fəsil 5 layihənin təsviri - bp...siyirtm %l %ri il % bir arada yerl %údirilib (d5-096). yalnÕz...

Fəsil 5 Layihənin təsviri

CQBK Geni l ndirm Layih si, Az rbaycan

traf mühit v sosial sah y t sirin qiym tl ndirilm si Son variant

Layih nin T sviri i

MÜND R CAT

5 LAY H N N T SV R ....................................................................................... 5-1 5.1 Giri .......................................................................................................... 5-1 5.2 Layih nin M qs di v cmal ..................................................................... 5-1 5.3 Layih nin Haz rlanmas v cra Olunma Qrafiki......................................... 5-4

5.3.1 Layih l rinin Qrafiki .................................................................................. 5-4 5.3.2 Layih nin Haz rlanmas ................................................................................ 5-4 5.3.3 Layih y olan Ehtiyac v Alternativl rin N z r Al nmas ........................... 5-5 5.3.4 Texniki-iqtisadi sasland rmalar v Layih l ndirm /Mar ruta dair Alternativl rin Mü yy n Edilm si ................................................................................. 5-5 5.3.5 Texniki Layih l ndirm v traf Mühitin Mühafiz si üzr hat Dair sinin Mü yy nl dirilm si..................................................................................................... 5-5 5.3.6 lkin Texniki Layih l ndirm v traf Mühit v Sosial Sah y T sirin Qiym tl ndirilm si........................................................................................................ 5-5 5.3.7 Layih nin hat Zonas ............................................................................... 5-5 5.3.8 Layih nin Torpaq üzr T l bl ri ................................................................... 5-6

5.4 Layih l ndirm nin saslar ....................................................................... 5-8 5.4.1 Layih l ndirm üzr Normalar v Standartlar .............................................. 5-8 5.4.2 Layih l ndiril n stismar Müdd ti ................................................................. 5-9 5.4.3 T hlük sizlik msal ..................................................................................... 5-9 5.4.4 Boru k m rinin Diametri v Materiallar ...................................................... 5-10 5.4.5 Layih l ndiril n (hesablanm ) T zyiql r v Temperaturlar....................... 5-10 5.4.6 Korroziyadan Mühafiz ............................................................................... 5-10 5.4.7 CQBKG Boru k m ri Mar rutu................................................................... 5-11 5.4.8 Aral q Kompressor v Ölçm Stansiyalar .................................................. 5-11 5.4.9 Aral q rsinl m Obyekti............................................................................ 5-11 5.4.10 Siyirtm Stansiyalar ................................................................................... 5-12 5.4.11 Kompleks dar etm v Texniki T hlük sizlik Sistemi ............................... 5-14

5.5 Layih nin Tikintisi.................................................................................... 5-16 5.5.1 Tikinti üzr Ümumi cmal ............................................................................ 5-16 5.5.2 Tikinti üzr çi Qüvv si.............................................................................. 5-16 5.5.3 Tikinti Dü rg l ri v Boru Saxlanma Sah l ri .......................................... 5-18 5.5.4 Giri Yollar ................................................................................................. 5-22 5.5.5 Boru v Avadanl qlar n K m r Sah sin Da nmas ................................. 5-23 5.5.6 Boru K m rinin Tikinti Avadanl qlar .......................................................... 5-23 5.5.7 Boru K m ri Hiss l rind K m r Sah sinin Haz rlanmas ........................ 5-24 5.5.8 Boru K m rinin Tikintisi.............................................................................. 5-28

5.6 X tti Obyekt K si m l ri ......................................................................... 5-33 5.6.1 Su Axarlar n n K si m l ri ......................................................................... 5-33 5.6.2 Avtomobil v D mir Yolu v K nar T kilatlara m xsus Kommunikasiyalar n K si m l ri................................................................................................................. 5-42

5.7 Layih nin stismara Verilm si.................................................................. 5-44 5.7.1 Obyektl rin stismara verilm si................................................................... 5-44 5.7.2 Boru K m rinin Hidrostatik S na ............................................................. 5-45 5.7.3 Borunun Qurudulmas v Haz rlanmas ..................................................... 5-47 5.7.4 stismara verilm d n vv l görül c k l r................................................. 5-48 5.7.5 Boru K m rinin stismara Verilm si ........................................................... 5-49

5.8 B rpa l ri v Eroziyaya qar Mübariz T dbirl ri ................................ 5-49



Layih nin T sviri ii

5.8.1 Giri ............................................................................................................ 5-49 5.8.2 B rpa l rinin sas Prinsipl ri .................................................................. 5-50 5.8.3 Eroziyaya qar Mübariz T dbirl ri ........................................................... 5-50 5.8.4 B rpa Müdd ti ............................................................................................ 5-50 5.8.5 Tikinti Sah sinin T mizl nm si .................................................................. 5-50 5.8.6 B rpa l ri ................................................................................................. 5-51 5.8.7 Su Axarlar n n B rpas ............................................................................... 5-52

5.9 Layih m liyyatlar v Texniki Xidm t ................................................... 5-52 5.9.1 Ümumi M lumat ......................................................................................... 5-52 5.9.2 m liyyat v Texniki Xidm tin T kili ........................................................ 5-53 5.9.3 Boru k m rinin in N zar t ..................................................................... 5-53 5.9.4 Boru K m rin Texniki Xidm t................................................................... 5-53 5.9.5 Boru k m rinin in Texniki N zar t......................................................... 5-54 5.9.6 T liml rin T kili......................................................................................... 5-55

5.10 Layih Resurslar , Tullant lar v Çirkl ndiricil r....................................... 5-55 5.10.1 çi qüvv si ................................................................................................. 5-55 5.10.2 Boru K m rinin m liyyat l ri ................................................................. 5-55 5.10.3 Tikinti Avadanl qlar .................................................................................... 5-55 5.10.4 Tikinti Materiallar ....................................................................................... 5-56 5.10.5 Enerji .......................................................................................................... 5-56 5.10.6 Su ............................................................................................................... 5-57 5.10.7 Tullant lar v Çirkl ndiricil r (emissiyalar) .................................................. 5-57

5.11 stismardan ç xar lma v L vetm Planlar ............................................ 5-62 5.11.1 Hüquqi saslar........................................................................................... 5-62 5.11.2 L vetm üzr Texniki H ll Yollar ............................................................. 5-63

5.12 Yekun...................................................................................................... 5-63 C dv ll r C dv l 5-1: Daimi CQBKG Layih si hat Zonas n n lkin Qiym tl ndirilm si ....... 5-6 C dv l 5-2: Müv qq ti CQBKG Layih si hat Zonas n n lkin Qiym tl ndirilm si5-6 C dv l 5-3: Obyektl rin Daimi Torpaq Sah si T l bl rinin lkin Hesablanmas ....... 5-7 C dv l 5-4: Tikinti üçün Müv qq ti Torpaq Sah l rin dair T l bl rin lkin

Qiym tl ndirm si ............................................................................................. 5-7 C dv l 5-5: N z rd tutulan CQBKG üzr Ba lay c Siyirtm l rin Yerl diyi Yerl r ...

....................................................................................................................... 5-13 C dv l 5-6: Tikinti-Qura d rma sah sind ki sas F aliyy tl r üçün N z rd

Tutulan Avadanl qlar üzr T l bl r................................................................. 5-23 C dv l 5-7: N z rd tutulan CQBKG boru k m ri mar rutu il k si n müxt lif

k si m növl rinin say .................................................................................. 5-33 C dv l 5-8: sas Su Axar K si m l ri................................................................. 5-34 C dv l 5-9: Hidros naq üçün Suburax c M nt q l r v Maksimum su Buraxma

H cml ri ......................................................................................................... 5-47 C dv l 5-10: sas Stasionar Qur ular .................................................................. 5-55 C dv l 5-11: Tikinti üzr N z rd Tutulan Resurs T l bl ri.................................. 5-56 C dv l 5-12: Proqnozla dirilan Tullantilar (Metr Ton)............................................ 5-58 C dv l 5-13: Tikinti F aliyy tl ri N tic sind Yanma il Yaranan Tullant lar n

Mü yy n edilm si........................................................................................... 5-60 C dv l 5-14: Ba lay c Siyirtm l r v rsinl m Stansiyas nda lkin llik m liyyat

üzr CO2eq Emissiyalar .................................................................................. 5-61



Layih nin T sviri iii

kill r kil 5-1: CQBK-nin Sxematik Diaqram ................................................................. 5-2 kil 5-2: C nubi Qafqaz Boru K m rind t zyiqin a a dü m si ........................ 5-3 kil 5-3: Gözl nil n Layih Qrafiki......................................................................... 5-4 kil 5-4: KG57-d T klif olunan rsin Buraxma Obyektinin Sxemi ...................... 5-12 kil 5-5: çi Qüvv si v Personal üzr hesablamalar......................................... 5-17 kil 5-6: Dü rg l rin görünü sxemi.................................................................. 5-21 kil 5-7: Tikinti D hlizinin v Qada a Zonas 1 v 2-nin Sxemi – BTC/CQBK-n

Paralel CQBKG .............................................................................................. 5-26 kil 5-8: Tikintinin K m r Sah sinin ndikativ Sxemi ........................................... 5-28 kil 5-9: lkin S ciyy vi X nd k/Ax n K si m si (5m-d n az en)......................... 5-37 kil 5-10: lkin S ciyy vi X nd k/Ax n K si m si (5m-d n art q en) ................... 5-37 kil 5-11: Tipik Mikrotunel Ç km m liyyat ..................................................... 5-38 kil 5-12: Tipik Üfüqi Maili Qazma m liyyat (Pfeiffer t r find n verilmi kil) ...

....................................................................................................................... 5-40 kil 5-13: Tipik lkin HidravliK Domkrat Üsulu / nekli Burov il Qaz lan Yol

K si m si....................................................................................................... 5-43 kil 5-14: Tipik Aç q K simli Yol K si m si ......................................................... 5-43 kil 5-15: Kommunikasiyalarla olan lkin Tipik Aç q K simli K si ml l r ............. 5-44 kil 5-16: Kommunikasiyalarla olan lkin Tipik X nd ksiz K si m ..................... 5-44

Foto kill r Foto kil 5-1: CQBK Mar rutu boyunca Ba lay c Siyirtm Stansiyas .................. 5-14 Foto kil 5-2: Torpa n Üst Qat Götürülmü KS v Boru K m rinin Qaynaq edilm k

üçün haz r kild Uc-Uca Düzülm si ........................................................... 5-29 Foto kil 5-3: Qaynaq Olunmu Boru K m ri ....................................................... 5-30 Foto kil 5-4: Boru K m rinin X nd y Endirilm si .............................................. 5-32 Foto kil 5-5: Çay n A a Hiss sind Mikrotunel Ç kili i .................................... 5-38 Foto kil 5-6: Mikrotunelin Giri Gövd si – Yuxar dan Görünü ............................ 5-39



Layih nin T sviri 5-1

5 LAY H N N T SV R

5.1 Giri MSSTQ-nin bu bölm sind n z rd tutulan CQBKG boru k m rinin v Az rbaycan

Respublikas n n razisind yerl dirilm si planla d r lan yerüstü obyektl rin layih l dirilm si, tikintisi, istismara verilm si, istismar , texniki xidm ti v istismardan ç xar lmas üçün CQBKG-nin yerin yetirm yi n z rd tutdu u f aliyy tl r t svir olunur. Burada MSSTQ-nin 4-cü F slind müzakir olunmu Layih üzr n z rd tutulan alternativl ri n z r almaqla t klif olunan Layih nin i l nm si üzr cari baza variant t svir olunur. Baza variant müf ss l texniki layih l ndirm , traf mühitin, sosial sah nin, sa laml n v m yin t hlük sizliyinin qiym tl ndirilm si zaman t kmill diril c k v ona potensial d yi iklikl r edil c k, lakin layih l ndirm q rarlar n n h l ki verilm diyi m qamlarda bu Layih nin t svirind bird n çox alternativ göst rilir. Bu s n din Az rbaycan n müvafiq s lahiyy tli orqanlar t r find n bax lmas v t sdiq olunmas laz m g ldiyind n, bu f sild n z rd tutulan layih nin t sviri verilir. Bu layih il ba l traf mühit v ya sosial sah y potensial t sirl ri azaltmaq üçün xüsusi olaraq haz rlanm Layih üzr aspektl r öhd likl r olaraq verilir v bu f sild öhd liyin ard nca möt riz d verilm kl istinad nömr si il mü yy n olunur. Bunun layih l ndirm il ba l öhd lik oldu unu göst rm k üçün istinad nömr si D h rfi il göst rilir. A a dak xanada nümun verilib, burada D5-096 istinad nömr sidir.

