HØYRINGSUTKAST

FORVALTINGSPLAN FOR ULLENSVANG NATURRESERVAT

Ullensvang herad, Hordaland

Naturkvalitetar, bevaringsmål og forvaltningstiltak

MARS 2014

MVA-RAPPORT X/2014

FORVALTNINGSPLAN FOR ULLENSVANG NATURRESERVAT

Fylkesmannen i Hordaland

2014

Framsidefoto: Jørgen Aarø/Fylkesmannen i Hordaland

Kart og nøkkeldata for Ullensvang naturreservat

Vernetidspunkt XX. XX XXXX

Areal 1000 daa

Kommune Ullensvang

Forvaltningsansvar Fylkesmannen i Hordaland

Oppsyn Statens naturoppsyn, Rosendal

Verneformål Formålet med fredinga er å ta vare på eit relativt stort lauvskogsområde som er typisk for indre strok av Hardangerfjorden, med tilhøyrande naturtypar, artar og naturlege økologiske prosessar. Variasjonen i vegetasjonstypar og gradienten gjennom ulike vegetasjonssonar frå fjord til fjell gjer at området har særlig verdi for det biologiske mangfaldet i regionen. Området er dominert av gamal lauvskog, men har òg parti med rik og frodig lauvskog og edellauvskog.

KART

Ansvarleg institusjon

Fylkesmannen i Hordaland, miljøvern- og klimaavdelinga

Rapport nr.

MVA-rapport X/2014

Tittel

Forvaltingsplan for Ullensvang naturreservat: Naturkvalitetar, bevaringsmål og forvaltningstiltak

ISBN

Forfattar

Jørgen Aarø

Dato

Samandrag

Ullensvang naturreservat er verna for å ta vare på eit område typisk for indre strok av Hardanger. Reservatet ligg i ei bratt fjordli med variasjon som varierer frå rik lauvskog og edellauvskog ved fjorden til fattig bjørk- og lyngvegetasjon opp mot snaufjellet. Vern av skog er ein del av Noreg sitt bidrag til det internasjonale målet om å stanse tap av biologisk mangfald. Over halvparten av alle artar på den norske raudlista for trua artar har skog som sitt leveområdet Skogen i Ullensvang naturreservat er ikkje spesielt gamal, men med auka alder vil området sin verdi berre auke. På sikt vil reservatet utvikle seg og få fleire gamle tre og meir struktur i form av daud ved og fleire vegetasjonsskikt. Området er mykje nytta til friluftsliv, undervisning og landbruksdrift. Aktivitet som var i området før vernetidspunktet vil framleis vere tillate så fremt det ikkje er i strid mot verneføremålet. Dette gjeld mellom anna riding og beiting. Det står eit plantefelt med gran i området, i tillegg til fleire enkelttre av treslag som ikkje er stadeigne. På sikt er det eit mål å få tatt ut alle desse for å gje rom for oppslag av stadeigne treslag. Målet med reservatet er at naturen skal få utvikle seg fritt og utan inngrep, samstundes som det skal vere god balanse gjennom vern og bruk. På sikt skal det komme plakatar med informasjon om naturverdiane området og reglane som gjeld i reservatet.

Referanse

Aarø, J. 2014. Forvaltningsplan for Ullensvang naturreservat: Naturkvalitetar, bevaringsmål og forvaltningstiltak, MVA-rapport X/2014.

Emneord

Naturreservat, forvaltningsmål, naturkvalitet, bevaringsmål, edellauvskog, rik lauvskog, vegetasjonsgradient

Fylkesmannen i Hordaland Miljøvern- og klimaavdelinga

Postboks 7310 5020 Bergen

Tlf: 55572200, fmhopostmottak@fylkesmannen.no www.fylkesmannen.no/hordaland

http://hordaland.miljostatus.no

FORORD

Naturen er heile tida i endring. Levande organismar vert påverka av det stadig omskiftelige miljøet rundt dei, og gjennom historia har dette ført til at artar har døydd ut medan nye artar har oppstått. At naturen rundt oss endrar seg er naturleg, men likevel er det i dag stort medvit om natur- og miljøvern, utryddingstrua artar, trua naturtypar, klimaendringar og tap av regnskog, for å nemne noko. Dette er ikkje utan grunn. Hovudskilnaden på før og no er at dei store utfordringane vi står ovanfor i dag i høg grad skyldast menneskeleg aktivitet. Vi er sjølv ansvarlige for dei store miljøutfordringane, og har difor eit ansvar for å gjere det vi kan for å løyse dei.

