar met een hart. Werk en gezin: het is te combineren, mits je een goede manager bent van je eigen leven. Deloitte vraagt veel van je, en als je wilt kun je dag en nacht aan het werk zijn. Daarom is het belangrijk dat je grenzen stelt en rustmomenten neemt; dat doen topsporters ook. Leuke dingen ernaast doen helpt ook. Ik ga graag met vrienden uit eten en houd van literatuur en yoga. Natuurlijk ga ik ook golfen. Dit jaar wil ik beslist mijn golfvaardigheidsbewijs halen. Daar maak ik tijd voor vrij.

‘Werk en gezin: het is te combineren, mits je een goede manager bent van je eigen leven’

Mir

eille

Rog

ier-

Spap

ens

Dir

ecto

r B

rand

, Com

mun

icat

ions

&

Cor

pora

te S

ocia

l Res

pons

ibili

ty


Per toeval ben ik in de M&A gerold. In die projectmatige omgeving zit ik helemaal op mijn plek. Er zit kop en staart aan elke opdracht en het einddoel is duidelijk. Het

begin is altijd het leukst: het speelveld bepalen en de lijnen uitzetten. Vervolgens een tijdje 300 procent er tegenaan en dan naar het volgende project. Het is ook die afwisseling die me aanspreekt. Je duikt telkens een ander type business in – van koekjesfabriek tot IT-bedrijf – en krijgt steeds met andere prioriteiten te maken: cashflow, langetermijnrendement, enzovoort. Hard werken is het wel. Het draaien van transacties betekent een flinke werkdruk, bij grotere projecten ook voor langere tijd. Maar de combinatie van teaming, uitdagend werk en de nodige adrenaline die bij elke deal komt kijken, maakt dat ik er nog steeds energie van krijg.

En dan te bedenken dat het belastingvak geen liefde op het eerste gezicht was. Ik wilde aanvankelijk diergeneeskunde studeren, werd uitgeloot en nam mijn toevlucht tot rechten als ‘parkeerstudie’. Dat ging me gemakkelijk af, dus heb ik het maar voltooid. Een beetje gemakzuchtig misschien, maar ook pragmatisch. Belastingrecht vond ik wel het boeiendste vak, maar ik ben erin blijven werken omdat ik de mensen leuk vond. En die mensen zijn nog steeds een belangrijke drijfveer voor mijn werk bij Deloitte. Het vak zelf ben ik slechts langzaam gaan waarderen. En dat is best wonderlijk voor iemand die tamelijk impulsief is en makkelijk keuzes maakt. Overal zitten twee kanten aan en je kunt alles beredeneren, maar op een gegeven moment moet

je gewoon de knoop doorhakken. Bovendien, in dit werk word je geacht onder tijdsdruk en op basis van onvolledige informatie beslissingen te nemen, dus dat sluit wel aan.

Thuis heb ik drie fantastische mannen(tjes). En natuurlijk zijn er momenten dat ik vind dat ik te weinig tijd aan ze besteed. Op het moment dat je 3-jarige zoontje tegen je zegt dat hij later ook bij ons op kantoor komt werken, omdat hij dan bij mama is, krab je wel even achter je oren. Maar de huidige situatie past bij mij en ook thuis hebben we een goede balans gevonden.

Niet alleen thuis, ook mijn werkende leven bestaat grotendeels uit mannen. In M&A-land is een vrouw een uitzondering. En bij Deloitte zijn ze ook niet dik bezaaid. Natuurlijk heb ik in bepaalde situaties wel eens gemerkt dat ik eerder als ‘dat leuke blonde meisje’ wordt gezien dan als ‘de partner’. Toch heb ik persoonlijk nog nooit hinder ondervonden van het feit dat ik een vrouw in een mannenwereld ben. Wat niet wil zeggen dat we er zijn bij Deloitte. De verschillen tussen man en vrouw vormen nog te vaak een barrière voor waardering en kansen. Als organisatie moet je de link met de maatschappij houden en naar een zekere man/vrouwverhouding streven, hoezeer dat ook afhangt van privé-keuzen van mensen. Als ik kijk naar mijn vriendenkring, zijn het veelal de mannen die beweren dat ze niet minder kunnen gaan werken. Als je de traditionele rolverdeling dus wilt aanpakken, moet je ook mannen faciliteren om een stapje terug te doen. Dat is echter nog steeds een beetje taboe. M

arije

Sta

man

Part

ner

Tax

M&

A

‘Persoonlijk heb ik nog nooit hinder ondervonden van het feit dat ik een vrouw in een mannenwereld ben’


