#20/04.11.10

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

actueel Class action: Amerikaanse toestanden in de rechtszaal 18

achtergrond Arbeidsmarkt: Oudere kan wel facelift gebruiken 28

achtergrond Kernenergie: de (lange) weg naar Borssele II 24

Hebt u plannen voor een kerncentrale? Gooi een zes en ga naar het eerste hokje

KERNENERGIE?

NEE, BEDANKT

Nieuwe sancties

Maar zullen ze de euro redden?

FORUM #20/04.11.102

inhoud #20

35 Vereniging• ‘Europamoetzichbetervermarkten’•Personalia•Vrachtprijzenblijvenonderdrukstaan•Verzekeraars:adviespraktijkhypothekenkannogbeter

•Hotelscholenenhorecabundelen krachten

•Amsterdamsbedrijfslevenkraaktwoningbouwplannen

•Agenda• EvenbellenmetRamonHeerings,secretarisbeleidendeelmarktentln

• TwenceAfvalenEnergiewinteersteprijsindeNederlandseGoedePraktijkenCompetitie

•Farmaceutenenverzekeraarsopéénlijn

43

16

23

Rubrieken4 Opinie vno-ncw

• eumoetnietmeteendehandophouden• Wegmetdegeraniums• Eurowordtfractieveiliger• Vlotvoorsorterenopkerncentrale• vno-ncwWest:Ruttebrengtzoeténzuur

8 DefotoJapansfeestje

15 ScheerEe,ElenIe

16&Zus‘Mijnzusisveelcreatiever’

20Podium• ZesvragenaanErikdeRuijter,directeurNederlandseRubber-enKunststofindustrie

• Uitspraken• Nietmeerpratenoverdeww?

23DewerkkamervanMaartenvanNoort,softwarebedrijfWortell

33DeommekeervanErikZiengs,Tweede-Kamerlidvoordevvd

43 Binnenland‘Onsorkestmagnietverdwijnen’

48Reacties‘LevedenationalisatiesinHongarije’

50WereldzaakCosmeticauitdeDodeZee

FORUM #20/04.11.103

rubrieksnaam

Artikelen10Hoeveiligisdeeuronog?

Langsderandvandeafgrond,maartochnoggered:deeurokwamditjaarineenwareachtbaanterecht.MaarofdeafsprakenvandeEuropeseregeringsleiderskunnenvoorkomendatdeeurouiteenspat,moetnogblijken.

18DeexcessenvandeclaimcultuurEindeloosprocederentoteenfaillissementeropvolgt.IndeVerenigdekostenclass action lawsuitsbedrijvenhunreputatieenheelveelgeld.WaaitdeAmerikaanseclaimcultuurstraksovernaarEuropa?

24HordelopenvoorkernenergieVandrieplaatsenvooruitnaartweebeurtenoverslaanenviagevangenisnaarput.Dewegnaardebouwvaneenkerncentraleheeftwelwatwegvaneenpotjeganzenborden.Staat erovertienjaarechteennieuwecentrale?

28OudenaantrekkelijkLatermetpensioenisvanaf2020eenfeit.Maarouderewerknemersaannemenoflangeraanhetwerkhouden,isnogsteedsnietergaanlokkelijk.Hoehoudenweouderenfrisenaandeslagtothun66steand beyond?

44AyselErbudakschudtdeboelgraagopZeisdirect,nietaltijdaardigenhoudtvanno nonsens.AyselErbudak(44)isbestuurs-voorzittervanhetAmsterdamseSlotervaartziekenhuis.Invierjaartijdwistzijhetziekenhuisweerwinstgevendtemaken.“Ikbennietbezigmetdevraagofikaardigben.”

28

44

24

FORUM #20/04.11.104

opinie vno-ncw

Biodiversiteit

Hetligt–letterlijk–vervanonsbed:Nagoya,deJapansestadwaar190landendezeweektoteennieuwvn-verdragkwamenoverbiodiversiteit.Ookdeheisaronddevn-topzelf,waarbijhonderdenambtenarenenpoliticischijnbaareindeloosonderhandelenovereenbijzinineenbijzinineenbijzin,staatwaarschijnlijkvervanuweninelkgevalvanmijnleefwereld.Tochisbiodiversiteiteenonderwerpwaarvaniedereenhetbelanginziet.Hetuitstervenvanplantenendierenineentempodatvolgenswetenschappersduizendkeerhogerligtdannormaalisindenatuur,isnatuurlijkeenslechtezaak.Desoortenrijkdomvandezeplaneetistezienalshetkapitaalvandenatuur.Kapitaaldatmoeilijkweerterugteverdienenvalt,alsheteenmaalisweggevaagd.Dezelogicawordtinhetbedrijfslevengoedbegrepen.ZoalsJanKeesVisvanUnileverhetindeForumvantweewekenterugfor-muleerde:“Hetisgezondboerenverstand.Alsjedertigjaarvooruitkijkt,ziejedateropdezemanierdannietvoldoendenatuurlijkehulpbronnenmeerzijn.”Ookvoorhetklimaatishetbehoudvanderegenwoudencruciaal.Bedrijven,zoalsbijvoorbeelddeNederlandsezaadveredelaars,ziendanookdenoodzaaktotwereldwijdeafsprakenophetgebiedvanbiodiversiteit.DatgeldtookvoorNederlandsemultinationalszoals

Ahold,Akzo,SaraLee,Rabobank,CargillenPhilipsdiezichaljarenmethetonderwerpbezighoudenendaarbijvaakvooruitlopenop de politiek.HetisdaaromgoeddatervorigeweekinNagoyaondermeerisgesprokenoverdeprincipesvancompensatieregelingenvoorhetgebruikvangenetischehulpbronnenzoalsplanten.Deopbrengstendaarvanzullengedeeldwordenmethetlandvanoorsprong.Daar-doorzalheteerderlonenombossenniettekappenenzeegebiedendierijkzijnaansoortentebeschermen.Dehoopisdatdaarmeeillegale praktijken worden tegengegaan.Biodiversiteit,waarookterwereld,isvoorNederlandmetzijnland-bouwsector,zijnWageningenUniversityenzijnvoedingsindustrie,vangrootbelang.Tegelijkertijdkandewereldindestrijdvoorhetbehoudvanbelangrijkeecosystemen,profiterenvanonzekennisentechnologie.Nagoyabrengtdatietsjedichterbij.

Bernard WientjesVoorzitter vno-ncw

Lees ook het weblog over Nagoya op www.vno-ncw.nl

eumoetnietmeteendehandophouden• Goed dat eu zoekt naar ander systeem voor inkomsten• Nieuwe belastingen introduceren, is te voorbarig• Kijk eerst binnen bestaande budget wat mogelijkheden zijn

De Europese Unie vindt dat ze geld tekort komt en heeft zes voorstel-len gedaan (waarvan vijf nieuwe belastingen) om meer inkomsten te krijgen, zoals een Europese btw-heffing. Daarmee begaat de Europese Commissie een klassieke fout door niet eerst te kijken of het huidige budget efficiënter ingezet kan worden. Het bestaande systeem van afdrachten wordt er ook nog eens ingewikkelder door.Dat de eu sneller door haar geld heen gaat dan haar lief is, is niet moei-lijk te geloven. Dat ze meer ambities heeft dan geld, hoeft ook geen verbazing te wekken. Maar de discussie over ‘hoe bereiken we de doe-len die gezet zijn voor 2020 en hoeveel geld is daarvoor nodig’, wordt niet helder gevoerd. Gewoonlijk is het zo dat als er een tekort is, geke-ken wordt of er geschoven kan worden in de prioriteiten. Een andere optie is het bestaande budget efficiënter inzetten. Het bedrijfsleven doet dat al zo sinds het begin der tijden.Het huidige systeem van afdrachten is niet eenvoudig, transparant of rechtvaardig. Het is daarom goed dat er gezocht wordt naar een nieuw

systeem. Extra belastingen bovenop de huidige regeling, maken het systeem niet beter. Lidstaten moeten de belasting gaan innen bij 500 miljoen inwoners en die weer doorsluizen naar Brussel. Terwijl het huidige systeem een afdracht is op basis van het bruto nationaal inko-men van 27 landen.Een nieuwe soort belasting invoeren, is niet per definitie slecht, maar alle voors en tegens moeten dan wel goed op een rijtje staan. En voor alles moet eerst nauwkeurig worden onderzocht welke verbeteringen mogelijk zijn binnen het bestaande budget. Vooral omdat de eu op sommige posten jaarlijks flink overhoudt. Beter budgetteren is dus een reële optie. De Europese Commissie slaat deze lastige vragen over en houdt meteen de hand op.

www.vno-ncw.nl, dossier Europese Unie

jero

en p

oort

vlie

t

5 FORUM #20/04.11.10

ww en ontslag­recht op slot

De wwenhetontslagrechtzijnpolitiekgeziengeslotenterrein.DieboodschapvoordeoppositiehadpremierMarkRuttevorigeweektijdenshetdebatoverderegeringsverklaring.Hetniethervormenvandeww en het ontslagrechtmaaktdeeluitvandepolitieke“deal”tussendecoalitieen de pvv.“Overalhetandereistepraten,mitswehetdaarmetz’ndrieënovereenszijn.”DatvondoppositieleiderJobCohen

geenhandreiking.“Hetiseenkleinmuizengaatjewaarmisschieneenpootjevaneenmuisdoorheenkan.”Hijzalhetermeemoetendoen.

geen gesol met kernenergie

PvdA-KamerlidDiederikSamsomheeftvraagtekensbijdeoverheve-lingvanhetkernenergiedossiervanhetopgehevenministerievanvromnaarhetnieuweministerievanEconomischeZaken,Land-bouwenInnovatie(el&i).VolgensSamsomzoudatweleensopgespannenvoetkunnenstaanmetderegelsvanhetInternationaalAtoomenergieAgentschap(iaea).Datschrijftvoordatdecontroleopdeveiligheidvankernenergiegescheidenmoetwordenvandeoperationelekant(promotieen

exploitatie),ombelangenconflic-tentevoorkomen.Volgenshetministerievanel&i isvaneenbelangenconflictgeensprake.Decontroleopdeveilig-heidblijftdeverantwoordelijkheidvandeKernfysischeDienst,endatiseenzelfstandigetoezichthouder.Samsomisnognietovertuigd.HijheeftministerMaximeVerhagenschriftelijkevragengesteldomduidelijkheidtekrijgen.Enofdieookevenhetiaeawilinseinenoverdeoverheveling.Datzoudanweleenseenbozebriefkunnensturen,verwachtSamsom.

schippers is voor liberaal roken

MinistervanVolksgezondheid,WelzijnenSportEdithSchippersheefthaarliberalevisitekaartjeafgegeven.IneenoverlegmetdeTweedeKamersprakzijzichuittegenbeperkingvanhetaantalverkooppuntenvansigaretten.DatwaseenwensvanChristenUnie-KamerlidEsméWiegman.“Ikge-loofnietinverbiedenenbelasten.Tabakiseenlegaalproduct.Danmoetjealsoverheidnietprobe-renommensenineenkeurslijftedwingen”,aldusSchippers.

Zijvindtweldatjongerenweer-baardermoetenwordeninhetweerstaanvandeverlokkingenvantabak,alcoholenanderestimu-lerendemiddelen.Haarpartijge-noteAnneMulderssuggereerdedaarbijooknieuwesocialemediategebruiken.sp-KamerlidHenkvanGervenweesinditverbandopdefilmpjesvanYouTube.Hetwashemopgevallendatdaarinvaakwordtgerookt.“Niet-rokenmoetdenormworden”,zeihij.Eenrook-verbodopYouTubeziterechterniet in onder Schippers.

wandelgangen

Rutte: slag om arm

5

Eurowordtfractieveiligerdoorsancties• Strengere straffen voor eurozondaars zijn stap in goede richting• Structurele problemen worden niet aangepakt

Is de euro veiliger geworden? Dat is natuurlijk de grote vraag na de bijeenkomst van de Europese regeringsleiders eind vorige week en de vergadering van hun ministers van Financiën een week eerder.In mei van dit jaar scheerde de Europese eenheidsmunt langs het randje van de afgrond. Doordat een aantal landen hun financiën flink uit de hand hadden laten lopen, raakten beleggers hun ver-trouwen kwijt waardoor de koers kelderde. In een paar maanden tijd verloor de euro bijna 20 procent van zijn waarde en de bodem leek nog lang niet in zicht. Een reddingspakket van maar liefst 750 miljard euro was nodig om het tij te keren.Dat mocht nooit meer gebeuren, riepen alle landen in koor. De afspraken die ze eerder bij de introductie van de euro gemaakt had-den om de munt stabiel te houden, moesten strenger worden nage-leefd. Landen die de boel uit de hand lieten lopen, zouden niet lan-ger kunnen rekenen op collega’s die een oogje toeknepen omdat ze op een soortgelijke behandeling hoopten, mochten ze zelf ooit in het beklaagdenbankje belanden. Automatische sancties moesten dat voorkomen.Van automatische sancties is zes maanden later geen sprake meer. Het voornemen van de Europese Commissie en een aantal lidstaten, waaronder Nederland, om landen die in de fout gaan meteen van een fikse boete te voorzien, haalde het niet. Landen die in de geva-renzone dreigen te komen, moeten straks een boete storten op een geblokkeerde rekening. Aanvankelijk vangen ze daar nog rente over, maar als ze hun beleid onvoldoende verbeteren, raken ze eerst die rente kwijt en uiteindelijk het hele bedrag. Maar net als voorheen kunnen handige lidstaten hun straf nog altijd ontlopen. Voordat de Europese Commissie een land kan dwingen een boete te storten, is nog altijd de steun van tweederde van de lidstaten nodig. Staat het bedrag al op de rekening dan kan een land zijn straf alsnog ontlopen door een meerderheid van de lidstaten aan zijn zijde te krijgen.De nieuwe sancties waarover de regeringsleiders het eens zijn geworden, zijn daardoor niet meer dan een stapje in de goede rich-ting. Wat dat betreft is het goed dat ook het Europees Parlement, dat meer op de Nederlandse lijn zit, zich hierover nog moet uitspre-ken. Maar voor een euro die ook op lange termijn veilig is, moet meer gebeuren. Het noodfonds dat een paar maanden terug in no time uit de grond werd gestampt, zal een steviger wettelijke basis moeten krijgen zodat het ook na afloop van de termijn in 2013 kan blijven bestaan. Dat bondskanselier Merkel, leider van het land dat voor het grootste deel van het fonds tekent, dat allemaal keurig wil regelen in het eu-verdrag is alleen maar te prijzen. Vraag is wel of dat niet allemaal veel te lang gaat duren. De vorige wijziging van het eu-verdrag heeft bijna zes jaar geduurd.

www.vno-ncw.nl, dossier Europese Unie

Lees ook het artikel ‘Stilte voor de eurostorm?’ op pagina 10

di

jkst

ra

FORUM #20/04.11.106

opinie vno-ncw

vno-ncw west

RuttebrengtzoeténzuurMeeraandachtvoorondernemerschap,meerbesluitvaardigheid,geenlasten-verzwaringen,eenkleinereoverheiden–last but not least–eenenthousiastepremierdiehelderetaalspreekt.LogischdathetregeerakkoordRutte-Verha-genookbijdeondernemersinonzeregiogoedisontvangen.Erisookeenmin-punt:dankzijgedogerGeertWildersblijvenechtehervormingen,zoalsopdearbeidsmarkt,uit.Endatisnietgoedvoordeconcurrentiekrachtvanonsland.Ikbenblijdathetkabinetdrieonderwerpenopdeagendazetdieervoormijnachterbanzeerbelangrijkzijn:eenkrachtigeropenbaarbestuur,eenstevigeaanpakvandebereikbaarheidenkeuzesvoorbedrijvigheidenkennis.AlledriesporenprimametonzeGroeiagendaRandstad.HetkabinetwilgaannadenkenoveropschalingvanhetprovinciaalbestuurindeRandstad.Eengoedeeerstestap.Watmijbetreftkomtdieeneprovin-cieHollandernusnel.GoedookdatRandstadUrgentwordtvoortgezet.Ditproject(gerichtopduurzameversterkingvandeconcurrentiepositievanderegio)heeftdankzijeenonorthodoxemaniervanwerkensnelheidindebesluit-vorminggebracht.AanMelanieSchultz,denieuweministervanInfrastruc-tuurenMilieu,deeeromalleprojectendievanbelangzijnvoordeRandstadvoortvarendaantepakken.DeRandstadheeftmeergroeikrachtalserkeuzeswordengemaaktvooreconomischeclustersenkennisclustersdieermondiaaltoedoen.Hetisgoeddathetkabinettoekomstigeeconomischetopgebiedengaataanwijzen.InNederland,maarinhetbijzonderinonzeregio.Kiezendusvoorexcellentie,inplaatsvanoveraldezesjescultuurOokophetgebiedvandeinfrastructuurwilhetkabinetdoorpakken.Hetplanvoorsupersnelwegenenmeersamenwerkingmetpensioenfondsenbiedtdemogelijkheidomtewerkenaanuitbreidingvanhethoofdwegennettussendeviergrotesteden.Datsluitaanbijonsideevoordoorstroomroutes.Maardanzalpubliek-privatesamenwerkingwelmoetenwordengestimuleerd.DedoorstromingindeRandstadzalinelkgevalbaatbijhebbenalseréénvervoerautoriteitkomtdiegaatzorgenvoororganisatieencoördinatievandefilebestrijding.Maarnietallesinhetregeerakkoordiszoet.Erstaanprachtigewoordeninoverkenniseninnovatie,maardadenontbreken(vooralsnog).HetministerievanEconomie,LandbouwenInnovatiekrijgtweleengrotereregierolophetvlakvankenniseninnovatie,maargelddaarvooruithetFondsEconomischeStructuurversterkingverdwijntindealgemenemiddelen.Endatterwijlkenniseninnovatietopprioriteitzoudenmoetenhebben,zekerinhetwestenvanhetland.Hetkabinetzoudaarnogeensheelgoedovermoetennadenken.

