girisimciliktutkusu

GELİŞTİREN KİTAPLAR DİZİSİ Hayallerini "kendi gücü"yle gerçekleştirebileceğine

inanan insan şevklidir, inatçıdır ve yaşama sevinci vardır. Unutmayın İş, "Kişinin gelecekteki umudu, onun şimdiki gücünün kaynağıdır."

"Geliştiren Kitaplar Dizisi", okuyucuya, doğuştan hakkı olan umudunu, şevlani, yaşama sevincini ve bunları elde etme gücünü hatırlatmayı amaçlamaktadır. Hayallerinden kendini ayıran cam bölmeyi kaldıracak güç her insanda vardır. Yeter ki insan, kendi iç dünyasının muhteşemliği ve onun sınırsız gücü ile tanışsın, "merhabalaşsın".

Editörlüğünü üstlenmiş olduğum "Geliştiren Kitaplar Dizisi" bu "merhabalaşma" olanağını sizi vermeyi amaçlamaktadır.

Doğan Cüceloğlu

Sistem Yayıncılık: 94

Geliştiren Kitaplar Dizisi Girişimcilik Tutkusu

Michael E. Gerber Kitabın Özgün Adı Tbe E-

Myth Revisited Why Most Shall Businesses Don t Work and What to do About It

HarperCollins, New York 1995

İngilizce'den çeviren: Tayfur Keskin

0121 Yönetmeni: Doğan Cüceloğlu Yayın Yönetmeni: Osman Akınhay

© Bu kitabın tüm yayın hakları Akcalı Ajans aracılığıyla Sistem Yayıncılık A.Ş.'ye aittir.

Yayınevimizden yazılı izin alınmadan kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz.

Birinci Basım: Kasım 1996/İstanbul İkinci Basım: Şubat 1997 ISBN: 975-

322-003-0 Düzenleme: Osman Akınhay

Düzelti: Şennin Yenice Montaj: Belamir Grafik Kapak Tasarım: Gülser Kemik Cilt: Güven Mücellithanesi Basım: Kurtiş Matbaacılık

Yayın ve Dağıtım: SİSTEM YAYINCILIK VE MATBAA. TİC A.Ş.

Tünel, Nergis Sokak, Sistem Apartmanı, No-A 80050 Beyoğlu İstanbul Tel: (212) 293 83 72 - pbx Fax: (212) 245 66 14 e-mail; [email protected]

WWW: www.sistem.com.tr

GİRİŞİMCİLİK TUTKUSU

Küçük İşletmeler Niçin Batıyor, Nasıl Büyür?

MICHAELE.GERBER

İngilizce'den çeviren: Tayfur Keskin

SİSTEM YAYINCILIK

GELİŞTİREN KİTAPLAR DİZİSİ

İyi Düşün Doğru Karar Ver (Doğan Cüceloğlu) Yetişkin Çocuklar (Doğan Cüceloğlu) İçinizdeki Biz (Doğan Cüceloğlu) İletişim Çatışmaları ve Empati (Üstün Dökmen) Communication Conflicto and Empathy (Üstün Dökmen) Ayurveda - Strese En Kolay Çözüm (Vesile Bolaç) Başarı İçin Stratejiler (John Maxwell) Kendine Güven ve Güç (Les Giblin) Şefkatli Kapitalizm (Rich DeVos) İçe Dönük Konuşmanın Gücü (Shad Helmstetter) Kişiliğinizi Tanıyın (Plorence Littauer) Büyük Düşünmenin Büyüsü (David J. Schwartz) Mesaj Sizsiniz (Roger Ailes) Adım Adım Başarıya Giden Yol (Shad Helmstetter) Uyanın ve Hayal Kurun (Pat Mesiti) Güdülenmenin Mucizesi (George Shim) Sınırlar (Dr. Henri Cloud-Dr. John Townsand) Kazanan Tutum (John C. Maxwell) Kral, Savaşçı, Büyücü, Aşık (Robert Moore) Bizi Biz Yapan Seçimlerimiz (Shad Helmstetter) Beş Sevgi Dili (Gary Chapman) Girişimcilik Tutkusu (Michael E. Gerber) Hayat Boyu Flört (Zig Ziglar) Bir Kapı Kapanır, Bir Kapı Açılır (Arthur Pine) Olumlu Düşünmenin Büyüsü (Norman Vincent Peale)

İÇİNDEKİLER

Teşekkürler, ix Önsöz, xi Sunuş, 1

Birinci Bölüm: G-Miti ve Amerika'daki Küçük İşletmeler

1) Girişimcilik Miti, 9 2)Girişimcilik,Yönetici ve Teknisyen, 19 3) Çocukluk Aşaması: Teknisyen, 35 4) Ergenlik Aşaması: Biraz Yardım Alma, 45

5)Rahatlık Bölgesi'nin Dışı, 54 6) Olgunluk Aşaması ve Girişimci Perspektif,

72

İkinci Bölüm: Anahtar Teslim Devrimi Yeni Bir İşletme Anlayışı

7) Anahtar Teslim Devrimi, 83 8) Franchise Prototipi, 96

9) İşinizin İçinde Değil, Üstünde Çalışmak, 103

Üçüncü Bölüm İşleyen Küçük Bir İşyeri Kurmak 121

10) İş Geliştirme Süreci, 123 11) 4 Geliştirme Programınız, 140

12) Başlıca Amacınız, 143 13) Stratejik Hedefiniz, 157

14) Organizasyon Stratejiniz, 175 15) Yönetim Stratejiniz, 198

16) İnsan Stratejiniz, 209 17) Pazarlama Stratejiniz, 231 18) Sistemler Stratejiniz, 248 19)Sarah'a Mektup, 268

Sonuç: Küçük İşletmelere Tekrar Hayal Kurdurmak, 274 Sonsuz: İlk Adımı Atmak, 282

Babama, Keşke hayatta olsaydı.

TEŞEKKÜRLER

Bu kitapta sunulan fikirleri birlikte üretmekte desteğini gördüğüm birçok insana;

İşinizi ve hayatınızı paylaştığım, onun kararlılığı, gerçeğe bağlanması ve çalışma aşkı olmadan bu kitabın da, işinizin de, evliliğinizin de mümkün olamayacağı karım, eşim ve editörüm Hene Gerber'e;

Yalnızca bir babanın anlayabileceği biçimde, bana aldıklarından çok daha fazlasını veren çocuklarım Shana, Kim, Hillary, Sam ve Alex Olivia.'ya;

Gerek bu kitaptaki fikirlere, gerekse birbirimize ve müşterilerimize bağlılıklarıyla, olanaksız görünen ve geçerli bir nedenin bulunmadığı zamanlarda bile bu fikirleri yaşatarak sözcüklere anlam kazandıran GERBER'deki bütün çalışma arkadaşlarıma;

Yıllardır dürüstlüğümüze güvenen ve süreç içerisinde en az bizden öğrendikleri kadar çok şey öğreten binlerce müşterimize;

x Girişimcilik Tutkusu

Bilgelikleri, sevgileri ve cömertlikleriyle beni tahmin edemeyecekleri kadar çok etkileyen Nancy ile Bob Dreyfus'a;

Titizliği ve zekice arkadaşlığıyla, hiçbir özrüm veya açıklamam olmadan en fazla isteksizlik duyduğum zamanlar ve en umutsuz yazım anlarında bana güç veren, Harper Business'den Virginia Smith'e;

Son olarak, çalışmamı coşkuyla desteklemeyi sürdüren bütün okurlarıma en derin şükranlarımı sunmak isterim.

Hepinize teşekkür ederim.

ÖNSÖZ

Girişimcilik Miti’nin ilk baskısının çıkışından bugüne kadar sekiz yıl geçti. Bana göre, dolu dolu sekiz yıl. Bu sürede çok şey oldu; ailemde, işimde ve hayatımda. Bir sürü harika şey, bir çok iyi durum, pek çok sancı. Don Juan'ın Tales Of Power'da (Güç ; Öyküleri), söylediği, "Sıradan bir insan ile bir savaşçı arasındaki fark, savaşçı her şeye bir meydan okuyan gözüyle bakarken, sıradan insanın her şeyi ya bir lanet ya da bir lütuf olarak algılamasıdır," sözü doğruysa eğer, işinde herkes kadar sıradan bir insan olmaktan dolayı suçluyum ve fırsatını bulunca, Tanrı'nın beni güçle donatmayı uygun gördüğü zamanlarda savaşçı bir ruh haliyle hareket etmesindedir.

