Culfa rayonunun Bənəniyarkəndində də quruculuq təd-birlərinə start verilib. Buradakənd tam orta məktəbi, uşaqmusiqi məktəbi və xidmət mər-kəzi üçün binalar inşa olunur.Quruculuq tədbirlərini Nax-çıvan Muxtar RespublikasıDövlət Şəhərsalma və Arxi-tektura Komitəsinin Culfa Ra-yon İdarəsinin inşaatçıları hə-yata keçirirlər. Məktəb binasızirzəmi ilə birlikdə 3 mərtə-bədən ibarət olacaq. Məlumat

üçün bildirək ki, mövcud mək-təb binasının 1 korpusu sax-lanılıb, əlavə korpusların in-şasına başlanılıb. Yenidən qu-rulan tam orta məktəb binası648 şagird yerlik nəzərdə tu-tulub. Yaxınlıqda inşa edilənmusiqi məktəbinin binası dazirzəmi ilə birlikdə 3 mərtə-bədən ibarətdir. Hazırda bi-nanın çardaq hissəsi qurulur. Yeni xidmət mərkəzindəisə əsas tikinti işləri başaçatdırılıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikasındaistehsal və xidmət sahələrinin geniş-ləndirilməsi, yeni iş yerlərinin açılmasıvə əhali gəlirlərinin artırılması ilə pa-ralel olaraq, kredit sektorunda da işlərildən-ilə genişlənir. İqtisadiyyatın realsektorunun, əhalinin istehlak tələba-tının ödənilməsi üçün nəzərdə tutulanmüxtəlifhəcmli kreditlər hazırkı mər-hələdə muxtar respublikada hərtərəfliinkişafı dəstəkləyən ən mühüm amil-lərdən biridir. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi

Bankı Naxçıvan Muxtar Respublikasıİdarəsindən aldığımız məlumata əsa-sən, bu il də verilmiş kreditlərin həc-mində xeyli artım müşahidə olun-maqdadır. Belə ki, cari ilin ilk dördayının yekunlarına görə, muxtar res-publikada verilmiş kreditlərin həcmi89 milyon 544 min manata çatmışdır.Bu kreditlərin 32,1 faizi sənaye məh-sulu istehsalının, 34,3 faizi kənd tə-sərrüfatı və emal sahələrinin, 7 faiziinşaat işlərinin, 6,9 faizi ticarət vəxidmət sahələrinin genişləndirilməsinə

yönəldilmiş, 12 faizi ev təsərrüfatla-rının istehlak tələbatlarının ödənil-məsi, 4,5 faizi ipoteka məqsədilə is-tifadə edilmişdir. Kredit qoyuluşlarınınreal sektordakı sahələr üzrə struktu-runa baxdıqda cari ilin ilk ayı iləmüqayisədə ən çox dinamika müşa-hidə olunan sahələr arasında inşaatvə ipoteka istiqamətli kreditlər dahaçox diqqəti cəlb edir. Muxtar res-publikada kreditləşmə sahəsindəkibelə inkişaf yaradılmış iqtisadi sabitlikvə əhali gəlirlərinin davamlı artımtempi ilə əlaqədardır.

Kredit sektorunda fəallıq artır

Qədim diyarımızın ən böyükbölgələrindən biri olan Babəkrayonunun quruculuq xəritəsihərtərəfli dövlət qayğısı hesa-bına ildən-ilə genişlənir. Öncə

onu qeyd edək ki, ötən il rayo-nun müxtəlif yaşayış məntə-qələrində bir sıra yeni obyektləristifadəyə verilib. Quruculuqtədbirləri hazır da bölgənin birneçə kəndində davam etdirilir.Belə yaşayış məntəqələrindənbiri Güznüt kəndidir. Bu yaşayışməntəqəsində kompleks qu -ruculuq tədbirlərinə başlanılıb. İş icraçısı Adil Baxşəliyevdənaldığımız məlumata görə, buyaşayış məntəqəsində kənd mər-kəzi, həkim ambulatoriyası vəxidmət mərkəzi üçün binalarinşa edilir. İki mərtəbədən ibarətolacaq kənd mərkəzində inzibati

ərazi dairəsi üzrə nümayəndəlik,bələdiyyə, Yeni Azərbaycan Par-tiyası ərazi ilk təşkilatı, rabitəevi, polis sahə və baytarlıq mən-təqələri, kitabxana və mədəniy-

yət evi fəaliyyət göstərəcək. Ob-yektdə tikinti işləri sürətlə davametdirilir, ikinci mərtəbənin inşasıüçün qəliblər quraşdırılır. Həkim ambulatoriyası üçüninşa edilən bina da 2 mərtəbə-dən ibarət olacaq. Kənd adam-larına böyük dövlət qayğısınındaha bir ifadəsi olan bu ob-yektin inşasında da keyfiyyətamilinə ciddi diqqət yetirilir. Yeni obyektlər sırasında1 mərtəbədən ibarət xidmətmərkəzi də var. Hər 3 obyektininşası başa çatdırıldıqdan sonraərazi abadlaşdırılacaq, yaşıllıqzolaqları, gülkarlıqlar salınacaq.

Kənd yaşayış məntəqələrininsiması dəyişir

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Asiyada Qarşılıqlı Fəaliyyət və Etimad Tədbirləriüzrə Müşavirənin 4-cü Zirvə Toplantısında iştirak etmək üçün mayın 19-da Çin Xalq Respublikasınaişgüzar səfərə getmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mayın 20-də Çin Xalq Respublikasının Sədri SiCinpin ilə görüşmüşdür.

Dövlətimizin başçısının şərəfinə fəxri qarovul dəstəsi düzülmüşdü.Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi qarşıladı.Dövlət başçıları xatirə şəkli çəkdirdilər.Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev çıxış

etdilər.Görüşdə Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında energetika, infrastruktur, nəqliyyat,

ticarət dövriyyəsinin artırılması, texnologiyalar, beynəlxalq təşkilatlarda qarşılıqlı dəstək, humanitar,investisiya qoyuluşu və digər sahələrdə əlaqələrin genişləndirilməsi məsələləri müzakirə olundu.

Söhbət zamanı beynəlxalq, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və qarşılıqlımaraq doğuran digər məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparıldı.

Rəsmi xronika

Uşaqlara göstərilən tibbi xidmətinkeyfiyyətinin yaxşılaşdırılması döv-lətin sosial siyasətinin prioritet isti-qamətlərindən biridir. Bu istiqamətdəgörülən işlərin, aparılan islahatlarınməntiqi davamı kimi hazırda uşaqlarməcburi qaydada tibbi müayinədənkeçirilərək icbari dispanserizasiyayacəlb edilirlər. Bu tədbir uşaqların sağ-lamlığının qorunması və möhkəm-ləndirilməsinin təşkilati-hüquqi əsas-larını, uşaqlar arasında aparılan müa-licə-profilaktika tədbirlərini müəyyənedən, bu sahədə yaranan münasibətləritənzimləyən “Uşaqların icbari dis-panserizasiyası haqqında” 5 mart2013-cü il tarixli Azərbaycan Res-publikası Qanununun və ölkə Prezi-dentinin 10 dekabr 2013-cü il tarixliSərəncamı ilə təsdiqlənən “Uşaqların

icbari dispanserizasiyadan keçirilmə-sinə dair Dövlət Proqramı”nın tələb-lərinə uyğun olaraq aparılır. Muxtar respublikamızda da bu sa-hədə mühüm işlər görülür. NaxçıvanMuxtar Respublikası Səhiyyə Nazirli-yinin tədbirlər planına uyğun olaraq,artıq bir neçə gündür ki, Ə.Əliyevadına Naxçıvan Muxtar RespublikasıMərkəzi Uşaq Xəstəxanasında və Or-dubad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasındaicbari dispanserizasiyadan keçirilmişuşaqlar haqqında elektron məlumatlarelektron variantda nazirliyin vahid re-gistrinə ötürülür. Burada isə icbari dis-panserizasiyanın nəticələri registrə əsa-sən təhlil olunaraq xəstə, xəstəliyə şüb-həli və ya meyilli uşaqların müvafiqsəhiyyə müəssisələrində yüksəkixtisaslıhəkimlər tərəfindən müayinə və müa-

licəsi təşkil ediləcək. Elektron məlu-matlarda uşağın adı və soyadı, təvəllüdü,ünvanı, diaqnozu, ilkin müayinələri,əlaqə telefonu öz əksini tapır. Xatırladaq ki, müasir informasiyatexnologiyalarının səhiyyə sisteminətətbiq edilməsi sahəsində son illər xeyliiş görülmüş, səhiyyə müəssisələrindəlokal tibbi informasiya sistemi yara-dılmışdır. Hazırda Naxçıvan Diaqnos-tika-Müalicə Mərkəzində maqnit re-zonans, tomoqrafiya müayinələri, im-tahan test sualları, obliqat qruplarınmüayinəsi, tibb işçilərinin registri, 12,30 və 17 nömrəli statistik hesabat for-maları muxtar respublikada yaradılmışlokal səhiyyə şəbəkəsinə ötürülmüşdür.Uşaqların sağlamlıq kartları, doğumhaqqında arayışlar operator vasitəsiləbazaya işlənir və vətəndaşlara verilir.

