frd 11 mars.pdf

8/19/2019 FRD 11 mars.pdf

1/16

Partitë politishqiptaresi “modelerekordi”

Sa të sigurt jemi përushqimin

Rikthiminë vlera

Reforma Zgjedhore / Flet kreu i FRD-së për emisionin “Glob” në TVSH

adresa:rruga “George Ë. Bush”,

nr. 15/1, Tiranëe-mail:[email protected]: Alfred Cakotel: 04 22 42 444ÇMIMI : 30 LEKË

Gazetë informative, politike, ekonomike, sociale, kulturore Viti 3, nr. 117. E premte, 11 mars 2016

Shqipëria e 193Dy etnografëfrancezë në malshqiptare

De Biazi shpalosobjektivat: Duatë kalojmë grupinnë Europian

Biznesi, rreth166 milionë eurorivlerësime egjoba në 2015-n

f. 14f. 9

SPORTANKIMIMI

nga Teuta Nunaj f.

nga Enida Zajmi f.

Mihallaq Totokocopulli f.4

FOKUS

x

Tregu i sigurimeveAfati fundit përINSIG: “Gara” përcash-in 29 mln euro

EKONOMI

f. 10-11

UDHËTIMIf. 8-9

Topi: Konsensusi politik, tëmos degjenerojë në pazar

Drejtësia llon me Ligjin Elektoral; nga kjo varet edhe përbërja e parlamentit

Reforma në drejtësi varet prejvullnetit politik dhe konsulencës

së ndërkombëtarëve

Komisioni i Venecias, idomosdoshëm për sa kohë kamosbesim mes palëve në politikë

f. 7f. 3

DEKLARATA E FRDReformatë sigurojnë

progreskonomik,o kthim pas

NË NGËRÇDrejtësia, nukka konsensusedhe pasrekomandimevetë Venecias

Analiza e BSH-sëBurimet alternative tëfnancimit kanë dobësuakërkesën për kredi

AKTUALITET

V endimet famëkeqe të Kon-ferencës së Londrës nëvitin e largët 1913, që pa

drejtësisht ishin vijimësi të ven-dimeve të mëparshme që copë-tuan trojet shqiptare, janë endenë fuqi. Kjo ka sjellë që në Balkan të jenë pesë shtete, që në ter-ritorin e tyre të kenë toka autok-tone shqiptare, që u shkëputënnga trualli mëmë...

Sot mafozët janë me

kollare, urdhërojnëme shikim...


2/16

11 mars 2016 fryma e re 2

olitikë

Raporti i fundit i INSTAT, etpër një situatë të brishtëekonomike, ku papunësiavazhdon të rritet, ndërsa një rrezikllogaritet edhe deacioni, ose rë-nia e fuqisë blerëse. Lidhur mekëtë fakt, Fryma e Re Demokratikeapelon për nxitjen e reformaveekonomike, me qëllim garan-timin e mirëqenies së qytetarëveshqiptarë. Përmes një deklarate,FRD thekson si domosdoshmërieliminimin e pengesave për njëzhvillim të ekonomisë, garantimine të drejtave të pronës si institu-cioni më i rëndësishëm që përbënpengesën kryesore për investi-met private dhe zhvillimin. “Re-formimi i ekonomisë shqiptare,kërkon hapësirë për biznesin, icili, nuk duhet të ketë pengesa nënismat e tij. Për përmirësimin e

gjendjes ekonomike dhe kapërci-min e krizës me pasojat e saj, lipsetnjë reformë e sistemit nanciar.Duhet reformuar dhe vetë sistemiskal sepse, për të pasur një eko-nomi të zhvilluar, është i rëndë-sishëm sigurimi i të ardhuravepër buxhetin e shtetit”, thuhet nëdeklaratën e FRD. Pothuajse dyvitet e fundit, organet e ngarkuarapër mbledhjen e të ardhurave qëpërbëjnë buxhetin e shtetit, doga-nat dhe tatimet, kanë raportuarshifra në rënie. Dy institucionetnë fjalë jo vetëm s’kanë realizuarplanin e parashikuar, por i kanëshkaktuar buxhetit të shtetit njërënie drastike të të ardhurave. Çkapërkthehet në më pak investimenë instrastrukturë gjatë vitit 2016-ë, ndërsa pagat dhe pensionetas që llogaritet të rriten me treg-

Roli i Komisionit të Venecias është i domosdoshëm për sa koh faktorit politik shqiptar mbizotëron mosbesimi i

Bamir Topi: Konsensusiolitik, të mos

egjenerojë në pazar

Reforma në Drejtësi

K ryetarin i Frymës së ReDemokratike, Bamir Topi,është “pro” konsensusitpër vendimmarrje të rëndë-

por ky konsensus nukë kthehet në Pazar, siç kar rëndom kur të “mëdhen-

në gjetur zgjidhjen mes tyre.jë interviste për emisioninnë Televizionin Publik Shq-h kreu i shtetit u ndal gjerë-reforma në drejtësi.s tij, kjo reformë është mësishmja e këtyre viteve të

epse sot drejtësia përjeton një

itet shumë të ulët. Por sipast të FRD-së paradoksi i kësaje të domosdoshme ështëë është duke e kryer politikaitikanët që e kanë prodhuarnë që vuajmë të gjithë.r jemi të detyruar ta prano-të realitet sepse Shqipëriaepublikë Parlamentare dhe,dhojë, i takon këtij parla-a realizojë dhe votojë Re-në Drejtësi”, u shpreh Topi.q ai shprehu mendimingjithë këmbënguljen dheencën e vyer të ndërkom-e, reforma në drejtësi varetisht nga një vullnet politik.i theksoi se megjithë deba-mosmarrëveshjet ende kaqë klasa politike shqip-

mund ta bëjë dhe të arrijësusin e nevojshëm, dukeë të realizohet sa më parë.resident i Republikës Topi uhe për rolin e Komisionit tëas në ecurinë e Reformës nëi. Ai shprehu mendimin se

mision ekziston jashtë neshhënë konsulencë për çësht-mokracisë dhe të asistencës. “Tek ne roli i Komisionitcias është i domosdoshëm

kohë që mes faktorit politikr mbizotëron mosbesimie, ndërkohë që politikanëtrë e kanë për detyrë t’i dëg-stitucionet e huaja që kanëdisa qindra vjeçare në de-

i përballë Shqipërisë me20 v e are në demokraci”,

u shpreh Topi. Ai e cilësoi të ar-syeshme vërejtjen e Komisionittë Venecias për të mos ndërprerëmandatin e kryeprokurorit dheiu referuar për këtë aspekt Kush-tetutës se Shqipërisë. ”Ne keminjë ligj themelor të shtetit, i cili eka të përcaktuar kohën e mandatittë kryeprokurorit dhe afati kohorduhet respektuar në mënyrë qëtë shmangim articet”, theksoiai. Duke u ndalur në rolin e am-basadorëve të huaj në çështjene Reformës në Drejtësi kryetari iFRD-së pohoi se kryediplomatët

e vendeve të ndryshme në Tiranëpërfaqësojnë interesat e vendevetë tyre ndërkohë që për Reformënnë Drejtësi janë më të drejtpërdre- jtë sepse mesa duket u është sosurdurimi. Një arsye më shumë për tëbesuar në realizimin e Reformës,konstatoi Topi, është edhe faktise i tërë procesi po asistohet ngandërkombëtarët.

Ish presidentit Bamir Topi iukërkua të shprehë mendimin e tijlidhur edhe me pakënaqësitë e

presidentit aktual ku deklaroi se,është i përjashtuar nga procesi ireformës në drejtësi.

“Nuk jam në dijeni se sa e vërtetëështë ankesa e kryetarit të shtetitpor në një tryezë për reformën nëdrejtësi ku unë isha i ftuar së bash-ku me z.Moisiu, ishin të pranishëmedhe ekspertët e Institucionit tëPresidencës, që do të thotë se Presi-denca nuk është e përjashtuar nëkëtë proces”, theksoi ai.

Kryetarit të FRD iu kërkuamendim edhe rreth mundësive tërealizimit në praktikë të reformës

në drejtësi, pas miratimit të ligjevepërkatëse në Parlament. Sipaskryetarit të FRD-së gjithçka llon tekLigji për Zgjedhjet, duke sqaruar senga kjo varet edhe përbërja e parla-mentit. Sipas Topit, gjithçka po ecënnë regres nëse do t’i referoheshimtë kaluarës së afërt kur ligjvënësitishin njerëz me integritet, të diturdhe intelektualë, ndërsa sot ecimmbrapsht përsa i përket cilësivedhe vlerave morale e intelektualetë përfaqësuesve të popullit në sal-

lën e Parlamentit. “Kjo ndodh sepsesot “pashallarët e partive vendosinvetë kandidaturat sipas interesavepersonale ndaj sistemi që kanëndërtuar kryetarët duhet të ndry-

shojë rrënjësisht”, tha ai. Sipas kreuttë FRD, sot vendi përjeton një kaospolitik sepse institucionet dhe shtetikanë rënë në vorbullën e politikës.“Mbizotëron koncepti Partia mbi të

Apeli

FRD: Reformattë sigurojnë progres ekonomik,dhe jo kthim mbrapa

“Vëmendje nxitjes së punësimit dhe stimulimit të zhvillimittë biznesit, faktorët që garantojnërritjen ekonomike”


3/16

11 mars 2016

itha, që do të thotë marrëdhëniervile dhe imponuese”.

Përsa i takon ndikimit të re-rmës në drejtësi për të dhënëejtësinë e munguar për ngjarjen

tragjike të 21 janarit, ish-Presiden-ti Topi sqaroi se ai është ndër zërate paktë, konsistentë për atë ngjarjetragjike. Ai nënvizoi se kaluan 5vite dhe 21 janari me viktimat e

fryma e re 3

politikë Kryetari i FRD, deklaroi se zionomia e opozitës është krejtësisht e pavendosur si dhe i mungon kurajoja për një politikë të d

“Është detyrë e qeverisë, e Kuven-

dit, që të reformojnë ekonominë,në mënyrë që të garantohet rritja

ekonomike dhe kjo të përkthehet nëmë shumë investime dhe mirëqenie

për qytetarët”

“Drejtësia fillon ligjin elektoral, nkjo varet edhe pëe parlamentit”

“Gjithçka po ecën në regresnëse do t’i referoheshimtë kaluarës së afërt kurligjvënësit ishin njerëz

me integritet, të ditur dheintelektualë, ndërsa sot ecim

mbrapsht”

-Reforma në drejtësivaret absolutisht nga njëvullnet politik, megjithë

këmbënguljen dhekonsulencën e vyer të

ndërkombëtarëve

pafajshme po harrohen nga poli-tika dhe për rrjedhojë dhe ngadrejtësia ndaj ka pak shanse qëfajtorët të përballën me drejtësinë.“Jetojmë në kushtet e një padre-

jtësie shoqërore dhe morale ku mëtë pandjeshmit janë ata që merrenme politikë”, tha Topi.

Duke u ndalur te zhvillimet

brenda Frymës së Re Demokratike,e cila pas pak kohës ka përvjetorine saj të katërt, kryetari Topi deklaroise ky grupim politik tregoi forcëne tij në zgjedhjet politike të radhësduke hyrë në garë e vetme. “FRDu penalizua në ato zgjedhje sepsei tillë ishte ligji zgjedhor i ndërtuarnga të tillë politikanë. Më pas FRDu përfshi në një koalicion adminis-trative lokal me PS që do të thotë sepër interesa publike jemi pjesëmar-rës në pushtetin vendor”, u shprehTopi. Por ndërkohë ai deklaroi se,FRD nuk ndjehet e vlerësuar siç kaqenë parashikuar në marrëveshje,por FRD është në linjën e saj përsai takon qëndrimeve për ReformënZgjedhore. Sipas tij është shumëe rëndësishme të ndryshojë KodiZgjedhor, i cili ka shtrembërimegjenetike që duhen korrigjuar me-doemos. “FRD ka bërë të qartëqëndrimin e saj për këtë çështje. Ajo kërkon korrektim kombëtar qëtë vlerësohet vota e çdo qytetari, joadministrim politik të zgjedhjevepor përfaqësues jashtë partive, listatë hapura që do të thotë konkur-rencë të ndershme brenda partive”,

deklaroi kreu i FRD. Gjithsesdeklaroi se nuk sheh përpreale që gjërat të ndryshojnë. Ase nuk është deklarim pesimis

një përfundim realist.Gjatë intervistës, Topi uedhe për të ashtuquajturënesë që opozita i ka bërë Frsë Re Demokratike. Kryetardeklaroi se nuk mund të mseriozisht ftesat periferike shtuar se nuk ka ftesë nga kri opozitës, i cili sipas z.Topi ishmangur pyetjes së gazetpër këtë çështje. “Përderisa ndeklarata të qarta edhe FRDmund të shprehë qartësi ndesave periferike”, tha Topi.