Bu sekiz yılda, birçok inanılmaz zaferin yanında, mali sıkıntılar ve felaketler yaşadık; eşim Elene'yle bir, yıllık evliliğimi ayrılmaz bir ortaklığa dönüştürdüm; iki olağanüstü çocuğun, Sam ile Alex Olivia'nın (en küçüğü iki, en büyüğü otuz bir yaşında olmak üzere toplam beş

xii

tane oldu) babası oldum; bize Sarah ile Elijah'ı getiren kızım Kim ve damadım John'nun sayesinde büyükbabalık mutluluğunu tattım ve Avustralya, Kanada, İspanya, Yeni Zelanda, Japonya, Porto Riko, Meksika, Endenozya ve tabii ki ABD'nin hemen hemen bütün büyük şehirlerinde yüz binlerce küçük işyeri sahibiyle ayrı ayrı konuşarak bütün dünyayı dolaştım. Bütün bunlar olurken, hayatına bir şekilde girdiğim ve yollarımızın kesiştiği pek çok kişinin ilgi ve desteğini almaktan büyük mutluluk duydum.

Kısacası, yıllar hızla geçiyor, meydan okuyor, korkutuyor, tüketiyor, zayıf düşürüyor, sıkıyor, aydınlatıyor, ödüllendiriyor ve bütün bunlar söylenip yapıldıktan sonra, özellikle benim yaşımdaki bir insanın vücuduna bazı hasarlar veriyor.

Sonuç olarak bu kitap, son sekiz yıldan olduğu kadar ondan önceki sekiz yılın da ürünüdür. G-Miti adlı kitabı okuyan veya okumak üzere olan sizlerle paylaştığım bakış açımım dayandığı deneyim ve desteği sağlayan GERBER İş Geliştirme Şirketi'ni, Girişimcilik Miti'nin yayınlanışından tam sekiz yıl önce kurmuştum.

G-Miti’nin yayınlanışından bu yana geçen yıllarda, birçok okurum - müşterimiz olan küçük işyeri sahipleri gibi benden, kitaptaki bakış açısını kendi işlerine daha iyi uygulayabilecekleri şekilde açıklamamı istediler. Bu kitap, yeni ve eski okurların kendi işlerine, G-Miti ilkelerinin genişleyen deneyimlerinden güç alarak yaklaşma fırsatı sunarak, G-Miti’nin yıllardan beri ortaya attığı birçok soruyu cevaplamaktadır.

Bu doğrultuda, geçen yıl oldukça uzun bir zamanı birlikte

önsöz xiii

geçirdiğim Sarah isimli (gerçek ismi değildi) harika bir kadınla yaptığım karşılıklı konuşmalar vasıtasıyla, her bölümün kapsadığı ilkelerle ilgili en önemli soruların cevaplarını vermeye çalıştım. Sarah'ın iş deneyimleri, sabır, zekası ve hırsımın, küçük 4 sahibi müşterilerimizin iş ile zihinlerini yeni baştan düzenlemede önlerine çıkan çok ciddi sorunları tanımlamamda büyük yardımı dokunmuştur. Sarah'ın endişeleriyle kişisel sorularına cevap vererek, okurun gözünde Girişimcilik Miti Bakış Açısı'nı aydınlatmaya çaba harcamaktayım. Umarım, Sarah ile onun sorduğu sorular bana olduğu kadar size de ilginç gelecektir.

Ancak sizi Sarah'la tanıştırmadan önce, küçük işyerleri ve onların sahibi olan insanlarla ilgili bazı düşüncelerimi paylaşmak isterim.

Bana sık sık şu soru sorulur: "Başkalarının bilmeyip de olağanüstü büyük işlerin sahiplerinin bildiği şey nedir?"

Genel inancın aksine, benim deneyimlerim, işlerini olağanüstü derecede iyi yürüten 4 sahiplerinin başarılarının çok şey bilmelerine değil, doyurulmaz bir daha fazla şey bilme iştahıyla dolu olmalarına dayandığını göstermektedir.

Karşılaştığım başarısız işyerlerinin birçoğundaki problem, sahiplerinin finans, pazarlama, yönetim ve faaliyet konularında yeterince bilgili olmamaları (bilgileri olmasa da böyle bilgileri öğrenmek kolayda-) değil, bildiklerini sandıkları şeyleri savunmaya büyük bir enerji ve zaman harcamalarıdır. Karşılaştığım en büyük işadamları ise, maliyeti ne olursa olsun, doğruyu yapma kararlılığı içinde olanlardır.

xiv Girişimcilik Tutkusu

Üstelik doğruyu yapmak derken sadece işyerinden söz ediyorum. *

"Doğruyu yapmakla kastettiğim, bunun sağlayacağı daha yüksek bir amaca ulaşmak, vizyonu genişletmektir.

Etik bir tutarlılık, ahlaki bir ilke, Evrensel bir hakikat. Olağanüstü bulduğum kişilerin bunu mutlaka aynı biçimde

yansıtacaklarını düşünmek gibi bir eğilim duymuyorum. Birçoğu yansıtamaz zaten. Bu eğilimde olsalar bile bunu ifade edemezler. Ama bu eğilim vardır. Bu eğilimi onların gözlerinde yakalayabilir, bedenlerinden yayıldığını hissedebilir, seslerinin titreşiminden duyabilirsiniz.

Diğer taraftan, tanıdığım en iyi insanlar, "daha yüksek bir şey" arayışı içinde olmakla birlikte, olağanüstü tedbirli insanlardır; ayrıntılara ilgi duyar, pragmatik davranır, yere sağlam basar, sıradan hayatın tatsız gerçeklerinden kopmazlar. Bir işyerinin isabetli, ilkeli bir şekilde çalıştıramamasının fazla önemli olmadığını, sorunların için her çatışma sızan hatalardan, telefonda, müşteri ile satış elemanı arasında, malların yüklendiği limanda ve kasada karşılaşılan aksamalardan kaynaklandığını bilirler.

Bunun için tanıdığım büyük adamlar, daha yükseklere tırmanmanın tek yolunun, dikkatleri her işi meydana getiren, görünüşte önemsiz, anlamsız ve sıkıcı şeylerde yoğunlaştırmaktan geçtiğini kavrayan bir sezgiye sahiptirler.

Bu günlük ve tekdüze küçük şeyler, özenli ve düzgün biçimde yapıldığında, birlikte çalıştığımız büyük işyerlerini, sahipleri günü kurtarmakla yetinen daha

Önsöz

vasat işletmelerden ayıran apayrı bir cevheri, daha yüksek bir kaliteyi sergilerler.

Evet, tanıştığım en büyük işadamlarının temel Özellikleri, tamamen doğru yapılmış olan küçük işlerin dünyayı gerçekten şaşırtan biçimde etkilemesine hayranlık duymalarıdır.

Elinizdeki kitap bu hayranlığa adanmıştır. Bu kitap, olağanüstü bir işyerinin gelişmesini, bitmek bilmeyen bir merak, sürekli yenilenen bir araştırma; içimizde ve dışınızda varolan, hakikat peşinde koşanlarınızı muazzam bir çeşitlilik, sonsuz sürprizler ve anlatılmaz karmaşalarla şaşırtıp büyüleyen güçler dünyasıyla aktif bir bağ kurma olarak görenler için bir rehberdir.

Olağanüstü bir işyerinin gelişmesine hayranlık duyma, başarıya hayran olmayla aynı şey değildir.

Düşündüğümüz şey kesinlikle olağan, şekilde aklınıza gelen bir başarı değildir. Öyle bir uç noktadır ki, oraya ulaşan insana "Başardım!" dedirtebilmelidir. Olağanüstü bir işyerinin gelişmesindeki bu uç noktaların birdenbire başlama noktasına dönebildiğini deneyimlerim bana öğretmiştir.

Dolayısıyla bu kitap, sonlarla değil başlangıçlarla; yalnızca şu an varolmaktan, sürüp giden olaylara duyarlı davranmaktan gelen bir merakla izlediğiniz bitmek bilmeyen bir oyunla, sevinçli ve insanı diri tutan bir süreçle, duygularınızın, bilincinizin -insanlığınızın- sürekli gelişmesiyle ilgilidir.

İçimizin kendimizi olduğumuz gibi görmemizi,

xvi Girişimcilik Tutkusu

gerçekten neleri bilip neleri bilmediğimizi anlamamızı, kendimize dürüst, doğrudan ve dolayımsız bir gözle bakmamızı sağlayabileceğine inanıyorum.

İşimizin, "Yol"u karşılayan heyecan verici bir metafor olabileceğine inanıyorum,

Eskiden bilge bir kişinin "Kendini bil," diye bir sözü varmış. Ben bu onurlu söze, yalnızca, yeni keşifler yolundaki işadamlarına iyi yolculuklar ve iyi şanslar dilemeyi ekleyebilirim.

Ayrıca, başka bir bilge adam olan Anthony Greenbank'ın The Book Of Surmval'da (Hayatta Kalmanın Kitabı) söylediği bir kaç öğretim sözü ekleyebilirim: "Olanaksız bir durumda hayatta kalmak için bir Grand Prix sürücüsünün reflekslerine; Herkül'ün kaslarına, Einstein'ın aklına ihtiyacınız yok. Ne yapacağınızı bilin, yeter."