Öhd lik nümun si: Land afta ümumi t sirl ri azaltmaq üçün ba lay c siyirtm l r CQBK-nin ba lay c siyirtm l ri il bir arada yerl dirilib (D5-096).

Yaln z r q ml r il (00-00) istinad olunan öhd likl r mövzu il ba l , tikinti fazas na xarakterik olan öhd likl rdir. X prefiksi il göst ril n öhd likl r spesifik yer il ba l d r v istismardan ç xar lma il ba l öhd likl r is DE prefiksi il nömr l nib. D prefiksi il veril n öhd likl r is Layih nin layih l ndirm fazas da götürül n öhd likl rdir. Bütün öhd likl r Öhd likl r Jurnal na daxil edilmi dir ( lav E). MSSTQ-d ki öhd likl rin Öhd likl r Jurnal il laq l ndirilm sin dair t limat kil 10.1, F sil 10-da verilib. Müvafiq yerl rd , bu bölm Layih nin t fsilatlar n daha geni t qdim edir (y ni Az rbaycan n hüdudlar ndan k narda). Mü yy n elementin yerini t svir etm k üçün kilometr göst ricil ri (KG-l r) qeyd olunan yerl r, yeni 56” boru dövr sind n yax n kilometr göst ricisini ks etdirir. Az rbaycanda CQBKG üzr kilometr göst ricil ri KG0 il ba layacaq ki, bu da mövcud CQBK boru k m rind t xmin n KG57 sah sidir.

MSSTQ-nin bu bölm sind t svir olunan f aliyy tl r F sil 10 v 12-d t qdim olunan t sirin qiym tl ndirilm sinin sas mövzusu olmu f aliyy tl rdir.

5.2 Layih nin M qs di v cmal CQBKG Layih sinin m qs di X z rin Az rbaycan sektorundak ah D niz 2 layih sind n

lav 16 mlrd.km/il qaz n Gürcüstan - Türkiy s rh ddin n ql olunmas n t min etm k üçün mövcud CQBK boru k m rinin ötürücülük gücünü art rmaqd r. Daha sonra ks r hiss si Avropa bazarlar na n ql olunmaqla, qaz Gürcüstan v Türkiy nin daxili bazarlar na çatd r lacaq. Qaz n qlinin h cmini art rmaq üçün n z rd tutulan CQBKG Layih si üzr mövcud CQBK boru k m ri sistemin a a dak d yi iklikl rin edilm si n z rd tutulur:




Az rbaycanda CQBKG KG0-da ba layan v CQBKG KG390-a q d r davam ed n

yeni 56”-diametrli (1,422mm) paralel boru. Boru k m rin uzunlu unun çox hiss si mövcud CQBK v Bak -Tbilisi-Ceyhan (BTC) boru k m rl rin paralel ç kil c k.

Yeni aral q rsinl m stansiyas Az rbaycanda, CQBKG KG0-da paralel dövr l n n seksiyan n ba lan c nda in a olunacaq

Az rbaycanda be yeni ba lay c siyirtm tikil c k v mövcud CQBK/BTC üzr ba lay c siyirtm l ri il eyni yerd yerl diril c k: BVR A6 (CQBKG KG21), BVR A7 (CQBKG KG95), BVR A8 (CQBKG KG172), BVR A9 (CQBKG KG243) v BVR A10 (CQBKG KG334)

Boru k m rinin 57km uzunlu unda paralel seksiyas Gürcüstanda tikil c k. Boru k m rinin Gürcüstandan keç n hiss sinin d nominal diametri 56 düym (1422mm) olacaq v mövcud CQBK v BTC boru k m rl rin paralel ç kil c k

Az rbaycan-Gürcüstan s rh dind n t xmin n 3km m saf d yerl n mövcud obyektin (Sah 72) Gürcüstanda geni l ndirilm si. Bu obyekt haz rda BTC boru k m ri üçün nasos stansiyas kimi v CQBK boru k m ri üçün is s rh d kommersiya uçotu qov a v qaz paylanma obyekti kimi istifad olunur. Geni l ndirm yeni CQBKG üzr kompressor stansiyas n n (CSG1), lav kommersiya uçotu qov a v qaz paylanma obyektl rinin tikintisind n ibar tdir

Gürcüstanda, Az rbaycan-Gürcüstan s rh dinin t xmin n 28 km-d yeni ba lay c siyirtm stansiyas tikil c k Gürcüstanda yeni boru k m rinin CQBK il yenid n birl diyi yerd CQBK KG55

sah sind rsinl m stansiyas (Sah 74) tikil c k Rustavi yax nl nda KG03-d mövcud BTC obyektl ri il eyni yerd yerl diril n

yeni kompressor stansiyas (SCG1). Buraya h m d Az rbaycan s rh dind ki ölçm sistemi, rsinl m obyektl ri v Gürcüstan qaz t chizat b k sin qaz t min etm k üçün t zyiq azaltma v ölçm avadanl olan paylay c obyektl ri daxildir (hans n n ki, mövcud CQBK paylay c il müqayis d gücü art r lm d r).

kinci kompressor stansiyas (CSG2) Milenium Magistral yoluna 16 km-lik yard mç yol il birl n razid Tsalka Gölünün q rb hiss sind mövcud CQBK boru k m ri üz rind KG142-d ya ll q sah d tikil c k

Gürcüstan n Türkiy il s rh dind mövcud CQBK obyektl ri il birl n t zyiq azaltma stansiyas geni l ndiril c k v t zyiq azaltma v ölçm stansiyas (PRMS) kimi ayr lacaq.

T klif olunan CQBK boru k m rinin dövr si v laq dar Yerüstü Qur ular (YÜQ) kil 5-1- d sxem formas nda göst rilir

kil 5-1: CQBK-nin Sxematik Diaqram

GÜRCÜSTAN AZ RBAYCAN TÜRK YS ng çal

Kompressor

CQBK CQBKG




Boru k m rinin konsepsiyas n n hidravlik t l bl r cavab ver c k kild layih l ndirilm si çox vacib h miyy t da y r. M qs d t zyiqin harada a a dü düyünü ba a dü m k v Layih nin t zyiq t l bat n tarazla d ra bil c k n yax yeri mü yy n etm kdir. Az rbaycanda bu yer CQBK KG57 sah sidir, bel ki, burada t zyiq 42” x tt x l l g tirm y c k d r c d yüks k qal r. T zyiq x tti kild deyil, m saf il art r. A a dak

kild CQBK sistemind a a dak hallara gör ba ver n t zyiq itkil ri göst rilir:

ld 7.41 mlrd.kub metr gücünd D1 42” sistemi cari sistem üçün t zyiqd cari d yi k nlik nümayi etdirir.

ld +16 mlrd.kub metr gücünd D1 42” sistemi bir x tt t zyiqin n d r c d sür tl azald n nümayi etdirir v bu da, göst rir ki, bu, qaz n ql etm k üçün kifay t deyil.

Gürcüstan s rh ddin istiqam tl n n D1 42” v 52” boru k m rl ri KG57 sah sind ba lamaqla v Gürcüstan/Türkiy s rh ddind ba a çatmaqla 42” boru x ttin parallel 56” boru dövr sinin lav olunmas t sirini göst rir. S rh dd ki t zyiq Türkiy y n ql etm k üçün t l b olunan t zyiqd n a a d r.

D1 42” v 52” v CSG1 – Türkiy s rh ddind t l b olunan t zyiq laz m oldu undan art qd r v Gürcüstanda mür kk b geoloji xüsusiyy t malik yüks k

razil rd boru k m rl rinin in a edilm sini ehtiva edir (qalxan ya l r ngli x tt). Layih nin inki af plan seçilib v bu, mavi x tl göst rilib.

kil 5-2-d bir s ra müxt lif hallarda CQBK sistemind ba ver n t zyiq itkil ri göst rilib.

kil 5-2: C nubi Qafqaz Boru K m rind t zyiqin a a dü m si

Ba lan c m nt q sinin yerinin üstünlüyü ondan ibar tdir ki, o, Qobustan dünya m d ni irs sah sinin, aktiv q r lma zonalar n n, mür kk b relyefin, çay k si m l rinin v h ssas t bii ya ay mühitl rinin razisind n v ya traf ndan keçm k m cburiyy tin malik deyil.

lav 16 mlrd.kub metr/il qaz n n ql edilm si il 42” boru k m rind temperature d yi ikliyi gözl nilmir. S ng çalda qaz n giri temperature haz rda eynidir v 50 d r c C-d n art q deyil. Qaz boru k m rinin daxilind soyuyur v Az rbaycan/Türkiy s rh ddin çatd

SD1 42” Sisteml ri 7.41 mkmi-d

SD1 42” Sisteml ri + 16 mkmi

SD1 42” sistemi v Gürcüstan Türkiy s rh din do ru 56” boru k m ri

SD1 42” v 56”-diametrli dövr l m v CSG1 SD2 42” sistemi 56”-diametrli dövr l n n bölm y q d r v iki kompressor stansiyas Hündürlük ni an m




zaman qaz n temperaturu ax n s rfind n v ilin mövsümünd n as l olacaq v ad t n traf qruntun temperature il eyni olur. Gözl nilir ki, traf mühit t sir olmayacaq.

5.3 Layih nin Haz rlanmas v cra Olunma Qrafiki

5.3.1 Layih l rinin Qrafiki Sistemin tikintisi v istismara verilm si i l rinin 2018-ci ilin ortas na kimi ba a çatd r laca n z rd tutulur. Haz rda Layih ilkin texniki layih l ndirm fazas n n tamamlanmas na yax nla r.

kil 5-3-d CQBKG Layih sinin haz rlanmas , in as v istismara verilm si üzr gözl nil n proqram öz ksini tapm d r.

kil 5-3: Gözl nil n Layih Qrafiki

ctimai kild aç qlanmas üçün MSSTQ-in ilkin versiyas Az rbaycan höküm tin 2013- cü ilin yanvar ay nda t qdim edilib v onun son versiyas is t sdiq edilm si üçün 2013-cü ilin ortas nda t qdim edil c kdir. Torpaqlar n ld edilm si üçün dan qlar 2013-cü ild ba layacaq v 2014-cü il q d r ba a çatd r lacaqd r. Birinci d mir yolu ax sinin modernl dirilm si i l rinin Az rbaycanda 2013-cü ilin dördüncü rübünd ba lan lmas n z rd tutulur. Haz rda Az rbaycanda tiknitiönc si s f rb rlik 2012-cü ilin ortas nda ba lanacaq magistral yollara ç xan yollar n, tikinti dü rg l rinin v avadanl qlar n demontaj meydançalar n n haz rlanmas kimi ilkin i l r il 2014-cü ilin ortas v sonlar na planla d r l r. Bel t xmin edilir ki, boru k m ri tikintisinin Az rbaycan üzr olan dövrü sas tikinti briqadas üçün 2015-ci ilin vv ll ri v ortalar ba layacaq v bu briqada i l ri 2017-ci ild ba a vuracaq. stismaraverm i l rinin 2017-ci ilin sonunda ba lamas planla d r l r v sistemin i sal nmas v normal f aliyy ti 2018-ci il planla d r l r.

5.3.2 Layih nin Haz rlanmas CQBKG Layih sinin h yata keçirilm si üzr t dbirl rin ard c ll a a dak kimidir:

Boru k m rin olan ehtiyac mü yy nl dirm k v ümumi t svir etm k Layih nin h yata keçirilm sinin texniki-iqtisadi sasland r lmas sas Texniki Haz rl q (konseptual layih ) lkin Texniki Layih l ndirm (FEED) çi (müf ss l) layih l ndirm




Tikinti sah sinin haz rlanmas v tikinti i l ri T zyiqin s naqdan keçirilm si (boru k m ri v YÜQ obyektl rind ) stismara verilm m liyyatlar v texniki xidm t stismardan ç xar lma v l vetm .

5.3.3 Layih y olan Ehtiyac v Alternativl rin N z r Al nmas lav boru k m rin v laq dar yerüstü qur u (YÜQ) obyektl rin olan ehtiyac bu MSSTQ-nin 4-cü F slind verilir. Boru k m rinin n qletm sisteminin t l b olunan artan

h cmini t min etm k m qs dil , n s m r li, iqtisadi c h td n effektiv, t hlük siz v ekoloji v sosial bax mdan m qbul sxemi verm k üçün müxt lif strateji alternativl r ara d r lm d r.