Ndërkaq, ai nënvizoi salicionet nuk mund të jenëponuese por realizohen me net të plotë. Ai shpjegoi tilla lëvizje jo konkrete ndnë prag zgjedhjesh ku pala teresuar tregohet e hapur zemërgjerë por nuk ndodh këpas procesit zgjedhor duke tremungesë serioziteti.

Kryetari i Frymës së Rmokratike, Bamir Topi, deklazionomia e opozitës është ksisht e pa qartë dhe e pa vendsi dhe i mungon kurajoja pëpolitikë të drejtpërdrejtë.

esit të brishtë të institucionevembledhjes së të ardhurave.

Është detyrë e qeverisë, e Ku-endit të Shqipërisë, që të refor-ojnë ekonominë, institucionet

ërgjegjëse, në mënyrë që të ga-ntohet rritja ekonomike dhe kjopërkthehet në më shumë inves-

me dhe mirëqenie për qytetarëthe taksapaguesit. Të sigurojmëforma ekonomike për të ardh-en dhe jo kthim pas”, thuhet në

eklaratën e FRD-së.Raporti i INSTATSipas shifrave zyrtare të IN-

TAT, papunësia në Shqipëri llog-itet në shifrën 18%. Por ajo qëhtë cilësuar si shqetësuese nga

kspertët e ekonomisë, lidhet medeksin e çmimeve të Konsumit

ë muajin shkurt 2016, i cili sipasNSTAT arriti 102% kundrejt mua-

që shkakton një zinxhir të uljes sëçmimeve në transport, prodhimetj. Rritja vjetore në muajin shkurtështë ndikuar pozitivisht nga gru-pi “Ushqime dhe pije joalkoolike”me +0,78 pikë përqindje. Ndërkaq,grupi “Shërbimi arsimor” ka kon-tribuuar me +0,19 pikë përqindje.Çmimet e grupit “Pije alkoolikedhe duhan” kanë kontribuuar me+0,13 pikë përqindje. Çmimet egrupit “Hotele, kafene e restoran-te” kanë kontribuuar me +0,03 pikëpërqindje dhe çmimet e grupit “Ar-gëtim e kulturë” kanë kontribuuarme +0,02 pikë përqindje. Nga anatjetër, çmimet e grupit “Qira, ujë,lëndë djegëse dhe energji” kanëndikuar negativisht me -0,27pikë përqindje. Çmimet e grupit“Transporti”, po ashtu kanë kon-tribuuar me -0 2 6 ikë ër ind e.

Çmimet e grupit “Veshje dhpucë” kanë kontribuuar me pikë përqindje. Çmimet e gru“Shëndeti” dhe “Komunikanë kontribuuar respektivish-0,09 dhe -0,03 pikë përqindj

ShqetësimiUlja e çmimeve shihe

shqetësim nga ekspertët e nomisë. Deacioni në ekotregon rënien e fuqisë bleçka sipas ekspertëve ka të bërënien e parave në qarkullimlidhet drejtpërdrejt me papunnë, rënien e remitancave. ues këto alarmues për rrezikekonomisë nga recesioni. Nkohë kur ekonomitë e venderajonit dhe ato të eurozonës,gjithashtu në fazë delikate dhkanë marrë veten nga krizaav e are tashmë.

jit dhjetor 2015. Në muajin shkurt2016, ndryshimi vjetor i indeksittë çmimeve të konsumit është0,2%. Një vit më parë, ky ndry-shim ishte 2,3%. Ndikimi kryesornë ndryshimin vjetor të indeksittë çmimeve të konsumit vjen ngarënia e mimeve të karburanteve,


4/16


okus

Rikthimi në vlera

nga Enida Zajmi

nga Mihallaq Totokocopulli

Padyshim ngjarja e fundit ku par-tia socialiste në një takim meelektoratin e PS që pati në qyte-tin e Elbasanit ishte shumë domethë-nëse për rrugëtimin nën udhëheqjene Edi Ramës. Ben Blushi një nga vler-at e pakta të PS por edhe më gjerë nëpolitikën shqiptare, u trajtua në atetakim sikur të ishte një ordiner. Për t’ushënuar pas kësaj ngjarje ishte edheprononcimi i një tjetër deputeti të PS,Eduard Ndocaj i cili u shpreh. Ndalo-

jeni Edi Ramën; ai po e vret PS. Dikushduhet ta ndalojë. PYETJE: Po kushduhet ta ndalojë? Shoqëria apo ndonjëmekanizëm tjetër? Shoqëria tregoi tëkundërtën, e brohoritën në mënyrësuperlative; ata e adhuronin liderin etyre. Nje popull i vogel, i varfer, me njëkryeminister të pasur qe perfaqësonanën sociale të politikës, barazinë, PS. Asgjë tjetër nuk mund t’a lumturontemë shumë liderin Rama se sa ky ush-qim shpirtëror. Ben Blushi ishte njëkukuvajkë, tradhëtar. Kush pra duhetta ndalojë?

Nëse një njeri goditet njëherë, ai re-agon, nëse gotitet përsëri, ai reagon meaq sa ka mundësi, nëse përsëri ai go-

ditet, nuk reagon më, dhe nëse ja heqmundësinë materiale për të jetuar ai kambaruar, llon dhe adhuron agresorin

e tij. Ky është sindromi i frikës i cilishërben edhe për një shoqëri të tërë,siç është kjo e jona, e goditur sistema-tikisht, pa i lënë kohë që të qartësohet.

Ben Blushi si një shkrimtar, intele-ktual i sferave të larta të mendimit,edinte këtë, e dinte reagimin e publi-kut dhe bëri pak pyetje reale. Taksat,varfëria, zgjedhjet në PS sipas statusit,përse shqiptarët po largohen gjith-monë e më shumë nga Shqipëria. Aitregoi, si anëtar i vjetër i PS, se është

shumë më i lidhur me këtë parti sesaliderët e rinj të PS. E pranoi sdën. Veçimi zik sjell edhe shkëputjenshpirtërore të cilën besoj se ai nuk dot’a pranojë. Është e vetmja shpresë tePS. Kryetari i sotëm i PS, së bashku mebatutat e tij, mund të themi pa frikëpas asaj ekspozeje që pamë, është njëmediokër i cili nuk mund të pranojërreth tij veçse individë interesaxhinjtë dëmshëm e mediokër për vendin,që i përgjigjen nivelit dhe oreksit tëtij, të cilët të gjithë bashkë krijojnë njëbashkësi shushunjash. Një bashkësi ekëtij niveli, ku hapësirat zvoglohen nëvazhdimësi, bën që të lindi një sjelljeagresive, imponuese. Ata kthehen në

taksidarë të pamëshirshëm të cilët sh-trihen në çdo cep gjithnjë të gatshëmpër të sunduar çdo lloj rrebelimi, tradh-

tari, me të vetmin qëllim për t’i paturnën kontroll, për atë ushqim shpirtërorqë tashmë ju është kthyer në një por-cion droge të cilësisë së lartë. Shikonipak edhe Rastin e Parkut tek Liqeni Ar-ticial, i vetmi vend ku shoqëria gjenpak qetësi, do ta kthejnë me arrogancënë një vend të zhumrshëm të betonuarmbi bar. Eshtë koha siç thotë deputetiNdoci që edhe të tjerë intelektualë tëPS të tregojnë përgjegjsinë e tyre. Le tëkthejnë kokën prapa dhe të shikojnë

udhëtimin e tyre që nga koha e FatosNanos: kanë bërë progres apo regres.Pa dashur të veçoj Fatos Nanon e tërëklasa politike e PS në atë kohë ishte eangazhuar në organizimin e asaj sasietë pafund vlerash të shoqërisë shqip-tare për t’i alternuar tek sistemi i ri qëpo hynim. PS ishte udhëheqësja krye-sore moderatore ku permes rregullavetë veta të brëndshme po demokrati-zonte të gjithë jetën e vendit. Antarëtpor edhe kryesia ndjeheshin të lirshëmme Nanon. Hapësirat ekzistonin për tëgjithë. Dikush edhe mund t’a ironizon-te në ndonjë rast duke i thënë: Tosi. Nukkishte sforcim. Edhe ai ju përgjigjej meshaka: Naci, Baci, Kaci. Në atë kohë në

një takim me antarët e PS në Vlorë, Fa-tos Nano , megjithse i dinte prapaske-nat e Edi Rames pas kurrizit të tij, kur

ky po hynte në sallë ju drejtua me qyte-tari. Urdheroni Edi Rama mirsërdhe! Aie mori Ramën si refugjat nga Franca,e vlerësoi dhe e vuri ministër, kryetarbashkie, dhe sot kryetari i PS. Ai dinttë krijonte hierarkinë e gjëndjeve, për-shtatshmerinë e kohës ku po futej.Dinte përgjegjsinë karshi shoqërisë.Humbi zgjedhjet, u largua sipas sta-tusit të partisë. Nuk ështe ndjerë më. Eka lënë pasardhësin e tij të punojë. Kyi sotmi po ndryshon statusin. Mund të

mbetet kryetar i përjetshëm i një partiekur akoma nuk është qartësuar pub-likisht se me çfarë mënyre u gjend atynë atë vend. Koha do të tregojë nëseRama do të jetë në gjëndje te ngrihetme intelektin e tij, përtej asaj egojeqë ndërton articialisht qartësinë e tijshpirtërore të mbushur me mllefe tëfshehta dhe të trazuar fort nga e kalu-ara. Forcat njohëse të mëndjes janë tëpa qëndrueshme nëse nuk bazohenpërmes një baze morale, në parimekonkrete, te cilat rrjedhin dhe janë tëqëndrueshme permes lidhjeve shpirt-erore me jetën reale të prekshme, tëpërditshme të halleve të shoqërisë shq-iptare. A do të shkojë ai drejt nje rikthi-

mi tek vlerat e Partisë Socialiste apo dosynojë për ta kthyer shoqërinë në njëturmë të ekzaltuar e cila e duartroket?

Siguria e ushqimit, si të hamë

A KU Agjensia e Mbrojtjes se Konsumatorit si dhe Agjensia e mbrojtjes se konsumatoritTop ofForm AAazhvillon dhe implementon politikat

e Qeverisë në sferën e kualitetit dhe sigurisë së ush-qimit, si dhe në sektorët e shëndetit të kafshëve dhemirëqenjes së tyre. AKU i jep përgjegjësi Qeverisë.Qeveria delegon AKU-në si autoritet për zbatimin e in-spektimeve në fushën e sigurisë, higjienës, gjurmimitdhe etiketimit të ushqimit si dhe ushqimit për kafshënë hapësirat e përpunimit, paketimit, distribuimit,shitjes me shumicë dhe pakicë sipas legjislacionit na-cional dhe legjislacionit të harmonizuar të BE-së.

Thertore të licencuara nga AKU AKU agjensia e mbrojtjes se konsumatorit, vëren

mbi kujdesin që duhet të kenë qytetaret gjatë kryerjesse ritit të therjeve të bagëtisë. Ata që merren me bi-znesin e mishit, duhet të kryejnë therjet në vendetadekuate sepse në të kundërtën ju shkelni ligjet nefuqi dhe rrezikoni shëndetin e përgjithshëm publik.Me paraqitjen e sëmundjes se kafshëve, “Gjuha Blu”është edhe një arsyeje shtesë që kafshët të therenvetëm nen kontroll të veterinarit. Duke ditur kjo së-mundje është sëmundje virusale jo ngjitëse, e cilatransmetohet përmes pickimit të insekteve të llo- jit Colicoides. Nga kjo sëmundje preken ruminan-tet shtëpiake (gjedhi, delet dhe dhite). Prej këtyre

me e ndjeshme është delja pastaj dhitë dhe gje-dhi. Shenjat klinike dhe ngordhjet shfaqen vetëmtek delja. Gjedhi shërben si rezervar i sëmundjes.Kjo sëmundje nuk transmetohet nga kafsha tënjeriu po ashtu edhe nga kafsha tek kafshët tjera. Vetëm kafshët e prekura qe transmetojnë shenja klinike të sëmundjes nuk mund të theren.Therja në hapësira të cilat nuk janë të licencuara nga

ana e AKU-së ,dhe pa prezencën e veterinerëve zyr-tarë, paraqet rrezik për të gjithë konsumuesit e mishitqe nxirret nga ato kafshe. Ekziston një numër i madhi faktorëve mikrobiologjik të cilët mund të gjendennë organizmin e bagëtive, dhe nëse nuk elimino-hen gjatë kontrollit të therjes, mund të shkaktojnëç’rregullime të mëdha në shëndetin e njeriut, sidomosfëmijëve dhe personave në moshë të shtyre. Therja ekafshëve ne kushte jo higjienike është e ndaluar meligjet ne fuqi personat që vërehen duke bërë këso llojveprimesh duhet t’i konskohet produkti. Të gjithatherjet duhet të bëhen ne thertore të autorizuara.Mishi i kafshëve qe theren ne thertore të licencuaraështë plotësisht i sigurte për konsum sepse kafshakontrollohet para therjes gjatë therjes dhe pas therjes.Kafshët të cilat gjenden ne treg pa numër identiki-mi (matrikull) konsiderohen si te kontrabanduara, tëpa kontrolluara, dhe si të tilla nuk janë të sigurta përtherje.