İcbari dispanserizasiyadan keçmiş uşaqlarınelektron registri yaradılmışdır

“Naxçıvan Muxtar RespublikasıAli Məclisinin Sədri yanında GənclərFondu və Naxçıvan Dövlət UniversitetiTələbə-Gənclər Təşkilatı tərəfindənkeçirilən “Unipsixoloji forum” və“Gənclərin aktivliyinə dəstək” layi-hələri Naxçıvan Muxtar Respublika-sının 90 illik yubileyinə həsr olunub.Layihələr çərçivəsində keçilən təlim-lərdə 100-ə qədər ali və orta ixtisastəhsili müəssisələri tələbələrinin iştirakınəzərdə tutulsa da, ilk gündən təlimlərədaha artıq maraq müşahidə olunmaq-dadır”. Bu fikirlər təlimlərin açılışmərasimində səsləndirilib. Təlimlərin açılış mərasimində çıxışedən Naxçıvan Muxtar RespublikasıAli Məclisinin Sədri yanında GənclərFondunun icraçı direktoru MəmmədBabayev, təlimləri keçmək üçün Bakı-dan dəvət olunmuş həkim-psixoloqQail Qasımov, Naxçıvan Dövlət Uni-

versiteti Tələbə-GənclərTəşkilatının sədri ArzuAbdullayev təlimlərdəiştirak edən tələbələrəuğurlar arzulayıblar. Vur-ğulanıb ki, muxtar res-publikada gənclərin cə-miyyətdə aktivliyinin tə-min edilməsi, onların la-

yiqli vətəndaş və bacarıqlı mütəxəssiskimi yetişmələri istiqamətində məq-sədyönlü işlər həyata keçirilir. Bu isəgənclərə stimul verməklə yanaşı, həmdə onların sosial məsuliyyətini artırır.Keçilən təlimlər də məhz bu məqsədlərəxidmət edir. Qeyd edək ki, Naxçıvan MuxtarRespublikasının 90 illik yubileyinə həsrolunmuş “Unipsixoloji forum” layihəsiçərçivəsində nəzərdə tutulmuş təlimlərtələbə-gənclərin psixoloji sahələrdəmaariflənməsi, tələbələrin karyera se-çiminin və hazırlığının düzgün aparıl-ması, cəmiyyətdə özlərinə yer tapmalarıməsələsinin və bu prosesdə qarşılaşabiləcəkləri psixoloji problemlərin həlliyollarının öyrədilməsi məqsədini daşıyır.Bu forum tələbələrin sosial aktivliyinin,ünsiyyət qabiliyyətlərinin, komanda işitəcrübələrinin artırılması baxımındanəhəmiyyət kəsb edir. Təlimlər “Sosial

həyatda dövlətçilik psixologiyasınınəsasları”, “Milli strategiya – gənc nəslininkişafında psixoloji sərmayə” və “Gənc -lər və ictimai həyat davranışlarında mo-tivasiya” mövzularını əhatə edir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının90 illik yubileyinə həsr olunmuş“Gənc lərin aktivliyinə dəstək” layihəsiçərçivəsində nəzərdə tutulmuş təlimlərisə Naxçıvan Muxtar Respublikasındatəhsil alan tələbə-gənclərin cəmiyyətüçün yararlı kadr kimi formalaşmasıyolunda şəbəkələşmə və sosial aktiv-liyin artırılması, internet resurslarındanvə sosial şəbəkələrdən düzgün istifadəedilməsi, gənclərin gələcək karyera-larında sağlam addım atmaları, sosialşəbəkələr vasitəsilə Azərbaycan vəNaxçıvan həqiqətlərinin dünyaya çat-dırılması istiqamətində aktivliyin ar-tırılması məqsədi daşıyır. Təlimlər“Şəxsiyyətin formalaşmasında sosialşəbəkənin rolu”, “İnsan – özünütəşkilvə özünütənzimləmə mexanizmləri”,“Gənclərin aktivliklərinin artırılmasımexanizmi” və “Yaxşı təlim görən əs-gərə döyüş asan olar” mövzularınıəhatə edir. Təlimləri müvəffəqiyyətlə başavurmuş tələbələrə sertifikatlar təqdimolunacaq.

“Unipsixoloji forum” və “Gənclərin aktivliyinə dəstək”layihələrinə start verilib

Øß ÃÐDoğma, canım-varlığım qədərsevdiyim Azərbaycanımmənim qibləgahımdır

Təsisçi: Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi və Nazirlər Kabineti

www.serqqapisi.az

Qiyməti 20 qəpikGündəlik ictimai-siyasi qəzet

qapısıQəzet 1921-ci

ildən çıxır Sayı: 95 (20.996)

21 may 2014-cü il, çərşənbə

Bu il yaradıl-masının 90 illi-yini qeyd etdi-yimiz NaxçıvanMuxtar Respub-likası hər zamanqəhrəman öv-ladları ilə fəxredib, onların sa-yəsində bu qə-dim diyarın təh-lükəsizliyi, ərazi bütövlüyü təmin olunub. Naxçıvan şəhərindəyerləşən Şəhidlər Xiyabanı doğma diyarımızın varlığı üçün əzizcanlarından keçərək şəhid olmuş el oğullarımızın igidliyini, mü-barizliyini bir daha sübut edir. Şəhərimizin ən müqəddəs mə-kanlarından biri olan Şəhidlər Xiyabanı həm də yüzlərlə, minlərləinsanın ziyarətgahına çevri lib. Xiyaban ərazisində yeni muzeybinasının tikilməsi isə döv lətimiz tərəfindən şəhid xatirəsininəziz tutulduğunun daha bir nümunəsidir. Naxçıvan Şəhər Abadlıq və Təmir-Tikinti İdarəsinin inşaat-çıları tərəfindən inşa edilən muzey binasının tikintisinə cariilin mart ayından başlanılıb. İki mərtəbədən ibarət olacaqbinada beton-qəlib işləri yekunlaşıb, birinci mərtəbədə isə ara-kəsmələrin hörgüsü başa çatıb. Hazırda binanın dam örtüyününvurulmasına başlanılıb. 245 kvadratmetr sahəni əhatə edən bi-nanın birinci mərtəbəsində iş otaqları, ikinci mərtəbədə isəsərgi salonu yerləşəcək.

Xəbərlər şöbəsi

Şəhidlər Xiyabanında yeni muzey binası tikilir

* * *

2 İqtisadiyyatda sənayenin han-sı rola malik olduğu haqda ötənyazılarımızda bəhs etmişdik.Buna görə də müasir dünyadasənayenin inkişaf etdirilməsi iq-tisadi potensialını durmadan ar-tıran ölkələr üçün əsas vəzifə-lərdən birinə çevrilib.

Sənaye istehsalı elə bir sa-hədir ki, bu istehsal xammalmənbələrindən maksimum isti-fadəyə hesablanmaqla bərabər,həm də müştəri ehtiyaclarınımütəmadi ödəmək istiqamətindəqurulur. Fərqi yoxdur, onunxammalı məhsulun istehsal edil-diyi ölkədə mövcud olsun vəya olmasın. Əsas odur ki, əldəedilən məhsul istehlakçı düşün-cəsində özünə yer tapa bilsin,yəni brendləşsin. Unutmaq ol-maz ki, dünyada məşhur olanbrend məhsulların 90 faizdənçoxu sənaye məhsullarının pa-yına düşür. Bu məhsullar sıra-sında içki növlərindən tutmuştikinti materiallarınadək, avto-mobil markalarından məişətmallarınadək xeyli məhsulunadını saymaq mümkündür. “Sə-naye dünyası”nın biznesdə buqədər geniş sektoru əhatə etməsi,təbii ki, Azərbaycan kimi inkişafetməkdə olan ölkələrin diqqə-tindən yayına bilməzdi. Azər-baycan Respublikasının Prezi-denti cənab İlham Əliyevin2014-cü ili “Sənaye ili” elanetməsi dövlətin bu sahəyə olanməqsəd və məramlarını ortayaqoyur. Ölkəmizin ayrılmaz tər-kib hissəsi olan və son illərdədaha sürətli inkişaf yoluna qə-dəm qoymuş muxtar respubli-kamızda da sənayenin inkişafıüçün kifayət qədər münbit şəraitvardır. Burada ən başlıca mə-qamlardan biri də bu qədim di-yarın faydalı xammal yataqlarıilə zəngin olmasıdır. Təbii ki,bütün bu kimi amillər muxtarrespublikada sənayenin inkişa-fında mühüm rol oynayır vəson illərin statistik məlumatlarıbu sahənin gələcəyi ilə bağlıhər birimizdə optimist əhval-ruhiyyə yaradır. Təkcə cari ilinilk rübündə muxtar respublika-dan 39 milyon 440 min AmerikaBirləşmiş Ştatları dolları dəyə-rində sənaye məhsulu ixrac edi-lib. Bu rəqəm daxili tələbatdanartıq istehsal olunmuş sənayeməhsullarının ixracı nəticəsindəəldə olunub. Vurğulamaq la-zımdır ki, Naxçıvan MuxtarRespublikasında fəaliyyət gös-tərən istehsal müəssisələrininfəaliyyətinin genişlənməsi vəyeni müəssisələrin yaradılmasıdaxili tələbatın ödənilməsi ba-xımından mühüm rol oynayır.Məsələn, bu gün geniş həcmdəaparılan tikinti-quruculuq işlə-rində tikinti materiallarına olantələbatın çox böyük hissəsi da-xildə istehsal edilən məhsullarhesabına ödənilir. Bizim bu ya-zıda əsas məqsədimiz milli sə-naye məhsullarımızın brendləş-məsi yolları haqqında oldu -ğundan, istərdik, bu istiqamət -də fikirlərimizi oxucularımızlabölüşək. Əvvəlcə qeyd edək ki, bren-dinq siyasəti bu gün müasir biz-

nesdə diqqət edilən ən önəmlinöqtə, sahibkar üçünsə ən böyükarzudur. Bu gün hansı yerli sa-hibkar fəxr etməz ki, onun is-tehsal etdiyi məhsul xarici ba-zarlarda öz yerini tutsun və onunadı ilə bərabər “Azərbaycan”,“Naxçıvan” sözləri səslənsin.