Bouwkunde en bedrijfseconomie studeren, partner en serviceline leader REA bij Deloitte – je kunt het als een ‘succesvolle’ carrière zien, maar het was geen geplande

loopbaan. Wel ben ik ambitieus. Ik vind leidinggeven, mensen hun eigen kracht laten ontdekken en samenwerken boeiend en ik heb een passie voor mijn professie. Na mijn studies ben ik als projectontwikkelaar aan de slag gegaan. Wat gaandeweg duidelijk werd, was dat ik organisaties interessant vond: waarom zijn ze zoals ze zijn, hoe worden ze succesvol en wat moet je daarvoor doen. Ik ben mij toen gaan specialiseren in strategie en organisatievraagstukken voor vastgoedklanten. Het is een pre als je de business van de klant snapt. Om mijn werk goed te kunnen doen, is het opbouwen van trusted relations van groot belang. Weten wat de echte vraagstukken zijn en de klant helpen zijn doelen te bereiken.

Wat mij typeert, is geloof in samenwerking omdat het leuk en succesvol is. Ik ben dan ook erg blij met de nieuwe As One-strategie. Minder aandacht voor

individuele positionering en meer aandacht voor samen doelen bereiken. Ieder heeft daarin zijn rol en als we die rollen duidelijk maken en ons ook realiseren dat we alle rollen nodig hebben, komen we verder. Samenwerken geldt als een meer feminiene competentie. Dit wil overigens niet zeggen dat er geen mannen bestaan met deze competentie. Wat ik zie, is dat de cultuur van Deloitte meer masculien is. Dit betekent dat wij om de strategie te kunnen realiseren de cultuur van de organisatie moeten gaan beïnvloeden. Dat doe je onder meer door gewenst gedrag te belonen.

Leidinggeven bestaat voor mij uit een visie neerleggen, richting geven, besluiten nemen, mensen laten leren, luisteren, maar ook durven terugkomen op ‘foute’ besluiten. Met deze combinatie houd je mensen committed. Iemand die dat goed begrijpt, is Eckart Wintzen. Volgens zijn visie moet een unit in een onderneming uit niet meer dan 50 mensen bestaan, anders ken je elkaar niet meer. Respect voor mensen, vrijheid, ondernemerschap maar ook een duidelijke richting aangeven – Wintzen laat met zijn celmodel zien M

arik

e Tu

inde

rPa

rtne

r FA

S / R

eal E

stat

e A

dvis

ory

(REA

)

hoe je dat kunt verwezenlijken in grote organisaties. Een kans voor Deloitte…

Werken als partner in een grote organisatie brengt veel verplichtingen met zich mee. Je kunt jezelf makkelijk verliezen in de verwachtingen van anderen. Ik ben er ambitieus genoeg voor. Toch heb ik daar, sinds de geboorte van mijn kinderen, een soort evenwicht in gevonden. Leuk werk kan verslavend zijn, maar dat is mijn gezin ook. Prioriteiten stellen is daarom belangrijk. Natuurlijk heb ik soms het gevoel dat ik mijn gezin tekort doe. Aan de andere kant is het ook een verrijking die je meegeeft aan je kinderen: een werkende moeder met een drukke baan is ook heel normaal. Het gegeven dat wij als organisatie achterblijven bij maatschappelijke ontwikkelingen door de geringe aanwezigheid van vrouwen in de top vind ik steeds zwaarder wegen.

Hoeveel dingen worden niet beschouwd als onmogelijk totdat zij daadwerkelijk bereikt zijn?

‘Werk is verslavend maar mijn gezin ook’


Ik wist op mijn 19de niet dat ik twintig jaar bij een accountantskantoor zou gaan werken. En ik heb ook nooit geroepen dat ik partner wilde worden. Misschien zijn vrouwen daar wel

minder uitgesproken in dan mannen. Maar ik ben altijd gedreven geweest om mijn werk zo goed mogelijk te doen en wilde altijd nieuwe dingen leren. Daar hoort ook bij dat je steeds een stap verder klimt.

Vier dagen werken, naar het buitenland; het kan allemaal bij Deloitte. Als je het hier niet vindt, moet je echt naar jezelf kijken. Bij Audit Midmarket heb ik de afwisseling gevonden die ik zocht. De ene keer praat je met een logistiek manager over een grote inventarisatie – en hebben ze, omdat je een vrouw bent, de pin-up aan de muur beleefd afgedekt –, de andere keer spreek je een DGA over bedrijfsopvolging. Ik vind mensen gewoon interessant. De zaak, daar hebben ze hun ziel en zaligheid in gestopt, soms al generaties lang.