Det kan vere vanskeleg å sjå samanhengen mellom bidrag på eit lokalt nivå og løysingar globalt. Tap av biodiversitet på eit globalt nivå og menneskeskapte klimaendringar er enorme og komplekse utfordringar. I dag døyr artar ut i eit urovekkande høgt tempo, og mange naturtypar er trua. Totalt er 4599 artar oppført på den norske raudlista for trua artar frå 2010, og 40 naturtypar er reikna som trua i den norske raudlista for naturtypar frå 2011. Det aller største trugsmålet mot artar og naturtypar er arealbruksendringar.

Noreg har stor variasjon av skogtypar, og på grunn av vår geografi og topografi og kan det vere store variasjonar over små avstandar. Nokre av skogtypane våre er sjeldne internasjonalt og om lag halvparten av norske, raudlista artar lev i skog. Dette gjer skogvern til eit viktig verkemiddel i innsatsen for å sikre norsk naturmangfald. Om lag to prosent av produktiv skog i Noreg er verna, men det er brei politisk semje om å auke dette.

Ullensvang naturreservat ligg i eit område med storslått og vakker natur. Den bratte lia har variert vegetasjon frå rik lauvskog og edellauvskog ved fjorden til bjørk- og fattig lyngvegetasjon mot snaufjellet. Næraste nabo til reservatet er det verna vassdraget Opo, med det velkjente fossefallet Skrikjo. Turen oppover lia byr på vakker utsikt og flotte naturopplevingar. Naturreservatet er det einaste langs Sørfjorden og representerer natur som er typisk for indre strok av Hardanger.

Bergen, XXXX 2014.

IN N H A L D Forord 9

1 Innleiing 13

1.1 Vern av Ullensvang naturreservat .............................................................................. 13

1.2 Om forvaltningsplanen ............................................................................................... 13

1.3 Planprosessen ……………………………………………………………………………………………………..… 13

2 Verneverdiar 15

2.1 Landskap og geologi .................................................................................................... 15

2.2 Klima og vegetasjonssone ........................................................................................... 15

2.3 Vegetasjon …………………………………………………………………………………………………………….. 15

2.4 Inngrep ………………………………………………………………………………………………………………….. 16

3 Brukarinteresser 17

3.1 Husdyrbeite …………………………………………………………………………………………………………… 17

3.2 Friluftsliv …………………………………………………………………………………………………………… .... 18

3.2.1 Vedlikehald av eksisterande stiar .............................................................. 18

3.2.2 Organisert ferdsel ...................................................................................... 18

3.2.3 Bruk av hest ............................................................................................... 19

3.2.4 Bruk av open eld ........................................................................................ 20

3.3 Stuasete ………………………………………………………………………………………………………………….20

3.3.1 Restaurering av stølshuset ......................................................................... 20

3.3.2 Skjøtsel av stølsvollen ................................................................................ 20

4 Utfordringar og trugsmål 23

5 Mål for Lofthus naturreservat 25

5.2 Forvaltingsmål ……………………………………………………………………………………………………….. 25

5.3 Bevaringsmål …………………………………………………………………………………………………………. 25

6 Forvaltingsoppgåver og tiltak 27

6.1 Informasjon om naturverdiane i området .................................................................. 27

6.2 Oppsyn i verneområdet .............................................................................................. 27

6.3 Fjerning av framande treslag ...................................................................................... 27

7 Litteratur 29

1 INNLEIING

1.1 VERN AV ULLENSVANG NATURRESERVAT Vern av skog er ein viktig del av Noreg sitt bidrag til det internasjonale målet om å stanse tap av biologisk mangfald. Gjennom handsaming av St. meld. nr 25 (2002-2003) – Regjeringens miljøvernpolitikk og rikets miljøtilstand, bestemte Stortinget å styrke skogvernet i Noreg. Her vart frivillig skogvern trekt fram som eit sentralt verkemiddel i innsatsen for å auke mengda verna produktiv skog, i tillegg til vern av statseigd grunn. Prestegardsskogen i Ullensvang er statseigd gjennom Opplysningsvesenets fond. Registrering av verneverdiane i området tilhøyrande Ullensvang prestegard vart gjennomført i 2006. På bakgrunn av tilrådingar i rapporten fekk Fylkesmannen i oppdrag frå Direktoratet for naturforvalting å utarbeide verneforslag for skogområdet i 2007. Verneplanprosessen starta først i 2011 og vil bli ferdigstilt i løpet av 2014.