Əlbəttə, bunu bütün sahibkarlaristəyər. Ancaq istəmək ayrı, buistəyi reallığa çevirmək ayrı mə-sələdir. Ona görə də bu günmuxtar respublikada istehsalfəaliyyəti ilə məşğul olan və yabu işə yeni başlayacaq hər birsahibkar öz məhsulunun isteh-salının yalnız yerli bazarın tə-ləbatını ödəmək üçün deyil, həmdə ixracyönümlü olması üçünçalışmalıdır. Diqqət edək, bugün Naxçıvanda istehsal edilən“Sirab” və ya “Badamlı” mineralsularının məşhurluğu, sadəcə,beş-on illik fəaliyyətin nəticəsi -dirmi? Əlbəttə, yox. SovetlərBirliyi dövründə on illər boyuRusiya və MDB məkanına ixracedilən bu sular həmin dövrdənistehlakçıların düşüncəsindəmüalicəvi su kimi qalıb. Elə butanınma bu gün həmin sularınmilyonluq bazarlara rahat yoltapmasına imkan verir. Yəniməhsul nə qədər keyfiyyətli olsada, onun xarici bazarda brendmarka kimi yer tutmasına uzunillər sərf olunur. Doğrudur, müa-sir dövrdə elm və texnologiyanıninkişafı bu zamanı müəyyən qə-dər qısaltsa da, keyfiyyətli məh-sulun istehlakçılar tərəfindənbəyənilməsi yenə də böyük vaxtalır. Digər bir misal. Muxtarrespublikada son illərdə isteh-salına başlanılmış yerli sementvə daş məhsulları öz keyfiyyətiilə durmadan bazar payını yük-səltməkdə davam edir. Səbəbisə ondan ibarətdir ki, bu məh-sullar keyfiyyəti ilə seçilir. Buməhsulların sırasına Naxçıvanduzunu da əlavə edə bilərik.Ancaq burada bir incə məqamondan ibarətdir ki, yuxarıda ad-larını sadaladığımız məhsullaradiqqət etsək, görərik ki, bu məh-sulların əsl keyfiyyətini ana tə-biət özü verib. Bizimsə çatdır-maq istədiyimiz odur ki, beləkeyfiyyəti sahibkarlar özləri ya-rada bilsinlər. Hansı ki məsələn,dünya avtomobil sənayesindəalman, yüngül sənayedə italyansahibkarlar bunu bacara biliblər.Yəni demək istədiyimiz odurki, velosipedi ikinci dəfə icadetməyə ehtiyac yoxdur, ancaqona əlavə dəyərlər vermək özəlimizdədir. Sonda bir məsələni də qeydetmək istərdim ki, milli sənayebrend lərimizin (həm ərzaq, həmdə qeyri-ərzaq) yaradılması bizəçox lazımdır. Çünki milli brend -lərimiz həm də bir Azərbaycan-çılıq möhürüdür. Yaddan çıxar-mayaq ki, dünyanın istənilən ye-rində müştərilər istənilən məhsulukeyfiyyətinə, brend məhsulu isəadına görə alırlar. Brend məh-sulların ixracı ölkəmizin, muxtarrespublikamızın dünyada tanın-ması baxımından mühüm əhə-miyyətə malikdir.

- Səbuhi HƏSƏNOV

Milli sənaye brendlərimizin yaradılması muxtar respublikamızın təbliğində mühüm

rol oynaya bilər

Muxtar respublikamızda aparılanquruculuq işləri yurdumuzun füsunkarguşələrindən biri olan Şahbuz rayonunuda öz ağuşuna alıb. Öz gözəlliyi ilə ilinbütün fəsillərində gözoxşayan bu ra-yonda son illər onlarla binalar, sosialobyektlər tikilib, küçə və meydanlaryenidən qurulub, park və xiyabanlarsalınıb, yol kənarlarında neçə-neçə abi-də-bulaq kompleksləri istifadəyə verilib.Belə tədbirlər hesabına həm rayon mər-kəzi, həm də bölgənin kənd yaşayışməntəqələri simasını tamamilə dəyişib.Bu yazıda bəhs edəcəyimiz Mahmudobakəndi də müasirliyə qovuşan həminyaşayış məntəqələrindən biridir. Yaşayışməntəqəsinin bu günündən danışmazdanəvvəl oxucuların nəzərinə çatdırmaqistərdik ki,

Mahmudoba qədim tarixə malikdir

Filologiya elmləri doktoru AdilBağırovun kəndin adı və tarixi

ilə bağlı araşdırmalarında oxuyuruqki, 1590-cı ilə aid mənbədə Dərəşah-buz nahiyəsində bu kənd adına rastgəlinmir. Görünür, həmin dövrdə kən-din adı başqa imiş və yaxud kəndNaxçıvan nahiyəsinə daxil imiş. 1727-ciilə aid mənbədən Dərəşahbuz nahi-yəsindəki Mahmudabad kəndində heçkimin yaşamadığı, başqa yerdən gə-lənlərin bu kəndin torpaqlarından is-tifadə etdikləri və bu hesaba ildə üçmin ağça vergi verdikləri məlum olur.XIX əsrdə isə kənddə kərgərlilərinSalayçı tayfasına məxsus ailələrin ya-şaması və torpaq sahələrinə Nadirxan Sultanın sahiblik, hakimlik etdiyiqeyd olunur. 1590-cı ildə Naxçıvannahiyəsinə daxil olan bu kənd salay-çılara məxsus olub. Ancaq onlar yayvaxtı bu kənddə yaşamış və sonralarkəndi daimi yaşayış məntəqəsinə çe-virmişlər. Belə variantı da məqbulsaymaq olar ki, 1590-cı illərdə Nax-çıvan nahiyəsində olan Mahmudabadkənd sakinləri əkinçiliyi və maldarlığıinkişaf etdirmək məqsədilə Dərəşah-buz nahiyəsinə köçmüş və öz kəndadlarını da burda yaşatmışlar. “Mah-mudabad” şəklində işlənən bu adıntərkibindəki “abad” komponenti sonra“oba” komponenti ilə əvəzlənib. Vəcanlı danışıq dilində “oba” sözünün“ava” variantı da (Mahmudava) işlə-nib. Bu ad hər üç variantda “Mahmudaməxsus oba, Mahmud tərəfindən sa-lınmış kənd” mənasında işlənir.

Quruculuq tədbirləri kəndinsimasını tamamilə dəyişib

206 təsərrüfatda 868 nəfərin yaşadığıMahmudoba kəndində 2006-cı ildəyeni məktəb binası, tibb məntəqəsi,kənd mərkəzi istifadəyə verilib. Kəndin gələcək perspektivləri dənəzərə alınaraq tikilmiş yeni məktəbbinası 144 şagird yerlikdir. Burada oxu-yan 39 şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 25müəllim məşğul olur. Məktəbin müəllimiXanlar Səfərəliyev deyir ki, bu kənddədoğulub boya-başa çatıb. Mahmud -obanın son 40 ilə yaxın bir dövrü onungözləri önündə keçib. Sovet dönəmindəburada heç bir sosial obyektin inşaolunmadığını bildirən X.SəfərəliyevMahmudobada son illərdə geniş qurucu -luq işlərinin aparıldığından qürurla da-nışır, ikimərtəbəli məktəb binasının ti-kintisini təhsilə göstərilən dövlət qay-ğısının ifadəsi olduğunu deyir. Qeyd edək ki, orijinal memarlıq üs-lubu ilə tikilən bina kəndin hər yerindəngörünür. Mahmudobaya xüsusi gözəllikbəxş edən binada geniş foyelər, işıqlısinif otaqları, zəngin fənn kabinələrivar. Digər məktəblərdə olduğu kimi,burada da kitabxana yaradılıb, kitab-xanaya Azərbaycan dilində latın qrafi-kası ilə çap edilmiş dərsliklər, bədiiədəbiyyat, ensiklopedik nəşr və lüğətlər