Bashkërisht do të avancojmë duke ngritur kapac-itete për të ofruar prodhime e tregtime të produkteveushqimore sa më të mirë, ndërsa ne duke avancuar nëlegjislacion dhe procedura të kontrollit. Synimet do t’ikemi të përbashkëta për qytetaret tonë si konsuma-torë të ofrojmë dhe sigurojmë produkte sa më cilësoredhe të shëndetshme”.

Disa çështjet e sigurisë së ushqimit,

me prejardhje shtazore, shëndetit tëkafshëve dhe të mirëqenies së tyre,çështje të kontrollit zyrtar veterinar


5/16


fokus

Partitë politike shqiptaresi “modele rekordi”nga Teuta Nunaj V endimet famëkeqe të Kon-ferencës së Londrës nëvitin e largët 1913, që pa-

drejtësisht ishin vijimësi të ven-dimeve të mëparshme që copë-tuan trojet shqiptare, janë endenë fuqi. Kjo ka sjellë që në Ballkantë jenë pesë shtete, që në territo-rin e tyre të kenë toka autoktone

shqiptare, që u shkëputën ngatrualli mëmë. Kjo ndarje, duket sena ka ndjekur në dekada dhe gjenpasqyrim edhe në faktorin politikshqiptar në këto shtete.

Në Shqipëri, janë rreth 20parti politike aktive nga mbi 100parti të regjistruara në Gjykatëne Rrethit Gjyqësor në Tiranë, prejtë cilave vetëm 7 parti aktualishtkanë përfaqësuesit e tyre në par-lamentin e vendit me 140 depu-tetë. Por sidroma e shumë partivenë Shqipëri, e ka kaluar territorin,duke u përhapur gjerësisht edhenë trevat shqiptare.

Në Kosovë, në bazë të të

dhënave të Agjencisë së Statis-tikave të Kosovës, në vitin 2011numri i banorëve shqiptarë ishte1,602,019 ose 91% e popullatësdhe aty janë të regjistruara 88parti politike shqiptare ose 1 partipër 18,204 banorë shqiptarë, porkjo shifër ndryshon për çdo zgjed-hje, se parti të reja lindin dhe tëtjera pushojnë se ekzistuari. Nëparlamentin e Kosovës me 120deputetë, kemi 100 deputetë për-faqësues të 5 partive shqiptare.Kosova edhe pse mbushi 8 vjetpavarësi ditë më parë, ka një gjen-dje politike jostable, që sa vjen epo rëndohet edhe më shumë.

Maqedonia, në bazë të cen-susit të vitit 2002 numëron509,083 shtetas shqiptarë që për-bëjnë 25.17% të popullsisë. Nëvitin 2011 censusi i nisur u ndër-pre me urdhër të qeverisë pa as-një shpjegim, ndaj nuk kemi njëshifër zyrtare të kohëve të funditpër popullsinë shqiptare atje.Ndërkohë që studiues shqiptarëdhe të huaj shprehen se në bazëtë statistikave, që mbështetenmbi mortalitetin dhe natalitetin,popullsia shqiptare ka patur rritjetë ndjeshme, krahasuar kjo edheme popullsinë maqedonase, ecila po zvogëlohet nga viti në vit. Ata parashikojnë që, nëse shtiminatyror vazhdon me këto ritme,pas vitit 2025 popullsia shqiptaredo ta kalojë atë maqedonase. NëMaqedoni veprojnë deri më sot 21

arti olitike sh i tare, 3 re të

cilave të sapo krijuara, ose 1 par-ti për 24.242 banorë shqiptarë,gjithnjë nëse marrim për bazë tëdhënat zyrtare të popullsisë. Tëpërfaqësuara në parlamentin eMaqedonisë me 123 deputetë, janë 3 subjekte politike shqiptareme 27 deputetë ose 22% e depu-tetëve. Zgjedhjet e parakohshme

që pritet të mbahen në Maqedoni,do të jenë shumë të rëndësishmepër faktorin shqiptar, pasi do tëpërcaktojnë peshën e pjesëmar-rjes së tyre në vendimmarrjen eshtetit maqedonas.

Në Malin e Zi, sipas censusittë 2011, jetojnë 30,439 shqiptarëose 4.91% e popullsisë dhe në tëveprojnë 12 parti politike të shq-iptarëve, ose 1 parti për 2.537banorë. Prej të cilave vetëm 2parti kanë nga një përfaqësues nëparlamentin malazes me 81 de-putetë, ose 2.5% e deputetëve.

Lugina e Preshëvës, siç edhee kemi cituar në shkrimet e

mëparshme, në bazë të censusit2002, ka 61,647 banorë shqiptarëdhe ushtrojnë aktivitetin në trikomuna shqiptare 10 parti, ose1 parti për 6.165 shqiptarë. Ngakëto, të përfaqësuara në parla-mentin e Serbisë me 250 deputetë janë 2 parti me nga 1 deputet se-cila ose 0.8% e deputetëve.

Ndërsa përsa u përkettokave shqiptare të Çamërisë,problemi vijon të jetë politikishti pazgjidhur, ndaj nuk mund tëasim për organizime.

Siç shihet nga të dhënat, nëtrojet shqiptare jashtë territorittë Shqipërisë veprojnë 131 partipolitike ku vetëm 11 parti janëtë përfaqësuara në parlamentetpërkatëse dhe pavarësisht shtetitaktual ku përfshihen, partitë kanënjë sindromë të përbashkët, frag-mentizimin politik. Kjo gjë kasjellë pasoja me dëme të konsid-erueshme për shqiptarët, pasi eka bërë faktorin politik shqiptarëtë dobët në shtetet që veprojnë;ka zvogëluar dukshëm unikimine shqiptarëve në votim; ka sjellëshpërndarje të ndjeshme të votëssë shqiptarëve; duke shkaktuarndarje dhe përçarje mes shqip-tarëve; kanë ulur në masë të kon-siderueshme besimin te politikadhe liderët e saj dhe të gjitha këtokanë rrezikuar dhe kanë ulur për-faqësimin e shqiptarëve në par-lamentet e shteteve respektive.Njëkohësisht kanë detyruar kry-er en e aleancave uide ashtë

partive shqiptare. Kjo gjendje kashkaktuar probleme të shumtadhe zgjidhje të pakta. Për dëminqë sjell kjo gjendje janë të vetëdi- jshëm të gjithë, si liderët politikë,media, shoqëria civile apo edhevetë popullata e këtyre trojeve.Kjo situatë e njëjtë ndër vite,tregon se përpjekjet për unikim

të faktorit shqiptar në troje, kanëqenë dhe janë ende të pakta dhe jorezultative.

Ndaj lind domosdoshmërikombëtare që politikanët shqip-tarë në troje të tejkalojnë konik-tet personale dhe të bashkohen,qoftë edhe në kualicione, gjë ecila do të rriste ndjeshëm mbrojtjen e të drejtës së shqiptarëvenë trojet e tyre etnike. Këtë gjë mësë pari, duhet ta bëjnë politikanëtnë Luginën e Preshevës, të cilët ekanë si detyrim ndaj shqiptarëveaty, që të unikojnë qëndrimet etyre dhe të krijojnë një listë unikezgjedhore, duke qenë se zgjed-

het parlamentare dhe vendore nëSerbi po ju trokasin. Por, realitetiaty na prezanton një situatë tëtrishtë, pasi ende pa u caktuardata zyrtare e zhvillimit të zgjed-hjeve, ka lluar lufta politike mespolitikanëve shqiptarë atje, dukehedhur baltë mbi njëri-tjetrin dheduke e trajtuar palën tjetër jo mësi kundërshtar politik në bindje,por si një armik që rrezikon t’imarrë fronin që synon. Ndaj, qëfaktoi shqiptar politik të bashko-het në një të vetëm, në një listëunike për parlamentin e Serbisë,duhen edhe veprime konkretenga Tirana dhe Prishtina zyr-tare, gjë të cilën ata nuk mund tashmangin më dhe nuk mund tëvazhdojnë më me premtime tëparealizuara. Vetë të angazhuaritnë Luginë, që e njohin situatën,shprehen se nëse ky bashkimndodh, ka shanse që përfaqësimii shqiptarëve në parlamentin eSerbisë të dyshohet nga 2 depu-tetë në 3 ose 4 deputetë. Por, nësefaktori shqiptar nuk unikohet nëLuginë, kujt i shërben kjo ndarje?

Ndaj, nëse liderët shqiptarë qëaspirojnë të bëhen liderë të Ball-kanit, llimisht le të kalojnë fazëne parë një herë, të bëhen liderë tëshqiptarëve dhe më tej liderë tëBallkanit. Çfarë do të thotë kjo?Fillimisht, Tirana zyrtare duhet tëpunojë shumë më fort dhe të ush-trojë një ndikim edhe më të drejt-përdrejtë për unikimin e faktorit

olitik sh i tar në ra on dhe më

tej të synojë që ndërkombëtar japin titullin si “lider të BallkNdikimi politik i ShqipërisëKosovës vijon të jetë nën jën e realitetit. Akoma ecepërcaktim detyrash. Këtë e mon edhe misioni i vizitës sëKerry-t, ku një nga tri qëishte pikërisht, rritja e rolit të

ipërisë te shqiptarët në KoNë këtë rast, lind nevoja te tështetet shqiptare në rajon, qëtë mirën e të gjithë shqiptarëvrriten politikisht dhe diplomasht, për të dalë përtej kornizainferioritetit dhe të tregojnë vrespektive. Shqipëria është samë dhe shqiptarët në troje dhe pritshmëritë e tyre i kanshumë nga Tirana, se nga Prna dhe kjo edhe për faj të tikës kosovare, që nuk ka pupër ta rritur ndikimin e saj pPrishtinës. Politika në Kvijon krizën e gjatë të pas zhjeve të vitit 2014, ku kon

për zgjidhjen e problemeve mhore të vendit vijon ende të pashpresë.

Ndaj, në vijim të logjikkëtij arsyetimi lindin rrjedhpyetjet: A e kanë të mundukosovarët që të zgjedhin ltë rinj në politikën e tyre, qenë se aktualët edhe pse tënë moshë, janë të vjetër në mtalitet, duke mbajtur pengvillimin e vendit për interetyre? A ka intelektualë të gaKosova, që të marrin përpërgjegjësi për kombin? A sistemi i rotacionit, dorëheqjqarkullimit të elitave në KoBesoj se jo. Kjo është për thur keq. Është e vështirë sotë matet puna dhe rezultatdiplomacisë kosovare dhe shqiptare në tetë vitet e pavsisë së Kosovës, kur në tet janë vetëm 108 shtete që enjohur pavarësinë e Kosovë193 shtete anëtare të OKNdërkohë, që kemi diplomamerikane që ka qenë aq shaktive në mbrojtjen e pavarsë Kosovës, në njohjen e sashtete të ndryshme në botëzhvillimin e demokracisë ekonomisë së tregut në KoNdaj përpara se të pretendodhe të zgjidhim problemet jonit, të drejtojmë dhe të zgjiproblemet e shqiptarëve, të kudo që banojnë nuk kanëkohë të presim. Bashkimi taështë etik ër ta.

Në Shqipëri, janëreth 20 parti

olitike aktive ngambi 100 parti tëegjistruara në

Gjykatën e RrethitGjyqësor në Tiranë,

rej të cilave vetëmparti aktualisht

anë përfaqësuesit eyre në parlamentinvendit me 140eputetë


6/16


ktualitet

rdorimi i burimeve alterna-ive të nancimit, si fondet

vetë bizneseve apo edhemi i likuiditetit nga qeveriamën e pagimit të detyrimeveambetura, kanë ndikuar nëmin e kërkesës për nan-a sektori bankar, analizone Shqipërisë për ecurinë eë huasë bankare.iviteti kreditues në Shqipëriur një ecuri të zbehtë gjatëë fundit. Banka e Shqipërisën se, rritja e dobët e kredisë

hoqëruar me përqendri-ofertës për kredi vetëm nënka dhe në një numër tëbiznesesh. Gjithashtu, përte të caktuara të bizne-ksesi në kredimarrje ështëësuar, ndërsa afati mesa-aturimit të portofolit ështëar. Portofoli i kredisë përdominohet nga kredia përt e mëdha, e cila përbën portofolit, krahasuar meishte në vitin 2008.të njëjtën periudhë, ma-mesatar i mbetur i kre-

htë shkurtuar në 41 muaj,drejt 47 muaj që ishte në vi-

8. Normat e dobëta të kredit-hen si me faktorë të kërkesësdhe të ofertës. Kërkesa e ulëttëve ekonomikë për nan-të kushtëzuar nga aktivitetiekonomik, nga prania e ka-ve të pashfrytëzuara prod-por edhe nga pasiguritë epër zhvillimet në të ardh-

uhet me tej.rta për kredi rezultonhtu e shtrënguar. Kjo ecuriektuar përqasjen e ku-me të bankave ndaj kred-

Papunësia është rritur për tëdytin tremujor radhazi në tremuajt e fundit të vitit duke ungjitur në 17.7%, nga 17.5% që ishtenë tremujorin e tretë. Instat ka pub-likuar anketën e forcave të punës, ecila i bën matjet direkt nga terreni,duke shmangur në këtë mënyrëefektin kstiv që japin të dhënat ad-ministrative (ku raportohet numri itë siguruarve, që u rrit ndjeshëm nëtreujorin e fundit, pas aksionit anti-informalitet). Rritja e papunësisë kaardhur kryesisht nga femrat, ndërsatek meshkujt është raportuar ulje

INSTAT raporton se gjatëtremujorit të katërt të vitit 2015,sipas Anketës së Forcave të Punës,numri i të punësuarve të moshës15-64 vjeç është 1.071.053 per-sona. Numri i personave të pa-punë të moshës 15-64 vjeç është

është rritur me 3.340.– Numri i personave në moshë

15-64 vjeç jashtë tregut të pu-nës ka rënë me 33.172.

