fundusze europejskie w polsce, nr 33

w w w . f u n d u s z e e u r o p e j s k i e . g o v . p l

BIULETYN INFORMACYJNY

FUNDUSZE EUROPEJSKIE NA LATA 2014–2020

7 Cudów po raz siódmyHistorie, które inspirują

Nr 33 • marzec 2014 • ISSN 1899-783X • egzemplarz bezpłatny

www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Na okładce: archiwum MIiR

Fundusze Europejskie w Polsce Biuletyn wydawany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju • ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa • tel. +48 22 273 74 00 • e-mail: [email protected] – www.funduszeeuropejskie.gov.plKolegium redakcyjne: Ewa Duszczyk, Maciej Gałaj, Kamil Gaweł, Barbara Golas, Magdalena Hajkowska, Izabela Krasowska, Maria Kubala (Publikator), Małgorzata Makowska-Madaj, Barbara Marcinkowska, Monika Myszkowska, Aleksandra Reduch, Aneta Rudalska, Judyta Szóstakowska, Jarosław Żukowski (Publikator)• Realizacja: Publikator Sp. z o.o. • ul. Cieszyńska 3A, 15-425 Białystok • Redakcja: Artur Golak, Arkadiusz Kaczanowski, Maria Kubala, Wojciech Napora, Anna Sołomiewicz, Radosław Zieniewicz • Projekt graficzny i skład: Piotr Szachowicz • Zdjęcia nieopisane: archiwum MIiR, ShutterstockPublikacja współfinansowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007–2013.

Spis treści

Ê FE na lata 2014–2020

2. Nowy etap w rozwoju Polski

4. Innowacyjnośćpolskichfirmwizytówkąw Europie

7. Najpierw inkubacja, potem sukces

9. MocdziałańwPOWER11. MłodzimająInicjatywę12. Cyfrowespołeczeństwo–

strategianaprzyszłość

13. Zrównoważonyi zintegrowanyrozwój–Program Infrastruktura i Środowisko 2014–2020

17. Innowacyjna i przedsiębiorczaPolskaWschodnia

19. Fundusze europejskie dla regionów

20. Nowa edycja programówEWT

23. Nowoczesny model współpracy:partnerstwopubliczno-prywatne

25. Instrumenty finansowe w perspektywie 2014–2020

27. Dobre dla biznesu, dobredla środowiska

Ê FE na czasie

28.Historie,któreinspirują

30.Tojuż10lat!32. 7 Cudów po raz siódmy

Ê FE z bliska

33.Pieniądzez perspektywy2007–2013nadaldostępne

35.InformacjeoFunduszachEuropejskichdostępneprzezfacebookowąaplikację

Ê Raport

36.Funduszeunijne–postępwewdrażaniu

Ê Kalendarium

KRZYŻÓWKA Rozwiązanie krzyżówki z biuletynu nr 32: Spośród osób, które wysłały poprawne hasło „Innowacje to rozwój” nagrodę (gadżety promocyjne) otrzymują: Adam Koślakowicz, Marta Mazurek oraz Marcin Nowak. Gratulujemy!

[email protected]

www.funduszeeuropejskie.gov.pl

1Fundusze Europejskie w PolsceFundusze Europejskie w Polsce

5 marca rozpoczęliśmy negocjacje Umowy Partnerstwa z Komisją Europejską. Jest to bardzo ważny moment w pracach nad systemem wykorzystania unijnych funduszy w latach 2014–2020. Mając na uwadze istotną rolę, jaką Fundusze Europejskie odgrywają w rozwoju kraju, postanowiliśmy poświęcić aktualny numer Biuletynu tematyce Umowy Partnerstwa, programów krajowych i regionalnych, ze szczególnym naciskiem na prezentację priorytetów wykorzystania środków europejskich.

Polsce przyznano ponad 82,5 mld euro na realizację polityki spójności w latach 2014–2020, czyli dysponujemy największą pulą środków wśród wszystkich państw członkowskich. Pieniądze te zostaną przeznaczone między innymi na realizację sześciu programów krajowych i szesnastu programów regionalnych. Warto podkreślić, że na programy regionalne zostanie przeznaczona znacznie większa niż w poprzednich latach część środków przyznanych Polsce. Co więcej, województwa po raz pierwszy będą zarządzać środkami w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Dzięki takiemu rozwiązaniu samorządy terytorialne będą miały zapewnioną większą samodzielność w realizacji swoich celów rozwojowych.

Obok inwestycji w innowacje, badania i rozwój, przedsiębiorczość, transport przyjazny środowisku, autostrady i drogi ekspresowe, ważnymi obszarami wsparcia w latach 2014–2020 będą również: budowa społeczeństwa informacyjnego (cyfryzacja kraju), zielona energia oraz działania zapobiegające wykluczeniu społecznemu. Dodatkowo Polska otrzyma około 252,5 mln euro na wsparcie młodzieży wchodzącej na rynek pracy.

Rok 2014 to także okres kontynuowania inwestycji oraz wydatkowania środków z budżetu UE na lata 2007–2013. Nadal można korzystać z tych środków, np. w formie preferencyjnych pożyczek. Krótki przegląd dostępnych jeszcze środków przedstawiono na łamach Biuletynu.

Zapraszam do lektury!

Nowe rozdanie funduszy unijnych

Elżbieta Bieńkowska, Wicepremier, Minister Infrastruktury i Rozwoju

2 Fundusze Europejskie w Polsce

FE na lata 2014–2020

Rok 2014 jest dla Polski wyjątkowy. Wciąż są realizowane inwestycje

finansowane z budżetu na lata 2007–2013 (i tak będzie do końca 2015 r.), a jednocześnie trwają przygotowania do uruchomienia systemu wdrażania i zarządzania funduszami europejskimi na lata 2014–2020.

8 stycznia 2014 roku Rząd przyjął projekt Umowy Partnerstwa, najważ-niejszego dokumentu programowego dotyczącego zarządzania unijnymi fun-duszami przeznaczonymi dla Polski, wraz z projektami krajowych Progra-mów Operacyjnych. Wciąż trwają prace nad przygotowaniem Regio-nalnych Programów Operacyjnych. Polskie regiony w porównaniu do lat 2007–2013 otrzymają większą pulę środków oraz większą samodzielność w ich zarządzaniu.

Warto podkreślić, że zarówno Umowa, jak i projekty programów krajowych i regionalnych są powiązane

z oczekiwaniami Komisji Europejskiej dotyczącymi koncentracji na celach Strategii Europa 2020 oraz na celach rozwojowych Polski na najbliższe lata wskazanych w Strategii Rozwoju Kraju 2020. Ze względu na swoją wagę dokumenty były także przedmiotem szerokich konsultacji społecznych, przez co uwzględniają opinie part-nerów społecznych i gospodarczych, a także efekty spotkań grup roboczych i debat eksperckich.

Ile dostanie Polska?Rozmowy nad kształtem polityki spójności na lata 2014–2020 roz-poczęły się wraz z negocjacjami wie-loletniego budżetu Unii Europejskiej, w którym polityka spójności zajmuje istotne miejsce. W unijnym budżecie przewidziano na nią 351,8 mld euro. Polska utrzymała swój status najwięk-szego beneficjenta polityki spójności. W latach 2014–2020 w jej ramach

Nowy etap w rozwoju PolskiZbliżamy się wielkimi krokami do rozdysponowania budżetu unijnego na lata 2007–2013. Niemal całość dostępnych środków unijnych została już zakontraktowana – rozdzielono prawie 272 mld zł (96% przyznanych Polsce środków). 5 marca 2014 roku rozpoczęły się negocjacje z Komisją Europejską Umowy Partnerstwa – dokumentu określającego strategię wykorzystania funduszy europejskich na lata 2014–2020. Umowa wraz z krajowymi i regionalnymi programami operacyjnymi stanowi pakiet dokumentów, które pozwolą na efektywne wykorzystanie unijnych funduszy, a w rezultacie także na dalszy rozwój kraju.

31,2mld euro

0,7mld euro

0,7mld euro

2,1mld euro

27,5mld euro

8,6mld euro

4,4mld euro

2,2mld euro

Pomoc TechnicznaEuropejska Współpraca TerytorialnaPolska WschodniaPolska Cyfrowa

Wiedza, Edukacja RozwójInteligentny RozwójInfrastruktura i ŚrodowiskoProgramy Regionalne

* w cenach stałych z 2011 r.

Polityka Spójności – podział funduszy na programy *

3FE na lata 2014–2020

otrzymamy w sumie ok. 82,5 miliarda euro.

Przyznana Polsce kwota obejmuje dofinansowanie udzielane w ramach programów krajowych i regionalnych (ponad 76,8 mld euro), Europejskiej Współpracy Terytorialnej (ok. 0,7 mld euro) oraz środki udzielane w ramach instrumentów i programów zarządza-nych bezpośrednio przez Komisję Europejską (m.in. instrument Łącząc Europę czy Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym).

W ramach programów operacyj-nych największa alokacja (ok. 31,2 mld euro) przypadnie łącznie 16 pro-gramom regionalnym; Infrastruktura i Środowisko – największy program na poziomie krajowym, otrzyma ok. 27,5 mld euro, a programy związane z badaniami, rozwojem i edukacją odpowiednio 8,6 mld euro (Program Inteligentny Rozwój) i 4,4 mld euro (Program Wiedza Edukacja Rozwój).

Na jakie przedsięwzięcia będzie można uzyskać dofinansowanie?Najsilniejszy akcent położony będzie na działania podnoszące innowacyj-ność gospodarki, w tym na badania i rozwój. Krajowy program, który ma wspierać te działania to Innowacyjny Rozwój, który w porównaniu do Pro-gramu Innowacyjna Gospodarka z lat 2007–2014 otrzymał znacznie więcej środków z całościowej alokacji fundu-szy dla Polski.

Trudno jednak mówić o innowacyj-nej i konkurencyjnej gospodarce bez jej powiązania z systemem edukacyj-nym dostosowanym do rynku pracy, czy też bez dobrze funkcjonującej infrastruktury. Dlatego wśród priory-tetów strategii wykorzystania fundu-szy europejskich w latach 2014–2020, znalazły się takie obszary wsparcia jak: nauka i innowacje, dostęp do szyb-kiego internetu, rozwój przedsię-biorstw, niskoemisyjna gospodarka, transport, edukacja czy zwiększanie zatrudnienia i zwalczanie ubóstwa.

Co więcej, istotnym czynnikiem wyboru projektów będzie ich wpływ na jak najlepsze wykorzystanie poten-cjału regionów. Ponadto promowane będą przedsięwzięcia, z których efek-tów korzystać będziemy jeszcze długo po ich zakończeniu, a więc przede

wszystkim projekty prorozwojowe i prowzrostowe, m.in. te pobudzające współpracę sektorów nauki i biznesu oraz przyczyniające się do wprowa-dzania na rynek nowych, niespotyka-nych dotąd rozwiązań.

Co nowego?Każdy z programów operacyjnych dostępnych w latach 2007–2013 doczekał się swojej kontynuacji, jednak nie są to te same programy – zostały one udoskonalone w wyniku zdoby-tego przez siedem lat doświadcze-nia. Dodatkowo uruchomiony zosta-nie nowy program Polska Cyfrowa, z budżetem w wysokości ok. 2,2 mld euro, którego celem będzie stwo-rzenie warunków do powszechnego wykorzystania technologii cyfrowych, czyli mówiąc prościej – ułatwienie dostępu do szybkiego internetu. Pro-gram ma za zadanie przeciwdziałać wykluczeniu cyfrowemu Polaków, także w kontekście szybko rozwijają-cego się sektora e-usług.

Kolejną nowością jest wprowa-dzenie dodatkowych instrumentów, jak chociażby YEI (Youth Employ-ment Initiative), który ma wspierać młodzież w znalezieniu zatrudnie-nia, czy wspomniany już instrument Łącząc Europę, przewidziany jako wsparcie dla rozbudowy infrastruk-tury (m.in. drogowej, kolejowej czy energetycznej) pomiędzy państwami członkowskimi.

Ważny też będzie rozwój teryto-rialny, realizowany poprzez dostoso-wanie interwencji i jej koncentrację - między innymi poprzez wyodrębnie-nie obszarów strategicznej interwencji państwa, jak i poprzez zastosowanie instrumentów takich jak: Zintegro-wane Inwestycje Terytorialne (ZIT) i Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS), o których pisa-liśmy w poprzednich wydaniach biu-letynu Fundusze Europejskie w Polsce (np. nr 31 z września 2013 r.).

Nowy etap w rozwoju PolskiDofinansowanie przyznane Polsce w ramach polityki spójności na lata 2014–2020 to szansa na dalszy roz-wój kraju, na wspieranie inicjatyw, które mogą przysłużyć się wzro-stowi gospodarczemu. Jest to też

wielka odpowiedzialność, gdyż tylko odpowiednio zainwestowane fundu-sze pozwolą na podnoszenie kon-kurencyjności polskiej gospodarki. Bazując na zdobytym doświadcze-niu mamy szansę wykorzystać je tak, by Polska dorównała w niedalekiej perspektywie poziomowi rozwoju krajów europejskich, które wcześniej zaczęły korzystać z efektów płyną-cych z integracji.

BARBARA MARCINKOWSKA

FUNDUSZE EUROPEJSKIE ZOSTAŁY PODZIELONE PRZEZ POLSKĘ NA:

naukę i innowacje – wysokiej jakości badania, zaawansowane technologie, których wyniki będzie można wykorzystać w przemyśle i w przedsiębior-stwach;

sieci szerokopasmowe i usługi cyfrowe – szybki i nowoczesny Internet w każdym zakątku Polski, dostępne w sieci usługi publiczne i inne zasoby;

przedsiębiorstwa – rozwój, modernizacja i zwięk-szenie konkurencyjności głównie małych i średnich firm, dzięki wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań i produktów;

niskoemisyjną gospodarkę – większe wykorzysta-nie odnawialnych źródeł energii, ekologiczny trans-port;

dostosowanie do zmian klimatu – przeciwdziała-nie negatywnym skutkom zjawisk naturalnych;

ochronę środowiska i zachowanie dziedzictwa kulturowego – dzisiejsze zasoby przyrodnicze i kul-turowe dostępne także dla następnych pokoleń;

transport – dobrej jakości, bezpieczny i dostępny transport, przede wszystkim drogi i koleje, włączenie sieci dróg w korytarze europejskie;

zwiększenie zatrudnienia – efektywne instytucje rynku pracy, wyższe kwalifikacje i dobre zdrowie pra-cowników;

zmniejszenie ubóstwa – aktywna pomoc zagro-żonym ubóstwem i wykluczeniem, by w większym stopniu mogli uczestniczyć w życiu społecznym i za-wodowym, a także mogli korzystać z wysokiej jakości usług publicznych;

edukację – lepsza, dostępna edukacja, dobrze przy-gotowująca do podjęcia pracy;

poprawę funkcjonowania administracji pu-blicznej – pomocne i przyjazne urzędy, dostosowane do cyfrowej rzeczywistości, przejrzyste regulacje.



Celem Programu Inteligentny Rozwój 2014–2020 jest zwięk-

szenie innowacyjności i konkurencyj-ności polskiej gospodarki, głównie poprzez wsparcie przedsiębiorstw w obszarach innowacyjności i dzia-łalności badawczo-rozwojowej.

Priorytetem jest także podniesienie jakości i interdyscyplinarności badań naukowych i prac rozwojowych, a także zwiększenie stopnia komer-cjalizacji i umiędzynarodowienia badań naukowych oraz prowadzo-nych prac w obszarze B+R.

Po pierwsze partnerstwoJuż na początku prac nad przyszłym kształtem PO IR, Ministerstwo Infra-struktury i Rozwoju postawiło na ści-słą współpracę z ekspertami, środo-wiskami naukowymi oraz partnerami społecznymi i przedstawicielami biz-nesu. Oparcie się na wiedzy prak-tyków, stało się jedną z kluczowych zasad nowego projektu. Dlatego też pojęcie partnerstwa pojawiające się na wielu etapach prac nad Progra-mem nie było tylko pustym postula-tem. Efektem jest projekt wyróżnia-jący się kompleksowością i syntetycz-nością przyjętych rozwiązań.

Ścisła współpraca różnych środo-wisk była również ważna z innego powodu. Wspierając działania inno-wacyjne i prace badawczo-rozwo-jowe, dążymy do przeorientowania polityki gospodarczej, jak również zmiany wizerunku w oczach partne-rów zagranicznych, również spoza Unii Europejskiej. Praktyczne roz-wiązania związane z wyborem part-nerów zaangażowanych w prace nad przygotowaniem Programu opierały się na doświadczeniach z funkcjo-nowania Komitetu Monitorującego PO IG 2007–2013. W skład grupy roboczej weszli m.in. urzędnicy i eks-perci z dużą wiedzą i doświadczeniem wyniesionym z prac nad poprzednim programem, jak też z działalności naukowej, biznesowej czy w organi-zacjach pozarządowych.

Posiłkowano się wiedzą, nie tylko ekspertów krajowych, ale także korzystano z doświadczeń innych państw, m.in. Danii i Szwecji

Innowacyjność� polskich firm

wizytówką w EuropieJakie będą efekty realizacji Programu Inteligentny Rozwój w latach 2014–2020? Powstanie polska Dolina Krzemowa, nowa, powszechnie rozpoznawalna, ogólnoświatowa marka czy wynalazek, który zrewolucjonizuje jedną z gałęzi gospodarki? Trudno prorokować, ale dzięki temu Programowi, Polska ma szansę zmniejszyć dystans w stosunku do wysoko rozwiniętych gospodarek krajów Unii Europejskiej. Warto więc wiedzieć więcej, jak wygląda proces jego powstawania oraz jakie są jego założenia.

Katowice

– niekwestionowanych liderów inno-wacyjności w Europie. Urzędnicy i eksperci Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, spotykali się z przedsta-wicielami administracji publicznej obu państw, reprezentantami nauki i biz-nesu. W czasie spotkań poruszano problemy dotyczące realizacji poli-tyki innowacyjnej i naukowo-badaw-czej, roli instytucji otoczenia biznesu, a także analizowano mechanizmy zmierzające do wyboru innowacyj-nych projektów do wsparcia, a także funkcjonowania rynku funduszy pod-wyższonego ryzyka. Znaczny wkład do prac nad programem wniosła rów-nież współpraca z Bankiem Świato-wym, zwłaszcza w zakresie przewi-dzianych w nim finansowych mecha-nizmów wsparcia.

„Od pomysłu na rynek”, czyli jak kupić sukcesPunktem wyjścia do prac nad PO IR była analiza efektów jego „poprzed-nika” – Programu Innowacyjna Gospodarka, który położył funda-menty pod obecny Program. Wycią-gnięte wnioski pozwoliły sformuło-wać kilka zasadniczych założeń, któ-rymi kierowano się przy opracowaniu PO IR, który stanowi logiczne rozwi-nięcie i uzupełnienie PO IG.

Sposobem na realizację tych celów ma być zwiększenie nakładów pono-szonych na działalność badawczo-roz-wojową, zwłaszcza ze strony samych przedsiębiorców. Do roku 2020 nakłady na sektor B+R mają zwiększyć się do 1,7% PKB, przy czym połowa z tej sumy będzie pochodziła z kie-szeni prywatnych przedsiębiorców. Dziś jest to 0,9% PKB z niewielkim tylko udziałem firm. Jak to osiągnąć? Mówiąc najprościej, poprzez realiza-cję najbardziej innowacyjnych projek-tów z zakresu prac badawczo-roz-wojowych, w ścisłej współpracy biz-nesu i nauki. To zwiększy prawdopo-dobieństwo komercjalizacji wyników badań. Tak więc PO IR ma wspomagać przekształcenie pomysłu na innowa-cyjne produkty, usługi i technologie, począwszy od samej idei, poprzez prace badawczo-rozwojowe, przygo-towanie prototypu aż po komercjali-zację wyników prac B+R. Środki tra-fiać będą do przedsiębiorców, ośrod-ków naukowych, uczelni, konsorcjów

przemysłowo-naukowych oraz insty-tucji otoczenia biznesu. To szeroki wachlarz możliwych beneficjentów, ale autorzy przewidzieli równie sze-roką ofertę instrumentów pomoco-wych, zwłaszcza dostosowanych do możliwości i oczekiwań przedsiębior-ców sektora MŚP, dotychczas mających najmniejszy udział w innowacyjności krajowej gospodarki.

Wsparcie ze strony programu kon-centrować się będzie na obszarze tzw. inteligentnych specjalizacji, obszarów i dziedzin posiadających największy potencjał. Priorytetowo traktowane będą ekoinnowacje – innowacyjne technologie środowiskowe czyli np. badania naukowe i prace rozwo-jowe prowadzące do innowacyjno-ści w zakresie technologii środowi-skowych, niskoemisyjnych, czy umoż-liwiające efektywne gospodarowanie zasobami.