René KlawerVoorzitter vno-ncw West

vno-

ncw

wes

t

Weg met de geraniums• De arbeidsparticipatie van ouderen moet omhoog• Alleen over cultuuromslag praten is niet genoeg• Maatregelen nodig om arbeidsmarkt voor ouderen

open te breken

Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. Dat lijkt nog steeds het verstandigste motto voor oudere werknemers. Want eenmaal zonder baan, komen vijftigplussers amper nog aan de slag. Anderzijds zijn oudere werknemers voor werkgevers op zoek naar personeel ook niet altijd even aantrekkelijk. Ze zijn duurder, het is vaak alweer een flinke tijd geleden dat ze iets aan scholing hebben gedaan, ze zijn vanwege allerlei ‘ontziemaatregelen’ minder goed inzet-baar, de pensioenkosten kunnen aardig oplopen en als ze ziek worden, zijn ze vaak langer uit de roulatie. Het is daarom goed dat de sociale partners de komende tijd afspraken proberen te maken over ouderenbeleid. De noodzaak hiervan is vastgelegd in het pensioenakkoord dat sociale partners begin juni sloten. Inzet hiervan is een verhoging van de aow- en pensioenleeftijd naar 66 jaar in 2020 en naar 67 in 2025, noodzakelijk om het veelgepre-zen Nederlandse pensioensysteem ook in de toekomst betaalbaar te houden. Ook vanuit het gezichtspunt van de krapte op de arbeidsmarkt is het noodzakelijk dat ouderen langer participeren en tot op hogere leeftijd aantrekkelijk blijven voor nieuwe werkgevers. Daarvoor is wel nodig dat afspraken over ouderenbeleid zich niet beperken tot vasthouden aan verworven rech-ten en mooie woorden over de benodigde cultuurom-slag. Uiteindelijk is het in ieders belang dat ouderen weer volwaardig kunnen meedoen op de arbeidsmarkt. Geen vijftigplusser zit te wachten op een uitzicht op de geraniums.

Lees ook het artikel 'Oud is uitgeteld?' op pagina 28

7 FORUM #20/04.11.10

wandelgangen

7

langer door­praten over langer verlof

HetEuropeesParlementwilhetzwangerschaps-enbevallingsverlofverlengenvan(minimaal)veertiennaartwintigweken,volledigdoorbetaald.Vaderskrijgenrechtoptweewekenvaderschapsverlof,ookdoorbetaald.DaarmeegaathetparlementforsverderdandeEuropeseCommissie,dienaarachttienwekenwil,waarvaneenderdevolledigdoorbetaald,zondervaderschapsverlof.De‘oude’TweedeKamerheeftaleerdereenNederlandsvoor-stelvoorhetvaderschapsverlofafgewezen.VoormaligminstervanSociale Zaken en Werkgelegen-heidPietHeinDonnerweeserverderopdatverlengingvanhetbevallingsverlof(zestienwekeninNederland)ommedischeredenennietnodigisenwerkgeversruim300miljoeneurogaatkosten.

Voorhetvaderschapsverlofzoudaarnogeensruim200miljoenbijkomen.Decoalitiepartijenhoudenvastaanditstandpunt.GroenLinks-KamerlidInekevanGent,dieeerderhetvaderschapsverlofvoor-stelindiende,ziethaarkansweerschoon.ZijwilindebatmetDon-nersopvolger,vvd’erHenkKamp.DatzoudanmoetenvoordatKampindecembermetzijncollega’sinBrusselgaatpratenoverdestemmingsuitslaginhetEuropeesParlement.Datisoverigensnoggeen done deal:Parlement,Euro-peseCommissieendevakministersvandelidstatenmoetenheteensworden.

Leers: kleinigheidje

eigen regels eerst voor seizoensarbeid

HetkabinetgaatnietvoetstootsakkoordmetdeEuropeserichtlijnvoorseizoensarbeidersvanbuitendeEuropeseUnie.ZowilNeder-landdateenvergunningverplichtblijftvoorseizoenswerkkorterdandrie maanden, en mag er hoog-stens 24 weken worden gewerkt. Zokanvoorkomenwordendatseizoensarbeiderseenberoepdoen op de Nederlandse sociale voorzieningen.IneenoverlegmetdeTweedeKamermaakteministerGerdLeersvanImmigratieenAsielduidelijkdatNederlanddesnoods–alsdeuiteindelijkerichtlijnnietbevalt–degrenzenkansluitenvoordezegroep.PartijendienietzittentewachtenopEuropeseregels,zoalsde sp en de pvv,sustehijdoor

eroptewijzendathethieromeennon-issuegaat:jaarlijkshebbenwehetoverhooguit150seizoenswer-kers.DeregelszijndanookvooralbedoeldvoordeZuid-Europeseeu-lidstaten.Maarhetkangeenkwaadommeeteblijvenpratenoverderegels,erkendedeKamer.WantuiteindelijkrakendieNeder-land ook.

Vlotvoorsorterenopkerncentrale• Kabinet-Rutte zet sein op groen voor kernenergie• Lange procedures kunnen boel nodeloos vertragen• Zaak om proactief aan de gang te gaan

Al enige tijd staan twee energiemaatschappijen in de startblokken om kernenergie een nieuwe impuls te geven in Nederland. Zowel het Zeeuwse energiebedrijf Delta als energiemaatschappij Energy Resources Holding hebben plannen liggen om een nieuwe kerncen-trale te bouwen in Borssele. Immers: mikken op alleen duurzaam opgewekte energie, zoals wind- of zonne-energie zal voorlopig niet voldoende zijn om de leveringszekerheid van energie ook voor de toekomst veilig te stellen. Bovendien levert kernenergie ook nog eens betaalbare energie op. Verder is kernenergie nodig om de Euro-pese klimaatdoelstellingen te halen. Kerncentrales stoten immers geen co2 uit in tegenstelling tot de conventionele energiecentrales.Het aantreden van het kabinet-Rutte, dat nadrukkelijk het sein op groen zet voor de bouw van nieuwe kerncentrales, komt daarom geen moment te vroeg. Het is zaak om nu snel een begin te maken met de vergunningaanvraag. De tegenwerping van het nieuwe ministerie van Infrastructuur & Milieu dat er geen vaart gemaakt kan worden omdat er te weinig ambtenaren zouden zijn om de vergunningaanvraag snel te behan-delen en dat de beslissing daarom maar over deze kabinetsperiode heen getild moet worden, lijkt wat al te snel gemaakt. Met een beetje goede politieke wil moet daar een mouw aan te pas-sen zijn. Dat de ambtelijke molen een beetje roestig geworden is nu er sinds eind jaren zestig geen vergunningen voor nieuwe centrales zijn verleend, is niet onlogisch. Op zichzelf hoeft dat geen probleem te zijn. Nederlandse ambtenaren hoeven het wiel ook niet helemaal zelf uit te vinden: Finland en Frankrijk beschikken over ruime erva-ring met dit proces. De kunst kan vast een beetje afgekeken worden of er kan kennis worden ingehuurd uit andere lidstaten. In elk geval kan er proactief worden gehandeld door ambtenaren nu alvast bij te scholen en in andere Europese lidstaten inspiratie te laten opdoen hoe een en ander slim geregeld kan worden.Het helpt dat het kabinet de voorstellen van de commissie- Elverding wil doorvoeren en daarmee procedures sneller willen laten verlopen. Initiatiefnemers, milieubeweging, omwonenden, andere belanghebbenden en het Rijk zullen sneller om tafel moe-ten om de voors, tegens en voorwaarden te bespreken en tot afspra-ken te komen.

www.vno-ncw.nl, dossier Energie en klimaatverandering

Lees ook het artikel ‘Roadmap to kernenergie’ op pagina 24

di

jkst

ra

FORUM #20/04.11.108

rubrieksnaamde foto

Japans feestjeNagoya(Japan),29oktober2010–Hetwaseenracetegendeklok,maarrondmiddernachtlokale tijd werd de vn-topoversoortenbeschermingtochnogmeteenakkoordafgesloten.Deopluchtingwasvandegezichtentelezen.ZekervandeJapansevoorzittervandetop,milieuministerRyuMatsumoto(midden).Triomfantelijksteekthijdevoorzittershameromhoognahetbehaaldesucces.Afgevaardigdenvanmeerdan190landenbeloofden“dringendactieteondernemen’’omhetverliesaansoortenrijkdomvoor2020eenhalttoeteroepen.Maarafsprakenoverdehandhavingvandeafsprakenensanctieswerdennietgemaakt.Welwerdgesprokenovercompensatieregelingenvoorhetgebruikvangenetischehulpbronnenzoalsplanten.Deopbrengstendaarvanzullengedeeldwordenmethetlandvanoorsprong.OokvoorNederlandisbiodiversiteitvangrootbelang.Delandbouwsector,WageningenUniversityendevoedingsindustriehebbendiehardnodig.Enonzekennisentechnologie kan ook prima geëxporteerd worden.Opuitnodigingvanhetkabinetmaaktevno-ncw,alswaarnemendlid,deeluitvandeofficiëleNederlandsedelegatie.Lees ook het weblog van beleidssecretaris August Mesker, die namens vno-ncw de top bijwoonde op

www.vno-ncw.nl/weblog

Tekst:JiskaVijselaar|Foto:jiji press/anp

FORUM #20/04.11.109

rubrieksnaam

FORUM #20/04.11.1010

omslag

Windstilte voor de eurostorm?

FORUM #20/04.11.1011

Het blijft een gevoelig onderwerp: hoe gaan we verder met de euro? Begin dit jaar scheerde de Europese eenheidsmunt langs de afgrond en kon alleen gered worden doordat de lan-den van de Europese Unie en het imf in recordtempo een fonds maakten van honder-den miljarden om de zwakke eurobroeders overeind te houden.Dat de euro zo in de problemen kwam, had-den de landen natuurlijk aan zichzelf te dan-ken. De regeringen van met name de Zuid-Europese landen hadden hun financiële positie zo verwaarloosd dat ze alleen nog geld konden lenen tegen enorme rentepercenta-ges. Die zouden hun schulden weer verder opjagen waardoor ze nog dieper in de modder zouden zakken. Daarbij dreigden ze de gemeenschappelijke munt mee te trekken. De euro die begin dit jaar nog 1,44 dollar deed, was eind mei gekelderd naar 1,20 en het einde leek nog lang niet in zicht.Het meest pijnlijke was natuurlijk dat ieder-een dit kon zien aankomen. De verschillende landen zelf voorop. Niet voor niks hadden ze bij de start van de euro afgesproken dat hun begrotingstekort nooit groter mocht zijn dan 3 procent van het bruto binnenlandsproduct en hun staatsschuld niet meer dan 60 pro-cent. Vervolgens vergaten ze af te spreken hoe ze daadkrachtig konden optreden als een van hen deze normen zou overschrijden. Gevolg: bijna alle landen gingen er overheen, een aan-tal zelfs heel drastisch.Dat nooit weer, dachten de regeringsleiders dan ook toen ze een half jaar geleden hun cri-sisvergadering erop hadden zitten. Vorige

week kwamen ze weer bij elkaar om maatre-gelen te nemen. Aanvankelijk stoere plannen om zondaren in de toekomst een automati-sche straf te geven, haalden het niet. Wel werd afgesproken dat er semi-automatische sancties komen. Tenminste als een meerderheid van de lidstaten heeft besloten tot een begrotings-procedure tegen een land en de lidstaat er niet in is geslaagd binnen zes maanden zijn tekor-ten terug te dringen.Maar om nu te zeggen dat de Euro in veilig vaarwater is gekomen? Daarvoor lijkt het nog te vroeg. Tekenend is dat banken en grote bedrijven hun kaken stijf op elkaar houden bij de vraag of ze noodscenario’s hebben klaarlig-gen mocht de euro het alsnog begeven. Logisch misschien omdat iedere bankier die ook maar de minste twijfel over de levensvat-baarheid naar buiten brengt een vuurtje kan aansteken met mogelijk grote gevolgen.“In mei heb ik er serieus rekening mee gehou-den dat de boel uit elkaar zou spatten”, zegt monetair econoom Jacques Sijben die al jaren over de euro publiceert. “Ik dacht: dit gaat over de landen die vanaf het begin al niet vol-deden aan de toetredingscriteria, nu krijg je het moment van de afrekening.” Toen het niet gebeurde, was hij enorm onder de indruk van het miljardengeschut dat de eu-leiders in stelling brachten. “Ik denk dat ze die euro coûte que coûte overeind willen houden.” Maar of de nu afgesproken maatregelen daar-voor voldoende zijn? Sijben heeft zijn twij-fels. Die twijfels zijn er zeker ook bij voorma-lig dnb-directeur Andre Szász die indertijd betrokken was bij het opzetten van de mone-

De Europese regeringsleiders hebben er vorige week weer

uitgebreid over gesproken: hoe verder met de euro? Vier

scenario’s voor een munt waarmee het nog alle kanten op

kan. “Als er een land uitstapt, is het Duitsland.”

Tekst:JanBuevink|Foto:MichielWijnbergh/hh

FORUM #20/04.11.1012

omslag

taire unie.”De euro is nu echt niet veel veili-ger dan een paar weken geleden.”

exit zwakke broedersDe zwakke eurobroeders die nu door andere landen gedwongen zijn tot draconische bezui-nigen zullen binnen twee jaar uit de euro stappen. Dat verwacht althans de Ameri-kaanse econoom Desmond Lachman. Vol-gens Lachman zullen de maatregelen die lan-den als Griekenland en Ierland getroffen hebben om hun financiën op orde te brengen, niet alleen leiden tot grote sociale onrust, maar ook tot een verder verslechterende eco-nomie. Overheid en burgers hebben immers veel minder geld om uit te geven. Grote maat-schappelijke onrust zal ertoe leiden dat het niet lang meer duurt voordat er nieuwe rege-ringen aan de macht komen die uit de euro-zone stappen om vervolgens hun munt flink te devalueren waardoor hun economieën weer concurrerend worden. Voormalige dnb-directeur André Szász ziet het niet gebeuren. “Waarom zouden ze dat nou doen? Hun schulden blijven in euro’s. Die worden na een

devaluatie alleen maar groter.” Bovendien was het grote probleem van Griekenland nou juist de hoge rente die het land moest betalen omdat de kredietwaardigheid dubieus was. “Als ze uit de euro stappen, zal die rente alleen maar verder stijgen.”Waarschijnlijkheid: laag

duitsland eruitOok Duitsland kan besluiten eruit te stappen, zegt monetair econoom Jacques Sijben. Heel waarschijnlijk acht hij het nog niet, maar hij wil het niet uitsluiten. Als de Zuid-Europese landen – die nu al alle zeilen moeten bijzetten om hun financiën op orde te krijgen – ook nog eens geconfronteerd worden met de vergrij-zing, waarvoor ze vaak nauwelijks gespaard hebben, zullen ze de druk op de centrale bank vergroten om de inflatie op te voeren. Op zo’n manier kunnen ze hun schuld weg infle-ren. Niet alleen de overheidsschulden worden dan minder waard, ook de spaartegoeden en de bezittingen van burgers smelten voor een groot deel weg. Duitsland, dat zijn zaakjes wel redelijk op orde heeft, zal daar nooit voor voe-

len, denkt Sijben. Als dat land uitstapt, zullen Nederland, België, Denemarken en Oosten-rijk waarschijnlijk volgen. In theorie kunnen die dan allemaal de Duitse mark gaan invoe-ren, zegt Sijben, maar het lijkt hem waar-schijnlijker dat ze hun eigen munt kiezen en die vervolgens aan de Duitse broer koppelen. “Als er al een land uitstapt, is het Duitsland”, zegt oud-bankdirecteur André Szász. De Duitsers voelden zich al bekocht toen de nieuwe euro niet zo knalhard was als hun oude mark, zegt Szász. En dat gevoel wordt alleen nog maar groter nu zij de afgelopen jaren de broekriem aangehaald hebben en mogen opdraaien voor landen die de boel lie-ten versloffen. De huidige politici ziet hij nog niet uit de muntunie stappen omdat die zich nog te veel verantwoordelijk voelen voor Europa als gevolg van wat hun voorgangers in de Tweede Wereldoorlog hebben aangericht. Nieuwe politici zullen die verantwoordelijk-heid minder voelen. Als onze oosterburen uit de euro stappen, zal niet Europa een rol op het wereldtoneel kunnen spelen, maar is die rol voor Duitsland weggelegd, met op de achter-

Een grillige munt

DedalendeeurokoersdieditvoorjaarvoorgrotepaniekzorgdebijdeEuropeseoverheden,wasnietvooriedereennadelig.DeNederlandseexportvoererwelbij.DegoedkoperemuntzorgdeervoordatEuropeseproducteneldersindewereldaantrekke-lijkerwerden.DatwaseenvanderedenendatNederlandindeeerstehelftvanditjaarruim13procentmeerexporteerdedanvorigjaar,alspeeldedaarbijdeaantrekkendewereldhandeleenbeduidendgrotererol.VolgenshetCentraalPlanbureauleverteendalingvandeeuromet10procenteenexportstijgingvan 1,6procentop.Daarstaatdantegenoverdatookdeinflatiemet1,4 procent stijgt en de marktlonen omhoog gaan. Deeuro,diein1999werdgeïntroduceerdalsgiraalgeldendriejaarlaterindevormvanmuntenenbiljetten,kenteengrilligverloop.Tweejaarnadeintroductiewasdewaardealmet30procentgedaaldnaar82dollarcent.Medio2008stonddeeuroopzijnhoogtepunt:1dollar60.Opditmomentzittenwedaartweedubbeltjesonder.

Ondernemers en de euro

Hetisallangerdantienjaargeleden,maarsommigeonder-nemerszullennogweleenszwetendwakkerwordenalszeer’snachtsoverdromen.Voordatdelandenindeeurozonein1999hungemeenschappelijkemuntinvoerden,gebeurdehetnogaleensdateenvanhenmoestbesluitenomdewaardevandeeigenvalutatedevalueren.Omdatinenigerusttekunnendoen,gebeurdedataltijdineenweekend.Ondernemersdieneteenleuketransactiehaddenafgesloten,kwamenerdanopmaandag-ochtendachterdathunvorderingeninpeseta’s,liresofescudosveelminderguldensopleverdendanzeverwachthadden.Datsoortwisselkoersrisico’swarennatuurlijkwelteverzekerenmaardatbetekendehogekostenenveelgedoe.DoordeeurowasdatnietlangernodiginhetgebiedwaarhetgrootstedeelvandeNederlandseexportnaartoeging.Ookhoefdeernietmeerbetaaldtewordenomgeldtewisselenwaardooreengeschattekostenpostvan20miljardverdween.Deeurobetekendeookeenflinkeimpulsvoordeinternemarkt.Destabieleprijzenzorgdenervoordathetvrijeverkeervangoederen,personenendiensteneenstukeenvoudigerwerd. Ookgrotereprijstransparantieenhetondercontrolehoudenvaninflatiedroegendaaraanbij.DevraaghoeveeldeintroductievandeeurodeNederlandseeconomiepreciesheeftopgele-verd,isnooitonderzocht.Nochhetcpb,nochhetministerievanFinanciënheeftdaargegevensover.