Als adviseur moet je dat niet puur zakelijk, als een koele rekensom, benaderen. De klant is niet altijd uit op het economisch optimum. Het familiebedrijf hoeft niet altijd verkocht aan de hoogste bieder, ook al is de markt daar gunstig voor. Zulke dingen moet je kunnen aanvoelen. Noem het de menselijke kant van het accountancywerk. Ik denk aan een klant die een halfuur zat te weeklagen over zijn kinderen, dat ze verwend zijn en veel te dure auto’s kopen, en dat ‘t in zijn tijd wel anders was. Als je dan prompt voorstelt om in het kader van successieplanning het vermogen naar de volgende generatie over te hevelen, ben je niet slim bezig. Objectief mag dat een topadvies zijn, qua timing is het een misser. Als je dat inlevingsvermogen niet van nature hebt, kun je het volgens mij ook niet leren. Vandaar dat de mix in je team belangrijk is, zodat empathie en ratio beide vertegenwoordigd zijn.

Uitgesproken ambities heb ik nooit gehad. Wel een sterke vrijheidsdrang. Ik vind het belangrijk dat vrouwen onafhankelijk zijn en hun leven naar eigen inzicht kunnen inrichten. Wanneer er kinderen komen zijn zij geneigd hierin een stapje terug te doen. Prima als dat hun keuze is, maar zo lopen ze wel een achterstand op de arbeidsmarkt op. Jammer dat de traditionele rolpatronen nog steeds overheersen. Toen wij kinderen kregen, is ook mijn man minder gaan werken. Dat dat nog geen gemeengoed is, bleek uit het eerste rapport van onze Noor: ‘Noor wordt heel vaak door haar vader naar school gebracht’. Alsof dat abnormaal is. Voor mij hoort dat gewoon bij het maken van goede afspraken.

Natuurlijk is het soms moeilijk de juiste balans te vinden. Mijn advies: neem nooit een langetermijnbeslissing op basis van een kortetermijngevoel. Toen onze zoon naar de basisschool ging, merkte hij voor het eerst dat zijn moeder wel heel veel werkt. Hij had het op de naschoolse opvang helemaal niet naar zijn zin en wilde gewoon thuis met vriendjes kunnen spelen. Mijn eerste reactie was: ik ga een rustigere baan zoeken. Inmiddels heb ik, als we niet thuis zijn, de hele dag oppas en loopt alles prima.

Petra BeliënPartner Audit Midmarket

‘Uitgesproken ambities heb ik nooit gehad. Wel een sterke vrijheidsdrang’


A ls jonge bedrijfskundige, afgestudeerd op HR en verandermanagement, solliciteerde ik aanvankelijk in het bedrijfsleven. Maar daar eindig je met mijn achtergrond

al snel in de personele hoek, zo bleek. Elke ochtend naar hetzelfde kantoor, foto van manlief en plant op je bureau – dat beeld sprak mij niet aan. Wat maakt werken voor mij leuk: afwisseling en variatie. Dat heb ik bij Deloitte gevonden. Pakweg elk halfjaar een nieuwe zaak waar je je tanden in kunt zetten. Nooit gedacht dat ik lange tijd bij één organisatie zou blijven. Onlangs heb ik mijn 12,5-jarig jubileum gevierd. Ik kijk steeds drie jaar vooruit. Dat is tevens de termijn die er binnen Deloitte voor staat om een volgend functieniveau te bereiken. Mijn pijlen zijn gericht op het partnerschap. Ben daar nu al voor in gesprek met diverse mensen in en om de organisatie. Zoals ik er nu in sta, ben ik meer dan hoopvol.

Wat mij drijft is het oplossen van uitdagende vraagstukken bij klanten, proactief en in de volle breedte. Met name omvangrijke organisatorische vraagstukken, bijvoorbeeld na een fusie, of als gevolg van herstructurering of nieuwe strategie, hebben mijn interesse. Je bent dan echt bezig met de doorvertaling van de verandering naar organisatiestructuur en -gedrag. Niet alleen bedenken dus, maar ook samen met de klant in de praktijk brengen. Men zegt dat ik goed ben in het aansturen van mensen. Projectmanagement is mijn ‘sweetspot’, pragmaticus die ik ben. Gestructureerd werken, concrete plansituaties, helikopterblik. Alle werkstromen in de

peiling houden. Met alleen al 12 werkstromen, 6.000 milestones – activiteiten – en 500 internationale issues bij een klant als Sarah Lee, geloof je me direct als ik zeg dat dat een enorm complexe taak is. Een die een zekere daadkracht vereist waarop je de stuurgroep voorzit. Maar je moet ook effectief kunnen schakelen op executive-niveau; iets wat mij prima afgaat. Ik kan ook goed omgaan met de netwerkorganisatie die Deloitte is: voor verschillende vraagstukken zoek ik verschillende mensen op. Dat helpt bij het breed bedienen van de klant. Hokjesgeest, daar houd ik niet van.