5.3.4 Texniki-iqtisadi sasland rmalar v Layih l ndirm /Mar ruta dair Alternativl rin Mü yy n Edilm si Yuxar da Bölm 5.2-d t svir olunan Layih nin konsepsiyas , onun m qs dl rin cavab ver n n yax variant mü yy n etm k üçün tikinti yerind aylarla davam ed n ara d rmalar n, layih l ndirm v traf mühitin qiym tl ndirilm si prosesinin kulminasiya nöqt sini ks etdirir. Bu proses davaml d r v t klif olunan sxem h yata keçiril n kimi davam ed c k. Layih nin h yata keçirilm sinin texniki-iqtisadi ara d r lmas n n sas n tic l ri v alternativl r F sil 4-d müzakir olunur.

5.3.5 Texniki Layih l ndirm v traf Mühitin Mühafiz si üzr hat Dair sinin Mü yy nl dirilm si

sas texniki i l r CQBKG layih si üzr konseptual layih l ndirm ni formala d rd . H min prosesin ayr lmaz hiss si boru k m rinin optimal uzunlu u v laq dar YÜQ obyektl rinin yerinin qiym tl ndirilm si olmu dur. Apar lan traf mühitin ilkin v ziyy tin dair t dqiqatlar, riskin qiym tl ndirilm si v traf mühitin mühafiz si üzr icmal Layih üzr konseptual layih l ndirm üçün m lumat t min etmi dir.

5.3.6 lkin Texniki Layih l ndirm v traf Mühit v Sosial Sah y T sirin Qiym tl ndirilm si lkin texniki layih l ndirm 2011-ci ild ba lay b. sas texniki layih l ndirm zaman h yata keçirilmi ekoloji v sosial i l r v hat dair sinin mü yy nl dirilm si üzr t dqiqatlara sas n bu MSTQ hesabat n n haz rlanmas üçün MSTQ üzr beyn lxalq m sl h tçil r t yin olunmu dur.Müh ndisl r v traf mühit üzr müt x ssisl r, o cüml d n topoqraflar v ekoloqlar n z rd tutulan CQBKG boru k m rinin dövr sinin tam mar rutunu g zmi v ara d rm d r.

MSSTQ-nin bir hiss si olaraq, potensial t sirl ri mü yy nl dirm k v traf icmalara v sakinl rin h yat raitin potensial narahatl qlar azaltmaq üçün sosial qiym tl ndirm apar lm d r. Onlar n i c lb olunmas kimi müsb t t sirl r d mü yy nl dirilir v mümkün olduqda art r l r. N z rd tutulan boru k m rinin mar rutuna v laq dar YÜQ-l rin yerl rin dair yerli bilikl r ld etm k üçün Az rbaycandak maraql t r fl r il m sl h tl m l r apar lm d r. Bu, boru k m rinin mar rutu v YÜQ-l r üzr üstünlük veril n yerl rin daha yax mü yy n edilm sin v qiym tl ndirilm sin imkan vermi dir.

5.3.7 Layih nin hat Zonas Layih nin hat zonas tikilil r v ya magistrala aparan ç x yollar kimi layih t sirl rin bilavasit m ruz qalacaq torpaq sah sidir.. MSSTQ-nin t qdim olunmas ndan sonra lav torpaq sah sin ehtiyac duyularsa, ilkin t dqiqatlar (o cüml d n ekoloji, m d ni irs, sosial, eroziya riski, su m nb l ri) apar lacaq (39-02). MSSTQ-d t svir olunandan k nar h r hans lav torpaq sah sinin istifad olunmas laz m g l rs , Layih t r find n traf mühit v sosial qiym tl ndirm haz rlanacaq, onun miqyas t klif olunan f aliyy tl rd n v sah nin h ssasl q s viyy sind n as l olacaq (39-03). C dv l 5-1-d razinin fiziki hat dair si sadalan r.




C dv l 5-1: Daimi CQBKG Layih si hat Zonas n n lkin Qiym tl ndirilm si

Yeri Alt-c mi (m2) Boru k m rinin ba lay c siyirtm qur ular v laq dar giri yollar 7825

rsinl m stansiyas (havaya atq sah si daxil olmaqla) 15,464 Boru x ttinin k m r sah si1 0 C M 11,625 1 KS-d ki torpaq b rpa edil c k v m hdudiyy tl r uy un kild geri t hvil veril c k

C dv l 5-2: Müv qq ti CQBKG Layih si hat Zonas n n lkin Qiym tl ndirilm si

Yer Yar m-c m (m2) K m rin tikinti dü rg l ri (torpa n üst qat n n saxlan lmas sah l ri istisna olmaqla) Seksiya 1 dü rg si 60,000 Seksiya 2 dü rg si 60,000 Seksiya 3 dü rg si 60,000 Seksiya 4 dü rg si 60,000 Seksiya 5 dü rg si 60,000 Potensial yard mç (müv qq ti) dü rg 25,000 C mi 325,000 Boru k m rinin aç q anbar sah’l’ri C mi 578000 Çay K si m l ri üzr i sah l ri Üfüqi Maili Qazma (ÜMQ) üçün çay k si m l ri (x5) 50,000

Mikro-tunel çay k si m si (x1) 8,000 KS geni l ndirilmi boru k m ri plit l rinin düzülm yeri (Kürün rq hiss si) 25,000

Boru x ttinin k m r sah si C mi 13,983,000 YEKUN C M 14,886,000

5.3.8 Layih nin Torpaq üzr T l bl ri Layih nin torpaq sah si Layih üzr ld edil c k ümumi torpaq sah sidir, lakin birba a olaraq istifad edilm y bil r. Buna gör d torpaq sah si üzr t l bl r torpa n hat zonas üzr t l bl rd n çox olacaqd r. Daimi torpaq sah si t l bl ri üzr torpaq sah sinin

ld olunmas ümumi daimi hat zonas ndan daha böyükdür, bel ki, torpaq mülkiyy tini t min etm k üçün lav razil r al nm d r. Obyektl rin oldu u sah l rd daimi torpaq sah sinin ld olunmas a a dak kimidir (C dv l 5-3).




C dv l 5-3: Obyektl rin Daimi Torpaq Sah si T l bl rinin lkin Hesablanmas

Yeri Yekun (m2) Boru k m rinin ba lay c siyirtm l r giri yollar 1500

Boru k m rinin ba lay c siyirtm obyektl ri (x nd kl r il ) 7825

rsinl m stansiyas (müv qq ti havaya atq sah si daxil olmaqla) 15464

C M 24,789

Bu torpaq sah l ri al nacaq v Layih daimi olaraq orada m skunla acaq. Müv qq ti, tikinti il ba l torpaq sah si üzr t l batlar C dv l 5-4-d sadalan r v ilkin hesablamalara

sas n Layih nin tikinti fazas zaman t xmin n 15,790,200m2 torpaq sah si t l b olunacaq.

C dv l 5-4: Tikinti üçün Müv qq ti Torpaq Sah l rin dair T l bl rin lkin Qiym tl ndirm si

Yeri Yekun (m2) Boru k m rinin tikinti dü rg l ri Seksiya 1 dü rg si 60,000 Seksiya 2 dü rg si 60,000 Seksiya 3 dü rg si 60,000 Seksiya 4 dü rg si 60,000 Seksiya 5 dü rg si 60,000 Yard mç dü rg 25000 C mi 325,000 Boru k m rinin aç q anbar sah l ri Yekun 608,000 Giri yollar Giri yollar 45,000 K si m l r üçün torpaq bloklar Yol 260,000 D miryolu 30,000 Çay 280,000 Kanal 252,000 X nd ksiz üsulla ç kilmi xarici kommunikasiya x tl ri 67,200

Yekun 889,200 Boru k m rinin BVR-l rin tikintisi üçün torpaq bloklar BVR A6 1000 BVR A7 1000 BVR A8 1000 BVR A9 1000 BVR A10 1000




Yeri Yekun (m2) C mi 5000

rsinl m stansiyas rsinl m stansiyas 17,000

Boru k m rinin KS Boru K m rinin KS 13,90,000 C M 15,790,200

Bu torpaq sah si müvafiq obyektl rin tikintisi müdd tind t l bl rin qar lanaca vaxta q d r tutulacaq (ümumilikd üç il) v s ciyy vi olaraq onun haz rk sahibl rind n icar y götürül c kdir. Tikinti v b rpa i l ri ba a çatd qdan sonra v ya icar müdd tinin sonunda torpaq sah si onun sahibl rin geri t hvil veril c k v onlar da t hlük sizlik zonas t l bl rin uy un olaraq vv lki istifad ni b rpa ed bil c k (k nd t s rrüfat v ya ba qa m qs dl r üçün).

5.4 Layih l ndirm nin saslar Tranzit raziy Malik Ölk nin Hökum ti il Sazi (T MÖHS) t l b edir ki, Layih “Analoji T bii Qaz boru k m ri layih l ri il ba l beyn lxalq ictimaiyy tin (Kanada, Birl mi tatlar v ya Q rbi Avropa daxilind ) istifad etdiyi haz rk texniki standartlara v t crüb l r ” uy un olsun.

5.4.1 Layih l ndirm üzr Normalar v Standartlar T MÖHS- lav 4-ün 2.2. Bölm sind , boru k m rinin v Layih y daxil olan dig r obyektl rin layih l ndirilm si, tikintisi v istismar üçün müvafiq prinsipl ri, standartlar v t crüb l ri mü yy nl dir n norma v qaydalar daxildir. Norma v qaydalar na uy un olaraq, CQBKG, Amerika Mexanik Müh ndisl ri C miyy tinin (ASME), y ni ASME B31.8 “Qaz n Vurulmas v Paylanmas üzr Boru K m ri Sisteml ri” (2010-cu il Burax l ) t l bl rin uy un olaraq layih l ndiril c k, istehsal olunacaq, tikil c k, s naqdan keçiril c k v istismara veril c k. Ba lay c siyirtm l r v rsinl m stansiyas boru ç kili i ASME-nin B31.8 v ya ASME B31.3 “Boru K m ri Dövr sinin Layih l ndirilm si”n uy un olaraq layih l ndiril c k, istehsal olunacaq, ç kil c k v istismara veril c kdir. Avtomobil yolu, d mir yolu v piyada yollar il olan k si m l r API RP1102- uy un olaraq layih l ndiril c kdir. Boru k m ri 95.5 barg hesablanm t zyiq v maksimum 90 barg i çi t zyiq malik olmal d r.

5.4.1.1 Boru k m rinin Diametri v Materiallar Mar rutun k nd t s rrüfat torpaqlar ndan keçdiyi yerl rd 56” boru k m ri nominal divar qal nl 19.5 mm olan X70 d r c li borudan ibar t olacaq. Boru k m rinin seyr k m skunla lm v ya s x m skunla lm razil rd n keçm sind n as l olaraq divar qal nl art r laraq müvafiq olaraq 23.4 v 28.1 mm t kil ed c kdir. Boruya yüks k z d v ya müdaxil riski olan yerl rd is qal nl q daha da art r la bil r. AP RP 1102 (D5-034) “Polad Boru K m rl ri il K si n D miryollar v Avtomobil Yollar ” üzr t l bl r cavab verm si üçün yol, d miryolu v çay k si m l rin 0.6 layih l ndirm

msal il art r lm divar qal nl olan borulardan istifad edil c kdir. Dig r beyn lxalq norma v standartlar n geni siyah s da mü yy n edilib v bunlar layih l ndirm nin xüsusi elementl rin laz m g ldikc t tbiq olunacaqd r.




5.4.2 Layih l ndiril n stismar Müdd ti Boru k m ri ç kil nd n sonra yeni CQBKG-nin 30 il istismar müdd ti olmas gözl nilir. Boru k m rinin çöl hiss sini trafdak torpaqdan t crid etm k üçün üz hiss sin üçqat yüks k s xl ql polietilen örtük ç kil c k. Bu örtük boru k m rin olan induksiyal c r yan korroziyas v bioloji v kimy vi t sir potensial n azaldacaqd r. Boru k m ri boyunca c r yan torpaqland na gör , s thd heç bir c r yan a kar edilm y c k. Sah d boru k m ri seksiyalar n bir-birin qaynaq etikd n sonra bu birl m yerl rin lav örtük ç kil c kdir. Daxild n boru k m rin onun hidravlik xüsusiyy tini gücl ndir n materialdan boya qat ç kil c kdir. Bütün obyektl rin laz m g l rs art r lm istismar müdd tind i l y bil c yin min olmaq üçün günd lik olaraq lav t mir i l ri d görül bil r. Qrunt sular n n s viyy si yüks k olan regionlarda borular betonla örtükl n r k a rla d r lacaqlar ki, it l yici (arximed) qüvv nin qar s al ns n.