FORUM #20/04.11.1013

isto

ckph

oto

grond een aantal landen eromheen. “Ik vraag me af of Engeland en Frankrijk dat risico wel voldoende zien.” Waarschijnlijkheid: wordt steeds groter

een politieke unie“Eind 19de eeuw hadden Italië, Frankrijk, Zwitserland, België en Griekenland een mun-tunie”, zegt Sijben. “Die klapte uiteen, net als de muntunie van de Zweden, Noren en Denen uit diezelfde tijd. De enige muntunie die suc-cesvol bleek, was de Deutsche Zollverein. En waarom? Omdat die unie na 1871 ook een politieke unie kreeg toen het Duitse keizerrijk werd opgericht.” Zoiets zou Europa ook moe-ten hebben. “Zoals het nu is, is het stelsel niet af”, zegt ook André Szász. “Een monetaire unie is alleen mogelijk als je ook een economi-sche unie hebt. En een economische unie betekent automatisch ook een politieke unie want daarin gaat het over de begroting en er is natuurlijk weinig politieker dan een begro-ting. Als die bereidheid er niet is, zie ik weinig veranderen.” De strengere sanctiemogelijk-heden voor overtreders van de begrotings-

FORUM #20/04.11.1014

actueel

advertentieGaastra

FORUM #20/04.11.1015

column scheer

Ee,ElenIeDekogelisdoordekerk:hetnieuweministerievanEconomischeZaken,LandbouwenInnovatiewordtafgekorttotel&i.Daarbijzijndeambtenarenvanhetministerienietoveréénnachtijsgegaan.Hetisimmerstocheennaamwaarjehetminstensvierjaarmeemoetdoen.Erevenvanuitgaandedathetkabinetvierjaarblijftzitten,enzoniet,dathetdaaropvolgendekabinetnietmeteen weer gaat reorganiseren.

Tja,watmoetjevanzo’nafkortingvinden?Hetbegintnatuurlijkmetdevolledigenaam,endegedachtedaarachter.Hetministe-rievanEconomischeZakenisgefuseerdmethetministerievanLandbouw,NatuurenVoedselkwaliteit.EerlijkgezegddachtikdatdieVnogvoorVisserijstond,maardevissersmoetenblijk-baarhuneigenboontjesdoppen.Denatuurendevoedselkwali-teithebbenhetooknietgered,indenieuwenaamalthans.

EconomischeZakenenLandbouwdus.Dathadezlopgeleverd.Eenafkortingdieredelijkstaat,hoeweldewoordgrap‘ezel’voordehandligt.Maarermoestooknogietsmetinnovatieindenaam worden gedaan. el&iheeftnamelijkalhetinnovatiebeleidvandeverschillendeministeriesnaarzichtoegetrokken.DuswordthetEconomischeZaken,LandbouwenInnovatie.Terwijleconomischezakenendelandbouwnatuurlijkalinnoverendvanzichzelf(behorente)zijn.

Demeestlogischeafkortingzoudanelizijn,wantzo’n&-tekenisalleenmaarlastigtypen.Ikkanlettersbijvoorbeeldredelijkblindvindenopmijntoetsenbord,maarleestekensmoetikaltijdevenzoeken(shift7).elikunjeuitsprekenalsEe,ElenIe,maarookalsEli.DatisvolgensGoogleeenplaatsopdeWestelijkeJordaan-oevereneenJoodsevoornaam,diezoveelbetekentalshoogte,verhevenheid.

Waarschijnlijkzatenzebijel&i niet te wachten op associaties metIsrael.Alsjezakendoetmetdehelewereld,moetjenietdeindrukwekkendatjesympathieënbijéénlandliggen,zekernietalsdatlandmoeilijkligtbijandere.DebuitenwachtzouookweleenskunnendenkendatGeertWilders–vriendvanIsrael–achterdeschermenvanhetministerieopereert.

Zokomjeuitbijel&i.Gelukkigzijndeafzonderlijkelogo’svandedepartementenenigetijdgeledeningeruildvooreenrijksbreedlogo,wantanderswasdatooknogeenheleklusgeweest.

Paul Scheer

dik

nic

olai

afspraken die kanselier Merkel wil, hadden de regeringsleiders al meteen bij het begin van de euro moeten afspreken. Als ze dat nu nog wil-len, kan dat alleen door een verandering van het eu-verdrag waarvoor de instemming van elk van de 27 afzonderlijke eu-landen nodig is. Dat ziet Szász nog niet zo snel gebeuren, zeker omdat sommige landen helemaal geen belang hebben bij strengere regels. Maar stel dat die wel komen, dan nog is er geen sprake van een echte politieke unie. Alleen druk van buiten Europa zou daarvoor kunnen zorgen. De opkomst van China, Rusland dat steeds agressiever wordt en de VS die meer en meer haar eigen koers varen. “De oorlog in Irak heeft laten zien dat Europese landen hun invloed ook niet kunnen vergroten door met de Amerikanen mee te doen.”Waarschijnlijkheid: niet uit te sluiten

voortmodderen“Waarschijnlijk zal het gaan zoals het altijd gegaan is”, zegt André Szász. “Als er proble-men dreigen, gaan de landen onderhandelen om te kijken of ze daarvoor een oplossing kun-nen vinden.” Echt wezenlijke veranderingen ziet hij niet komen zolang er geen politieke unie is en we het moeten doen met het betere knip- en plakwerk. De ‘automatische’ sancties voor tekortzondaren waarover lange tijd onderhandeld werd, vond Szász ook geen echte doorbraak. De vraag of er daadwerkelijk sprake is van een structureel tekort, zou volgens hem daarbij ook altijd nog vastgesteld moeten wor-den door de afzonderlijke lidstaten. “Toen we indertijd bijeen kwamen om deze afspraken te maken, hebben we bewust gekozen voor cij-fers als die 3 procent om de discussie preciezer te maken. Tegelijkertijd realiseerden we ons ook dat dit altijd een politieke discussie zou blijven.” Dat de Duitsers het verdrag willen wijzigen om zo landen die in de fout gaan op een andere manier te straffen door het ontne-men van het stemrecht, vindt hij wel logisch. Boetes opleggen zoals nu, is geen voor de hand liggende straf voor een land dat failliet dreigt te gaan. Ook helpt het niet om zo’n land er weer bovenop te krijgen. “Ik vind het goed dat je kijkt naar geloofwaardiger sancties maar daar-voor moet je wel het verdrag wijzigen. Dat zie ik nu niet echt gebeuren.”Waarschijnlijkheid: hoog

FORUM #20/04.11.1016

& zus

naam DeIssuemakersactiviteit Maatschappelijkeissuesopdeagendazettenen

koppelenaanbedrijvenenproductengestart 2007vestigingsplaats Amstelveenmedewerkers Negeneigenaren MaykevanKeep(52),rechtsopdefotoen

SybrigvanKeep(49)

Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

FORUM #20/04.11.1017

Sybrig van Keep (49)“Vroeger was Mayke het lievelingetje van vader. Hij vond alles leuk wat zij deed. Ik herinner me nog dat ik in een van de lagere klassen zat en door school liep waar ik in de zesde opeens Mayke voor het bord zag staan. Het was 29 februari en op die dag waren de rollen omgekeerd: dan waren de vrouwen de baas. Dat had ze tegen haar leraar gezegd en vervolgens mocht ze het overnemen. Toen mijn vader dat later hoorde, vond hij dat schitterend.”“Mayke is heel creatief. Ik zal niet zeggen dat ik het niet ben, maar zeker niet in die mate. Zij kan groter denken. Ik ga op zoek naar concrete oplossingen, zij let meer op de stip aan de horizon. Tot 2007 hadden we beiden ons eigen bureau. Zij deed public relations, ik public affairs. Die gebieden zijn inmiddels wel naar elkaar toegegroeid maar lange tijd waren het gescheiden werelden. Bij public affairs draaide het vooral om het ter beschikking stellen van informatie aan ambtenaren en beleidsmakers. Dat ging allemaal heel zakelijk: wat zijn de problemen, wat zijn de mogelijkheden? Zachte waarden als emoties speelden eigenlijk geen rol.”“Een aantal jaren geleden deed ik een opdracht voor kokkelvissers in de Waddenzee die van alle kanten aangevallen werden: door Natuurmo-numenten, de Waddenvereniging. Zij zouden de bodem omwoelen en vogels het eten uit de bek stoten. Het was een dossier waarmee ik niet verder kwam. De vissers hadden gelijk zonder gelijk te krijgen. Politici die ik benaderde, zeiden dat ze er niks mee konden omdat het niet uit te leggen was aan ‘Mien drie hoog achter’. Ik ben toen bij Mayke langsge-gaan. Aanvankelijk alleen maar om te vragen of ze iemand kende die me verder kon helpen. Natuurlijk speelde daarbij mee dat ik me niet door mijn oudere zus wilde laten vertellen wat ik moest doen, maar al snel merkte ik hoeveel ik aan haar kon hebben. Zij leerde me dat we andere dingen moesten benadrukken: dat de kokkelvisserij goed was voor de werkgelegenheid, dat het een prima manier was om jongeren aan het werk te helpen. Zo konden de vissers hun eigen issue maken en waren ze minder kwetsbaar voor aanvallen op de issues van anderen.”

Mayke van Keep (52)“Dat ik mijn vaders lievelingetje was, kan ik me niet meer zo herinne-ren. We waren nog kleuters toen hij begon met een eigen economisch adviesbureau. Moeder had een praktijk aan huis als psychotherapeut en met vijf kinderen hadden ze eigenlijk best een groot gezin. Als ik er aan terugdenk, ben ik er nog steeds verbaasd over hoe ze aan ieder van ons apart aandacht konden geven. Mijn oudste zus was de oudste thuis. Daarna kwamen mijn broer en mijn middelste zus. Sybrig was de jongste. Als een na jongste was ik de enige zonder een uniek label. Toen bedacht mijn vader dat ik diegene was die in dezelfde maand jarig was als hij. Op die manier maakte hij me toch weer bijzonder.”“Mijn zus heeft meer ervaring met de politieke kant van ons werk. Zij weet hoe je een lobbytraject opzet, wie je moet benaderen, met welke argumenten en wanneer. Ik ben meer van de creatieve insteek: andere manieren van formuleren, nieuwe invalshoeken bedenken. Toen ik dat van die kokkelvissers hoorde, zei ik dat ze geen draagvlak hebben daar in het noorden, de mensen hebben er niks mee. Ze komen alleen iets halen en daar moet je iets aan doen.”“Onze bureaus zijn langzaam naar elkaar toegegroeid. Als we zo nu en dan elkaars hulp inriepen, merkten we wel dat we elkaar inspireerden. Toch bleven we voorzichtig met nauwere samenwerking. Als het mis-gaat, heb je als familieleden meer te verliezen dan wanneer je alleen zakenpartners bent. We kunnen goed ruzie maken met elkaar en dan zeggen we heel eerlijk waar het op staat. Dat kan dan een minuut flink knallen, maar dan is het vuil ook uit de lucht. Onze medewerkers moesten daar aanvankelijk wel aan wennen.”“Onze vader was een goede verhalenverteller. Eerst gingen die verha-len over de konijnen Flip en Flap en later – toen we groter werden – over de familie Van Peek. Ik weet niet hoe hij dat deed: of hij ze ter plekke verzon of na het werk in de auto terug naar huis. Soms vertelde hij ook over een ondertuin die onder onze echte tuin zou liggen. Dan moesten we onze ogen dicht doen en door op een bepaalde manier te lopen, konden we er dan naar toe. Die tuin bestond natuurlijk niet echt maar zo prikkelde hij wel onze fantasie.”

‘Mijnzusisveelcreatiever’Mayke en Sybrig van Keep groeiden op in een ondernemersgezin vol verhalen. Een

eigen zaak hebben ze al heel lang, partners zijn ze pas drie jaar. “Ik wilde niet dat mijn

oudere zus ging vertellen wat ik moest doen.”

Tekst:JanBuevink|Foto’s:JeroenPoortvliet,familieVanKeep

FORUM #20/04.11.1018

actueel

Gelegaliseerde afpersing?

Wiezichzorgenmaaktoverdeexcessenvaneenclass action lawsuit hoeft alleenmaar te kijkennaarhet lotvanDowCorning.DeAmerikaansefabrikantvansiliconenproductenkwamindeja-rentachtigondervuurteliggenomdatborstim-plantatenondermeer kanker zoudenveroorza-ken.Deaanklagendeadvocatenmaaktendezaaknietalleenaanhangignamenshundirectecliënt,maarooknamensalleanderevrouwendiederge-lijkesiliconenimplantatenhadden,enzichdaar-meeindezelfdeclassbevonden.Datbetekendedatzichinéénklaptienduizendenvrouwenbijderechtszaakaansloten,watnavijftienjaarproce-derentoteenclaimvanmaarliefst4,75miljarddollarleidde.HetfaillissementvanDowCorningwasonvermijdelijk.Pasdaarnawistdemedischewetenschaphetverbandtussensiliconenborstenen kanker te ontkrachten.Vanwege dit soort rampscenario’s voelen demeestebedrijvendiemeteenclassactionwor-dengeconfronteerdzichgedwongenomteschik-ken, zegt Scévole deCazotte van het InstituutvoorJuridischeHervormingaandeAmerikaanse

KamervanKoophandel,eenlobby-organisatieinWashington, dc.“Zelfsalsjeweetdatjenietsfouthebtgedaanisdittochdebesteoptie.Procederenduurtjaren,hetisduur,endeuitkomstisonze-ker.Tegelijkertijdstortdebeurskoersvaakin,enis er sprake van reputatieverlies.” Volgens eenDuits onderzoek hebben dergelijke rechtszakenhetAmerikaansebedrijfslevenovereenperiodevantienjaar250miljarddollargekost.Bedrijvendieeenclassactionaandebroekkregenverlorenin35procentvandegevallenhunbeursnoteringofgingenzelfsfailliet.Hoewelhethiernietauto-matischomeencausaalverbandhoefttegaan,ishetonderdergelijkeomstandighedenverstandi-geromhetverliesdirecttenemeneneenchequeuitteschrijven,aldusDeCavotte.“Beschouwhetalseenbelasting,waarjealsbedrijfnietsvoorte-rugkrijgt.Datgeldkanimmersnietgebruiktwor-denomteinnoverenofjeconcurrentiepositieteverbeteren.”

no cure no payJan Joosten, partner bij het NewYorkse advo-

De Amerikaanse class action lawsuit dreigt over te

waaien naar Europa. Krijgen we hier straks ook

rechtszaken die tot concurrentieverlies, reputatie-

schade, en zelfs faillissementen leiden?

Tekst: Jeroen Ansink | Foto: Marie Cecile Thijs/hh

FORUM #20/04.11.1019

Hebben we straks Amerikaanse toestanden in Nederland?SindshetAmerikaansehooggerechtshofbeslistedatbeleg-gersdieaandelenbuitendeVerenigdeStatenhebbengekocht,geenrechtszakenmeerindevs mogen aanspannen, is een zoektochtinEuropabegonnen.Welkelidstaatkentdegun-stigsteprocedureomalsnogeenschadevergoedingteeisen?Nederlandwordtwelgenoemdindatverband.Nietalleenomdathierverschillendemogelijkhedenzijnomcollectieveclaimsintedienen.Maarookomdatverliezers,andersdaninanderelidstaten,nietveroordeeldkunnenwordentotbetalingvandewerkelijkgemaaktejuridischekosten.HetministerievanVeiligheidenJustitiezalinactiemoetenkomen,vindthetbedrijfsleven,alsNederlanddaadwerkelijkdetoegangspoortwordtvoorhetoprukkenvaneenAmerikaanseclaimcultuur.

catenkantoorHughesHubbard&Reednoemthet fenomeen ‘gelegaliseerde afpersing’.“Maar jemoethetwelzien indecontextvanhetAmerikaanse juridische systeem.”Joosten,wiens kantoor ondernemingen in class actions alsverdedigerbijstaat,vergelijktdeproceduremeteenmeertrapsraket,waarbijelkefasehetprobleemgrotermaakt.Omtebeginnenmo-genadvocatenindevswerkenopbasisvanhetno cure, no pay-principe.Dergelijkeadvocatenberekenenhuncliëntennietsalszederechts-zaakverliezen,maar stekenbijwinsteendeelvandeopbrengstinhunzak.Aangeklaagdebedrijvenmoetendaarnaastvol-doenaande zogenoemdediscovery-regel. Op gronddaarvanmoet een bedrijf inzage gevenin alle internememo’s en e-mails enwordenbestuurdersonderworpenaandagenlangege-tuigenverhoren. “Voor Nederlandse bedrijvenisditvaakeenvervelendeverrassing. Iedereenvanhoogtotlaagindeorganisatieverstuurte-mails. Die moeten allemaal doorgespit worden, enerzitaltijdweleenongelukkigeopmerking

bijdiedoordetegenpartijuitzijnverbandkanwordengerukt.Discovery isbovendienenormkostbaar, en komt grotendeels voor rekeningvanhetaangeklaagdebedrijf.”Een derde aspect is de jury-rechtsspraak, dievaak emotionele kantjes heeft, en de neigingheeftomcomplexezakentesimplificeren.Eenjury kan bovendien punitive damages toeken-nen:eengeldboetediealsstrafdient,bovenopde schadevergoeding. Dat betekent dat hoegroterhetbedrijfis,hoehogerdegeldboete.TenslottekennendeVerenigdeStatengeenpro-ceskostenveroordeling, zodat de drempel omteprocedereneenstuk lager ligt.DeCavotte:“Niet voor niets heeft Amerika relatief tweekeerzoveelrechtszakenalsanderelanden.”

hebzuchtHet Europese rechtsstelsel is vooralsnog eenstukcoulanter,aldusDeCavotte.DatbetekentechternietdatNederlandsebedrijvennietophunhoedemoetenzijn.“Hetgevaarisnietzo-zeerdatjulliehetAmerikaansemodeloverne-

men, maar dat er extra prikkels komen om te procederen.Defundamentelevraag is: krijgenadvocatenmeervrijheidomgeldteverdienen?Alsdathetgevalis,maakdanjeborstmaarnat.HebzuchtisimmersnieteenAmerikaans,maareenwereldwijdfenomeen.”DeCavottewaarschuwtdatAmerikaanseadvo-catenkantorennualinLondenaandepoortenstaanterammelen.“Zijwilleneentransatlan-tischemarktvoor classactionscreëren, zodatEuropeseconsumenten zichbij rechtszaken indeVerenigde Staten kunnen aansluiten.” Eendergelijke uitkomst zal volgens hem drama-tische gevolgen hebben voor het vestigings-klimaat. “InEuropa ishetsowiesoaleenstukmoeilijkeromeenbedrijfopte richten.Alserbovenop die bureaucratische belemmeringenooknogeenseenvijandigjuridischklimaatont-staat, wordt het helemáál onaantrekkelijk om destaptewagen.”