Bestaat er zoiets als ‘vrouwelijk’ leiderschap? Ik geloof niet zo in stereotyperingen. Wat wel bestaat is vrouwelijke charme; die kun je inzetten en dat laat ik niet na. Het kan de-escalerend werken op de ‘haantjes’ in dit vak, die dan toch anders gaan reageren. Vrouw-zijn is gewoon een onderdeel van jezelf, dat kun je niet uitschakelen. Het gaat erom wat je Deloitte als geheel kunt bieden. Als mensen simpelweg vanuit hun eigen kracht handelen, is het niet meer interessant wie, wat of hoe je bent. Dat is diversiteit in optima forma. Vanuit dit gedachtegoed wil ik collega’s coachen in hun ontwikkeling. Veel jonge Deloitters proberen zich te plooien naar het gedrag waarvan zij denken dat de organisatie het van hen vraagt. Ik kan ze alleen maar meegeven wat ik zelf vind: blijf dicht bij je eigen passie. Dat heeft mij tot director gebracht. Voor wie het nog niet wist: de organisatie wil geen klonen, maar echte mensen.

Petr

a T

itoD

irec

tor

Con

sulti

ng

‘Bestaat er zoiets als vrouwelijk leiderschap? Ik geloof niet zo in stereotyperingen’


Als pas afgestudeerd bachelor in accountancy – aan de John Carroll University in Cleveland, Ohio – besloot ik niet de consultancy in te gaan. Ik hoorde

er namelijk vervelende dingen over. Dat je standaard 60- tot 70-urige werkweken draait en zo. In plaats daarvan koos ik voor het bedrijfsleven. Een omgeving waar ik de daarna 25 jaar een veelheid aan functies bekleedde, met als hoogtepunt de positie van Vice President Controller bij een damesschoenenretailer in Atlanta. Later stuitte ik hier op het beruchte glazen plafond. Ik zag uit naar de CFO-positie, maar het kwam er niet van. Toen ben ik ijverig mijn titulatuur gaan uitbreiden. Totdat iemand me liet weten dat Deloitte mensen uit het bedrijfsleven goed kon gebruiken. Het leidde in 1997 tot de overstap naar consultancy, en twee jaar later naar Europa, Nederland, Amstelveen. Inmiddels zit ik alweer 13 jaar bij Deloitte, de laatste zeven jaar als Director. Ik maak lange dagen, maar het is echt niet zo erg als ze me verteld hebben… Het bevalt zelfs erg goed. Dagelijks vertoeven in een klimaat van verandering en dynamiek, waar elke klant weer anders is. Ik houd van variatie, en vind dat nu binnen één werkgever. Mijn team levert KM-diensten aan ruim 12.000 professionals over de hele wereld. Ik doe zaken met de Pacific, India en de US. Het voeren van telefoongesprekken midden in de nacht is dan ook geen uitzondering. Gelukkig geeft Deloitte de flexibiliteit om wat later op kantoor te komen. Maar je moet er wel wat voor over hebben.

Dromen heb ik nooit echt gehad. Werken en geld verdienen, dat was het voor mij. Als je van je werk houdt en je bent er goed in, komen de kansen vanzelf jouw kant op, dacht ik altijd. En nog steeds.

Als persoon ben ik eerlijk en rechtdoorzee. Behoorlijk gedreven ook. Ik stel vragen die niet iedereen durft te stellen en accepteer het antwoord pas als ik het volledig begrijp. Waarom wordt bijvoorbeeld die implementatie van een nieuwe applicatie verzet naar het tweede kwartaal, terwijl beloofd was dat dit in het eerste kwartaal zou gebeuren? ‘Wij gaan niet wachten, want de mensen hebben het nodig’, zei ik. Even later zeiden ze het allemaal.

Wat betreft diversity ligt Nederland qua infrastructuur jaren achter op Amerika. Daar zijn crèches bijvoorbeeld altijd open, hier maar op bepaalde tijden. Dat bemoeilijkt het brengen en ophalen van kinderen, en dus ook de carrièrekansen van menig jonge moeder. Verder ben ik niet voor een voorkeursbehandeling voor vrouwen. Just be aware of the differences. Ik herinner mij een vrouwelijke manager die terugkwam van zwangerschapsverlof. Haar mannelijke collega, bezorgd om haar welzijn, zei: ‘Neem jij dit project, dan neem ik die andere wel van je over.’ Waarop zij kwaad werd omdat zij dacht dat hij haar business wilde overnemen. Als hij iets minder directief had geformuleerd en beter had uitgelegd dat hij in haar belang handelde, was de boodschap anders overgekomen. Hij had zijn vrouwelijke kant moeten laten zien, maar pakte het te masculien aan. En dat werkte niet.