5.4.2.1 Örtüyün qal nl K m r boyunca normal k nd t s rrüfat f aliyy tl rinin apar laca yerl rd bu, torpa n s thi il k m rin üst hiss si aras nda minimum 1.0m d rinliyin olmas na imkan ver n x nd kd basd r lacaqd r. Keçidl rd örtüyün qal nl art r lacaq: yol keçidl ri ümumilikd 2,0 m örtük il qura d r lacaq; d miryolu keçidl rinin n az 3,0 m qal nl qda örtüyü v örtüyü olmayan yollar n n az 1,5 m örtüyü olacaq (D11-02). Boru k m rinin z d l nm si v ya müdaxil edilm si riski yüks k olarsa, yaxud c r v ya yol keçidl rind dig r kommunikasiya x tl ri varsa, boru k m ri aç q k sm üsulu il k si m l rd beton plit l rl örtül c k (D30-01).

5.4.2.2 Boru k m ri yerinin mü yy n edilm si Torpa n alt nda olan x b rdarl q lenti bütün mar rut boyunca k m rin yerini i ar l y c kdir. Bütün m nt q sah l rind , katod mühafiz m nt q l rind , yol, c r, d mir yolu v su k si m l rind , CQBKG avadanl hasarlar nda v k m r mar rutunun mü yy n edilm sinin apar lmas n n vacib oldu u dü ünül n h r hans dig r razil rd v mü ahid y köm k etm k üçün a a s viyy ni anlama postlar (ni an dir kl ri) qura d r lacaqd r. Müvafiq yerl rd ni anlar (markerl r) yana ni anlar n görünü m saf si daxilind olacaqd r. Bütün ni anlama postlar , k m rd bir hadis ba ver n zaman operatorlarla laq saxlamaq m qs dil istifad etm l ri üçün ictimaiyy tin nümay nd l ri üçün telefon laq nömr l rinin daxil olaca nömr ni anlar il t chiz edil c kdir. Boru k m rinin aeronaviqasiya markerl ri mar rutun aeronaviqasiya mü ahid sini aparma a köm k etm k üçün mar rut boyunca 5km uzunlu a q d r olan intervallarla qura d r lacaqd r.

5.4.3 T hlük sizlik msal Texniki layih l ndirm kontekstind “t hlük sizlik msal ” termini, maksimum nominal yük v ya h cmin boru k m ri sisteminin komponentin v ya konstruksiyas n n heç bir qüsur olmadan saxlaya bil c yi maksimum d y rd n a a saxlan lmas n t min etm k üçün istifad olunan vurma msal d r. Ona gör d , layih l ndirm nin mühüm t hlük sizlik

msal ndan istifad olunmas t min etm lidir ki, layih l ndirm h miyy tli d r c d t hlük sizlik ehtiyat n z r almaqla kild davam edir. Normal texniki t crüb y v Layih üzr q bul olunmu texniki standartlar n t l bl rin uy un olaraq, CQBKG üzr texniki layih l ndirm nin h r bir elementin davaml l q msal daxil edilmi dir. Boru k m ri mar rutunun ks r hiss sin A 0.72 layih l ndirm parametri t tbiq olunacaq; bu, gözl nil n maksimum yükün 1.39 mislini t min ed c k layih l ndirm y b rab rdir v halisi daha az olan razil r üçün uy undur.

sas h ssasl qlar, o cüml d n traf mühit v sosial v ziyy tl ri ks etdirm k üçün müvafiq layih l ndirm standartlar n n t l b etdiyi v ya müh ndis qrupunun uy un hesab etdiyi kimi

lav davaml l q msallar layih l ndirm y daxil edilmi dir. Spesifik razil rd , m s l n icmalara yax n olan yerl rd (ASME B31.8) Beyn lxalq standartlar na uy un olaraq boru




k m ri il ba l q za riskini azaltmaq üçün daha qal n divarl borudan istifad olunacaqd r. Buna a a dak hallar daxil ola bil r:

Boru k m ri mar rutunun yax nl nda hali s xl yüks k olduqda Yol, d miryolu v çay k si m l rind Boru k m ri mar rutunun mövcud yol v ya d miryollara paralel olaraq keçdiyi

seksiyalar.

g r n z rd tutulan hidravlik t zyiql r v h min yerl rd tikinti prinsipl ri n z r al narsa, bel sah l rd daha davaml layih l ndirm msal n n t tbiqi t l b oluna bil c yind n daha qal n divarl k m r borusunun t chiz olunmas na g tirib ç xarm d r.

5.4.4 Boru k m rinin Diametri v Materiallar CQBKG k m r borusu, xarici diametri 56 düym (1422mm) olan ard c ll qla qaynaq olunmu , yüks k keyfiyy tli AN 5L D r c li X70 adi poladdan haz rlanacaq. Boru divar n n qal nl , göst ril n 0.72 layih l ndirm msal t tbiq edil rk n, i çi t zyiq hesablamalar il mü yy n olunur. lav davaml l q msal t tbiq olunan xüsusi traf mühit v ya sosial risk zonalar nda (bax Bölm 5.4.3), divar n qal nl 0.72 layih l ndirm msal üzr 19.5 mm-d n 0.6 layih l ndirm msal üzr 23.4 mm-d k artacaq v 0.5 layih l ndirm msal üzr maksimum 28.1 mm- q d r artacaqd r.

5.4.5 Layih l ndiril n (hesablanm ) T zyiql r v Temperaturlar Az rbaycanda CQBKG-nin hesablanm t zyiqi 95.5 barg olacaq v maksimum yol veril n i çi t zyiq (MY T) is 90 barg t kil ed c k. Bu mövcud CQBK-d olan il eynidir. Hesablanm t zyiqin maksimum i çi t zyiqd n yüks k q bul olunmas CQBKG sisteminin layih l ndirilm sin konservativ yana man ks etdirir. Basd r lm (yeralt ) boru k m ri -10°C-d n 74°C aras nda d yi n maksimum hesablanm temperatur üzr layih l ndiril c kdir. Basd r lan boru k m rinin n z rd tutulan xarici temperaturu h tta k skin iqlim v i raitl rind bel bu temperatur diapazonu daxilind olacaqd r. Torpa n üstünd olan boru k m ri üzr hesablanm diapazon -46°C-d n 78°C-d k d yi n temperatur diapazonu aras nda olacaq.

5.4.6 Korroziyadan Mühafiz Boru k m ri yüks k keyfiyy tli poladdan ç kils bel , laz mi qaydada qorunmad qda sas n d metal borunun traf ndak torpaq il t mas ndan yaranan elektrik c r yanlar n tic sind zaman keçdikc paslanacaq; bel yaranan c r yanlar boruda metal ç kisinin itkisi il , y ni korroziya il n tic l nir. Boru k m rini hat ed n materialdak bioloji v kimy vi aktivlik d korroziyaya s b b ola bil r. Boru saxlanma sah l rin da nmadan önc borunun üz rin yüks k möhk mliy malik, üçqat polietilen örtük ç kil c kdir. Bu örtük boru k m rinin xarici metal s thini onu hat ed n torpaqdan izolyasiya ed c k, bununla da veril n c r yan n tic sind yaranan korroziyan n v boru k m rin bioloji v kimy vi t sir potensial n azaldacaqd r. Boru k m rinin ç kili i zaman qaynaq i l rind n sonra boru birl m l rin örtük ç kil c kdir. Bu birl m örtüyü boru k m rinin qura d r ld yerd apar lacaqd r. Borular n x nd y düzülm sind n vv l onun bütün örtüyü v qaynaq edil n yerl rinin bütövlüyünd n min olmaq üçün qeyri-da d c s naq (QDS) keçiril c kdir. Qaynaq edilmi yerl ri yoxlamaq üçün q sa müdd t n tic ver n mexaniki ultras s s naq metoduna üstünlük veril c kdir. Boru k m rinin daxili hiss si epoksid örtüyü il mühafiz olunacaq. Boru k m ri onun hidravlik xüsusiyy tini gücl ndir c k boya il r ngl n c kdir. g r tikinti zaman artm




korroziya t sirli sah l r rast g lin rs , o zaman korroziyadan mühafiz sistemin yard m kimi lav t dbirl r görül bil r (m s l n anod mühafiz si). Örtük v korroziya leyhin mühafiz sisteml ri ad t n n korroziv xüsusiyy t malik su sisteml rin qar kifay t q d r müdafi t min edir v ümumilikd CQBKG mar rutunda bu rtl r mövcud deyil. Korroziya ehtimal n azaltmaq üçün boru k m rinin daxili v ziyy ti münt z m olaraq mü ahid olunacaq v davaml texniki xidm t göst ril c kdir. Tikinti v istismara verilm nin ard nca CQBKG-nin CQBK il eyni vaxt intervallar nda v eyni müdd t daxili v ziyy tinin yoxlan lmas t klif olunur. CQBKG boru k m ri xarici c r yanl katod mühafiz sistemi il korroziyadan müdafi olunacaq (D5-001).

5.4.7 CQBKG Boru k m ri Mar rutu CQBKG-nin mar rutu sosial, texniki, geotexniki v traf mühit rtl rini n z r alacaq bir

kild seçilmi dir. Mar rutun seçilm si prosesi v n z rd tutulan alternativl r F sil 4-d , Layih Alternativl rind t svir olunur. T klif olunan CQBKG boru k m ri mümkün olduqda mövcud CQBK boru k m rinin yan nda ya da onunla eyni d hlizd ç kil c kdir. Müasir layih li boru k m ri z lz l nin yaratd yer titr yi inin h r hans t sirind n ziyan görmür. Yer titr yi l rinin boru x ttin “t siri” yaln z boru x tti qruntun mayel m si ehtimal edil n torpaqlarda yerl dirildiyind ba ver bil r. BTC/CQBK üzr apar lm t dqiqatlar bu cür sah l rin harada yerl diyini mü yy n etdi v bu cür sah l rd n k nar razil r seçildi. N z r alaraq ki, Layih mar rutun ks r hiss sind mövcud d hlizd yerl ir, bu t hlük il rastla lmayacaq. Boru k m ri h mçinin beyn lxalq standartlara uy un layih l ndirilib v divar qal nl üzr t hlük sizlik msal t sir n z r al nmaqla hesablan b. CQBKG v CQBK/BTC aras nda 20 m minimum ara m saf si t tbiq olunur. K si m l rd lav i n zar t t dbirl ri t tbiq olunacaq (D11-04). Ba lay c siyirtm sah l rind 56” CQBKG boru k m ri, 42” CQBK boru k m ri, CQBKG üzr ba lay c siyirtm l r v BTC/CQBK üzr ba lay c siyirtm l r aras nda ara m saf si 28 m-d n az olmayacaq (D11- 05). lav olaraq, g r tikinti imkanlar na yaxud torpa n sabitliyin gör mövcud K m ri Sah si (KS) paralel qura d r lma üçün uy un olmazsa, k m r sah sinin ara m saf sinin art r lmas laz m g l bil r. Bu mümkün olmad qda, uy un mar rutu mü yy n etm k üçün yeni d hliz axtar lacaqd r. CQBKG boru k m rinin dig r yeralt kommunikasiya x tl ri v boru k m rl ri il k si diyi yerl rd x nd ksiz keçid üsullar ndan istifad olunacaq. CQBKG boru k m ri il mövcud boru k m rl ri aras nda minimum m saf x nd ksiz üsuldan istifad etdikd 1500m, aç q k sm üsulundan istifad edildikd is , 900m olacaq (D5-010). Mövcud BTC v CQBK boru k m rl rinin k si m l rinin tikintisin mövcud boru k m ri m liyyatlar üzr i icaz sistemi sas nda n zar t olunacaq v bu proses üzr tikinti podratç s , BTC v CQBK

m liyyatlar qrupu t r find n xüsusi risk qiym tl ndirilm si apar lmal d r (D5-011).

5.4.8 Aral q Kompressor v Ölçm Stansiyalar S ng çal Terminal nda v Gürcüstan s rh dind ki sas kompressorun ç x aras nda h r hans aral q kompressor stansiyas n n v ya ölçm obyektl rinin qura d r lmas bu layih l ndirm y daxil deyildir. slind MSSTQ-nin i h cmi kompressor texnologiyalar v ölçm qur ular n n trafl müzakir sini hat etmir. S ng çal Terminal ndan sonra növb ti kompressor v ölçm obyektl ri Gürcüstanda yerl ir.