İyi okumalar.

Michael E.Gerber Petaluma, Kaliforniya

Temmuz 1994

SUNUŞ

Sanırım her işyerinde yavaş yavaş çıldıran biri oluyor. (Joseph Heller) (Something Happened)

Küçük bir işyeri sahibiyseniz veya küçük bir iş sahibi olmak istiyorsanız, bu kitap sizi düşünerek yazılmıştır.

Bu kitap, geçen on yedi yıl içerisinde, GERBER İş Geliştirme Şirketi'nde yaptığınız binlerce saatlik çalışmaların karşılığıdır.

Bu kitap, birlikte çalıştığımız binlerce küçük iş sahibinden elde ettiğimiz deneyimlerle desteklenip yaratılan bir inancın yansımasıdır.

Bu kitap, Amerika Birleşik Devletleri'nde küçük işyerlerinin etkili olmadığını, başarıyı küçük işlerin sahiplerinin sağladığını söyleyen bir inancı temsil etmektedir.

2 Girişimcilik Tutkusu

Ayrıca bu kitapla, bu ülkedeki küçük iş sahiplerinin, elde ettikleri gelirin karşılığından çok daha fazla çalışmak zorunda kaldıklarını ortaya çıkarmış bulunuyoruz.

Nitekim sorun, bu ülkedeki küçük iş sahiplerinin çalışmamalarından değil, yanlış iş yapmalarından kaynaklanmaktadır.

Sonuç olarak, bu insanların kurdukları işlerin çoğu bir kaosla; yönlendirilemeyen, önceden kestirilemeyen ve harcanan çabaların karşılığının alınamadığı bir kaosla sona ermektedir.

şu rakamlara bir bakın. ABD'de çılgınca bir oranla işyeri açılıp kapanmaktadır. Bu

ülkede her yıl bir milyonun üzerinde insan o veya bu nedenle iş kuruyor. İstatistikler, bu insanın en azından yüzde 40'ının ilk yılın sonunda işlerini bıraktıklarını ortaya koymaktadır.

Beş yıl içinde bunların yüzde 50'inden fazlası - 800.000 işyeri kapanmaktadır.

Kötü haberin diğer yönü, beş yıl kadar ayakta kalabilmiş bir küçük işyerinin sahibi olsanız bile, gene de ferahlama şansınızın olmamasıdır. Çünkü, ilk beş yılda ayakta kalmayı başaran küçük işyerlerinin yüzde 50'inden fazlası da ikinci beş yılda tasfiye edilmektedir.

Bunların nedeni nedir? Niçin bu kadar insan sırf başarısız olmak için iş hayatına

atılıyor? Ne gibi dersler alıyorlar? Günümüzde küçük işlerde nasıl başarı kazanılacağı

konusunda bu kadar çok bilgi varken, niçin bu kadar az

Sunuş 3

insan başarılı oluyor? Elinizdeki kitap bu sorulara cevap getirmektedir. Elinizdeki kitap eğer anlar ve kalpten uygularsanız, size olağanüstü heyecanlı ve kişisel açıdan kazanç sağlayan küçük bir iş kurma gücü verecek olan dört ana fikir hakkındadır.

Bu fikirleri dikkate almazsanız, büyük bir olasılıkla, enerji ve sermayelerini -ve hayatlarını - küçük bir iş kurup batırmaya harcayan veya yıllardır sadece ayakta kalmak için mücadele eden yüz binlerce kişiden biri durumuna düşersiniz.

1. FİKİR: Bu ülkede, küçük işlerin kar elde etmek amacıyla sermaye yarışma riskini göze alan girişimciler tarafından kurulduğunu anlatan bir mit vardır: Ben buna Girişimcilik Miti diyorum. Oysa iş bu kadar basit değildir. İnsanların küçük işlere atılmasındaki esas nedenlerin girişimcilikle çok az ilgisi bulunmaktadır. Aslında, Girişimcilik Miti'ne duyulan bu inanç, bugün küçük işlerdeki başarısızlığın muazzam oranlara varmasının en önemli faktörüdür. G-Miti'ni anlamak ve onu anlayarak küçük bir işin kuruluş ve gelişmesinde kullanmak, her işyerinin başarıya ulaşmasının sırrı olabilir.

2. FİKİR: Bugün Amerika'daki küçük işyerlerinde bir devrim yaşanmaktadır. Ben buna Anahtar Teslim Devrimi diyorum. Bu devrimin içeriği, sadece bütün dünyada ve bu ülkede iş yapma yollarının değişmesinden değil, aynı zamanda iş kuran insanların, bu insanların işlerini yürütme biçimlerinin ve bu işyerlerinin ayakta kalma olasılıklarının değişmesinden oluşmaktadır.


3. FİKİR: Anahtar Teslim Devrimi'nin özünde, bizim GERBER'de İş Geliştirme Süreci dediğimiz dinamik bir süreç yer almaktadır. İş Geliştirme Süreci, küçük bir iş sahibince sistemli ve bilinçli olarak uygulandığında, her küçük işletmeyi akıl almaz etkinlikte bir kuruma dönüştürme gücüne sahip olmaktadır. Yaşadığımız deneyimler, küçük bir işyerinin bu süreci bütün faaliyetleriyle birleştirip kontrol altında tutacak şekilde uyguladığında, genç, dinamik ve sağlıklı kalacağını göstermiştir. Küçük işyerlerinin bu süreci ihmal etmeleri halinde ise (ne yazık ki çoğu bu durumdadır), bu şirketlerin kendilerini Şansla Yönetim'e, durgunluğa ve başarısızlığa mahkum ettiklerini görmekteyiz. Bu sonuçların doğması kaçınılmazdır.

4. FİKİR: İş Geliştirme Süreci her küçük iş sahibince, Anahtar Teslim Devrimi'nden alınan dersleri adım adım kendi içine yansıtmak suretiyle sistemli bir biçimde uygulanabilir. Bu süreç, işlerinin gelişmesi için zaman ve çaba harcayan küçük iş sahiplerinin sonuç alıp ayakta kalmasını sağlamanın belirli bir yolu olmuştur.

GERBER İş Geliştirme şirketi'nin 1977 yılında kurulmasından bu yana, başka bir eşi olmayan İş Geliştirme Servis'imize kaydolup İş Geliştirme Süreci'ni uygulayan 10.000'in üzerinde küçük 4 sahibine yardımcı olduk ve ben bu yöntemin başarılı olduğunu binlerce defa kendi gözlerimle gördüm,

İddia ederim ki, Anahtar Teslim Devrimi ve İş Geliştirme Süreci'nin derslerini küçük bir işyerinin gelişmesine uygulama açısından hiçbir kurumun bizim GERBER'de sahip olduğumuzdan daha fazla doğrudan

Sunuş, 5

deneyimi yoktur. Üstelik bu süreç "sihirli kurşun" olmaması ve yoğun çalışmaları gerektirmesi nedeniyle daima çalışmayı yüceltmektedir ve biliyorum ki sizi, küçük işinizden istediğiniz sonucu elde etmek için gerek duyacağınız kontrol düzeyine ulaştırabilecek olan tek şey çalışmaktır. Doğal olarak bu sayede işiniz ve yaşamınız da değişecektir.

Bu kitap ayrıca, sonuç almakla ilgilidir; "nasıl yapılacağı" konusuyla ilgili değildir. Çünkü böyle kitapların etkili olmayacağını hepimiz biliriz. İşi yürütenler insanlardır.

İnsanların çalışmasını sağlayan etken ise, uğruna çalışmaya değecek ve yapılması gerekenleri açıkça anlatabilecek bir fikrin olmasıdır.

Böyle bir fikir ancak sizin düşünme ve işyerinizi çalıştırma biçiminizle sıkı sıkıya birleştiği zamandır ki, "nasıl yapılacağı" konusu anlamlı hale gelebilecektir.

Elinizdeki kitap böyle bir fikri (içinizin kimliğinizi yansıtma düşüncesini) içermektedir.

Eğer düşünceleriniz tutarsızsa içerde de düzgün yürümeyecektir.

Eğer siz plansız ve dağınıksanız işiniz de plansız ve dağınık olacaktır.

Eğer siz hırslıysanız, çalışanlarınız da her zaman kendilerinden daha az verip daha çok şey isteyerek açgözlülük yapacaklardır.'

Eğer içinizde yapılması gerekenlerle ilgili bilgileriniz kısıtlıysa, bu sınırlılık işinize de yansıyacaktır.

Bunun için işinizi değiştirecekseniz -güçlenmek için,


yapmanız gerektiği için - önce kendiniz değişmelisiniz. Eğer siz değişmeye isteksizseniz, içinizden istediğinizi almanız asla mümkün olmayacaktır.