Szansa polskich firm na rynkach globalnychSkala inwestycji w latach 2007–2013 w infrastrukturę naukową okazała się na tyle duża, że w perspektywie lat 2014–2020 tego typu projekty prze-staną mieć znaczenie priorytetowe.

KONSULTACJE PO IR

W LICZBACH

KONSULTACJE REGIONALNE

KONSULTACJE SPOŁECZNE

KONSULTACJE MIĘDZYRESORTOWE

7 spotkań, w których wzięło udział ok. 800 osób, reprezentujących przed-siębiorców, przedstawicie-li szkolnictwa wyższego a także przedstawicieli in-stytucji otoczenia biznesu

Ponad 250 uwag

O skali prac nad pro-gramem, konsultacjach regionalnych, społecz-nych i międzyresorto-

wych najlepiej świadczą liczby.

6 spotkań plenarnych, w ramach powstałej

grupy roboczej

Około 40 spotkań w grupach i podgrupach

Warszawa

5FE na lata 2014–2020


Zmienią się także realia funkcjono-wania instytucji otoczenia biznesu. Ośrodki, które wspierały przedsię-biorców w trudnych początkach, będą musiały poddać się weryfikacji na kon-kurencyjnym rynku usług, zaś wspar-cie w zakresie budowy infrastruktury tych ośrodków zostanie ograniczone wyłącznie do niezbędnych inwesty-cji uzupełniających dotychczasowe projekty. Dlatego też przewidziane instrumenty wsparcia powinny przy-czyniać się do profesjonalizacji usług świadczonych przez IOB, a także ich konsolidacji i lepszej koordynacji.

Część zidentyfikowanych proble-mów, wynikających z analiz wykona-nia PO IG, była nadal aktualna i stano-wiła punkt wyjścia do podejmowania decyzji o optymalnym kształcie PO IR. Jednym z głównych postulatów było na przykład przeciwdziałanie nadmiernemu rozproszeniu tema-tycznemu wsparcia. W programie na lata 2007–2013 zabrakło decyzji o koncentracji na poziomie strategicz-nym, a działania służące koncentra-cji podejmowane były na poziomie operacyjnym, co skutecznie „rozdrab-niało” wydatkowane środki. W nowej

perspektywie finansowej Komisja Europejska zaleciła przyjęcie podej-ścia do tzw. inteligentnej specjalizacji, co pozwoli w praktyce zrealizować postulat koncentracji funduszy.

W PO IR ulegnie zmianie sposób finansowania projektów. O ile w przy-padku PO IG głównym narzędziem finansowania projektów były dotacje, o tyle w nowej perspektywie tylko projekty B+R będą mogły liczyć na pomoc bezzwrotną. Inne projekty powinny być wspierane mechani-zmami zwrotnymi oraz mieszanymi (o charakterze dotacyjno-zwrotnym).

Problemem, który budził szcze-gólne kontrowersje, było zdefinio-wanie i podstawa oceny innowacyj-ności wspieranych projektów. Brak jasnych i przejrzystych reguł pro-wadził do wyboru projektów, które w subiektywnej ocenie nie były innowacyjne. – W praktyce stoso-wano lub proponowano różne podej-ścia definiowania i oceniania innowa-cyjności, zarówno subiektywne (opinie ekspertów), jak i dążące do obiekty-wizacji np. poprzez ocenę innowacji w odniesieniu do czasu stosowania danej technologii na rynku – mówi Łukasz Małecki, kierujący Zespo-łem Programowania Departamentu Konkurencyjności i Innowacyjności w Ministerstwie Infrastruktury i Roz-woju. – Ocena ekspercka w przypadku tego typu wsparcia wydaje się bardziej zasadna. Choć według wielu przed-siębiorców powinna ona uwzględniać przede wszystkim dotychczasowe nakłady firm na prace badawczo-roz-wojowe i innowacyjne, wprowadzanie nowych technologii oraz czas ich sto-sowania. Taka ocena nie odnosiłaby się więc wprost do innowacyjności a jej celem było by raczej promowa-nie i nagradzanie przedsiębiorców już

wcześniej inwestujących własne fun-dusze w prace badawczo-rozwojowe. – dodaje.

Grupa robocza pracująca nad pro-gramem uznała, że należy przyjąć model koncentracji wsparcia dziedzin inteligentnej specjalizacji lub promo-wania kierunków inteligentnej specja-lizacji. Instrumenty wsparcia należy różnicować w zależności od rodzaju adresowanego problemu. PO IR kła-dzie nacisk na stosowanie mecha-nizmów wzmacniających wspólne zaangażowanie nauki i gospodarki. Instytucje otoczenia biznesu, zwłasz-cza ich ilość i posiadana infrastruktura powinny być poddane weryfikacji przez wolny rynek. Pomoc będzie trafiać do instytucji otoczenia biznesu które już wypracowały odpowiednie zaplecze, posiadają skuteczne narzę-dzia monitorowania swoich działań, zweryfikowaną w trakcie swojej dzia-łalności strategię współpracy z bizne-sem, a także są w stanie działać bez wsparcia dotacyjnego.

ARTUR GOLAK

INTELIGENTNE SPECJALIZACJE…..to dziedziny życia, gospodarki lub nauki, na które, w oparciu o po-siadany potencjał ekonomiczny, demograficzny lub położenie geo-graficzne, postawią regiony w per-spektywie finansowej 2014–2020. Zidentyfikowanie i skupienie się na nich, przy ścisłej współpracy nauki i biznesu, pozwoli na rozpoczęcie procedury pozyskiwania środków do realizacji programów operacyjnych.

WSPÓŁPRACAZ BANKIEMŚWIATOWYMW pracach nad PO IR 2014–2020 Ministerstwo Infrastruk-tury i Rozwoju współpracuje z Bankiem Światowym. W trak-cie konsultacji odbyły się m.in. warsztaty z udziałem przed-stawicieli publicznych insty-tucji krajowych i regionalnych wspierających innowacyjność polskiej gospodarki oraz władz regionalnych. Miały miejsce także spotkania z ekspertami ds. innowacyjności z Izraela, a także z fińskiej Agencji TE-KES, na których dyskutowa-no na temat programu oraz prezentowano doświadczenia w zakresie realizacji polityki in-nowacyjnej.

Eksperci Banku Światowego przekazali szereg rekomen-dacji dotyczących instrumen-tów wsparcia uwzględnionych w PO IR, m.in. w zakresie kom-pletności systemu oraz poten-cjału programu do osiągania strategicznych celów, przede wszystkim do stymulowania wzrostu nakładów publicznych i prywatnych na prace badaw-czo-rozwojowe.

Na finansowanie PO IR 2014–2020 zostanie przezna-czonych 10.187,5 mln euro, z czego 8.614,1 mln euro stanowić będzie wsparcie ze stro-ny UE, a 1.573,4 mln euro – wkład krajowy. Na regiony zakwalifi-kowane do grupy słabiej rozwinię-tych przeznaczo-na zostanie kwota w wysokości 9.281,2 mln euro, region Mazow-sza otrzyma 906,3 mln euro.

Źródło: dane Departa-mentu Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju

Wrocław

7Fundusze Europejskie w Polsce

Fundusze na lata 2014–2020

Inkubator to miejsce, które pomaga przygotować się – do życia, do roz-

woju, do rywalizacji. Takich miejsc potrzebuje młody biznes, który nie jest jeszcze gotów, by stanąć do walki na rynku, ale który ma potencjał, by kiedyś w przyszłości tę walkę wygrać. Działanie 3.1 „Inicjowanie działalno-ści innowacyjnej”, które realizowane jest w ramach Programu Innowacyjna Gospodarka, pozwoliło jak dotąd stworzyć 78 takich miejsc w całej Polsce.

Na liście znalazły się inkubatory, centra transferu technologii i inno-wacji, parki naukowo-technologiczne. W nich przez 6 lat wykluło się ponad 705 przedsięwzięć, które wcześniej istniały tylko na poziomie idei. Ludzie z inkubatorów (specjaliści od prowa-dzenia biznesu, ale też i naukowcy) pomagali te pomysły wcielać w życie.

Istotą działania 3.1 jest stworzenie warunków do zawiązywania i rozwi-jania innowacyjnych firm. Wsparcie ze strony inkubatorów polega jednak nie tylko na inwestowaniu pieniędzy w przedsiębiorstwo. Równie istot-nym czynnikiem jest uczenie młodych przedsiębiorców, jak prowadzi się biz-nes, oraz jak pomysły i naukowe odkry-cia można przekładać na wymierne, przeliczalne na złotówki efekty.

Dwie fazy inkubacjiWsparcie projektów odbywa się w dwóch etapach. W fazie preinku-bacji instytucja zapewnia doradztwo, opiekę merytoryczną oraz udostęp-nia biura i laboratoria. Ścisła współ-praca oraz pokrycie (nawet całkowite) kosztów prowadzenia działalności, pozwala pomysłodawcy spokojnie przygotować się do założenia firmy, a opiekunom – na właściwą ocenę potencjału projektu.

Dobrze rokujące projekty prze-chodzą do II etapu (wejścia kapita-łowego). Powoływana jest spółka, w której część udziałów obejmuje inkubator (wykupując do 50% udzia-łów lub akcji). Od tego momentu firma może przystąpić do realizacji założonego planu. Na jeden pro-jekt inkubator mógł przeznaczyć do 200 tys. euro (ok. 1 mln zł).

Wydaje się, że to rozsądna granica zaangażowania środków publicz-nych, jeśli pamiętamy, że te pie-niądze idą na utrzymanie i rozwój firmy, która wprowadza na rynek nowoczesne i unikalne rozwiąza-nia. Takie, które niejednokrotnie wymagają prowadzenia badań, by wypełnić niezagospodarowaną niszę w gospodarce – nie tylko krajowej, ale i globalnej.

Liczy się efektCo ważne, w takich przedsięwzię-ciach nie tylko właścicielom firm zależy na sukcesie. Leży to też w inte-resie kierujących inkubatorem, gdyż pieniądze zainwestowane w spółkę muszą do inkubatora wrócić (np. przy odsprzedaży udziałów, gdy inwestor wyjdzie z projektu). Pieniądze prze-znaczone na poszczególne projekty nie mają więc charakteru bezzwrot-nej dotacji, ale inwestycji. Takiej, która powinna zwrócić się z zyskiem po to, by pieniądze mogły być zainwesto-wane w kolejne przedsięwzięcia. Pieniądz raz zainwestowany w inku-bator, dzięki środkom udostępnio-nym w ramach PO IG, pracuje kil-kakrotnie.

Najpierw inkubacja, potem sukcesKilkaset nowych firm i co najmniej drugie tyle unikalnych pomysłów, produktów i technologii – to efekt inwestycji w inkubatory przedsiębiorczości. Ponad 850 mln złotych dofinansowania, jakie dotychczas przeznaczono na ten, cel zwraca się z nawiązką.

ILE�PIENIĘDZY�DOSTAŁYINKUBATORY?

9,4 mln�zł� średnia�wartość� dofinansowania

2 mln�zł��najmniej-sze�dofinansowanie

19,9 mln�zł� największe�dofinanso-wanie

672��dofinansowane�przedsiębiorstwa

4�nabory�(konkursy)�na�instytucje�otoczenia�biznesu�–�w latach�2008,�2009,�2010�i 2013.

705�raportów� z preinkubacji

78tyle dofinansowa-no inkubatorów


Taki sposób finansowania sprawia, że działanie 3.1 doskonale wpisuje się w filozofię, która przyświeca Pro-gramowi Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020. Przewiduje on bowiem dużo większe zaangażowanie niedo-tacyjnego wspierania projektów. Nie dziwi więc, że w ramach drugiej osi priorytetowej PO IR – Wsparcie inno-wacji w przedsiębiorstwach, ważnym elementem rozwoju innowacyjności gospodarki, ma być wsparcie fundu-szy typu venture capital, sieci aniołów biznesu oraz inkubatorów technolo-gicznych.

Hasło przewodnie nowego Pro-gramu to „Wsparcie projektów od pomysłu do rynku”. Skoro współpraca ma obejmować cały proces powsta-wania innowacji (od tworzenia pomy-słu, przez prace badawczo-rozwo-jowe, przygotowanie prototypu, aż po komercjalizację wyników badań), to wspieranie inkubacji firm i umoż-liwienie im dostępu do jednostek naukowych oraz instytucji otoczenia

biznesu będzie niezbędne. Działanie 3.1 pozwoliło wstępnie przetesto-wać, jak w praktyce taka współpraca wygląda. Przy okazji też udało się czę-ściowo zapełnić lukę w finansowaniu firm, które nie miały szans na pozyska-nie środków tradycyjnymi metodami (jak kredyt bankowy).

Innowacje? Wszędzie możliwe!Innowacyjność kojarzy się dziś przede wszystkim z nowoczesnymi technologiami, internetem i informa-tyzacją. W związku z tym, najwięcej firm trafiło do inkubatorów właśnie z tych obszarów. Weźmy na przykład poznański SpeedUp IQbator, który wyspecjalizował się we wspieraniu projektów z kategorii IT. Tu powstała i rozwijała się firma SaveUp, która stworzyła aplikację rozpoznającą obiekty. Użytkownik telefonu może np. sfotografować jakiś produkt, a następnie dzięki aplikacji, która go sama rozpozna, uzyskać informacje

na jego temat oraz sprawdzić, gdzie można kupić go najtaniej. Projektem interesowały się największe globalne firmy, które chciały wdrożyć w swo-ich projektach opracowane przez zespół technologie.

Oczywiście w inkubatorach doj-rzewały nie tylko firmy IT. Szczeciński Pomeranus Seed wspiera np. przed-sięwzięcia z obszaru bio- i nanotech-nologii materiałów i wyrobów. Tu swoje początki miała firma Clochee, która dziś z powodzeniem produkuje i sprzedaje ekologiczne, całkowicie naturalne kosmetyki do twarzy, ciała i włosów. Tu także powstała firma EvitMed, która produkuje specjalne fiolki do przechowywania materiału biologicznego.

Z kolei Ekoinkubator z Tczewa wyspecjalizował się w projektach z zakresu ochrony środowiska oraz energetyki odnawialnej. Tu powstały firmy oferujące technologie optyma-lizujące zużycie energii, produkujące ekologiczne paliwa czy urządzenia do fotowoltaiki.

Spektrum przedsięwzięć wspie-ranych przez poszczególne instytu-cje jest naprawdę szerokie. W ich portfolio znajdziemy firmy z sektora lotniczego i fotografii (np. samoloty bezzałogowe do robienia zdjęć lot-niczych), medycyny (np. nowe tech-nologie diagnostyczne dla stomato-logii), marketingu (projektowanie i zarządzanie kampaniami reklamo-wymi), bezpieczeństwa (zaawan-sowane systemy szyfrowania) czy materiałów (produkcja specjalnego rodzaju szkła).

Lista jest długa i powyższe zesta-wienie nie wyczerpuje bogactwa, jakie kryje się w inkubatorach. Oczywiście nie wszystkie firmy odnoszą sukces, gdyż takie są prawa rynku. Jednak już sama liczba firm, które dzięki działa-niu 3.1 udało się uruchomić, świad-czy o potencjale – przedsiębiorczym i innowacyjnym Polski. Początkowo autorzy programu zakładali, że z dzia-łania 3.1 wsparcie otrzyma ok. 220 firm. Do końca 2013 roku dokapita-lizowano 672. To najlepszy dowód, że rodzimej przedsiębiorczości nie brakuje pomysłów. Potrzeba tylko mechanizmów, które pomogą idee wcielać w życie.

ARKADIUSZ KACZANOWSKI

podlaskie

mazowieckie

warmińsko-mazurskie

lubelskie

podkarpackiemałopolskie

łódzkie

pomorskie

zachodniopomorskie

wielkopolskie

dolnośląskie

śląskie

świętokrzyskie

lubuskie

kujawsko-pomorskie

LICZBA INKUBATORÓW W POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH

730mln�złdofinansowanie Unii Europejskiej



PO WER jest rezultatem bogatych doświadczeń nabytych w poprzed-

nich latach oraz przeprowadzonych konsultacji. Wśród instytucji zaan-gażowanych w przygotowanie pro-jektu, oprócz Ministerstwa Infrastruk-tury i Rozwoju znalazły się Minister-stwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecz-nej, Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Zdrowia i Naro-dowe Centrum Badań i Rozwoju. PO WER tworzyły m.in. osoby z organizacji pozarządowych, firm szkoleniowych i konsultingowych. Swoich przedsta-wicieli miały także instytucje działające na rzecz osób wykluczonych, przed-stawiciele pomocy społecznej, instytucji rynku pracy oraz grupy zaangażowane w realizację założeń Funduszu Spo-łecznego. Opinie o projekcie przeka-zała m.in. Rada Działalności Pożytku Publicznego, Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego, Konfe-deracja Lewiatan, Związek Rzemio-sła Polskiego i wiele innych partne-rów społecznych. Warto nadmienić, że do grona uczestników konsultacji mogli dołączyć wszyscy zaintereso-wani tematyką EFS. Spotkania odbyły

się w Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku, Poznaniu, Białymstoku i Warszawie. Łącznie w konsultacjach wzięło udział 689 osób.

Gdzie tkwi moc? PO WER w mocnym skrócieNa realizację Programu przeznaczono blisko 5 mld Euro – stanowi to aż 32% wszystkich środków Funduszu Spo-

łecznego, w ramach którego obok Programu działać będzie 16 inicjatyw regionalnych. Jak zaznacza Paweł Zdun z Ministerstwa Infrastruktury i Roz-woju: Zakres wsparcia w PO WER opiera się na dwóch filarach: reformach funkcjonowania polityk sektorowych oraz realizacji przedsięwzięć, których więk-szą efektywność zapewni interwencja z poziomu krajowego.

Moc działań w PO�WEROd 2014 roku ruszy Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój – następcaProgramu Kapitał Ludzki, w ramach którego przyznawane były m.in.dofinansowania staży, szkoleń oraz dotacje na działalność gospodarczą.

PO WER WSPIERA SYSTEMOWO I INDYWIDUALNIEPaweł Zdun, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Departament Europejskiego Funduszu Społecznego

Pierwsza grupa działań będzie miała wymiar zmian systemowych i będzie koncentrować się na poprawie ram funkcjonowania polityk sektorowych w takich obszarach jak: zatrudnienie, włączenie społeczne i wal-ka z ubóstwem, edukacja, wspieranie działalności przedsiębiorstw, administracja i usługi publiczne oraz zdrowie. Na wspieranie efektywności polityk publicznych w ww. obszarach przewidziano 23% alokacji Programu, czyli prawie 1,2 mld euro.

Kolejną grupą działań w PO WER będą zagadnienia, dla których większą efektywność zapewni ich realiza-cja z poziomu krajowego, takich jak: wsparcie osób młodych na rynku pracy, szkolnictwo wyższe, innowa-cje i współpraca ponadnarodowa. W przypadku tych obszarów, ze wsparcia zaplanowanego w PO WER będą bezpośrednio korzystały osoby. Z tego względu ich koszt będzie znacznie wyższy niż działań o cha-rakterze zmian systemowych. Na cel związany ze wsparciem osób młodych na rynku pracy przeznaczone będzie 33% alokacji Programu, czyli ponad 1,7 mld euro. Na wsparcie szkolnictwa wyższego, w celu jego lepszego dostosowania do potrzeb rynku pracy i gospodarki planowane jest przeznaczenie 27% alokacji PO WER, czyli 1,35 mld euro. Na działania o charakterze innowacyjnym i ponadnarodowym przewidziano 14% alokacji POWER – około 710 mln euro.


W programie zaplanowano 4 główne osie priorytetowe. Naj-większą kwotę aż 33% dostępnych środków przeznaczono na wsparcie osób młodych na rynku pracy. Resztę pieniędzy rozdzielono pomiędzy osie priorytetowe dedykowane realizacji wybranych polityk publicznych (oś I), szkolnictwu wyższemu (oś II) oraz współpracy ponadnarodowej i inno-wacjom społecznym (oś IV).

Efektywniejsze instytucjeZa tajemniczo brzmiącymi nazwami kryje się szereg działań, których efekty będą wpływać na poprawę jakości życia całego społeczeństwa. Jedną z priorytetowych kwestii będzie modernizacja instytucji rynku pracy. Celem jest zwiększenie ich efektyw-ności. Nowelizowana obecnie ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje szereg zmian, takich jak wprowadzenie profilowa-nia bezrobotnych, rozliczanie urzę-dów pracy za ich wyniki, zwiększenie współpracy powiatowych urzędów pracy i ośrodków pomocy społecznej oraz zle-canie usług aktywizacyjnych podmio-tom zewnętrznym. – wymienia Paweł Zdun, po czym wyjaśnia: przedsię-wzięcia realizowane w ramach krajo-wego programu EFS – Wiedza Edu-kacja Rozwój będą koncentrowały się

na wdrażaniu rozwiązań, w tym np. szkoleniu pracowników Publicznych Służb Zatrudnienia z zakresu usług przewidzianych w nowej ustawie, co doprowadzi do wzrostu efektywności instytucji rynku pracy.