FORUM #20/04.11.1020

podium zes vragen aan

Wat is een elektronisch ondernemingsdossier?“Het is een hulpmiddel voor ondernemingen om minder tijd en geld kwijt te zijn aan het naleven van regelgeving. Nu is het nog zo dat ondernemingen zelf moeten uitzoeken welke regels op hen van toepassing zijn. Met het eod keren we dat om. Een bedrijf geeft aan hoe het eruit ziet, wat voor producten het maakt, hoe-veel mensen het in dienst heeft. Op basis van dat profiel laat de overheid dan weten aan welke eisen het moet voldoen. Als een rele-vante regel verandert, wordt het daar via zijn eod meteen van op de hoogte gebracht.”

Betekent dit niet juist veel extra werk voor ondernemers?“Dat bedrijfsprofiel bouw je stap voor stap in de praktijk op. De meeste gegevens hoef je eigenlijk maar een keer aan te leveren. Verder gaat het om informatie die je toch al moet bijhouden: wat voor maatregelen tref je om uitstoot te voorkomen, wat gebruik je aan energie? Het verschil is dat bijvoorbeeld gemeenten of inspectiediensten daar ook toe-gang tot kunnen hebben. Op die manier kun je veel tijd besparen. Een bedrijf kan zijn inventarisatie van de arbeidsrisico’s en hoe het staat met de maatregelen die daaruit voor-vloeien in zijn eod zetten. Als dat ook toe-

gankelijk is voor de Arbeidsinspectie, hoeft die niet meer langs te komen. Inspectie blij, bedrijf blij.”

Wie heeft dit verzonnen?“Bedrijven in de rubber- en kunststofindustrie hebben met veel regels te maken. Vooral op het terrein van milieu, arbo en energie. vno­ncw en mkb-Nederland zijn natuurlijk bezig om te kijken hoe de algemene regeldruk voor onder-nemers kan verminderen, wij wilden zien wat we op sectorniveau kunnen doen. Het idee voor dit eod kregen we een paar jaar geleden. Het ministerie van Economische Zaken was enthousiast. Drie andere brancheverenigingen zijn er nu ook mee bezig.”

Klinkt goed, maar werkt het ook?“Voor de zomer hebben we dit getest bij vijf-tien bedrijven uit onze eigen achterban, een groep ondernemers uit de recreatiesector, de kinderopvang en verschillende overheden. Vooral voor kleine ondernemingen blijkt het handig om actief van de overheid te horen waaraan ze allemaal moeten voldoen. Voor grotere bedrijven is vooral interessant dat ze makkelijk kunnen rapporteren en minder inspecties krijgen. Een gemiddeld bedrijf in onze sector met zo’n dertig mensen is jaarlijks

15.000 euro kwijt aan het bijhouden van arbo-, milieu- en energieregels en de inspectie daarvan. Dat kan terug naar 8.000 euro. Ook in andere sectoren is nog veel te halen.”

Wanneer gaat het echt van start?“Het technische systeem moet over een half jaar klaar zijn. Dan gaan vier koploperbran-ches proefdraaien en eind 2011 komen er nog drie bij. Daarna gaan we evalueren en aanpas-sen. Vervolgens is het aan de andere branches of ze het ook invoeren.”

Is de overheid wel klaar voor zo’n andere manier van werken?“De overheid heeft duidelijke ambities op dit terrein, die wil steeds meer aan elektronische dienstverlening doen. Ook de vng en de Inspectieraad zijn hierbij betrokken. Dit dos-sier sluit aan bij ontwikkelingen die daar gaande zijn. Inspecties werken nu ook al steeds vaker met systeeminspecties. Voor gemeenten geeft dit dossier misschien ook weer allerlei kansen nu ze flink moeten bezui-nigen. Ze krijgen minder geld maar willen toch goede diensten blijven leveren.”

www.vno-ncw.nl, dossier Administratieve lasten en

regeldruk

‘Regeldrukkannogflinkomlaag’

erik de ruijter (nrk)Bedrijven kunnen veel geld besparen met het

elektronisch ondernemingsdossier. Dat zegt

directeur Erik de Ruijter van de Nederlandse

Rubber- en Kunststofindustrie. In zijn branche

loopt op dit moment een experiment.

Tekst:JanBuevink|Foto:JeroenPoortvliet

FORUM #20/04.11.1021

‘Regeldrukkannogflinkomlaag’

podium uitspraken

“Topfuncties zijn een erg masculiene activiteit. Het duurt gewoon een tijd voor er meer vrouwen komen. De oude mannen moeten eerst allemaal doodgaan.”Managementgoeroe Geert Hofstede, Management Team van 22 oktober

“Zonder de Oranje wieg was de koningin nu ceo van een groot bedrijf geweest.”vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes, Opzij van november

“Men schrijft over mij dat ik een pitbull en een crimefighter ben, maar mensen die me kennen noemen me een labrador. Wie me echt goed kent, weet dat ik het allebei ben.”Fred Teeven, staatssecretaris van Justitie, hp/De Tijd van 29 oktober

“We moeten snoeien om te groeien.’’ Premier Mark Rutte, anp van 26 oktober

“Snoeien doet groeien. Ik zal u vertellen: dat geeft eerst een hoop afval.’’ D66-voorman Alexander Pechtold, anp van 27 oktober

“De pvv wil graag dat de staatssecretaris zijn paspoort inlevert. Ik vind dat een non-issue. Ik heb liever dat de bankier zijn bonus inlevert.’’ sp-fractieleider Emile Roemer, anp van 27 oktober

“Bij Balkenende wist je vaak niet wat je aan een antwoord had. Het is prettig dat er nu iemand staat die gewoon zegt: ‘ik doe dit niet’.”D66-voorman Alexander Pechtold, de Volkskrant van 28 oktober

“Zij die goden willen verdelgen, vereren ze eerst.’’ Piet-Hein Donner, minister van Binnenlandse Zaken, anp van 28 oktober

“cda’ers zijn Ferrier spuugzat. Ze zou narcistisch zijn. Als dat het criterium wordt, is het binnenkort erg rustig in de Kamer.’’ sp-Kamerlid Paulus Jansen, anp van 28 oktober

“Ik ontken dat ik ooit een carrière heb gehad: ik heb een arbeidsverleden.” Managementgoeroe Geert Hofstede, Management Team van 22 oktober

FORUM #20/04.11.1022

podium belrondje

Hidde Frankena | Goudsche Machinefabriek | Waddinxveen

‘Verbazingwekkend’“Heel rigidevind ikdieuitspraak.Enook redelijkfrustre-rendvoordeKamer.Wantnuweet jedatergeenenkelemogelijkheid isomietsaantepassen.Het isdevraagofdat verstandig is. Zeker als jeweet datwe de komendeperiodeiedereennodighebbenopdearbeidsmarkt.Erzijnallerleimechanismesommensentestimulerenweeraandeslagtegaan.Eenkortereww-duurkandaarbijhelpen.Er

zitten ongetwijfeld mensen in deww die goed ingezetkunnenworden.”“Ikvindhetverbazingwekkenddatdevvd,tochvoorstandervaneenkortereww-duur,ditzofermbrengt.Hetlijkteennadrukkelijke handreiking naar de pvv. Het is een soortbroederverbond. Maar goed, het is allemaal nog redelijkvers en niets zo veranderlijk als de politiek. Het lijkt numisschien alsof het graved into Stone is, maar het is de vraagofdatoveranderhalfoftweejaarnogzois.Danheeftmenhetwellichtover ‘voortschrijdendinzicht’of ‘metdekennisvannu’.Daarhopenwedanmaarop.”

Kees Peereboom | Vhp-ergonomie | Den Haag

‘Gemiste kans’“DeNederlandsearbeidsmarktmoetveelflexibelerworden.Eenhervormingvandewwisdaareenonderdeelvan,maarvooronsniethetbelangrijkste.Hetgrootsteprobleemzitbijhetontslagrecht.Natuurlijksnap ikookweldat jemensennietzomaaropstraatmoetkunnenzetten,maarnuishetzodatjelevenslangkrijgtzodrajeiemandhebtaangenomen.”“Onsbedrijfbestaatzestienjaar.Deeerstevijftienjaarliepallesvolgensplan,ditjaargaathetstukkenminder.Voorhet

eerstmoestenwemensenontslaanendatwasoneindigveellastiger dan verwacht. Bij het uwv blijven ze onder alleomstandigheden volhouden dat ontslag geen acceptabeleoplossing is.Als jevervolgensnaardekantonrechterstapt,betaaljeabsurdhogebedragen.Onzemarktisdoordecrisistotaalveranderd.Alsikbijeenklantbenvooreenopdracht,gaat hij tien keer harder onderhandelen en wil hij ook nog eens tweemaanden later betalen.Tot een paar jaar terugwasdatontslagrechtmisschiennogadequaat,nunietmeer.Hetiseengemistekansomdaardekomendekabinetsperi-odeniksaanteveranderen.”

Papito Zielinski | CaribLogistics | Rotterdam

‘Jammer’“Dat de ww niet verandert, vind ik niet zo belangrijk.Sommige politieke partijen hadden in hun programmastaandatzededuurvandrienaaréénjaarwildenterug-brengen,maardaarwasikhettochalnietmeeeens.Opditmomentishetvoorveelmensenmoeilijkomeenbaantevindenwantdie isergewoonniet.Enmoet jezedanstraffendoorzealnaeenjaarnaarbijstandniveauterugtebrengen?Datgaatwelver.”

“Dat je nu al de ww-duur moet inkorten om straksvoldoendepersoneeltehebben,geloofiknietzo.Decrisisisechtnognietvoorbij.Enalserstraksweltekortenopdearbeidsmarkt ontstaan, kun je hier alsnog toe overgaan.Dat er niets aan het ontslagrecht verandert, maakt mijminderblij.Wewerkennuvooralmettijdelijkecontracten,maardiekunjemaareenpaarkeerverlengen.Alsiemandbevalt,wiljehemnaafloopwelvastindienstnemenmaardatdoejenietomdatjeweetdatjeerdannooitmeervanafkomt.Datisjammer.”

Niet meer praten over de ww?Kamermeerderheid of niet: aan de duur van de ww wordt de komende vier

jaar niet getornd, aldus premier Rutte vorige week tijdens het debat over

de regeringsverklaring. Ook van het ontslagrecht zal de nieuwe coalitie

afblijven. Want dat is zo afgesproken met de pvv. Een gemiste kans?Tekst:KarinBojorge,JanBuevink|Foto’s:fmax

FORUM #20/04.11.1023

werkkamer

DewerkkamervanMaartenvanNoort(Wortell)

“Wezochteneenthuisvooronzeorganisatie”,zegtMaartenvanNoortoverdeverbouwdedorpskerkvanLinden,diehetonderkomenisvansoftware-bedrijfWortell.“Datheteenkerkis,istoeval.Hethadookeenmooistukindustrieelerfgoedofeenmooieverbouwdeboerenschuurkunnenzijn.”“Wij zijngespecialiseerd inHetNieuweWerkenendatpassenwenatuurlijkookzelftoe.Bijsom-mige organisaties neigt het wel eens tot het ont-staanvaneenvirtueleorganisatie,waarbijmede-werkerssomseenhalf jaarnietopkantoorzijn.Daar geloof ik niet in, het is belangrijkdat eenorganisatieeenthuisheeft.Datkantoordefunc-tievaneenthuisbasisheeft.Enineenbetonnendooslangsdesnelwegvoelikmijnietthuis.”

“Technisch gesproken is een laptop en eenmobieletelefoonhetenigedatiknodighebommijnwerktedoen.Werkenkan ikoveral inhetgebouw. Er zijn hier vijf thema’s: groepswerk-plekken, individuele werkplekken met bureaus,stamtafelachtige informelewerkplekken,focus-plekkenwaardedeurdichtkanenontmoetings-plekken. Ik ben een werkpleknomade in ditgebouw. De helft van de tijd werk ik hier, deanderehelftthuis.”“Omervoor te zorgendat iedereenoveral kanwerken, is allesdigitaal. Er staan hierook geenkasten. Kastruimte is een verzamelplaats voorrommel.Allepostwordtaandereceptiegescandendoorgemaild.Vandikkedocumentenwordtde

eerstepaginagescandenalsjehetpakketbinneneenweekniethebtafgehaald,gaathetdeoud-papierbak in. Het voordeel daarvan is ook datiedereentoegangheefttotalles.”“Maardebelangrijksteplekisdaarwaardekoffie-automaatis.Datiswaarjemensenout of context tegenkomtendatlevertvaakdemeestbriljanteideeënop.Werkenkunjethuisookwel,eenkan-toormoetietstoevoegen.Datzijndiemomentenbij het koffieapparaat. Traditioneel wordt datbeschouwdalsverlorentijd,maaromhetbesteuitiedereentehalen,isinteractienodig.”

Tekst:RemkoEbbersFoto’s:SamRentmeester/fmax

FORUM #20/04.11.1024

achtergrond

Roadmaptokernenergie‘Zeg maar nee dan krijg je er twee.’ Of drie zelfs.

Aan kerncentrales zal televisiemaker Bart de Graaff

niet gedacht hebben toen hij in de jaren tachtig een

reclamespotje voor chocoladekoekjes opnam. Staan

er over tien jaar drie in Zeeland?

Tekst:RemkoEbbers,JiskaVijselaar|Beeld:LinkDesign

Kernenergie was – zeker na de ongelukken met centrales in het Ameri-kaans Harrisburg en het Russische Tsjernobyl – jarenlang taboe. Opeenvolgende kabinetten stonden er niet echt om te springen dat taboe te doorbreken en de voet van de rem te halen. Maar ondanks dat ‘nee’ maakten het Zeeuwse energiebedrijf Delta en energiemaat-schappij Energy Resources Holding (erh) toch bekend plannen te hebben om een nieuwe kerncentrale te bouwen in Borssele. En nu het kabinet-Rutte heeft gezegd werk te willen maken van nieuwe kern-energie, staat er eigenlijk niets meer in de weg om ze ook daadwerke-lijk uit de grond te ‘stampen’. Dus over een paar jaar staan er twee, mis-schien zelfs wel drie kerncentrales in Zeeland. Want alle seinen staan op groen. Toch?

beetje roestigDe champagnekurken zullen ongetwijfeld hebben geknald bij Delta en erh na de bekendmaking van de plannen van het kabinet-Rutte. Beide bedrijven hebben al aangekondigd een vergunningaanvraag in te wil-len dienen. De argumenten: mikken op alleen duurzaam opgewekte energie is niet voldoende om de leveringszekerheid van energie ook voor de toekomst veilig te stellen. Die bronnen dragen nu minder dan 3 procent bij aan de energievoorziening. Bovendien levert kernenergie ook nog eens betaalbare energie op. En dat is goed nieuws voor het bedrijfsleven: lagere energieprijzen verbeteren de concurrentiepositie van internationaal opererende Nederlandse bedrijven. En verder zal

FORUM #20/04.11.1025

kernenergie ook nodig zijn om de Europese klimaatdoelstellingen te halen. Kerncentrales stoten immers geen co2 uit.Een uitgemaakte zaak dus? Dat nou ook weer niet. Het nieuwe kabinet heeft weliswaar besloten alle energiezaken over te hevelen naar het ministerie van Economie Landbouw en Innovatie (el&i, voorheen: Economische Zaken). Maar Infrastructuur & Milieu (voorheen: vrom) heeft er ook nog iets over te zeggen, vindt het in elk geval zelf. In een naar Business News Radio uitgelekte notitie liet het ministerie weten dat er helemaal geen vaart gemaakt kan worden met kernenergie. Er zouden te weinig ambtenaren zijn om de vergunningaanvraag snel te kunnen behandelen en dus zou de beslissing over deze kabinetsperi-ode heen getild worden.Maar met een beetje goede politieke wil moet daar toch wel een mouw aan te passen zijn. Dat de ambtelijke molen een beetje roestig gewor-den is nu er sinds eind jaren zestig geen vergunningen voor nieuwe centrales zijn verleend, is niet onlogisch. Op zichzelf hoeft dat geen probleem te zijn. Nederlandse ambtenaren hoeven het wiel ook niet helemaal zelf uit te vinden: Finland en Frankrijk beschikken over ruime ervaring met dit proces. De kunst kan vast een beetje afgekeken worden of er kan kennis worden ingehuurd uit andere lidstaten. Een suggestie die overigens ook al werd gedaan in een rapport dat in opdracht van oud-minister Van der Hoeven (ez) en Cramer (vrom) begin dit jaar werd gemaakt. In elk geval kan het kabinet nu al in actie komen door ambtenaren vast bij te scholen en in andere Europese lid-staten te laten kijken hoe een en ander slim geregeld kan worden.

streepje harderDat het kabinet er veel aan gelegen is vaart te maken met kernenergie bleek ook wel tijdens het debat met de Tweede Kamer over de rege-ringsverklaring. Premier Rutte liet de Kamer weten dat bijna de hele begroting van Economische Zaken, behalve op het gebied van kern-energie, zich leent voor initiatieven van de oppositie. Met andere woor-den: aan kernenergie houdt hij dus stevig vast.Maar wil er nog deze kabinetsperiode een beslissing vallen over een vergunning voor de bouw van een nieuwe centrale, dan zal Rutte wel de daad bij het woord moeten voegen. Een beetje snelheid maken dus. Het helpt dat het kabinet de voorstellen van de commissie-Elverding wil doorvoeren en daarmee procedures sneller wil laten verlopen. Ook eurocommissaris Oettinger van energie is er veel aan gelegen de proce-dures voor vergunningen voor grote energieprojecten te versnellen,

liet hij vorige week weten. Binnen maximaal vijf jaar moet er een ver-gunning liggen. Tornen aan de inspraak van burgers wil hij niet, maar een streepje harder lopen moet volgens de eurocommissaris best kun-nen. En zo niet? Dan staat een lidstaat een ‘passende consequentie’ te wachten, zegt Oettinger. Wat dat precies inhoudt, wil hij nog bekijken, maar duidelijk is wel dat langzaam-aan-procedures tot de verleden tijd gaan behoren.Van drie plaatsen vooruit naar twee beurten overslaan en via gevange-nis naar put. De vergunningverlening voor de bouw van een nieuwe centrale heeft wel wat weg van een potje ganzenborden. Als iedereen zijn beste beentje voorzet kan de eerste centrale er over pakweg zeven of acht jaar staan. Maar eerst moet de hindernisbaan van de vergun-ningverlening worden genomen: bekendmaken van plannen voor nieuwbouw, vragen om richtlijnen voor het maken van een rappor-tage over de gevolgen voor de omgeving van de bouw van een centrale (de zogenoemde milieueffectrapportage), inspraak, adviesaanvragen, milieu-, technische en veiligheidsrapporten, vergunning op basis van de kernenergiewet, wijziging bestemmingsplan, omgevingsvergun-ning en ga zo maar door. Voor een deel zal het tempo worden bepaald door de tegenstanders, maar de overheid kan er wel alles aan doen om de zaak niet nodeloos te rekken. Of om het Cruijff te spreken: “Je moet altijd zorgen dat je een doelpunt meer scoort als de tegenstander.”