1.2 OM FORVALTNINGSPLANEN Ein forvaltningsplan skal vere eit praktisk hjelpemiddel til å oppretthalde og fremje føremålet med vernet. For forvaltningsstyremakta er det ei sentral oppgåve å sjå til at forvaltning av Ullensvang naturreservat skjer i tråd med verneforskrifta, og at faktorar som kan verke negativt inn på kvalitetane blir poengtert. Ei faglig vurdering av reservatet sin tilstand og potensielle trugsmål er naudsynt for å sikre god forvaltning, riktige tiltak og sikring av verneføremålet.

Målet med planen er at den skal kunne vere eit godt hjelpemiddel for forvaltninga, grunneigarar og andre ved at ein får klargjort kva for aktivitet som er tillate innanfor verneområdet sine grenser, og korleis kjente brukarinteresser vert påverka av vernet. Planen skal vere praktisk retta, men òg lærerik og informativ for lesaren. Det er difor naturleg å inkludere informasjon om naturgrunnlag, området sin historikk og dagens brukarinteresser, i tillegg til eventuelle tiltak som er naudsynte for å fremje verneføremålet.

1.3 PLANPROSESSEN Forvaltingsplanen for Ullensvang naturreservat har blitt utarbeidd parallelt med høyringsforslaget til verneforskrift for reservatet. Oppstartsmelding for verneplanprosessen vart sendt ut i 2012, forslaget var til lokal høyring i 2012, og forvaltingsplanen er skrive i løpet av det siste halvåret av 2013. Planen vert sendt på lokal og sentral høyring saman med verneforskrifta 4. mars 2014, med frist for innspel 1. mai 2014.

Etter at høyringa er over og verneplanen eventuelt blir vedteke ved kongeleg resolusjon vil vi gå gjennom innkomne merknader og ferdigstille planen. Planen vert eigengodkjent av Fylkesmannen i Hordaland.

2 VERNEVERDIAR 2.1 LANDSKAP OG GEOLOGI Ullensvang naturreservat ligg i ei vestvendt li på austsida av Sørfjorden i Hardanger. Området er bratt og strekker seg frå fjordlandskapet til fjellet opp mot Hardangervidda, frå 120 moh til om lag 1000 moh. Berggrunnen er fattig og består av ryolitt, ryodacitt og dacitt1. Det er stort set bart fjell og tynt lausmassedekke i området, med noko skredmateriale i nedre delen.

Verneområdet følgjer ein rygg frå Ullensvang ved fjorden og til fjells. Langs nordenden av reservatet er det stupbratt ned til Elvadalen der elva Opo renn mot Sørfjorden. Det spektakulære fossefallet Skrikjo, som er del av det varig verna Opovassdraget, stupar ned mot dalen rett ovanfor verneområdet. Landskapet i området er typisk for Hardanger og Sørfjorden: Storslått og vakkert.

2.2 KLIMA OG VEGETASJONSSONE Årleg nedbør ved målestasjonen på Ullensvang forsøksgard (12 moh) er 1350 mm og middeltemperaturen er på om lag 6,8 °C2. Vi har ikkje målingar høgare oppe i terrenget, men middeltemperaturen minkar mot toppen av verneområdet, noko som viser igjen i vegetasjonen.

Området strekk seg gjennom fleire vegetasjonssonar frå fjord til fjell: Boreonemoral-, mellomboreal-, nordboreal og sørarktisk sone3. Området ligg i svakt oseanisk seksjon.

2.3 VEGETASJON Vegetasjonen i området har i hovudsak to utformingar, men det er òg ein tydelig gradient frå rik og frodig vegetasjon i låglandet til fattig lyngvegetasjon opp mot Hardangervidda.

Den nedste delen, som ligg nedanfor Stuasete, har rik og frodig lauvskog med innslag av bjørk, selje, gråor, osp, ask, rogn og hassel. Naturtypen er definert som gamal lauvskog4 der lågurtvegetasjon dominerer, med innslag av høgstaudevegetasjon med strutseveng. Det er òg edellauvskog (or-oskeskog) i fuktige parti og her finst gamle, styva bjørketre på hyllar. Denne delen har vore administrativt verna heilt sidan 19745.