verilib. Həmin vəsaitlərdən səmərəliistifadə olunması diqqət mərkəzindəsaxlanılır. Burada maraqlı tədbirlər ke-çirilir, sərgilər, kitab müzakirələri təşkilolunur. “Azərbaycan Respublikasındaümumtəhsil məktəblərinin informasiyavə kommunikasiya texnologiyaları ilətəminatı Proqramı”na uyğun olaraq,məktəbdə kompüter sinfi yaradılıb.Hazırda şagirdlər 4 ədəd kompüterdənvə 2 elektron lövhədən istifadə edirlər. Məktəb binasında istifadəyə verilənidman zalında yaradılan şərait də ürək -açandır. Bu isə şagirdlərin fiziki hazır -lığının inkişaf etdirilməsinə, idmandərslərinin yüksək səviyyədə təşkilinəimkan verib. Təhsil ocağında yaradılmış kabinələrəyani vasitələrlə təmin olunub. Şagird-lərin nəzəri biliklərini praktik biliklərləzənginləşdirmələrində mühüm əhəmiy-yət daşıyan fənn kabinələrindən səmərəliistifadə edilir. Məktəbin direktoru Möhsün Sadiq -ov deyir ki, yaradılan şərait kollektivinməsuliyyət hissini daha da artırıb. Busəbəbdəndir ki, son illər qazanılanuğurlar da artmaqdadır. Keçən tədrisilində məktəbi bitirən 7 məzundan al-tısının ali məktəblərə, bir şagirdinHeydər Əliyev adına Hərbi Liseyə qə-bul olunmasını kollektivin əməli fəa-liyyətinin nəticəsi olduğunu dilə gətirəndirektor bunun son hədd olmadığını,gələcəkdə daha yüksək nəticələr əldəedəcəklərinə əminliyini bildirir. Məlumat üçün onu da bildirək ki,kompleks quruculuq tədbirləri çər-çivəsində məktəbin binasında tibbməntəqəsi də istifadəyə verilib. Mən-təqə ilkin tibbi yardımlar üçün lazımidərman preparatları və peyvənd ma-terialları, avadanlıqlarla təmin edilib.Səhiyyə ocağında çalışanlar onlaratapşırılan vəzifənin məsuliyyətiniyaxşı dərk edirlər. Tibb işçiləri əhaliarasında tibbi maarifləndirməyə genişyer verir, kənd sakinlərinin sağlam-lığının qorunmasında əllərindən gə-ləni əsirgəmirlər. Ötən dövrdə Mahmudobada kəndmərkəzi üçün də bina inşa olunub.Burada icra nümayəndəliyi, kənd bə-lədiyyəsi, klub, kitabxana, baytarlıqvə polis sahə məntəqələrinin, rabitəevinin normal fəaliyyəti üçün müasiriş şəraiti yaradılıb. Kənddə aparılan digər quruculuqtədbirləri də mahmudobalılar tərəfindənonlara göstərilən qayğı kimi dəyər-ləndirilir. Bu tədbirlər sırasında rayonmərkəzindən kəndə gedən yolun ye-nidən qurulması xüsusi qeyd edilmə-lidir. Həmin yolu qış aylarında qət et-mək çoxlu çətinliklər törədirdi. Bunagörə də yol yatağında əsaslı yenidən-qurma işləri aparılıb, yola asfalt örtüksalınıb. Kənd adamlarının 3 artezian quyu-sundan istifadəsi təmin olunub. Əhalininöhdəsində olan əkin sahələrinin suva-rılması qayğısına da qalınıb, 2003-cüildə Naxçıvançay üzərində tikilən nasosstansiyasında təmir işləri aparılıb. Buda mahmudobalıların həmin sahələr -dən səmərəli istifadə etmələrinə şəraityaradıb.

Aqrar bölmə inkişaf etdirilir, kənd adamlarının rifah halı

yaxşılaşdırılır

Kənd icra nümayəndəsi XaliqHüseynov mahmudobalıların

ötən illərdə təsərrüfatda qazandıqlarıuğurlardan ətraflı danışaraq bildirdi ki,kənd adamları, əsasən, əkinçilik, hey-vandarlıq, arıçılıqla məşğul olurlar.Dedi ki, ötən təsərrüfat ilinin nəticələriniheç bir kənd adamı son hədd hesabetmir. Bunun başlıca səbəbi kənd tə-sərrüfatının, xüsusilə də əkinçiliyin in-tensiv inkişafı üçün yaradılan münbit

şəraitdir. Onu da qeyd edək ki, əkinçi-liyin müxtəlif sahələri ilə məşğul olantorpaq mülkiyyətçiləri hər il dövlət yar-dımlarından istifadə edirlər. Dağ kən-dinin sakinləri strateji məhsul sayılantaxıl istehsalına daha çox üstünlük ve-rirlər. Elə bu səbəbdəndir ki, cari ilinməhsulunun əsası ötən payızda qoyulub,70 hektar sahədə taxıl əkilib. Sahələrəverilən gübrə, suvarma işlərinin vaxtındabaşa çatdırılması hesabına yaxşı cücərtialınıb. Bu da cari ilin bol məhsulundansoraq verir. Onu da qeyd edək ki, budağ kəndində yazlıq taxıl əkini də özünüdoğruldur. Bu səbəbdən də daha 20hektar sahədə yazlıq əkin keçirilib.

Kəndin iqtisadiyyatında mühüm yertutan sahələrdən biri heyvandarlıqdır.Bu sahədə son illər uğurlu nəticələr qa-zanılıb və bunun başlıca səbəbi hərtərəflidövlət qayğısıdır. Bu gün kənddə 1000başdan artıq iribuynuzlu, 5000 başayaxın xırdabuynuzlu heyvan saxlanılır.Kənd baytarlıq məntəqəsinin mütəxəs-sisləri müxtəlif profilaktik tədbirlərinaparılmasına ciddi önəm verirlər. Kəndsakini Cəlal Yusifov 500-ə yaxın xırda-buynuzlu heyvan saxlayır, yaxşı da qa-zanc əldə edir. Kənd məktəbində müəllimişləyən, heyvandarlıq və arıçılıqla məşğulolan Əli Quliyev deyir ki, kəndin coğrafimövqeyi, iqlim şəraiti burada daha çoxheyvan saxlanılmasına, daxili bazarıntəzə ət və süd məhsullarına olan tələba-tının ödənilməsinə imkan verir. Dövlə-timiz də bu sahənin inkişafını diqqətmərkəzində saxlayır. Yerlərdə baytarlıqxidmətinin səviyyəsini yüksəltmək üçünməqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir.Müntəzəm olaraq kreditlər ayrılması daildən-ilə heyvanların baş sayının artı-rılmasına şərait yaradır. Bu gün hər birvətəndaş heç bir problemlə üzləşmədəndövlətin belə maliyyə dəstəyindən ya-rarlana bilər. Mahmudoba rayonun həm də arıçı-lıqla məşğul olunan kəndlərindəndir.Qeyd edək ki, kənddə bu gün 450 arıailəsi saxlanılır. Bu sahədə zəngin təcrübəqazanmış Cəmil Vəliyev 100 arı ailəsininsahibidir. Ümumiyyətlə, demək lazımdırki, kənddə hansı peşədə və sənətdə ça-lışmasından asılı olmayaraq, hər birmahmudobalı sadaladığımız təsərrüfatsahələrinin inkişafına çalışır. Çünki busahələrin inkişafı onların yaxşı yaşa-maları, özlərinə gün-güzəran qurmalarıdeməkdir. Mahmudobanın yurd qədri biləntorpaq adamları ilə söhbətdə elə onlarınözləri də bildirdilər ki, kənd adamı tə-sərrüfatın bütün sahələrini bilməlidir.Sağ olsun dövlətimizi. Kənd adamlarınahərtərəfli şərait yaradıb. Bir o qalır ki,yapışdığın işi sona çatdıra biləsən,rastlaşdığın çətinliklərdən çəkinməyə-sən. Çünki torpaq qayğı sevir. Onunnazını çəkənin zəhmətini isə birə-beşqat artıqlaması ilə ödəyir.

Son olaraq

Kənddə gördüklərim qəlbimi fə-rəh hissləri ilə doldurdu. Çünki

kəndin bir neçə il əvvəlki görkəmindənəsər-əlamət qalmayıb. Gözəlliyi iləinsanı ovsununa alan bu qədim yurdyeri müasir yaşayış məntəqəsinə çevrilib. Hər yeri yaşıl dona bürünmüş Mah-mudobadan aldığım birgünlük təəssüratbelə oldu. Bundan əvvəlki yaşayışməntəqələrində yaşadığım hisslər birdaha təzələndi, doğma Naxçıvanımızınbelə sürətli inkişafı fonunda kənd ya-şayış məntəqələrinə xüsusi qayğı gös-tərilməsi məndə xoş duyğular yaratdı.Belə bir məmləkətdə yaşamağın se-vincini bir daha yaşadım. Yadıma Nax-çıvan Muxtar Respublikası Ali MəclisiSədrinin bu sözləri düşdü: “Müstəqillik,inkişaf, sabitlik, dövlətin və xalqınbirliyi böyük nemətlərdir. Bunları qo-rumaq üçün isə yaxşı işləməli, yaxşıçalışmalı, nailiyyətlərimizin üzərinəgünü-gündən yeni nailiyyətlər gətir-məliyik ki, qurulanlar, yaradılanlarmöhkəmlənsin, qarşıda duran plan-larımız isə həyata keçsin. Bunun üçünisə ölkəmizdə hər bir şərait vardır”.