Roadmaptokernenergie

FORUM #20/04.11.1026

achtergrond

Hebt u plannen voor een kerncentrale? Gooi een zes en ga naar het eerste hokje

KERNENERGIE?

NEE, BEDANKT

2017-18 2021-22

Is de eerste hobbel genomen? Ga door naar 13 als de

MER en de vergunning de inspraakronde hebben gehaald.

Is één van beide afgekeurd? Ga terug naar 9

De Raad van State is

positief. Ga meteen door

naar 25

1

Maak een startnotitie en wacht op de MER-richtlijnen. Hebt u de richtlijnen al?

Ga dan meteen naar 6

3O jee: de Tweede kamer

bemoeit zich met de richt- lijnen voor de MER. Wacht een beurt zodat de Kamer op één

lijn kan komen

17

De milieubeweging heeft voet aan de grond gekregen en weet de procedure op

te houden. Blijf langer in gevangenis

29

18GEVANGENIS

23

Tegenslag: de Raad van State vraagt om informatie bij het Europese Hof

24Het is 2015. We zijn 5 jaar bezig. Deel

een gevulde koek uit

10Ambtenaren buigen zich nu over de MER en de

vergunningaanvraag

11Sla één beurt over om te wachten tot iedereen zijn

zegje heeft gedaan

5

2

Wacht zes weken tot iedereen zijn zegje

heeft gedaan

Sla een beurt over: er

moet nog negen weken aan

advies over de richtlijnen

worden gewerkt

4

19

9

Er m

oet o

ok e

en k

eur a

an a

nder

e

ver

gunn

inga

anvr

agen

wor

den

inge

dien

d.

Doe

dat

met

een

ook

maa

r

7

Nog 21 wek

en ge

duld

a.u.b.

6Ei

ndel

ijk: d

e vl

ag k

an u

it.D

e M

ER-r

icht

lijne

n zi

jn b

inne

n

20O

h ne

e, de

Raa

d va

n St

ate

heef

t nog

wat

te m

oppe

ren.

Ga

teru

g na

ar 1

8

21

Er is

een

nie

uw k

abin

et. G

a ru

stig

door

als

het v

oor k

erne

nerg

ie is

, maa

r ga m

etee

n

naar

de

put a

ls he

t teg

en n

ieuw

e cen

trales

is en

de

proc

edur

e ver

traag

t

8

Nee

m ev

en de

tijd

om de

MER

op

te st

ellen

De MER is af. Nu kan de vergunning-

aanvraag officieel worden ingediend bij

het ministerie van EL&I

22 Put. Wacht tw

ee beurten tot u uit

de put mag. Is de Raad van State

alsnog positief, ga meteen door naar

25. Zo niet ga door naar 23

13

14het kabinet is rond.

Ga meteen door naar 14

Ontwerpbesluit van

26eerste paal in de grond van de

nieuwe centrale

De bouw

begint! Sla feestelijk de

15gemaakt. Ga door naar 16

Het ontwerpbesluit wordt bekend

12

25

27

2019

2014

2015

2012

2013

2011

2010

2016 2017 20182020

2021

16Belanghebbenden kunnen nu in

beroep gaan. Ga door naar gevangenis en wacht tot de Raad

van State heeft beslist

28O jakkes, protesten door het groene front. Wacht een beurt door een

blokkade

29De optimisten hebben gelijk gekregen:

het einde van de bouw nadert en bij de vergunningaanvraag is alles van een leien dakje gegaan. Neem de korte route en eindig in 2017-18

óf

START

Sla een beurt over tot iedereen

zijn zegje heeft gedaan

De Raad van State keurt alle

vergunningen goed. De vlag kan uit,

schuif 1 vakje op

De centrale

wordt

gebouwd

De pessimisten hebben gelijk

gekregen: de bouw duurt langer dan

gedacht en bij de vergunningaanvraag

heeft werkelijk alles tegengezeten.

Neem de lange route en eindig in 2021-22

: eer

en aan

tlijnnen

rkt

4

N

226

212 bin

Tegenslag:inform

10

ntotuuuitnStaateoornnaar23

Het grote kernenergiespel

Geschiktvooriedereenvan0-100entenminste 1 speler

Omhetspeltebeginnen:Hebtuplannenvooreenkerncentrale?Gooieenzesenganaarheteerstehokje

Startnotitie: waar is dat goed voor?Eenstartnotitieiseenstukwaarindeplannenvooreennieuwebedrijfs-activiteitbekendwordengemaakt.Bijvoorbeelddebouwvaneennieu-wekerncentrale.Denotitievormtookhetstartseinvoorhetopstartenvandemer-procedure

FORUM #20/04.11.1027

Hebt u plannen voor een kerncentrale? Gooi een zes en ga naar het eerste hokje

KERNENERGIE?

NEE, BEDANKT

2017-18 2021-22

Is de eerste hobbel genomen? Ga door naar 13 als de

MER en de vergunning de inspraakronde hebben gehaald.

Is één van beide afgekeurd? Ga terug naar 9

De Raad van State is

positief. Ga meteen door

naar 25

1

Maak een startnotitie en wacht op de MER-richtlijnen. Hebt u de richtlijnen al?

Ga dan meteen naar 6

3O jee: de Tweede kamer

bemoeit zich met de richt- lijnen voor de MER. Wacht een beurt zodat de Kamer op één

lijn kan komen

17

De milieubeweging heeft voet aan de grond gekregen en weet de procedure op

te houden. Blijf langer in gevangenis

29

18GEVANGENIS

23

Tegenslag: de Raad van State vraagt om informatie bij het Europese Hof

24Het is 2015. We zijn 5 jaar bezig. Deel

een gevulde koek uit

10Ambtenaren buigen zich nu over de MER en de

vergunningaanvraag

11Sla één beurt over om te wachten tot iedereen zijn

zegje heeft gedaan

5

2

Wacht zes weken tot iedereen zijn zegje

heeft gedaan

Sla een beurt over: er

moet nog negen weken aan

advies over de richtlijnen

worden gewerkt

4

19

9

Er m

oet o

ok e

en k

eur a

an a

nder

e

ver

gunn

inga

anvr

agen

wor

den

inge

dien

d.

Doe

dat

met

een

ook

maa

r

7

Nog 21 wek

en ge

duld

a.u.b.

6Ei

ndel

ijk: d

e vl

ag k

an u

it.D

e M

ER-r

icht

lijne

n zi

jn b

inne

n

20O

h ne

e, de

Raa

d va

n St

ate

heef

t nog

wat

te m

oppe

ren.

Ga

teru

g na

ar 1

8

21

Er is

een

nie

uw k

abin

et. G

a ru

stig

door

als

het v

oor k

erne

nerg

ie is

, maa

r ga m

etee

n

naar

de

put a

ls he

t teg

en n

ieuw

e cen

trales

is en

de

proc

edur

e ver

traag

t

8

Nee

m ev

en de

tijd

om de

MER

op

te st

ellen

De MER is af. Nu kan de vergunning-

aanvraag officieel worden ingediend bij

het ministerie van EL&I

22 Put. Wacht tw

ee beurten tot u uit

de put mag. Is de Raad van State

alsnog positief, ga meteen door naar

25. Zo niet ga door naar 23

13

14het kabinet is rond.

Ga meteen door naar 14

Ontwerpbesluit van

26eerste paal in de grond van de

nieuwe centrale

De bouw

begint! Sla feestelijk de

15gemaakt. Ga door naar 16

Het ontwerpbesluit wordt bekend

12

25

27

2019

2014

2015

2012

2013

2011

2010

2016 2017 20182020

2021

16Belanghebbenden kunnen nu in

beroep gaan. Ga door naar gevangenis en wacht tot de Raad

van State heeft beslist

28O jakkes, protesten door het groene front. Wacht een beurt door een

blokkade

29De optimisten hebben gelijk gekregen:

het einde van de bouw nadert en bij de vergunningaanvraag is alles van een leien dakje gegaan. Neem de korte route en eindig in 2017-18

óf

START

Sla een beurt over tot iedereen

zijn zegje heeft gedaan

De Raad van State keurt alle

vergunningen goed. De vlag kan uit,

schuif 1 vakje op

De centrale

wordt

gebouwd

De pessimisten hebben gelijk

gekregen: de bouw duurt langer dan

gedacht en bij de vergunningaanvraag

heeft werkelijk alles tegengezeten.

Neem de lange route en eindig in 2021-22

: eer

en aan

tlijnnen

rkt

4

N

226

212 bin

Tegenslag:inform

10

ntotuuuitnStaateoornnaar23

Wat is een mer-procedure?merstaatvoor:milieueffectrapportage.Inde merwordtuitgebreidverslaggedaanvande(mogelijke)gevolgenvoordeomgevingenhetmilieuvanbijvoorbeeldeennieuwebedrijfsactiviteit.Derapportagemoetaanbepaaldeeisenvoldoen,diedoordeoverheidwordenvastgesteld.Inspraakgaataanhetvaststellenvandeeisenvooraf,evenalseenadviesvandezogenoemdemer-commissie.

FORUM #20/04.11.1028

achtergrond

OUDISUITGETELD?Zevenmanierenomdegeraniumsvoorteblijven

FORUM #20/04.11.1029

OUDISUITGETELD?Oudere werknemers in dienst nemen of houden? Erg

aantrekkelijk is dat nu niet. Dat moet anders, want vanaf

2020 werken werknemers langer door. Wat is nodig om

ervoor te zorgen dat ouderen het langer volhouden en

meer kans maken op de arbeidsmarkt?

Tekst:PaulScheer,JiskaVijselaar|Foto:Pictorium/hh

Nog voor de verkiezingen kwamen de sociale partners begin juni tot een pensioenakkoord. De inzet is een verhoging van de aow-leeftijd naar 66 jaar in 2020 en naar 67 jaar in 2025. Het inmiddels geformeerde en aangetreden kabinet heeft die inzet deels (66 jaar) overgenomen. Langer doorwerken, dat moet je als werknemer wel kunnen. En ook voor werkgevers moet het aantrekkelijker worden. Daarover maken de sociale partners de komende tijd afspraken. Want het louter verhogen van de aow-leeftijd zorgt er niet voor dat mensen langer doorwerken. Nu halen ze vaak de 65 al niet. De gemiddelde pensioenleeftijd ligt op 62 jaar. Gelukkig stijgt die leeftijd wel, maar niet zo snel als nodig is. Ook de participatie van vijftigplussers neemt toe: van 40 procent in 1996 naar 57 procent vorig jaar. De doelstelling van het laatste kabinet-Balkenende was echter 80 procent in 2016. Dat is ook nodig, want vanaf 2012 neemt de beroepsbevolking af en wordt het belang van deel-name van ouderen aan het arbeidsproces groter. Ouderen zullen actiever en mobieler moeten worden. Een levenlang werken voor één baas is al een achterhaalde gedachte, maar voor veel oudere werknemers geldt nog steeds dat zij tien jaar of langer in dienst zijn bij hun huidige werkgever. Overstappen naar een andere werkge-ver komt weinig voor. Ook vanuit werkloosheid komen ouderen wei-nig aan de bak. Van de werkloze zestigplussers slaagt slechts 7 procent erin om werk te vinden. Internationaal gezien scoort Nederland slecht in het aannemen van ouder personeel. Alleen België blijven we voor. Er valt dus nog het nodige te doen voordat iedereen vrolijk tot zijn 67ste kan doorwerken. In afwachting van afspraken tussen de sociale partners geeft Forum zeven schoten voor de boeg.

FORUM #20/04.11.1030

achtergrond

ontslag: gouden kooiNederlandse werknemers worden goed beschermdtegenontslag.Diebescher-ming,indevormvandeontslagvergoe-ding,stijgtmetdeduurvanhetdienst-verband.Hoelangeriemandbijeenbedrijfwerkt,hoeonaantrekkelijkerhetwordtomnaareenanderebaanomtekijken.Bijeennieuwewerkgevermoetdeontslagbeschermingnamelijkweerhelemaalwordenopgebouwd.HetCentraalPlanbureaunoemtditeen“goudenkooi”.Detraliesvandiekooiwordennogeensversterktdoordeaannamevanpotenti-eelnieuwewerkgeversdatouderesollicitanten een salaris willen dat niet (meer)inverhoudingstaattothunprestaties.Bovendienvrezenwerkgeversdemoeizameendureontslagprocedurerondouderewerknemers.Hetcpbzietweleenmogelijkheidomuitdegoudenkooiteontsnappen.Werkne-merszoudeneen‘ontslagpotje’meemoetenkrijgenalszijverkassen,zoalsinOostenrijkgebeurt.Wordthetpotjenietaangesproken,dangaathetuiteindelijkopinhunpensioen.Maarbeterzouzijnomhetontslagstelselzotehervormendatwerkgeversmakkelijkermensenaannemen(endusookkunnenontslaan)enwerknemerseropkunnenvertrouwendatzijsnelweeraandeslagzullenraken.Dekansopzo’nhervorming,waarvanookhetterugbrengenvandeduurvandewwnaaréénjaaronderdeelzoumoetenzijn,lijktechterklein,gezienhetontbre-kenvanplannenindierichtinginhetregeerakkoord.

ouwelullendagen zijn passéOntziemaatregelen,hetenzeofficieel.Indewandelgangen:ouwelullendagen.Ouderewerknemerskrijgenopwegnaarhunpensioendemogelijkheidextraverlofdagenoptenemenofmindertegaanwerken.Ookhoevenzijvaaknietlangernacht-ofploegendien-stentedraaien.Datmaaktouderewerknemersduurderenmoeilijkerinzetbaarendusminderaantrekkelijkopdearbeidsmarkt.Aanmenigcao-tafelgaandeontziemaatregelenopdeschop.Zewordennietzomaargeschrapt,wantdatzoudendewerknemersendevakbondennietpikken.Detrendisweldatdeseniorendagenwordenomgezetineenflexibeleregelingvoorállewerknemers.Zijkrijgentijdofgeldomnaareigenkeuzedagenoptenemen.Datkanopoudereleeftijdzijn,omaftebouwen,maarookineenjongerefase,bijvoorbeeldmethetoogopzorgtaken.Hetspecifiekeouderenbeleidwordtvervangendooreenbeleidomwerknemersvanafhetbeginfittehouden.Erzijnookbedrijvenwaardeverlofdagenwordengeschraptzondereenvervangenderegeling.Tercompensatiewordtdanbijvoorbeelddewerknemersbijdrageaandepensioen-regelingverlaagd.Deinzetvanoudereninnacht-enploegendienstblijfteenprobleem.Dedrukkomtsteedsmeeropjongerecollega’steliggen,endatwordtalleenmaarergerdoordevergrijzing.Maarbijsommigebedrijvenwordtvandenoodeendeugdgemaakt:alsouderewerkne-mersindeaanloopnaarhunpensioenindeeltijdgaanwerken,kunnenzemisschienookhunploegendienstindeeltijdvervullen.

vin

cen

t van

den

hoo

gen

/hh

FORUM #20/04.11.1031

terug naar de schoolbankenWerkgeversmoetenvoorelkemedewerkerjaarlijkszo’nhalfmaandsalarisineenindividuelescholingspotstorten,steldedecommissie-Bakkertweejaargeledenvoor.Hetvoorstelvandecommissiemaaktedeeluitvaneenbrederadviesoververhogingvanarbeidsparticipatie,maarscholingwerddoordecommissiewelalseenbelangrijkpuntgezien:hetzorgtervoordatwerknemersbeter,brederenlangerinzetbaarzijnopdearbeidsmarkt.Scholingsfondsenzijnervoorveelsectorenalwel.Alleenhoeoudereenmedewerkerwordt,hoemindererinwordtgeïnvesteerd.Enhoeminderambitieveelwerknemersookzelfhebbenomnogeensindeschoolbankentegaanzitten.Maarhoeaantrekkelijkiseenmedewerkernogalshijnietmeeropdehoogteisvandelaatstestandvanzaken?Nietalleenvoordehuidigewerkgever,maarookvooreenandere?Envanbaannaarbaanhelpenvaneenmedewerkerisnueenmaalgoedkopervoorwerkgeversenprettigervoorwerkne-mers.XeroxVenrayontwikkeldeeen personal development program,datoverigensnietalleenvoorouderepersoneelsledenisbedoeld.PaulHermans,siteenhumanresources-directeurbijXeroxVenray:“Wewachtenniettotiemandzelfinbewegingkomt,maarkijkenzelfwelkeontwikkelmogelijkhedenhijheeft.”Hetliefstbinnenhetbedrijf,desnoodsookerbuiten. DuswerktXeroxmeeaantrajectenommedewerkerseenervaringscertificaattelatenhalen.Enerwordenjaarlijkspersoonlijkeontwikkelingsvouchersvan300eurouitgereiktaanallepersoneelsleden.Hermans:“Wedoenditnietuitfilantropischeoverwegingen.”

houd de pensioen-lasten in toom

Depensioenlastenvanouderewerkne-mersliggenvoorwerkgevershogerdandievanjongerewerknemers.Datheeftte maken met de manier waarop pensi-oenenwordenopgebouwd.Werknemersbouwenelkjaareenbepaaldpercentagevanhunpensioenop.Omdatiedereenmethetzelfdeinkomendezelfdepremiebetaalt,betalenjongereneigenlijkteveel(hunpremiekannoglangetijdrenderen)enoudereneigenlijkteweinig.Eenstijgingvanhetaandeelouderewerknemersbinneneenpensioenfondslegtduseenhypotheekophetpensi-oenvermogeneneen(opwaartse)drukop de pensioenpremies. Ditprobleemspeeltnoginverergerdematevoorbedrijvenmeteenonderne-mingspensioenfondsofeenverzekerdepensioenregeling. Omdat in dit soort regelingen de pensioenkosten worden teruggerekendnaarhetindividu,moeteenwerkgeverdieeenjongewerknemerinruiltvooreenouderemethetzelfdeinkomenvaakflinkmeerpremiebetalen.Dat maakt het onaantrekkelijk om ouderenindiensttenemen.Binnendesystematiekvandezeregelingenvaltdaarnognietzomakkelijkeenmouwaantepassen.Eenbeschikbarepremie-regelingzoudewerkgevervanditprobleemverlossen,maarisvaakminderaantrekkelijkvoordewerk-nemer.Des te meer reden om de aanpassing vandepensioenleeftijdaandestijgendelevensverwachting,zoalsafgesprokeninhetpensioenakkoordvandesocialepartners,doortezetten.Eenjaarlangerdoorwerkenlevertinprincipeeenverlagingvandepensioenkostenvan8procentop.Afspraakisomditgeldintezettenompensioenregelingenbetaal-baartehouden.

weg met de periodiekInhetNederlandsesalarisstelselwashetlangdegewoonteomwerknemerserjaarlijkseenperiodiekbijtegeven.Datwaseenautomatisme.Tegenwoordigwordthetverstrekkenvanperiodie-ken(1,5tot3procentloonsverhoging)steedsvakergekoppeldaandeprestatie.Heeftdewerknemervoldoendetotuitmuntendgepresteerd,dankrijgthijofzijerietsbij.Werknemerswordenwelnogsteedsbeterbetaaldnaarmatezelangerbijeenbedrijfwerkenendusmeerervaringhebben.Datmaaktouderenopeengegevenmomentduur,wanthunproductiviteitstijgtnietevenredigmee,enkanineenlaterefasezelfsverminderen.Eenoplossingzouzijnomhetaandeelvastebeloningterugtebrengentengunstevanhetaandeelvariabelebeloning.Datlaatstemoetdanelkjaarechtverdiendwordendoordewerknemer.“Voordehuidigegeneratieouderewerknemersisdatnietdeoplossing”,zegtErikSchouten,hoofdWaarderenenBelonenbijwerkgeversorganisatieawvn, “wantdiezittenalaanhetmaximumvanhunschaal.”Hijzietvoordekortetermijnwelietsinhetafstemmenvansalarisenfunctieopdecapaciteitenvanouderen.“Wemoetendanwelvanhetoverspannenideevandemotieaf.Datwordtnugezienalseeneenmaligevalbijl.Maarjekuntookomdevierjaareen‘kruispuntgesprek’metwerknemersvoeren:watwiljeverder?Zodoorgaan,eenstapopzij,eenstapvooruit,ofmisschienwelachteruit?”