– Shkalla e papunësisë për fem-rat është rritur me 2 pikë përq-indje, ndërsa për meshkujt karënë me 1,9 pikë përqindje.Krahasuar me tremujorin e

tretë të vitit 2015 për popullsinë15-64 vjeç:– Numri i të punësuarve është

rritur me 7.361 persona.– Numri i personave të papunë

është rritur me 4.466.– Numri i personave në moshë

15-64 vjeç jashtë tregut të pu-nës është ulur me 11.825.

– Shkalla e papunësisë është rri-tur me 0,06 pikë përqindje përmeshkujt dhe 0,35 pikë përqin-dje për femrat.

STATitet sërishpunësia nëmujorin etërt, arrin.7%

stat ka publikuarketën e forcave tënës, e cila i bën matjetekt nga terreni

– Për popullsinë e moshës 15-64vjeç shkalla e papunësisë është17,7 %.

– Për të rinjtë e moshës 15-29vjeç shkalla e papunësisë është32,2 %.

– 65,3 % e popullsisë 15-64 vjeçështë aktive në tregun e punës,pra e punësuar ose në kërkimaktiv të një pune.

– Shkalla e punësimit për po-pullsinë e moshës 15-64 vjeçështë 53,7 %.

– Shkalla e punësimit për mesh-kujt është 14,2 pikë përqindjemë e lartë sesa për femrat.Krahasuar me tremujorin e

katërt të vitit 2014 për popullsinë15-64 vjeç:– Numri i të punësuarve është

rritur me 31.717 persona.– Numri i personave të papunë

230.747 persona.Gjatë tremujorit të katërt të

vitit 2015 në Shqipëri:

Burimet alternative të financikanë dobësuar kërkesën për k

Analiza e BSH

itimit, në prani të shtrëngimit tëpolitikave nga grupet bankaremëma, të kërkesave rregullativepër kapital dhe kostos së lartë tëtij në Eurozonë, por edhe të rrezi-kut të lartë të kredisë të percep-tuar në Shqipëri si pasojë e nivelittë lartë të kredive me problemedhe vështirësive në ekzekutimine kolateralit. Shtrëngimi i ofertësështë reektuar në përkeqësimine kushteve të kreditimit, të tilla sirritja e kërkesave për kolateral, uljae madhësisë së kredisë së disbur-suar apo reduktimi i afatit të ma-turimit të saj, sipas analizës për

situacionin e kredisë. Vrojtimet e aktivitetit kreditues

raportojnë për zgjerim të kërkesëspër huamarrje nga individët përg- jatë vitit 2015, ndërsa në tremujo-rin e fundit edhe rritje të kërkesëssë bizneseve. Kushtet e kreditimitraportohen përgjithësisht të lehtë-suara gjatë vitit 2015.

Zbatimi i politikave shtrëngueseështë shprehur në zgjerimin e mar-zhit për kreditë me rrezik, uljen emadhësisë së kredisë së disbursuar,dhe reduktimin e maturitetit. Ngaana tjetër, kushtet e kreditimit të in-dividëve janë lehtësuar në mënyrë

të vijueshme në tre tremujorët efundit, si në segmentin e kredisë

konsumatore ashtu dhe për kredi-në për blerje banesash.

Pavarësisht lehtësimit të kush-teve të kreditimit, si bizneset dheindividët i perceptojnë ato akomasi të shtrënguara.

Kushtet e kreditimit për biznesete mëdha raportohen përgjithësishttë shtrënguara. Niveli ende i lartë ikredive me probleme , pavarësishtpërmirësimit të raportit të tyre ndajtotalit të kredisë dhe kuadri regulla-tor mbeten faktorët më të rëndë-sishëm që veprojnë në kahun sh-

trëngues të kushteve të kreditimit.Në reektim të ecurisë së dobët

të kreditimit, Banka e Shqipërisëka synuar të nxitë rritjen e kërkesësdhe të ndihmojë në përmirësimin

e kushteve të ofertës. Norma bazëe interesit është ulur me 4.5 pikëpërqindje që nga viti 2008.

Nga ana e ofertës, Banka eShqipërisë ka ndërmarrë një sërëmasash, të cilat kanë synuar të ad-resojnë probleme të tilla, si: kostote larta të kapitalit bankar në Euro-zonë; incentivimi i ristrukturimittë kredive në Shqipëri; dhe, ulja ekredive me probleme dhe reduk-timi i rrezikut të kredisë.

Duke qëndruar te elementi ifundit, në bashkëpunim dhe meinstitucione të tjera si Ministriae Financave dhe institucione tëtjera publike, është hartuar planikombëtar për reduktimin e kre-dive me probleme, i cili ndërtë tjera ka ndërmarrë masa nëlidhje me trajtimin e borxhit tëkeq, lehtësimin e barrës tati-more apo ekzekutimin e kolater-alit. Gjithashtu, në bashkëpunimme projektin FinSac të BankësBotërore, është ndërmarrë një ini-ciativë për ristrukturimin e kredi-marrësve të mëdhenj të sistemitbankar. Të gjitha këto masa krijo- jnë premisa për një aktivitet më tëmirë kreditues gjatë vitit 2016.


7/16


politikë

Drejtësia në ngërç

DEMOKRATËT BRAKTISIN PUNIMET E KUVENDIT PAS FJALIMIT TË BERISHËS

Kuvendipranon kërkesat,por opozitabojkoton seancën

K onferenca e Kryetarëve pranoi kërke-sat e tyre për një amendim në ligjin edekriminalizimit dhe ndryshim në

ligjin për komisionet hetimore, lajm i bërëpublik nga kreu i grupit parlamentar të Par-tisë Demokratike, Edi Paloka. “Kërkesa përhyrjen në kalendar të dy amendamenteve uplotësua ndaj nuk do ta bllokojmë seancën, do marrim vendimet tona por nuk do jemisot deri sa kjo sallë t’i kthejë legjimitetin”,tha Paloka. Por siç duket as ky moment nukmjaftoi, pasi opozita sërish e braktisi se-

ancën e Kuvendit. Sipas PD, shkak i bojkotitështë mosmarrja në shqyrtim e kërkesëspër heqjen e mandatit të deputetes Valen-tina Leskaj, me argumentin se ka konfliktinteresi. Të djathtët nuk rezistuan dhe pasnjë fjale që mbajti kryetari i grupit Edi Palo-ka dhe ish kryetari demokrat Sali Berisha,braktisën seancën. Një tërheqje kjo për de-mokratët, të cilët më herët të njëjtat kauzai mbrojtën duke bllokuar seancën e madjeduke qëlluar edhe me vezë brenda sallës.Këtë radhë aksioni i tyre opozitar duket se

është bojkoti. Ndërkohë, mandati i depteti Koço Kokëdhima, për të cilin Këshi Rregullores dhe Mandateve vendosi tkalojë kushtetueses, Ruçi tha se është rendin e ditës, bashkë me kërkesën tjettë demokratëve për mandatin e deputetRakip Suli. Më herët Konferenca e Kryarëve pranoi dy kërkesa të opozitës për namendim në ligjin e dekriminalizimit që pezullojë nga funksionet publike zyrtarëtarrestuar në flagrancë, si dhe një ndryshinë ligjin për komisionet hetimore.

S’ka konsensus edhe pasrekomandimeve të Veneci

Edhe pas rekomandimevepërfundimtare të Komis-ionit të Venecias, konsen-si për reformën në drejtësi

uket i largët. Mbledhja e parë eomisionit të posaçëm parlamen-r u shoqërua me debate sa i ta-on nivelin e diskutimit të draftit,u opozita kërkoi format politik,dryshe nga mazhoranca që in-ston se çështja u takon endekspertëve. Palët bashkohen nëëndrimin për realizimin e kësajforme, por i ndan ata për rrugën

ë duhet ndjekur për këtë proces.

dërsa PD insiston për një dialogolitik për të paktën 11 çështjecilat kërkojnë zgjidhje e ku të

aktën për 7 prej tyre Veneciaërkon zgjidhje politike. Edhe LSIhprehet për një tryezë të nivelit

lartë politik dhe për caktimin eë axhende të përbashkët të pu-

ës për këtë çështje. Për social-tët problematikat e ngritura ngaafti paraprak kërkojnë disku-

m teknik, duke e konsideruar tëanevojshëm diskutimin politik.ryetari socialist i komisionit adoc, Fatmir Xhafa, tha se debatiund të kalojë në nivel politik,

asi drafti dhe rekomandimet e

enecias të kenë kaluar në tryezënekspertëve dhe për çështjet poli-ke, sipas tij, të kërkohen disku-me të nivelit politik.

Mazhoranca: Projekti ireformës sipas BE e SHBAKryetari i Komisionit të posa-

m parlamentar për reformën nëejtësi, Fatmir Xhafa, u shpreh seojekti i reformës është në për-

uthje me standardet europiane.pas tij, Kuvendi vendosi që nëlim rrugën e konsensusit, duke

hmangur qeverinë nga hartimi iojektit, duke ia lënë atë ligjvë-

ësit. "Projekti i reformës në drejtë-është koherent dhe në përputhjee standardet europiane. Ju e pra-

oni dhe të gjithë e pranojmë rolinVenecias në këtë proces, prandajshkojmë drejt një projekti kush-tues të përbashkët. Kuvendi ihqipërisë që kur e nisi këtë pro-

ces, e nisi mbi këtë koncept, ështëekspertiza që ndërton projektin,ndërsa politika gjykon projektin.Pra, për arsye të njohura, Kuvenditha se nuk do ta hartojë qeveria,por një grup ekspertësh vendas

dhe ndërkombëtar. Në relacioni eKuvendit është thënë e zeza mbitë bardhë. Ky është vendimi dherelacioni i Kuvendit. Ka dy mënyrapër të gjykuar një parlament, mbinjë produkt qeveritar dhe nismë

deputetësh. Kuvendi vendosi tëzgjedhë variantin e parë, që të jetënjë proces i brendshëm i parla-mentit. Është ekspertiza dhe mbiekspertizën është komisioni parla-mentar", tha ai. Duke komentuar

11 kërkesat e Partisë Demok Xhafa tha se ato janë pa sensbien ndesh edhe me qëndrimkryetarit demokrat, Basha, që jekti i reformës të jetë i fok

te ekspertiza ndërkombëtaresillni këtu 11 pika, se këto dubien, nuk ka sens, bie ndesh më deklarimet e udhëheqësveqë kanë thënë se ky duhet tënjë proces i fokusuar te ekspndërkombëtare dhe rekomamet e Komisionit të Veneciadiskutojmë mbi nenet dhe opinionin dhe kjo është emosdoshme për të ndërtuarmetodologji të shëndetshmetë qëndrueshme. Kush e ka jashtuar parlamentin nga diapolitik? Është marrëzi të menndryshe. Në këtë parlamentmendoj se ka të marrë. Ne në

komision do të diskutojmëprojektin dhe jo mbi deklapolitike", tha Xhafa. Megjkryetari socialist i komisionhoc të reformës u shpreh se dialogu politik është i mundnë këtë proces, por pasi pkushtetuese të ketë kaluar njëherë në tryezën e ekspertë

Në sallën e zhurmshme të kuvendit, kadhe deputetë të cilët nuk kanë folur as-një herë. Po ashtu ka ndër ta që gurojnë zyr-tarisht të pavarur, pavarësisht se shpeshherë

kamerat i kanë fokusuar në mbledhjet e gru-pit të njërës apo tjetrës parti.Të pavarurit janë më të shumtë në radhët

e opozitës. 5 të tillë përkundrejt 4 të mazho-rancës. Alban Zeneli, të cilin shpesh e kemiparë të asë në foltoren e Partisë Demokratike,

në shkresat e kuvendit, guron se nuk i përketasnjë force politike. E njëjta gjë për deputetene PD-së për Tropojën, Mimoza Hajdarmataj.Ish deputeti i PDIU-së Dashamir Tahiri i cili

merr pjesë në mbledhjet e grupit të PD-së,Nard Ndoka dhe Mesila Doda, të vendosur nëkrahun parlamentar të opozitës, gjithashtuzyrtarisht janë pa angazhime partiake. Nukdihet nëse Vangjel Dule pas negociatave përaleancë me PD-në do të ndryshojë dhe kra-

hun nga do të ulet por sipas shkresave të dpozituar në kuvend, ai dhe zëvendësuesjaMark Frrokut, rezultojnë të dy të pavarur. Ptë formuar 7-shen e nevojshme për krijim

e një grupi parlamentar, Aurel Xhindi u ëshdhënë borxh nga socialistët e PDIU-së së Irizit. Ndërsa demokratët Florion Mima, BeHoxha, Mhill Fu dhe Gjovalin Bzheta jhuazuar tek republikanët po për të njëjtmotiv.