- Muxtar MƏMMƏDOV

Hərtərəfli dövlət qayğısı hesabına müasir yaşayış məntəqəsinə çevrilən qədim yurd yeri: Mahmudoba

Bu gün muxtar respublikamızda elə bir yaşayış məntəqəsi tapmaqmümkün deyil ki, orada quruculuq ərməğanları olmasın. Yeni məktəb

binası, kənd mərkəzi tikilməsin, körpü və ya yol salınmasın, meliorasiyatədbirləri həyata keçirilməsin. Bir sözlə, muxtar respublikanın bugünküqaynar həyatı ilə tanış olmaq üçün hansısa uzaq və ya yaxın ünvana üztutmaq fərq etməz. Bütün bunlar isə bir ali məqsədə söykənir: insanlarıngün-güzəranı yaxşılaşsın, maddi rifah halı, qurub-yaratmaq əzmi yüksəlsin,doğma yurda bağlılıq hissləri güclənsin.

Müasirləşən kəndlərimiz

3

Azərbaycanın arxeologiya vəmemarlıq tarixində rus rəssamıİ.P.Şeblıkinin özünəməxsus yerivardır. Onun şəkil və rəsmləri əvəz-siz tarixi mənbələrdəndir. İ.P.Şeblıkin 1884-cü ildə Voro-nejdə anadan olmuş, 1886-cı ildəisə ailəsilə birlikdə Tiflisə köç-müşdür. Atası onu Kazan məktə-binin memarlıq-bədii şöbəsinə qo-yur. Bu məktəbi o, 1909-cu ildəuğurla başa vurur. Elə həmin ildəndə Qroznıdakı peşə məktəbində vəqadınlar gimnaziyasında dərs de-məyə başlayır. 1914-cü ildə Vla-diqafqaza köçərək Müəllimlər İns-titutunda və kadet korpusunda müəl-limlik edir, 1917-ci ildən sonra isəilk sovet fəhlə fakültəsində və AliPedaqoji İnstitutda mühazirələroxuyur və eyni zamanda bədii mək-təbin müdiri vəzifəsində çalışır. İ.P.Şeblıkin 1921-ci ildə ŞimaliQafqaz Diyarşünaslıq İnstitutununmuzeyində işə dəvət edilir. Budövrdə o, İnquş və Osetin diyar-şünaslıq muzeylərinin elmi əmək-

daşı olur, Dağıstan üzrə ekspedisi-yalarda iştirak edir. 1928-ci ildətarix və mədəniyyət abidələrininbərpası üzrə nəhəng işlərin baş-ladılması ilə əlaqədar olaraq,İ.P.Şeblıkin Bakıya dəvət edilir.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitu-tunun, Nizami adına Muzeyin vəAzərbaycan Abidələrinin Mühafi-zəsi üzrə Mərkəzi İdarənin əmək-daşı kimi bir sıra arxeoloji qazıntıvə bərpa işlərində fəal iştirak edir.O, rəssam istedadına malik oldu-ğundan abidələri təkcə bir alimkimi öyrənmirdi, həm də onlarınbir çoxunun şəklini yaradırdı.“Bakıdakı Şirvanşahlar sarayınınqısa tarixi oçerki” (Bakı, 1939),“Nizami dövrü Azərbaycan me-marlığı abidələri: materiallar”(Bakı, 1943), “Azərbaycan me-marlığı: Nizami dövrü” (Bakı,1947) kitabları onun Azərbaycanınorta əsrlər tarixi və memarlığınadərin elmi marağının olduğunutəsdiq edir. 1940-cı ildə İ.P.Şeblıkin SSRİMemarlıq Akademiyasının RəyasətHeyəti yanında Elmi Şuranın üzvüseçilir. 1940-cı illərdə o həmçininŞimali Qafqazda işləyirdi. 14 iyun1947-ci ildə vəfat edən İvan Pav-loviç Şeblıkin özündən sonra təkcəməruzələr, məqalələr, qazıntı he-sabatları deyil, həm də bir çoxuəsl elmi mənbələr sayıla biləcəkəvəzsiz rəsmlər qoymuşdur. İvan Şeblıkinin yaradıcılığındaqədim Azərbaycan diyarı olanNaxçıvana həsr olunmuş 1934-

1945-ci illərə aid işlər xüsusi yertutur. Onun “Naxçıvan peyzajı”(NTAM, SF №143, 31,5x44 sm)əsərində ucsuz-bucaqsız düzənlikləral-əlvan rənglərlə təsvir olunmuşdur.Bu düzənlik xırdaboylu yaz otları,orada-burada səpələnmiş daş-qayaparçaları ilə örtülmüşdür. O, eh-malca az qala üfüqlərə çataçatdasıra dağların ayırıcındakı kol-kos-luğa qovuşmağındadır. Göy vəmavi rənglərlə təsvir olunmuş dağ-ların özü də sanki dalğalar kimidüzənlikdən göylərə hücum çəkirvə bununla da, monumentallıq vəəbədilik təsiri bağışlayır. Onun bu şəkillə təzadlıq təşkiledən əsəri “Qədim Naxçıvanın birguşəsi”dir (NTAM, SF №209,30x43 sm). Rəssam şəhərin elə birhissəsini təsvir etmişdir ki, buradaköhnə evlər, hasar qapıları, günbəzlivə minarəli məscid, soldan arxaplanda isə türbə görünməkdədir.Üzərindəki müəllif qeydlərindən

bəlli olur ki, bu rəsmi o, 1943-cüildə çəkmişdir. Boz-qəhvəyi divarlarvə damlar, bəzi divarlardakı nə-mişlik izləri, yarpağı tökülmüşağaclar – bütün bunlar göstərir ki,rəsm əsəri payızda, ya da qışın so-nunda çəkilmişdir. Hərçənd ki əsərözünün bütün ifadəsilə qəm-qüssədoğurur, rəssam bacalı qala divar-larının keçmişdəki qüdrətini, məs-cidlərin əzəmətini və oyulmuş qapıyerləri olan ikimərtəbəli daş evləringözəlliyini də təsvir edə bilmişdir. Nəinki Azərbaycanın, bütövlük-də, Şərqin ən qədim şəhərlərindənbiri olan Naxçıvanın xüsusi çiçək-lənmə dövrü Azərbaycan Atabəy-lər – Eldənizlər dövlətinin mövcudolduğu dövrə təsadüf edir. Bu döv-lətin paytaxtı olmuş Naxçıvan şəhərionlarla monumental tikili ilə bə-zədilmişdir ki, onların da böyükbir hissəsi günümüzə qədər gəlibçıxmışdır. “Köhnə Naxçıvan” əsərində(NTAM, SF №428, 32x44 sm) şə-hər bir qədər başqa rakursda, ağ-qara tonlarla təsvir edilir. Tamaşaçısanki şəhərin kiçik küçələrinin bi-rində durub yolayrıcına, çat-çat ol-muş köhnə hasarlara, ağacları çiçəkaçmış həyətlərə baxır. Belə bir ruhda, ağ-qara tonlarla,lakin daha monumental şəkildə iş-lənilmiş başqa bir rəsm “Naxçıvan”(NTAM, SF №429, 32x44 sm) ad-lanır. Bu əsərdə qədim karvansaranınhasar və divarları təsvir olunmuşdur.Uzaqdan haqqında çoxlu rəvayətlərqoşulmuş əzəmətli İlanlıdağ görünür.

Rəvayətlərdən birinə görə, dünyanısel-su basanda Nuhun gəmisi özününson dayanacağı Gəmiqayaya ya-xınlaşarkən oturacağı ilə naməlummaneəyə çırpılır. Nuh Peyğəmbər

gəminin toxunduğu yerə nəzər salıbsevincək halda “İnan, dağdı”, –deyir. Elə dağın adı da buradan gö-türülür. Həqiqətən də, dağın zirvəsihaça şəklindədir, sanki gəminin otu-racağıyla haçalanıbdır. Zaman keç-dikcə bu ad “İlandağ” şəklinə düşürki, o da dağın konturlarının əjda habelinə oxşarlığını əks etdirir. Özününqəribəliyilə bu dağ çoxlu sayda rəs-samın diqqətini cəlb etmişdir. İ.Şeb-lıkinin rəsmində də İlanlıdağ dahamaili, lakin bundan heç də az mo-numental olmayan digər dağlarınfonunda kəskin şəkildə seçilir. Qeyd etmək lazımdır ki, rəssamtəkcə çoxlu sayda peyzajlar deyil,həm də Naxçıvanın tarixi abidələriniçəkmişdir. 1935-ci ildə çəkilmiş“Qarabağlar türbəsi” adlı qrafiktabloda (NTAM, SF №175, 39x49sm) biz orta əsrlər Azərbaycan me-marlığının ən əzəmətli abidələrindənbirini görürük. Kəngərli rayonununQarabağlar kəndində, Naxçıvan şə-