FORUM #20/04.11.1032

achtergrond

nooit meer wegkwijnenOuderewerknemersdieweinigmeertoevoegenenzittenaftetellentothunpensioen.Geenidealesituatiemaargeziendekostenvanontslagendebelabberdekansenvanouderewerknemersopdearbeidsmarkteenvaakvoorkomendverschijnselbinnenbedrijven.Maareigenlijkisdatweleenheledurehobby:mettijdigingrijpenismetzo’nmedewer-kerwellichtgewoonnoggeldteverdienen.Zekernuerlangerdoorgewerktmoetwordenenhetpersoneelsbestandsteedsmeerouderengaattellen,wordtditsteedsbelangrijker.“Jekunthetjesimpelwegnietveroorlovendatmedewerkerszichoudgaanvoelen,hetideehebbendatzenietmeerserieusgenomenworden”,zegtWouterVlasblom,directeurhumanrelationsbijSiemensNederlandenlidvanhetexecutivemanagementteam.“Duszorgenweerjuistvoordatonzemensenfrisblijven.”Con-cretemaatregelendieSiemensheeftgenomenzijnondermeerelkevier,vijfjaarvanfunctieofafdelingveranderen,scho-lingstrajectenvoorallemedewerkers,ontwikkelingsplannen maken en jaarlijks beoordelen.“Jehebthetwelgezienalsjeeenjaarofvijfdezelfdefunctiehebtgehad”,zegtVlas-blom,“Allesgaatdanopdeautomatischepiloot,hetenergieniveaudaalt.”Kortom:jezaktin,deproductiviteitdaaltendatkostgeld.“Datgeldtnatuurlijknietalleenvooronze55-plussers.Hetgaatvooriedereenopdatwerkenblijftleukalsjeregelmatigietsandersdoet.Wehebbenernietsaanalsmensenjarenlangeenbeetjevoorspekenbonenbezigzijn.”Ookalomdatvervangendpersoneelschaarsis:“Wekunnenaldiemedewerkersniettevroegafschrijven.Danhebbenweeenvervangingsvraagwaaraandemarktnieteenskanvoldoen.”Natuurlijkkosthetmoeiteditbijmanagerstussendeorentekrijgen.Jemoetjemeerinspannenomiedereenbijdelestehoudendanwanneerjewerknemersafschrijftalszedevijftigzijngepasseerd.“Deceoenderestvanhetmanagementmoetenhetuitdragen.Enerstrakopsturen.”

allemaal gezondOuderewerknemers:zezijnmindervaakziek,maarwellanger.Alserietsaanscheelt,gaathetdusvakeromserieuzeaandoeningenalshart-envaatziektenenvormenvankanker.Ingrijpendvoordebetrokkenenenookduurvoorbedrijven.“Ziekteverzuimkostonseenpaarmiljoenperjaar”,constateertconcernmanagerhumanresourcesmanagementDimitriMarkidis(bloemenveilingFloraHolland).Nietiedereziektekanvoorkomenworden,maaraan‘lifestyle’-ziektesalslongkankeralsgevolgvanrokenenhart-envaatziektendoorovergewichtvaltpreventiefwelietstedoen.Onderhetmotto An apple a day keeps the doctor awaywordtgezonderetendoorveelbedrijvenaangepakt.“Wijgaannogeenskritischnawelkeproductenindekantinewewillensubsidiëren.Dekroket-tenwordendandusduurder.Maaroferdaardoorookminderkrokettengegetenworden?”Hetgaatbestveromjealswerkgevermetdelevensstijlvanwerknemerstebemoeien.Meerbewegen,nietroken,gezondeten,minderalcoholengenoegtijdnemenvoorontspanning.Moetenmanagershunmensenstraksnogopdeweegschaalgaanzetten?“Ja,hetligtbestgevoelig.Maarwehebbengeenalternatief.Duswezullenertochmeereisenaangaanstellen.”Endaarmeeiszowelhetbedrijfalsdemedewerkerzelfgediend,vindtMarkidis.“Zezijngezon-der,voelenzichbeter,kunnenlangerdoorwerkenenwijmerkendathetverzuimomlaaggaatendeproductiviteitomhoog.”Maarnietalleengezonderleven,ookhetwerkfysiekminderinspannendmaken,helptomslijtagetevoorkomen.“Nachtdienstendraaienisslopend.”Hetisalleenweleengoudenkooivoorwerknemers,wantnachtdienst,zwaarwerk,overwerk:hetlevertnueenmaalmeergeldop.Vrijetijdinplaatsvanextrageldzoudatprobleemkunnenoplossen.Alzalnietiedereendaarevenblijvanworden.BijFloraHollandenXeroxwordenmedewerkersgestimuleerdregelmatigvanfunctieteverande-ren.Nietalleenomdathetzoprettigiseenswatanderstedoen,veelwerkbijbeidebedrijvenisfysiekzwaar.Datbetekentslijtageenslijtagebetekentverzuimenminderarbeidsproductiviteit.PaulHermans,siteenhumanresourcesdirecteurbijXeroxVenray:“Hetvergtsomseenhelehoopgepuzzel,maarhetlevertpositieveresultatenop.”Hetziekteverzuimdaaldenaar3,6tot3,7procentenblijftdaarmeeonderhetlandelijkgemiddelde.Ookomdathetbedrijfanderemaatregelenheeftgenomenommedewerkersfysiekgezondtehouden.Zoalsfysiotherapieoplocatie,bedrijfsfitnessenpreventievegezondheidschecks.

‘Wehebbennietsaan

mensen die jarenlang

eenbeetjevoorspek

enbonenbezigzijn’

FORUM #20/04.11.1033

ommekeer

“Nee,mijnommekeerheeftniettemakenmetdewensomopmijnvijftigstenog ietsanderstegaandoen.Ikbeneigenlijkaldriejaarbezigmetdezeoverstap.Ensindsmijntwintigstebenikpolitiekactief.Ikdachtalsbeginnendonder-nemer zo een bijdrage te kunnen leveren aaneen beter ondernemersklimaat. Hans Wiegelwasderedendatikvoordevvdhebgekozen.”“Ikhebbinnendepartijtrainingengevolgdtervoorbereiding op het Kamerlidmaatschap engetoetstofdepartijmijgeschiktvond.Defei-telijkeoverstapwerdvervroegddoordevalvanhetvorigekabinet.Ikhebtoentochmaardoor-gezet. Binnen het bedrijf, een groothandel insportkleding annex reclamebeletteringsbedrijf,wasmijnvertrekookalinganggezet.”“Na de verkiezingen zag het er goed uit voormij,alsnummer25opdevvd-lijst.Politiekisal-tijdeengok,maaralshetnietwasgelukt,hadikwel ietsandersgevonden.Mijnvrouwheefttwee kapsalons, en er staan genoeg bedrijven

te koop. Voor een ondernemer is er altijd wat tedoen.”“Ik ben blijmetde portefeuille van economi-schezaken.Diepastgoedbijmijnverledenvandertigjaarmidden-enkleinbedrijf.Hetstrevennaarmeer aandachtvoor hetmkb inde poli-tieklagooktengrondslagaanmijnbesluitomdepolitiek integaan. Inde jarenvoordecri-sis vroeg ikmij,met andereondernemers, af:wat doet de vvdvoorons?Depolitiek leektedenken dat hetmkb zichzelf wel kon redden.Ondertussen kwamen er steeds meer regels,diesomsabsurduitpaktenvoorbedrijven.Zekerincrisistijdmoetenbedrijvennietworden las-tiggevallen met tegenstrijdige en vertragenderegelgeving.”“Deeersteweken inDenHaagdedendenkenaan het beginopdemiddelbare school:waarzijndelokalen,wiezijndeleraren,hoekrijgjejeboeken?Inafwachtingvandeformatiewashet een beetje droog oefenen, terwijl je het

liefstgerichtaandeslagwiltgaanmetjeporte-feuille.Ikkonooknietzomaaropwerkbezoek,wanterkondiedagspoedberaadmetdefractiewordeningelast.Watdatbetreftwasderegel-maateronmiddellijkuittoenikhierbegon.Ikhoopdatditnietzoblijftnuhetkabineteris.”“Eenanderverschilisdatdepolitieklangzamerisdanondernemen.Eenbedrijfheeftééndoel:groei.Politiekbestaatuittegenwaartsebewe-gingen.Hetkosttijdomdraagvlakvoorjeidee-entecreëren.Alsgemeenteraadslidhadikdaarveelmoeitemee.Maarnuikgerijpterben,kanikerbetertegen.”

Tekst:PaulScheerFoto:ErikvanderBurgt

‘Regelmaat was onmiddellijk zoek’

Erik Ziengs (50)

Was: eigenaar-directeur De Waard Sport en Reklame

Is: vvd-Tweede-Kamerlid (sinds 2010)

Een loopbaan volgt niet altijd een logische route. Mensen kunnen iets heel anders gaan doen. In deze serie

vertellen zij over hun ommekeer.

FORUM #20/04.11.1034

rubrieksnaam

advertetnieAgentaschapNL

FORUM #20/04.11.1035

rubrieksnaam

35

Wanneer gaat de eu eens structurele economische hervormingen doorvoeren? Hoe wordt het Europees innovatiebeleid vormgegeven? Ceo’s van bedrijven uit heel Europa vuurden deze en andere vragen op 14 oktober af op de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, en eu-commissaris voor innovatie Máire Geoghehan-Quinn.

Beide eu-kopstukkenwarenuitgenodigddoordeAdvisoryandSupportGroupvanBusinessEuropeinBrussel,ondervoorzitterschapvanBernardWientjes.BehalveBarrosoenGeoghehan-QuinnschovenookdeBelgischeministervanfinanciënDidierReyndersendeAmerikaanseambassadeurbijdeeu, William Kennard,aan.Geoghehan-Quinnverteldedatzeinnova-tieholistischwildebenaderen,waarbijallemogelijkhedenenfondseninprincipegebruikt

kunnenworden.DaarbijzietzeeenstevigerolvoordeEuropeanInvestmentBankenhetEuropeanInvestmentFund.Metdeverte-genwoordigersvanhetbedrijfslevengingzedaarnainopderoldieuniversiteitenzoudenmoetenhebben,deontwikkelingeninnano-technologieenhoedeconcurrentiepositievanEuropaverzekerdkanworden.DeBelgReynderssprakvooralalsvoorzittervandeEcofin,hetoverlegvandeministersvanFinanciënindeeu.HijbenadruktehetbelangvaneeneconomischbestuurinEuropa.VerderbleekhijbezorgdoverdeEuropesebelangenbijhetG20-overlegendehervormingenvanhetInternationaalMonetairFonds(imf).MetdeBusinessEurope-ledenwerddaarnaverdergediscussieerdoverdeeffectenvanvoorgeno-menmilieumaatregelenenhandelsbarrières.DeprioriteitenvandeEuropeseCommissieendievanBusinessEuropelopenparallel,zeiBarroso.Hijnoemdeonderandereeconomisch

bestuur,innovatie,industriebeleid,banengroeienhetverderwerkenaaneengemeenschap-pelijkemarkt.Enhoeweldemeesteaanwezigeceo’szichwelkondenvindenindeplannen,werd door sommigen aangedrongen op meer haastbijdehervormingenendebehoefteaan een ict-beleidterondersteuningvandeDigitaleAgendavandeeu. Verder pleitten zevooreenbeteremarketingvandeeu naar bedrijveneninwoners.Terafsluitingvandedag,vertrokkendedeel-nemersvanhetgebouwvanBusinessEuropenaardatvandeeu,vooreenwerkdinermetdeeurocommissarisvanHandelKarelDeGucht.DeGuchtpraatteiedereenbijoverdehandels-politiekvanBrusselendeontwikkelingenomeenwereldwijdgelijkspeelveldtecreëren.www.vno-ncw.nl,dossierEuropeseUnie

‘Europa moet zich beter vermarkten’

In het Berlaymontgebouw van de Europese Commissie, luisteren de ondernemers naar het verhaal van

commissievoorzitter Barroso (aan de overkant van de tafel, met naast hem dagvoorzitter Bernard Wientjes)

Bernard Wientjes evalueert, als plaatsvervangend

voorzitter van Bussiness Europe en dagvoorzitter, de

vragenronde met José Manuel Barroso

FORUM #20/04.11.1036

rubrieksnaam

vereniging

Werner Ludwig, sinds twee jaar adjunct-directeurvanvno-ncw Midden,isbenoemdtotdirecteurvandevereniging.HijvolgtJohan Bongersop,diewegensziektege-dwongeniszijnfunctievervroegdovertedragen.Bongersheeft23jaargewerktvoordevereniging,eerstalssecretarisvoorhetvno, lateralsdirecteurbeleidszakenvandewvmendirecteurvanvno-ncwMidden.

Werner Ludwig

Johan Bongers

Luvic JanssenisbenoemdtotfinancieeldirecteurbijOrbisMedischenZorgconcern.JanssenwashiervoorwerkzaambijPhilips.

Alfred van WincoopisbenoemdtotdirecteurindustriebijMazarsBerenschotCorporateFinance.VanWincoopwashiervoorwerk-zaambijNajadvarvetinZweden,eenproductie-enverkoopbedrijfvanluxueuzejachten.

Metingangvan1novembertreedtRobert Verkroostalsdirecteurhrmindienstbijincassospeci-alistengerechtsdeurwaarders-organisatie ggn. Verkroost gaat zichvoornamelijkrichtenophetrealiserenvaneennieuwarbeids-voorwaardenpakketenhetverderprofessionaliserenvandehrm disciplinebinnenggn.HiervoorwerktehijbijtextieldienstverlenerBerendsen.

René Colléisdirecteurfinanciënen ictbijMonuta.Collé,diesindsmaartopinterimbasisopdieplekzat,waseerderdirecteurfinancialservicesbijAchmeaenfinancieeldirecteurvandeverzekeringstakvansnsReaal.

Metingangvan1oktoberisMarjolein Demmersbe-noemdtotprogrammadirecteurduurzaamheiddhv Groep. De afgelopenzesjaarwasDemmersdirecteurmilieu&duurzaam-heidsadvisering.DaarvoorwaszewerkzaamalsconsultantenonderzoekerbijpréConsultants(Ecodesign),rmit(Melbourne)enMcKinsey&Company.VervolgensvervuldezediversefunctiesinhetmanagementvanEssent,waaron-deradjunct-directeurduurzameenergie.

Marjolein Demmers

Johan van EgmondisbenoemdtotcommercieeldirecteurbijSyntrusAchmea.HijvolgtRuud Hendriksop,diedezefunctieadinterimvervulde.VanEgmondwastotvoorkortregionalsalesdirec-torbijAegonGlobalPensions.

Per1oktoberisToon Sweens de nieuwecommercieeldirecteurbijEuropeescheVerzekeringen.Sinds1998werktSweensbij(derechts-voorgangersvan)asr Nederland, waarvandelaatstedriejaaralsadjunct-directeurmarketing&verkoopvoorasrVerzekeringen.

Metingangvan1januaritreedtPieter KunzaanalsdirecteuroperationsvantntPost.Hijvolgtdaarmee Pieter Hollander op die vanafdezedatummetpensioengaat.Kunzissinds2003actiefinderolvanmanagingdirectorbijEuropeanMailNetworks(emn),hetonderdeelvantntPostwaarindebuitenlandseactiviteitenzijnondergebracht.Daarvoorwashijonder andere managing director bijCendrisdatalsdochtervantntPostactiefisindata,print&documentmanagement.

personalia

vno-

ncw

mid

den

keyg

ene

dhv

vno-

ncw

mid

den

Nieuw bestuurslid vno-ncw

Arjen van Tunen,ceobijKeyGene,eenondernemingdiezichrichtoponderzoekenontwikkelingophetgebiedvanmoleculairegenetica,isper12oktoberlidvanhetal-gemeenbestuurvanvno-ncw terinvullingvaneenbestaan-devacature.Hijisbestuurslidnamens de Nederlandse Bio-technologieAssociatie(niaba).

Arjen van Tunen

FORUM #20/04.11.1037

rubrieksnaam

Teksturl

gewoon handhavenvno-ncwNoordnoemtdeplannenvanhetOpenbaarMinisterieteverhuizennaarGroningenonlogischenonnodig.Noord-Nederlandheeftvolgensderegionaleverenigingeenjustitieelzwaartepuntnodig.DatzwaartepuntligtinLeeuwarden,doordeaanwezigheidvanderecht-bank,hetgerechtshofenhetCentraalJustitieelIncassoBureau(cjib).EnhetNoordendoetervolgensvno-ncwgoedaandatzotelaten.EerderpleittendeFrieseenGroningseCommissarissenvandeKoninginalvoorhandhavingvanhetOpenbaarMinisterieopzijnhuidigelocatie.www.vno-ncwnoord.nl

onafhankelijk de besteAutobedrijfKleverlaanisverkozentotAutobedrijfvanhetJaar.DatwerdduidelijktijdenshetcongresvanbovagOnafhankelijkeAutobedrijven.TijdenseenspannendefinalekreeghetLimmenseautobedrijfnetwatmeerstemmenvancollega’s,vakjuryenklantendandetweemedefinalisten.DejuryomschreefKleverlaanalsvoorbeeldvaneenbedrijfwaardeklantdevruchtenpluktvandegoedeonderlingebandvanhetpersoneel.“Eenterechtewinnaar”,wasdeconclusieinhetjuryrapport.www.bovag.nl

duidelijker beeldEenkwartvanallenieuwbouwwoningenvoldoetbijopleveringnietaandewettelijkeenergienor-men.Omhierinveranderingtebrengen,heb-bendeprovincieNoord-Holland,uneto-vni en BouwendNederlandeeninstrumentontwikkelddatinzichtgeeftindeenergiezuinigheidvaneenwoning.BouwTransparantmoetgemeentenenbouwersondersteunenbijhethalenvandewet-telijkeenergienormen,dezogenoemdeenergieprestatiecoëfficiënt.Ditinstrumentmoetinzichtgevenindedaadwerkelijkgerealiseerdeenergie-zuinigheidenafwijkingenzichtbaarmaken.www.uneto-vni.nl

Vrachtprijzen blijven onder druk staanHet herstel van de sector transport en logistiek zet door. Maar de winstmarges blijven onder druk staan, concludeert Transport en Logistiek Nederland (tln) op basis van het conjunctuurbericht over het derde kwartaal.