5.4.9 Aral q rsinl m Obyekti Boru T mizl yici rsin boru k m rl rinin daxili hiss sini mü ahid etm k v t mizl m k üçün istifad olunan cihazd r. Bütün rsinl m i l rind rsinl ri boru k m rin salmaq v onlar oradan geri ç km k üçün bir vasit y ehtiyac var. H min yerl r t mizl yici rsinl ri i salma v q bul etm qur ular v birlikd is rsinl m obyektl ri adlan r.




CQBKG-i t mizl m v yoxlama rsinl rinin istifad sini asanla d rmaq üçün layih l ndirilib. CQBKG-nin rsin i salma qur usu CQBKG KG0-da qura d r lacaq. H ssas material v r ngli b z kl r binalar n xarici fasadlar üçün istifad olunacaq (D8-02). Boru k m ri üzr birinci rsin q buledici qur u Gürcüstan razisind qura d r lacaq v ona gör d Layih nin Gürcüstan bölm si üzr MSSTQ-d müzakir olunmu dur.

rsinl m obyekti üçün enerji t l bat n n t xmin n 5 - 8 termal elektrik generator (TEG) qur usu il t chiz olunmas planla d r l r. TEG qur ular n n say seçil n istehsalç dan as l olacaq.TEG qur ular boru k m rind ki qazdan kiçik bir miqdarda istifad etm kl elektrik enerjisi yaradacaq v daha sonra avadanl qlarla t chiz edilmi otaqdak akkumulyatorlara fasil siz enerji t chiz etm k üçün bundan istifad olunacaqd r.

rsinl m stansiyas nda tepsel rozetkalar da qura d r lacaq ki, bu, texniki xidm t i l ri apar lan zaman paylay c panel müv qq ti dizel generatorlar n n birl dirilm sin imkan ver c kdir. M qs d ondan ibar tdir ki, generator sah d saxlan lmayacaq, lakin t l b olunduqda sah y g tiril c k. Müv qq ti generatordan istifad il ba l h r hans yanacaq b ndl nmi v ya iki örtüklü ç nd saxlan lacaq. Yanacaqdoldurma m liyyatlar apar lan zaman damc tutan alt qlardan istifad olunacaq.

rsinl m stansiyas nda daimi olaraq t hlük sizlik xidm ti hey tinin olaca na baxmayaraq istismar i l ri üzr daimi personal il t min olunmayaca n z rd tutulub.

kil 5-4: KG57-d T klif olunan rsin Buraxma Obyektinin Sxemi

5.4.10 Siyirtm Stansiyalar Tutumlar n hermetikliyi pozuldu u zaman t mir i l rini asanla d rmaq v boru k m ri seksiyalar n t crid etm k üçün t klif olunan boru k m ri mar rutu boyunca ba lay c siyirtm l r (BVR-l r) yerl diril c kdir . Siyirtm l r S ng çal Terminal ndak dispetçer ota operatorunun n zar ti alt nda olacaq v o, ayr -ayr siyirtm l ri uzaq m saf d n ba laya bil c k. BVR-l r t xmin n 71 km-d n 88km aras nda olan m saf l rd yerl diril c k v müh ndis

b k l ri v kommunikasiya x tl rinin iki d f t krarlanmas na yol verm m k üçün mövcud BTC/CQBK üzr BVR-l r il yana yerl diril c kdir. Riskin qiym tl ndirilm si il CQBK/BTC v CQBKG BVR-l ri aras nda minimum ara m saf sinin 28m (boru k m rinin m rk zl ri aras nda m saf ) olmas mü yy n edilmi dir v lav t hlük sizlik m qs dil

Birl m nöqt si

Boru k m ri




CQBKG BVR-l ri mövcud h r hans BTC/CQBK BVR-in h r iki t r find n 28 m m saf d yerl diril c kdir. Ba lay c siyirtm l r, klapanlar n avtomatik idar etm mexanizmi yer üstünd olmaqla kamerada yerl diril c k v beton divar il hat olunacaq. H r bir tikinti sah sind torpa n üstünd yerl diril n v beton konstruksiya il hat olunan avadanl q ota olacaq. Binalar n xarici fasadlar üçün h ssas material v r ngli b z k elementl rind n istifad olunacaq (D8-02). M ftil il hasarlama h r bir sah nin perimetrini mü yy n ed c k v bunun 25 m x 25m ölçüd olmas n z rd tutulur. Ba lay c siyirtm stansiyalar n n rti yerl diyi yerl r C dv l 5-5-d sadalan r. Uzaqdan idar edil n sah l r üçün istifad olunan ba lay c siyirtm l r mü ahid x tti boyunca, tam keçidli v tam qaynaq edilmi kild olacaqd r. Klapan n i l m si üçün enerji t chizat na ehtiyac olmayacaq; bununla bel layih yerl rinin h r biri yard mç avadanl qlar Az rbaycan n dövl t enerji b k sind n enerji il t chiz etm k üçün ilkin enerji m nb yi il t min edil c kdir. Tikinti sah si üçün tam enerji t l bat n t min etm y qadir yard mç bir generator da bu avadanl qlara lav edil c kdir. Yard mç generatorlar n istifad etdiyi yanacaq laq dar CQBK/BTC ba lay c siyirtm l rind saxlan lacaqd r; CQBKG ba lay c siyirtm l rind h r hans bir yanacaq saxlanmayacaq. Elektrik enerjisi i qland rma, telekommunikasiya v t hlük sizlik sistemi

m liyyatlar kimi yard mç f aliyy tl r üçün istifad edil c kdir. Mühüm v t cili laz m olan enerji t l bat C dv l 5-5-d göst ril n fasil siz enerji t chizat il t min edil c kdir. Bu obyektl rin son yerl m yerl ri davam etm kd olan texniki layih l ndirm prosesind mü yy n olunacaqd r. Uzaq m saf d n idar olunan sah l r üzr ba lay c siyirtm l r mü ahid x tti boyunca, tam keçidli v tam qaynaq olunmu kild olacaqd r.

C dv l 5-5: N z rd tutulan CQBKG üzr Ba lay c Siyirtm l rin Yerl diyi Yerl r

CQBKG üzr KG Ba lay c Siyirtm nin Nömr si

21 BVR A6

95 BVR A7

172 BVR A8

243 BVR A9

334 BVR A10 BTC/CQBK üzr BVR-d olan mövcud t hlük sizlik xidm ti m kda lar n n CQBKG üzr BVR-d i c lb olunmas n z rd tutulur v bunun daimi olmas gözl nilir. Kommunikasiya sisteml ri, (Bölm 5.4.11-d trafl t svir olunur) BVR-nin statusuna v t hlük sizliy dair m lumatlar S ng çal Terminal ndak n zar t m rk zin ötür c kdir. S ciyy vi bir BVR nümun si Foto kil 5-1-d t svir olunur.




Foto kil 5-1: CQBK Mar rutu boyunca Ba lay c Siyirtm Stansiyas CQBKG Layih sind bütün yerüstü qur ular üçün sah y xas seysmik parametrl r i l nib haz rlanm d r. Bunlar 2001-ci ild EQE t r find n CQBK üçün apar lm SeysmiK T hlük Ehtimallar n n Qiym tl ndirilm sin saslanm d r. Bütün qur ular n seysmik layih l ndirm si ASCE 7010 t l bl rin saslan b. Bütün mühüm tikilil r sas amil kimi seysmik hadis l r qar davaml layih l ndirilib. Onlar Maksimum Ehtimal Edil n Z lz l y (bu 2475 ild n bir t krarlanma ehtimal na uy undur) tab g tir c k kild layih l ndirilib. ks r tikilil rin strukturu metal örtüklü polad karkasdan ibar t olacaq. Bu növ konstruksiya z lz l regionlar üçün münasibdir v konstruksiyan n layih l ndirilm si bu cür regionlar üçün müvafiq olan layih ll ndirm normalar ndan istifad etm kl h yata keçirilib. D mirbeton konstruksiyal tikilil rd n istifad minimuma endirilib, bel bu, bu cür tikilil r ad t n nisb t n qeyri-elastikdir v ona gör d , z lz l nin t sirind n z d l n bil r. Bundan lav , layih l ndirm mü yy nl dirir ki, h r hans tikilinin hörgüsü xüsusi olaraq möhk ml ndiril c k kli, z lz l d ziyan d ym ehtimal azals n.

5.4.11 Kompleks dar etm v Texniki T hlük sizlik Sistemi Mövcud olan kompleks idar etm v texniki t hlük sizlik sistemi (K TTS) CQBKG v obyektl ri hat etm si üçün t kmill diril c k v geni l ndiril c kdir. Bu sistem, Az rbaycanda bütün ba lay c siyirtm stansiyalar n idar ed n avadanl qlardan istifad etm kl , bütün boru k m rini mü ahid edir. K TTS texnoloji parametrl ri, o cüml d n ax n

msal n , t zyiq v temperaturu ölçür v sistemin müvafiq i rejiml rind bu parametrl r n zar t edir. Bir elementin s radan ç xmas il sistemin dayanmas na yol verm m k üçün kommunikasiyalar, texnologiya, enerji v sah kabel sistemi ehtiyat v ziyy td n istifad etm kl , K TTS ç tin prosesl rin v t hlük sizlik funksiyalar n n mümkünlüyünü azaldacaq bir kild layih l ndiril c k v konfiqurasiya olunacaqd r. K TTS- proses n zar t sistemi, q za söndürm sistemi v yan n v qaz a kar etm sistemi daxildir.

5.4.11.1 Q za söndürm sisteml ri (QS) Az rbaycanda mövcud q za söndürm sistemi yoxdur v CQBKG Layih si üzr bel bir sistem t l b olunmur.




5.4.11.2 S zmalar a karlama sistemi (SAS) Boru k m rind s z nt lar a kar etm sistemi t chiz olunacaq. S z nt a kar edildikd n sonra s z nt n n h r iki t r find ki ba lay c siyirtm l r uzaq m saf d n ba lanacaq ki, s zan h cm h r iki ba lay c siyirtm aras ndak m saf il m hdudla d r ls n (D12-03). Mövcud s zmalar a karlama sistemi n son texniki avadanl qlar v proqram t minat il yenil n c k v geni l ndirilmi boru k m ri v obyektl ri hat etm si üçün konfiqurasiya olunacaqd r. Sistem yuxar dak sisteml r d olmadan müst qil kild i l yir, lakin, K TTS- d n al nan mövcud t zyiq, temperatur v ax n ölçm m lumatlar ndan istifad edir. Sistem boru k m rinin interaktiv v offlayn rejimd kompüter modell ri v statistik s zman a karlama sistemi daxildir. Sistem yolverilm z k naraç xmalar v mümkün s zmalar oldu u halda operatora t hlük bar d x b rdarl q edir, lakin o, sistemin ba lanmas n i salm r yaxud ba qa idar etm v ya icra t dbirl ri yerin yetirmir. A kar olunan übh li s zma oldu u halda, nec h r k t edilm sin dair q rar m liyyatlar qrupu t r find n l il icra olunur. Yeni SAS üzr prinsipl r a a da göst rildiyi kimi vv lki sistem il eyni olacaq:

SAS yüks k d qiqlikl v etibarl l q s viyy sind boru k m rini davaml mü ahid etm y qadir olacaq SAS, S ng çal boru k m rin n zar t m rk zind Layih nin K TTS il

uy unla d r lacaq. SAS- n K TTS il birl dirilm si tiki siz qaydada olacaq, sistemd istifad olunan bütün dinamik d yi iklikl r K TTS-nin t krarlanan ehtiyat kommunikasiya b k si vasit sil m lumat ötürücül rind n t min olunacaq.

SAS a a dak lar t min ed c k:

übh li s z nt üzr siqnalizasiya S zmalar n yeri.

5.4.11.3 Kommunikasiya sisteml ri Mövcud CQBK v BTC boru k m rl ri çoxdamarl fiber optik kabelli (FOK) xüsusi telekommunikasiya sisteml rind n mü t r k istifad edir. H min FOK-lar, basd r lan BTC boru k m ri boyunca eyni x nd kd qura d r lan yüks k s xl ql polietilen (YSP) kabel kanal nda yerl dirilib. K TTS mövcud fiber optik kommunikasiya b k si vasit sil ba lay c siyirtm stansiyalar il laq saxlayacaq. Optik fiber kommunikasiyas nda pozuntu ba verdikd , stansiyalar vv l veril n koordinatlar saxlamaqla, avtonom rejimd i l m y davam edir v boru k m rin dair mühüm m lumatlar `dial-up` telekommunikasiyalar vasit sil müvafiq sah l r ötürülür. K TTS, kommunikasiyalar n t chiz olunmas ndan ba qa, telekommunikasiya sisteml ri, s s, m lumat v t hlük sizlik xidm tl rini d göst rir. FOK peyk kommunikasiya sistemi vasit sil tam ehtiyat üçün saxlan l r. Mövcud s s, m lumat v t hlük sizlik üzr telekommunikasiya sistemi yeni v geni l ndirilmi CQBKG stansiyalar üçün yenil n c k.