Yapılması gereken ilk değişiklik, bir işyerinin gerçekten ne olduğu ve o işyerini çalıştırmanız için nelerin gerektiği konusundaki fikrinizde odaklanmaktadır.

Her iş sahibinin, yürümesini istiyorsa kendi işiyle nasıl bir ilişki kurması gerektiğini kavrayınca, işinizin ve hayatınızın yeni bir canlılık kazanıp yeni bir anlam yükleneceğine sizi temin edebilirim.

Böylece bir çok insanın neden kendi işyerlerinden iste-diklerini alamadıklarını öğreneceksiniz.

Düzgün biçimde, doğru bir anlayışla ve gerekli araçlarla küçük iş kuran herkesin önüne sihirli fırsatlar çıkacağını göreceksiniz.

Ben bu durumun akla gelebilecek her türlü işte, başladıklarında iş hakkında hiçbir şey bilmeyen insanlarda gerçekleştiğini binlerce defa gördüm.

Dileğim, bu kitabı okurken sizin de aynı başarıyı yakalamaya başlamış olmanızdır.

Birinci Bölüm

GİRİŞİMCİLİK MİTİ VE KÜÇÜK İŞYERLERİ

1 GİRİŞİMCİLİK MİTİ

Çalışmaktan gözleri hiçbir şey görmüyor. (Aldous Hııxley)

G-Miti, girişimcinin mitidir. G-Miti'nin kökü bu memleketin derinliklerindedir ve oradan gelen kahramanca sesleri çınlatır.

Hayalinizde tipik bir girişimcinin resmi ile Herkül re-simlerini canlandırın: Tek başına ayakta duran, her şeyde rüzgar gibi esen, aşılmaz denen sıkıntılara cesurca göğüs geren, dimdik kayalara tutunan bir erkek veya kadın; kendi işini kurma hayalini gerçekleştiren bir insan olsun.

*) Mitos; kurgusal ya da bilimsel olmayan bir hikaye ya da inanışa veya geleneksel olarak ya da toplumun hayal gücüyle yayılıp biçim değiştiren, tanrı, tanrıça, evrenin doğuşu, vb. ile ilgili hayali ve allegorik anlatımlı halk hikayelerine verilen ad. (yayıncının notu)


Efsaneler, hayattan daha önemli ideallere adanmış olan asil davranışları, onurlu ve insanüstü gayretleri anlatır.

Evet, böyle insanların varolduğu bilinmesine rağmen, benim deneyimlerim bunlara çok ender rastlandığını söylemektedir.

Geçen yirmi yıl içerisinde tanıyıp birlikte çalışma fırsatı bulduğum binlerce işadamından ilk başta ancak birkaçı gerçek girişimciydi.

Çoğunun vizyonu tükenme noktasındaydı. Yukarılara tırmanma heyecanı, yükseklik korkusu halini almıştı.

Kayaların yüzleri, tırmanmaya yardım edeceği yerde yapışıp kalınacak yerlere dönüşmüştü. Tükeniş yaygın, yükseliş

enderdi. Ancak bir zamanlar bu insanların hepsi de girişimci değil miydi? Ne de olsa bir "zamanlar kendi işlerini kurmuşlardı. Onları bu riskleri göğüslemeye iten hayalleri

olmalıydı. Peki, ne olmuştu hayallerine? Neden sönmüştü? İşini kuran o girişimci neredeydi? Cevap basittir: Yalnızca bir anlık girişimciydiler. Uçup giden kısacık bir zaman dilimi için. Sonra yok oldular, çoğu zaman ebediyen.

Girişimci bunlara rağmen hayatta kalmayı başarmışsa, söz konusu olan, artık kimlerin ve niçin iş kurduğu konusunda

bir yanlış anlamadan kaynaklanan bir mitten başka bir şey değildir.

Bu ülkede bize hayal edebileceğimizden daha pahalıya

Girişimcilik Miti 11

patlayan, kaynakların kötü biçimde israf edilmesine, fırsatların kaçırılmasına ve boşa harcanan yaşamlara mal olan bir yanlış anlama.

Bu işte, bu yanlış anlamaya ben G-Miti, girişimci miti diyorum.

Bu yanlış anlamanın kökü, küçük işleri girişimcilerin kurduğu doğrultusundaki romantik bir inanca dayanmaktadır. Oysa çoğu örnekte doğru değildir bu.

öyleyse küçük işyerlerini kimler kuruyor? Ve neden?

GİRİŞİMCİLİK HEVESİ

Girişimcilik Miti ile onun özünde yatan yanlış anlamayı kavrayabilmek için, iş kuran insanı daha yakından inceleyelim. Ama iş kurduktan sonraki değil, önceki haliyle.

Öncelikle şunu soralım: işinizi kurmadan önce neredeydiniz? Ya da şimdi bir işe girişmeyi düşünüyorsanız, şu anda neredesiniz?

Evet, tanıdığım çoğu insan gibiyseniz, başka biri için çalışıyordunuz.

Orada ne yapıyordunuz? İşyeri kuran hemen herkes gibi siz de teknik işlerle

uğraşıyordunuz herhalde. Bir marangoz, teknisyen veya bir makinisttiniz. Kitapçı, manikürcü, tasarımcı, kuaför, berber, bilgisayar

programcısı, doktor, tekniker, grafiker, muhasebeci, iç

12 Girişimcilik Tutkusu mimar, keresteci veya satış elemanıydınız.

Ancak hangi dalda olursanız olun, mutlaka teknik bir işle uğraşıyordunuz.

Herhalde çok iyi bir şekilde çalışıyordunuz. Ancak bir başkası adına çalışıyordunuz. Sonra, bir gün, belli bir nedeni olmadan bir şey oldu.

Havanın durumu, bir doğum günü veya çocuğunuzun liseden mezun olması gibi. Cuma günü aldığınız haftalık ücret çeki veya patronun oturuşunuzu yan gözle izlemesi gibi. Patronunuzun işe yaptığınız katkının farkına varmadığını hissetmeniz gibi.

Ne olduğu önemli değil, herhangi bir şey olabilir. Ancak bir gün, nedensiz yere, aniden bir Girişimcilik Hevesi'ne kapıldınız. O günden beri de yaşamınız bir daha eski haline dönmedi.

Kafanızın içinde şöyle sesler duydunuz: "Bunu ne adına yapıyorum? Niçin bu herif için çalışıyorum? Lanet olsun, bu işi ben de en az onun kadar iyi biliyorum. -Ben olmasaydım bu işi kesinlikle yürütemezdi. En aptallar bile iş kurabilir. Bense, burada durmuş, başkası için çalışıyorum."

Bu sözleri dinlemeye başladığınız ve onun kalbinize işlediğiniz an kaderiniz değişmiştir.

Kabloyu kesmenin heyecanından yoldaşınız olmuştur. Bağımsız olma düşüncesi nereye gitseniz peşinizi

bırakmamaktadır. Kendi patronunuz olma, kendi işinizi yapma, kendi şarkınızı

söyleme fikri karşı konulmaz bir saplantıya dönüşmüştür. ,

İçinizde bir kere Girişimcilik Hevesi doğacağından kurtuluş yoktur. Kurtulamazsınız. Kendi işinizi kurmak zorundasınızdır.

TEHLİKELİ VARSAYIM

Girişimcilik Hevesi'ne kapılmanın getirdiği sancıları yaşamaktayken, iş kuran birinin yapabileceği en tehlikeli varsayımın kurbanı durumuna düşersiniz.

Bu, iş kuran bütün teknisyenlerin yaptığı, bir işin bütün akış şemasına (Görkemli Açılış'tan Tasfiye'ye kadar) damgasını vuracak olan varsayımdır.

Bu tehlikeli varsayım şudur: Bir işin teknik yanlarından anlıyorsanız, bu teknik yanların organize edilme işinden de anlarsınız.

Bunun tehlikeli olmasının nedeni, doğru bir varsayım olmamasıdır.

Nitekim, pek çok küçük işyerinin başarılı olamamasının altında yatan temel neden budur.

Bir işin teknik yanları ile o teknik yanları yürüten iş, birbirinden tamamen farklı iki şeydir!

Oysa 4 kuran teknisyenler bunu görememektedir. Girişimcilik Hevesi'ne kapılan teknisyenin gözünde, işyeri

bir işletme değil, sadece çalışılmaya gidilen bir yerdir. Bunun için bir marangoz, elektrikçi veya keresteci taşeronluk

yapabilir.