Hetishetvierdekwartaaloprijdatdebedrijvigheidvandesectordoorzet.Doordezo-mervakantieishetderdekwartaalaltijdeenrelatiefrustigeperiodevoordesector.Maarafgezettegenhetderdekwartaalvan2009zijnondernemerspositiefgestemdoverdetoenamevandebedrijvigheid.Mindertesprekenzijnzeoverdevrachtprijzen.Diezijn,netalsinhettweedekwartaal,nauwelijksgestegen.Zestigprocentvandeondervraagdeondernemersisbijzondernegatiefoverdewinstmarges.Wanneerhethuidigegroeipercentagewordtdoorgetrokkennaardetoekomst,zullendeprijzenpasinhetderdekwartaalvan2011ofmogelijkzelfspaslater,hetniveauvanvoordecrisisbereiken.Ineenreactieophetconjunctuurberichtbeklaagttln-voorzitterAlexanderSakkerszicheroverdatdegroeivandevrachtprijzenalgeruimetijd‘onevenredig’achterblijfttenopzichtevandegroeiendevraagnaartransport.“Dehardwerkendeondernemerkrijgthierdoorgeenloonnaarwerken.Datiszuur,omdatnadeverlorencrisisjarenwatextrainkomstenzeerwelkomzijn.”www.tln.nl

Verzekeraars: adviespraktijk hypotheken kan nog beterIn de adviespraktijk bij de verkoop van hypotheken zijn flinke stappen in de goede richting gezet. Maar de optimale situatie is nog niet bereikt, stelt het Verbond van Verzekeraars.

HetverbondtrektzijnconclusieopbasisvaneenrapportvandeAutoriteitFinanciëleMarkten(afm).Deafm stelt in het rapport overdekwaliteitvanhypotheekadviseringdatdekwaliteitvanadviseringdeafgelo-pentweejaarzichtbaarisverbeterd.Welconstateertdetoezichthoudernogtekort-komingenbijhetinwinnenvanfinanciëleinformatie,informatieverstrekkingaandeklantendepassendheidvanhetproduct,bijvoorbeeldbijdematevanrisicodekking.HetVerbondvanVerzekeraarsonderschrijfthetadviesvandeafmomdebeloningvoorfinancieeladviesandersteregelen.Deklantzoubijcomplexeproductenzijnbeloninginallegevallenmetdeadviseurmoeten

afspreken.HetVerbondbepleittezoietsaleerder.OokministerDeJagervanFinanciënschaardezichonlangsachterditstandpunt.Eenander‘verdienmodel’komtvolgensverbondsdirecteurRichardWeurdingdekwaliteitvandeadviespraktijktengoede,omdat het ongewenste prikkels wegneemt. “Datblijktookaluitdepositieveafm-beoordelingvankantorendiealvolgensditbeloningsmodelwerken.Dezegroepdienstverlenerskentvolgensdeafm een goedetotexcellenteadviespraktijk.”www.verzekeraars.org

FORUM #20/04.11.1038

rubrieksnaamvereniging

sportiever fietsenSportievefietsenwinnenaanpopulariteit.IndeeersteachtmaandenvanditjaarwerdeninNederland5procentmeerracefietsenverkocht.Ookdeverkoopvansportievee-bikes,fietsenmetelektrischetrapondersteuning,groeidefors.Ditblijktuitonderzoekinopdrachtvandebovag. Volgensdeorganisatieisdestijgingvandever-kopenvanracefietsengoedteverklaren.DitjaarbegonnendeGirod’ItaliaendeTourdeFranceinNederland:beidewielersportevenementenkondenrekenenopeengrotebelangstellingvanhetthuispubliek.www.bovag.nl

verhuur­prijsAutoRentPrincenuitWeertheeftdetitelAutoverhuurdervanhetJaar2010indewachtgesleept.Tijdensdejaarvergaderingvanbovag Verhuurbedrijven,op28oktober,werdhetLimburgsebedrijfdoordeaanwezigengekozentotwinnaar.AutoRentPrincenkreegnaasteenjaarlangrechtopdetiteleenprijzenpakketmetproductenendienstenvanbovagLedenwinkel,bovemijVerzekeringen,OribiSoftwareenCarwise ict.Hetwasdetweedeeditievandeverkiezing;deeersteeditiewerdgewonnendoorAutoverhuurBultmanuitApeldoorn.www.bovag.nl

geen registratieHotelsdiehungastendraadloosinternetaanbie-den,hoevenzichnietteregistrerenalsopenbaretelecomaanbieder.DatishetresultaatvaneenactievanKoninklijkeHorecaNederland(KHN)richtingtelecomwaakhondOPTA.KHNstelt‘heeltevreden’tezijnoverdevrijstelling.Sinds2003hanteertOPTAhetuitgangspuntdathorecaon-dernemersdieslechtshuneigengasten(bijvoor-beeldviaeenWiFi-netwerk)toegangtotinternetaanbieden,zichoverhetalgemeenniethoeventeregistreren.Devraagwasofdezehotelsmogelijkméérdeden.Daarvanbleekgeensprake.www.horeca.org

Verzekeraars sluiten allochtonen of inwoners van zogenoemde krachtwijken niet vaker dan gemiddeld uit voor een verzekering. Ook hebben zijn niet vaker problemen met verzekeraars over claims. Dit zijn de belangrijkste conclusies uit het onderzoek Verzekeren in Krachtwijken

HetonderzoekwerdinopdrachtvanhetInstituutvoorAssurantieenMaatschappijenhetVerbondvanVerzekeraarsgedaanindeUtrechtsewijkenKanaleneilandenRivierenbuurt.Hetvolgdeopberichtendievorigjaarindemediaverschenenoververzekeraarsdieklantenwoonachtiginbe-paaldepostcodegebiedenzoudenweigeren.Deconclusiessluitenaanbijdeconstate-ringvandeCommissieGelijkeBehandelingvaneindjunidatergeenaanwijzingenzijnvoordiscriminatiebijwoonverzekeringen.Hetonderzoekbrachtookanderezakeninbeeld.Zoalshetgegevendatallochtonenenautochtonenuitkracht-enniet-krachtwijkennagenoegevenveelbelangtoekennenaanhetbezitvanverzekerin-

gen.Allochtonenhechtenzelfsietsvaker‘zeerveelbelang’aanverzekeringendanautochtonen.Autochtonenoriënterenzichvakerviahetinternetopverzekeringenensluitenookva-kerviahetinterneteenverzekeringafdanallochtonen.Allochtonenkiezenvakerdanautochtonenvoorde‘traditionele’maniervanverzekeringenaanschaffen,namelijkviadeadviseur.Zowelbijautochtonenalsbijallochtonenisernietdirectbehoefteaanmeerinformatieoververzekeringen.Welvormttaalvoorvieropdetienallochtoneneenbelemmeringbijhetafsluitenvaneenverzekering.HetVerbondvanVerzekeraarsissinds2009indeUtrechtsewijkKanaleneilandbezigomtekijkenhoeverzekeraarskunnenbijdragenaandeaanpakvandeproble-mendiezichdaarvoordoen.Deconclusiesvanditonderzoekvormendebasisvandeverkenningvooreenuitvoeringsplan,aldushetVerbond.www.verzekeraars.org

Onderzoek: geen discriminatie bij verzekeringen vastgesteld

Hotelscholen en horeca bundelen krachtenDe vijf Nederlandse hoge hotelscholen, Koninklijke Horeca Nederland en het bedrijfschap Horeca en Catering hebben afspraken gemaakt over het onderling informeren over en delen van kennis die in onderzoeksprogramma’s aan bod komt.

Steedsvakerzettendekenniscentravandehogehotelscholenonderzoeksprogramma’singang.Hetisbelangrijkdatzijwetenwiebinnenhetnetwerkwaarnaaronderzoekdoet.Beslotenisdatdevijfscholeneen‘wieiswie’gaanaanleggenéneen‘wiedoetwat’metbetrekkingtotdeonderzoeks-programma’s.Deoverzichtenmoeteninmaartklaarzijn.Metdenieuwevisieophetdelenvankennistussendehotelscholenen

bedrijfslevenontstaatvolgensdebetrokke-nen“eenuniekesamenwerkingdieleidttotmeerafstemmingensynergie”.KoninklijkeHorecaNederlandisalsvertegenwoordigervantwintigduizendhorecaondernemerseenbelangrijkeschakelvande‘markt’.Belangrijkomdatonderzoeksprogramma’smoetenaansluitenbijdevraagvandemarkt.Deorganisatieisblijdatdehoge-scholendestaptot‘kennisdeling’samenzettenenverwachtdatdeafstemmingtussenwatzijomschrijftalsdedenkkrachtvanonderwijsinstellingenenstudentenendevragenbijondernemerszalleidentotsynergieenefficiencyvoordelen.www.horeca.org

FORUM #20/04.11.1039

rubrieksnaam

vno-ncw WestMaandag 8 november

RegioOostland

Bezoek Tweede Kamer

Dinsdag 9 november

dga PlatformNoord-Holland

Bijeenkomst dga Platform

Noord-Holland

Spreker: Niek Jan van

Kesteren, algemeen

directeur vno-ncw

Woensdag 10 november

dgaPlatformZuid-Holland

Bijeenkomst dga Platform

Zuid-Holland

Donderdag 18 november

RegioDenHaag

Bezoek aan het Louwman

Museum

Dinsdag 23 november

BouwpowerRotterdam

Bouwpowerbijeenkomst

‘Klimaatveranderingen als kans

van de bouwketen’

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno-ncwwest.nl

vno-ncw MiddenDinsdag 9 november

vno-ncwMidden

Jaarcongres Food, Feed & Fuel

Donderdag 11 november

RegioAchterhoek

Bedrijfsbezoek aan de Kiwitz

Groep te Ulft

RegioNoord-Veluwe

Bedrijfsbezoek aan Aarding te

Nunspeet

Dinsdag 16 november

RegioNoordoost-Overijssel

Bedrijfsbezoek aan Larcom te

Ommen

RegioUtrecht

Themabijeenkomst Bereik-

baarheid

Woensdag 17 november

RegioIJsseldelta

Tour de Deltion!

Donderdag 18 november

Valleiregio

Themabijeenkomst over On-

dernemen in de Foodvalley

Dinsdag 23 november

RegioEemland

Themabijeenkomst mobiliteit

Donderdag 25 november

RegioRivierenland

Bezoek aan Landgoed Heer-

lijkheid Mariënwaerdt te Beesd

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno-ncwmidden.nl

vno-ncw NoordDinsdag 9 november

dga Bijeenkomst

Donderdag 11 november

Business Breakfast

Maandag 15 november

dga Bijeenkomst

Dinsdag 16 november

Jonge Noordelijke Onder-

nemers(jno)

Bedrijfsbezoek Burggraaff

Bouw

Dinsdag 23 november

Bedrijfsbezoek aan Teijin

Aramid te Emmen

Donderdag 25 november

Masterclass ‘Inspiratie uit

andere bronnen’

Kijkvoormeerinformatieop

www.vno-ncwnoord.nl

lwvDonderdag 18 t/m zaterdag

20 november

Werkbezoek aan Lille met als

thema Bestuurlijke samen-

werking

Kijkvoormeerinformatieop

www.lwv.nl

bzwDonderdag 11 november

bzw

bzw-jaarcongres

Woensdag 17 november

RegioOosterhout

Bedrijvendag

Woensdag 24 november

RegioBreda

Meeting rond enquête

regeldruk barometer

Vrijdag 26 november

RegioRoosendaal

Jaardiner

Kijkvoormeerinformatieop

www.bzw.nl

agenda

Noordelijke krachtenbundeling Een versterking van de positie en het imago van zakenvrouwen in het Noorden. Dat is waar vno-ncw Noord en Advitmo met hun samenwerking naar streven.

“Advitmoheefteensterkenetwerkfunctie,waaronzevrouwelijkeledenookbijkunnenaanhaken”,aldusLambertZwiers,algemeensecretarisvanvno-ncw Noord,ineentoelichtingopdekrachtenbundeling.“Andersomheeftvno-ncwNoordveeltebiedenophetgebiedvanbelangenbehartigingenthemati-schebijeenkomsten.Datiseenbelangrijkvoordeelvooronzeleden”,steltAstridHaveman,bestuurslidAdvitmo.Zijbetiteltdesamenwerkingdanookals“eengoedeversterkingvoorbeidenetwerken.”www.vno-ncwnoord.nl

Amsterdams bedrijfsleven kraakt woningbouwplannenOnverantwoord. Zo betitelt het georganiseerde bedrijfsleven in Amsterdam de manier waarop het college van b&w van de stad omgaat met kostbare bedrijventerreinen binnen de gemeentegrenzen.

Hetbedrijfslevenverenigdinondermeeroramreageert‘verbijsterd’opdestructuurvisiedieop12oktoberdoorhetCollegewerdgepresenteerd.Verbijsterend,omdatuithetdocumentblijktdathetCollegeindetoekomstgrootschaligewoningbouwprojectenindehavenwilontwikkelen.HetbedrijfslevenvindtdathetCollegemetzijnkeuzedeplankmisslaat.HetzouzuinigerommoetengaanmetkostbareenschaarsehaventerreinenenzekermetdehavenvanAmsterdam,die“goedfunctioneertenstuwendisvooronzeeconomie”.Volgenshetbedrijfslevenkunnenwoningenopveelplaatsenwordengebouwd.Havensdaar-entegenmoetenaandiepvaarwaterliggenendatisschaarsinNoordwest-Europa.Dekeuzevanhetcollegestrooktooknietmetdehavenvisie,waarinisvastgelegddatdehavenzichmoetkunnendoorontwikkeleninhetbestaandegebied.Aandewoningbouwbehoeftekanookwordenvoldaanbinnenbestaandstedelijkgebied.Locatieswaarookalvolopvoorzienin-genzijn.HetbedrijfslevenwijsterookopdatheteenslechtplanisomdewaterfrontenaantewijzenalsOlympischgebied.Ookalraaktdatnietdirectdehavengerelateerdebedrijvig-heid,optermijnstaatditbedrijfsmatigeontwikkelingeninhetgebiedwelindeweg.www.oram.nl

FORUM #20/04.11.1040

rubrieksnaamvereniging

even bellen met…

Ramon Heerings, secretaris beleid en deelmarkten tln Tractoren zijn een gevaar op de weg. Dat zegt de Onderzoeksraad voor de Veiligheid onder leiding van Pieter van Vollenhoven. Transport en Logistiek Nederland (tln) is het daar helemaal mee eens. De regels voor de ‘truckende trekkers’ moeten naar de 21ste eeuw, zegt tln-secretaris Ramon Heerings.

Waarom maakt tln zich zo druk over tractoren op de openbare weg?“HetrapportvandeOnderzoeksraadonderschrijftwaarwijaljarenophameren.Erkomensteedsmeertractorenopdeweg,ookindesteden.Bedrijvendiemetvrachtauto’srijdenondervindensteedsmeerconcurrentievananderedietractoreninzettenvoortransport.Bijvoorbeeldingrondverzet,maarwijzienookaannemingsbedrijvendiemettractorenbouwmateriaalaf-enaanvoerenenzelfsbedrijvendieergevaarlijkestoffenmeevervoeren.”

Is dat zo erg?“Tractorenhebbenallerleivoordelentenopzichtevanvrachtauto’s.Jehebtergeenrijbewijsvoornodig,eriseenminimumleeftijdvan16jaaromeentractortebesturen,jehoeftgeenmotorrijtuigenbelastingtebetalen,zehebbengeenkenteken,erisgeenapk-plichtenzemogen

rijdenopgoedkoperodediesel.Verderontbrekenveelveiligheidseisendievoorvrachtauto’swelgelden,zoalseendodehoekspiegel,extraverlichtingseisenenachteruitrijdsignalering.”

tln-leden kunnen toch ook tractoren inzetten?“Datisnatuurlijkdetractorachterdewagenspannen.Wijwillenveiligtransport,danmoetjegeenonveiligevoertuigenpromoten.”

Wat moet er dan gebeuren?“DewetgevingvoortractorendateertvanvlaknadeTweedeWereldoorlog.Diemoetgemoderniseerdworden.Vooralletractorbe-stuurdersmoeteenvolwaardigrijbewijskomen.Eenspeciaalte-bewijs,dusmétaanhanger.Eentractorisechtwatandersdaneenbromfietsofeenpersonenauto,hetisfeitelijkeengrootbrokstaalmetwieleneronder.Devoertuigenzelfmoetenaandezelfdeveiligheidseisenvoldoenalsvrachtauto’s.Enzemoetenopkentekenkomen,zodatzetraceerbaarzijnbijeenovertreding.”

Daar zullen de boeren blij mee zijn. Zij maken maar korte ritjes op de openbare weg.“Ookbinnentienkilometerkunjeiemandoverhooprijden.Doordeschaalvergrotingishetnietmeerzodatboerenmethuntrekkeralleenevendewegoversteken.Zeleggenbehoorlijkeafstandenaf.”www.tln.nl

Drie keer prijsFeest en tijd voor serieuze kost. Het fz Award Gala, op 8 oktober in Utrecht, bood het allebei. Als ‘slagroom op het toetje’ was er de toekenning van de fz Award voor de beste vrouwelijke ondernemer. Voor het eerst in de geschiedenis van de Federatie Zakenvrouwen in drievoud.