1 Norsk berggrunnsdatabase http://geo.ngu.no/kart/berggrunn/ (26.4.2013) 2 Meteorologisk institutt http://eklima.met.no (26.04.2013) 3 Korbøl, A., Groven, R. & E. Rolstad (2007) Naturfaglige registreringer av skog på Opplysningsvesenets fonds eiendommer I Nord-Norge, Trøndelag og Vestlandet. Registrering og vurdering av verneverdier for utvidet skogvern. Prevista rapport 2/2007. Prevista AS, Kongsberg. 4 Direktoratet for naturforvaltning (2007) Kartlegging av naturtyper – Verdisetting av biologisk mangfold. DN-håndbok 13 2. utgave 2006 (oppdatert 2007) 5 Fredningsvedtak for Ullensvang skogreservat (1974) Direktoratet for statens skoger, Oslo.

Ovanfor Stuasete er det lyngvegetasjon med bjørk, osp og nokre få furuklyngar innimellom. Heilt øvst mot snaufjellet tar røsslyng og fjellbjørk over.

Det har vore eit aktivt utmarksbeite i området og skogen er påverka av tidlegare uttak. Stuasete blei tidlegare brukt til bufe- og stølsdrift og skogen i verneområdet er generelt ikkje spesielt gamal. Det er nokre gamle tre på plassar som ikkje er lett tilgjengelege og nokre plassar er det innslag av daud ved. Det er ikkje registrert mange raudlista eller sjeldsynte artar i området.

2.4 INNGREP Området er påverka av landbruk gjennom mange år. Det er gamle spor etter hogst, men desse er ikkje særleg tydelege. Det går fleire gamle stiar gjennom området, og ein gamal bufarveg til fjells går gjennom denne teigen.

Ved Stuasete er det fleire tuftar etter gamle stølshus. Stølshuset til prestegarden var det siste som framleis stod, men dette er no rast saman. Stølsvollen har vore trelaus, men er byrja å gro att. Det finst lokale planar om å restaurere stølshuset, men dersom dette ikkje blir realisert må vi uansett fjerne restane etter stølshuset så det ikkje er til fare eller sjenanse for turgåarar i området.

Det er eitt stort plantefelt med gran mellom Kolgrevena og Stuasete og elles står det spreitt med gran enkelte plassar. På Stuasete er det planta nokre grantre, og det er mogleg at slike innplanta tre er spreiingskjelder til andre plassar i reservatet.

Samanrast stølshus på Stuasete, juni 2013. Foto: Jørgen Aarø

3 BRUKARINTERESSER Det er knytt fleire brukarinteresser til prestegardsskogen i hovudsak innan landbruk og friluftsliv. All aktivitet i området må skje i tråd med verneforskrifta der ferdsel og bruk av området er regulert. I nokre tilfelle er behov for utdjuping eller presisering av vernereglane, og desse er diskutert under.

3.1 HUSDYRBEITE Eigar av nabobruket gnr. 76 bnr. 3 har i dag sau som beitar i området. Hans teig ligg parallelt med skogteigen til prestegarden og dyra hans går i heile dette området. Han har planar om å utvide drifta, moglegvis med andre husdyrartar. I verneforskrifta er det opna for husdyrbeite gjennom følgjande punkt:

§ 4 – Generelle unntak frå vernereglane:

Vernereglane i § 3 er ikkje til hinder for: […]

5) Beiting med beitedyr som har tradisjon i området og som ikkje er til

påviseleg skade for det biologiske mangfaldet. […]

Beiting med husdyr i området er ikkje søknadspliktig under den føresetnad at nivået ikkje er så stort at det er til skade for det biologiske mangfaldet. Dette betyr at beiting kan skje i området i same omfang som i dag utan at Fylkesmannen vert varsla, men dersom det er aktuelt med ei større endring i talet eller artar av beitande husdyr må Fylkesmannen få melding om dette.

Vi har opna for gjerding i området av omsyn til beitedyr, men då berre i eit lite omfang. Dette skal ikkje skje meir enn naudsynt og er søknadspliktig etter følgjande punkt:

§ 7 – Spesifiserte dispensasjonsreglar:

Forvaltinsstyresmakta kan gi løyve til: […]

7) Naudsynt gjerding i samband med beiting […]

Sjølv om vi opnar for gjerding i området etter søknad ønskjer vi å halde nivået lavt av omsyn til vilt. Dette betyr at alle ønskjer om å sette opp gjerder i området må vegast opp mot verneformål og dei miljørettslege prinsippa i naturmangfaldlova §§ 8-12 med sikte på å avgrense negative verknader på biologiske mangfaldet i området. Det kan bli knytt vilkår til slike løyver.