Deputetët Kush janë 9 të pavarurit e Kuvendit

PD insiston për një dialog politik për të paktën 11 çështje të cilat kërkojnë zgjidhje

e ku të paktën për 7 prej tyre Venecia kërkon zgjidhje politike. Edhe LSI shprehet për një tryezë të nivelit të lartë politik


8/16


konomi

viti 2003 kur dy institu-e ndërkombëtare BERZH

nka Europiane për Rindër-Zhvillim) dhe IFC (Korpo-

dërkombëtare Financiare) urtnerët e rinj të kompanisëre të sigurimeve, INSIG-ut,lerë 39% të aksioneve përmilionë euro. Vlera totale e

nisë në atë kohë u llogarit nëmilionë euro, ndërsa pjesa eë operatorit të parë të siguri-ë Shqipëri kishte zbritur nënas liberalizimit dhe hyrjes sëve të reja private.

vitin 2008, kompania ameri-eserve Life Insurance, toin për shitjen e INSIG, duke2.8 milionë dollarë. Shoqëria

q pas llimit të krizës globaleare. INSIG kishte në atë kohëtregut të sigurimeve.

vjet më vonë, në janarDrejtoria e Përgjithshme emeve Qeveritare në Mini-

Financave njoftoi tenderintjen e 100% të paketës sëve përINSIG sh.a, ku vlera

% të aksioneve të shoqërisësh.a është përcaktuar

000 euro.IG kishte në Shqipëri, nëdhjetorit 2015, vetëm 5.8% tëë sigurimeve të jo jetës, duketur e dyta nga fundi në njët që qarkulloi gati 100 milio-. Është e vërtetë që konkur-ë treg është ashpërsuar në03-2015, por për krahasim,ishte 28% të tregut në 2003-narritur ta ruajë atë, Sigma kapikë, por sërish ka 16% (pas

mit me Interalbanian).tregun e sigurimeve të jetës,sej realizoi 7.3 milionë eurosigurimi në 2015-n dhe karatorë, INSIG mori vetëm tij (rreth 66% i kishte Sigale 26% Sicred).IG vlerësohet sot më pak

ma e vitit 2003 (e indeksuarme inacionin vjetor, 25 euro të asaj kohe vlejnë sot

3 milionë euro), ndërkohëveçse në mars 2000 kishtedegë në Kosovë, në 2004-nhe aktivitetin në Ma edoni.

Por, si shpjegohet përkeqësimii rezultateve të kompanisë, që çoinë përgjysmimin e çmimit, ndërsaraportet e auditorëve asin përpaqartësi materiale të shumta, aqsa nuk japin as edhe opinion mbipasqyrat nanciare? Vlera e shitjesështë e lartë apo e ulët? Pse ka endeinteres nga operatorët për ta blerëatë, pavarësisht gjendjes në dukje tëmjeruar ku ndodhet sot shoqëria evetme me kapital ende shtetëror nëtregun e sigurimeve.

“Monitor”, përmes analizës sëbilancit të konsoliduar të INSIG për-

piqet të hedhë dritë mbi këto pyetje.Çfarë po blihet, LicencatINSIG zotëron tre licenca siguri-

mi jo jetë në Shqipëri, Kosovë dheMaqedoni dhe një licencë tjetër tësigurimit të jetës në Shqipëri. Vetëmvlera e këtyre licencave shkon deri

në 10 milionë euro, në rast se do tëkërkohej që të aplikohesh nga e parapër t’i marrë ato.

Gjendja cash nëbanka dhe bono thesar iINSIG ka një gjendje të lartë të

cash-it në bankë dhe bonove të the-sarit kryesisht të qeverisë shqiptare,të cilat janë krijuar si rezultat i ak-tivitetit 25-vjeçar të kompanisë. Si-pas bilancit të 2014-s, INSIG kishterreth 29 milionë euro depozita meafat në banka dhe investime tëmbajtura në maturim dhe tregtim

(bono thesari). Depozitat me afatishin 18 milionë euro (10 milionëeuro në Kosovë, 4.5 milionë euro nëMaqedoni dhe 3.5 milionë euro nëShqipëri), ndërsa investimet janërreth 11 milionë euro (bono thesarikr esisht të everisë sh i tare dhe

pak të asaj maqedonase).Pjesa e tregutINSIG ka rreth 6% të tregut të

primeve të sigurimit të jo jetës nëShqipëri, 3-4% në Kosovë dhe 3-4%në Maqedoni. Të paktën në Shq-ipëri, kjo përqindje është e garan-tuar për shkak të marrëveshjes sëkompanive që i ndajnë të ardhuratnga primet e sigurimit TPL në bazëtë pjesës së tregut.

Pasuria e paluajtshme,pothuajse pa vlerëINSIG pothuajse nuk ka asete,

ose i ka ato tërësisht të amortizuara,

ndërsa zyrat i ka kryesisht me qira.Sipas bilancit, ndërtesat dhe pajisjetnë fund të 2014-s kishin një vlerë ll-estare prej rreth 1.1 milionë eurosh.

Çmimi i shitjes, i lartë apo i ulët? Vlera e aksioneve të shoqërisë,

prej rreth 15 milionë eurosh, e për-

caktuar në njoftimin për hapjene tenderit të shitjes së INSIG ngaMinistria e Financave, me sa duketkorrespondon me vlerën e aseteveneto. Në fakt, duke i hequr gjen-djes cash në banka (prej rreth 29milionë euro) rezervat e dëmeve(që janë rreth 14.7 milionë euro),del një vlerë e përafërt me atë tëaksioneve të përcaktuar nga Min-istria e Financave.

Vlerësimi i çmimit në këtë rastvaret totalisht nga rezervat e dëmevedhe saktësia e tyre. Nga raporti i audi-

torëve ngrihen pikëpyetje mbi cilësi-në e raportimit të dëmeve. Rezervat(që mbahen për pagimin e dëmeve) janë vështirësisht të verikueshmesepse nuk dihet saktësiae regjistrimittë tyre në libra, pasi ato ndodh tëre istrohen me vlerë të reduktuar

Tregu i sigurimeve

(p.sh., dëmi mund të jetë regjistruarpër 1000 euro dhe më pas ai mund të jetë paguar për 5000 euro).

Ky problem është i mprehtë,

sidomos në Kosovë. “Informacioniqë Grupi na siguroi për të testuarmjaftueshmërinë e detyrimit përhumbjet e ndodhura por të parapor-tuara dhe korrigjimeve për humbjemë 31 dhjetor 2014 për produktet esigurimit të detyrueshëm të mjetevemotorike në segmentin e biznesitnë Kosovë, nuk ishte i përshtatshëmdhe i mjaftueshëm”, thuhet në ra-portin e audituesit KPMG për bi-lancin e vitit 2014, dhe kjo përbënedhe një nga arsyet pse nuk është emundur të jepet një opinion nga au-ditori për këto pasqyra.

Këto mospërputhje mes dëmittë regjistruar dhe atij potencial përt’u paguar mund të sjellin problemnë të ardhmen për privatizuesin,pasi mund të ketë shpenzime tëkësaj natyre që mund të shfaqen pasprivatizimit, çka mund të japë, sipasekspertëve, ndikimin e saj në çmim.

Pikëpyetje ngrihen edhe mbi tredëme të fundit të vitit 2015, se si dotë reektohen ato në bilanc dhe nëçmim. Janë tre vjedhje bankash,menjë total dëmi për t’u paguar prejrreth 5 milionë eurosh dhe nuk di-het cili do të jetë ndikimi i tyre nëvlerën e INSIG.

Nëse rezervat (dëmet e pritshmepër t’u paguar) do të ishin më tëulëta sesa vlerësohen, çmimi i ven-dosur prej 15 milionë eurosh do tërezultonte i ulët për asetet që poshiten dhe anasjelltas, nëse rezer-vat do të rezultojnë më të mëdha,atëherë çmimi i shitjes do të rezul-tonte i lartë. Kjo i mbetet kohës taprovojë sepse vështirë se mund tënxirret ndonjë përfundim paraprak.

Negativisht në vlerësimin ekompanisë ka ndikuar dhe rënia epeshës së tregut, sidomos në Kosovëku ka qenë drastike, nga 14% disa

vjet më parë, në 3-4% aktualishtKosova është dhe më problematikjanë cilësinë e llogarive të mbajturasi dhe në problemet me autoritetetrregullatore, bankën qendrore (përplotësimin e kapitalit) dhe Byronëe Sigurimeve (për të arkëtueshmet).

Mungesa e rrjetit real tëshitjeve, infrastruktura e dobët IT(kompania nuk ka një sistem të in-tegruar, çka bën që dhe auditorëttë jenë skeptikë për shifrat e ra-portuara) ndikojnë negativisht nëvlerësimin e INSIG.

Një tregues tjetër negativ ështëraporti i kombinuar i dëmeve që kaarritur në 115%, sipas të dhënavenga bilanci, çka tregon se INSIGështë në një situatë që prodhonhumbje. Të ardhurat nga interesate depozitimit të fondeve kanë rënëndjeshëm dy vitet e fundit, përshkak të reduktimit të interesave.

I vetmi segment ku INSIGka prodhuar rritje në 2015-n janë të ardhurat nga sigurimi idetyrueshëm i automjeteve nëShqipëri (zgjerim 11% në rreth 4.2milionë euro, sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare), por edhe këtu është ndi-hmuar nga fakti që tarifat e TPL-sëu shtrenjtuan rreth 30%.

Të gjithë këto elemente pritet tëndikojnë negativisht në vlerësiminqë të interesuarit mund t’i bëjnëINSIG, çka mund të bëjë që çmimllestar i përcaktuar në tender të jetë shumë më i lartë se çmimi reali kësaj kompanie.

EcuriaNë vitin 2015, të ardhurat nga pri-

Afati fundit përNSIG: “Gara” për

ash-in 29 mln euro

Si u përgjysmua vlera e shitjes së INSIG në 13 vitet e fundit. Humbja etregut dhe përkeqësimi i rezultateve financiare nuk i kanë stepur inve- stitorët, të cilët ende joshen nga gjendja e lartë e cash-it të kompanisënë formën e depozitave dhe investimeve në letrat me vlerë që arrijnë në

29 milionë euro në Shqipëri, Maqedoni e Kosovë…


9/16


et e sigurimit të jo-jetës së INSIGë Shqipëri arritën në 762 milionëkë (rreth 5.4 milionë euro), me njëitje prej 16% me bazë vjetore, qëi

edikohet shtrenjtimit të çmimit tëgurimit TPL. Kompania pagoi 160ilionë lekë dëme atë vit, me njëport dëme/prime prej 21%. Rreth

6% të të ardhurave nga primet enin sigurimet e detyrueshme.

Në bilancin e konsoliduar të vitit014 (viti 2015 nuk është publikuarnde) për Shqipërinë, Maqedoninëhe Kosovën, INSIG ka rezultuare humbje prej 119 milionë le-

ësh nga 38 milionë lekë vitin eëparshëm, sirrjedhojë e rënies sëardhurave nga primet dhe rritjesshpenzimeve të dëmeve. Pse ka ende interes për INSIGMinistria e Financave ka njof-

ar se shtatë subjekte kanë shpre-ur interes dhe kanë tërhequr do-umentacionin e tenderit. Afati indit i dorëzimit të dokumentevehtë këtë javë (10 mars).

Por, si shpjegohet ky interes irtë për kompaninë që ka një rrjetamortizuar, pjesë të ulët tregu dhezultat nanciar negativ.

Joshja e parë është gjendja eash” e INSIG, rreth 30 milionë

uro, të cilat pronari i ri mund t’ivestojë dhe shfrytëzojë shumëë mirë se tani. Për më tepër, që

etyrimet paguhen në të ardhmenhe kompania nuk kërcënohet ngaungesa e likuiditetit.