Praca wolna od uprzedzeńDo zmiany sytuacji na rynku pracy mają przyczynić się także działania, wspie-rające równość kobiet i mężczyzn, powiązane ze zwalczaniem stereoty-pów, dotykających obie płcie. Podczas gdy kobiety mają problem ze znale-zieniem pracy, mężczyźni borykają się często z oczekiwaną od nich większą dyspozycyjnością. Program przewiduje pomoc dla kobiet w powrocie na rynek pracy po urodzeniu dziecka, a także działania mające na celu ułatwienie efektywnego łączenia życia osobistego z zawodowym. Planem godnym uwagi jest opracowanie narzędzi monitorują-cych nierówności w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn. Szczególny nacisk ma zostać położony na odpowiednią edukację na rzecz równości i wyelimi-nowanie wszelkiej dyskryminacji towa-rzyszącej procesowi zatrudniania – ze względu na płeć, rasę, orientację sek-sualną, światopogląd, niepełnospraw-ność czy wiek. Dodatkową pomocą w znalezieniu pracy przez osoby w starszym wieku ma być także zwięk-

szenie dostępności do kształcenia oraz inwestycja w narzędzia podnoszące kompetencje i umiejętności dorosłych. Twórcy Programu podkreślają tutaj, iż istotna będzie zmiana mentalności spo-łeczeństwa i oswojenie ich z ideą ucze-nia się przez całe życie.

Inwestycja w gospodarkę poprzez edukacjęProgram przewiduje także liczne zmiany w kształceniu wyższym, tak aby w lepszy sposób odpowiadało ono wymaganiom rynku pracy i ułatwiało absolwentom studiów znalezienie zatrudnienia, jednocześnie wnosząc wartościowy wkład w gospodarkę. Osiągnięciu tego celu ma pomóc między innymi organizowanie studiów w ścisłej współpracy z pracodawcami. Dzięki temu rozwiązaniu studenci będą zdobywać praktyczne umiejętności, co nie tylko ułatwi im samym znale-zienie pracy, ale także firmom zna-lezienie nowych wykwalifikowanych pracowników. Ważnym aspektem zmian proponowanych w osi dedy-kowanej szkolnictwu wyższemu jest podniesienie międzynarodowości pol-skich uczelni, które zaowocuje więk-szą konkurencyjnością naszych szkół. Będziemy między innymi zachęcać studentów zza granicy do podejmo-wania studiów w Polsce. W planach są projekty wymiany studenckiej, a także zwiększenie napływu kadry akademic-kiej z innych krajów.

Stawiamy na przedsiębiorczośćNie są to oczywiście jedyne obszary, dla których przewidziano wsparcie z PO WER. W ramach osi dedyko-wanej zatrudnieniu osób młodych realizowane będą liczne staże i szko-lenia. Przewidziano także stworze-nie środowiska przyjaznego osobom pracującym na własny rachunek, przedsiębiorcze osoby mogą liczyć na ułatwienia w zakładaniu działalno-ści gospodarczej. Program przewiduje także działania na rzecz aktywnego i zdrowego starzenia się, obejmujące zapobieganie najczęstszym chorobom poprzez m.in. edukowanie społeczeń-stwa oraz promowanie wykonywania badań profilaktycznych.

ANNA SOŁOMIEWICZ

Na realizację PO WER prze-znaczono blisko 5 mld euro – co stanowi aż 32% wszystkich środków Fundu-szu Społecznego. Obok Programu działać będzie 16 inicjatyw regio-nalnych.

GŁÓWNE�ZADANIA�PO WER

USPRAWNIANIE�SYSTEMU

Priorytetem PO WER będzie modernizacja instytucji rynku pracy

i poprawa ich efektyw-ności.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ�WSPOMAGA�GOSPODARKĘ

Staże, szkolenia, ułatwienia w za-kresie podejmowania własnej

działalności gospodarczej to tylko wybrane działania przyczynia-jące się do większej aktywności

i przedsiębiorczości ludzi młodych.

AKTYWNE� MŁODE�MATKI�

PO WER przewiduje pomoc dla kobiet w powrocie na rynek pracy po urodzeniu dziecka, a także działa-

nia ułatwiające efektywne łączenie życia osobistego

z zawodowego.

EFEKTYWNE�SZKOLNICTWO�

WYŻSZE Zmiany w kształceniu

wyższym zakładają or-ganizację i planowanie

studiów w ścisłej współ-pracy z biznesem.



YEI ma stanowić finansowe uzu-pełnienie realizacji zapropono-

wanego w 2012 roku przez Komi-sję Europejską projektu „Gwarancje dla Młodzieży”. Według jego zało-żeń każdy młody człowiek w wieku 15–24 lata, który pozostaje poza rynkiem pracy otrzyma konkretne propozycje rozwoju. Może liczyć na nie w okresie 4 miesięcy od utraty pracy lub zakończenia eduka-cji. Czas liczony jest od daty rejestra-cji w Powiatowym Urzędzie Pracy, zgłoszenia do Ochotniczych Hufców Pracy lub od przystąpienia do pro-jektu finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego.

W Polsce Inicjatywa będzie reali-zowana w ramach osi krajowego programu EFS Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) – Osoby młode na rynku pracy. Wsparcie w ramach PO WER, w tym ze środków YEI, ma

pomóc osobom młodym w szybkim wejściu lub powrocie na rynek pracy, a jednocześnie uchronić te osoby przed długotrwałym bezrobociem. – zaznacza Michał Zabraniak z Depar-tamentu EFS w Ministerstwie Infra-struktury i Rozwoju.

Wsparcie osób młodych obejmie m.in. pożyczki dla młodych na roz-poczęcie własnej działalności. Pomoc będzie udzielana także w ramach projektów Powiatowych Urzędów Pracy. Na dodatkowe środki mogą liczyć projekty realizowane przez OHP, a także inicjatywy organiza-cji pozarządowych i agencji pracy. Młodzi pozostający bez zatrudnienia w ramach PO WER, w tym Inicja-tywy, będą mogli ubiegać się o dofi-nansowanie studiów podyplomo-wych, a także bony szkoleniowe, stażowe i zatrudnieniowe.

ANNA SOŁOMIEWICZ

Młodzi� mają InicjatywęSzacuje się, że w ubiegłym roku w całej Unii Europejskiej bez pracy pozostawało blisko 5,7 mln osób poniżej 25 roku życia. Trudna sytuacja młodzieży na rynku pracy, z którą boryka się również Polska zaowocowała opracowaniem Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych: Youth Employment Initiative (YEI).

Ponad 100 regionów w 20 państwach Unii kwalifikuje się do otrzyma-nia środków w ramach YEI. Najwięcej takich regionów znajdu-je się w Hiszpanii, Grecji, Portugalii i we Włoszech. Najwyższe wspar-cie finansowe – ponad 880 mln euro – otrzyma Hiszpania.

YEI�W SKRÓCIE

23,7% tyle�śred-nio�wynosi�odsetek�ludzi�młodych�bez�zatrudnienia�w Unii�Europejskiej

537�tys. tyle�mło-dych��będzie�wymagało�pomocy�na�rynku�pra-cy�w Polsce�w latach�2014–2020

550�mln�euro tyle�pieniędzy�zostało�przeznaczone�na�działania�w ramach�YEI�w Polsce�

1,7�mld�euro tyle�pieniędzy�łącznie�wspomoże�młodzież� w ramach�PO�WER

Michał Zabraniak, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Departament Europejskiego Funduszu Społecznego

W samej Inicjatywie YEI wskazano, że dodatkowe środki zostaną skierowane do województw, w których poziom

bezrobocia osób młodych (według stanu na gru-dzień 2012, dane z Eurostat) wynosi powyżej 25%. W Polsce to kryterium spełnia 10 województw: dol-nośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie i zachodniopomorskie. Jedno-

cześnie w celu zapewnienia jednolitej i kompleksowej oferty wsparcia wszystkim osobom młodym, a nie tylko tym mieszkającym we wspomnianych 10 regio-nach, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju podjęło decyzję o powiększeniu środków o alokację pocho-dzącą z krajowej puli EFS. Pozwoli to na objęcie dzia-łaniami aktywizacyjnymi osób młodych ze wszyst-kich regionów Polski i tym samym dotarcie z pomocą do osób we wszystkich województwach.



Wykorzystanie potencjału tech-nologii cyfrowych jest jednym

z priorytetów Polski na najbliższe lata. W dokumentach, m.in. Długookre-sowej Strategii Rozwoju Kraju 2030 czy Strategii Rozwoju Kraju 2020, rozwój cyfrowy jest traktowany jako klucz do poprawy konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodar-ki. Mowa jest w nich również o ko-nieczności przejścia od absorpcji do tworzenia innowacji, od ciągłego nad-rabiania zaległości cyfrowych do two-rzenia nowych rozwiązań: twórczych i unikalnych pod względem użytecz-ności, międzynarodowej konkuren-cyjności oraz technologicznego za-awansowania. Cele Programu Ope-racyjnego Polska Cyfrowa wypływają wprost z tak postawionych założeń.

Pełne wykorzystanie potencjału nowoczesnych technologii wymaga

z jednej strony budowy infrastruktu-ry i usług, a z drugiej wspierania zdo-bywania wiedzy i umiejętności cyfro-wych. Środki unijne, przeznaczone na ten cel, będą służyły wykorzystaniu prorozwojowego potencjału techno-logii cyfrowych.

Beneficjentami Programu Polska Cyfrowa będą:❚❚ przedsiębiorcy telekomunikacyjni,❚❚ jednostki samorządu terytorialnego,❚❚ jednostki administracji rządowej,❚❚ sądy i jednostki prokuratury,❚❚ archiwa państwowe,❚❚ ogólnokrajowi nadawcy radiowi

i telewizyjni,

❚❚ jednostki naukowe,❚❚ przedsiębiorcy,❚❚ organizacje pozarządowe.

Nasycenie dostępu do Interne-tu w przeliczeniu na gospodarstwa domowe osiągnęło w 2012 roku 83,5% (dane z Raportu o stanie ryn-ku telekomunikacyjnego w Polsce w 2012 roku). Jednak, przynajmniej raz w tygodniu, korzysta z internetu jedynie ok. 60% Polaków. Powodem jest m.in. brak odpowiednich umiejęt-ności korzystania z sieci (wstępne wy-niki Diagnozy Społecznej 2013).

ANETA RUDALSKA

Cyfrowe�społeczeństwo� – strategia na przyszłośćNadrzędnym celem Programu Polska Cyfrowa 2014–2020 jest wzmocnienie cyfrowych fundamentów rozwoju kraju. Zgodnie z Umową Partnerstwa fundamentami tymi są: szeroki dostęp do szybkiego internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom e-usługi publiczne oraz stale rosnący poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa.

CELE PROGRAMU POLSKA CYFROWAOś I – powszechny dostęp do szybkiego internetu❚❚ cel: aby do 2020 roku każdy Polak miał dostęp do internetu o prze-

pustowości co najmniej 30 Mb/s

Oś II – e-administracja i otwarty rząd❚❚ cel: aby do 2020 roku każdy Polak miał dostęp do nowoczesnych

e-usług i otwartych informacji publicznych

Oś III – cyfrowa aktywizacja społeczeństwa❚❚ cel: aby do 2020 roku wszyscy Polacy posiadali co najmniej podsta-

wowe umiejętności cyfrowe

1 020 276 tys. europowszechny dostęp do szybkiego internetu

1 032 656 tys. euroe-administracja i otwarty rząd

135 000 tys. eurocyfrowa aktywizacja społeczeństwa

67 668 tys. europomoc techniczna

NA CO PRZEZNACZYMY ŚRODKINa Polskę Cyfrową przewi-dziano 2 255,60 mln euro. Wykres obrazuje podział środ-ków na poszczególne osie.



Projekty infrastrukturalne, które otrzymają dof inansowanie

z nowego programu, nie tylko wzmocnią rozwój gospodarczy kraju, ale też wpłyną na różne obszary życia codziennego mieszkańców i na zmiany zachodzące w ich najbliższym otoczeniu. Według projektu Pro-gramu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020, oprócz przedsięwzięć prośrodowiskowych, środki unijne zostaną skierowane na inwestycje w sieci transportowe i bezpieczeństwo energetyczne kraju, a także rozwój ratownictwa medycznego i zachowanie dziedzic-twa kulturowego.

Głównym źródłem finansowa-nia inwestycji w PO IiŚ 2014–2020 będzie Fundusz Spójności, który wspiera kluczowe inwestycje o zna-czeniu europejskim i krajowym. Działania w ramach programu będą podejmowane na terytorium całego kraju. Jednak, biorąc pod uwagę znaczenie miast jako ośrodków rozwoju w regionach, inwestycje współfinansowane ze środków PO IiŚ będą miały też na celu rozwią-zanie najważniejszych problemów miast wojewódzkich oraz ośrodków regionalnych i subregionalnych, na przykład w zakresie ochrony śro-dowiska, efektywności energetycz-nej, zrównoważonego transportu publicznego. Planuje się przezna-czyć na ten cel w programie ok. 8,5 mld euro.

Zrównoważony i zintegrowany rozwój – Program Infrastruktura i Środowisko 2014–2020W dalszym ciągu rozwój zrównoważony w swoim wymiarze społeczno-gospodarczym oraz przestrzennym stanowi dla polityki rozwoju poważne wyzwanie. Z tego względu w kolejnych latach kluczowa będzie budowa gospodarki niskoemisyjnej i efektywne korzystanie z istniejących zasobów energii, w tym ze źródeł odnawialnych. W dobie postępujących zmian klimatycznych, niezwykle istotne będzie także dostosowanie do tych zmian i łagodzenie ich skutków.

GOSPODARKA MUSI LICZYĆ SIĘ Z POTRZEBAMI ŚRODOWISKAAdam Zdziebło, Wiceminister Infrastruktury i Rozwoju

Rozwój infrastruktury w ramach Programu Infra-struktura i Środowisko na lata 2014–2020 uczyni polską gospodarkę bardziej konkurencyjną, a jed-nocześnie bardziej zrównoważoną w wymiarze przestrzennym. Niezbędna do tego jest koncentra-cja wysiłku inwestycyjnego na dokończeniu budowy najważniejszych elementów infrastruktury tech-nicznej, rozpoczętej między innymi w ramach POIiŚ 2007–2013, oraz podjęcie nowych wyzwań związa-nych z priorytetami strategii Europa 2020, takich jak

zmniejszenie emisyjności gospodarki czy dostoso-wanie do zmian klimatu. Działania te nie są ze sobą sprzeczne. Formułą, która je scala, jest rozwój zrów-noważony rozumiany jako zdolność łączenia po-trzeb gospodarczych z wymogami ochrony środo-wiska. Najwięcej środków zainwestujemy w rozwój połączeń transportowych – transeuropejskich oraz łączących duże miasta, a także w samych miastach. Niezwykle ważna dla interesów Polski będzie popra-wa funkcjonowania europejskiego rynku energii.

WSPARCIE GOSPODARKI EFEKTYWNIE KORZYSTAJĄCEJ Z ZASOBÓW I PRZYJAZNEJ SRODOWISKU ORAZ SPRZYJAJĄCEJ

SPÓJNOŚCI TERYTORIALNEJ I SPOŁECZNEJ

❚❚ efektywność energetyczna

❚❚ ograniczenie emisji gazów cieplarnianych

❚❚ sieci transportowe oraz zrównoważona mobilność miejska

❚❚ ochrona i rozwój dziedzic-twa naturalnego i kulturo-wego

Gospodarka niskoemisyj-na i efektywne korzystanie z zasobów, w tym rozwój

sieci TEN-T i zrównoważona mobilność miejska

❚❚ wspieranie wyspecjalizowa-nych inwestycji służących dostosowaniu do zmiany klimatu

❚❚ promowanie inwesty-cji ukierunkowanych na konkretne rodzaje ryzyka, zapewniające odporność na klęski żywiołowe

❚❚ rozwój energii ze źródeł odnawialnych

❚❚ dystrybucja, magazyno-wanie oraz przesył gazu i energii elektrycznej

Bezpieczeństwo ener-getyczne kraju, w tym

wzmacnianie odporności na zagrożenia związane ze

zmianami klimatu

❚❚ poprawa stanu środowiska miejskiego, w tym rekulty-wacja terenów przemysło-wych i redukcja zanieczysz-czenia powietrza

❚❚ zwiększenie mobilności re-gionalnej (inwestycje poza siecią TEN-T)

❚❚ inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną

Rozwój zrównoważony w ujęciu przestrzennym wzmacniający spójność terytorialną i społeczną

14

Pula pieniędzy unijnych w PO I iŚ 2014–2020 ma wynieść 27,51 mld euro, tj. ok. 116,4 mld zł (Fundusz Spójności i Europejski Fun-duszu Rozwoju Regionalnego). Środki na swoje inwestycje dołożą też bene-ficjenci z sektora publicznego oraz przedsiębiorcy. Trwa również analiza możliwości zastosowania w progra-mie instrumentów zwrotnych. Być może w niektórych typach przedsię-wzięć będą udzielane np. preferen-cyjne pożyczki lub poręczenia.

Priorytety PO IiŚ 2014–2020W projekcie programu zdecydo-waną większość funduszy UE prze-znaczono na połączenia transpor-towe – głównie drogowe i kolejowe oraz transport miejski. W następnej kolejności – jeśli chodzi o wielkość alokacji – unijne dofinansowanie jest przeznaczone odpowiednio na sek-tor środowiska i na sektor energe-tyki. Pozostałe sektory, które uzyskają wsparcie z nowego programu, to kul-

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

OŚ PRIORYTETOWA II

❚❚ rozwój infrastruktury środowiskowej (np.: oczyszczalnie ścieków, sieć kanalizacyjna oraz wodociągowa, instalacje do zagospodarowania osadów ściekowych, instalacje do zagospo-darowania odpadów komunalnych, w tym do ich termicznego przekształcania)

❚❚ ochrona i zahamowanie spadku różnorodności biologicznej, działania informacyjno-eduka-cyjne w zakresie ochrony środowiska, poprawa jakości środowiska miejskiego (np. redukcja zanieczyszczenia powietrza i rekultywacja zanieczyszczonych/zdegradowanych terenów)

❚❚ dostosowanie do zmian klimatu, np.: zabezpieczenie obszarów miejskich przed niekorzyst-nymi zjawiskami pogodowymi (zagospodarowanie wód opadowych), projekty z zakresu małej retencji, monitoring środowiska oraz rozwój systemów zarządzania klęskami i kata-strofami oraz wsparcie służb ratowniczych

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej

OŚ PRIORYTETOWA III

❚❚ rozwój drogowej i kolejowej infrastruktury w sieci TEN-T, połączeń kolejowych poza tą sie-cią oraz w aglomeracjach

❚❚ niskoemisyjny transport miejski, transport śródlądowy, morski i intermodalny

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej

OŚ PRIORYTETOWA IV

❚❚ poprawa przepustowości infrastruktury drogowej (w tym obwodnice, trasy wylotowe)

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Poprawa bezpieczeństwa energetycznego

OŚ PRIORYTETOWA V

❚❚ rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej, np. budowa sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego lub energii elektrycznej

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego

OŚ PRIORYTETOWA VI

❚❚ inwestycje w ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytu-cji kultury czy też szkół artystycznych

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Pomoc techniczna

OŚ PRIORYTETOWA VIII

❚❚ pomoc techniczna dla instytucji realizujących program oraz największych beneficjentów

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia

OŚ PRIORYTETOWA VII

❚❚ wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych i współpracujących z nimi jednostek dia-gnostycznych w zakresie chorób „aktywności zawodowej” i opieki nad matką i dzieckiem

❚❚ wsparcie infrastruktury systemu państwowego ratownictwa medycznego, np. wsparcie szpi-talnych oddziałów ratunkowych, lotnisk, lądowisk i baz lotniczego pogotowia ratunkowego

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

Zmniejszenie emisyjności gospodarki

OŚ PRIORYTETOWA I

❚❚ produkcja, dystrybucja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), np. budowa, rozbudowa farm wiatrowych, instalacji na biomasę bądź biogaz

❚❚ poprawa efektywności energetycznej, w tym wykorzystanie OZE w przedsiębiorstwach oraz sektorze publicznym i mieszkaniowym

❚❚ rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji, np. budowa sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia

❚❚ promowanie strategii niskoemisyjnych, w tym budowa, rozbudowa lub modernizacja sieci ciepłowniczej i chłodniczej, wymiana źródeł ciepła

❚❚ wykorzystanie wysokosprawnej kogeneracji, w tym m.in. budowa lub przebudowa jedno-stek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu oraz w skojarzeniu z OZE

1 528,4 mln €

3 808,2 mln €

3 000,4 mln €

1 000,0 mln €

497,3 mln €

508,3 mln €

330,0 mln €

16 841,3 mln €

MAMY PROJEKT PROGRAMUMałgorzata Wierzbicka, Dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Miniony rok to była intensywna praca nad przygotowaniem nowego programu, jak również pierwszych dokumentów syste-mowych. Opracowano nie tylko sam pro-gram, ale i rozpoczęto przygotowywanie wzoru wniosku o dofinansowanie projek-tów. Z kolei ubiegłoroczny proces opraco-wania programu na poziomie krajowym wiązał się z licznymi uzgodnieniami, w tym międzyresortowymi. Przede wszystkim jednak, prowadzone były szerokie konsul-tacje społeczne. Jest to niezwykle ważny element przy konstruowaniu dokumentów programowych, a wielosektorowy program o charakterze inwestycyjnym, jakim jest PO IiŚ 2014–2020, wymaga szczególnej uwagi w tym zakresie. W styczniu tego roku pro-jekt programu został przyjęty przez rząd, a następnie przesłany do Komisji Europej-skiej. Przed nami jeszcze negocjacje progra-mu z Komisją. Jednak już teraz równolegle prowadzimy prace nad całym systemem wdrażania i kontroli, tak aby instytucje były gotowe do uruchomienia pierwszych nabo-rów wniosków zaraz po uzgodnieniu pro-gramu z KE.