Retningslinjer for husdyrbeite:

• Beiting i området skal vere på eit nivå som ikkje er i strid med verneføremålet og som ikkje er til skade for det biologiske mangfaldet i området

• Dersom det skjer ei større auke i dyretalet eller det tas i bruk andre husdyrartar enn sau i området må Fylkesmannen få melding om dette.

• Gjerding i området er søknadspliktig. Søknadar sendast til Fylkesmannen i Hordaland.

3.2 FRILUFTSLIV 3.2.1 VEDLIK EHA LD A V EK SIST ERA NDE STI AR Det går fleire stiar gjennom området, men den mest brukte går anten frå Hardanger folkehøgskule, eller frå Kolgrevena via Mjølkeplassen, til Stuasete og følgjer deretter ryggen langs Høygjeli mot toppen av lia. Det står fleire informasjonsplakatar som er lagd etter lokalt initiativ og stien er DNT-merka. Det er opna for at denne stien kan haldast ved like og merkast utan å søke gjennom følgjande punkt:

§ 4 – Generelle unntak frå vernereglane:

Vernereglane i § 3 er ikkje til hinder for: […]

7) Merking og rydding av stiar vist på vernekartet […]

Vilkåret er at merkinga følgjer DNT-standard og at rydding av stien skjer på ein måte som ikkje er til skade for verneføremålet. Dette betyr at det ikkje skal ryddast meir enn naudsynt for å gjere vegen farbar og at kapp etter rydding ikkje skal fjernast frå reservatet.

3.2.2 ORG ANI S ER T FER DS EL Det ligg ingen restriksjonar på vanleg ferdsle til fots i naturreservatet. Det er restriksjonar for arrangement i reservatet etter følgjande punkt:

§ 3 – Vernereglar

I naturreservatet må ingen gjere noko som øydelegg eller reduserer

verneverdiane slik det går fram av verneformålet.

I naturreservatet gjeld følgjande vernereglar: […]

4)Bruk av naturreservatet til teltleirar, idrettsarrangement eller andre større

arrangement er forbode. […]

Organisert ferdsle og arrangement i naturreservat er omtala i DN-handbok 17/2008

– Områdevern og forvaltning. Følgjande utdrag omtalar ferdslereglar i samband med

utforming av vernereglar.

«Utgangspunktet er at all ferdsel skal skje varsomt og ta hensyn til verneverdiene i området. I naturreservater som har verneformål knyttet til skog og myr er det normalt ingen restriksjoner på ferdsel til fots og med båt. […] I de fleste nyere naturreservater er det forbud mot teltleirer, idrettsarrangementer eller andre større arrangementer. Det åpnes likevel for å gi dispensasjon til begrenset bruk i så måte. Forbudsbestemmelsen sikter til aktiviteter utover vanlig ferdsel til fots. Bestemmelsen er ikke til hinder for

vanlig ferdsel til fots i regi av ideelle lag og foreninger, universiteter, skoler og andre institusjoner. Det har vært lagt til grunn at forbudet ikke omfatter teltslagning med inntil noen få telt. Hensynet til verneformålet er avgjørende, og kan tilsi at ferdselen ikke reguleres eller at det vedtas ferdselsrestriksjoner. Dette må vurderes i forbindelse med utformingen av verneforskriften for hvert enkelt naturreservat. Friluftsliv er ikke en del av verneformålet for naturreservater og hovedregelen er at det ikke skal skje tilrettelegging av hensyn til friluftsliv i denne typen verneområder. Mange naturreservater er likevel viktige og mye brukte friluftslivsområder med store opplevelsesverdier. Noen ganger kan det av hensyn til verneformålet være aktuelt å tilrettelegge for friluftsliv i naturreservater for å kanalisere ferdsel slik at den ikke kommer i konflikt med verneformålet, f.eks. for å unngå slitasje på vegetasjonen. Det vises ellers til kommentarene i standard forskriftsmal om ferdsel. […]»