Së dyti,pjesa e tregut e shoqërisësigurimeve mbetet e garantuar,

ër vetë mënyrën se si ndahen poli-t dhe me një negocim mëtë mirëtë

ësaj pjese mund të rrisë ndjeshëmardhurat e kompanisë.Së treti, arsyeja kryesore që IN-

G ka arritur në këtë pikë është

keqmenaxhimi i shoqërisë, që përshumë vjet është trajtuar si njëkompani shtetërore në një proces tëstërzgjatur privatizimi. Me një staf

më të kualikuar dhe me uljen dras-tike të shpenzimeve, performanca eINSIG mund të rritet ndjeshëm.

Së katërti, tregu i sigurimevenë vend mbetet i shfrytëzuar nënpotencial. Shqipëria ka industrinëe sigurimeve më pak të zhvilluarënnë rajon, e reektuar kjo dhe nënumrin e ulët të primeve të shkru-ara bruto për frymë, prej vetëm 30eurosh në vit (sipas të dhënave nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financi-are) nga rreth 80 euro që ishte kytregues në Serbi, mbi 110 euro nëMal të Zi, 120 euro në Bullgari, 940euro në Slloveni, rreth 100 euro nëRumani dhe mbi 1000 euro përfrymë në vendet e zhvilluara të Eu-ropës (sipas Insuranceeurope.eu).

Gjithsesi, teksa hyrjet eshoqërive të mëdha të sigurimevevitet e fundit, si Vienna InsuranceGroup dhe Uniqa Group Austrianuk kanë dhënë efekt të ndjeshëmnë riformatimin dhe zhvillimin etregut, nuk pritet as që pronari i ri iINSIG të sjellë ndryshimin e madh,përveçse një rindarje të tregut.

INSIGINSIG sh.a. është themeluar në

1991 si një shoqëri sigurimi 100%në pronësi të qeverisë së Shq-ipërisë, e përfaqësuar nga Minis-tria e Financave. Aktiviteti kryesor ibiznesit të saj përfshin sigurimin eshërbimeve të sigurimit për mjetetmotorike, pronë, jetë, marinë dhelloje të tjera sigurimi. Pasqyratnanciare të konsoliduara tëShoqërisë përfshijnë Shoqërinëdhe lialet e saj (“Grupi”).

Më 1 mars 2000, Shoqëria çeli

një degë në Kosovë. Kjo degë ofronkryesisht sigurime të mjeteve moto-rike dhe sigurim të palëve të treta nëtë gjithë territorin e Kosovës. Gjatëvitit 2004, Shoqëria lloi të operojëedhe në territorin e ish–RepublikësJugosllave të Maqedonisë nëpërm- jet INSIG Maqedonia. INSIG Mace-donia është 100% në pronësi të IN-SIG sh.a.

Gjatë vitit 2004, Ministria e Fi-nancës i transferoi 19.5% ose 332aksione të INSIG sh.a. KorporatësFinanciare Ndërkombëtare (IFC)dhe 19.5% ose 332 aksione BankësEuropiane për Rindërtim dhe Zh-villim (BERZH). Gjatë 2009-s, Kor-porata Financiare Ndërkombëtare(IFC) dhe Banka Europiane përRindërtim dhe Zhvillim (BERZH),transferuan aksionet e tyre teMinistria e Financës, duke u bërëaksionerii vetëm me 100% pjesë-marrrje në kapital. Vlera e kapitalitishte 1,700,291,216 lekë e cila u bë1,020,000,000 lekë pas transferimit.

Më 31 dhjetor 2014, Grupi, sipasraportit në bilanc, kishte punonjësprej 226 personash si personel dhenivel drejtues (2013: 219 personastaf dhe nivel drejtues).

Kastrati (Albsig), Sigal dheGrupi Bal n, interes për INSIG Nga shtatë kompanitë që kanë

shprehur interes për INSIG, mëso-het se dy prej tyre janë shoqërisigurime, ndërsa dhe një ndër gru-pet më të mëdha në vend, Baln,poshqyrton mundësinë e hyrjes nëtregun e sigurimeve. Samir Mane,Ceo i Baln, ka pranuar për “Moni-tor” se ka tërhequr dokumentet dhepo i studion. Edhe burime nga grupiKastrati, më i madhi në vend po-huan për Monitor se kanë tërhequrdokumentet.

Kastrati është tashmë në tregune sigurimeve, përmes Albsig, dhe posynon zgjerimin e mëtejshëm. Nëfund të vitit 2015. Albsig kishte 9.9%të tregut të sigurimeve në fund tëvitit 2015, nga 9.7% në 2014-n.

Dokumentet i ka tërhequr dheSigal Uniqa, operatori më i madhaktual në tregun e sigurimeve. “Poe shqyrtojmë nëse është me lever-di”, tha Avni Ponari, Drejtori i Sigal.Kompania ka aktualisht rreth 29% tëtregut të sigurimeve të jo jetës.

Në renditjen e kompanive sipasqarkullimit vjetor për vitin 2014,Kastrati sha (kompania kryesoree grupit, që merret me tregtimin enaftës), ishte më e madhja në vend.

Grupi Baln është ndër më tëmëdhenjtë në Shqipëri. Për vitin2014, Grupi Baln National dhe In-ternational ka realizuar një qarkul-lim vjetor në vlerën 295 milionëeuro (rreth 41 miliardë lekë), dukeshënuar një rritje me 113% krahasu-ar me një vit më parë, sipas të dhë-nave nga vetë grupi.Pak kohë mëparë, Baln njoftoi se së bashku mepartnerët, ka lluar edhe një inves-tim në bujqësi prej 6 milionë euroshpër ndërtimin e serave, me synimtregun europian, në një strategji përtë diversikuar aktivitetin.

Duket se interesi për INSIGështë nga dy drejtime. Në njërënanë janë operatorët aktualë të tre-gut që duan të marrin dhe pjesëne INSIG dhe në kahun tjetër sipër-marrje që duan të diversikohennë tre un e si urimeve.

VETËM 3.3% E SHUMËS SHFUQIZOHET

A rrin në 16.2 miliardë lekë (116) milionë euro shuma që bizsi ka ankimuar te Drejtoria e Apelimit Tatimor përgjatë v2015, sipas të dhënave të brendshme të Tatimeve. Këto jankesa që kryesisht bizneset i kanë bërë sepse nuk kanë qenë dakome vlerësimet tatimore pas kontrolleve, apo për gjoba të ndryshm

Pjesa më e madhe e ankimimeve kanë qenë për taksat kobëtare, me rreth 6.8 miliardë lekë, të ndjekura nga TVSH, memiliardë lekë, tatim timi me 1.6 miliardë lekë (shiko tabelënfund për të dhënat e detajuara).

Vetëm 537 milionë lekë, apo rreth 3.3% e shumës së ankimështë shfuqizuar, 5.3 miliardë lekë është në fuqi, 10 miliardë lështë refuzuar dhe dhe 357 milionë lekë është kthyer për saktës

Sipas ligjit për procedurat tatimore, kur tatimpaguesi nështë dakord me një akt administrativ dhe beson se administratatimore nuk e ka zbatuar në mënyrë korrekte ligjin, ai ka të d jtën e ankimit në Drejtorinë e Apelimit Tatimor pranë Drejto

së Përgjithshme të Tatimeve, duke kërkuar rishqyrtimin e pavatë cështjeve që lidhen me këtë akt. Biznesi mund të ankimohet pçdo njoftim vlerësimi (për shembull një vlerësim tatimor i nxjepas një kontrolli tatimor), çdo akt tjetër administrativ që ndikdetyrimin tatimor të tatimpaguesit përfshirë kërkesën për kompensim (kur, për një tatim ose disa lloje tatimesh, tatimpaguka një detyrim por gjithashtu gëzon edhe të drejtën e kreditimose rimbursimit), çdo akt që ndikon kërkesën e tij për rimbursiçdo akt që ndikon kërkesën e tij për lehtësim tatimor, gabimnë llogaritjen e përqindjes së kamatëvonesës dhe vendosjen ogabimet në llogaritjen e shumave dhe llojeve të gjobave.

Këshilli Investimeve: Biznesi mendonse rivlerësimi detyrimeve është arbitrarNë një anketim që Këshilli i Investimeve publikoi së fun

lidhur me mekanizmat e zgjidhjes së marrëveshjes mes biznedhe administratës publike ka konstatuar “ekziston një percepti

i përgjithshëm mbi faktin se shpeshherë rivlerësimi i detyrimetatimore ose doganore kryhet në mënyrë arbitrare nga admiistratat përkatëse pikërisht për të krijuar të ardhura dhe për arritur objektivat dhe planet e tyre buxhetore, duke shfrytëzukëto “mundësi” ligjore. Në këtë aspekt, parashikimet e legjicionit material të zbatueshëm veçanërisht në fushën tatimodhe doganore, konsiderohen nga biznesi se favorizojnë admiistratën në marrjen e vendimeve arbitrare. Institucionet skakanë “de facto” epërsi ligjore ndaj biznesit në përballjen me pasi ky i fundit duhet të parapaguajë detyrimet pa u shqyrtuende në thelb mosmarrëveshja. Parapagimi i detyrimit në ratin e tatimeve dhe i një pjese të gjobës në rastin e Doganavekrijuar një klimë mosbesimi të ndërsjelltë. Sipas biznesit doduhet që këto struktura dhe e gjithë administrata të mos ksi kritere vlerësimi të punës së tyre apo të realizimit të objevave buxhetore, shumat e mbledhura si rezultat i parapagimitdetyrimeve apo gjobave”.

Po sipas këtij raporti, Drejtoria e Apelimit Tatimor (Dndonëse është e njohur gjerësisht nga biznesi, nuk perceptohsi një strukturë e pavarur nga pjesa tjetër e administratës tamore dhe as e paanshme në vendimet e saj. Vendimet e këtë fundit janë në masën dërrmuese jo në favor të biznesepor të administratës tatimore. DAT ju jep të drejtë bizneseve mënyrë të qartë vetëm në 4 % të rasteve. Roli i DAT dhe i vemeve të tij shikohen me dyshim nga bizneset dhe vihen në dkutim nga vetë Ligji Nr. 9920 datë 19.05.2008 “Për ProceTatimore” (i ndryshuar), në të cilin parashikohet se vetë venmet e DAT janë sërish të ankimueshme në gjykatë nga admistrata tatimore (drejtoritë rajonale) kur kjo e fundit nuk ëshdakord me to. Referuar të dhënave të Gjykatës AdministrativShkallës së Parë Tiranë, kjo e fundit ka vendosur në favor tëministratës tatimore (drejtorive rajonale) kur këto të fundit kaankimuar vendimet e DAT në vetëm 1.4% (2014) dhe 2.4% (2të rasteve. Në thelb, kjo mundësi e ankimit që ju është lënë nLigji Nr.9920 drejtorive rajonale, shfrytëzohet në masën 1të rasteve prej këtyre të fundit dhe vlerësohet se bëhet me qlim, për t’i bërë të pamundur tatimpaguesit kthimin e shumsë parapaguar për shqyrtimit e ankimit, duke rritur kësisoj mënyrë articiale kostot për bizneset dhe për administratën pnd ek en ësore të ësht eve.

Biznesi, 166 milionë eurorivlerësime e gjoba në 20


10/16


ulturë

umë vite më parë, kur sapoisha lluar punën si diplo-

mat në ambasadën shqip-Paris, një zarf u dorëzuaa një etnografe francezeme një dorëshkrim: ishin

t e Jacqueline (Zhaklin)ch gjatë një udhëtimi nëe veriut shqiptar në vitin

bashkë me të shoqin, Renéch, edhe ai etnograf. Pa-që më bëri përshtypje

ëshkrim i shtypur me njëshkrimi nga vetë zonja

ine Benezech, që mbantesa korrigjime me dorën e

o studiuese kishte qenë njëvjetër e ambasadës, meqëm ky vend, por edhe njëe veçantë gjatë atij udhëti- dekada më parë e kishte

r të lidhur me Shqipërinë.ht në malet e Vermoshit, ajoërë nune e një foshnje shq-Pashkës së vogël, të cilës nëceremoniale i kishte prerë

nune e asaj fëmije, të cilënudhëtimi nuk do ta shikon-Sigurisht, ajo kishte dashur,dëshirë për ta vizituar edhe

atë familje të mrekul-e shqiptare dhe Pashkënkishte mbetur një dëshirë

ke, e parealizuar.ë dorëshkrim të Benezecha përsëri kur u ktheva nëdë në vitin 1997 dhe njëmë shtynte ta përktheja,punë do të zgjaste deri më

r më së fundi u ula dhe eva.dorëshkrim më zgjoi shumë, por edhe mjaft kureshtje

njohur jetën malësore tëke që unë nuk e kisha jet-

ë të viteve ‘30 të shekullithe sigurisht, llova të kërkojmë shumë rreth jetës sëgrafëve francezë René dheine Benezech. Cilët ishinerëz të pasionuar dhe cili

qenë fati i atyre shqiptarëvehin pritur në vatrat e tyre të

dhe u kishin hapur portat nëtë stuhishme, siç i përshk-cqueline në dorëshkrimin eëshkrim që për dekada me

mbeti i pabotuar në sirtarëtsadës?e Benezech

é Benezech kishte qenë njëazh mjaft interesant dhe meon piktor, i cili gjatë Luftës

Botërore kishte qenë in-i gjuhës kineze dhe më pasrrahur vendet e Magrebit

Dy etnografë francezënë malet shqiptarenë Afrikë, veçanërisht në Marok,ku ishte njohur me Jacqueline, ku

kishte pikturuar shumë tablo dhekonsiderohej si një “piktor orien-talist”. Në vitin 1929, si etnograf aikishte udhëtuar nëpër Ballkan dhenë vitin 1938, bashkë me gruan e tij,etnografen e re Jacqueline Beneze-ch, nga Bordeaux, ai ndërmori njëmision për “Muzeun e Njeriut” nëParis (“Musée de l’Homme”) për tëzbuluar jetën dhe botën shqiptare.Ndoshta ishte misioni i parë i et-nografëve perëndimorë të ardhurme një mision të caktuar në Shq-ipëri.

