GEOLOGIA:

Petrologia i petrografia

Mineralogia i geochemia

Geologia dynamiczna

Gleboznawstwo

Tektonika

Stratygrafia

Paleontologia

Kartowanie geologiczne

Geologia inżynierska, geofizyka, hydrogeologia, geologia złożowa

MINERAŁY I SKAŁY

MINERAŁ

- kryształ

- stały skład chemiczny

- stałe własności fizyczne

- naturalne pochodzenie

- zatwierdzony przez IMA

PROSTE CECHY ROZPOZNAWCZE MINERAŁÓW:

- barwa (zewnętrzna barwa kryształu)

- rysa (barwa po sproszkowaniu)

- twardość (wg skali Mohsa)

- własności chemiczne (np. reakcje z kwasami)

- pokrój (kształt kryształów)

- łupliwość (skłonność do pękania)

Skala twardości

Mohsa:

10. diament

9. korund

8. topaz

7. kwarc

6. ortoklaz

5. apatyt

4. fluoryt

3. kalcyt

2. gips

1. talk

Najczęstsze pokroje:

- izometryczny

- słupkowy

- tabliczkowy

- igiełkowy

(w tym

skupienia

nerkowate)

Łupliwość

MINERAŁY SKAŁOTWÓRCZE

- najbardziej pospolite, występujące w największej ilości,

stanowiące główną część danej skały

- najczęściej spotykane:

kwarc

kalcyt

skalenie (grupa kilku podobnych minerałów)

gips

granaty (grupa kilku podobnych minerałów)

minerały ciemne (grupa kilku podobnych minerałów)

minerały ilaste (grupa kilku podobnych minerałów)

KWARC

- pokrój słupkowy

- barwa biała, szara, rzadziej inne lub

bezbarwny

- rysa biała

- nie reaguje z kwasami

- twardość 7 (zarysowuje szkło i stal)

- brak łupliwości

- skałotwórczy dla skał: granitoidy, gnejsy,

granulity, piaskowce, mułowce, żwiry, piaski,

lessy, gliny

SKAŁA - naturalne nagromadzenie minerałów (lub mineraloidów)

skały monomineralne

skały polimineralneskalenie kwarc

GEOLOGIA REGIONALNA POLSKI

– skały magmowe, metamorficzne i osadowe

SKAŁY MAGMOWE

Skały wulkaniczne (wylewne):

- bazalty

- ryolity

- dacyty

- trachity

Skały plutoniczne (głębinowe):

- granitoidy (np. granit, granodioryt)

- gabroidy (np. gabro, dioryt, anortozyt)

- sjenitoidy (np. sjenit, monzonit)

- ultramafity (np. oliwinit, piroksenit

SKAŁY METAMORFICZNE

Skały pierwotne: Skały metamorficzne:

- granitoidy, piaskowce, zlepieńce -> gnejsy, granulity

- sjenitoidy, gabroidy, ultramafity -> serpentynity

- wylewne -> amfibolity

- iły, mułki, gliny, iłowce, mułowce -> łupki metamorficzne

- wapienie -> marmury

SKAŁY OSADOWE

Diageneza – procesy zachodzące w skale po jej osadzeniu

- lityfikacja

- kompakcja

- rekrystalizacja

Skały przed lityfikacją: Skały po lityfikacji:

skały niezlityfikowane, osady skały zlityfikowane, skały lite

SKAŁY OSADOWE

Osady:

- muły węglanowe

- żwiry

- piaski

- mułki, pyły

- iły

- gliny

- torfy

- gytie, kredy jeziorne

- osady próchniczne

Skały lite:

- wapienie, margle

- zlepieńce

- piaskowce

- mułowce

- iłowce, łupki ilaste

- tyllity

- węgle

- łupki bitumiczne

- bitumiczne: zlepieńce, piaskowce,

mułowce, iłowce, tyllity

METODY BADAŃ LABORATORYJNYCH MINERAŁÓW I SKAŁ

- metody mineralogiczne (skład mineralny):

- XRD

- mikroskopia polaryzacyjna

- metody chemiczne (skład pierwiastkowy):

- SEM / EDS

Metoda mineralogiczna

XRD – X-Ray Diffraction

= dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego

sprzęt: dyfraktometr

- metoda niszcząca

- próbka proszkowa, poniżej 1g

- efekt: rozpoznanie minerałów

- koszt: ok. 20-40 zł za próbkę

skała

Operations: Background 0.014,1.000 | Import

Bisnik_Sonda 3_p.3_07,08m / 1s i=0.02 - File: B_S3_p3_0708m.RAW - Type: 2Th/Th locked - Start: 3.000 ° - End: 70.000 ° - Step: 0.020 ° - Step time: 1. s - Temp.: 25 °C (Room) - Time Started: 3 s - 2-Theta: 3.000 ° - Theta: 1

Lin

(C

ounts

)

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

d - Scale

210 34520

Q

Q

Q QM M M

Q – kwarc

M - mullit

Metoda mineralogiczna

mikroskopia polaryzacyjna – obserwacja szlifów w świetle spolaryzowanym

sprzęt: mikroskop optyczny polaryzacyjny

- metoda niszcząca

- szlif (tzw. płytka cienka)

- efekt: rozpoznanie minerałów

- koszt: indywidualne umowy

Metoda chemiczna

SEM / EDS – Scanning Electron Microscope / Energy Dispersive X-ray

Spectroscopy

= skaningowa mikroskopia elektronowa ze spektroskopią energii

rozproszonego promieniowania rentgenowskiego

sprzęt: mikroskop elektronowy z przystawką EDS

- metoda nieniszcząca

- próbka o wielkości nie większej niż 2 x 3 cm

- efekt: zdjęcia mikroskopowe, przybliżony skład pierwiastkowy (z wyjątkiem

wodoru)

- koszt: ok. 30-60 zł za godzinę

keV

co

un

ts