Friluftsliv er ikkje ein del av verneføremålet for naturreservat og det vil difor normalt sett ikkje bli lagt til rette for friluftsliv i slike område. Dette gjeld òg i Ullensvang naturreservat, men friluftsliv slik det vert praktisert i området i dag vil berre i liten grad verte påverka av vernet. Det kjem fram frå sitatet over at forbodet mot teltleirar, idrettsarrangement og andre større arrangement ikkje er til hinder for vanleg ferdsle til fots i regi av lag, foreiningar, utdannings- og andre institusjonar. Teltslaging med inntil nokre få telt er òg tillate etter forskrifta. Hardanger folkehøgskule er den brukaren av området som har størst interesser knytt til telting og etter samtale med dei har vi fått opplyst at inntil fem telt vil dekke deira behov. Det aktuelle verneområdet er ikkje hovudområdet til folkehøgskulen for slik aktivitet og så lenge aktiviteten held seg som i dag er fem telt eit akseptabelt nivå. Idrettsarrangement, store teltleirar, motbakkeløp og andre større arrangement fell ikkje inn under omgrepet «vanleg ferdsel til fots» og er difor ikkje tillate i reservatet.

3.2.3 BRUK AV H EST Folkehøgskulen har brukt å ri og lede hestar gjennom reservatet eit par gongar i året, og ønskjer å fortsette med dette. Det går fleire stiar gjennom reservatet og det går ein gamal bufarveg til fjells gjennom området. I verneforskrifta har vi opna for at desse og stølsvollen på Stuasete kan nyttast til hesteriding utan å søke.

§ 5 – Regulering av ferdsel All ferdsel skal skje med varsemd og omsyn til vegetasjon, dyreliv og kulturminne. […] 3) Riding og leding av hest er forbode, med unnatak for stiane i reservatet og på stølsvollen ved Stuasete.

Dette er i tråd med friluftslova der det står at riding og leding av hest er lovleg på stiar og vegar i utmark.

3.2.4 BRUK AV OP EN ELD Bruk av open eld er berre tillate på den etablerte bålplassen på Stuasete etter følgjande punkt:

§ 4 – Generelle unntak frå vernereglane:

Vernereglane i § 3 er ikkje til hinder for: […]

8)Bruk av bålplass på Stuasete […]

3.3 STUASETE 3.3.1 RESTA U RERIN G AV STØ LS HU S ET På synfaring i samband med verneplanen for området vart vi gjort merksame på at det er ønskje om å restaurere det samanraste stølshuset til Ullensvang prestegard på Stuasete og at dette skulle vere tilgjengeleg for ålmenta. Dette er eit lokalt initiativ og Fylkesmannen har inga innvending mot at huset kan byggast opp i ein enkel og passande standard. Førebels har vi ikkje mykje informasjon om dette prosjektet utover at lokale lag, foreiningar og næringsliv har eit felles ønskjer om å få det til. Grunneigar Opplysingsvesenets fond er positive til prosjektet.

Eventuell restaurering av stølshuset må gjennom vanleg byggjesaksprosess i kommunen sjølv om Fylkesmannen i Hordaland trass i verneplanen stiller seg positiv til at huset kan byggjast opp att i ein enkel standard.

3.3.2 SKJØ TS EL AV STØ LS VOLL EN Stølsvollen på Stuasete har tidlegare vore trelaus, men er i dag i ferd med å gro att. I rapporten som verneplanen er basert på vart det trekt fram at det kan vere av interesse å drive skjøtsel for å bevare biologisk mangfald knytt til slike opne vollar6.

6 Korbøl, A., Groven, R. & E. Rolstad (2007) Naturfaglige registreringer av skog på Opplysningsvesenets fonds eiendommer I Nord-Norge, Trøndelag og Vestlandet. Registrering og vurdering av verneverdier for utvidet skogvern. Prevista rapport 2/2007. Prevista AS, Kongsberg.

Retningslinjer for friluftsliv:

• Rydding og merking av stiar vist på vernekartet kan skje utan å søke med det atterhald at det skjer på ein skånsam måte. Kapp frå rydding kan ikkje fjernast frå reservatet og merking må følgje DNT-standard.

• Rydding av stiar som ikkje er avmerkt på kartet kan skje etter søknad. • Bruk av området til teltleirar, idrettsarrangement og andre større

arrangement er forbode i reservatet. Vanleg ferdsle til fots er tillate, det same er teltslaging med inntil 5 telt i inntil to netter.

• Riding og leding av hest på stiane i reservatet og på stølsvollen til Stuasete er tillate.