Fundusze Europejskie w Polsce

15Fundusze na lata 2014–2020

tura i zdrowie. Najmniejsza pula środ-ków zostanie przeznaczona na tzw. „pomoc techniczną”, czyli wsparcie dla instytucji oraz największych bene-ficjentów.

Program szeroko skonsultowanyZa powstanie i realizację Pro-gramu Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 odpowiada Minister-stwo Infrastruktury i Rozwoju (poprzednio Ministerstwo Rozwoju

TRANSPORT – ZMIANY ODCZUWAMY WSZYSCYGabriela Popowicz, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Dofinansowanie inwestycji ze środków PO IiŚ ma bardzo duże znaczenie nie tylko dla sektora transportu, ale przede wszystkim dla nas, podróżnych. Pod hasłem transport realizowane są różnorodne projekty. To bu-dowa dróg i modernizacja linii kolejowych, ale również nowe linie tramwajowe i metra, instalacja inteligentnych systemów trans-portowych, modernizacja portów lotni-czych, rozbudowa infrastruktury portowej,

a także poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Każdy, bez względu na to, gdzie mieszka, korzysta z inwestycji transportowych wspie-ranych w ramach PO IiŚ – jadąc nowym tramwajem albo po bezpieczniejszej drodze lub też otrzymując przesyłkę, która dopły-nęła do zmodernizowanego terminalu. Lata 2014–2020 z pewnością uwidocznią wpływ funduszy unijnych jeszcze bardziej.

RÓWNOWAGA W ŚRODOWISKU Milena Zimoń, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Ochrona środowiska ma charakter ho-ryzontalny, co oznacza, że inwestycje praktycznie z każdego sektora powinny nie tylko uwzględniać aspekty środowi-skowe, ale też sama ich realizacja może przyczyniać się do ochrony środowiska. Dotyczy to przede wszystkim powie-trza, dla ochrony którego niezwykle ważne są inwestycje transportowe oraz zadania ograniczające niską emi-sję realizowane w sektorze energetyki. Natomiast projekty stricte środowisko-we, w znacznej mierze będą kontynu-acją inwestycji wspieranych ze środków unijnych w latach 2007–2013, które przyczynią się do wypełnienia zobo-wiązań akcesyjnych. Jako cel stawia-my sobie poprawę jakości środowiska naturalnego poprzez zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalny-mi, a także poprawę dostępności spo-łeczeństwa do infrastruktury środowi-skowej. Priorytetem pozostaną więc obszary z zakresu gospodarki wodno--ściekowej oraz gospodarki odpadami. Istotne będzie również wsparcie dla projektów związanych ze zwiększeniem możliwości zapobiegania zagrożeniom naturalnym. Zwiększenie naturalnych możliwości retencyjnych oraz efektyw-ne systemy gospodarowania wodami opadowymi na obszarach miejskich to działania, które wpisują się w ochronę przed tymi zagrożeniami, jako element adaptacji do zmian klimatu. Równole-gle do rozwoju wspomnianej infra-struktury, dofinansowanie zostanie również przeznaczone na działania związane z bezpośrednią ochroną przy-rody, w celu zachowania oraz zwiększe-nia różnorodności biologicznej.

BEZPIECZEŃSTWO I OSZCZĘDNOŚĆ Jarosław Orliński, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

W sektor energetyki środki unijne inwesto-wane są dwutorowo. Po pierwsze w bezpie-czeństwo energetyczne, które zależy głównie od zróżnicowania źródeł pozyskiwania ener-gii, a po drugie – w oszczędzanie energii, co ma wymiar również środowiskowy. W kolej-nych latach rozbudowywane będą systemy

dystrybucji, magazynowania oraz przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej. Wspie-rana będzie ponadto produkcja energii ze źródeł odnawialnych. Priorytetem będzie również poprawa efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach oraz sektorze publicz-nym i mieszkaniowym.

GŁÓWNI�BENEFICJENCI�PO�IiŚ�2014–2020

❚❚ jednostki samorządu terytorialnego (w tym ich związki i porozumienia), w szczególności miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne oraz miasta regionalne i subregionalne, jednostki administracji rządowej oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne, państwowe jednostki budżetowe

❚❚ zarządcy infrastruktury transportowej, przewoźnicy świadczący usługi trans-portowe, spółki specjalnego przezna-czenia

❚❚ przedsiębiorcy (efektywność energe-tyczna, bezpieczeństwo energetyczne, gospodarka niskoemisyjna, OZE, po-prawa jakości powietrza, racjonalizacja gospodarki odpadami i wodą)

❚❚ wspólnoty oraz spółdzielnie mieszka-niowe (to nowi beneficjenci PO IiŚ)

❚❚ podmioty lecznicze w zakresie ratow-nictwa medycznego, szpitale ponadre-gionalne

❚❚ instytucje kultury, organizacje pozarządo-we, jednostki naukowe, kościoły i związki wyznaniowe


Regionalnego), pełniące również funkcję Instytucji Zarządzającej dla Programu Infrastruktura i Środowi-sko 2007–2013. Proces przygotowa-nia projektu PO IiŚ prowadzony był w bezpośredniej współpracy z resor-tami odpowiedzialnymi za poszcze-gólne polityki sektorowe objęte wsparciem PO IiŚ, tj. Ministerstwem Gospodarki (dotyczy zakresu obję-tego I oraz V osią priorytetową), Mini-sterstwem Środowiska (dotyczy II osi priorytetowej), Ministerstwem Trans-portu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (obecnie Ministerstwem Infrastruktury i Rozwoju, dotyczy III oraz IV osi priorytetowej), Minister-stwem Kultury i Dziedzictwa Naro-dowego (dotyczy VI osi prioryteto-wej) oraz Ministerstwem Zdrowia (w zakresie VII osi priorytetowej).

W przygotowanie projektu Pro-gramu zaangażowano szerokie grono partnerów oraz interesariuszy. Cykl konsultacji prowadzony był w for-mie spotkań Grupy roboczej, a także otwartych konsultacji społecznych (26 sierpnia – 25 września 2013 r.) oraz konsultacji w ramach procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (16 października – 7 listo-pada 2013 r.). W obydwu przypad-kach zorganizowano otwarte konfe-rencje oraz umożliwiono wszystkim zainteresowanym zgłaszanie uwag i postulatów za pośrednictwem stron internetowych Ministerstwa.

W pracach Grupy roboczej, obok reprezentantów strony rządowej, uczestniczyli przedstawiciele 40 pod-miotów reprezentujących szeroko rozumiane grono partnerów, w tym ze strony organizacji pozarządowych, stowarzyszeń, instytucji naukowych i eksperckich, partnerów społeczno--gospodarczych. Na ostateczny kształt projektu PO IiŚ wpływ miały też wyniki konsultacji w ramach: Mię-dzyresortowego Zespołu do spraw Programowania i Wdrażania Fundu-szy Strukturalnych i Funduszu Spój-ności Unii Europejskiej, Rady Dzia-łalności Pożytku Publicznego, Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Teryto-rialnego, Komitetu Koordynacyjnego do spraw Polityki Rozwoju.

DEPARTAMENT PROGRAMÓW

INFRASTRUKTURALNYCH

ARTUR GOLAK

REKORDOWE WYDATKI NA KOLEJWojciech Folejewski, dyrektor ds. realizacji inwestycji, członek Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

W 2013 roku PKP Polskie Linie Kolejowe S.A wydały na inwestycje 5,3 mld zł. Ten rok ma być jeszcze lep-szy. Dzięki dofinansowaniu ze środków europejskich zdecydowanie wzrosła liczba modernizowanych od-cinków kolejowych. W 2013 roku przebudowaliśmy ok. 1300 kilometrów torów – najwięcej od początku działalności Spółki. Inwestycje realizowane przez PKP PLK S.A. w ramach PO IiŚ to 61 projektów o łącz-nej wartości ok. 26,5 mld zł. Program pozwala nam działać sprawniej i intensywniej. Ma to bezpośrednie przełożenie na przyspieszenie modernizacji sieci linii

kolejowych w Polsce, a tym samym na podniesie-nie prędkości pociągów, skrócenie czasu podró-ży i wzrost komfortu podróżnych. PKP PLK będzie partycypować w kolejnej perspektywie finansowej PO IiŚ na lata 2014–2020. W tym okresie niemal 44 mld zł zostanie przeznaczone na rozwój transportu kolejowego. W szczególności niezbędne są inwesty-cje na linii E20/C-E20 (granica z Niemcami–Rzepin–Poznań–Warszawa–Siedlce–Terespol) oraz na linii E30/C-E30 (granica z Niemcami–Wrocław–Opole–Ka-towice–Kraków–Rzeszów).

NAJWIĘCEJ INWESTUJEMY W DROGIJan Krynicki, rzecznik prasowy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad

GDDKiA jest największym benefi-cjentem Programu Infrastruktura

i Środowisko.Całkowita wartość projektów drogo-wych korzystających z funduszy PO IiŚ przekroczy-ła 74 mld zł. Wkład unijny wyniesie tu aż 46 mld zł. Od początku realizacji programu udostępni-liśmy dla ruchu ponad 1000 kilometrów auto-

strad, dróg ekspresowych i krajowych. Docelowo w ramach Programu wybudujemy łącznie 1500 kilometrów dróg. Pierwsze przetargi w ramach perspektywy 2014–2020 zostały już ogłoszone. Dzięki temu składanie wniosków o dofinansowa-nie rozpoczniemy niezwłocznie po akceptacji ko-lejnej edycji PO IiŚ.

STRATEGICZNA SIEĆ GAZOCIĄGÓW Jan Chadam, prezes GAZ-SYSTEM S.A.

GAZ-SYSTEM S.A. buduje kilka gazociągów wysokiego ciśnie-

nia współfinansowanych w ramach PO IiŚ, które uzyskały status projektów dużych i odpowied-nie decyzje Komisji Europejskiej. Łączne wsparcie z tego programu dla projektów GAZ-SYSTEM S.A. sięga prawie 1,2 mld zł. Rozbudowa krajowego systemu przesyłowego umożliwi dostawy gazu ziemnego z nowych kierunków. Jest również odpowiedzią na wzrastające zapotrzebowanie na gaz ziemny oraz liberalizację rynku. Dzięki

rozbudowie systemu o połączenia z sąsiedni-mi krajami sieć gazociągów stanie się integralną częścią europejskiej infrastruktury przesyłowej. Gazociągi Szczecin-Lwówek, Gustorzyn–Odola-nów, Szczecin–Gdańsk, Rembelszczyzna–Gusto-rzyn wkroczyły w decydujący etap prac budow-lanych i zostaną ukończone w 2014 roku. Spółka ma także dalsze plany strategiczne. Do 2018 roku chcemy wybudować prawie 1000 km kolejnych gazociągów przesyłowych w ramach Korytarza Północ–Południe.

INWESTYCJE W SIEĆ DYSTRYBUCYJNĄMałgorzata Łącka-Matusiewicz, uczestniczka konsultacji społecznych PO IiŚ 2014–2020 reprezentująca Izbę Gospodarczą Energetyki i Ochrony Środowiska (dyrektor Departamentu Regulacji i Funduszy Zewnętrznych TAURON Polska Energia)

Wsparcie możliwe do uzyskania w ramach nowe-go Programu Infrastruktura i Środowisko musi uwzględniać cele postawione energetyce, ale też powinno umożliwiać kompleksowe podejście do planowanych działań inwestycyjnych. W ramach konsultacji programu kluczowymi kwestiami dys-kutowanymi przez IGEOS z Ministerstwem były te związane z dystrybucją energii elektrycznej oraz

gospodarką niskoemisyjną. Z punktu widzenia in-westycji OZE istotny jest bowiem odpowiedni stan sieci dystrybucyjnej, żeby nowe źródła generowały rzeczywisty efekt dla programu. Wsparcie dla inwe-stycji ograniczających emisję zanieczyszczeń w mia-stach jest bardzo ważne, aby duże ośrodki miejskie były w stanie przyciągnąć nowych mieszkańców i inwestorów.



W latach 2007–2013 bene-f icjenci Programu Roz-

wój Polski Wschodniej (PO RPW) udowodnili, że potrafią skutecznie wykorzystywać oferowane wspar-cie, potwierdzając jednocześnie, że jest ono niezbędnym uzupeł-nieniem programów krajowych i regionalnych. Środki zainwesto-wane w rozwój pięciu województw: lubelskiego, podkarpackiego, pod-laskiego, świętokrzyskiego i war-mińsko-mazurskiego zmieniają makroregion w sposób istotny z punktu widzenia przedsiębiorców, inwestorów, naukowców, studen-tów, mieszkańców Polski Wschodniej oraz turystów.

Tworzone parki naukowo-techno-logiczne i inkubatory przedsiębior-czości, nowe tereny dla inwestorów, pożyczki i poręczenia dla firm, a także budowane i modernizowane drogi i obwodnice stwarzają dobre warunki do prowadzenia działalności gospo-darczej. Rozwojowi obszaru sprzy-jają także przedsięwzięcia wspierania innowacji na uczelniach oraz instytu-tach badawczych. Kluczowym przed-sięwzięciem PO RPW jest komplek-sowy projekt „Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej”. Jego realizacja zwiększy dostęp do Internetu insty-tucji publicznych, przedsiębiorców i mieszkańców zagrożonych „wyklu-czeniem cyfrowym”, a tym samym będzie stanowić bazę dla rozwoju nowoczesnej gospodarki makro-regionu w kolejnych latach. Polska

Wschodnia wzmacnia również swoją markę dzięki programom promocji gospodarczej oraz turystycznej.

Polska Wschodnia 2014–2020 W kolejnych siedmiu latach Fundu-sze Europejskie nadal będą wspierały makroregion. Nowy Program dla Pol-ski Wschodniej nie będzie prostą kon-tynuacją PO RPW – w odróżnieniu od niego, Program Polska Wschodnia 2014–2020 (PO PW 2014–2020) koncentruje się na wsparciu przed-siębiorczości, a środki na większość przedsięwzięć będzie można uzyskać w drodze konkursu.

Celem nowego Programu jest wzrost konkurencyjno-ści i innowacyjności makro-regionu. Głównymi bene-ficjentami wsparcia będą przedsiębiorcy, inicjatywy klastrowe, ośrodki inno-wacji, jednostki samorządu terytorialnego oraz PKP PLK S.A.

Polska Wschodnia stawia na innowacjeInwestycje w innowacje są kluczowe dla rozwoju gospodarki, dlatego jed-nym z założeń PO PW 2014–2020 jest pobudzanie działalności innowa-cyjnej. Dofinansowanie będzie można otrzymać m.in. na projekty dotyczące opracowywania nowych lub ulepsza-niu istniejących produktów (innowacje produktowe) oraz procesów (innowa-cje procesowe).

Program będzie sprzyjał przedsię-wzięciom realizowanym zarówno przez pojedynczych przedsiębiorców, jak i w kooperacji w ramach konsor-cjów oraz ponadregionalnych inicjatyw klastrowych, również we współpracy z innymi instytucjami, np. uczelniami czy też instytutami naukowo-badawczymi.

Ponadto, PO PW 2014–2020 wesprze ośrodki innowacji (parki naukowo-technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości, centra transferu technologii), działające na rzecz inno-wacyjnych przedsiębiorców. Duża część z tych ośrodków powstała lub została rozbudowana w ramach

Innowacyjna i przedsiębiorcza Polska�Wschodnia�

Ideą rozwoju nie jest sam rozwój, ale osiąganie konkretnych celów. Realizacja specjalnego ponadregionalnego Programu dla Polski Wschodniej na lata 2007–2013 przyniosła, i wciąż przynosi, konkretne efekty. Jednak, aby skutecznie budować konkurencyjność i dobrobyt tego obszaru, potrzebne jest dalsze wsparcie. Dlatego też, w latach 2014–2020, do makroregionu popłynie ponad 2,11 mld euro w ramach Programu Polska Wschodnia – mówi wiceminister infrastruktury i rozwoju Iwona Wendel.

* wg podpisanych umów (stan na 31.12.2013 r.)

PROGRAM ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ W LICZBACH*


PO RPW. Dzięki funduszom pozyska-nym z nowego Programu będą one doskonalić swoje usługi oraz posze-rzać zakres oferty skierowanej do przedsiębiorców.

Program Polska Wschodnia 2014–2020 będzie finansował również pro-jekty B+R „szyte na miarę” przedsię-biorstw. Dany ośrodek będzie w tym wypadku pełnił rolę mentora i koor-dynatora prac B+R na rzecz danego przedsiębiorcy, tj. będzie wskazy-wał i organizował właściwe działania w procesie B+R oraz wyszukiwał instytucje badawcze zdolne do wyko-nania zleconych prac B+R i dostarcze-nia wyników badań oraz niezbędnej wiedzy dla danego przedsiębiorstwa.

Biznes na start Jednym ze szczegółowych założeń PO PW 2014–2020 jest wsparcie konkurencyjności oraz tworzenie warunków sprzyjających powstawa-niu mikro-, małych i średnich przed-siębiorstw (MŚP). Cel ten będzie osiągany poprzez realizację przed-sięwzięć sprzyjających zakładaniu innowacyjnych firm, promocji przed-siębiorstw na rynkach międzynarodo-wych oraz rozwijaniu ponadregional-nych powiązań współpracy (inicjatyw klastrowych).

Bezpośrednimi odbiorcami wspar-cia udzielanego w ramach priorytetu „Przedsiębiorcza Polska Wschod-nia”, bo o nim mowa, będą m.in. absolwenci szkół wyższych oraz stu-denci ostatnich lat studiów, którzy mają pomysł na innowacyjny biznes, jednak nie dysponują wystarczającymi zasobami czy wiedzą, aby rozwinąć swoją koncepcję i w oparciu o nią założyć własną działalność gospodar-czą. Młodzi ludzie będą mogli skorzy-stać z pomocy oferowanej w ramach tzw. platform startowych – specjal-nych programów przygotowywanych i wdrażanych przez instytucje otocze-nia biznesu z Polski Wschodniej.

W ramach tychże platform zapew-nione zostanie indywidualne wsparcie doradcze – opieka w formie mento-ringu, obejmująca etap prac nad roz-wojem nowego pomysłu bizneso-wego. Poza tym udzielana będzie również pomoc w zakresie m.in. specjalistycznych konsultacji i usług, pozyskania niezbędnych umiejętno-ści i wiedzy, uczestnictwa w konfe-rencjach oraz spotkaniach networ-kingowych oraz związanych z roz-wojem pomysłu biznesowego (etap działalności przedbiznesowej). Pomy-sły rozwinięte w platformach starto-wych będą mogły następnie uzyskać wsparcie inwestycyjne (granty) zwią-zane z utworzeniem nowego przed-siębiorstwa w makroregionie. Tego rodzaju pomoc zdynamizuje powsta-wanie przedsiębiorstw typu start-up.

Polska Wschodnia na zagranicznych rynkachWspieranie przedsiębiorczości w ramach PO PW 2014–2020 będzie obejmowało również działania prowa-dzące do wzrostu internacjonalizacji

przedsiębiorstw, tj. zwiększenia ich zewnętrznej wymiany handlowej. Współfinansoane z Programu będą przedsięwzięcia obejmujące kom-pleksowe, indywidualne, profilowane pod odbiorcę wsparcie, związane m.in. z: analizą rynku docelowego, nawią-zaniem bezpośrednich kontaktów z partnerami zagranicznymi, usługami marketingowymi czy udziałem w kra-jowych i międzynarodowych targach gospodarczych.