5.5 Layih nin Tikintisi

5.5.1 Tikinti üzr Ümumi cmal Boru k m ri, T MÖHS v qüvv d olan hökum t q rarlar na, müqavil üzr t l bl r , müvafiq icaz l r v s lahiyy tl r v Layih üzr t sdiq olunmu cizgil r , planlara, prosedurlara v spesifikasiyalara uy un olaraq in a olunacaq. Bununla bel , bu qanunverici baza v müqavil rtl ri ç rçiv sind , t klif olunan CQBKG Layih si üzr trafl tikinti metodologiyalar n n v avadanl qlar n seçimi, qalib g l n tikinti üzr podratç n n (podratç lar n) cavabdehliyind olacaq. slind , tikinti metodologiyalar il ba l daha trafl prinsip mü yy n olunmal d r. Bu bölm tikinti podratç s (podratç lar ) t r find n q bul olunacaq metodlar n ümumi icmal n t qdim etm yi n z rd tutur v b zi m lumatlar n Layih nin sonrak m rh l sind d yi bil c yini n z r almaq laz md r. Boru k m rinin tikintisi çox-m rh l li bir prosesdir v çoxlu sayda ixtisasla d r lm v ümumi komandan n (kollektiv olaraq tikinti briqadas kimi istinad olunan i çil r komandas v laz mi avadanl q v qur ular) h yata keçirdiyi bir s ra ayr -ayr m liyyatlardan ibar tdir. Bel t xmin edilir ki, C dv l 5-2-d göst ril n qrafik m l etm k üçün boru k m rinin ç kili i üçün 2 ayr tikinti briqadas n n f aliyy tind n istifad edil c k. çi qüvv sind n v mexanizml rd n s m r li istifad etm k, proqram n t l bl rin cavab verm k v mövsümi hava raitinin yaratd m hdudiyy tl rd i l m k üçün boru k m rinin tikintisi eyni vaxtda bird n çox yerd apar lacaqd r. H mçinin sas k si m l ri qura d ran ixtisasla d r lm briqadalar n olmas n z rd tutulur. Tikinti proqram n n h r bir elementin ba lamadan önc , tikintinin podratç s (podratç lar ) yerin yetiril c k i l r üzr i çi layih l ri, çertyojlar v i l rin icra planlar n haz rlayacaq v onlar Layih t r find n n z rd n keçiril c k. Bu s n dl r , torpaq sahibl rinin v icar darlar n müvafiq t l bl ri, MSSTQ-d t svir olunan çirkl nm nin s viyy sinin azald lmas t dbirl ri v Az rbaycanda n zar t orqanlar n n t l bl ri daxil edil c k. Bu f aliyy tl r , MSSTQ-nin 13-cü F slind t svir olunan t l bl r v h mçinin traf Mühitin v Sosial Sah nin dar olunmas v Monitorinqi Plan na ( MSS MP) (bax lav D) uy un olaraq, CQBKG üzr Layih qrupu t r find n n zar t olunacaqd r. Tikintinin bu bölm d t svir olunan a a dak sas f aliyy tl ri hat etm si gözl nilir:

Müv qq ti tikinti dü rg l ri v saxlanma sah l rinin yarad lmas Laz m g l n yerl rd giri ç rlar n/ yollar n geni l ndirilm si v t kmill dirilm si KS-nin haz rlanmas Materiallar n v i çil rin sah y çatd r lmas X nd yin qaz nt s Boru k m rinin qura d r lmas Ba lay c siyirtm l rin qura d r lmas Kiçik suvarma kanallar n n, su axarlar n n, c rlar n, yollar n, kommunikasiya

x tl rinin v s. aç q qazma k si m l ri. sas yollar n, çaylar n v kanallar n x nd ksiz k si m l ri Yeni boru k m ri seksiyalar n n hidros na v i salma-istismar i l ri Katodlu mühafiz sisteml rinin qura d r lmas Yeni boru k m ri seksiyalar n n birl dirilm si Bütün narahatl a m ruz qalan zonalar n b rpas .

5.5.2 Tikinti üzr çi Qüvv si 2014-cü ilin oktyabr ay nda ba layacaq d mir yolu ax sinin modernl dirilm si i l ri üçün az sayda i çi t l b olunacaq. Dü rg v boru saxlanma sah sinin tikintisi d daxil olmaqla, ilkin tikinti i l rinin h yata keçirilm si üçün 2014-cü ill rin ortas v sonlar nda 150 i çinin




t l b olunaca dü ünülür. sas tikinti i l ri 2015-ci ilin vv lind ba layaca na gör , i çi qüvv si bu dövr rzind artma a ba layacaqd r. Tikintinin bir sas tikinti briqadas il h yata keçiril c yi ehtimal olunur v ikinci daha kiçik bir briqadaya is k si m l rin s xl daha çox olan razid i l m k üçün ehtiyac olacaqd r. Dü rg l rd yerl dirilmi bilavasit i götürülmü tikinti il ba l i çi qüvv sinin say 2015-ci ilin ortalar nda t qribi ehtimal olunan 5 0 0 - 700 n f rlik n yüks k i çi h ddin çatacaqd r v onlar 2017-ci ilin sonlar nad k i l ri icra ed c kl r v bundan sonra sayda azalma olacaqd r. Dolay c lb edil n i çi qüvv sinin (dü rg xadim l ri, a pazlar v s.) birba a c lb edil n i çi qüvv sinin 35%-i civar nda olaca hesablan b. Layih nin i çi qüvv si (dolay s il laq dar olan hey t d daxil olmaqla) n çox t xmin n 1270 n f rd n ibar t olacaqd r. Tikintinin v borular n düzülm si, qayna , izolyasiya örtüyünün ç kilm si, x nd kl rin qaz lmas , yenid n doldurulmas v b rpa kimi i l rin gedi i zaman i çil rin tat say nda d yi iklikl r olacaqd r. sas tikinti dövrü zaman hey tin maksimum say sas i l r üzr podratç t yin olunduqdan sonra yenid n n z rd n keçiril c kdir. Daha kiçik briqada sas briqada il dem k olar ki, eyni vaxtda i l y c kdir, lakin, onun i ba lamas t xmin n 2 ay gec ba tutacaqd r. Daha kiçik briqada keçilm si laz m olan yüks k s xl qda suvarma kanallar , su axarlar v yollar olan mar rutun KG94 – KG145 aras ndak seksiyas daxilind i l y c kdir. Tikinti ir lil dikc , h r bir dü rg d ki i çil rin maksimum say layih nin ir lil yi ind n as l olaraq d yi c kdir. Dem k olar ki, eyni zamanda i l y n iki dü rg olacaqd r; lakin h r dü rg üzr t l b olunan maksimum i çi qüvv si üst-üst dü m y c kdir.

kil 5-5: çi Qüvv si v Personal üzr hesablamalar

Yuxar dak i çi qüvv si v insan resurslar üzr hesablamalar bütün mar rut boyunca i l y c k bir sas tikinti briqadas v KG94 – KG145 aras nda i l y c k daha kiçik briqada olaca ehtimal na saslanaraq apar lm d r. Hesablamalara h m birba a, h m dolay c lb olunan i çi qüvv si daxildir.




sas boru k m rinin tikintisin paralel olaraq ÜMQ v Mikrotunel i l ri üçün ayr ca tikinti sah l ri olacaqd r. Ayr -ayr tikinti sah l ri üçün i çi qüvv si çox güman ki, sas tikinti dü rg l rind yerl diril c kdir. Kür çay n n Q rb k si m sind ki Mikrotunel m liyyatlar üzr xidm t göst rm k üçün Salo luda bir nisb t n kiçik yard mç dü rg n z rd tutulur. st nil n bir yer lav ara d rma v müzakir mövzusu olacaqd r.

5.5.3 Tikinti Dü rg l ri v Boru Saxlanma Sah l ri

5.5.3.1 Tikinti dü rg si v boru saxlanma sah l rinin yeri CQBKG Layih sinin in as zaman , borular n saxlanmas , mexaniki avadanl qlara texniki xidm t, yanacaq t chizat , anbara y ma, Layih ofisl ri v i çil rin yerl dirilm si üçün müv qq ti obyektl r laz m olacaqd r. Gedi -g li in minimuma endirilm si d daxil olmaqla tikinti dü rg l ri v boru saxlanma sah l rinin, maddi-texniki t l bl r laz mi qaydada cavab verm sini t min etm kd n ötrü boru k m ri mar rutu be seksiyaya bölünmü dür. KG-l r il laq dar olaraq n z rd tutulan boru k m ri mar rutu üzr t qribi seksiyalar a a dak lard r:

Seksiya 1: Mu an -Kürd mir (KG0-94) Seksiya 2: Kürd mir - Türyançay k si m si (KG94-145) Seksiya 3: Türyançay - Borsunlu k si m si (KG145-235) Seksiya 4: Borsunlu – Z y mçay k si m si (KG235-306) Seksiya 5: Z y mçay k si m si - Gürcüstan s rh di (KG306-390).

Layih zaman n z rd tutulan tikinti dü rg si v boru saxlanma sah l rinin Alternativ 1 v Alternativ 2 kimi istinad olunan v 4.7 Bölm sind trafl t svir edil n iki alternativ qrupu vard r. Alternativ 1 tikinti dü rg si v boru saxlanma sah sinin yerl ri ilkin olaraq mövcud infrastruktur v ikinci d f tikinti apar lmas üçün olan sah l rin n z rd n keçirilm si vasit sil mü yy n edilmi dir. Strategiyada olan d yi iklikd n sonra (Bölm 4.7.1- bax n) Alternativ 1 sah l rind n çoxunun yeri art q optimal hesab edil bil c k yerl rd deyildi. Bununla m ul olmaq m qs dil , variantlar n ikinci qrupunu (Alternativl r 2 kimi bilin n) mü yy nl dirm k üçün lav i h yata keçirilmi dir. Yuxar da t svir olunmu be seksiya daxilind , müv qq ti obyektl rl ba l infrastruktur üzr üstünlük veril n a a dak yerl r mü yy n olunmu dur. Seksiya 1

Mu an Boru Saxlanma Sah si Kürd mir Tikinti Dü rg si - Variant 5

Seksiya 2

Ucar Tikinti Dü rg si- Variant 5 Kürd mir Boru Bo altma Sah si v D miryol ax si – Variant 1 (Müsüslü) Kürd mir Boru Saxlanma Sah si - Variant 1 (Müsüslü) Kürd mir Boru Saxlanma Sah si - Variant 2 (Müsüslü)

Seksiya 3

Goranboy Tikinti Dü rg si - Variant 3 Yevlax Boru Saxlanma, Bo altma Sah si v D miryol ax si

Seksiya 4

Samux Tikinti Dü rg si - Variant 3




Qazanç D miryol ax si v Bo altma Sah si Qazanç Boru Saxlanma Sah si D ll r Boru Saxlama Sah si v D miryol ax si v Bo altma Sah si

Seksiya 5

A stafa Tikinti Dü rg si - Variant 3 Salo lu Boru Saxlanma Sah si Salo lu Dü rg si Salo lu D miryol ax si v Boru Bo altma Sah si Poylu Boru Saxlama Sah si, Bo altma Sah si v D miryol ax si.