• Bålbrenning er berre tillate på den etablerte bålplassen på Stuasete

Det er ikkje gjort ein eigen vurdering av potensialet for å skjøtte stølsvollen med sikte på å få tilbake tapt biologisk mangfald. Stølsvollen er heller ikkje tatt inn som ein del av verneføremålet. Det er lenge sidan stølsvollen har vore i aktiv drift og det vil krevje stor innsats å restaurere miljøet som har vore her tidlegare, om det i det heile tatt er mogleg. Ullensvang naturreservat er eit skogreservat og det er verdiane knytt til skog som har prioritet. Det er likevel interesse for å halde stølsmiljøet ope av omsyn til friluftslivet og kulturminne. For Fylkesmannen i Hordaland er dette ikkje ei prioritert oppgåve, men vi vil støtte lokale initiativ og bidra med råd og planlegging dersom dette er ønskjeleg.

4 UTFORDRINGAR OG TRUGSMÅL Det er eitt stort plantefelt med gran i området og det står enkelte tre rundt omkring i reservatet. Uttak av gran for å legge til rette for stadeigen vegetasjon er eit langsiktig mål i reservatet. Kartutsnittet under syner granfeltet som eit mørkeraudt felt. Dei lyseraude linjene markerer eigedomsgrensene til gnr. 76 bnr. 1.

Figur 1: Granfeltet markert med mørkegrønt skal på sikt takast ut.

Det er ikkje avgjort kva for løysing som blir valt når grana skal takast ut. Det er heller ikkje avgjort når dette skal skje. I den grad det er mogleg ønskjer vi å ta ut grana på det økonomisk mest gunstige tidspunktet. Dette betyr at grana kanskje får stå i fleire år før vi går til verks for å få mest mulig tømmerverdi ut av hogsten. På den annen side kan det tenkjast at kostnadane med å ta ut grana aukar med storleik på trea. I tillegg kan dette gje meir spreiing frå feltet, noko som vil medføre kostnadar når oppslag av småplantar skal takast ut i naturreservatet.

Truleg er den enklaste måten å ta ut grana på å forlenge vegen frå Kolgrevena til Mjølkeplassen med ein enkel standard. Dette er sannsynleg at denne løysinga er minst kostnadskrevjande og mykje av vegen vil då gå utanom reservatet og ende opp på Mjølkeplassen, akkurat innanfor reservatgrensa. Dette må eventuelt gjerast i

Stuasete granfelt

Kolgrevena

Mjølkeplassen

samarbeid med nabogrunneigar og målet er at vi skal lage ein plan for uttak av framande treslag i Ullensvang naturreservat i løpet av denne planperioden. Andre løysingar vil òg bli vurderte, som t.d. bruk av taubane.

Enkelttre som står rundt om i reservatet vil bli tatt ut som ein del av Statens naturoppsyn sin vanlege oppgåveportefølje.

5 MÅL FOR LOFTHUS NATURRESERVAT

Vi nyttar to omgrep for å skildre mål for forvalting av naturreservat. Forvaltingsmål er overordna mål, medan bevaringsmål er mål for bevaring av bestemte naturkvalitetar. Sistnemnde skal vere konkrete og målbare, til dømes bestandsmål for fugleartar.

5.2 FORVALTINGSMÅL 1. Skogen skal utvikle seg fritt og utan inngrep.

Det biologiske mangfaldet i skogar blir større med aukande alder og meir struktur i form av daud ved og fleire vegetasjonssjikt. Dette vil skje av seg sjølv over tid og er kanskje ikkje naudsynt å trekkje fram som eit mål i seg sjølv. Det er likevel med for å synleggjere at omsynet til biologisk mangfald veg tyngst i naturreservatet.

2. Det skal vere god balanse mellom vern og bruk. Det er aktivitetar av ulike slag i området og desse skal kunne fortsette i same form som i dag, så lenge dei ikkje er til skade for verneføremålet. Dersom det blir naudsynt å gjere endringar i forvaltningsregimet av omsyn til det biologiske mangfaldet skal dette skje i dialog med brukarar av området.

3. Framande treslag skal takast ut for å gje plass til stadeigen vegetasjon. Med framande treslag meinast treslag som ikkje naturleg høyrer heime i denne regionen. Ullensvang naturreservat er verna mellom anna for å ta vare på vegetasjon som er typisk for indre Hardanger. Plantefelt med gran er med på å redusere denne kvaliteten og framande treslag skal difor takast ut og gje rom for oppslag av stadeigen vegetasjon.