Infrastruktura transportowa Dostępność transportowa miast wojewódzkich oraz ich obszarów funkcjonalnych jest niezwykle ważna dla wzmacniania konkurencyjności regionów i całego kraju. Wpływa na mobilność mieszkańców oraz atrak-cyjność inwestycyjną, a tym samym daje większe możliwości rozwoju. Dlatego w ramach nowego Programu realizowane będą przedsięwzię-cia mające na celu rozwój połączeń transportowych miast wojewódzkich z otaczającymi je obszarami, w tym komunikacji miejskiej oraz inwestycje w infrastrukturę kolejową.

Program Polska Wschodnia 2014–2020 jest odpowiedzią na wyzwania, jakie stoją przed makroregionem. Jest jednym z najważniejszych narzędzi realizacji Strategii rozwoju społeczno--gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, wyznaczającej kierunki rozwoju tego obszaru, wymagają-cego szczególnego podejścia. Finan-sowanie z Programu strategicznych działań rozwojowych będzie zatem sprzyjać wzrostowi konkurencyjno-ści, innowacyjności i atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu. PO PW 2014–2020 wzmocni dotychczasowe efekty wsparcia przekazywanego Pol-sce Wschodniej w postaci Funduszy Europejskich. Realizowane przed-sięwzięcia umożliwią zwiększenie dynamiki społeczno-gospodarczego rozwoju Polski Wschodniej, dzięki czemu mieszkańcom makroregionu będzie żyło się lepiej. Podejmowane działania o charakterze ponadregio-nalnym wpłyną także na zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej całego kraju.

JUDYTA SZÓSTAKOWSKA

PROGRAM POLSKA WSCHODNIA 2014–2020 BĘDZIE REALIZOWANY

W RAMACH 5 OSI PRIORYTETOWYCH

Więcej informacji na stronie www.polskawschodnia.gov.pl

http://www.polskawschodnia.gov.pl/



Poszczególne regiony Polski mają różne potrzeby rozwojowe. Dla-

tego, podobnie jak w latach 2007–2013, w kolejnej perspektywie budże-towej każde województwo opraco-wuje odrębny program operacyjny. Prace nad programami regionalnymi ciągle trwają, jednak ich budżety są już znane, gdyż w Umowie Partnerstwa zostało określone, jakie kwoty przy-znane zostaną poszczególnym woje-wództwom.

Ile dostaną regiony?W latach 2014–2020 samorządy województw zarządzać będą większą niż poprzednio pulą środków euro-pejskich. Na programy regionalne przypadnie aż 60% ogółu pieniędzy przeznaczonych dla Polski w ramach EFRR i EFS, czyli ok. 31,24 mld euro.

W przeciwieństwie do poprzed-niego okresu programowania, tym razem samorządy wojewódzkie będą zarządzać nie tylko środkami z Euro-pejskiego Funduszu Rozwoju Regio-nalnego, ale również z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Mazowsze regionem „przejściowym”Mazowsze, jako pierwsze polskie województwo opuściło grupę regio-nów najsłabiej rozwiniętych w UE (PKB na mieszkańca jest wyższe niż 75 proc. średniej unijnej), w związku z tym zaliczone zostało do innej kate-gorii definiowanej jako „region przej-ściowy”. Budżet dla takich regionów inaczej jest konstruowany i rozdy-sponowywany. Cześć kwoty prze-znaczonej dla województwa mazo-wieckiego (2,08 mld euro ) będzie zarządzana przez samorząd woje-wództwa w ramach RPO. Ponadto

1,7 mld euro środków z funduszy strukturalnych (EFS i EFRR) z puli dla Mazowsza dostępne będzie dla bene-ficjentów z tego regionu w progra-mach krajowych.

Priorytety na lata 2014–2020Dzięki regionalnym programom zwiększać się będzie konkurencyj-ność województw oraz podnosić się będzie jakość życia mieszkańców. Nacisk położony zostanie przede wszystkim na wspieranie przedsię-biorczości, edukacji, zatrudnienia i włączenia społecznego, technologii

informacyjno-komunikacyjnych, infra-struktury ochrony środowiska, ener-getyki oraz transportu.

Każde województwo indywidualnie określa główne wyzwania rozwojowe oraz powiązane z nimi cele, w ramach których będzie można uzyskać dofi-nansowanie. Należy jednak pamiętać, że Regionalne Programy Operacyjne (podobnie jak programy krajowe) muszą być zgodne z Umową Part-nerstwa i z celami rozwojowymi kraju przedstawionym w Strategii Rozwoju Kraju 2020 oraz wpisywać się w reali-zację celów Strategii Europa 2020.


Fundusze europejskie dla�regionówW latach 2014–2020 tak jak w latach poprzednich fundusze europejskie będą dostępne zarówno w programach krajowych, jak i w programach regionalnych. Jakimi budżetami będą dysponować poszczególne województwa i jakie projekty będą wspierane w regionach?

1,861,72

1,21

2,08*

2,11

2,22

1,36

2,25

2,87

0,94

0,90

2,25

2,44

1,901,59

3,47

* Mazowsze jako region przejściowy otrzyma 2,08 mld euro w ramach programu regionalnego. Ponadto 1,7 mld euro dostępne będzie dla beneficjentów z tego województwa w progra-mach krajowych. Będą oni mogli także korzystać ze środków Funduszu Spójno-ści, które są zarządzane z poziomu krajowego.

PROPOZYCJA PODZIAŁU FUNDUSZY EUROPEJSKICH 2014–2020 NA REGIONY (MLD EURO)



Podstawową, niezmienną zasadą dla beneficjentów chcących reali-

zować projekt jest znalezienie zagra-nicznego partnera zainteresowanego współpracą. W przypadku, gdy wnio-skodawca ma pomysł na przedsię-wzięcie, ale nie odnalazł chętnego do udziału z innego kraju, pomocą może służyć Wspólny Sekretariat Techniczny danego programu, a w przypadku programów transnarodowych i mię-dzyregionalnego – krajowe punkty kontaktowe.

Beneficjentami programów mogą być, jak w poprzednich edycjach pro-gramów, jednostki samorządu teryto-rialnego oraz ich związki i stowarzy-szenia. Programy skierowane są także do jednostek administracji ustanowio-nych przez państwo lub samorząd w celu zapewnienia usług publicznych – m.in. placówek medycznych, edu-kacyjnych, kulturalnych, policji i straży pożarnej, parków ochrony przyrody. Inną ważną grupę stanowią organi-zacje pozarządowe i działające non--profit, a także szkoły wyższe, ośrodki akademickie i uczelnie oraz instytucje

promujące zrównoważony rozwój, innowacyjność i przedsiębiorczość. Dodatkowo, w przypadku progra-mów transnarodowych – Region Morza Bałtyckiego oraz Europa Środ-kowa – dofinansowanie będą mogły uzyskać również podmioty prywatne. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje o specyfice przyszłych pro-gramów EWT.

Polska–SłowacjaW latach 2014–2020 aż połowa kwoty na współpracę transgraniczną pomię-dzy Polską a Słowacją zostanie przezna-czona na ochronę i rozwój zasobów środowiska i dziedzictwa kulturowego. Taki podział środków wynika z charakte-rystyki pogranicza polsko-słowackiego, obfitującego w cenne tereny naturalne i obiekty kulturowe stanowiące bogac-two całego regionu. Ze środków unij-nych będą finansowane przede wszyst-kim projekty, które przyczynią się do rozwoju nowych i atrakcyjnych form promocji, użytkowania i ochrony tego dziedzictwa. Celem jest rozwój usług, które pozwolą na ciekawe spędzenie

czasu wolnego przy wykorzystaniu potencjału instytucji kultury, zabytków, parków krajobrazowych i narodowych. Z powstałego zaplecza będą korzystać zarówno mieszkańcy regionu, jak i tury-ści. Fundusze uzyskają również wspólne projekty w zakresie prac konserwator-skich i renowacyjnych.

Mniejsza część środków posłuży wsparciu rozwoju transportu. Zanie-dbania w zakresie infrastruktury

Nowa edycja programów EWT Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT), w których uczestniczy strona polska, są obecnie w trakcie przygotowania. Pracują nad nimi międzynarodowe grupy robocze, w skład których wchodzą przedstawiciele administracji rządowej i samorządów z państw zaangażowanych we współpracę. Projekty dokumentów są też przedmiotem konsultacji społecznych. Rozpoczęcie realizacji programów powinno nastąpić w 2015 roku, po ich przyjęciu przez Komisję Europejską.

Obszar wsparcia: części województw: małopolskiego, śląskiego, podkarpackiego, po stronie słowackiej: Pre-szowski i Żyliński Kraj Samo-rządowy oraz powiat Spišská Nová Ves (Koszycki Kraj)

Budżet programu:

155 mln euro*

Polska- -Słowacja

W przypadku, gdy wnioskodaw-ca ma pomysł na przedsięwzięcie, ale nie odnalazł chętnego do udziału z innego kraju, pomocą może służyć Wspólny Sekre-tariat Techniczny danego programu

21FE na lata 2014–2020

drogowej to jedna z cech charak-terystycznych polsko-słowackiego pogranicza. Jakość lokalnych oraz regionalnych połączeń powinna ulec poprawie. Ogólnodostępny transport pasażerski umożliwi mieszkańcom i turystom sprawne przemieszczanie się i podróżowanie po tym terenie.

W dziedzinie edukacji dofinanso-wane zostaną transgraniczne przed-sięwzięcia oferujące możliwości kształcenia zawodowego na wysokim poziomie, rozwijające kompetencje poszukiwane w regionie. Wsparcie uzyskają także programy wymiany doświadczeń, wiedzy i umiejętno-ści – skierowane do uczniów oraz nauczycieli szkół średnich, zawodo-wych i wyższych.

Czechy–Polska Program będzie dysponował naj-większym budżetem spośród pro-gramów transgranicznych, w których uczestniczy Polska. Ponad połowa budżetu programu będzie przezna-czona na ochronę, wykorzystanie oraz poprawę dostępności trans-portowej atrakcji kulturowych i przy-rodniczych pogranicza polsko-cze-skiego. Działania te będą uzupełnione przez wspólną promocję walorów regionu. Wszystkie inicjatywy będą służyć zwiększeniu znaczenia tury-styki na całym pograniczu i stworze-niu nowych miejsc pracy. Do zmniej-szenia bezrobocia doprowadzić mają również działania z zakresu edukacji oraz podnoszenia kwalifikacji i uzna-walności dyplomów. Promowana będzie także nauka języka sąsiada.

Innym ważnym obszarem, wspie-ranym przez program, jest bezpie-czeństwo. Celem będzie wzmoc-nienie kompatybilności i połączenie systemów reagowania kryzysowego w Polsce i Czechach, m. in. poprzez transgraniczne szkolenia służb ratow-niczych i porządkowych oraz zakup sprzętu niezbędnego do wspólnych interwencji.

Uzupełnieniem powyższych prio-rytetów programu będzie wspar-cie współpracy instytucji publicz-nych, lokalnych społeczności i sek-tora pozarządowego. Zróżnicowane działania (w tak różnych dziedzinach, jak: kultura i bezpieczeństwo, czy edukacja i planowanie przestrzenne) skierowane będą do szerokich grup odbiorców. Mają pobudzić kreatyw-ność, solidarność i ducha współpracy pomiędzy Polakami i Czechami oraz przyczynić się do budowy społeczeń-stwa obywatelskiego.

Programy polsko-niemieckie: Meklemburgia – Pomorze Przed-nie – Brandenburgia – Polska (PL--MV-BB), Brandenburgia – Polska (PL-BB), Polska – Saksonia (PL-SN) W latach 2014–2020 na pograniczu polsko-niemieckim będą kontynu-owane 3 programy współpracy trans-granicznej: z Maklemburgią i Branden-burgią (budżet EFRR: 134 mln euro), Brandenburgią (100 mln euro), Sak-sonią (70 mln euro).

Ich nadrzędnym celem będzie poprawa atrakcyjności i konkuren-cyjności pogranicza oraz integracja społeczności lokalnych. Pierwszym filarem współpracy będą projekty z zakresu dziedzictwa naturalnego i kulturowego dotyczące np. budo-wania marki regionu poprzez tworze-nie wspólnych szlaków turystycznych i promocję miejsc cennych przyrod-niczo. Drugi filar stanowić będą pro-jekty mające na celu poprawę trans-granicznej mobilności i dostępności pogranicza (m.in. poprawa komuni-kacji publicznej). Kolejnymi tematami projektów będą m.in.: współpraca służb publicznych, inwestycje w infra-strukturę zdrowotną i społeczną oraz miękkie projekty edukacyjne (tworze-nie wspólnych programów kształce-nia oraz nauki języka, wzbogacenie oferty oświatowej dla transgranicz-nego rynku pracy, staże i praktyki w kraju sąsiada itp.).

Południowy Bałtyk Głównym celem programu jest wzmocnienie „rozwoju sektorów zie-lonego i niebieskiego” poprzez wspólne działania ponad granicami. Koncepcja zakłada wsparcie branży morskiej (sek-tor niebieski) oraz branż gospodarki, czy idei przyczyniających się do zrównowa-żonego wykorzystania zasobów natural-nych (sektor zielony).

Programem objęte są regiony pomiędzy którymi występują znaczące dysproporcje w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, dlatego udzielana pomoc będzie się koncen-trować na ich wyrównaniu. Wspie-rane będą działania z zakresu wzmac-niania innowacyjności przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej, ochrony

Obszar wsparcia: części województw: dolnośląskiego i śląskiego oraz województwo opolskie; po stronie czeskiej 5 krajów (liberecki, hradecki, ołomuniecki, pardubicki i mo-rawsko-śląski)

Budżet programu:

226 mln euro*

Czechy- -Polska

Obszar wsparcia: nad-morskie regiony 5 państw członkowskich UE: Danii, Li-twy, Niemiec (Meklemburgii--Pomorza Przedniego), Polski i Szwecji.

Budżet programu:

83,1 mln euro*

Południowy Bałtyk

Obszar wsparcia: województwa: zachodnio-pomorskie, lubuskie oraz dolnośląskie (tylko podregion jeleniogórski); po stronie niemieckiej - kraje związko-we: Meklemburgia Pomorze Przednie, Brandenburgia oraz Saksonia (powiaty z tych trzech landów leżące najbliżej granicy).

Budżet programów:

304 mln euro* Programy

polsko- -niemieckie Program Czechy-

-Polska będzie dysponował największym budżetem spo-śród programów transgranicznych, w których uczest-niczy Polska.


i promocji dziedzictwa naturalnego i kulturalnego, transferu „zielonych” technologii, zrównoważonego trans-portu, rozwoju rynku pracy oraz współpracy międzyinstytucjonalnej. Dofinansowanie uzyskają głównie projekty miękkie, nieinfrastrukturalne. W ramach wszystkich priorytetów będzie istniała możliwość realizacji małych projektów wspierających ini-cjatywy lokalne, angażujące instytucje nieposiadające dużego doświadcze-nia we współpracy międzynarodowej (wymiana doświadczeń, wspólne pla-nowanie zmian itp.).

Program Litwa–Polska W nowej edycji programu dofi-nansowanie uzyskają projekty w ramach różnorodnych dziedzin. Będzie można realizować działa-nia z zakresu ochrony i promocji dziedzictwa przyrodniczego i kul-turowego, jak i rozwoju przedsię-biorczości, promocji zatrudnienia i mobilności siły roboczej. Szanse na uzyskanie wsparcia dostaną także przedsięwzięcia dotyczące zwiększe-nia dostępności infrastruktury zdro-wotnej, integracji społecznej oraz współpracy instytucji w dziedzinie edukacji i bezpieczeństwa.

Program współpracy międzyregionalnej INTERREG EUROPA Program będzie w dalszym ciągu wspierał wymianę doświadczeń i pogłębianie wiedzy wśród władz i instytucji publicznych, które decy-dują o rozwoju regionów. Celem jest

poprawa realizacji polityk rozwoju regionalnego. Instytucje z różnych części Europy, w ramach konsorcjów partnerskich, będą wspólnie pracować nad wybraną dziedziną polityki (przy-kładowo: tworzeniem i rozwojem kla-strów, tworzeniem warunków dla roz-woju innowacyjności, wykorzystaniem potencjału dziedzictwa kulturowego dla rozwoju ekonomicznego etc.), tak aby ulepszyć istniejące rozwiązania lub stworzyć nowe mechanizmy. Tema-tyka programu obejmie: wzmacnianie badań naukowych, rozwój technolo-giczny i innowacje, zwiększanie kon-kurencyjności MŚP, wspieranie przej-ścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach oraz ochronę środowiska i promowanie efektyw-nego gospodarowania zasobami.

Program współpracy transnarodowej Region Morza Bałtyckiego Morze Bałtyckie stanowi wspólny zasób środowiskowy i ekonomiczny,

którego użytkowanie stawia wiele wyzwań, związanych między innymi z ochroną środowiska i transportem morskim, którym nie są w stanie spro-stać pojedyncze państwa. Można im podołać, podejmując współpracę w gronie wielu krajów. W ten spo-sób w programie w latach 2014–2020 wspierane będą projekty w zakresie innowacyjności, efektywnego gospo-darowania zasobami naturalnymi oraz zrównoważonego transportu.

Program współpracy transnarodowej Europa Środkowa Terytorium Europy Środkowej posiada wiele atutów, ale stoją też przed nim liczne wyzwania. Obszar ten jest wysoce niejednorodny, zarówno pod względem geograficz-

nym, jak i gospodarczym oraz spo-łecznym. Dążeniem programu jest współpraca ponad granicami, która zmieniając miasta i regiony uczyni je lepszymi miejscami do życia i pracy. Jej kluczowe zadanie to wspieranie projektów w dziedzinach takich jak: innowacje i zwiększenie konkuren-cyjności, strategie niskoemisyjne, zasoby naturalne i kulturowe oraz powiązania transportowe w obsza-rze Europy Środkowej. Program będzie wspierał głównie działania o charakterze miękkim, możliwa będzie jednak realizacja inwesty-cji o charakterze pilotażowym lub demonstracyjnym.

ALEKSANDRA REDUCH

* Środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)

Obszar wsparcia: po stronie polskiej – podregion ełcki, suwalski i białostocki; po stronie litewskiej – okręg olicki, mariampolski, kow-nieński, tauroski i wileński (z wyj. Miasta Wilno)

Budżet programu:

51,5 mln euro*

Program Litwa-Polska

Zasięg geograficzny: Współpracę mogą podejmo-wać instytucje z obszaru całej Unii Europejskiej oraz z Nor-wegii i Szwajcarii.

Budżet programu:

359 mln euro* Program

współpracy międzyregionalnejINTERREG EUROPA

Zasięg geograficzny: obszar 9 krajów Unii Euro-pejskiej: Austrii, Chorwacji, Czech, Niemiec (wybrane regiony), Polski, Słowacji, Słowenii, Węgier oraz Włoch (wybrane regiony).

Budżet programu:

246 mln euro*

Program współpracy

transnarodowej Europa Środkowa

Zasięg geograficzny: Polska, Dania, Szwecja, Fin-landia, Litwa, Łotwa, Estonia, wybrane regiony północno--wschodnich Niemiec oraz państwa spoza UE: Norwegia, Białoruś oraz Rosja (wybrane regiony).

Budżet programu:

260 mln euro*

Program współpracy

transnarodowej Region Morza

Bałtyckiego

Rozpoczęcie realizacji pro-gramów EWT powinno nastą-pić w 2015 roku, po ich przyjęciu przez Komisję Europejską.



Model ppp oferuje takie rozwią-zania, w których partner pry-

watny nie tylko odpowiada za przygo-towanie, budowę i zarządzanie daną infrastrukturą, ale również za pozy-skanie koniecznych środków finanso-wych. W takim przypadku pobiera on opłaty od bezpośrednich użytkowni-ków, bądź też otrzymuje tzw. opłatę za dostępność od podmiotu publicz-nego. Co ważne, w przypadku, gdy strona prywatna zarządza większością kluczowych ryzyk w projekcie, koszty związane z realizacją umowy ppp, co do zasady, nie obciążają długu pod-miotu publicznego.

Projekty hybrydowe w odrębnych przepisachPolska od początku prac nad eu-ropejskim pakietem legislacyjnym dotyczącym polityki spójności na lata 2014–2020 opowiadała się za

uwzględnieniem specyfiki tego ro-dzaju przedsięwzięć poprzez wpro-wadzenie odrębnych przepisów definiujących projekty realizowane w formule ppp, jak również okre-ślających pewne szczególne zasady ich realizacji. Dzięki staraniom pol-skich negocjatorów tekst przyjęte-go w grudniu 2013 roku Rozporzą-dzenia Parlamentu i Rady UE nr 1303/2013 zawiera odrębny roz-dział (art. 62–64) poświęcony tema-tyce projektów łączących dofinan-sowanie UE oraz formułę ppp (tzw. projekty hybrydowe). Ponadto kwe-stia ppp poruszona została również w preambule powyższego rozpo-rządzenia (punkt 59) oraz słownicz-ku pojęć (punkty 24–26).