14 Girişimcilik Tutkusu Berber bir berber dükkanı açar. Teknik ressam bir teknik çizim atölyesi kurar. Kuaför güzellik salonu açar. Mühendis yarı-iletken işine girer. Müzisyen bir müzik aletleri mağazası açar. Bunların hepsi, için teknik yanlarını bildikleri inancından

hareketle, o işi yapan bir işyerini hemen ve başarılı biçimde çalıştırabilecek nitelikle olduklarına da inanırlar.,

Oysa bu doğru değildir! Gerçekte, işlerinin teknik yanlarını bilmeleri; en büyük aktif

değerleri olmak yerine, en zayıf özellikleri haline gelecektir. Şöyle ki, eğer bir teknisyen işin teknik yanlarının nasıl

yapılacağını bilmiyor olsaydı, bunun nasıl yapılacağını öğrenmek zorunda kalırdı.

Oysa şimdi, işin yapılmasını öğrenmek yerine, işyerinin nasıl yürütüleceğini öğretmeye zorlanacaktır.

Esas trajedi, teknisyen bu Tehlikeli Varsayım'ın tuzağına düştüğünde, kendisini başka biri adına çalışmanın kısıtlamalarından kurtaracağını sandığı bu işin, artık onu köleleştirecek olmasında yatmaktadır.

« Çok iyi bildiği bu iş, bir anda, nasıl yapılacağını bildiği, artı,

nasıl yapılacağını hiç bilmediği bir sürü işin toplandığı bir yüke dönüşecektir.

Çünkü, işi kurduran Girişimcilik Hevesi olmasına rağmen, içi yürütecek olan kişi teknisyenin kendisidir.,

Böylece girişimcilik hayali birdenbire bu teknisyenin kabusu haline döner.

PASTA YAPAN GENÇ KADINA BAKIN. PASTA YAPMASINI KURAN GENÇ KADINA BAKIN. GENÇ

KADININ NASIL YAŞLANDIĞINA BAKIN.

Sarah'la tanıştığımda işini kuralı üç yıl olmuştu. O dönemi, "Hayatımın uzun üç yılı oldu," diye anlatıyordu.

Sarah'ın işyerinin adı "Herşey Pasta İçin"di. (Burada gerçek ismini vermiyorum.)

Gerçekteyse Sarah'ın yaptığı işin pastayla ilgisi yoktu; sadece işle ilgisi vardı. Sarah çalışıyordu. Sarah her şeyden , çok sevdiği işi yapıyordu. Artı, hayatında hiç yapmadığı bir işi yapıyordu,

"Oysa," diye itiraf ediyordu Sarah, "Yalnız bunlardan değil [kollarını, açarak içinde durduğumuz dükkanı gösteriyordu], pasta pişirmekten de nefret ediyorum [sözcüğü üzerine basa basa tekrarladı], nefret ediyorum. Pasta düşüncesine dayanamıyorum. Pasta kokusuna, pasta görmeye bile dayanamıyorum." Sonra ağlamaya başlıyordu.

Havayı taze pişmiş pasta kokusu kaplamıştı. Saat sabahın yedisiydi ve "Herşey Pasta İçin" yarım Saat

içinde açılacaktı. Ama Sarah'ın aklı başka yerdeydi. Aklımdan geçenleri okuyormuş gibi önlüğüyle gözlerini

silerken, "Saat yedi," dedi. "Biliyor musunuz, saat üçten, beri buradayım. Hazırlanmak için ikide kalktım. Pastaları hazırlayacağım, dükkanı açacağım, müşterilerimle ilgileneceğim, temizlik yapacağım, kapatacağım, alışverişe çıkacağım, kasa hesabına bakacağım,


16 bankaya gideceğim, akşam yemeğini yiyeceğim, yarının pastaları için fırını hazırlayacağım, akşam dokuz buçuk-on olacak ve normal bir insanın, Tanrı aşkına, *Bugün işim bitti,' dediği saatte, ben yine gelecek ayın kirasını nasıl ödeyeceğimi kara kara düşünmeye başlayacağım.

"Ve bütün bunlar [yine kollarımı açarak bütün dükkanı gösterdi] en iyi arkadaşım, 'Sen bu kadar güzel pasta yaparken neden kendi dükkanını açmıyorsun,' dediği için. Daha kötüsü, ben de bu sözlere inandım! O zaman yapmakta olduğum korkunç işten kurtuluş olarak gördüm. özgür olmanın, sevdiğim işi yapmanın, istediğim her şeyi yapmanın yolu olacak sandım."

Tekrar gözyaşlarına boğuldu, ben de durdurmak istemedim. Sakince ondan sonra söyleyeceği sözleri bekledim.

Bir şey söylemek yerine, önünde duran kocaman kara fırına sağ ayağıyla sağlam bir tekme savurdu. "Lanet olsun," diye patladı. "Lanet olsun, lanet, lanet!"

Hırsla fırına bir tekme daha vurdu. Sonra çöktü, derin derin soluk almaya başladı ve umutsuzca kendini bıraktı. "şimdi ne yapayım?" diye, fısıldayan bir sesle sordu. Biliyordum, aslında benimle değil, kendisiyle konuşmaktaydı.

Duvara yaslandı ve gözünü ayaklarına dikerek uzunca süre orada kaldı. Duvardaki kocaman saatin tik takları boş dükkanın içinde çınlayıp duruyordu. Dükkanın önündeki caddeden geçen arabaların sesleriyle şehrin uyanışını dinleyebiliyordum. Güneş ışınları lekesiz çamlara vuruyor,

17 tezgahın önündeki pırıl pırıl parlayan meşe zemini aydınlatıyordu.

Sarah'ın konuşmasını beklerken tozların ışık demeti İçinde asılı duruşunu seyrediyordum.

Çok borcu vardı. Bu sevimli, küçük dükkanı kurmak için varını yoğunu '

harcamıştı. ^" Döşemeler en iyi meşeden yapılmıştı. Fırınlar en iyisiydi. Dekorasyon göz kamaştırıyordu ve en pahalı cinstendi. Sarah büyürken onlarla birlikte yaşamış olan teyzesinin

tavsiyeleriyle aşık olduğu pastaları kalbinde sakladığı gibi, bu işyerine de her şeyini vermişti.

Teyzesi pişirdiği lezzetli ve nefis kokulu pastalarla ailesinin mutfağını, Sarah'ın çocukluğunu doldurmuştu. Bu işin sırrını ona teyzesi öğretmişti: hamurum hazırlanması, fırının temizlenmesi, unun serilmesi, tava ve tepsilerin hazırlanması, elma, vişne ve şeftalilerin özenle soyulup kesilmesi, hepsini göstermişti. Pasta pişirmek gönül işiydi. •

Sarah aceleyle işlemlerim tamamlamaya çalışırken teyzesi sürekli uyarıyordu. "Sarah, yavrum, zamanımız yok; Pasta yapmanın işle ilgisi yok. Pasta yapmayı bilmekle ilgili."

Sarah onu anladığımı düşünüyordu. Fakat şimdi Sarah pasta yapmanın "işi yaptırma" sorunu

olduğunu biliyordu. Pasta yapmak mahvına neden olmuştu. En azından o öyle düşünüyordu.

18 Saatin tik takları duyuluyordu. Sarah'ın sanki giderek ufaldığını izliyordum. Borca batmış olmanın, kendini çaresiz hissetmenin ne kadar ezici bir duygu olduğunu biliyordum. Teyzesi şimdi neredeydi? Bundan sonra ne yapması gerektiğini kim söyleyecekti?

Bütün dikkatini toplayarak, "Sarah," dedim. "Şimdi pastalarla ilgili şeyleri yeni baştan öğrenmenin zamanı. Girişimcilik Hevesi'ne kapılan teknisyenler yapmayı sevdikleri

işleri meslek haline getirirler. Severek yapılan işler pek bilinmeyen ve zevkli olmayan günlük angaryalara dönüşür. Yaptığı iş, teknisyenin sahip olup 4 kurmasını sağlayan kendine özgü bir hüneri temsil etmek yerine, bir an önce bitmesi ve diğer işlere zaman bırakması gereken sıradan bir işe dönüşür.

Sarah'a, Girişimcilik Hevesi'ne kapılan bütün teknisyenlerin başına aynı şeyin geldiğini anlattım.

İlk önce, coşku; ikincisi, dehşete kapılma; üçüncüsü, tükeniş ve en son umutsuzluk. Korkunç bir kaybetme duygusu sadece çok yakın bir şeyin, işle özel ilişkinin değil, aynı zamanda amacın, benliğin kaybedilmesi.

Sarah bana bir ferahlama duygusuyla, izleniyormuş ama yargılanmıyormuş gibi baktı.

"Telefon numaramı aldınız," dedi. "Ama şimdi ne yapacağım?"

"Bunu bir adım olarak değerlendir," diye cevapladım. "Teknisyen olmak, burada ilgilenmen gereken tek problem

değil."

