geert driessen (2011) islamitische scholen
TRANSCRIPT
Islamitische scholen
Dr Geert DriessenITS – Radboud Universiteit Nijmegen
www.geertdriessen.nl
College Educatief Meesterschap Amsterdam, 11 maart 2011
Demografische ontwikkelingen
Sinds 1960s forse instroom allochtonen, vooral uit Turkije, Marokko en Suriname (gastarbeiders, ex-koloniën)
Afgelopen decennia ook veel asielzoekers uit Midden-Oosten, Afrika en Oost-Europa
Meerderheid moslim Momenteel 1,9 Mil niet-Westerse allochtonen,
waarvan bijna 1 Mil moslims
Ontwikkelingen in het onderwijs
Basisonderwijs ruim 1,5 Mil. leerlingen,waarvan 5% Turks of Marokkaans
Etniciteit en laag sociaal milieu gaan veelal samen, geconcenteerd in achterstandswijken
Grote steden: helft of meer van de leerlingen is allochtoon
Ontwikkeling van ‘witte’ naar ‘zwarte’ scholen(ook vrijwillige segregatie)
Vrijheid van onderwijs(Artikel 23 Grondwet)
Recht om school te stichten Recht onderwijs te geven volgens bepaalde
levensbeschouwelijke of religieuze visie of pedagogisch grondbeginsel
Recht van ouders om school te kiezen
Verzuiling 19e en 20e eeuw Gelijke bekostiging begin 20e eeuw
Richtingen / denominaties basisonderwijs Openbaar: 33% RK: 30% PC: 28% Overig (o.a. Jenaplan, Montessori, Islamitisch,
Hindoeïstisch): 10%
Sinds 1960s secularisatie (maar niet in het onderwijs…)
Geen mogelijkheden om te vasten en bidden Geen kledingsvoorschriften Gemengde klassen voor jongens en meisjes Ontevredenheid kwaliteit bestaande scholen Geen ouderparticipatie Geen rekening houden met eigen identiteit Geen emancipatie als groep
Motieven voor de stichting van islamitische scholen
Argumenten contra islamitische scholen
Leiden tot isolatie en segregatie Geen overdracht van Westerse normen en
waarden Verkapte nationaliteitsscholen Leiden tot uittocht bij bestaande scholen Eerder ideologische en politieke motieven dan
religieuze Traditionele en fundamentalistische groepen
Doelen islamitische scholen
Culturele and religieuze persoonlijkheids-vorming in de geest van de islam
Verbetering van de onderwijskwaliteit, i.c. de prestaties van de leerlingen
Ontwikkelingen islamitisch onderwijs Eerste basisschool in 1988 Momenteel 44 basisscholen (van de 7000),
2 scholen voor voortgezet onderwijs (van de 700) en 2 universiteiten (maar…)
In totaal 9.300 leerlingen (= 0,6%) Vnl. Turken (27%) en Marokkanen (41%) 55% van de leerlingen heeft (zeer) laagopgeleide
ouders (leerlinggewicht 0.3 of 1.2)
Onderzoek islamitische scholen(N.B. 5 à 10 jaar geleden)
Liberale vs. orthodoxe scholen:- 15% liberaal- 35% orthodox, Nederlandse samenleving- 50% orthodox, islamitische maatschappij
Kenmerken ouders:- islam erg belangrijk bij opvoeding- minder gericht op Nederlandse samenleving- spreken minder Nederlands- minder geïntegreerd, meer gesegregeerd
Onderzoek islamitische scholen Leerkrachten en directies:
- 70% niet moslim- jonger, minder ervaring- traditionele onderwijsaanpak (frontaal- klassikaal, weinig kritisch, vorming eigen mening)- problemen godsdienstonderwijs- problemen met ouderparticipatie- lastige positie directies: tussen niet-moslim team en vaak orthodox bestuur
Onderzoek islamitische scholen Prestaties leerlingen:
- vergelijkbare resultaten als andere scholen met veel leerlingen uit sociaal-economische
achterstandsmilieus- maar, grote achterstand t.o.v. de gemiddelde
school
Taalprestaties
Rekenprestaties
700
800
900
1000
1100
1200
1300
grade 2 grade 4 grade 6 grade 8
Islamiccomparablereference
Ontwikkeling taalprestaties
40
45
50
55
60
65
70
75
grade 2 > 4 grade 4 > 6 grade 6 > 8
Islamiccomparablereference
Ontwikkeling rekenprestaties
50
75
100
125
150
175
200
225
grade 2 > 4 grade 4 > 6 grade 6 > 8
Islamiccomparablereference
Recente ontwikkelingen ‘9/11’, Theo van Gogh Afbouwen verzorgingsstaat, zeker nu Verharding, verrechtsing politiek klimaat
(Fortuyn, Wilders); failliet ideaal multiculturele samenleving
Immigratiebeleid: verplichte integratie, assimilatie, stop op importhuwelijken
Media-aandacht; bestuursperikelen; fraude; dalende lln.aantallen; problemen onderwijs-kwaliteit
Conclusies: de toekomst ISBO: koerswijziging van groei naar kwaliteit
(Code Goed Bestuur: professionalisering, scholing, modernisering, verantwoording)
Alternatieven:- andere ‘zwarte’ scholen- thuisonderwijs (geen subsidie, geen controle? zie recente Amsterdamse initiatieven)- moskee (geen controle)
Vragen?
Discussie Is er plaats voor een (nieuwe) zuil in het
Nederlandse seculiere landschap? Hoe verhouden zich (dan) andere denominaties
(evangelische, joodse, hindoe) tot de islamitische?
Literatuur
Driessen, G., & Bezemer, J. (1999). Islamitisch basisonderwijs. Schipperen tussen identiteit en kwaliteit? Nijmegen: ITS.
Driessen, G., & Merry, M. (2006). Islamic schools in the Netherlands: Expansion or marginalization. Interchange, 37, (3), 201-223.
Driessen, G. (2007). Opbrengsten van islamitische basisscholen. Prestaties, attitudes en gedrag van leerlingen op islamitische scholen vergeleken. Nijmegen: ITS.
Driessen, G. (2008). De verwachtingen waargemaakt? Twee decennia islamitische basisscholen. Mens & Maatschappij, 83(2), 168-189.
Merry, M., & Driessen, G. (2009). Islamic schools in the US and Netherlands: Inhibiting or enhancing democratic dispositions? In P. Woods & G. Woods (Eds.), Alternative education for the 21st century: Philosophies, approaches, visions (pp. 101-122). New York: Palgrave Macmillan.