hərindən şimal-qərbə tərəf 30 ki-lometrlikdə yerləşən bu türbə oniki yarımdairəvi silindr şəklindədir.Hündürlüyü 30 metr olan qülləiçəridən dairəvi planlıdır. Qüllənin30 metrliyində kvadratşəkilli otu-racağı olan iki minarə arka ilə bir-ləşmişdir. Maraqlıdır ki, minarələrXII əsrə aid olsalar da, qüllə alimlərtərəfindən XIV əsrə şamil edilir.Qüllə ilə minarələr arasında dinitəyinatlı tikili qalmaqdadır. Qülləninyuxarı kənarlarında mövcud olmuşyazılar sanki 12 çıxıntını birləşdi-rirdi. Qüllənin başlıca dekorativbəzəyi firuzəyi rəngə bülənmiş və“Allah” kəlamının çoxlu sayda tək-rarını əmələ gətirən kərpiclərdir.Abidənin əzəmətini göstərmək, mo-zaikanın qurulma ciddiliyini, girişportallarının işlənmə orijinallığını,ətraf peyzajın gözəlliyini incə rəng -lər qamması ilə vermək İ.Şeblıkinəmüyəssər olmuşdur. “Naxçıvanda kromlex” şəklində(NTAM, SF №388, 32x44 sm) daş-ların səpələndiyisahə təsvir olun-muşdur. Krom-lex, bir qayda ola-raq, Son Daş vəya Erkən Tuncdövrünə aid olan,işlənilmiş və yai ş l ən i lməmiş ,üfüqi şəkildə yerəpərçim edilmişuzunsov iri-iridaşların əmələ gə-tirdiyi bu və ya digər kompozisiyalıqədim qurğudur. Azərbaycanınərazisində çoxlu sayda kromlexmövcud olmuşdur. Kromlexlərintəyinatı heç də həmişə aydın olmur.Səpələnmiş daşlı bu cür sahələrintəyinatı haqqında ayinlərdən tut-muş astronomik yozumlara qədərçoxlu sayda versiyalar mövcuddur.Hər halda kromlex insan əməyiməhsuludur və bu cür abidələrinelə mövcudluğu yaxınlıqdakı ya-şayış məskənlərinin qədimliyinəişarədir. Azərbaycanın arxeoloji abidə-lərinin bənzərsiz növlərindən biri

də siklopik qurğulardır. Bu, araməhlulu (sement, gəc və sairə) iş-lədilmədən nəhəng daş parçaların-dan tikilmiş qurğudur. Belə qurğular(əsasən, müdafiə və kult təyinatlı)

Eneolit dövrü (e.ə. III minillik),daha çox hissəsi isə Son Tunc vəErkən Dəmir əsrinə (e.ə. II minil-lik-I minilliyin əvvəli) şamil edilir.İ.Şeblıkinin tuşla çəkilmiş “Siklopikabidə. Naxçıvan” şəklində (NTAM,SF №387, 32x42 sm) dağın zirvə-sində yüksələn belə qurğulardan

birinin təsviri verilmişdir. Rəsmnəhəng qaya parçalarını bütün qüd-rətilə nümayiş etdirməkdədir. İ.Şeblıkinin “Naxçıvandakı Yu-sif Küseyiroğlu” rəsmi (NTAM,SF №223, 32x42 sm) böyük maraqdoğurur. Şəkildə xalq arasında“Ata-baba türbəsi” kimi tanınan,Naxçıvan şəhərinin mərkəzindəyerləşən memarlıq abidəsi təsviredilmişdir. Bu, Naxçıvan memarlıqməktəbinin 1162-ci ildə tikilmişən möhtəşəm nümunələrindən biri,Yusif Küseyir oğlunun türbəsi, gör-

kəmli memar Əcəmi Əbubəkr oğ-lunun şah əsərlərindəndir. Bu türbəçox da böyük olmayan səkkizguşəliqurğu olub, bişmiş kərpicdən ucal-dılmış və piramidaşəkilli örtüklətamamlanmışdır. Türbənin orta his-səsindəki haşiyəli parça üzərində“Quran”dan kufi xətti ilə yazı var-dır. Türbənin qərb tərəfində həndəsinaxışın altında tikinti yazısı vardırki, o da burada dəfn olunmuşşəxsin adını və türbənin tikilmətarixini əks etdirir. Türbənin içiiki hissəyə – geniş yuxarı kamerayavə sərdabəyə ayrılır. Memarın adıgirişin solunda, birinci üzün yu-

xarısında həkk olunmuşdur. İ.Şeblıkinin bir neçə rəsmi Nax-çıvandan cənub-şərqdə yerləşən Or-dubada həsr olunmuşdur. Ordubadkeçmişin abidələrinin, köhnə planlıvə əsasən, köhnə tikililərin yaxşıqorunub saxlanıldığı məkandır. Tə-sadüfi deyil ki, şəhərin tarixi tikililəriYUNESKO-nun ümumdünya irsisiyahısına düşməyə namizəddir. “Ordubadın bir guşəsi” rəs-mində (NTAM, SF №211, 32x43,5sm, kağız, qrafika) köhnə şəhərinkiçik küçələrindən biri təsvir edil-mişdir. Rəssam müdafiə divarla-rının əzəmətini, giriş qapıları por-talının monumentallığını göstərəbilmişdir. Bənzər süjetə “Ordu-badda küçə” rəsmində də (NTAM,SF №430, 32x44 sm, kağız, tuş)rast gəlinir. İ.Şeblıkinin “Pir Eyvaz” rəsmidə (NTAM, SF №211, 32x43,5 sm)maraq doğurur. Bu türbə şəhərincənub hissəsində qəbiristanlığın ya-nında yerləşirdi. Rəvayətə görə,Eyvaz Bektaşi sufi təriqətinin şeyx-lərindən biri olmuş və XVI əsrdə

yaşamışdır. Təəssüf ki, abidə Sovethakimiyyəti illərində dağıdılmışdır.Məhz buna görə də Şeblıkinin həminrəsmi qorunub saxlanılmamış buorta əsrlər memorial qurğusununöyrənilməsi nöqteyi-nəzərindən xü-susi əhəmiyyət kəsb edir.

Səbuhi ƏHMƏDOV

tarix üzrə fəlsəfə doktoru

Rus rəssamı İ.P.Şeblıkinin əsərlərində Naxçıvan

Beynəlxalq Azərbaycan jurnalı olan “İrs” jurnalının 2014-cü ildənəşr olunan 2-ci nömrəsində tarix üzrə fəlsəfə doktoru Səbuhi Əhməd -ovun “Rus rəssamı İ.P.Şeblıkinin əsərlərində Naxçıvan” məqaləsi dərcolunmuşdur. Oxucularımız üçün maraqlı olacağını nəzərə alaraq mə-qalənin tərcüməsini bugünkü nömrəmizdə dərc edirik.

İ.P.Şeblıkin

Naxçıvan peyzajı

Qədim Naxçıvanın bir guşəsi

Naxçıvan

Pir Eyvaz

Köhnə Naxçıvan

Ordubadın bir guşəsi

Qarabağlar türbəsi

Naxçıvandakı Yusif Küseyiroğlu türbəsi

Siklopik abidə. Naxçıvan

Allah rəhmət eləsinNaxçıvan Tibb Kollecinin direktoru İlhamə Mustafayeva və

kollecin kollektivi iş yoldaşları Səkinə və İradəRəhimovalara, əzizləri

BABƏKİNvəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə

başsağlığı verirlər.Əziz Əliyev adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Mərkəzi Uşaq

Xəstəxanasının Yenidoğulmuşlar şöbəsinin müdiri Aytən Əhmədova və şöbənin əməkdaşları Rəhim Rəhimova, əzizi

BABƏKİNvəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə

başsağlığı verirlər.

Səhiyyə işçiləri həmkarlar ittifaqı Naxçıvan Muxtar Respublikası komitəsinin sədri Yəmən Rzayeva və komitənin

üzvləri Rəhim Rəhimova, əziziBABƏKİN

vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər.

Naxçıvan Dövlət Universitetinin Kimya kafedrasının müdiriTofiq Əliyev və kafedranın əməkdaşları iş yoldaşları Şəmil

Mahmudova, dayısıSİYAVUŞUN

vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər.

– Naxçıvan Dövlət Kukla Te-atrı artıq üçüncü dəfədir ki, Ta-cikistan Respublikasının paytaxtıDüşənbə şəhərində keçirilən“Kuklaların fantaziyası” festi-valında iştirak edir. Ənənəvi ola-raq, iki ildən bir keçirilən festivalhaqqında oxucularımıza bir qə-dər ətraflı məlumat verməyiniziistərdik.