Szeroka definicjaWarto zaznaczyć, że partnerstwo publiczno-prywatne zostało zdefi-

niowane w przedmiotowym rozpo-rządzeniu w bardzo szeroki sposób i z punktu widzenia krajowego pra-wodawstwa nie powinno zawężać się go jedynie do takich projektów, które będą realizowane na podstawie usta-wy o partnerstwie publiczno-prywat-nym. Równie dobrze projekt hybry-

dowy może być realizowany w opar-ciu o ustawę o koncesji na roboty bu-dowalne i usługi, bądź też inne usta-wy, o ile spełnia warunki określone w definicji zawartej w wyżej wymie-nionym rozporządzeniu.

Nowoczesny model współpracy: �partnerstwo�publiczno-prywatne Partnerstwo publiczno-prywatne (ppp) to formuła realizacji inwestycji publicznych, która w ramach perspektywy finansowej 2014–2020 może być bardzo atrakcyjna dla potencjalnych beneficjentów funduszy europejskich, w szczególności jednostek samorządu terytorialnego. Wynika to głównie z coraz większych trudności w pozyskaniu kapitału na wkład własny przez te jednostki oraz związaną z tym kwestią limitów zadłużenia.

Projekty hybrydowe realizują inwestycje publiczne, łącząc dofinansowanie Unii Euro-pejskiej oraz formułę partnerstwa publicz-no-prywatnego (słowniczek pojęć 24-26).

Fot.

Shut

ters

tock


Gdzie można znaleźć dodatkowe informacjeW celu wyjaśnienia intencji, które stały za wprowadzeniem przedmio-towych zapisów oraz omówienia praktycznych możliwości zastoso-wania zawartych w rozporządze-niu udogodnień dla projektów hy-brydowych, Departament Wsparcia Projektów Partnerstwa Publiczno--Prywatnego w Ministerstwie In-frastruktury i Rozwoju przygotował dokument pn. Partnerstwo publicz-no-prywatne w nowym okresie pro-gramowania (2014–2020). Komen-tarz do przepisów Rozporządzenia Ogólnego na lata 2014–2020 w za-kresie partnerstwa publiczno-prywat-nego. Materiał ten został opracowa-ny z myślą zarówno o instytucjach, które będą zaangażowane we wdra-żanie funduszy europejskich na lata 2014–2020, jak również poten-cjalnych beneficjentach tych środ-ków, którzy chcieliby realizować projekt w formule ppp. Dokument jest dostępny na stronie Platformy

Partnerstwa Publiczno-Prywatnego: www.ppp.gov.pl.

Dofinansowanie dochodowych projektów Warto wspomnieć jeszcze o zasa-dach realizacji projektów generujących dochód w perspektywie finansowej 2014–2020, gdyż duża część projek-tów hybrydowych będzie objęta tymi zasadami. Rozporządzenie 1303/2013 dla wybranych sektorów lub podsek-torów wprowadza możliwość zasto-sowania alternatywnego, w stosun-ku do luki w finansowaniu, sposobu obliczania poziomu dofinansowania – tzw. metodę zryczałtowanych pro-centowych stawek dochodów. Takie rozwiązanie oznacza, że poziom do-finansowania nie musi być określany w oparciu o indywidualne badanie do-chodowości projektu. W przypadku projektów hybrydowych zastosowanie stawek zryczałtowanych może okazać się zdecydowanie korzystniejsze. Jest to model prostszy od modelu luki w fi-

nansowaniu, a co za tym idzie bardziej przyjazny dla potencjalnych beneficjen-tów. Pozwala on z góry ustalić, jaka bę-dzie ostateczna wysokość grantu, co ma ogromne znaczenie na etapie two-rzenia założeń finansowych projektu ppp. W przypadku zastosowania tej metody nie ma konieczności monito-rowania przychodów w okresie ope-racyjności projektu, gdyż zakłada się, że stawka zryczałtowana uwzględnia całość dochodów wygenerowanych w czasie realizacji i po ukończeniu da-nego projektu.

Przedstawione powyżej rozwiąza-nia w swoim założeniu wspierać mają realizację projektów łączących dofi-nansowanie UE z formułą ppp. Na-leży podkreślić, że powodzenie tego działania będzie w dużej mierze zale-żało od tego, w jaki sposób zasady te zostaną zaimplementowane w syste-mach wdrażania poszczególnych pro-gramów operacyjnych.

ROBERT KAŁUŻA

Dyrektor Departamentu Wsparcia Projektów

Partnerstwa Publiczno-Prywatnego

CO WARTO WIEDZIEĆ O PROJEKTACH HYBRYDOWYCHZ PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTÓW HYBRYDOWYCH SZCZEGÓLNE ZNACZENIE MAJĄ ZAPISY ROZPORZĄDZENIA ODNOSZĄCE SIĘ DO NASTĘPUJĄCYCH KWESTII:

ZMIANA PARTNERA PRYWATNEGO W KONTEKŚCIE ZASADY TRWAŁOŚCI PROJEKTUW art. 63 ust. 3–5 opisuje się sytuację zwią-zaną z koniecznością zmiany beneficjenta, którym jest partner prywatny. Przepisy te mogą mieć zastosowanie na przykład w sy-tuacji, gdy partner prywatny nie wywiązuje się z powierzonych mu obowiązków. Wów-czas możliwe jest zastąpienie go nowym podmiotem, który równocześnie wstąpi w prawa i obowiązki beneficjenta. Taka zmiana podmiotowa nie będzie stanowiła naruszenia zasady trwałości projektu w ro-zumieniu art. 71 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia.

POTENCJALNI BENEFICJENCI PROJEKTÓW HYBRYDOWYCHW art. 63 ust. 1 wyraźnie wskazuje się, że beneficjentem projektu ppp może być zarówno podmiot publiczny, jak również partner prywatny. W praktyce rozwiązanie to oznacza, że podmiot publiczny, który ini-cjuje dany projekt ppp może zdecydować, czy będzie sam pełnił funkcję beneficjenta w trakcie realizacji projektu, czy też po wy-borze partnera prywatnego przekaże prawa i obowiązki wynikające z pełnienia tej funkcji drugiej stronie umowy ppp. Zgodnie z po-wyższymi regulacjami możliwy jest również scenariusz, w którym partner prywatny po podpisaniu umowy ppp samodzielnie ubiega się o dofinansowanie. W przypadku wielu projektów ppp pełnienie funkcji beneficjenta przez partnera prywatnego będzie bardziej efektywne z punktu widzenia rozliczeń finan-sowych i obowiązków sprawozdawczych, gdyż siłą rzeczy posiada on najlepszą wiedzę na temat projektu, który realizuje.

REFUNDACJA WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH PONOSZONYCH PRZEZ PARTNERA PRYWATNEGO W art. 64 zawarto zasady refundacji wydat-ków ponoszonych przez partnera prywat-nego w sytuacji, gdy beneficjentem jest podmiot publiczny. W przypadku zastoso-wania takiego rozwiązania środki z refun-dacji przekazywane są na tzw. rachunek powierniczy, który zakładany jest przez pod-miot publiczny w celu wypłaty wynagrodze-nia partnerowi prywatnemu na warunkach określonych w umowie ppp. Oznacza to, że podmiot publiczny, w zależności od tego, jakie rozwiązanie preferuje, może przekazać partnerowi prywatnemu środki z refunda-cji na etapie realizacji inwestycji, bądź też trzymać te środki na rachunku, tak aby mo-gły stanowić składnik opłaty za dostępność wypłacanej podczas całego okresu trwania umowy ppp.

Wszystkich za-interesowanych projektami hybry-dowymi zapra-szamy na stronę Platformy Part-nerstwa Publicz-no-Prywatnego: www.ppp.gov.pl

http://www.ppp.gov.pl/

http://www.ppp.gov.pl/



Jak wynika z raportu końcowego „Ocena realizacji instrumentów

Inżynierii Finansowej w ramach NSRO 2007–2013” produkty finansowania zwrotnego typu pożyczki i poręczenia były dobrze dopasowane do potrzeb przedsiębiorców. Tym samym efek-tywnie redukowały lukę finansową poprzez zagwarantowanie trwałego i rewolwingowego źródła finanso-wania inwestycji ze środków unij-nych. Nowa perspektywa finansowa zakłada kontynuację tej formy wspar-cia, ale z większym naciskiem na efek-tywność, która ma zdynamizować roz-wój małych i średnich firm.

Wsparcie zwrotne bez ograniczeńW latach 2007–2013 Unia Europejska umożliwiła wykorzystanie instrumen-tów finansowych jedynie w ramach kilku obszarów wsparcia funduszy europejskich. Zgodnie z art. 44 Roz-porządzenia Rady (WE) nr 1038/2006 z 11 lipca 2006 instrumenty finansowe mogły znaleźć zastosowanie jedynie w takich obszarach wsparcia, jak roz-wój przedsiębiorstw, finansowanie projek-tów miejskich, efektywności energetycz-nej i wykorzystania energii odnawialnej w budynkach – podkreśla Piotr Dołęga, z Wydziału Kontraktów i Pomocy Publicznej w Departamencie Konku-rencyjności i Innowacyjności w Mini-sterstwie Infrastruktury i Rozwoju.

W nowej perspektywie finansowej to instytucje zarządzające poszczegól-nymi programami operacyjnymi mogą samodzielnie określać cele, kategorie projektów oraz odbiorców, którzy będą mogli korzystać z instrumentów

finansowych. W nowym rozporządze-niu Rady nie ma ograniczenia obszaro-wego, dzięki czemu instrumenty finan-sowe będą mogły obejmować wszystkie cele tematyczne i cele osi priorytetowych w programach operacyjnych, finansowa-nych ze wszystkich funduszy unijnych (ERDF, ESF, Cohesion Fund, EAFRD, EMFF) – zauważa Piotr Dołęga. Ponadto Unia Europejska umożliwi łączenie instrumentów finansowych z innymi formami wsparcia. Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy wykorzy-stują unijne dotacje bezzwrotne będą mogli dodatkowo skorzystać np. z pre-ferencyjnych pożyczek lub poręczeń z udziałem środków unijnych.

Nowa perspektywa finansowa zakłada więc bardziej elastyczne wykorzystanie instrumentów finan-sowych. Instytucje zarządzające będą samodzielnie określać wielkość kwot, obszary i działania, które obejmą zwrotnym wsparciem finansowym w ramach danego programu opera-cyjnego, jednak w oparciu o stosowną ocenę ex ante. W ramach tej oceny zbadane zostanie występowanie zawodności rynku w danych obsza-rach, a także określony zostanie sza-cunkowy poziom i zakres zapotrze-bowania na inwestycje publiczne. Ela-styczne wykorzystanie IF jeszcze bar-dziej ułatwi przedsiębiorcom dostęp do finansowania zewnętrznego, któ-rego nie są w stanie uzyskać od insty-tucji rynkowych np. banków.

Większa pula środków do wykorzystaniaRzeczywista pula środków finan-sowych pochodzących z budżetu

UE, która zostanie zaangażowana w ramach instrumentów finanso-wych, będzie przede wszystkim wynikać z oceny ex ante, którą prze-prowadzi każda instytucja zarządza-jąca dla swojego programu ope-racyjnego. Wstępne analizy, obar-czone jeszcze dużym marginesem błędu, pozwalają jednak wskazać, iż na instrumenty finansowe na wspar-cie MŚP może zostać przeznaczone od 2 mld euro do 6 mld euro. W per-spektywie finansowej 2007–2013 na wsparcie małych i średnich przedsię-biorstw przeznaczono ok. 1 mld euro (głównie w ramach regionalnych pro-gramów operacyjnych) – podkreśla Piotr Dołęga. – Ostateczny podział kwot na wsparcie dotacyjne i poprzez instrumenty finansowe będzie znane dopiero po zakończeniu analizy ex ante, która jest wymogiem koniecz-nym wynikającym z rozporządzenia ogólnego – dodaje. Umożliwi ona dogłębną analizę potrzeb inwesty-cyjnych małych i średnich przed-siębiorstw. Ponadto ocena ex ante pozwoli uniknąć nakładania się finan-sowego wsparcia zwrotnego udziela-nego przez różnie podmioty na róż-nych szczeblach.

NIEWYCZERPANE ŹRÓDŁODOFINANSOWANIA Instrumenty finansowe, w przeciwieństwie do dotacji bez-zwrotnych, są odnawialne (rewolwingowe). Oznacza to, że każda udzielona dotacja bezzwrotna uszczupla zasób środ-ków przeznaczonych na tego rodzaju wsparcie, aż do ich cał-kowitego wyczerpania. Z kolei instrumenty finansowe są cały czas zasilane np. ze zwróconych pożyczek (wraz z odsetkami) przez przedsiębiorców. Dzięki temu można przeznaczać te od-nawialne środki finansowe na kolejne inwestycje.

Instrumenty�finansowe� w perspektywie 2014–2020Nowa perspektywa finansowa zakłada stopniowe wzmacnianie roli zwrotnych instrumentów finansowych w procesie wdrażania funduszy europejskich. Oznacza to wzrost nakładów środków finansowych przeznaczonych na finansowanie zwrotne, w tym w szczególności dla mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich firm. Jednocześnie finansowanie zwrotne znajdzie szersze zastosowanie w ramach obszarów wsparcia funduszy europejskich.

Zwrotne instru-menty finansowe umożliwiają wła-ścicielom małych i średnich firm realizację rozwo-jowych i finanso-wo wykonalnych, choć ryzykownych inwestycji, które nie miały wcze-śniej szansy na pozyskanie finan-sowania z instytu-cji rynkowych.

WY

BIE

RZ

NA

JLEP

SZĄ

FO

RM

Ę FI

NA

NSO

WA

NIA POŻYCZKI IF

Środki pożyczone pożyczkobiorcy, który musi spłacić pożyczoną kwotę wraz z odset-kami. Wyróżnia je preferencyjne oprocentowanie, niższe w porównaniu z rynkowym

oraz zastosowanie mniejszych wymogów formalnych niż w bankach.

PORĘCZENIA IF Skierowane do podmiotów gospodarczych, które posiadają zdolność kredytową, jed-nocześnie nie mają wystarczających zabezpieczeń, aby uzyskać pożyczkę/kredyt. Porę-

czenie maks. do 80% zobowiązania podstawowego (bez odsetek).

SEED CAPITALKapitał przeznaczany na finansowanie inwestycji w zalążkowej fazie działania przed-siębiorstw. Obejmuje ona okres od powstania pomysłu do pojawienia się przedsię-

biorstwa na rynku. Kapitał zalążkowy oznacza finansowanie badań, oceny i stworze-nia koncepcji początkowej, poprzedzające rozpoczęcie działalności przedsiębiorstwa.

VENTURE CAPITAL Kapitał przeznaczony na długoterminowe finansowanie potencjalnie dochodowych inwestycji przedsiębiorstwa będącego we wczesnej fazie rozwoju oraz jego ekspan-

sji. Inwestor dostarczający kapitał wejściowy obejmuje inwestycję częściową kontrolą, dostarcza know-how, a później odzyskuje z wielokrotnym zyskiem zainwestowane

środki poprzez sprzedaż zakupionych udziałów przedsiębiorstwa.

INSTRUMENTY FINANSOWE KAPITAŁOWE

INSTRUMENTY FINANSOWE DŁUŻNE


Zapoznaj się z Raportem „Ocena realizacji instrumentów Inżynierii Finan-sowej w ramach NSRO 2007–2013”: www.poig.gov.pl

Efektywne wymaganiaUnia Europejska – w czasach, kiedy większość państw członkowskich podejmuje działania związane z ogra-niczaniem wydatków publicznych – kładzie większy nacisk na efektyw-ność wykorzystywania środków publicznych z budżetu UE. To także kolejny powód promowania instru-mentów finansowych. Dzięki ich rewolwingowemu charakterowi, środki publiczne przeznaczone na finansowanie inwestycji będą mogły zostać wielokrotnie wykorzystane w ramach poszczególnych progra-mów operacyjnych.

Z efektywnością związane będą także koszty zarządzania instrumen-tami finansowymi. Jak dotąd koszty zarządzania np. funduszami pożycz-kowymi czy poręczeniowymi były pokrywane w całości z kapitału wnie-sionego przez instytucję zarządzające programem operacyjnym do instru-mentu finansowego, w ramach limi-tów określonych w rozporządzeniu unijnym. W perspektywie finansowej 2014–2020, wielkość pozyskanych środków dofinansowania działalno-ści funduszu będzie zależeć nie tylko od wysokości wkładu wniesionego z programu operacyjnego ale też od osiąganych wyników, czyli np. ilości

oraz kwoty udzielonych pożyczek lub poręczeń.

Podmioty wdrażające instrumenty finansowe będą musiały spełniać dodatkowe wymagania, którymi nie były objęte w perspektywie finanso-wej 2007–2013. Będą one miały obo-wiązek przechowywania i udostęp-niania właściwym instytucjom doku-mentacji związanych z prowadzoną działalnością. Ponadto przewidziane jest przeprowadzenie dodatkowych audytów sprawdzających. W nowej perspektywie finansowej na fundusze (kapitałowe, pożyczkowe i poręcze-niowe) zostanie nałożony obowiązek informowania beneficjentów o tym, że np. pożyczki i poręczenia są udzie-lane dzięki wykorzystaniu środków z Unii Europejskiej.

Programowe wsparcie zwrotne Wykorzystanie instrumentów finan-sowych będzie cały czas rozwijane w większości kontynuowanych w per-spektywie finansowej 2014–2020 pro-gramów operacyjnych.

Wsparcie zwrotne dla małych i średnich przedsiębiorstw będzie dostępne w ramach regionalnych programów operacyjnych oraz czę-ściowo w Programie Inteligentny

Rozwój (seed capital, venture capi-tal oraz pożyczki na innowacje). Z kolei w Programie Wiedza i Roz-wój (PO WER) – następcy Pro-gramu Kapitał Ludzki, dostępne będą pożyczki dla podmiotów ekonomii społecznej oraz preferencyjne kre-dyty (z niższym oprocentowaniem i możliwością udzielenia 12-miesięcz-nej karencji w spłacie) dla osób fizycz-nych, na rozpoczęcie działalności gospodarczej. W PO WER wsparcie zwrotne skierowane będzie głównie na walkę z bezrobociem wśród mło-dych ludzi, którzy będą chcieli założyć własne firmy.

Instrumenty finansowe w perspek-tywie 2014–2020 prawdopodobnie nie obejmą programu Polska Wschod-nia, z tego względu, że w tym obsza-rze udzielane będą pożyczki i porę-czenia w ramach RPO. Nowością jest pojawienie się wsparcia zwrot-nego w Programie Infrastruktura i Środowisko na inwestycje zwią-zane z poprawą jakości powietrza dla sektora MŚP, w tym na finansowanie instalacji i urządzeń do redukcji zanie-czyszczeń powietrza, systemów moni-toringu powietrza oraz promowania efektywności energetycznej i użycia OZE w przedsiębiorstwach.

RADOSŁAW ZIENIEWICZ

Źródło: Prezentacja „Instrumenty inżynierii finansowej (2007–2013)/ Instrumenty finansowe (2014–2020)”, Piotr Dołęga

27FE na lata 2014–2020


Ochrona środowiska pozostaje od lat wyzwaniem współcze-

snego świata. Co więcej, problem degradacji środowiska nie ma charak-teru lokalnego, lecz stanowi problem ponadnarodowy i transgraniczny. Jego rozwiązanie natomiast leży po stronie każdego z państw, w interesie których powinno być prowadzenie skutecznej polityki środowiskowej przyczyniającej się do wzrostu kon-kurencyjności gospodarki.

Jako, że wśród ambitnych celów w zakresie poprawy stanu środowi-ska, wkład sektora prywatnego jest sprawą najwyższej wagi, utworzono nowy program finansowany z fun-duszy norweskich, który ma real-nie zaangażować przedsiębiorstwa w działania prośrodowiskowe.

Innowacje w zakresie zielonych technologiiZmiany klimatyczne oraz ograni-czone zasoby naturalne powodują konieczność wprowadzania innowa-cji, pozwalających firmom nie tylko

utrzymać się na rynku, ale też z suk-cesem konkurować z innymi pod-miotami. Norwegia i Unia Europejska kładą nacisk na strategię zrównowa-żonego rozwoju i mają wspólny cel, jakim jest stworzenie konkurencyj-nej, dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy.

Unijna strategia wzrostu na obecną dekadę – „EU 2020” – zmierza w kie-runku bardziej innowacyjnej, pro-ekologicznej gospodarki. Inwestycje w nowy, przyjazny środowisku prze-mysł i wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań są warunkiem koniecznym do osiągnięcia tego celu.