‘Als je van je werk houdt en je bent er goed in, komen de kansen vanzelf jouw kant op’

Rosemary Amato Director Global ERS Knowledge Management (KM) Systems


Sinds 1992 ben ik werkzaam bij Deloitte.Ben je dan trouw of gemakzuchtig? Ik houd het op het eerste. Ik kan niet zeggen dat ik na mijn studie fiscaal recht welomschreven ambities

koesterde. Ik wilde gewoon aan de slag, mezelf ontwikkelen. Wel moest het bij een groot kantoor zijn, vanwege de afwisseling in klanten en de geboden ontplooiingsmogelijkheden. Doelen stellen heeft me nooit veel gezegd. Hele volksstammen werken gefocust aan de hand van concrete doelstellingen. Daar zie ik het professionele nut wel van in, maar op het persoonlijke vlak houd ik graag ruimte voor het spontane, het onverwachte. Ik heb ook veel oog voor de mens achter de ondernemer en de professional: hoe zit iemand in elkaar, wat heeft hij nodig? Die gerichtheid is misschien niet direct dienstig aan je zakelijke doel, maar anderzijds: c’est le ton qui fait la musique. Met aandacht communiceren leidt tot goede relaties, tevreden klanten en dus omzetverhoging. In die zin kan een menselijke aanpak zeer lonend zijn. Zo heb ik ooit een meeting georganiseerd rond het thema bedrijfsopvolging, waarin ondernemers die dit achter de rug hadden ervaringen konden uitwisselen met kandidaten op dit vlak. Op korte termijn levert dat geen fiscale structuren op, maar je creëert de voorwaarden voor toekomstige business. Bovendien een creatieve manier om een geconstateerde marktbehoefte in te vullen.

Wat Deloitte mij biedt is samengevat een heel uitdagende en afwisselende baan, met veel vak technische support en volop ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Wat dat laatste betreft: ik volg nu een training authentiek leiderschap. Het opleidingskader voor partners is de laatste jaren sterk verbeterd. Partnerschap is bepaald geen eindstation: je bent nooit uitgeleerd. Wat ik Deloitte geef? Veel inzet en betrokkenheid. Als partner wil je immers je inbreng leveren, maar ook als moeder – ik heb inmiddels drie kinderen. Mijn man heeft een eigen bedrijf en draait volle werkdagen. Daarom ben ik tachtig procent gaan werken, nog voordat ik partner werd. Dat komt niet vaak voor, maar ik heb het nooit als een belemmering gevoeld.

Als vrouw breng ik in de organisatie een andere werkwijze mee, meer teamgedreven dan geldgedreven – zonder overigens dat laatste te verloochenen, want iedereen begrijpt dat je inkomsten moet genereren. Daarmee vinden we als dienstverlener beter de aansluiting met de samenleving, en dat is een enorm voordeel. En, het eindresultaat in omzet zou wel eens hetzelfde kunnen zijn. Daarom luidt mijn advies aan vrouwelijke collega’s: ga vooral uit van je eigen kracht en bied je aan als zich een carrièrekans voordoet! Streef daarnaast naar een open cultuur in je team, waarin je dingen ter sprake kunt brengen. Zo heb ik twee partners in mijn omgeving gehad die openhartig met me spraken: ‘Susan, weet dat zaken als parttime werken nooit jouw partnerschap in de weg zullen staan’. Die proactieve aandacht heeft mij enorm geholpen. En die stimulans probeer ik anderen ook te geven. Su

san

de J

ong

Part

ner

Fisc

ale

Prak

tijk

/ B

usin

ess

Tax

‘Als vrouw breng ik in de organisatie een andere werkwijze mee, meer teamgedreven dan geldgedreven’


Al op de middelbare school was ik gefascineerd door technologie en overtuigt van het belang van technologie voor het oplossen van complexe

problemen waar organisaties en de samenleving voor staan. Daarom ook ben ik biomedische technologie gaan studeren en uiteindelijk afgestudeerd als procestechnoloog op het gebied van milieu. Na een aantal jaren Consulting heb ik een horizontale overstap gemaakt naar ERS. Geen gebruikelijke stap, maar ik heb dat echt als een verrijking ervaren. In mijn carrière heb ik me altijd laten leiden door waar ik energie van krijg. Voor mij betekent dat nieuwe dingen oppakken; nieuwe vaardigheden leren en een breder perspectief ontwikkelen op die complexe thema’s die ik belangrijk vind.