5.5.3.2 Tikinti dü rg si v boru saxlanma sah si obyektl ri H r bir dü rg y a a dak obyektl r daxil olacaq:

Ya ay yeri v ofisl r Bütün müvafiq kommunikasiya x tl ri: su t chizat v t mizl nm si, elektrik enerjisi,

çirkab sular n t mizl nm si v utilizasiyas , tullant lar n k narla d r lmas v s. H kim ota Sah nin t hlük sizliyi: qap da mühafiz kö kü, n qliyyat baryeri Fövq lad hallara qar cavab t dbirl ri üzr obyektl r (fövq lad hallara qar

cavab t dbirl ri plan na sas n müvafiq yerd ) Fövq lad hallarda toplanma m nt q si Vertolyot üçün uçu -eni meydanças /hava n qliyyat üçün obyektl r (Layih nin

fövq lad hallara qar cavab t dbirl ri plan n n haz rlanmas n tic sind vacib hesab olunarsa)

T mir-emalatxana binas M tb x v soyuq saxlama kameralar Yem kxanalar Bütün kommunikasiyalar: telefon, m lumat v poçt xidm tl ri, avtomat-telefonlar Yük ma nlar v avtodayanacaq üçün asfalt dö nmi yollar v b rk örtüklü

dayanacaqlar (beton, asfalt v ya aqreqat) Bütün binalara xidm t göst r n b rk örtüklü v ya ç nq l piyada yollar Hüdud hasarlar /divarlar Yol v piyada yollar üçün xarici i qland rma Ya sular üçün drenaj Yanacaq saxlama anbar stirah t v yl nc yerl ri Ma aza Cama rxana Avadanl q saxlanma sah si Rentgenologiya avadanl qlar n n saxlanma sah si Dizel generatorlar v /yaxud elektrik b k sin birl m l r Avadanl q sexi lav qoruyucu örtüklü dizel yanaca n saxlama ç nl ri Tullant lar üçün rezervuar v yükl m -bo altma qur ular Çirkab sular t mizl m qur ular Material v avadanl qlar saxlanma sah l ri.




lav olaraq, h r bir dü rg d a a dak kimy vi madd l rd n istifad edilm si v ona

gör d saxlama sah si olmas n n laz m g l c yi güman olunur:

Yanacaq Boyalar v boya h lledicil ri T mizl yici madd l r Ya l nmi kaustik.

Yuxar dak lar t chiz etm k üçün h r bir dü rg d kimy vi madd l r anbar olacaq.

kil 5-6 Az rbaycanda dü rg l rin nümun vi yerl m plan d r. Tullant saxlama sah si yerl m plan nda göst rilm yib, lakin, o, çirkab su t mizl m qur usunun yax nl ndak

razid yerl c k.

C

QB

K G

eni

lnd

irm L

ayih

si, A

zrb

ayca

n

traf m

ühit

v s

osia

l sah

y t

sirin

qiy

mtl

ndiri

lmsi

S

on v

aria

nt

Layi

hni

n T

sviri

5

-21

ki

l 5-6

: Dü

rgl

rin g

örün

ü s

xem

i

rti

5 S

anita

r-gi

giye

nik

blok

lar

160

Yaay

kab

inl

ri

Pod

ratç

üçü

n ot

aq

irkt ü

çün

otaq

12

-li a

nbar

15

-li a

vtob

us d

ayan

aca

yer

lri

126

-li

hrl

rara

s a

vtob

us y

erl

r

Has

ar

stira

ht v

yl

nc

sah

si 1

stira

ht v

yl

nc

sah

si 2

stira

ht v

yl

nc

sah

si 3

stira

ht v

yl

nc

sah

si 4

Yem

kxan

a sa

hsi

1

Yem

kxan

a sa

hsi

2

Yem

kxan

a sa

hsi

3

Yem

kxan

a sa

hsi

4

Cam

ar

xana

Sut

miz

lyi

ci q

uru

v ç

n

Tibb

m

ntq

si

stira

ht v

yl

nc

Ofis

sah

si

Nql

iyya

t üçü

n ya

naca

q do

ldur

ma

yeri

Avt

omob

il yu

ma

sah

si

Aya

qyol

u bl

oku

nzib

ati

blok

B

oru

km

rinin

dü

zülm

h

iQ

ener

ator

Tulla

nt a

nbar

sah

si

Çirk

ab s

ular

n t

miz

lnm

si

qur

usu

Göz

tçi m

ntq

si




5.5.4 Giri Yollar Az rbaycan n b zi yerl rind yollar n v ziyy ti pisdir v bir çox yollar, xüsusil d kiçik yollar n yol örtüyü yoxdur, i qland rma v ya t hlük sizlik infrastrukturu m hduddur. Bununla bel , son 10 il rzind iri yollar n t kmill dirm sin dair bir s ra planlar h yata keçirilmi dir. Bunlardan biri d p k Yolu Layih si olmu dur ki, n tic d Az rbaycan

razisind , Bak dan Gürcüstana q d r sas rq-q rb magistral yolu v Az rbaycan razisind n Rusiya v ran aras nda n qliyyat n h r k tini t min ed n sas imal-c nub

magistral yolu xeyli t kmill dirilmi dir. rq-q rb magistral yolu sas n CQBKG boru k m ri mar rutunun ks r hiss sin paralel gedir v ona gör d Layih üzr f aliyy t göst r n n qliyyat vasit l rinin ks riyy ti t r find n istifad edil c kdir. Boru k m rinin KS- giri yollar sas n magistral yolundan olacaq v tikinti dü rg l ri v boru saxlanma sah l rin asan giri üçün bilavasit yax nl qda yerl diril c kdir. Layih , xüsus n d BTC v CQBK tikintisi üçün istifad olunan yollar olmaqla mövcud giri yollar ndan istifad y üstünlük ver c kdir, KS- mövcud giri d n as l olaraq, t qrib n h r 5km-d n bir giri in mövcudlu unu t min etm k üçün yeni müv qq ti giri yollar ç kil bil r. Yollar n d qiq yerl ri yerli n qliyyat ax nlar n n laz mi qaydada n z rd n keçirilm si il mü yy n olunacaqd r. Layih boru k m rinin KS-n daxil olmaq üçün mümkün q d r BTC v CQBK boru k m rl rinin tikintisi üçün qurulmu mövcud giri yollar ndan istifad ed c k (37.18). Yeni giri yollar a a dak yerl rd t l b olunma ehtimal var:

CQBKG üzr KG166 il KG177 aras nda, t klif olunan CQBKG mar rutu mövcud BTC/CQBK mar rutlar ndan uzaqla d yerl rd

CQBKG üzr KG245 v KG246 aras nda Üstünlük veril n tikinti dü rg si v boru saxlanma sah l rinin b zisind .

Avadanl qlar n, materiallar n v personal n tikinti obyektl rin v daimi obyektl r müvafiq

kild v t hlük siz giri ini t min etm k m qs dil bir neç mövcud yol v c rlar n b rpa olunmas laz m g l c kdir. Yoldak çalalar fraksiyala d r lm müvafiq doldurucu il doldurmaqla v mümkün olan yerd minimum 4m geni l ndirm kl v h r iki t r fd 1m ç nq l il örtülmü çiyin hiss l r olmaqla t kmill dirm y nail olmaq olar. Müvafiq yerd yolayr c lar yarad la bil r. Enin qoyulan drenaj giri i yaratmaq üçün istiqam tl ndirici kanallar qura d r lacaq v laz m g l rs yollar n yax nl nda kiçik drenaj x nd kl ri qoyula bil r. Geni l ndiril c k bütün giri yollar nda tikintid n önc topoqrafik ç kili apar lacaq. Seçilm zd n vv l bütün yeni yollar üçün çoxplanl qiym tl ndirm apar lacaq (37-20). Mövcud yol b k sini t kmill dirm k v xüsusil CQBKG-nin mövcud CQBK/BTC k m r sah sind n uzaqla d yerl rd KS-nin bütün hiss l rin t hlük siz giri i t min etm k m qs dil müv qq ti yolun yeni seksiyalar na ehtiyac ola bil r. H min müv qq ti yollar, 1m enind d n v r materialla örtülü yol çiyinl ri il 4m enind geni ç nq ll yollar (yaxud geotekstil materiall b k ) olacaq. Yollar n ya v ya rimi qar sular il yuyulmas n n qar s n almaq üçün laz m g l n yerl rd drenaj x nd kl ri sal nacaqd r. Yollar intensiv rejimd i l y n yol tikintisi n qliyyat na davam g tirm k üçün layih l ndiril c kdir.

rsinl m stansiyas üçün yeni, daimi yol t l b olunacaq. Ehtimal olunur ki, bu, mövcud giri d n ba layaraq geni l ndiril c kdir. Yeni v b rpa olunmu seksiyalar istismara verildikd n sonra, tikinti avadanl qlar n n, tikinti v yoxlama komandas n n, boru k m rinin m liyyat v mühafiz i çil rinin KS- giri ini t min etm k üçün giri yollar n yax v ziyy td saxlamaq m qs dil onlara müt madi texniki xidm t göst ril c kdir.




Yenid nqurma v t mir i l rin yerli yol istifad çil rin minimum mane yaratmaqla nail olunmas planla d r l r.

5.5.5 Boru v Avadanl qlar n K m r Sah sin Da nmas Tikinti prosesinin mühüm aspektl rind n biri, boru seksiyalar n n, qur u v dig r avadanl qlar n tikinti sah l rin , t yin olunan saxlama sah l rin v tikinti dü rg l rin da nmas d r. Layih nin Az rbaycan bölm si üçün, h min da nmalar n ks riyy tinin Az rbaycanda (yol v d miryolu il ) v Gürcüstanda (liman v d miryolu il ) mövcud infrastrukturdan istifad etm kl yerin yetirilm si n z rd tutulur. Az rbaycandak mövcud infrastrukturun t sviri F sil 8-d , lkin Sosial- qtisadi M lumatlarda verilir. K m r borusunun da nmas Az rbaycanda tikinti fazas il ba l f aliyy tl rin ks riyy tini t kil ed c k. 12m uzunlu unda, 56” diametrind t qrib n 32,300 k m r borusu, boru istehsal ed n/boru örtükl m zavodlar ndan Qara D niz sahilind ki Poti liman il Gürcüstana da nacaq v oradan is d mir yolu il Az rbaycana g tiril c k. Borular limanda y lacaq v d miryolu vaqonlar na bo ald lacaqd r v tranzit zaman boru qoruyucu örtüyünün z d l nm sin yol verm m k üçün yük b rkidici vasit l rl v k m rl r il möhk ml ndiril c k v b rkidil c kdir. Gözl nilir ki, s th do ru qalxmas n n (bax n: Bölm 5.6.1.1) qar s n almaq üçün örtükl nm sin ehtiyac olan boru seksiyalar n n betonla örtükl nm si i l ri Gürcüstana çatd r lmazdan vv l, Az rbaycana d mir yolu il n ql edilm zd n önc h yata keçiril c k. K m r borusu d miryolu il yük bo altma yerl rin da nacaq. AYM-n h r k tini azaltmaq üçün d miryolunda bo altma yerl ri boru saxlama sah l rin v KS-n yax n yerl c k v ya eyni sah d olacaq (D5-036). Boru k m ri t sdiql nmi giri yollar il yük ma nlar vasit sil boru saxlanma sah l rind n KS-

v sonra da KS boyunca t l b olunan yer da nmal d r (D5-055). Borunu d miryolu vaqonlar ndan saxlama sah l rin yaxud boru saxlama sah sind ki d miryolu qolundan boru yük ma nlar na bo ald lmas üçün s yyar kranlardan v ya dig r ixtisasla m qald r c avadanl qlardan istifad olunacaq. B zi borular n birba a KS- da nmas na baxmayaraq, onlar n ks riyy tinin ilkin olaraq boru saxlanma sah l rind saxlanaca güman olunur. Boru seksiyalar boru saxlanma sah l rind n t sdiq olunmu giri mar rutlar il h r k t ed n yük ma nlar nda KS- da nacaqd r. H r bir yükma n nda iki boru olmas n z rd tutulur v bu borular boru saxlanma sah l rind n KS- da maq üçün avtomobill rin t qrib n 16,150 da ma h r k ti h yata keçirm si il n tic l n c kdir. Boru k m rinin tikinti proqram , tikintiy d st k obyektl r v daimi qur ular üçün laz m olan avadanl qlar n ks riyy tinin idxal olunaca v d miryolu v avtomobil yolu il sah y da naca n z rd tutulur. Avadanl qlar n ayr -ayr hiss l ri (m s l n magistral klapanlar) kifay t q d r böyük ölçüd v ç kid olacaq v onlar n t hlük siz da nmas üçün xüsusi t dbirl rin görülm si laz m g l bil r (m s l n körpünün möhk ml ndirilm si kimi).

5.5.6 Boru K m rinin Tikinti Avadanl qlar Boru k m rinin tikintisi üzr avadanl qlar n ks riyy ti tikinti i l ri üçün müv qq ti olaraq Az rbaycana idxal olunacaq. Boru k m rinin tikintisi üçün C dv l 5-6-da sadalanan texnika v avadanl qlar laz m ola bil r.