Zielone technologie mają również znaczenie ekonomiczne. Zrówno-ważone korzystanie z energii i zaso-bów naturalnych pozwala dostar-czać produkty i usługi przyjazne środowisku.

Zatem celem ogólnym programu jest wzrost konkurencyjności zielo-nych przedsiębiorstw, w tym pod-niesienie poziomu ekologizacji ist-niejących branż przemysłu, rozwój proekologicznych innowacji i przed-siębiorczości, a także wzmocnienie relacji dwustronnych pomiędzy Polską a Norwegią. Oczekiwanym rezultatem ustalonym dla programu jest: „Realizacja możliwości bizne-sowych nakierowanych na uczynie-nie europejskiej gospodarki bardziej przyjaznej środowisku”.

Jakie stawiane są wymagania?Program może być wsparciem dla przedsiębiorstw, które rozwiną i wdrożą działania w jednym lub w kilku z poniż-szych obszarów:

❚❚ opracowanie, wdrożenie i inwesty-cje w przyjazne środowisku, inno-wacyjne technologie;❚❚ rozwój proekologicznych produk-

tów i usług;❚❚ rozwój i wdrożenie proekologicz-

nych) procesów produkcyjnych;❚❚ szkolenia, podnoszenie świadomo-

ści i weryfikacja jako dodatkowe działania powiązane z działaniami opisanymi powyżej.

Program wdrażany jest bezpo-średnio przez Innovation Norway – państwową instytucję podlega-jącą norweskiemu Ministerstwu Handlu, Przemysłu i Rybołówstwa oraz norweskim władzom samo-rządowym.

MACIEJ GAŁAJ

Dobre�dla�biznesu� – dobre dla środowiska Rusza nowy program finansowany z funduszy norweskich – „Innowacje w zakresie zielonych technologii” (Green Industry Innovation). Ma on przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw i szerszego wykorzystania technologii przyjaznych środowisku.

NA JAKIE ŚRODKI MOŻNA LICZYĆ?Minimalna kwota dotacji wynosi 170 000 euro, natomiast maksymalnie można uzyskać 1 500 000 euro. Wnioski o do-tacje należy składać w formie elektronicznej do 28 maja 2014 roku na formularzu dostępnym na stronie interneto-wej programu. Termin kwalifikowalności kosztów dla projek-tów upływa z dniem 30 kwietnia 2017 r. Całkowita kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów realizowanych w ramach programu to 17 783 000 euro. Dodatkowo można ubiegać się o sfinansowanie kosztów wizyty w Norwegii (do wysokości 1200 euro), której celem będzie nawiązanie polsko--norweskiego partnerstwa.

Dodatkowychinformacji udzielają:Mr Knut RingstadProgramme ManagerInnovation Norway, Oslotel.: +47 41658524

Ms Ewa KwastSenior AdviserInnovation Norway, Warszawatel.: +48 225810585e-mail: poland@norwaygrants--greeninnovation.nowww.norwaygrants-greeninno-vation.no

DO KOGO SKIE-ROWANY JEST PROGRAM?Z dofinasowania mogą skorzystać przedsiębior-stwa z sektora MŚP zarejestro-wane w Polsce.

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://www.norwaygrants-greeninnovation.no/

http://www.norwaygrants-greeninnovation.no/


FE na czasie

Irmina, Aleks, Adrian, Olimpia, Damian, Alicja, Jan i Izabela – ich

historie przekonują, że dobre rze-czy mogą przydarzyć się każdemu. O zmianach w swoim życiu mówią z entuzjazmem – Mam więcej energii, niż wtedy kiedy byłam osobą młodą – uważa pani Irmina, instruktorka fit-ness dla seniorów. – Możemy robić coś innego, nie siedzieć w domu, czy chodzić po osiedlu. A myśleliśmy, że już nic ze starego basenu nie będzie – podkreśla jedenastoletni Aleks z Sosnowca, który lubi aktywnie spędzać czas na wyremontowanym dzięki funduszom unijnym basenie. Ja tą kasą otworzyłem drzwi, które do tej pory były zamknięte dla dziecia-ków – zauważa Adrian, nauczyciel – wirtualny pilot, który swoją życiową pasją zaraził młodzież i stworzył Koło Symulacji Lotniczych.

Od 1 lutego historie osób, któ-rym fundusze europejskie pomogły w życiu mogą poznać telewidzowie, słuchacze radia i Internauci.

Dla jednych pomoc unijna była punktem zwrotnym w karierze –

pozwoliła na przekwalifikowanie się, otworzenie własnej firmy czy znale-zienie nowej pracy. Innym, po prostu ułatwia codzienne życie w rodzinnej miejscowości.

Sosnowiec i Puławy – rodzinne miasta Aleksa i Olimpii, dzięki środ-kom z Unii zaczęły odżywać. Mama Aleksa znalazła pracę na jednej z odnowionych pływalni. Chłopiec dzięki odrestaurowanym obiektom sportowym może atrakcyjniej spę-dzać czas z przyjaciółmi. Olimpia o rozbudowie Puław mówi: Te pie-niądze nie były dla mnie, ale ja z nich skorzystałam.

Czy możliwa jest zmiana zawodu w wieku 57 lat? Przykład pani Irminy pokazuje, że jak najbardziej. Program unijny był inspiracją do zawodowej zmiany z księgowej na... instruktorkę fitnessu. – Skorzystałam z programu, dotowanego z Unii, dla osób zagro-żonych wykluczeniem – mówi boha-terka.

Pasją Adriana od dzieciństwa było lotnictwo. Jako nauczyciel gimna-zjalny postanowił „zarażać” nią swoich uczniów. Z funduszy unijnych pozy-

skał środki na zajęcia pozalekcyjne i budowę profesjonalnego symulatora lotów. Dzięki temu uczniowie Adriana mogą kształcić się w elitarnych szko-łach lotniczych. – Robiąc te projekty chciałem pokazać, że są inne możli-wości – mówi.

Iza, która z dnia na dzień postano-wiła wrócić z Anglii do Polski pragnęła zrealizować swoje marzenie. – Posta-nowiłam otworzyć butik. Otrzymałam tu pomoc, to jest bardzo nisko opro-centowana pożyczka. Marzyłam o tym, żeby zajmować się tym, co lubię...

O pasji i realizacji niestandardo-wych pomysłów opowiada również Jan. Dzięki dotacjom unijnym, razem z przyjaciółmi założył firmę informa-tyczną, która obsługuje klientów na

całym świecie. Według niego – Naj-ważniejsze zadanie to niezależność i wolność.

Podobnych historii pokazanych w kampanii jest więcej. Wszystkie łączą fundusze unijne i przesłanie, że dobre rzeczy przytrafiają się nie tylko innym.

WOJCIECH NAPORA

Historie,� które inspirująJest ich ośmioro – są różni, ale łączy ich jedno – w którymś momencie swojego życia zetknęli się z funduszami europejskimi, a one zmieniły ich plany na przyszłość i pomogły pokonać trudności. Bohaterowie kampanii „Historie Prawdziwe” opowiadają nam o sobie i wykorzystaniu szans, jakie dają środki unijne.

Od 1 lutego In-ternauci, telewi-dzowie i słucha-cze radia mogą poznać historie osób, którym fun-dusze europejskie pomogły w życiu.

Adrian

Jan

Olimpia

29FE na czasie

�POMÓGŁ��MI�PRZYPADEK...Pani�historia�jest�świetnym�przykła-dem�na�to,�że�nie�warto�się�podda-wać.�Wiele�osób�po�utracie�pracy�tak�właśnie�robi.�Przeraża�ich�perspek-tywa�szukania�nowego�zajęcia.�Od�podejmowania�aktywnych�działań�od-strasza�przekonanie,�że�nowy�kurs�nie�zagwarantuje�pracy.�Czy�rzeczywiście�tak�jest?Z szukania wymówek nie powstaje nic konstruktywnego. Niby wszyscy o tym wiemy, a jednak tak jest najłatwiej – poddać się i narzekać. Ale mówiąc szczerze, ja też się poddałam, więc nie dziwię się innym ludziom. Też nie miałam sił i chęci do szukania pracy. Rozgoryczona różnymi niepowodzenia-mi zaczęłam wpadać w depresję. Wtedy pomógł mi przypadek, dla mnie – prze-znaczenie. Od koleżanek, dowiedziałam się o kursie „Aktywność fizyczna drogą do sukcesu zawodowego”. Aby oderwać się od smutnych myśli postanowiłam wy-brać się na kurs, poznać nowych ludzi, nauczyć się czegoś ciekawego i poćwi-czyć. Zakwalifikowałam się i tak zaczęła się moja nowa przygoda.

Czy�trudno�było�dostać�się�na�kurs?Takich kursów jest naprawdę dużo. Bez względu na to czy jest się bezrobotnym czy pracującym. Są to bardzo często kursy dotowane lub bezpłatne. Można zmieniać lub podnosić kwalifikacje i roz-wijać się na wiele różnych sposobów. Wystarczy trochę poszukać i popytać. Spełniałam wymagane kryteria i bez problemu się dostałam. Kurs dotowany z funduszy unijnych trwał 6 miesięcy. Był prowadzony przez firmę szkoleniową we współpracy z klubem fitness.

Jak�zmieniło�się�Pani�życie�po�zakoń-czeniu�kursu?Moje podejście do szukania pracy wła-ściwie się nie zmieniło. Nadal nie byłam w stanie jej szukać. Przez wiele lat pra-cowałam jako kadrowa i księgowa. Wie-działam, jak wygląda poszukiwanie pracy i miałam świadomość, że w moim wieku na jej znalezienie są bardzo małe szan-se. Nikt nie chce inwestować w pra-cownika, który popracuje tylko parę lat i odejdzie na emeryturę. Może byłoby inaczej gdybym lubiła pa-pierkową pracę. Założyłabym własne biuro i starała się coś robić na własny ra-chunek. Przez wiele lat dobrze nauczy-łam się tego zawodu i – moim zdaniem – świetnie sobie w nim radziłam, ale to nie było to. Przez ostatnie lata pracy znienawidziłam papiery, stosowanie się do przepisów, ciągłe wpisywanie danych. Powrót do zawodu nie wchodził w grę.W tym czasie zaowocowała uzyskana wiedza i doświadczenia z aktywizują-

cego kursu. Żeby znowu nie popadać w depresję, postanowiłam wrócić na salę i ćwiczyć. Kurs nauczył mnie, że aktyw-ność i ćwiczenia są na nią najlepszym le-karstwem. Ćwiczenia dają mi pozytywną energię i siłę. Dzięki nim wyszczuplałam, wzrosło moje poczucie własnej wartości, zaczęłam inaczej patrzeć na świat.

Skąd�pomysł�na�to�by�zostać�instruk-torką�fitness?To dość długa historia. Praca instruk-tora wydała mi się atrakcyjna już na początku mojej przygody z fitnessem – w trakcie kursu związanego z aktywiza-cją. To zajęcie, w ramach którego wiele robi się dla siebie, trzeba być pogod-nym, sprawnym i pełnym inwencji. To mi bardzo odpowiadało. Jednak wtedy uwa-żałam, że w moim wieku uprawianie tego zawodu jest niemożliwe. Miałam 57 lat.

Po roku chodzenia na wybrane ćwicze-nia siostra wykupiła mi taki „wypasiony” karnet do klubu fitness. Mogłam tam chodzić kiedy tylko chciałam i korzystać ze wszystkich rodzajów zajęć. Ćwiczy-łam po kilkanaście godzin w tygodniu. Najwięcej czasu spędzałam, praktykując jogę i trenując fitness. Siłownia mnie nu-dziła. Po dwóch latach ćwiczeń pomyśla-łam – „czemu nie?”, spróbuję – i zapisa-łam się na kurs instruktorki fitness.

Nie�bała�się�Pani?�Oczywiście że się bałam i nadal się boję konsekwencji tej decyzji. Gdy zapisywa-łam się na kurs instruktorski widziałam, że panie, które prowadziły rekrutację patrzyły na mnie z politowaniem. Założę się, że myślały sobie „co ta babcia tu robi?” – czułam się po prostu głupio.

Czyli�początki�były�trudne?Tak, ale po dwóch czy trzech zajęciach zdobyłam aprobatę i już nikogo moja obecność na kursie nie dziwiła. Trene-

rzy szybko mnie polubili, nawet stawiali za przykład. To było bardzo sympatycz-ne. Bliscy także bardzo mnie wspierali i byli ze mnie dumni.

Co�Pani�teraz�robi?�Czy�udało�się�Pani�znaleźć�pracę?Pracuję na umowie o pracę w firmie, która w zakresie swojej działalności ma usługi związane ze szkoleniami i prowa-dzeniem zajęć z jogi i fitnessu. Moją specjalnością są zajęcia z fitnessu dla osób starszych z wykorzystaniem pod-staw jogi yengara.

Jak�zamierza�Pani�zachęcać�starsze�osoby�do�takiej�aktywności?�Własnym przykładem – w trakcie zajęć staram się mówić o tym, po co robi się takie czy inne ćwiczenie. O tym, jak

ja przeżywałam wszystkie pierwsze trudności, że było mi ciężko, że mnie wszystko bolało i nadal po wielu ćwicze-niach jestem obolała. Jednak tak na-prawdę to jedyna droga do sukcesu. Chciałabym też przełamywać stereoty-py, że ćwiczenia nie są dla starszych osób, że dla nich to tylko specjalistycz-na rehabilitacja i takie tam…. To nie-prawda. Dlatego przygotowuję progra-my swoich zajęć skierowane specjalnie do starszych osób. Moim zdaniem przydałaby się większa me-dialna promocja aktywności wśród ludzi starszych. Jest i będzie tych osób coraz więcej, a przecież nikt nie chce być nie-sprawnym i czuć się „staro”. Warto o tym mówić. W starszych ludziach drzemie bo-wiem ogromny potencjał, tylko trzeba go zauważyć.Mam nadzieję, że moja historia zainspi-ruje innych do działania i wykorzysty-wania możliwości, jakie dają fundusze unijne. Moja przygoda rozpoczęła się przecież dzięki kursowi dotowanemu z UE. ▪

FE na czasie

To już 10 lat!Od 10 lat Polska korzysta z ogromnej puli funduszy europejskich i dynamicznie się zmienia. To świetna okazja do podsumowań oraz do świętowania rocznicy 10 lat członkostwa Polski w UE.

Zachęcamy do śledzenia stro-ny internetowej www.10latwUE.pl, gdzie pojawiać się będą bieżące informacje na temat akcji.

Dziesięć lat temu, jako świeżo upieczona maturzystka prze-

prowadziłam się z Chełma do War-szawy. Przez te 10 lat obserwowałam zmiany, jakie zachodziły w moim naj-bliższym otoczeniu. Budynki uniwer-sytetu, na którym studiowałam były kolejno remontowane, ulubione miej-sca, takie jak Krakowskie Przedmieście w Warszawie zostały odnowione, nad chełmską Uherką powstała nowa trasa rowerowa, a droga łącząca dwa naj-ważniejsze dla mnie miasta jest coraz szersza i lepiej przystosowana do peł-nienia roli ważnego szlaku komunika-cyjnego. To tylko nieliczne przykłady zmian, które udało mi się dostrzec.

Zmian, które dokonały się w ciągu krótkiego – bo zaledwie dziesięcio-letniego okresu.

Wszyscy możemy świętowaćNa pewno kluczową rolę w rozwoju Polski w ostatnich 10 latach odegrały fundusze europejskie. Ich ślad widać w prawie każdej inwestycji. Potwier-dzają to tablice informujące o dofi-nansowaniu projektów, pojawia-jące się na budynkach szkół, uczelni i instytucji kulturalnych, a także przy wyremontowanych ulicach, skrzyżo-waniach i drogach, czy w środkach komunikacji miejskiej. Widzimy je na

każdym kroku, chociaż nie zawsze dostrzegamy, że to przysłowiowy „stempel” potwierdzający udział środków unijnych.


Wartości na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie lub za-twierdzonych wniosków o płatność wg stanu na 31.12.2013

WYBRANE EFEKTY WYKORZYSTYWANIA FE

Akcja „10 lat w UE” ma przybliżać skalę zmian, jakich udało się w Polsce dokonać w ostatnich latach. Jednym z jej elementów są Dni Otwarte Fun-duszy Europejskich, do udziału w któ-rych zgłaszać się mogą wszyscy ci, któ-rzy skorzystali z dotacji unijnych przy realizacji swoich przedsięwzięć. Chcąc uczcić 10. rocznicę członkostwa Polski w UE, proponują oni np. darmowe lub zniżkowe bilety wstępu na teren swoich obiektów, organizują wyda-rzenia kulturalne i sportowe lub inne atrakcje, które pozwolą podzielić się z mieszkańcami najbliższych okolic efektami projektów realizowanych przy wsparciu unijnych funduszy.

Akcja przewiduje również obchody rocznicowe, których cen-tralna część zorganizowana zosta-nie 1 maja w Warszawie. Ich ważną częścią będą też plenerowe imprezy organizowane przez samorządy województw w całej Polsce. Wśród rozmaitych atrakcji wydarzeń regio-nalnych znaleźć będzie można strefy edukacji i zabaw dla dzieci, konkursy i quizy, degustacje potraw regional-nych oraz „miasteczka ruchu drogo-wego” przygotowane przez policję we współpracy ze strażą pożarną i innymi jednostkami bezpieczeń-stwa ruchu drogowego. Imprezy uświetnią ponadto występy kabare-tów i koncerty.

W ramach akcji powstanie szereg programów telewizyjnych przybliża-jących tematykę funduszową, które emitowane będą na antenach TVP. Dziennikarze odwiedzą m.in. wszyst-kie regiony i poprowadzą z nich pro-gramy na żywo. Co więcej, na 1 maja przewidziano zorganizowanie wido-wiska telewizyjnego w Warszawie, w którym udział wezmą największe gwiazdy polskiej muzyki.


Zdjęcia pochodzą z archiwum konkursu

„Polska Pięknieje – 7 Cudów

Funduszy Europejskich”

31

Dni Otwarte Funduszy Europejskich organizowane są w dniach 1-11 maja 2014 roku

Wszystkich�zainteresowanych�uczestnic-twem�w Dniach�Otwartych�zachęcamy�do�kontaktu�z Instytucją�Zarządzają�progra-mem�operacyjnym,�z którego�otrzymali�Państwo�dofinansowanie.�Na�zgłoszenia�czekamy�do�15�kwietnia.

FE na czasie


FE na czasie

Celem konkursu jest wyłonie-nie i nagrodzenie najlepszych

przedsięwzięć z zakresu rozwoju turystyki, infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, zagospodarowania przestrzeni publicznej oraz rewitali-zacji, współfinansowanych z Funduszy Europejskich. Do tej pory, z prawie 1400 zgłoszeń nagrodzono łącznie 42 projekty, a nominowano aż 126. Przyznano także 8 wyróżnień spe-cjalnych.

Stawka jest wysoka, bowiem zwy-cięskie i nominowane projekty są pre-zentowane w specjalnie przygoto-wywanych z tej okazji albumie, prze-wodniku turystycznym, a zwycięzcy otrzymują dodatkowo indywidualne pakiety promocyjne oraz statuetkę i tablicę pamiątkową.

Organizowany od 2008 roku kon-kurs cieszy się dużą popularnością. Wpływa na to zarówno wypracowana przez lata marka i prestiż konkursu, jak również zwiększająca się liczba przed-sięwzięć zrealizowanych z wykorzy-staniem dotacji unijnych.

Internauci zagłosują onlineO wyborze nagrodzonych przed-sięwzięć decyduje Kapituła Kon-kursu, wyłaniająca zwycięzców w siedmiu kategoriach: rewitali-

zacja, zabytek, produkt promo-cyjny, obiekt turystyczny, turystyka aktywna, miejsce przyjazne dzie-ciom oraz turystyka transgraniczna i międzynarodowa.

Od 5 lat konkursowi towarzy-szy głosowanie Internautów, któ-rzy z grupy projektów nominowa-nych przez Kapitułę mogą wybrać swojego laureata. Głosować będzie można od początku kwiet-nia do 2 maja na stronie konkursu: www.polskapieknieje.gov.pl.

ANNA SOŁOMIEWICZ

7�Cudów��po raz siódmyTo już siódma edycja konkursu „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich” organizowanego przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju.