Als Clients & Markets leader sta ik ervoor als Deloitte de meest aansprekende bedrijven zo breed mogelijk te

bedienen en duurzame relaties met hen op te bouwen. Die rol vind ik de mooiste baan van Deloitte. Ik werk in het hart van onze business samen met onze klanten en onze mensen. De betekenis die we als Deloitte hieraan kunnen geven, is wat me hierin primair drijft. Wie willen we zijn als Deloitte? Om vervolgens van daaruit invulling te geven aan begrippen als, unieke klantfocus, verankering in de samenleving en innovatie. Deze elementen raken de kern van wat ik wil bereiken met Clients en Markets.

Vernieuwen en verbinden zijn bepalend voor mijn denken en doen. Ik vind het prachtig om met klanten en onze mensen te kijken naar hoe we de verschillende Industries naar de next level kunnen brengen. Verbinden vind ik belangrijk, omdat ik geloof in de kracht van teams en betrokkenheid. En met het maken van ongewone combinaties met de kwaliteit en diversiteit aan mensen die we binnen Deloitte hebben,

kunnen we veel ideeën genereren. ‘Connecting the dots’ leidt zo weer tot vernieuwing.

Mijn overtuiging is dat het in mijn rol belangrijk, nee, cruciaal is, om anderen succesvoller te willen maken. Alleen gezamenlijk kunnen we onze ambitie succesvol realiseren. Ik streef dan ook naar het creëren van maximale betrokkenheid. Samen maken we resultaatafspraken en ik ben vervolgens faciliterend in het realiseren daarvan.

‘If you think you’re in control, you’re not driving fast enough’, een uitspraak van Michael Schumacher. Deze uitspraak is mijn adagium en valkuil tegelijk. Want soms geef ik te veel gas en dreig ik hierdoor de aansluiting met het team te verliezen. Mijn uitdaging is de vaart erin te houden met behoud van de betrokkenheid, zodat ik iedereen meekrijg. Aandacht geven en je eigen feedback organiseren helpt hierbij.

Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik kansen heb gekregen om nieuwe rollen op te pakken op de thema’s waar ik betrokkenheid mee heb. Ik heb geboft daarbij mensen om me heen te hebben die vertrouwen in me hebben en als mentor fungeren en daar ben ik ze persoonlijk dankbaar voor. Wat ik het mooie vind van Deloitte is dat ideeën worden gehoord. Dat maakt Deloitte erg krachtig en een prachtig bedrijf om voor te werken!

Wat ik iedereen wil meegeven is dicht bij jezelf te blijven en uiting te geven aan wat je belangrijk vindt. Daarmee creëer je je eigen mogelijkheden om er iets mee te doen en bovendien is wie je bent de belangrijkste kwaliteit die je meebrengt. Aanpassen is goed, maar aanpassen alleen is niet voldoende want daarmee verandert er fundamenteel niets.

‘Blijf bij jezelf en geef uiting aan wat jij belangrijk vindt. Want wie je bent, is de belangrijkste kwaliteit die je meebrengt’

Sand

ra H

euts

Clie

nts

& M

arke

ts L

eade

r /

Part

ner

ERS


A Alweer bijna twintig jaar bij Deloitte, my gosh! Toch heb ik me geen moment verveeld. Johannesburg, Eindhoven, Chicago, Rotterdam, functies bij Audit,

Clients & Markets, ERS, HR en nu als LCSP voor Philips. Het was – en is – allemaal ongelooflijk boeiend en het voelt alsof ik verschillende loopbanen heb gehad. Als je vraagt naar mijn belangrijkste rolmodellen, noem ik mijn ouders. Mijn vader en moeder volgen beiden hun passie met hart en ziel. Maar ook in werksituaties ben ik altijd gezegend geweest met inspirerende en charismatische leidinggevenden. Ik denk aan een CEO in Zuid-Afrika, waar mijn roots liggen. Hij was een visionair met moed en deed dingen die politiek omstreden waren, zoals zwarten inhuren ten tijde van de apartheid. Sindsdien denk ik: of je nu man, vrouw, blank of zwart bent, je creëert je eigen toekomst.