Në vitet ‘90, në fondet për Ball-kanin të “Musée de l’Homme”ruhej edhe regjistrimi i emisioneve

të tyre në “Radio-France” pas kthi-mit të tyre nga Shqipëria (1939),ku të intervistuar nga gazetarëtfrancezë ata tregonin për eksperi-encën e tyre shqiptare dhe jetëntradicionale në Shqipëri, për pa-surinë e kostumeve, zakonet,punimi i qelesheve, zbukurimi iarmëve, historitë rreth Kanunit,etj., e ku mbi gjithçka shprehej njësimpati e madhe për shqiptarët.Ja çfarë shkruante ai për kostu-met e malësoreve: “… Sigurisht,vështirë të imagjinoja kostum mëhijerëndë dhe njëkohësisht më të jashtëzakonshëm nga bukuria dheme një prerje aq mjeshtërore, çkae bën xhubletën një përjashtimmidis kostumeve më të habitshmefshatare, ku gjithçka duket se qën-dron në valëzimin e ngjyrave. Pre-rja e kostumeve popullore shqip-tare çka është një nga konstatimetqë më ka bërë më shumë për-shtypje, është gjithnjë mjeshtëriae rrallë e punimit të tyre. Kjo tëçon gjithnjë drejt krijimeve me njëorigjinalitet të madh, me siluetaveshjesh që nuk e kemi zakon t’igjejmë diku tjetër. Dhe nuk dyshojse artistët tanë të modës parisianedo të gjenin aty një burim të madhfrymëzimi…”.

René Benezech ishte njëko-hësisht fotograf dhe një morifotogrash gjenden sot në “QuaiBranly” në Paris dhe në “MuzeunMesdhetar të Natyrës” në Mar-seille, ku janë ksuar fotograpeizazhesh, veçanërisht kostu-

met, tipat malësorë, etj., ku siç epërshkruan në dorëshkrimin e saj

Jacqueline, një nga shqetësimetkryesore të Rene-së ishte foto-grami i natyrës, veçanërisht i ob- jekteve etnograke, i kostumeve,i tipologjisë së femrës shqiptare,tipit të malësorit të veriut, etj.

Mesa duket, pas një qën-drimi në Tiranë dhe takimet meministrin francez në ambasa-dën e Francës, zotin Marchand,ata e kishin vazhduar aventurëne tyre shqiptare drejt jugut, ud-hëtime për të cilën ata nuk lanënjë dorëshkrim të veçantë. Sigur-isht, këto fotogra përbëjnë njëpasuri më vete të trashëgimisësonë, ashtu siç janë dhe objektet e

ndryshme që ata kanë blerë nëpërShqipëri si gurina poçerie, pun-ime druri, argjendi, kostume sixhubleta, jelekë, etj., bilbila, veglae instrumente muzikore.

Duke vështruar fotogratë ekoleksionit Benezech në muzeune madh të Parisit në “Quai Branly”,ndeshesh me fotogra mjaft inte-resante nga ana etnograke, ima-zhe të ksuara në pllaka xhamime nitrat dhe autokrome, si atoqë kishin përdorur më parë nëShqipëri gjatë vitit 1913 fotogra Auguste Léon e gjeogra JeanBruhnes.

706 fotogra të

Në këto fotogra, nga Tiranaata kanë fotografuar një burrë me jelek, një shtëpi, pazarin e vjetër,një dyqan stofrash, dy gra nërrugë, një grua tiranase me dimite,një grua me veshje katolike, etj.Nga Berati janë tri fotogra; ngaKonispoli dy; nga Zadrima disapamje peizazhi, një grua para njëpeme, burrë dhe grua me kos-tume popullore, ambient pazari,brenda një familje, etj.; nga Shko-dra, janë një sërë fotogrash kuspikasin veçanërisht ndërtesat emëdha apo interioret, siç janë atonë familjen e Gjon Suma; në Mir-ditë dukej ‘princesha’ e familjesBib Doda si dhe vajza me kostumepopullore; në Pukë, gra mysli-mane dhe katolike, si dhe fotogranga Kosova (kostume popullorenë mjedise familjare, oborre, etj.).Po kështu dhe Malësia e Madhe,

veçanërisht vajzat me xhubleta,në sfonde natyrore mjaft intere-

sante, të gjitha këto me ngjyra. PorRené Benezech kishte fotografuardhe shumë imazhe qytetare nëlm bardh e zi, si në Tiranë, kudukej pazari i shalqinjve, pazari irrushit, i poçerive, bukëpjekësit,farkëtarët, këpucarët, dyqanetdhe punishtet e prodhimit të qele-sheve, etj., (fotogra gjithashtu nëpozitiv xhelatino-bromur argjendinë pllaka xhami). Të tilla ishin dhefotogra grash me kostume ngaDardha, nga Gjirokastra, nga El-basani, etj. Por, habia më e madheishte se kur u riktheva në ‘Muséedu Quai Branly’ për të seleksion-uar fotogratë, pashë se tashmë

kisha të bëja me një fond edhemë të madh, prej 706 fotograf-ish dhe pikërisht aty gjeta dhe

personazhet që René dheJacqueline kishin takuar dhe qëai kishte fotografuar gjatë atij ud-hëtimi: Preng Calin me gruan e tijtë vogël, Kol Petrushin me familjene tij, Fran Ze me gruan e tij, pa-ter Antonin e kishës së Thethit,malësorët e rinj që i kishin gjeturnjë natë stuhie dhe i kishin nxjer-rë gjer në shtëpitë e tyre, Frani,Nikolla, Gjergji… Të gjithë ishinaty. Ishte një koleksion i jashtëza-konshëm që meritonte padyshimnjë ekspozitë të madhe, pasi nukishin vetëm personazhet e peiza-zhet e veriut, por ishin skena të jetës shqiptare në disa qytete tëShqipërisë së vitit 1938.

Jacqueline BenezechShumë vite do të kalonin dhe në

prill të vitit 2004, Jacqueline Benezech vdiq në moshën 101-vjeçare,pa e vizituar më Shqipërinë, edhepse një dëshirë e madhe e mbantetë lidhur me atë vend. Sidoqoftë,ky libër, ky dorëshkrim i përkthy-er tashmë në shqip, do të jetë njëpikëtakim imagjinar i etnografesme malet e veriut shqiptar, ud-hëtim që llon në 18 tetor të vitit1938, ashtu siç kishin udhëtuardikur në vitin 1921 dhe gazetarjaamerikane Rose Lane apo ajofranceze Paule Fercoq de Leslaymë 1936, e cila kishte botuar dhenjë reportazh të gjatë me dy numranë revistën e njohur l’Illustrationpër udhëtimin e saj gjatë tetëmuajve me radhë në malet e veriutdhe të jugut shqiptar. Padyshim

Shënime mbi librin “Udhëtim në Shqipërinë e veriut”, një libërdygjuhësh, shqip-frengjisht me dorëshkrimin e etnografes franceze

Jacqueline Benezech e bashkëshortit të saj Rene

nga Luan Rama Shqipëria e 1938-ës


11/16


Francesco Belluomini lindi në Viareggio në vitin 1941 dhton në Lido Kamaiore, Itali. Ka shkruar shumë vepra poenumëron rreth 15 në karrierën e tij mes të cilave mund të pmendim Sytë e Gubias, Në hirin e brigjeve, si dhe një sërë romasi Hiri i hequr, Në thatësirën e barit, Dritarja mbi det. Shumë shkrtë tij janë botuar në antologji, periodikë dhe revista të specializuËshtë themelues dhe president i Çmimit letrare Kamaiore.

Një poet në morinë e spuntove e që më pas shndërrohet në varnjë vend të veçantë ia kushton memories së vet, jetës dhe histosë tij, në çdo hap që hedh në jetë, me toret dhe dështimet e veme të mirat dhe të këqiat. Në jetën e tij, ashtu si dhe në jetën e njeriu, i gjithë rrugëtimi i sjellë në vargje, përveç se kronikë besn

realitetit, është histori dhe kjo histori në vargje, mban vulën e konë të cilën autori jeton. Dhe kjo do të quhej me të drejtë histori, si toria e ditarëve që, edhe pse kanë kaluar shekuj, përsëri na mahnme ngjarjet, personazhet dhe gjithë ato copëza ngjarjesh që gërstohen me jetën e njerëzve të tjerë që na rrethojnë. Pas kaq kohende na befason pasuria e datave, e atyre detajeve, herë të shumherë të vagëta dhe për më tepër shenjat që ato lënë tek ata që jetume to, që i ideuan dhe realizuan, pavarësisht nëse luajtën rol pozose rolin për të cilin synonin. Por momoria merr karakter më të gjkur në mes vargjesh fshihen edhe miq, njerëz që vërtet e meritojnkujtohen nga shoqëria, sepse me jetën e tyre japin shembuj konkrsesi duhet jetuar jeta, sesi duhet dhënë kontribut për progres dhe villim, por më e rëndësishmja, sesi duhen zhbiruar të vërtetat e mha të historisë së një kombi, duke i dhënë mundësi vetë historis jetë sa më e drejtë me të gjithë njerëzit, për rolin dhe vendin e Por vargjen marrin peshën e kohës, kur ndër to gjejmë ideale të mha për kombin, për të ardhmen gjithnjë dhe më të bukur, më të dredhe dinjitoze, ku secili ta gjejë pasqyrën e vet me të cilën të shçdo ditë. E për autorin tonë disa emra personalitetesh nuk mundmos jenë pjesë e ditarit të tij, pasi janë ata që i dhanë shtysa vetë dhe kulturës, shkencës dhe jetës. Në penën e tij kalojnë poetë, maktorë të një hsitorie të kulturës që edhe sot asin për kurajonvile, për pjesëmarrjen e padiskutuar në ndryshime epokale, për mçurinë që i udhëhoqi dhe që duhet të na udhëheqë edhe ne sot. Nbesoj se ka njeri të dashuruar me kinemanë dhe të mos e njohëmadhin Pazolini, kontributin e tij, sakticën, vërtetësinë me të cguxoi të iste dhe burracakërinë e atyre që, pas skutave të errëta tkeqes, thurrnin fate tragjike për të. Kanëkaluar vite, por përsëri dhe puna e tij janë drita e çmuar që na tregon se një shoqërie mut’i japësh pushtetin që meriton, por edhe që nuk meriton. Nëse idhënë të dytën, atëherë detyrimisht duhet të prersësh vlerësimreagimin dhe gjykimin. Pra, poeti me këto poezi kërkon të sjellvëmendjen e të gjithëve ata njerëz që vërtet e meritojnë mirënjohe njerëzve, të kombit. Poeti Beluomini e di detyrën e vet si qytetpoet dhe si njeri që në morinë e njerëzve duhen përgjedhur pikisht ata që janë formuesit e ndërgjegjies sonë, ku disa ide të mëiluministe të marrin gjithmonë kuptim dhe të kenë gjithmonë jeKy është një cikël që vetë autori më propozoi që ta sillja në gjushqipe. Shpresoj që të gjithë t’i kuptojnë dhe shijojnë mesazhet të qarta, të rëndësihme dhe të forta. Arjan Kallço

ë udhëtim i rrezikshëm përmesaleve, në rrugë të panjohura dhe

ë një kohë kur dimri sapo kishteluar, e megjithatë, dëshira për të

buluar jetën shqiptare ishte më eadhe se frika që mund të rreziko-n në këtë peizazh madhështor,

or të rrezikshëm e plot të papri-ra. “Gjatë dy muajve, – siç e ka

hkruar dhe në një letër drejtuarejtorit të Musée de l’Homme,an Soustelle, më 10 tetor 1938,

ga Shkodra, “ne bëmë studimetnograke në qytetin e Tiranës, ili ka një pazar interesant, ku mërhoqi në veçanti punimi i qele-

heve. Në këtë vend, ku ka tri be-me, sektet myslimane lulëzojnëgado. Në sajë të miqësisë me disaervishë ne mundëm të zbulojmë

dhe botën e fshehtë të tyre. Siç edini, interesi ynë më i madh ështëstudimi i kostumeve… Shqipëriaështë një vend me shumë interese ndoshta nga ana etnograkemë pasionanti në Europë, pasikëtu janë gjurmët e një qytetërimishume të vjetër autokton…”.