Zobacz jak projekty unijne zmieniają Polskę i zagłosuj na naj-ciekawszy: www.polskapiek-nieje.gov.pl

http://www.polskapieknieje.gov.pl/

http://www.polskapieknieje.gov.pl/


FE z bliska

Pieniądze z perspektywy 2007–2013� nadal dostępne

Dostępne rodzaje wsparcia w 2014 r.Województwo Rodzaj wsparcia

Dolnośląskie „Fundusz Pożyczkowy EFS” – wsparcie przeznaczone jest dla osób fizycznych zamie-rzających otworzyć działalność gospodarczą. Pożyczka z projektu może być przezna-czona na dowolny, jednoznacznie określony cel gospodarczy. (PO KL, Działanie 6.2; nabór odbywa się w sposób ciągły)„Wsparcie odnawialnych instrumentów finansowych dla MŚP” – wsparcie skierowane jest przede wszystkim dla tych firm, które rozpoczynają działalność (startup-y), nie po-siadają historii kredytowej i zabezpieczeń o wystarczającej wartości. Kredyty, pożyczki, poręczenia muszą być przeznaczone na finansowanie działalności gospodarczej w za-kresie budowy, rozbudowy lub rozszerzania działalności gospodarczej. (Inicjatywa JEREMIE, RPO dla Województwa Dolnośląskiego, Działanie 1.3)

Kujawsko-pomor-skie

„Rozwój infrastruktury w zakresie ochrony powietrza” – dofinansowanie będą mogły uzyskać projekty dotyczące termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej. (RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Działanie 2.3)„Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie” – w ramach pro-jektu będzie można uzyskać wsparcie w postaci: dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej, szkoleń, staży oraz poradnictwa zawodowego dla osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy. (PO KL, Działanie 8.1; planowany termin nabo-ru to II kwartał 2014 roku)„Pożyczki dla przedsiębiorczych” – w ramach projektu można uzyskać mikropożycz-kę do 50 tys. zł na dowolny cel związany z uruchomieniem działalności gospodarczej. (PO KL, Działanie 6.2; nabór odbywa się w sposób ciągły)

Lubelskie Fundusz pożyczkowy Fundacji „OIC Poland” oferuje preferencyjnie oprocentowane po-życzki dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców. Pożyczki (w kwocie od 10 000 zł do 65 000 zł) mogą być przeznaczone na cele związane z rozszerzeniem działalno-ści gospodarczej. (RPO Województwa Lubelskiego, Działanie 2.1; nabór odbywa się w sposób ciągły) „Pożyczka na start” – w ramach projektu można uzyskać mikropożyczkę do 50 tys. zł na dowolny cel związany z uruchomieniem działalności gospodarczej. O pożyczkę mogą się ubiegać osoby fizyczne. Warunkiem udzielenia pożyczki będzie odbycie szkoleń i doradztwa oraz wniesienie zabezpieczania. (PO KL, Działanie 6.2; nabór odbywa się w sposób ciągły)

Łódzkie „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego” – wsparcie dla projek-tów przyczyniających się do wzmocnienia atrakcyjności i polepszenia jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe (z wy-łączeniem kształcenia osób dorosłych). Wsparcie można będzie uzyskać na projekty zakładające: współpracę szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe z pra-codawcami w zakresie organizacji staży i/lub praktyk oraz programy rozwojowe ukierun-kowane na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów w trakcie procesu kształ-cenia oraz podnoszenie jakości procesu kształcenia. (PO KL, Działanie 9.2)„Rozwój otoczenia biznesu” – wsparcie dla Pośredników Finansowych (fundusze po-życzkowe, poręczeniowe, banki oraz inne instytucje finansowe), którzy kierują zwrotne instrumenty finansowe do małych i średnich przedsiębiorstw. (RPO Województwa Łódz-kiego, Działanie 3.4; nabór odbywa się w sposób ciągły)

Zakończona formalnie w 2013 roku perspektywa budżetowa UE nie oznacza zakończenia wydatkowania środków europejskich. Spytaliśmy konsultantów Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich, na jakie przedsięwzięcia będzie można uzyskać jeszcze wsparcie w 2014 roku. Poniżej prezentujemy wybrane formy wsparcia, w podziale na poszczególne województwa.

Zachęcamy do kontaktu z Punktami In-formacyjnymi FE w celu uzyskania bardziej szczegó-łowych informacji nt. opisanych form wsparcia.


Województwo Rodzaj wsparcia

Małopolskie „Drogi powiatowe” i „Drogi o znaczeniu regionalnym” – wsparcie dla JST na budowę, przebudowę, rozbudowę i modernizację dróg powiatowych oraz dróg o znaczeniu re-gionalnym wraz z towarzyszącą infrastrukturą. (Małopolski RPO, Działanie 4.1; nabór ciągły)„Strefy aktywności gospodarczej o powierzchni powyżej 20 h” – wsparcie na komplek-sowe uzbrojenie nowej strefy aktywności gospodarczej lub poszerzenie, dozbrojenie ist-niejącej strefy. Podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o dofinansowanie są JST, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną, szkoły wyższe, instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcy realizujący cele działania. (Małopolski RPO, Działanie 4.3; nabór ciągły)

Mazowieckie „Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie” – wsparcie przezna-czone dla osób zwolnionych, przewidzianych do zwolnienia lub zagrożonych zwolnie-niem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, zatrudnionych u pracodawców przechodzących procesy adaptacyjne i modernizacyjne. (PO KL, Poddziałanie 8.1.2; nabór jest planowany, nie są jeszcze znane szczegóły dotyczące terminu)

Opolskie „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia” – pomoc w formie bezzwrotnego wsparcia dla osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalno-ści gospodarczej (w tym na założenie spółdzielni lub spółdzielni socjalnej). Wsparcie obejmować będzie: doradztwo, przyznanie środków finansowych na rozwój przed-siębiorczości oraz wsparcie pomostowe udzielane w okresie do 6 /do 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy o udzielenie wsparcia pomostowego. (PO KL, Działanie 6.2; nabory osób chcących rozpocząć działalność gospodarczą rozpoczną się najwcze-śniej w kwietniu 2014 r.) „Zapewnienie dostępu do finansowania przedsiębiorczości” – wsparcie m.in. na: zakup, budowę, remont lub przebudowę nieruchomości, zakup maszyn lub urządzeń, zakup pojazdów, zakup wyposażenia biura, zakup materiałów do produkcji. (RPO WO, Działa-nie 1.2; nabór odbywa się w sposób ciągły)

Podkarpackie Wsparcie otrzymać będą mogły projekty na rzecz integracji społeczno-zawodowej. (PO KL 7.2.1; nabór odbywać się będzie w I półroczu 2014 r.)Projekty przewidujące wsparcie dla osób zwolnionych, przewidzianych do zwolnienia lub zagrożonych zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, realizo-wane w formie tworzenia i wdrażania programów typu outplacement. (PO KL, Działanie 8.1.2. nabór odbywać się będzie w I półroczu 2014 r.)Programy rozwojowe szkół i placówek prowadzących kształcenie ogólne ukierun-kowane na wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów i zmniejszanie dyspropor-cji w ich osiągnięciach edukacyjnych oraz podnoszenie jakości procesu kształcenia (z wyłączeniem działań dotyczących indywidualizacji nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkół podstawowych). (PO KL, Działanie 9.1.2, nabór odbywać się będzie w I półroczu 2014 r.)

Podlaskie „Wsparcie instytucji otoczenia biznesu” - celem działania jest ułatwienie przedsiębior-com dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji w formie pozadotacyj-nych instrumentów finansowych oraz stworzenie dogodnych warunków do rozwoju przedsiębiorczości. (RPO Województwa Podlaskiego, Działanie 1.3; nabór odbywa się w sposób ciągły) „Instrumenty inżynierii finansowej” – wsparcie w formie pozadotacyjnych instrumentów finansowych, których celem jest poprawa dostępu mikro, małych i średnich przedsię-biorstw z obszaru Polski Wschodniej do zewnętrznych źródeł finansowania. (PO RPW, Działanie I.2; nabór odbywa się w sposób ciągły) Wsparcie w formie mikropożyczek dla osób fizycznych planujących założyć własną dzia-łalność gospodarczą. (PO KL, Działanie 6.2; nabór odbywa się w sposób ciągły do wy-korzystania środków)

Świętokrzyskie „Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie” – w ramach pro-gramu będzie można uzyskać wsparcie w formie dotacji (do 40 tys zł) oraz szkoleń dla osób zwolnionych z pracy z winy pracodawcy lub przewidzianych do zwolnienia. (PO KL, Działanie 8.1.2; nabór odbędzie się od 7 do 11.04.2014 r.)„Inicjowanie działalności innowacyjnej” – głównym celem projektu jest wzrost liczby no-wopowstałych innowacyjnych firm w obszarach: biotechnologii, medycyny, OZE /ochro-ny środowiska, chemii oraz w innych branżach, w szczególności metalowo-odlewniczej i budowlanej. (PO IG, Działanie 3.1) „Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspierania aktywności zawodowej w regionie” – celem projektu jest poprawa sytuacji zawodowej i społecznej osób z niepełnosprawno-ściami, pozostających bez zatrudnienia, poprzez udział w programie aktywizacji zawo-dowej (poradnictwie, szkoleniach, stażach). (PO KL, Działanie 6.1; nabór rozpoczął się 20.01.2014 r. i będzie prowadzony w sposób ciągły, nie później niż do 16.05.2014 r.)

Lista PIFE

35FE z bliska

Jak to działa?Za pośrednictwem aplikacji „Zadaj Pyta-nie” użytkownicy Facebooka mogą w szybki i wygodny sposób skonsultować swój pomysł na projekt ze specjalistą Centralnego Punktu Informacyjnego Funduszy Europejskich. Wystarczy, że odpowiesz na 4 krótkie pyta-nia oraz w kilku zdaniach opiszesz plano-wane przedsięwzięcie. W ciągu maksymalnie 72 godzin, poprzez Facebooka otrzymasz rze-telną i wyczerpującą odpowiedź.

Zestawienie zo-stało przygotowa-ne na podstawie dostępnych infor-macji o naborach (stan na marzec 2014)

Informacje o Funduszach�Europejskich� dostępne przez facebookową aplikacjęJeśli korzystasz z facebooka i zastanawiasz się czy na realizację swojego pomysłu możesz uzyskać unijną dotację, wypróbuj naszą nową aplikację „Zadaj Pytanie”. Bezpłatna aplikacja dostępna jest na profilu „Fundusze Europejskie”.

Województwo Rodzaj wsparcia

Wielkopolskie „Inicjatywa JEREMIE” – pozadotacyjny instrument wsparcia rozwoju przedsiębiorstw. Ini-cjatywa skierowana jest przede wszystkim do tych firm, które rozpoczynają działalność (startup-y), nie posiadają historii kredytowej i nie posiadają zabezpieczeń o wystarczającej wartości. (Wielkopolski RPO, Działanie 1.3; nabór odbywa się w sposób ciągły)

Zachodniopomorskie „Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie” – celem projek-tu jest wsparcie dla osób zwolnionych, przewidzianych do zwolnienia lub zagrożonych zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, realizowane w formie two-rzenia i wdrażania programów typu outplacement. (PO KL, Poddziałanie 8.1.2; nabór wniosków rozpoczął się 28 lutego 2014 r. i odbywa się w trybie otwartym do wyczer-pania alokacji)

Poziom krajowy (wsparcie dostępnie dla podmiotów z całego kraju)

„Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM” – wsparcie uzy-skać będą mogły projekty polegające na budowie lub modernizacji oczyszczalni ście-ków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej, a także projekty z zakresu przygoto-wania dokumentacji inwestycji wodno-ściekowych w aglomeracjach. (PO IiŚ, Działanie 1.1; nabór wniosków od 07.04 do 30.05 2014 r.)„Rozwój dialogu obywatelskiego” – wsparcie podmiotów zrzeszających organizacje poza-rządowe – związki stowarzyszeń (sieci, federacje), jako partnera administracji publicznej w przygotowywaniu, wdrażaniu, monitorowaniu i ewaluacji polityk publicznych. (PO KL, Działanie 5.4.2; nabór wniosków trwa od 24 lutego do 4 kwietnia 2014 r.)„Projekty na rzecz społeczności romskiej” – wsparcie będzie udzielone projektom obejmu-jącym działania z zakresu zatrudnienia, edukacji, integracji społecznej i zdrowia, których realizacja przyczyni się do aktywizacji społeczno-zawodowej społeczności romskiej oraz ułatwi członkom tej społeczności wyjście z trudnej sytuacji i odnalezienie się na otwartym rynku pracy. (PO KL, Działanie 1.3.1; nabór otwarty od 23 kwietnia 2013 r.)

Zachęcamy�do�wypróbowania�aplikacji�na:�http://www.facebook.com/FunduszeUE


Raport

Zgodnie z regulacjami unijnymi beneficjenci mogą ponosić

wydatki do 31 grudnia 2015 roku. W tym okresie także mogą być uru-chamiane kolejne inwestycje, których realizacja zakończy się przed upły-wem tego terminu. Na obecnym etapie wdrażania główny nacisk kła-dziony jest na terminową realizację poszczególnych zadań i monitorowa-nie harmonogramów prac w projek-tach. Utrzymanie dynamiki wydatko-wania jest kluczowe dla pełnej absorp-cji środków dostępnych dla Polski.

Do 30 stycznia 2014 r. beneficjenci funduszy unijnych na realizację swoich projektów wydali już ponad 258 mld zł. Są to wydatki uznane za kwalifiko-walne przez instytucje weryfikujące wnioski o płatność. Wartość wydat-ków uznanych do refundacji z fundu-szy unijnych wynosi ok. 183 mld zł, co stanowi 65% alokacji. Niemal całość dostępnych środków unijnych została

już zakontraktowana. Do końca stycz-nia 2014 r. podpisano blisko 95 tys. umów o dofinansowanie projek-tów, wartość przyznanego w nich dofinansowania unijnego przekracza 270 mld zł. Kwota ta stanowi 96% alokacji dla Polski.

Przygotowania do zamknięcia pomocy 2007–2013W marcu 2013 r. Komisja Europej-ska opracowała wytyczne określa-jące podstawowe zasady i wymaga-nia związane z zamykaniem pomocy przez państwa członkowskie. Mając na uwadze obecny etap realizacji pro-gramów Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zainicjowało działania zwią-zane z planowaniem i organizacją zło-żonego procesu zamknięcia pomocy. W 2013 roku pracowano nad opty-malnym modelem współpracy wszyst-kich instytucji zaangażowanych w roz-

liczanie programów. Przygotowywane są także zalecenia w ramach poszcze-gólnych programów.

Warto podkreślić, że w grudniu 2013 r. dokonano nowelizacji rozpo-rządzenia ogólnego, która wprowa-dziła mechanizm elastyczności 10% przy kalkulacji przez KE ostatecznego wkładu wspólnotowego na etapie zamykania pomocy. To rozwiązanie umożliwia instytucjom optymalne zarządzanie środkami UE dostęp-nymi w ramach programów na lata 2007–2013, tak aby środki unijne alo-kowane na dany program były w pełni wykorzystane.

Do końca września 2013 roku insty-tucje zarządzające mogły złożyć wnio-sek o dokonanie zmian planu finan-sowego realizowanych przez siebie programów polegających na przenie-sieniu środków pomiędzy funduszami bądź programami. Na obecnym eta-pie wdrażania, można jeszcze do 31 grudnia 2015 r. wnioskować o mody-fikację planu finansowego programu w pozostałym zakresie, Możliwe są także zmiany decyzji zatwierdzającej realizację dużego projektu.

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej ostatni wniosek o płat-ność okresową powinien zostać przekazany przez instytucję zarzą-dzającą do KE do 30 czerwca 2016 r., natomiast wniosek państwa człon-kowskiego o płatność końcową, będący podstawą do ostatecznego rozliczenia wydatków poniesionych w danym programie operacyjnym (wraz z pozostałymi dokumentami zamknięcia, tj. sprawozdaniem koń-cowym z realizacji programu oraz deklaracją zamknięcia), kierowany jest do Komisji Europejskiej do 31 marca 2017 r.

MAGDALENA BRZOZOWSKA-WERDUCH

MAGDALENA HAJKOWSKA

Fundusze�unijne�� – postęp we wdrażaniuNa realizację projektów perspektywy finansowej 2007–2013 pozostają dwa lata.

wartość umów – środki UE wartość wniosków o płatności – środki UE

36,4

20,5

40,1

30,1

66,8

50,6

2,09,7

5,7 1,4 0,81,40

20

40

60

80

100

120

PO EWTPORPWPOPT16 RPOPOKLPOIŚPOIG

113,5

73,8

WARTOŚĆ PROJEKTÓW ORAZ WYDATKI W PODZIALE NA PROGRAMY* – ŚRODKI UE, MLD ZŁ

* wnioski o płatność bez pomniejszenia o korektyDane na 31.01.2014 r.

STYCZEŃ

CZERWIEC

KALENDARIUM WYDARZEŃ

8 stycznia

UMOWA PARTNERSTWA Rada Ministrów przyjęła projekt Umowy Partnerstwa, bę-dącej najważniejszym dokumentem określającym stra-tegię wykorzystania nowej puli Funduszy Europejskich, a także projekty krajowych programów operacyjnych.

STRATEGIA POLSKI POŁUDNIOWEJ 2020Strategia Rozwoju Polski Południowej do 2020 roku zo-stała przyjęta przez Radę Ministrów. Dokument wyznacza cele i kierunki działań, jakie należy podjąć, by wzmocnić konkurencyjność Polski Południowej (woj. małopolskie i śląskie).

18 marca

WSPÓŁPRACA TRANSNARODOWA W REJONIE BAŁTYKUW Warszawie odbyła się konferencja poświęcona prezen-tacji dotychczasowych rezultatów programu Region Morza Bałtyckiego oraz projektu programu na lata 2014–2020. Spotkanie otworzył wiceminister infrastruktury i rozwoju Marcin Kubiak. Więcej na www.ewt.gov.pl

29 maja

OGŁOSZENIE LAUREATÓW KONKURSU Już po raz siódmy Ministerstwo Infrastruktury i Rozwo-ju zorganizowało konkurs „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich”. W konkursie nagrodzone zosta-ną najlepsze przedsięwzięcia dotyczące rozwoju turystyki, infrastruktury sportowej i rekreacyjnej, zagospodarowania przestrzeni publicznej oraz rewitalizacji, które otrzymały dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej.

3-4 czerwca

FORUM POLSKI WSCHODNIEJ To już IV edycja wydarzenia dedykowanego przedsiębior-com, polskim i zagranicznym inwestorom, instytucjom otoczenia biznesu oraz JST z terenu Polski Wschodniej. Ce-lem Forum jest tworzenie pozytywnego klimatu gospodar-czego dla makroregionu poprzez odwołanie się do jego specyfiki i atutów. Wydarzenie organizowane jest w ra-mach Programu Promocji Gospodarczej Polski Wschodniej, finansowanego z Programu Rozwój Polski Wschodniej.

18 lutego

INAUGURACJA PROGRAMU Uruchomiono nowy, prośrodowiskowy program „Inno-wacje w zakresie zielonych technologii”, finansowany z funduszy norweskich. Program przeznaczony jest dla ma-łych i średnich przedsiębiorstw. Więcej informacji na www.norwaygrants-greeninnovation.no

5 marca

NEGOCJACJE Z KERozpoczęły się negocjacje Umowy Partnerstwa z Komisją Europejską. Ich celem jest wypracowanie sposobu na jak najlepsze zainwestowanie środków europejskich w latach 2014–2020.

1 maja

10 LAT POLSKI W UEW związku z obchodami 10 rocznicy członkostwa Polski w UE, 1 maja zorganizowane zostaną wydarzenia plenarne we wszystkich regionach. Wśród rozmaitych atrakcji organi-zatorzy zapewniają m.in.: strefy edukacji i zabaw dla dzieci, konkursy, quizy, degustacje potraw regionalnych i koncerty.Ponadto w dniach 1-11 maja w całej Polsce planowane są Dni Otwarte Funduszy Europejskich w wybranych projek-tach, które uzyskały dofinansowanie z FE. Więcej informacji na łamach Biuletynu.

Maj / czerwiec

SZLAKIEM PO IiŚ Szlakiem PO IiŚ to wycieczki edukacyjne dla dzieci ze szkół podstawowych i gimnazjów do miejsc realizacji projektów PO IiŚ z sektora środowiska i kultury. Celem wycieczek, or-ganizowanych już po raz trzeci, ma być zwiększenie świa-domości młodych ludzi w zakresie efektów wykorzystania Funduszy Europejskich w ich regionie oraz korzyści płyną-cych z ochrony środowiska i dziedzictwa narodowego. Więcej na: http://www.pois.gov.pl/dzialaniapromocyjne/Stro-ny/WycieczkiszlakiemPOIiS.aspx

http://www.ewt.gov.pl/

http://www.pois.gov.pl/dzialaniapromocyjne/Strony/WycieczkiszlakiemPOIiS.aspx

http://www.pois.gov.pl/dzialaniapromocyjne/Strony/WycieczkiszlakiemPOIiS.aspx

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwojuul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawatel. +48 22 273 74 00e-mail: [email protected]

strony internetowe:www.mir.gov.plwww.funduszeeuropejskie.gov.pl

Na pytania czekamy na profilu "Fundusze Europejskie" na Facebooku

fundusze europejskie w polsce, nr 33

Documents