Daarom is het zo belangrijk om onze talenten maximaal te ontwikkelen. Bij Deloitte lééft dat besef. Het enige wat we in feite verkopen zijn mensen: we are as brilliant as our people. Hoe help je ze hun vleugels uit te slaan? Hoe trek je ze aan en hoe behoud je ze? Daar zijn we als organisatie onophoudelijk mee in de weer. Het koesteren en ontwikkelen van vrouwelijk leiderschap is daar een belangrijk onderdeel van. Vrouwen zijn meer van de feeling side of things en verhogen het EQ van de organisatie. Hoe ikzelf leiding geef? Door te inspireren en het goede voorbeeld te geven. Dat is de krachtigste manier, want mensen beweeg je alleen als je de daad bij het woord voegt en passie laat zien in wat je doet. Ik werk hard en geloof dat als je iets doet, je het goed moet doen. Of het nu gaat om onze mensen, onze cliënten of de organisatie.

Ik voel me sterk verbonden met mijn werk, maar nog sterker met mijn gezin: man en kinderen van 2 en 4 jaar oud. Ziehier mijn dilemma en tevens grootste uitdaging: hoe kan ik het op beide fronten goed doen? Mijn career life fit is dan ook een dynamisch proces, een work in progress. Ik heb niet alle antwoorden, maar merk wel dat sommige maatregelen helpen. Ik noem career

customization – geef aan wat je wilt en onderzoek wat de mogelijkheden zijn –, een goed team op de zaak en een au pair thuis. Ook sta ik meestal vroeg op om, voordat de kinderen wakker zijn, een paar uur te werken. In het kort: get help and be as organized as possible. De weinige vrije tijd die ik heb, besteed ik graag aan reizen – mijn familie woont verspreid over de wereld – en joggen. En shoppen natuurlijk, ook met passie. Carpe diem, ja, dat geldt eveneens voor deze activiteit!

‘Wat je ook doet, doe het goed – en met passie’

Vanessa BorchersPartner Clients & Markets


Met cijfers bezig zijn, veel op pad, veel vrijheid. Ik ben een accountant in hart en nieren. Mijn decaan op de middelbare school zei het al: jij

moet de accountancy in. En hij heeft gelijk gekregen. Ik werk inmiddels ruim 13 jaar bij Deloitte en in die jaren heb ik veel verschillende dingen gedaan. Ik ben begonnen op kantoor Den Bosch in de MKB-praktijk. Naast cliëntenwerk heb ik ook altijd interesse gehad in vaktechniek en complexe vraagstukken. Al snel ben ik intern cursussen gaan geven en vanaf 1999 zat ik een dag in de week bij de AAC Vraagbaak. De complexiteit van de vraagstukken die ik uit de internationale praktijk binnenkreeg sprak me aan. Zozeer zelfs, dat ik in 2001 ben overgestapt naar kantoor Eindhoven, waar mij een aantal zeer uitdagende opdrachten bij cliënten wachtte. In die tijd is ook mijn interesse in IFRS ontstaan en heb ik me voor een periode van anderhalf jaar fulltime verdiept in IFRS op het AAC in Rotterdam.

Vanaf 2004 raakte ik weer betrokken bij cliëntenwerk op kantoor Rotterdam. Ik werd als senior manager gevraagd voor een interessante klus bij een beursgenoteerd bedrijf, Hagemeyer. Een leuk team, ingewikkelde vraagstukken – ik heb er een fantastische tijd gehad. En vooral een goede relatie met de cliënt opgebouwd. Door regelmatig letterlijk van deur tot deur te gaan en een praatje te maken met verschillende mensen, kom je veel over het bedrijf te weten. Ik ben geen accountant die graag achter de pc een checklist gaat invullen. Mijn hart ligt bij het voeren van gesprekken en vragen beantwoorden. Ik zie in

de praktijk regelmatig dat we veel te veel achter de computer zitten. Natuurlijk is dat óók nodig, want alle werkzaamheden moeten goed gedocumenteerd worden. Maar hoe belangrijk ook, het blijft een randvoorwaarde, meer niet. Het echte vak zit in onderzoek door direct contact: waar zitten de risico’s bij de cliënt en waar moet je je controle op richten. Praten met de cliënt, daar leer je het meest van.

In mijn activiteiten voor cliënten voel ik me als een vis in het water. Moeilijke materie, werken onder tijdsdruk, in een team functioneren en leren uit gesprekken, daar haal ik mijn energie uit. Ik mag dan de regeltjes goed kennen, bovenal ben ik een mensenmens. Misschien hebben vrouwen grosso modo iets meer oog en aandacht voor de mensen waarmee ze werken. Tot ik director werd, stond ik er eerlijk gezegd niet bij stil dat ik een vrouw in een mannenwereld ben. Pas toen viel me op dat niet veel vrouwen doorgroeien naar de positie van director of partner. Dit heeft zeker ook te maken met de cultuur van hard werken en onregelmatige werktijden. Ik zit zelf ’s avond nog regelmatig te werken. Niet omdat het moet, maar omdat ik het leuk vind. Dat laatste is essentieel. Als je de dingen doet waar je energie van krijgt, komt het wel goed met je work life balance.