Kështu, më 18 tetor të vitit1938, çifti Benezech i ishte drejtuarHanit të Hotit e më pas Tamarës eLëpushës në lartësitë e mbi 2000metrave. Ata shoqëroheshin ngainterpreti i tyre shkodran, B., njënjeri i sprovuar në udhëtime tëtilla dhe njohës i gjuhëve të huajasi dhe dy qiraxhinj, Asllani dheIsmaili, bashkë me kuajt e tyre ku janë ngarkuar dhe bagazhet. Gjatërrugës, midis shkëmbinjve, ata

Memoria është për njerqë e meritojnë atë

ndeshen me ngrehina të brakti-sura, meqë barinjtë janë larguarnga verimi i bagëtive, duke hequrdhe çatitë e vathëve, qê ato têm

os shkatërroheshin nga rrebe-shet e stuhitë e dimrit. Natën,për të fjetur, shtrojnë ku mundennë dyshekë pneumatikë që kanëmarrë nga Parisi dhe të nesërmenvazhdojnë udhën sërish. Një natëndalojnë në shtëpinë e malësorittë quajtur Kol Petrushi, duke hyrënë një dhomë ku reja e tymit nder-et mbi kokat e njerëzve, pasi në atëdhomë, si në shumë kulla malë-sore nuk ka oxhak. “Të varfër, porme një pritje bujare”, shkruanteJacqueline. Ndërkohë, René foto-grafon si Kol Petrushin ashtu dhekullën e tyre, njerëzit e familjes,atje në dekorin e maleve.

Të nesërmen ishte plaka e Pe-trushit, që me shkop në dorë, nëpërdëborë, u printe përpara si një dhie egër për t’u treguar rrugën drejtRanza e Shënikut. Shpesh plakës iduhet të ndalojë dhe të presë afri-min e karvanit, që ngjitet ngadalë.Etnografes franceze ajo i duket si“një personazh përralle”, siç e shk-ruan ajo në ditarin e saj. Më pas,pas shkëmbinjsh e kataraktesh,karvani ndalon në një shtëpi tjetërku jetojnë brenda një dhome tëmadhe e disi të ndarë 26 personatë së njëjtës familje. Atje pjekin pa-tate dhe rreth zjarrit, siç është za-koni, ai që i bie lahutës ia merr një

kënge të gjatë nga eposi kreshnik,duke i kënduar një bote të largët emitike, heronjve të këtyre maleve.Jacqueline mendon se gjithçkapërreth asaj shtëpie, orenditë,veglat e punës, kostumet, instru-mentet, objektet e përditshme etë kuzhinës, gjithçka atje është njëmuze i vërtetë etnograk. Dhe përmë tepër në një vend që shpeshata e krahasojnë me Zvicrën.

Në këtë udhëtim një mbresëtë veçantë çifti francez ka gjatëqëndrimit në kullën e Preng Calit,gura e të cilit duket se i tërheq atanë mënyrë të veçantë. “Preng Cali,– shënonte në ditarin e saj Jacque-line, – erdhi drejt nesh duke zgjaturduart, me një fytyrë energjike dhenjë buzëqeshje të mrekullueshme.Që me shikimin e parë ishte shumësimpatik. Një gjigant i vërtetë. Ishtei gjatë të paktën 2 metra. Ishte i ve-shur shumë pastër, me kostumine Malësisë së Madhe, një kostumme një elegancë të veçantë. Flokëti kishte të bardhë dhe mustaqet tëshkurtra që spikasnin në gurëne tij të gjatë e të dobët. Natyrisht,brezi i tij ishte i zbukuruar me njërevolver të madh, një tjetër menjë dorezë ldishi apo prej kocke,një model si ato që mbreti u jepteatyre që donte t’i shpërblente e t’inderonte…”. Preng Calin, ashtusi dhe Fran Zen më pas, dy etno-grafët e shohin si një personazh,që më shumë i afrohet mitit sesarealitetit të përditshëm të jetës nëkëto male.


12/16


për ndonjë gjë të caktuar.Mos harroni muzikën: nuk ka

asgjë më të mërzitshme se sa tëshkoni në palestër vetëm dhe pamuzikë. Kufjet në fakt ju lejojnëtë përqendroheni më mirë dhetë mbani ritmin perfekt: muzika

është një aleat i mirë për të pasurnjë formë të mrekullueshme!

Stërvituni në mënyra të ndry-shme: e zakonshmja bëhet mono-tone dhe përsëritja e të njëjtaveushtrime ju heq shumë shpejtdëshirën për të shkuar në palestër.

Ndaj, zgjidhni dy ore tre lloje sport-esh që ju argëtojnë dhe ju relakso- jnë, duke ju bërë të rikuperoni for-mën zike. Një shembull? Zgjidhnitre mbrëmje të ndryshme, njërëndedikojani tenisit, njërën notit dhetjetrën ushtrimeve në palestër.

hëndet

Nëse shpeshherë te ju tonpërtacia kur vjen punapër të shkuar në palestër,këto këshilla. Ushtrimett’i lini më pas dore, ndërsaaj do të jetë perfekt.rëzit dembelë zakonisht nuknë qejf të lëvizin, shmanginë shumë gjëra ose i bëjnëshpesh ndihen të dobët. Të

ërtac na kuzon shumë, përdhe vajtja në palestër bëhetirë ose edhe zhvillimi i njëti zik normal. Pra, përtaciaengesë për ta mbajtur tru-ë të gjallë dhe aktiv.poshtë do të njiheni me disapër ta shmangur atë, cilët

ortet më të përshtatshëmuftuar jetën sedentare kurizmi bëhet patologji.s kaloni nga shtëpia pasnëse zgjidhni të shkoni nër pas pune, më mirë mosnga shtëpia. Kur të dilni nës prej saj mos harroni tëedhe çantën me veshjen ee për palestër në mënyrë

ani ose telefoni të mos iunë shtëpi ose t’iu bëjnë

ër të shkuar në stërvitje.koni me një mik oseë: nëse jeni një personshëm, në palestër mosvetëm, por stërvitjen tuaj

zojeni së bashku me njëapo shok. Në këtë mënyrë,

kaluar mes pajisjeve dhemeve do të kalojë më

ndërsa kur të jeni dukeap në pistë, mund të flisni

Si mund të luftoni përtacinë dhe të bëni sport

Trupi juaj do të marrë formë per-fekte dhe ju nuk do të mërziteni!Zgjidhni një orar komod: orari

i stërvitjes duhet të jetë komod nëbazë të orareve të punës që bënidhe rutinës së përditshme. Moszgjidhni një orar që e dini se është ivështirë për t’u çliruar nga impen- jimet, sepse përndryshe do të keni justikime për të shtyrë stërvitjene radhës në palestër.

Kur bëhet përtacianjë patologji?Shpeshherë, përtacia mund të

përdorë si alibi depresionin, sepsetë qenët i stresuar do të thotë semund të justikohemi për gjen-djen tonë, përndryshe nuk mundtë pranohet, shkruan Shqip. Pradepresioni bëhet një lloj mekaniz-mi mbrojtës për dembelizmin.

Si ta kuptoni nëse bëhetfjalë për përtaci ose depresion?Personi me depresion jeton

një pasivitet total dhe është keq,ndërkohë që përtaci nuk është keqdhe nuk jeton koniktet e atij qëështë në depresion. Punon sepseduhet, por për pjesën tjetër, përatë që nuk e ka për detyrë mbeteti palëvizshëm. Pastaj, kur dembe-lizmi është patologji, shoqërohetshpesh edhe nga apatia: mung-esa e stimujve, ndërsa obligimetbëhen të pakapërcyeshme. Ështëe nevojshme të gjeni një shtysëpër të jetuar mirë dhe në mënyrëtë vërtetë, një pasion që ju sjelldëshirën e ripërtëritjes dhe risisë.

MBJET

shenja qëuk jeni dukeonsumuarjaftueshëmë

Nuk ka asgjë në botë më freskuese sesanjë gotë ujë të ftohët, dhe askush nukmund ta mohoj që shpeshherë një

gotë ujë është shumë më e kënaqshme sesanjë kafe apo një kënaçe Coca-Cola.

Pavarësisht kësaj shumë nga ne nuk kon-sumojnë ujë mjaftueshëm në përditshmëri.

Duke mos ia mundësuar trupit tonë tëkonsumojë mjaftueshëm burimin natyror, nevazhdimisht po i dëmtojmë trupat tonë.

Nëse ndonjëra nga 7 shenjat e më poshtme

ju përshtat ju, atëherë ne ju rekomando- jmë të pini një gotë H2O sa më shpejtë.

1) Goja juaj është e thatë2) Lëkurën gjithashtu e keni të thatë3) Jeni shumë i/e etur4) Sytë i keni të thatë5) Masa e muskujve të juaj do të

zvogëlohet6) Sëmundja që e posedoni, sidomos

gripi, do ju zgjatë më shumë7) Ndiheni të lodhur

ilaçi

K y është një ilaç natyror fantastik, i njo-hur gjithashtu si një eliksir anti plakje,he për pastrimin e trupit nga mikrobetdryshme. Dy përbërësit, mjaltë dhe

ull molle, janë shumë të favorshme.janë të pasur në kalium, i cili rregullonelin e sodiumit në gjak dhe normali-presionin e gjakut. Për më tepër, atas

mbajnë magnez, i cili zvogëlon presio-e gjakut.

1,52 lugë uthull molle1,52 lugë mjaltëNjë gotë me ujë të ngrohtë. Metoda e

përgatitjes: Vendosni përbërësit në ujë të

ngrohtë, por jo shumë të nxehtë. Prisniderisa mjalti të shpërbëhet plotësisht dhepastaj pijeni atë ngadalë. Në llim, mundtë ndieni shijen e saj të çuditshme, por dotë mësoheni me kohën. Pini një gotë osedy nga kjo pije në ditë.

Përzierja që do t’ju paraqesim në këtëpostim është mijëra vjeçare dheështë përdorur për të trajtuar sëmundjetë ndryshme, për të rritur imunitetin,

për të zbutur dukjen e rrudhave etj.Përveç këtyre ky eleksir natyror për-mirëson shëndetin e mëlçisë, përmirë-son problemet e traktit tretës, stomakutetj. Përbërësit: 100 gr lëng i freskët limo-ni, 200 gr mjaltë, 50 ml vaj ulliri ekstra i

virgjër. Përzieni të gjithë përbërësit dhevendosini në një kavanoz qelqi. Mba- jeni kavanozin në një vend të ftohtë e tëthatë. Receta duhet të konsumohet çdo

mëngjes (1 lugë gjelle) në stomakunbosh. Mos e teproni me konsumimine saj. Kura duhet të zgjasë 1 muaj dhemund të bëhet vetëm 2 herë në vit, 1herë në 6 muaj. Koha ideale është nëpranverë dhe në vjeshtë.

përbërës për detoksifikimin dhe uljen e presionit të gjakut! Më në fund, zbulohet ilaçi që e zgjat jetën


13/16


letërsi

Zjarr rrapit të Bërzeshtës(vijon nga numri i kaluar) Bërzeshta është një krahinë

alore në jugperëndim të rre-it të Librazhdit. Fshatrat e sajanja, Farreti, Gurra, Stravaj, So-oti, Karkaveci, me qendër fsha-n Bërzeshtë nën malin e Sopotit,htrihen në rrjedhën e sipërme tëmit Shkumbin.

Malësorët konservatorë të kë-re fshatrave kanë sjellë deri më

t shumë kujtime të hershmehe, në mënyrë të veçantë, go-dhëna, këngë legjendare dhe to-

onime mbi Skënderbeun e Gjorgolemin.

Gryka e lumit Shkumbin, qëa hyrë në Librazhd e deri nëshën e Domosdovës, të për-

all me gërxhe, me maja maleshëra pas tjetrës dhe njëra përmbietrën, me rrëpira gurësh të zh-eshur që vështirë t’u ngjitesh.thesat marramenthi të lumit,ur ecën në të kundërtën e rrjed-ës së Shkumbinit, prapë e prapë

hedhin përsipër maja, rrëpira,yka të çara në shkëmb. Poshtë,

ë të dy anët e rrjedhës së lumit,ë rrip toke e mbuluar me rrepehe një shoshë qiell atje lart. Qi-l i therur nga pirgje të zhveshura

hkëmbore me ca drurë të tharëbi to si vazhdim i gurit. Aty-

ëtu shpate të veshura me

frd 11 mars.pdf

Documents