2 GİRİŞİMCİ, YÖNETİCİ VE TEKNİSYEN

Bir adam hayali boyunca birçok kişisel özellik kazanır, birçok kişiliğe bürünür, birçok "ben" olur [çünkü bunların hepsi, diğerlerinden bağımsız biçimde kendi adına konuşurken "ben," "benim," demektedir].

(Jean Vaysse) (Toward Awaki'ning)

Hayır, tek problem teknisyen olmak değildir. : Problem bundan daha karmaşıktır. Problem, iş kuran herkesin, işinde fiilen üç insanı taşımasıdır:

Girişimci, Yönetici ve Teknisyen. Bu kişiliklerden hepsinin ayrı ayrı patron olmak istemesi ve dolayısıyla* hiçbirinin bir patron altında çalışmaya yanaşmaması problemi daha da ağırlaştırmaktadır.

Bu kişiliklerin hepsi iş kurarak patrondan kurtulmaya

20 Girişimcilik Tutkusu çalışmakta birleşmekte, ama çatışma da tam bu noktada başlamaktadır.

Bu sorunun nasıl ortaya çıktığını göstermek için, önce içimizdeki kişiliklerin nasıl bir etkileşim içinde olduklarını yakından inceleyelim. Hepinizin yakından tanıdığı iki kişiliğe bakalım: Şişko ile Sıska Adam.

Hiç diyet yapmaya karar verdiniz mi? Bir Cumartesi günü öğleden sonra, televizyonunuzun

karşısına geçmiş, hayranlıkla bir atletizm karşılaşmasını, atletlerin gösterdikleri güç ve yeteneği seyrediyorsunuz.

Karnınız acıkıyor, sandviç yiyorsunuz; bu, iki saat önce yarışları seyretmek için oturduğunuzdan beri yediğiniz ikinci sandviç oluyor.

Aniden biri gelip, "Ne yapıyorsun? Haline bak, iyice şişmişsin! Bir şeye benzetiliyorsun! Kendine dikkat etsene!" diye söylenip çıkıştığında, ekranın karşısında öylece kalıverirsiniz.

Hepimizin başına gelmiştir bu. Biri gelip uyandırarak, olmamız gereken durum ile o anki halinizi farklı resimler halinde önümüze koyar. Bu resme uyan kişiyi Sıska Adam diye isimlendirelim.

Sıska kimdir? Disiplin, egzersiz ve organizasyon gibi sözcükleri kullanan kişi- Sıska, hoşgörüsüz, kendi bildiğini okuyan, ayrıntılara saplanıp kalan ve zorba yapılı kişidir.

Sıska, şişmandan nefret eder. Bir yerde oturamaz, devamlı hareket etmeye ihtiyaç duyar. Hareket için yaşar.

Sıska bunun farkına varmıştır. Ama şimdi izleyin durum değişmek üzeredir.

Girişimci Yönetici ve Teknisyen 21 Bunu anlamadan önce, buzdolabındaki tüm yağlı yiyecekleri

temizliyorsunuz. Yeni bir çift koşu ayakkabısı ile eşofman alıyorsunuz. Artık bir şeyler değişmektedir. Yeni bir hayat tarzı oluşturuyorsunuz. Yeni bir program hazırlamaktasınız; saat beşte kalkış, üç kilometre koşma, ardından soğuk bir duş, kepek ekmekli bir kahvaltı, şekersiz kahve, ve yarım greyfurt, sonra işe bisikletle gidiş, yedide eve dönüş, iki kilometre daha koşu ve onda yatış; dünya artık farklı bir yer!

Bu planı gerçekten uygulamaya koyuyorsunuz. Pazartesi akşamına kadar bir kilo verdiniz bile. Rüyanızda Boston Maratonu'nu kazandığınızı görüyorsunuz. Niçin olmasın? Durum böyle giderse, sadece zaman sorunu.

Salı akşamı tekrar tartılıyorsunuz. Bir kilo daha vermişsiniz! Müjde. Yağsız bir makinesiniz.

Çarşamba günü içi iyice ciddiye aldınız. Sabahleyin bir, akşam yarım saat daha fazla çalıştınız.

Tartılmak için sabırsızlanıp duruyorsunuz. Soyunup vücudunuza bakıyor, banyoda hafif hafif titreyerek tartının ne göstereceğini merak ediyorsunuz. Sonra yavaşça tartının üzerine çıkıyor ve aşağı bakıyorsunuz. O da ne... hiçbir değişiklik yok. Bir kilo bile vermemişsiniz. Salı günkü kilonuzdasınız.

Bir sıkıntı düşüyor içinize. Hafif bir acı hissediyorsunuz. "Bu kadar çalışmadan sonra? Bu kadar ter akıtıp gayret gösterdikten sonra? Sonuç -sıfır. Haksızlık bu." Ama ardından omuz silkiyorsunuz. Ne de olsa yarın yeni bir gün olacak. Perşembe günü daha fazla çalışma kararlılığıyla uyuyorsunuz. 'Yalnız, farkındasınız, değişen bir şeyler var.

22 Girişimcilik Tutkusu Perşembe sabahına kadar neyin değiştiğini bilmiyorsunuz.

Yağmur yağıyor. Oda soğuk. ' Bir şeyler farklı geliyor. Nedir bu?

Bir-iki dakika bunu çıkaramıyorsunuz. Sonra yakalıyorsunuz, içinizde başka biri var. şişko! Geri gelmiş!

Koşmak istemiyor. Gerçeği söylemek gerekirse, yataktan çıkmak bile istemiyor. Dışarısı soğuk. "Koşmak? şaka mı yapıyorsun?" şişko böyle bir şey yapmaz. Onun ilgilendiği tek konu yemektir!

Aniden kendinizi mutfağın ortasında, buzdolabının önünde -buzdolabının içinde- bulursunuz. Artık tek derdiniz yemek.

Maraton gitti, yağsız makine gitti, spor ayakkabıları, eşofmanlar gitti. Şişko geri geldi. Sahne yine onun. Zaman zaman bu senaryoyu hepimiz yaşamışızdır. Çünkü aslında tek bir kişi olduğumuza inandırılmışızdır. Sıska gelip tüm bunları değiştirdiğinde kararı verenin ben olduğuna inanınız. Yanlış, o bizdik.

Sıska ile Şişko, farklı ihtiyaçları, farklı ilgileri ve farklı hayat tarzları olan, tamamen farklı iki kişiliktir.

Birbirlerinden hoşlanmamalarının nedeni budur. Bir-

Girişimci, Yönetici ve Teknisyen birlerinden farklı şeylerin peşindedirler.

Problem, Sıska kişilikte olduğunuz zaman tamamen onun ihtiyaçları, onun ilgileri ve onun yaşam tarzına uyarak hareket etmenizdir.

Sonra bir şeyler olur; tartı aleti sizi şaşırtır, hava soğur ve biri size tavuklu bir sandviç uzatır. Bütün kontrolü eline geçirir.

Gene osunuz. Başka bir deyişle, Sıska kişilikte iken, hep şişkonun tutacağı

sözler veriyorsunuz. şişko olunca da Sıska'nın tutacağı sözleri. Kendimize verdiğimiz bütün sözleri tutacağımız harika bir an

düşünebiliyor musunuz? Biz aslında kesinlikle kararsız veya güvenilmez insanlar

değiliz; her birimizin kendimize göre farklı ilgileri ve tarzlarıyla farklı farklı kişilikleri var. Bunların birinden vazgeçmeye kalkmak, bir muharebeye, hatta topyekün bir savaşa davettir.

İçinde Şişko ile Sıska'nın çatışmasını yaşamış olanlar (hepimiz yaşamadık mı?) ne demek istediğimi anlayacaktır. Her ikisi de olamazsınız; o zaman biri mutlaka kaybeder. Bunu ikisi de bilir. - Evet, küçük iş kıran her insanın içinde bu savaşı yaşatır.

Ancak bu, Girişimci, Yönetici ve Teknisyen: arasındaki üç cepheli bir savaştır.

Ne yazık ki kimsenin kazanamayacağı bir savaştır bu. Aralarındaki farklılıkları kavramaya çalışırsak bunun

nedenini hemen ortaya çıkarabiliriz.

23


GİRİŞİMCİ

Girişimci kişiliğe sahip bir kişi, çok önemsiz durumları bile çok önemli fırsatlara çevirir. Girişimciler, içimizdeki vizyon sahibi kişilerdir. Hayalci insanın bütün faaliyetlerinin arkasındaki enerji. Geleceğin ateşinin kıvılcımını yakan hayal kurma gücü. Değişimin katalizörü.

Girişimci, asla geçmişte değil, gelecekte yaşar, ender olarak da günümüze gelir. En mutlu olduğu zamanı, rahat rahat "ya olursa" ve "olduğu zaman" hayallerini kurabildiği anlardır.