– Əvvəla, onu qeyd edim ki, te-atrımız 2006-cı ildən başlayaraq,yəni İran İslam Respublikasınınpaytaxtı Tehranda keçirilən 24-cü“Fəcr” festivalından sonra bu öl-kənin Təbriz, Türkiyə Respublika-sının Bursa şəhərlərində və ölkə-mizdə keçirilən teatr tədbirlərindəfəal iştirak etmişdir. Ona görə dəteatrımız bu sahədə müəyyən təcrübəqazanmışdır. Tacik həmkarlarımızla ilk tanış-lığımız 2008-ci ilin noyabrında Təb-riz şəhərində keçirilən festivaldaolmuşdur. Festivalın direktoru Kencaİbrahimov hər iki ildən bir keçirilənbu festivalda bizim də iştirak et-məyimizi istədiyini bildirdi. O za-mandan bəri teatrımız bu festivaldaiştirak etmək üçün Tacikistan Res-publikası Mədəniyyət Nazirliyindəndəvət alır. Festivalın məqsədi xalqlararasında mədəniyyət sahəsində bey-

nəlxalq əməkdaşlığı genişləndirmək,teatrlar arasında yaradıcılıq əlaqələriqurmaqdır. Teatrımız 2010-cu ildəDüşənbədə keçirilən festivalda Sə-məd Canbaxşıyevin “Cik-cik xa-nım”, 2012-ci ildə isə Səbuhi Hü-seynovun “Möcüzəli adanın sakin-ləri” əsərləri əsasında hazırlanmıştamaşaları nümayiş etdirmişdir. Festivalda Tacikistanın SoqdianaVilayəti Çkalovsk Şəhər Dövlət Te-atrı ilə yanaşı, Belarus Respubli-kasının Qomel Dövlət Kukla Teatrı,Rusiya Federasiyasının TatarıstanDövlət Kukla Teatrı, Türkiyə Res-publikasının Ankara şəhərindəki“Tempo” Kukla Teatrı, Qırğız Res-publikasının Oş Vilayətinin KuklaTeatrı, İran İslam Respublikası GilanŞəhər Kukla Teatrı və digər birkukla teatrı, Qazaxıstan Respubli-kasının Almatı Şəhər Dövlət KuklaTeatrı, Rusiya Federasiyasının No-vosibirsk Vilayəti Dövlət Kukla Te-atrı, Fransa Respublikasının NuazelŞəhər Kukla Teatrı iştirak edirdi.

– Naxçıvan Dövlət Kukla Te-atrının festivalda təqdim etdiyitamaşa necə qarşılandı?

– Festivalda nümayiş etdirdiyimizdahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəy-linin “Arşın mal alan” operettası

böyük maraqla qarşılandı. Mario-netka üslubunda hazırlanmış bu ta-maşanın ilk dəfə bizim teatra məxsusolması və festivalda nümayişi se-vindirici haldır. Yüz ildən çoxdurki, teatrlar bu tamaşanı müxtəlif üs-lublarda səhnələşdirirlər. Bizim təq-dimat üslubumuz isə daha bir üslub

yeniliyi kimi diq-qəti cəlb edir. Ta-maşamızın uğurqazanmasında bü-tün kollektivin ro-lunu, xüsusilə qu-ruluşçu rəssamRəfael Qədimo-vun əməyini qeydetməliyəm. Tama-şadakı hadisələrinüçlük formasındahazırlanmış qaval, tar, kamançanınfonunda cərəyan etməsi həm qədimmusiqi alətlərimizi nümayiş etdir-mək, həm də tamaşaya orijinal tər-tibat vermək baxımından maraq do-ğurur. Üzeyir Hacıbəylinin tamaşadasəslənən musiqisi də tamaşaçılarıvaleh etdi. Dahi bəstəkarımızın sər-həd tanımayan musiqisi hər birxalqın qəlbini fəth etməyə qadirdir.Ümumiyyətlə, tacik xalqı Azərbay-can mədəniyyətinə, incəsənətinə,ədəbiyyatına yaxşı bələddir. Ü.Ha-cıbəylini, C.Məmmədquluzadəni,M.S.Ordubadini, Q.Qarayevi, F.Əmi-rovu, R.Behbudovu, S.Vurğunu vəonlarla korifey sənətkarımızı buölkə də yaxşı tanıyırlar. Azərbaycanlıaktyorlar tacik filmlərində, tacikaktyorlar isə Azərbaycan filmlərində

rol almışlar. Tacik və Azərbaycanxalqları arasında tarixən çox qədimvə zəngin mədəni əlaqələr olub. Bü-tün bunların fonunda festival bizdəxoş təəssürat yaratdı.

– Yasəmən xanım, artıq üçüncüdəfədir ki, dağlar diyarı Taci-kistan Respublikasında olursu-

nuz. Bu ölkə haqqında təəssü-ratlarınız necədir?

– Bəli, bu ölkə ərazisinin xeylihissəsi dağlıq zonadan ibarətdir.MDB məkanında ən yüksək zirvəlidağlar bu ölkədədir. Tacik həmkar-larımız, festival iştirakçıları ilə ma-raqlı söhbətlərimiz oldu. Təbii ki,iki il əvvəl olduğumuz paytaxt Dü-şənbə şəhərində də yeniliklərlə rast-laşmaq mümkündür. Festivala gəl-dikdə deyim ki, Rusiya Federasiya-sının Tatarıstan Respublikasının Döv-lət Kukla Teatrı bizdə böyük maraqyaratdı. Həmin teatr 1934-cü ildənfəaliyyət göstərir. Repertuarı olduqcazəngin olan teatr 1974-cü ildən Bey-nəlxalq Kukla Teatrları Təşkilatınınüzvüdür. Bu teatr budəfəki festivalatatar xalq nağılı əsasında hazırlanmış

“Üç bacı” tamaşası ilə gəlmişdi.Qardaş Türkiyə Respublikasındangəlmiş kukla teatrı da maraqlı kol-lektiv idi. Bu ölkənin kukla teatrı 2dəfə Almaniya, ABŞ, Moldova, 5dəfə Rusiya və başqa ölkələrdə fes-tivallarda uğurla çıxış etmişdir. Ma-raqlı yaradıcı kollektivlərlə görüşmək,onlarla yaradıcılıq planlarını pay-laşmaq və müzakirə etmək bizimüçün olduqca faydalı oldu. Düşənbə şəhəri ilə tanışlıq kol-lektivimiz üçün yaddaqalan oldu.Tacik xalqının böyük sənətkarlarıRudəkinin və Sədrəddin Aynininşəhərdəki tunc və qranit heykəllərininmüəllifinin azərbaycanlı heykəltə-raşlar olduğunu öyrənəndə kollek-tivin hər bir üzvündə bu fakt iftixarvə qürur hissi doğurdu. Bundan baş-qa, azərbaycanlıların bu ölkədə təh-silin, mətbuatın, teatrın və mədə-niyyətin inkişafında gördüyü işləriyaşlı taciklər gözəl xatırlayırlar. İlktacik əlifba və qrammatika kitabla-rının, lüğətlərinin müəllifi olan SeyidRza Əlizadə (1887-1938) pedaqoq, publisist, tərcüməçi kimi bu xalqınmaariflənməsində dəyərli işlər gör-müşdür. S.R.Əlizadə haqqında Ta-cikistanda kitab da nəşr edilmişdir. Görkəmli tacik şairi ƏbülqasımLahutinin keçən əsrin 20-ci illərindəNaxçıvanda olması, bir neçə şeriniburada yazması mədəni və ədəbiəlaqələrimizin zəngin olduğunu gös-tərən faktlardandır. Bu gün biz buəlaqələrə az da olsa, kiçik töhfəverə biliriksə, bu, bizi sevindirir. – Maraqlı müsahibə üçün sağolun.

Əli RZAYEV

Artıqyüklənmə, qısaqapanma,izolyasiyanın pozulması, naqil-lərin müvafiq texniki qaydalarauyğun çəkilməməsi, montaj iş-lərindəki səhvlər və sair yanğıntəhlükəsizliyinə zidd hallar kimiyanğınların baş verməsinə şəraityaradır. Elektrik qurğularının is-tismarı, elektrik avadanlıqları vəcihazlarının istifadəsi zamanıyanğın təhlükəsindən uzaq olmaqüçün bir sıra qaydalara əməlolunması vacibdir. Elektrik qurğularının istismarızamanı elektrik aparatlarını vəcihazlarını onu hazırlayan müəs-sisənin tövsiyələrinə (təlimat-larına) uyğun olmayan şəraitdəvə ya yanğına səbəb ola bilənnasazlığı olduqda istifadə etmək,eləcə də izolyasiyası zədələnmişvə ya sıradan çıxmış naqillərivə kabelləri istismar etmək,həmçinin nasaz elektrik qurğu-larından istifadə etmək, elektriklampasını və işıqlandırıcısınıkağıza, parçaya və digər yanarmateriallara bükmək, eləcə dəondan mühafizə örtüyü (plafonu)çıxarıldıqda istifadə etməkqadağandır. Standartlara uyğun olmayanelektrik qızdırıcı cihazlarındanistifadə olunması, elektrik na-qillərinin anbar otaqlarından,yanğın təhlükəli və yanğın- part-layış təhlükəli zonalardan birbaşaçəkilməsi, elektrik qızdırıcı ci-hazlarının, televizorların, radio-qəbuledicilərin və sair qurğularınşəbəkəyə qoşulu halda nəzarətsizqoyulması yolverilməzdir. Elektrik qurğularının, elektrik