Vee

rle F

ruyt

ier

Dir

ecto

r C

ore

Aud

it /

Dir

ecto

r of

Ind

epen

denc

e

‘Tot ik director werd, stond ik er eerlijk gezegd niet bij stil dat ik een vrouw in een mannenwereld ben’


Wobke HählenDirector Tax Management Consultancy

Mijn voorliefde voor cijfers bracht mij in 2000 als fiscaal jurist bij Arthur Andersen. In 2005 heb ik nog een uitstapje richting recruitment

gemaakt, om daarna weer bij de firma terug te keren. Mijn interesse reikt inmiddels veel verder dan fiscale weten regelgeving. Ik focus me op de verbetering van de fiscale financiële processen binnen bedrijven. Dat kan door het verzorgen van de aangifte, maar omvat ook zaken als riskmanagement en het inrichten van ERP-systemen, allemaal onder de noemer tax management consulting. Klanten helpen uit te zoeken wat ze nodig hebben, daar haal ik de meeste energie uit. Die combinatie van het abstracte financiële en het menselijke vind ik boeiend. Uit een assessment bleek onlangs dat ik hoog scoor op people management. Ik heb niet zoveel met dat woord, ik zie het als ademen: het gaat vanzelf. Ik ben altijd dicht bij mezelf gebleven en heb me niet laten leiden door promotiedrang. Toen ik de overstap maakte naar het Tax Compliance Centre en vier dagen ging werken, werd daar intern gemengd op gereageerd: ‘Ik dacht dat het zo goed met je ging, dat je ambitieus was’. Dat soort opmerkingen heb ik altijd naast me neergelegd. Ik ambieer geen carrière, ik heb een carrière. Natuurlijk heb ik ambities, volgens sommigen te veel zelfs. Maar mijn drang naar verbetering is gericht op mijn vakgebied en mijn persoonlijke ontwikkeling, niet op de titel die daarbij hoort. Is dat typisch vrouwelijk? Ik weet het niet. In mijn team zitten er meer die zo zijn. Managers die

parttime werken vanwege de kinderen – mannen zelfs meer dan vrouwen! Diversity is voor mij het creëren van een omgeving waar mensen zichzelf kunnen zijn. Dat overstijgt het genderthema en omvat ook verschillen in cultuur, achtergrond, leeftijd en zelfs karakter.

Oké, vrouwen hebben vaak beter ontwikkelde sensoren, pikken sneller op hoe iemand zich voelt. Ik zie ook verschillen tussen de generaties. Twintigers van nu vinden het heel logisch dat er meer is dan werk. Toen ik zo oud was, ben ik er vol ingesprongen. Pas na een jaar of drie kwam ik op het idee dat ik misschien beter functioneer als ik iets minder zou werken. Overigens gaat het niet per se om het aantal uren, dat zijn er inmiddels weer meer dan 32. Flexibiliteit is voor mij belangrijker. Ik wil de ruimte hebben om bijvoorbeeld ’s ochtends met de honden te gaan hardlopen en ’s avonds te werken. Die balans geeft mij energie en creativiteit.

Zo moet iedereen, man of vrouw, op zoek naar de dingen die hem of haar energie geven. Probeer je daarin kwetsbaar op te stellen. Als je eenmaal weet wat je drijft, dan is het een kwestie van focus. Het ergste wat je kan overkomen, is dat je concludeert dat je niet op de juiste plek zit. Onze organisatie is echter groot, dus wie weet past een andere plek wel. Daar moeten we creatief en flexibel mee omgaan, maar ook eerlijk en duidelijk zijn als we iemand niet de juiste carrière kunnen bieden. De wereld is groot en divers genoeg. If it’s not fun, why do it?

‘Diversity is voor mij het creëeren van een omgeving waar mensen zichzelf kunnen zijn. Dat omvat ook de verschillen in cultuur, achtergrond, leeftijd en zelfs karakter’

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms.

Deloitte provides audit, tax, consulting, and financial advisory services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries, Deloitte brings world-class capabilities and deep local expertise to help clients succeed wherever they operate. Deloitte's approximately 170,000 professionals are committed to becoming the standard of excellence.

This publication is for internal distribution and use only among personnel of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, its member firms, and their related entities (collectively, the “Deloitte Network”). None of the Deloitte Network shall be responsible for any loss whatsoever sustained by any person who relies on this publication.

© 2011 Deloitte The Netherlands 2.40

1.13

9

glasbrekers onze vrouwen aan de top

Documents