Bilim alanında, girişimci kişilik, parçacık fiziği, saf matematik ve teorik astronominin en soyut ve en az pragmatik sahalarında çalışır. Sanatta, avantgarde'in ender girilebilen arenasındadır. İç dünyasında ise Girişimci kişi, yenilikçi, büyük stratejist, yeni pazarlara nüfuz edip bulmada yeni yöntemlerin yaratıcısı, dünyayı kucaklayan devdir -Sears Roebuck, Henry Ford, IBM'den Tom Watson ile McDonald's'dan Ray Kroc bu yapıda insanlardır.

Girişimci bizim yaratma kişiliğimizdir -her zaman bilinmeyenle ilgilenen, geleceği kurcalayan, olasılıklardan olanaklar yaratan, kaosları uyuma çeviren kişidir.

Her güçlü girişimci kişilik olağanüstü bir denetim ihtiyacı duyar. Güçlü bir girişimci gelecek günlerin hayali dünyasındaymış gibi yaşarken, hayalde yoğunlaşabilmek için günümüzdeki insanlarla olayları kontrol etmeye ihtiyaç duyar.

Girişimci, değişime ihtiyaç duyduğu göz önüne alındığında, projelerine katıldığı insanların gözünde

Girişimci, Yönetici ve Teknisyen

büyük bir yıkım yaratır. Sonuç olarak, kendisiyle başkaları arasındaki mesafenin hızla

büyüdüğünü görür. Kendisi ne kadar önde olursa, yandaşlarını yanına çekmek

için harcaması gereken çaba o kadar fazlalaşır. Sonunda girişimci bir dünya görüşü ortaya çıkar: Hem

fırsatların aşırı derecede bol olduğu, hem de ayak sürümekte olan bir dünya.

Problem, bu engellere takılmadan fırsatların peşinde nasıl koşulabileceğidir? Girişimcinin genellikle seçtiği yol, zulme başvurmak, taciz etmek, suçlamak, pohpohlamak, yağcılık yapmak, feryat koparmak ve sonunda, hiçbiri işe yaramazsa, projenin yürümesi için gereken her şeyi yapmaya hazır olmaktır.

Girişimcinin gözünde, çoğu insanın değeri hayallerinin önünde duran problemler kadardır.

YÖNETİCİ

Yönetici kişilik pragmatiktir. Yönetici olmadan ne planlama olur, ne düzen, ne de öngörü.

Yönetici, bizim, Sears mağazasına giden, plastik kutularda alışveriş yapan, onları garaja getiren, çivi, vida ve somunları çekmecelere boylarına göre yerleştiren parçamızdır. Daha sonra bütün bunları, düzenin bozulmaması için her aletin şeklini çizdiği duvarlara -bahçe aletlerini bir duvara, marangoz aletlerini diğer duvara

25

26 ' Girişimcilik Tutkusu

olmak üzere- kendine özgü bir titizlikle yerleştirir! Girişimci gelecekte yaşıyorsa, Yönetici geçmişte

yaşamaktadır. Girişimci kontrole çılgınca bir tutku duyarken, Yönetici

düzen delisidir. Girişimci değişikliklerle başarı sağlarken, Yönetici tam

anlamıyla statükoya bağlı kalır. Girişimci olaylardaki fırsatları hemen yakalarken, Yönetici

hep problemleri görür. Yönetici bir ev yapar ve sonuna kadar orada yaşar. Girişimci evi inşa eder ve anında bir sonrakini planlamaya

başlar. Yöneticinin işleri düzgün ve özenlidir. Girişimci ise

Yöneticinin sıraya sokacağı şeyleri yaratır, Yönetici, Girişimci'nin arkasından ortalığı toparlayan kişidir.

Girişimci olmazsa temizlenecek bir şey de olmaz. Yönetici olmazsa işler ve toplum yürümez. Girişimci

olmazsa yenilik olmaz. Bütün büyük eserlerin doğduğu sentezi yaratan, Girişimci'nin

vizyonu ile Yönetici'nin bu pragmatizmi arasındaki gerilimdir.

TEKNİSYEN

Teknisyen, yapar. Teknisyenin düsturu, "Bir şeyin doğru yapılmasını isti-

yorsan, kendin yap" ilkesidir. Teknisyen tamir yapmayı sever. İşleri parçalara ayırıp

Girişimci, Yönetici ve Teknisyen 27

tekrar birleştirir. İçlerin hayal edilmelerinin değil, tersine yapılmaları gerektiğini bilir.

Girişimci gelecekte, Yönetici geçmişte yaşarken, Teknisyen günümüzde yaşamaktadır. İşleri hissetmeyi, yapılabilir olmasını sever.

Teknisyen çalıştığı sürece mutludur, ama her zaman ayrı bir işte iki işin aynı anda yapılamayacağını bilir, böyle bir şeyi ancak aptallar dener. Durmadan çalışır ve iş akışını kontrol ettiği sürece ondan mutlusu yoktur.

Sonuç olarak, Teknisyen, her zaman mümkün veya gerekli olandan daha fazlasını yapmaya çalıştığı için, adına çalıştığı kişilere güvenmez.

Teknisyen açısından düşünmek, yapılması gereken 4 hakkında olmadığı sürece üretken bir davranış değildir.

Buna bağlı olarak, çok bilmişçe düşüncelere veya soyutlamalara kuşkuyla yaklaşır.

Düşünmek iş değildir, işin önünde engeldir. Teknisyen fikirlerle fazla ilgilenmez, onun ilgilendiği işin

"nasıl yapılacağıdır. Teknisyen'in gözünde, bir değer taşıması için bütün fi-

kirlerin metodolojiye indirgenmesi gerekir. Tabii geçerli bir neden olduğu sürece.

Teknisyen, efendisi olmasaydı dünyanın şimdikinden daha sorunlu olacağını bilir. O zaman kimse bir şey yapmaz, ama yapalım diye düşünüp duran bir sürü insan vardır.

Başka bir ifadeyle, Girişimci hayal eder, Yönetici onu süsler, Teknisyen gerçekleştirir.

Teknisyen, ayaklan üstünde duran, akşam yiyeceği

28

ekmeği o gün çıkaran kararlı bir bireydir. Her kültürel geleneğin, özellikle bizim kültürümüzün, en önemli omurgasıdır. Teknisyen çalışmazsa o iş yapılmaz.

Herkes Teknisyen'in önünde engeldir. Girişimci ise her gün "yeni bir büyük fikir" daha yaratarak

maymuncuk anahtarını kullanır. Diğer yandan, Girişimci her gün Teknisyen'e yapılacak yeni

ve ilginç içler çıkarmakta, böylece potansiyel anlamda karşılıklı bir bağ kurmaktadır. '

Ne yazık ki bu bağ çok ender olarak devreye sokulur. Çoğu girişimci fikir gerçek dünyada işe yaramadığı için,

Teknisyen'in günlük deneyimleri, herhalde hiç yapılmaması gereken yeni deneyler için gerekenlerin yapılmaya çalışıldığı bir süreçte hayal kırıklığı ve kızgınlıkla sonuçlanır. '

Yönetici de Teknisyen açısından, Teknisyen'in işlerine düzen getirmedeki, onu "sistem"in bir parçası yapmadaki kararlılığıyla bir problemdir.

Ancak kendisi katıksız bireyci olan Teknisyen, bu tür davranışlara katlanamaz.

Teknisyen'e göre, "sistem" insanlık dışı, soğuk, aşina ve kişisellikten uzaktır. Onun birey olma özelliğini yok eder.

İş, insanın yaptığı şeydir. Bundan ne kadar uzaklaşılırsa, iş yabana bir kavrama dönüşür.

Oysa Yönetici için iş, kendisinin de basit bir parçayı oluşturduğu bir sonuçlar sistemidir.

Bu durumda Yönetici için Teknisyen, halledilmesi gereken bir probleme dönüşür. Teknisyen'e göre ise


Yönetici, uzak durulması gereken bir ukaladır. İkisine göre Girişimci de ilk fırsatta başlarına dert açan

kişidir. Oysa hepinizin içinde birer Girişimci, Yönetici ve

Teknisyen yatmaktadır. Bunların arasındaki dengeyi tutturabilirsek inanılmaz derecede yetkin bir kişi olarak tanımlanırız.

Girişimci yeni ilgi alanlarına dalmak için özgür olmalı; Yönetici faaliyetlerin temelini sağlam tutarak, Teknisyen teknik işleri yapmalıdır.

Her biri bütüne en üretken şekilde katılarak, en iyi yaptığı işle tatmin olmalıdır.

Ne yazık ki, deneyimlerimiz, iş kuran çok az kişinin kutsal bir denge tutturabildiğini göstermiştir. Tipik bir küçük işletme sahibinde ancak yüzde 10 Girişimci, yüzde ' 20 Yönetici ve yüzde 70 Teknisyen ruhu bulunmaktadır.