avadanlıqları və cihazlarının is-tifadəsi zamanı yanğınların, əsa-sən, qısaqapanmalardan başverdiyini xüsusilə vurğulamaqlazımdır. Qısaqapanmalar izolyasiyasıolmayan və ya zədələnmiş haldaolan iki müxtəlifyüklü elektriknaqilinin bir-biri ilə birləşdiyizaman baş verir. Qısaqapanmalarzamanı naqillər bir anda o də-rəcədə qızırlar ki, metal damarlarəriyir, bol qığılcım və istilikəmələ gəlir. Əgər qısaqapanmabaş verən yerdə yanacaq mate-rialları və ya yana bilən kons-truksiyalar olsa, onlar dərhalalışırlar. Elə buna görə də na-qillərin izolyasiyasının sazlığınadaim nəzarət edilməlidir. Bu-nunla yanaşı, elektrik şəbəkəsinimüxtəlif cihazları qoşmaqla artıqyükləmək olmaz. Elektrik şə-bəkəsində həddən artıq yüklən-mə olduqda naqillərdə ayrılanistiliyin miqdarı artır. Ayrılanistiliyin əksəriyyəti ətrafdakıhavaya yayıla bilmədiyi üçüno, naqillərin izolyasiyasını qız-dıraraq alışdırır. Bu isə yanğın-lara səbəb olur. Elektrik naqillərinin üzərinədivar kağızı yapışdırmaq datəhlükəlidir. Elektrik naqillərinintelefon və radio naqillərinə, ra-dio və televiziya antenalarına,dam örtüklərinə toxunmasınayol vermək olmaz. Telefon vəradio naqillərindən cərəyan -keçirici kimi istifadə etməkqadağandır. Qızdırıcı elektrik cihazları-nın istismarı zamanı yanğın

təhlükəsizliyi ilə bağlı bir sıratədbirlərin görülməsi zəruridir.Birinci növbədə, qızdırıcı ci-hazlar yalnız kifayət qədər qa-lınlıqda olan və yanmayan altlıq

üzərinə qoyulmalıdır. Otaqdanvə evdən gedərkən qızdırıcıelektrik cihazları elektrik xət-tindən ayrılmalıdır. Yadda saxlamaq lazımdır ki,suqızdırıcı cihazlar nəzarətsizqaldıqda yanğın törədə bilər.Cərəyana qoşulmuş elektrik çay-nikinə və samovarına uzun müd-dət nəzarət etmədikdə su qay-nayıb buxarlanır ki, bu zamançaynikin və ya samovarın di-bində hərarət 300-500 dərəcəyəçatır, bu isə yanğın baş verməsiüçün kifayətdir. Bunun üçün əhali bir dahadiqqətli olmalı, təhlükəsizlikməsələlərində fəal iştirak etməlivə belə hallarla üzləşdikdə dərhalNaxçıvan Muxtar RespublikasıFövqəladə Hallar Nazirliyinin“112” qaynar xəttinə və ya Döv-lət Yanğın Təhlükəsizliyi şöbə-lərinin “101” xidmətinə məlu-mat verilməlidir. Sadalanan faktlarla bağlı başverə biləcək xoşagəlməz hadi-sələrin qarşısının alınması üçünelektrik cihazlarından, qurğula-rından və avadanlıqlarından is-tifadə edərkən yanğın təhlükə-sizliyi qaydalarına ciddi riayətolunmalıdır. Evdən çıxarkən məişət elektrikcihazlarını, qurğularını və ava-danlıqlarını yanılı vəziyyətdə nə-zarətsiz qoymayın, onları sön-dürməyi unutmayın.

Mirtaleh SEYİDOVNaxçıvan Muxtar

Respublikası Fövqəladə HallarNazirliyinin əməkdaşı, daxili

xidmət kapitanı

Aparılan təhlillər zamanı müəyyən olunmuşdur ki, istehsalatvə yaşayış sahələrində yanğın hadisələrinin böyük əksəriyyəti

elektrik xətlərinin və qurğularının istismarı, məişət elektrik cihaz-larından istifadə zamanı yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının pozulmasısəbəbindən baş verir.

Bu il M.T.Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrının yaradıl-masının 25 ili tamam olur. Bu illər ərzində teatr bir sıra

yaradıcılıq uğurlarına imza atmış, teatrsevərləri, balaca tamaşaçılarımaraqlı tamaşaları ilə sevindirmişdir. Teatrın kollektivi ölkəmizdə vəxarici ölkələrdə müxtəlif festivallarda muxtar respublikamızı uğurlatəmsil edir. Bu yaxınlarda teatr IV Beynəlxalq Kukla Teatrları Festi-valından qayıtmışdır. Teatrın bədii rəhbər-direktoru, Xalq artistiYasəmən Ramazanova ilə söhbətimiz elə teatrın iştirak etdiyi festivalbarədə oldu:

Ümummilli lider Heydər Əliyevinanadan olmasının 91-ci ildönümünə həsredilmiş basketbol üzrə yeniyetmələr ara-sında Naxçıvan Muxtar Respublika tur-nirinə dünən start verilib. Naxçıvan Mux-tar Respublikası Gənclər və İdman Na-zirliyi ilə Basketbol Federasiyasının birgətəşkil etdiyi turnir 3 gün davam edəcək. Gənclər və İdman Nazirliyinin Kütləvibədən tərbiyəsi və idman şöbəsinin müdiriTaleh İbrahimov və federasiyanın sədrmüavini Ənvər Məmmədov turnirin açılışmərasimində çıxış edərək yarış iştirak-çılarına uğurlar arzulayıblar. AzərbaycanRespublikasının Dövlət himni səsləndi-rildikdən sonra meydan basketbolçuların

ixtiyarına verilib. Mayın 22-də final qarşılaşması keçi-riləcək turnirdə 8 komanda 2 yarımqrupdaçıxış edir. “A” qrupunda Naxçıvan, Culfa,Şərur və Şahbuz basketbolçuları, “B”qrupunda isə Ordubad, Sədərək, Babəkvə Naxçıvan şəhərinin “Lokomotiv” ko-mandaları birincilik uğrunda mübarizəaparırlar. Qeyd edək ki, turnirin qalibi olacaqkomandaya kubok, diplom və qiymətlihədiyyələr təqdim olunacaq. İkinci vəüçüncü yerlərin sahibləri isə federasiyatərəfindən diplom və qiymətli hədiyyə-lərlə mükafatlandırılacaqlar.

- Ceyhun MƏMMƏDOV

Basketbol turnirinə start verilib

4

Qeydiyyat №: 575

Əlyazmalara cavab verilmirvə onlar geri qaytarılmır

ØßÐÃqapısıÜnvan: AZ-7000,

Naxçıvan şəhəri, “Təbriz” küçəsi, 1.

Telefonlar: Məsul katib: 545-62-47 Şöbələr: 545-81-44, 545-51-18

Müxbirlər: 545-75-21, Faks: 544-52-52E-mail: serqqapisi@nakhchivan.az

Nömrəyə məsul: Kərəm HəsənovQəzet redaksiyanın kompüter mərkəzində yığılıb, səhifələnib və

Əcəmi NPB-də ofset üsulu ilə çap olunmuşdur.

Tiraj: 4020. Sifariş № 445Baş redaktor:TURAL SƏFƏROV

Bir həftə dağlar ölkəsində

Elektrik qurğuları və cihazlarının istismarı zamanı yanğıntəhlükəsizliyi qaydalarına əməl edək

Babək Rayon Mərkəzləşdirilmiş Ki-tabxana Sisteminin (MKS) təşkilatçılığıilə Sirab kənd mədəniyyət evində bumövzuda tədbir keçirilib. Tədbirdə Nax-çıvanda yaşayıb yaradan şair və yazıçı-ların muxtariyyətimizə həsr olunmuşəsərləri müzakirə edilib. Müzakirədəgiriş sözü ilə çıxış edən Babək RayonMərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminindirektoru Fatma Bağırova tədbirin ma-hiyyətindən danışıb. Tədbirdə MKS Sirab kənd filialınınəməkdaşı Zemfira Səfərova, mədəniyyətevinin əməkdaşı Ülviyyə Məmmədova,kənd tam orta məktəbinin müəllimiElgün Quliyeva qeyd ediblər ki, mux-tariyyətimiz bizim ən böyük sərvəti-mizdir. Bu sərvətin qorunmasında ya-radıcı ziyalıların üzərinə mühüm vəzi-fələr düşür. Bunu dərindən dərk edənnaxçıvanlı şair və yazıçılar daim özəsərlərində bu mövzunun bədii həllinəçalışıblar. Adil Babayev, İslam Səfərli,

Müzəffər Nəsirli, Hüseyn İbrahimov,Məmmədəli Tarverdiyev, Əbülfəz Ab-dullayev, Hüseyn Razi, Əliyar Yusifli,Hüseyn Əzim və başqalarının muxta-riyyətimizlə bağlı qələmə aldıqları əsər-lər bu gün də sevilə-sevilə oxunur.Çağdaş dövrümüzdə yaşayan şair vəyazıçılar bu estafeti uğurla davam et-dirirlər. Elman Həbibin, Muxtar Qa-sımzadənin, Asim Yadigarın, ElxanYurdoğlunun və başqalarının yaradıcı -lığında muxtariyyətimizə bugünkü priz-madan baxış diqqəti cəlb edir. Sonra muxtariyyətimizdən bəhs edənəsərlərdən ibarət sərgiyə baxış olub.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvanın muxtariyyət dövrü bədii əsərlərdə