5.3 BEVARINGSMÅL Det er vanskeleg å knytte konkrete bevaringsmål til naturkvalitetane i denne planperioden sidan kunnskapen ikkje er fullgod. I denne planperioden vil vi difor konsentrere oss om å hente inn ny kunnskap og vidare kartlegging.

Det er aktuelt å kartlegge området etter NiN-systemet (Naturtypar i Noreg). Dette er eit nytt system for å kartlegge og klassifisere naturtypar som er meir detaljert enn kartlegging etter DN-handbok 13/2006 som vart nytta i registreringa av prestegardsskogen som vernevedtaket byggar på. Gjennom dette systemet vil vi få kartfesta utbreiinga av dei ulike naturtypane i området og vi kan samtidig få meir kunnskap om verdiane i kvar enkelt del. Dette kan seinare nyttast til å utvikle bevaringsmål for området.

6 FORVALTINGSOPPGÅVER OG TILTAK

6.1 INFORMASJON OM NATURVERDIANE I OMRÅDET Det er allereie nokre informasjonsplakatar i området som er laga etter lokalt initiativ. Desse er fine og skal få stå der dei står, til glede for turgåarar i området.

Vi vil utarbeide nye plakatar etter Miljødirektoratet sin mal for naturreservat som skal plasserast på godt synlege og besøkte plassar, anten langs stiane inn i reservatet eller i Ullensvang og Lofthus.

6.2 OPPSYN I VERNEOMRÅDET Statens naturoppsyn har ansvaret for oppsyn i Ullensvang naturreservat. Hovudoppgåva er å sjå til at vernereglane vert følgt. Naturoppsynet vil vere oppdatert på eventuelle dispensasjonar som er gitt i reservatet og kva tiltak som skal gjennomførast til ein kvar tid. Statens naturoppsyn har avgrensa politimynde etter dei sju lovene: friluftslova, naturmangfaldlova, motorferdsellova, kulturminnelova, viltlova og lakse- og innlandsfiskelova og delar av forureiningslova. I tillegg til kontrolloppgåver etter desse lovene skal naturoppsynet på oppdrag frå Fylkesmannen drive rettleiing og informasjonsarbeid, skilting, skjøtsel, tilrettelegging, registrering og dokumentasjon.

6.3 FJERNING AV FRAMANDE TRESLAG Uttak av det store plantefeltet med gran er ei omfattande tiltak som krev eit eige prosjekt. Vi har som mål å sette i gang planlegging av dette tiltaket i løpet av denne planperioden.

Uttak av enkelte tre som står spreitt i reservatet er ei oppgåve som Statens naturoppsyn kan utføre gjennom sitt ordinære oppdrag.

Tabell 1: Aktuelle oppgåver og tiltak i Ullensvang naturreservat. Tidspunkt Ansvar Gjennomføring Kostnad Kartlegging Kartlegging av naturtypar etter NiN-systemet

2015? FMHO Ekstern konsulent 100 000?

Tiltak Planlegging av avverking av granplantefelt Innan

planperioden

FMHO Ekstern konsulent 25 000?

Uttak av framande treslag – enkeltre

Kontinuerlig SNO SNO -

Informasjon Produsere informasjonsplakatar

2015 FMHO FMHO 5000

(* = utførast som del av ordinær verksemd)

7 LITTERATUR

Norsk berggrunnsdatabase http://geo.ngu.no/kart/berggrunn/ (26.4.2013) Meteorologisk institutt http://eklima.met.no (26.04.2013)

Korbøl, A., Groven, R. & E. Rolstad. (2007) Naturfaglige registreringer av skog på Opplysningsvesenets fonds eiendommer I Nord-Norge, Trøndelag og Vestlandet. Registrering og vurdering av verneverdier for utvidet skogvern. Prevista rapport 2/2007. Prevista AS, Kongsberg. Direktoratet for naturforvaltning. (2007) Kartlegging av naturtyper – Verdisetting av biologisk mangfold. DN-håndbok 13 2. utgave 2006 (oppdatert 2007)

Fredningsvedtak for Ullensvang skogreservat. (1974) Direktoratet for statens skoger, Oslo. Direktoratet for naturforvaltning. (2008). Områdevern og forvaltning DN-håndbok 17/2008. Trondheim: Direktoratet for naturforvaltning.

www.fylkesmannen.no/hordaland