Girişimci bir vizyonda uyarır. Yönetici "Hayır, olamaz!" diye çığlık atar. İkisi kavga ederken, Teknisyen işe kendi atlama fırsatını

yakalar. Girişimci hayaliyle değil, işin kontrolünü diğerlerine

kaptırmamak için hareket eder. Teknisyen için hayaller gerçek olmuştur. Patron ölmüştür. Ancak iş açısından durum felakettir, zira dümen yanlış

kişinin ellerindedir. Teknisyen baştadır!

Sarah biraz etkilenmiş görünüyordu.


"Anlamadım," dedi. "Nasıl daha farklı hareket edebilirdim? Bu işe girişmemin tek nedeni pasta yapmayı sevmem. Bu yeterli değilse, daha önemli ne olabilir?" Sanki onu içinde bulunduğundan daha büyük bir çıkmaza sokmak istiyormuşum gibi yüzüme kuşkuyla bakıyordu.

"Hadi, birlikte düşünelim," dedim. "Her işadamının içinde bir yerine üç kişilik bulunduğu

doğruysa, nasıl bir kargaşa doğacağını hayal edebiliyor musun? İçinizden biri bunu, ikincisi şunu, üçüncüsü ise başka bir şeyi isterse, hayatımızın ne kadar karışacağını düşünebiliyor musun? Üstelik bizi kargaşaya iten sadece içimizdeki kişilikler değil, ayrıca temasta olduğumuz diğer kişiler, müşterilerimiz, işçilerimiz, çocuklarımız, ortaklarımız, ebeveynlerimiz, arkadaşlarımız, eşlerimiz ve sevgililerimiz de olabilir. Eğer bu doğruysa ve doğru olup olmadığını keşfetmek için bütün yapmanız gereken, kendinizi her gün sanki yukarıdan bakıyormuş, sanki derinizin dışından izliyormuş, sanki başka birini seyrediyormuş gibi değerlendirmeniz; yani, kendinizi dışarıdan gözlemlemeniz olacaktır. Bu durumda tamamen farklı parçaların ortaya çıktığını göreceksiniz. Hepsinin kendi oyunlarını oynadığını göreceksiniz. Onları kendi alanları ve diğerlerinin alanları için mücadele ettiğini, bunun için birbirlerine ellerinden geldiğince sabotaj yaptıklarını göreceksiniz.

"İçinizde, bir parçanız düzen arayışı içindeyken, diğer parçanızın gelecek hayalleri kurduğunu görür; diğer parçanızın boş duramadığını, fırın için veya temizlik yapmak üzere işe koyulduğunu, müşterileri beklediğini, başka bir parçanızın ise bir şey yapmıyorsa kendini suçlu


hissettiğini yakalarsınız. "Kısacası, içinizdeki Girişimcinin nasıl hayaller kurup

program yaptığını, Yöneticinin sürekli olarak işleri olduğu gibi tutmaya çalıştığını ve Teknisyen'in diğer iki ani çılgına çevirdiğini görürsünüz. Bunların sadece içinizdeki kişiliklerin birbirleriyle denge kuramamalarından değil, bütün hayatınızın bu dengeye bağlı olmasından kaynaklandığını görürsünüz. Siz devreye girene kadar bu bir savaşlar. Kimsenin kazanamayacağı bir savaş.

"Kişiliklerinizden bir tanesinin, üçünün (ya da dördü, beşi veya altısının) en güçlüsü durumunda bulunduğunu, her zaman diğerlerini kontrol etmeyi başardığını da görürsünüz. Nitekim yeterince gözleyebilmişseniz, en kuvvetli kişiliğin zorbalığını hayatınızı nasıl harap ettiğini anlamaya da başlarsınız. Bu denge kurulmazsa, içinizdeki üç kişiliğe de gerekli fırsat ve özgürlüğü tanımayıp onları gerektiği gibi beslemezseniz, kendi dengesizliğinizin işinize yansımasından kaçınamayacağınızı da görürsünüz.

"Bunun için bir girişimcinin işi, onu düzene oturtacak bir Yönetici ve fiilen yürütecek bir Teknisyen olmadan kısa bir zamanda bozulmaya, hatta ölmeye mahkumdur. Girişimci veya Teknisyen'in kesinlikle kritik önemdeki rollerini yerine getirmedikleri Yönetici güdümündeki bir işletme de, işlerin gri kutularda toplandığı, buna gerek olmadığının çok geç fark edildiği bir noktaya sürüklenir. Böyle bir iş de tabii yavaş yavaş batacaktır.

"Onu yönlendirecek bir Girişimci ve denetleyecek bir Yönetici'nin bulunmadığı Teknisyen güdümündeki bir


işletmede, Teknisyen ertesi sabah işe giderken çok zor kalkabileceği ve bu durumun her gün biraz daha ağırlaştığı bir tempoda fiziksel olarak bitkin düşünceye kadar çalışır. O çalışırken birinin elini kolunu sallaya sallaya dükkanı elinden aldığını farkettiğinde ise artık zamanı kalmamıştır!"

Sarah anlamsız gözlerle bana bakıyordu. "Fakat ben Girişimci değilim," dedi. "Benim bütün yaptığım pasta pişirmek. Zaten yapmak

istediğim şey de tarif ettiğiniz Teknisyen gibi pasta pişirmekten başka bir şey değildi. Girişimci kişiliğim ölünce galiba ben de öldüm. Bende Girişimci bir ruh yoksa ne yapabilirim?"

Gülümsememi tutamadım. İş gittikçe eğlenceli oluyordu. Sarah'ın sonunda o noktaya geldiğini gördüğüm için (ki oraya geleceğini biliyordum), işinde daha önce bilmediği bir şeyi keşfedeceğini biliyordum.

"Sarah, bu sonuca ulaşmadan önce, bir Girişimci neler yapar, gel ona bakalım."

"Bir Girişimci bir için vizyonu üzerinde, OSM. sizden, için sahibinden ayırarak çalışır. İşin nitelikleri hakkında doğru soruları çıkarıp sormak işin kendi doğasına aykırı mıdır? Niçin giyim mağazası değil de pasta pişirme 41? Siz pasta pişirme işini iyi bilip girişimcilikle uğraşmaya kararlıysanız, geçmiş işin deneyiminizi geride bırakıp, gerçekten girişimci nitelikteki her kişiliğin çok iyi bildiği o iş diyaloğu kurarsınız.

"Kendi kendinize, 'Yeni bir hayat kurmanın tam zamanı,' demeye başlarsınız. 'Hayal dünyamı değiştirip


tamamen yeni bir hayat tasarlamaya başlamanın tam zamanı. Fırsatlarla dolu bir dünyada bu işi yapmanın en iyi yolu heyecanlı bir iş kurmak. Bana istediğim her şeyi verebilecek, insanların ilk alışverişten sonra dillerinden düşürmeyecekleri, aldıkları haz nedeniyle tekrar geri gelmek isteyecekleri bir iş. Bu iş ne olabilir acaba?'

"Bu iş ne olabilir?" dedim Sarah'a, "tamamen girişimle ilgili bir soru. Ben buna hayallerin sorusu diyorum. Bir Girişimci'nin kalbindeki soru. Acaba ne? Acaba ne? Acaba ne?

"Yani, bir Girişimci'nin işi merak etmektir," diye devam ettim. "Düşünmek ve hayal kurmak. Kalbinin içinde ve başının üzerinde bir yerde dolaşan ihtimallerden mümkün olduğu kadar çok nasıl faydalanabileceğini düşünmek ve buna uygun sonuçlar çıkarıp projeler hazırlamak. Sonuçta, geçmişte değil, gelecekte yaşamak.

"Girişimci kişiliğin iş kurarken ve sonra bütün süreçte yaptığı şey budur. Merak ediyorum. Merak ediyorum. Merak ediyorum. Her mucidin yapması gerektiği gibi. Her bestecinin yapması gerektiği gibi. Her sanatçının, her zanaatkarın, her fizikçinin yapması gerektiği gibi. Her pastacının yapması gerektiği gibi. Ben ona Gelecek İçi diyorum. 'Merak ediyorum' demek, girişimci kişiliğin temel sözüdür."

Sarah kavramaya çalışıyordu, derken dudaklarında küçük bir tebessümün belirdiğini farkettim.

"Nasıl daha farklı yürütebilirim?" diye, kendine gittikçe artan bir güvenle yöneltti bu soruyu. "Eğer içindeki gerçek girişimciye fırsat tanısaydım, işimde yaşadıklarımı nasıl baştan aşağı değiştirebilirdim?"


"İşte, şimdi anladım!" dedim. "Doğru soru bu. Doğru cevabı almak- için de, şimdi senin işyerinin bugünkü küçük işler dünyası içinde nasıl bir yerde durduğuna bakalım."

girisimciliktutkusu

Documents