C dv l 5-6: Tikinti-Qura d rma sah sind ki sas F aliyy tl r üçün N z rd Tutulan Avadanl qlar üzr T l bl r

Qur unun növü N z rd tutulan Say Qur unun növü N z rd tutulan Say

ks çalovlu ma n 30 Qo qulu araba 29

Boru düz n qald r c kran 39 Traktor 22




Qur unun növü N z rd tutulan Say Qur unun növü N z rd tutulan Say

Buldozer D7 10 4"/6" Nasoslar 54

Buldozer D7 – boruk s n 5 Suvarma nasosu 6

Buldozer D8 9 Avtomatik Qaynaq Ma n 30

18T T rt ll Kran 4 Qaynaq qur usu 26

36T T rt ll Kran 12 Kompressor 600 22

50 T Kran 1 Ekskavatorlar 4

100T Kran 1 Çe idl dirici ma n 4

Yolbasan 4 qland r c qur u 96

7.5T Yük ma n 35 S naq Stansiyas n n Avadanl qlar 4

Özübo aldan ma n 16 Rotasiya kultivatoru 4

Bortsuz kuzovlu yük ma n 32

Boru y n ma n 10"- 28" 6

Pikap 73 QDS Avadanl 12

Tam ötürücülü avtomobil 88 Qum yuyucu qur u 14

Yükvuran ma n 15 S naq Nasoslar 10

Vakuumlu qald r c kran 9 Torpaq Kipl dirici cihaz 10

S naq Avadanl qlar 1 Mikrotunel üçün ma n 1

ÜMQ rsini 1

5.5.7 Boru K m ri Hiss l rind K m r Sah sinin Haz rlanmas Bu MSSTQ-d istinad olunan k m r sah si (KS), daha düzgün olaraq obyektl rin tikintisi v qura d r lmas üzr k m r sah si kimi m lumdur (OTQ KS). OTQ KS boru k m rinin tikintisi v qura d r lmas i l ri üçün t l b olunan d hlizdir v 56”-diametrli boru k m ri üçün ümumiyy tl o, 36m enind v lokal olaraq çay v dig r k si m l rd v yan yamaclarda is potensial lav en malik olacaqd r.

5.5.7.1 Torpaq sah l rinin ld olunmasi 56”-diametrli boru k m ri CQBKG mar rutu uzunlu unun ks r hiss sind mövcud boru k m rl rind n 20m m saf d olmaqla CQBK v BTC boru k m rl ri il yana ged c k. CQBKG üzr KS ümumilikd 36m enind olacaq; bir t r fd 7m enind torpa n üst qat n n qala v tikinti ma nlar n n manevr etm si üçün 13.7m h r k t yolu v x nd k v torpa n alt qat n n qala üçün sah olacaq. CQBKG üçün CQBK v BTC KS-d n qism n istifad olunacaq, lakin, CQBKG KS-nin mövcud KS-d n uzaq oldu u yerl rd lav torpaq sah si laz m olunacaq. CQBKG Layih si a a da qeyd olunan v “Torpaq Sah sinin Ayr ld D hliz” kimi istinad olunan sah l ri ld ed c k:




BTC Co. v CQBK Co. irk tl ri t r find n art q al nan v tikinti d hlizinin bir hiss si quruda olan, y ni BTC/CQBK d hlizinin bir hiss si olan 36m enind (CQBKG-nin BTC/CQBK d hlizin paralel keçm diyi yerl rd ) v ya daha az olan tikinti d hlizi.

M rk zi hiss sind CQBKG il birlikd 30m enind olan Qada a Zonalar 1 v 2 ( m liyyat zaman boru k m rini z d l m riskini azaltmaq üçün t krar istifad v

kin m hdudiyy tl ri qoyulan zonalar) Tikinti d hlizinin eni, a a da göst rildiyi kimi, mövcud CQBK v BTC boru

k m rl rin sas n CQBKG-nin yerind n as l olaraq d yi ir CQBKG-nin mövcud boru k m rinin sa t r fin paralel ged c yi yerd (BTC v ya

CQBK) torpaq sah sinin al nma d hlizinin eni 31 m-dir. CQBKG-nin mövcud boru k m rinin (BTC v ya CQBK) sol t r fi il paralel keçdiyi

yerd torpaq al nma d hlizinin eni 36 m-dir. Sol v sa t r fd ki boru k m rinin tikintisi üçün tikinti d hlizinin sxemi kil 5-7-d göst rilib. K si m nin daralmas paralel qura d rmaya yol verm dikd , CQBKG, CQBK v BTC üzr KS-d n ayr l r. Bel v ziyy tl rd torpaqlar n al nd al nma d hlizinin eni 41m olur.

C

QB

K G

eni

lnd

irm L

ayih

si, A

zrb

ayca

n

traf m

ühit

v s

osia

l sah

y t

sirin

qiy

mtl

ndiri

lmsi

S

on v

aria

nt

Layi

hni

n T

sviri

5

-26

Sol T

rfd

Tik

inti

Sa T

rfd

Tik

inti

ki

l 5-7

: Tik

inti

Dhl

izin

in v

Qad

aa

Zona

s 1

v 2

-nin

Sxe

mi –

BTC

/CQ

BK

-n P

aral

el C

QB

KG




5.5.7.2 Boru k m ri mar rutunun yerinin ni anlanmas / mü yy n olunmas K m r sah si v CQBKG boru k m ri v h r hans lav müv qq ti i yerl ri t dqiq edil c k v yerl m sah si mü yy n edil c k (m s l n: i ar l nm v z ruri oldu u yerd , hasarlanma). Podratç dan t yin edilmi i çi zonas ndan ç xmamaq t l b olunacaq (30-23). Tikinti zaman toxunulmamas laz m g l n mövcud üçüncü t r fl rin kommunikasiya x tl ri v h ssas reseptorlar (m s l n: m d ni irs sah l ri v ya saxlan lmas laz m g l n spesifik a aclar) ni anlanacaq (D5-045). Yerüstü kabell ri v müv qq ti keçid nöqt l rini i ar l m k üçün x b rdaredici ni anlar v bayraqlar qura d r lacaq (30-17). M d ni irs mümkün t sir sah l ri yoxlan lacaq v tikintid n vv l z ruri olan h r hans qaz nt lar apar lacaq (27-02). Arxeoloji n zar t proqram (arxeoloji qal qlar n qeyd al nmas üçün mü ahid v ara d rma proqram ) KS-d , obyekt sah l rind , tikinti dü rg l rind v avadanl qlar n yerl dirildiyi yerl rd v köm kçi sah l rd torpa n üst münbit qat n n götürülm si v KS x nd kl rinin qaz lmas zaman h yata keçiril c k. g r maddi-m d niyy t qal qlar (artefaktlar) üz ç xarsa, irk t arxeoloji yoxlaman n n tic si m lum olana q d r i l rin müv qq ti dayand r lmas s lahiyy tin malik olacaq (27-05). Giri yollar n n, tikinti dü rg l rinin, avadanl q y lan sah l rin, d miryolu yükl rini bo altma sah l rinin v KS-d h r hans spesifik xüsusiyy tl rin v ziyy ti, b rpa i l ri haqq nda m lumat verm k üçün, tikintid n vv l qeyd al nacaq (17-14).

5.5.7.3 Torpa n s thinin haz rlanmas v hamarlanmas T klif olunan boru k m rinin v laq dar rsinl m obyektinin v ba lay c siyirtm l rin t hlük siz qura d r lmas na imkan yaratmaq üçün boru k m rinin mar rutu t mizl n c k v hamarlanacaq. Bu proses ad t n a aclar n, kollar n v dig r üzd olan bitkil rin ç xar lmas , torpa n münbit üst qat n n götürülm si v saxlanmas (Foto kil 5-2) v maili yerl rd KS-nin hamarlanmas (“terrasla d r lmas ”) daxildir. Tikinti i l ri üzr podratç (lar) çay k si m l rind i ba lamazdan vv l, eroziyaya, çöküntül r n zar t v b rpa plan daxil olmaqla, i in yerin yetirilm si layih si haz rlayacaq(lar) (4-12). irk t t r find n qeyri-mümkün hesab edilm yinc , yum aq torpaq (bataql q sah l ri daxil olmaqla) sah l rind a r yükl r davaml bataql q ayaqalt lar v geotekstil membranlar kimi yük da yan materiallar istifad edil c k (2-01). Yerqazan avadanl q torpa n üst qat n i zola n n enin do ru r mlara ay racaqd r. O, KS üzr saxlan lacaqd r. KS boyunca üst torpaq qat qalaqlar ndan su, Layih nin B rpa Spesifikasiyas na uy un olaraq, t bii kild k nara ax d lacaq (4-05). Kipl m sinin qar s n almaq üçün torpaq saxlanan sah l r n qliyyat vasit l rinin h r k tind n qorunacaq (4-06). Torpa n üst v alt qatlar ayr laraq onlar n qar mas na yol verilm y c k (4-02). Torpa n üst qat alt aydan çox qalaqlanarsa, qalaqlar n anaerobik v ziyy ti yoxlan lacaq v h min v ziyy t davam ed rs , l üsulu il aerasiya h yata keçiril c k (4- 04). Bunun m qs di tikinti dövrünün sonunda b rpa i l ri üçün kifay t q d r münbit rait t min etm kdir. Torpa n üst qat tikinti qur ular , avadanl qlar v n qliyyat vasit l rinin h r k ti üçün istifad edil n yolun k nar nda y l b saxlan lacaq (4-03). Layih torpaq yamac n n kifay t q d r iti (25%-d n çox) olmas n hesab ed rs , güclü ya lar zaman yuyulman n v münbit torpaq itkisinin qar s n almaq üçün üst torpaq qat qalaqlar hasarlanacaq (4-07). Torpaq qalaqlar n n kipliyi v eroziyas münt z m olaraq yoxlan lacaq; kiplik v ya eroziya a kar edildiyi halda, t shihedici t dbirl r görül c k (4-13). Eroziyan n qar s n almaq v anaerobik v ziyy tin inki af na yol verm m k üçün üst qat v alt qat torpaq qalaqlar kipl diril c k (4-08). B rpa i l ri mümkün q d r tez, B rpa Spesifikasiyalar na uy un olaraq h yata keçiril c k (4-09). Terrasla d rma t l b olundu u halda, KS- lav torpaq qat tökül c k v ya, k narla d rma t l b olundu u halda, o, t sdiql nmi tullant utilizasiya sah sin v ya torpaq karxanalar na da nacaq (1-11).




Bitkil rin t mizl nm si i i l al tl rind n, k nd t s rrüfat v müvafiq olaraq torpaq qazan avadanl qlardan istifad etm kl yerin yetiril c k. Lakin h r hans xüsusi bitkil r olan sah boru k m ri il k si m li oldu u halda, sah y xas olan tikintinin icra plan haz rlanacaq v müvafiq orqanlar il raz la d r laraq yerin yetiril c k. KS-nin tam b rpa oluna bilm sini t min etm k v bitki örtüyünün art r la bilm si üçün torpa n üst qat v alt qat kil 5-5-d göst rildiyi kimi ayr -ayr saxlan lacaqd r.

kil 5-8: Tikintinin K m r Sah sinin ndikativ Sxemi

Su axarlar nda, sahil v çay yata n n materiallar aktiv kanallardan uzaqda ayr -ayr saxlan lacaq v ax n v ya drenaja mane ola bil c k yerl rd y lmayacaq. Tikinti ma nlar n n davaml h r k t yolunu t min ed rk n, su axarlar n n, o cüml d n KS il k si n kanal v drenaj kanallar n n ax n h cmini saxlamaq üçün laz mi t dbirl r görül c k. H yata keçiril c k t dbirl r (m s l n ax n n istiqam tl ndirilm si) tikinti i l rini aparan podratç t r find n müvafiq orqanlar il m sl h tl m yolu il seçil c k.

5.5.8 Boru K m rinin Tikintisi Torpa n üst qat götürüldükd n v bir t r fd y l b saxland qdan sonra, növb ti m rh l boruk m rinin qura d r lmas na aparan f aliyy tl rin ard c ll na gör borunun haz rlanmas üçün da nmas d r.

5.5.8.1 Borular n uc-uca düzülm si v birl dirilm si Yük ma nlar k m r borular n boru anbar ndan t sdiq olunmu giri mar rutlar v KS boyunca materiallar n da nmas üçün yol il KS- da yacaq (D5-055). Kranlar v dig r ixtisas

fəsil 5 layihənin təsviri - bp...siyirtm %l %ri il % bir arada yerl %údirilib (d5-096). yalnÕz...

Documents