Eenvollezaalgasten,ledenvandefederatieengenodigdenvandaarbuiten,wasgetuigevaneenlaatsteschiftingonderdekandidatenvoorde fzAwards.Daarvoorwaseenjuryvanza-kenvrouwenonderleidingvanNoudvanRooij(vno-ncw)verantwoordelijk.JokeBom,eige-naarvanwebshopwatMooi,werdverkozentotzzpVrouwelijkeOndernemervanhetJaar,de

titel mkbVrouwelijkeOndernemervanhetJaargingnaarElphiNelissen,directeur/eigenaarvanNelissenIngenieursbureau,terwijlCarlaKikkenvanMeditechStrategicConsultantsaandehaalgingmetdetitelInternationaleVrouwelijkeOndernemervanhetJaar.www.federatiezakenvrouwen.nl

Het fz Award Gala trok veel publiek, óók mannen. Linksvoor op de foto Noud van Rooij

suza

nn

e ha

nek

amp

tln

FORUM #20/04.11.1041

rubrieksnaam

‘Hergebruik plastic verpakkingen niet onder de maat’Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (cbl) en de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (fnli) zijn het niet eens met de suggestie dat het inzamelen van kunststof onder de maat is.

BestuursvoorzitterRuudSondagvandeVanGansewinkelgroepzeionlangsdatdehelftvanhetplasticdatinNederlandgescheidenisingezameldnietwordthergebruikt,maarverbrandinDuitseafvalovens.fnli en cbl staanechtervolledigachtercijfersvandeStichtingNedVang,diehetinzamelenuitvoertin samenwerking met gemeenten. NedVang rapporteerteenpercentagehergebruikvan80procentvanhetingezameldeafval.Uitderes-terende 20 procent wordt onder meer energie teruggewonnen.”WijwareneenbeetjeuithetloodgeslagendoordeuitlatingenvandeheerSondag.Iemandinzijnpositieindeafvalmarktzoutochbetermoetenweten.Nietalleenbrengthijschadeaaneenzeersuccesvolproject,hijbeschadigtzijneigengeloofwaardigheid

metdezeuitspraken”zegtPhilipdenOuden,directeurvandefnli.“Onzeachterbanheeftveelgeïnvesteerdindeorganisatievandegescheideninzamelingviaonzeuitvoeringsor-ganisatieNedVang.Erwordenbuitengewoneresultatengeboekt,zowelmetdehogegraadvanhergebruikalsmetdesnellegroeivandeingezameldehoeveelheidkunststofafval”.“Verbazingwekkend”,zegtReneRoorda,direc-teurvanhetcbl.“Jezoutochmogenverwach-tendatdesuccesvollePlasticHeroescampag-nedieeengrotebijdrageaanhetmilieulevert,wordtgesteunddoordeafvalwereld.Vanafvalnaargrondstof,daarzijwetochallemaalmeebezigenmetgrootsucces.”Alsvertegenwoordigersvanallesupermark-tenenproducentenvanlevensmiddelen,zijnde fnli en het cblbijzondertevredenmetderesultatenvandegescheideninzamelingenvooralmetdematevanhergebruikvanhetkunststofverpakkingsafval.DeachterbanvanbeideorganisatiesisverantwoordelijkvoorveelvandeconsumentenverpakkingendieinNederlandopdemarktwordengezet.Endus

ookvoorhetorganiserenendefinancieringvandegescheideninzamelingvanverpakkings-afval.Sontagheeftinmiddelszijnuitlatingengenuanceerd.www.fnli.nl|www.cbl.nl

Netbeheerders onder vuur om prijsbeleidDe Nederlandse industrie dreigt een grote financiële klap te krijgen doordat netbeheerders hun tarieven tot 30 procent kunnen verhogen. Daarvoor waarschuwt deVereniging voor Energie, Milieu en Water (vemw). Zij kondigt juridische acties aan.

InNederlandkunnennetbeheerders,metinstemmingvandeNederlandseMededingingsautoriteit(nma),huntarievenforslatenstijgen.Denmamelddeinaugus-tusdatslechtseenlichtetariefstijgingvan5tot7procentzouoptreden.vemw-onderzoekleert echter dat in de komende drie jaar een kostenstijgingvan30procentvoorafnemersmogelijk is. De vemwbehartigtdebelangenvanzakelijkegebruikersvanenergieenwater.Debrancheorganisatieishetnieteensmetdeargumentatiediedenmagebruiktinhetzogehetenmethodebesluit,dattengrondslagligtaandezeforsestijgingvandetarieven.

Inzogenoemdemethodebesluitenbepaaltde nmavoordevolgendereguleringsperiode(2011totenmet2013)hoederegionalenetbeheerdersvanelektriciteitengashuntarievenmogenberekenen.Deafgelopenjarendaaldendetarieven,omdatde nmastructureeleenkortingtoepasteomnetbeheerderstedwingentoteenmeereffi-ciëntebedrijfsvoering.Komendjaarmogendenetbeheerders–voorheteerst–huntarievenlatenstijgen.Ookvoor2012en2013verwachtvemwforsestijgingen.Inflatiemeegerekend,kandekomendedriejaareenstijgingvanbijna30procentwordenverwacht.Detariefstijgingleidt,volgensvemw,tothogekostenvoorbedrijvenenwordtonrechtmatiginreke-ninggebracht.Deverenigingtekentbezwaaraantegendebesluitenvandenmaenzaldebenodigdejuridischestappennemenomdetariefstijgingtevoorkomen.“Demethodebesluitenzijneromtarieveneen

eerlijkeafspiegelingvandekostentelatenzijn.Dankanditvoorstelnauwelijksserieuswordengenomen”,zegtHansGrünfeld,algemeendi-recteurvandevemw.“Netbeheerdersmoeteninstaatwordengesteldominvesteringenuittevoeren,zodatdeenergieleveringblijvendkanwordengegarandeerd.Maarindezeeco-nomischzwaretijdenzijndittéforsestijgingenvoordeindustrie”,vindtGrünfeld.www.vemw.nl

FORUM #20/04.11.1042

rubrieksnaamvereniging

de prijsDe Nederlandse Goede Praktijken Competitie 2010

Winnaar……TwenceAfvalenEnergiemeteenveiligeonderhoudssteigervoordedrieverbrandingsketels.Twenceverbrandthuishoudelijkenbedrijfsafvalenheeftdaarnaasteenbiomassa-elektriciteitscentrale.

Beloond met……de eerste prijs in de Nederlandse GoedePraktijkenCompetitieindecategoriebedrijvenmethonderdofmeerwerknemers.DeprijsisingestelddoorhetEuropeesagent-schapvoorveiligheidengezondheidophetwerk.DeGoedePraktijken

Competitie2010-2011isbedoeldalserkenningvoorondernemingenoforganisatiesdiezichonder-scheidendooreenvernieuwendeenintegraleaanpakvanhetveiliguitvoerenvanonderhoudswerk.

Uitgereikt op……25oktober,tijdenshetevene-ment‘Veiligonderhoud,hetwerkdraaitdoor’inhetSpantinBussum.TwenceisnuookgenomineerdvoordeEuropeseGoodPracticesAward2011dieop28april2011inBoedapestwordtuitgereikt.

Reden……deverbrandingsketelsvanTwencezijnachttienmeterhoogenvooronderhoudenreinigingvandeketelsiseenbijnaevenzohogesteiger,metzevenvloerverdiepin-gen, nodig. Voorheen werd een hangendesteigergebouwdvanafhetroosterbovenin.Maardezestei-ger kan maar weinig gewicht dragen endatzorgderegelmatigvoor

overbelastingeninstortingsgevaar.Denieuwesteigerwordtaandewandvandeketelgemonteerd.Indewandzijndaarvoorspecialeaan-hechtpuntengemaakt.Resultaatiseenstabielesteigermetvloerendiedriehonderdkilopervierkantemeterkunnendragen.

Juryoordeel……‘devastesteigeriseenveiligeoplossingaandebron,eenoplos-singvaneenbelangrijkprobleeminNederlandeneldersinEuropa:hoekunjeveiligwerkenopgrotehoogte?Wantalsdaarietsfoutgaat,dangaathetookgoedfout’,aldushetrapportvandejuryonderleidingvanMariovanMierlo (vno-ncw, mkb-Nederland).

www.arboineuropa.nl/campagne,

www.twence.nl

ned

erla

nds

e go

ede

prak

tijk

en c

ompe

titi

e

Mark Althof van Twence (tweede van links) naast oud-voetbalkeeper Hans

van Breukelen (links) te midden van andere prijswinnaars. Vierde van rechts

juryvoorzitter Mario van Mierlo (vno-ncw/mkb-Nederland)

Op zorgkosten valt nog flink te besparen en samenwerking tussen farmaceutische bedrijven en zorgverzekeraars kan daaraan een zinvolle bijdrage leveren. In die conclusies konden de sprekers tijdens Nefarma’s tiende Glazen Zaal Debat zich uitstekend vinden.

Zijndeverzekeraarsalsregisseurvandezorgprimairgerichtopkwaliteitsverhogingofgaathethenvooralomkostenbeheersing?,waseenvandecentralevragentijdenshetdebatover‘Farmacieenzorgverzekeraars’.OpvallendwasdatdedrieinleidersBasLeerink(verzekeraarMenzis),PauldenDaas(medicijn-fabrikantPfizer)enMarcPomp(econoomenauteurvaneenboekoverde‘goudeneieren’vandegezondheidszorg)elkaarsstellingen

veelalbeaamden.Pompsbeweringdatzorg-verzekeraarshelemaalgeeninteressehebbeninkwaliteitvanzorg,werddoorMenzis-bestuurderLeerinkgedeeltelijkonderschreven.“Hetisnueenmaalonzeopdrachtomtelettenopdekostenendebetaalbaarheidvandezorg.Diestaatenormonderdruk,ermoetsteedsmeergeldbij,depremiegaatelkjaarforsomhoog.Hetgaatonserprimairomdiekostenstijgingtebeperken.”“Erisgrotebehoefteaanonafhankelijkekwali-teitsborging”,zeiPomp.“Ermoetenobjectievenormenkomenvoorwatjewelennietgoedezorgvindt”,herhaaldeLeerinklaterdiestel-ling.Daarbijweeshijopderolvanpatiënten.“Daarmoetenwemeermeedoen.Wijwerkenbijvoorbeeldmetpatient recorded outcome measurement.Danvragenweeenpatiënt

bijvoorbeeldofhijofzijnaeenbehandelingweerpijnvrijkanlopen.Datiseenmaatdiehetvooronsalsverzekeraarmogelijkmaaktomaanpatiëntenuitteleggenwaaromwezebijvoorbeeldnaareenspecifiekezorgaanbiedersturen.”www.nefarma.nl

Farmaceuten en verzekeraars op één lijn

FORUM #20/04.11.1043

binnenland

‘Onsorkestmagnietverdwijnen’

Er is maar weinig voor nodig om de zaak op scherp te zetten, waarschuwt Van der Haar. “Het noorden heeft al een vrij ijle culturele infrastructuur. En die dreigt door de kabinets-plannen serieus in gevaar te komen.” De voorgenomen bezuinigingen op cultuur (tweehonderd miljoen euro tot 2015) hakken er flink in. Alle regio’s krijgen met die ambiti-euze doelstelling te maken, maar sommige voelen de gevolgen wat meer dan andere. Zoals de noordelijke provincies.Het noorden kent een mooi aanbod aan kunst en cultuur. Maar wat de afgelopen decennia met zorg is opgebouwd, dreigt met sneltrein-vaart weer te worden afgebroken. “We heb-ben bijvoorbeeld maar één orkest (het Noord-

Nederlands Orkest; red.). En dat mag niet verdwijnen. Als je er in de Randstad één weg-haalt, zijn er altijd nog drie over. Maar het enige orkest in het noorden schrappen heeft extreme gevolgen voor de regio.”Ligging en voorzieningen bepalen de aan-trekkelijkheid van de stad, concludeerde pro-movendus Gerard Marlet in zijn proefschrift De aantrekkelijke stad uit 2009. Wat voor de stad geldt, gaat ook op voor de regio, stelt Van der Haar. “Bedrijven als Gasunie, Philips, grote banken, maar ook een instel-ling als de Rijksuniversiteit Groningen, kun-nen niet meer aan gekwalificeerd personeel komen als er op cultureel gebied niets te beleven is. Mensen willen dáár wonen en

werken waar in elk geval een fatsoenlijk cul-tureel klimaat is.” Van der Haar heeft er begrip voor dat ook op het terrein van de cultuur de broekriem moet worden aangehaald. Maar de overheid zou wel een jaar, twee jaar de tijd moeten nemen om iedereen de gelegenheid te geven zich daar op in te stellen. Maar ook om de markt de gele-genheid te geven zijn positie te bepalen. “Want ik vind dat wij als bedrijfsleven ook een verantwoordelijkheid hebben richting de culturele sector.” Het Fonds cultuur en economie laat zien wat een samenwerking tussen bedrijfsleven en culturele sector kan opleveren. Van der Haar vindt dat er mooie dingen uit zijn voortgeko-men. Als voorbeeld noemt hij het Groninger Museum, dat dankzij een bijdrage uit het fonds eens per twee jaar een grote tentoon-stelling kan organiseren. “Daar komen veel bezoekers op af. En dat zorgt er weer voor dat in de regio flink wat geld wordt besteed.” Dat cultuur een linkse hobby zou zijn, zoals nogal eens wordt beweerd, doet hij af als klink-klare onzin. “Ongetwijfeld zijn er dingen aan te wijzen waarmee men is doorgeschoten. Maar of het nu uit linkse hoek komt of niet, vind ik niet zo interessant. Cultuur is het cement tussen de stenen van een fatsoenlijke samenleving. Daar moeten we voor gaan!”

Bert van der Haar: ‘Bedrijven komen niet meer aan personeel als er in de regio niets te beleven is op cultureel gebied’

Het kabinet-Rutte zet het mes in de uitgaven voor

cultuur. Tot ergernis van Bert van der Haar, voorzitter

van vno-ncw Noord. Hoe moet Noord-Nederland

nu nog aantrekkelijk blijven voor werknemers en

bedrijven? “Een fatsoenlijke samenleving kan niet

zonder cultuur.”

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Peter de Kan

FORUM #20/04.11.1044

portret

aysel erbudak

‘laat ze maar komen’

Aysel Erbudak laat er geen twijfel over

bestaan wie de baas is in het Slotervaart-

ziekenhuis, wordt gezegd. Dat is zij. Die

aanpak heeft er wel voor gezorgd dat het

eerste private ziekenhuis van Nederland na

jaren weer winstgevend werd. “Ik ben niet

bezig met de vraag of ik aardig ben.”

Tekst:RemkoEbbers|Foto:ErikvanderBurgt

Het interview met Aysel Erbudak gaat in twee fasen. Op de ochtend van het eerste deel heeft cz de lijst bekend gemaakt van de ziekenhui-zen waar borstkankerbehandeling onder de maat zou zijn. Het Sloter-vaartziekenhuis krijgt kritiek, totaal ongefundeerd meent Erbudak, en ze geeft meteen hard tegengas in de media. “Laat ze maar komen, dit winnen we wel.”

U vindt dit wel leuk, de boel opschudden.Erbudak grijnst. “Jahaah.” Dan serieus: “Het is een marketingstunt van cz. Op zich heb ik geen moeite met marketing, maar niet over de rug van het Slotervaartziekenhuis en niet over de ruggen van patiën-ten. Verzekeraars moeten niet bepalen wat goed of slecht is. Daarvoor hebben we de inspectie voor de gezondheidszorg.”

Vijf jaar geleden balanceerde het Slotervaartziekenhuis op het randje van faillissement. Jaarlijks had het een miljoenentekort en de toenma-lige directie lag stelselmatig overhoop met de zorgverzekeraars, die het ziekenhuis te duur vonden. Er waren fusieplannen met het VU-zie-kenhuis en lange tijd leek het er op dat twee Amsterdamse woningcor-poraties en een zorginstelling het Slotervaartziekenhuis wilden over-nemen.De dag nadat dit laatste voornemen strandde, dook vrijwel uit het niets het investeringsfonds Meromi op, de investeringsmaatschappij van de Turks/Nederlandse Aysel Erbudak en de Nederlandse miljonair Jan Schram. Meromi – de beginletters van Erbudaks drie kinderen Mer-dan, Rowena en Michael – investeerde vooral in vastgoed, call centers en medisch onderzoek in Nederland en Turkije. Erbudak werd voorzit-ter van de raad van bestuur en stortte zich helemaal op de sanering.Na de overname boekte het ziekenhuis meteen winst. Er kwam een forse reorganisatie en de bedden zijn, in Erbudaks woorden, allemaal vol. De operatie smaakte naar meer, want in 2008 deed Erbudak/Meromi tevergeefs een poging om ook de IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad en Emmeloord over te nemen. Weekblad Elsevier publiceerde in oktober een tevredenheidonderzoek onder patiënten, waar het Slo-tervaartziekenhuis in de hoogste regionen verkeerde.

U hebt uw geld verdiend met call centers, hoe kwam u erbij om een ziekenhuis te kopen?“Het leek mij onwaarschijnlijk dat een ziekenhuis als dit verlieslijdend zou moeten zijn.”

FORUM #20/04.11.1045

FORUM #20/04.11.1046

portret

Op die basis koopt iemand toch geen ziekenhuis?“Het is, denk ik, in de jaren negentig begonnen dat ik me ervan bewust werd dat er muren in de zorgsector zijn. Kijk, de eerste generatie Tur-ken is een probleemgroep in de zorg. Ze spreken de taal niet, hebben een ander verwachtingspatroon. Gaan we speciale ziekenhuizen stich-ten in Nederland of investeren we in ziekenhuizen in het thuisland? Als je kijkt wat logisch is en dat los haalt van politiek, dan is opvang in het thuisland goedkoper en fijner voor de mensen. Dat was de reden om met een ziekenhuis in Turkije te beginnen. Dan is de stap naar het Slotervaartziekenhuis niet groot”

Erbudak sneed zonder pardon een complete managementlaag weg, alle externe adviseurs werden aan de dijk gezet. Haar no nonsense-stijl botste met de ondernemingsraad die veel inspraak gewend was en het enorme bestand – veelal oudere – vrijwilligers werd aan de kant gezet. De nieuwe directeur wilde geen groep personeel waar ze geen duide-lijke arbeidsverhouding mee had. De boot in de media was aan. Erbu-dak zou niet geschikt zijn om een ziekenhuis te leiden, het ziekenhuis zou alleen nog de ‘makkelijke’ patiënten willen behandelen waar snel veel geld aan te verdienen is. Opvallend genoeg is Erbudak niet zo’n voorstander van verregaande privatisering van de zorg. “Wat nu gebeurt, is dat verzekeringsproducten worden versoberd en dat zie-kenhuizen commerciële nevendiensten gaan ontwikkelen.” Zuinigjes: “Dat kan, maar ik heb teveel mensen gezien die krom moeten liggen om hun verzekering te kunnen betalen. De discussie moet gaan over hoe zorg betaalbaar gehouden kan worden.”

stormNu de ‘methode Erbudak’ succes blijkt te hebben, is de storm gaan lig-gen. In het veld is ook respect voor Erbudak. ‘Ze heeft goede adviseurs,

waar ze goed naar luistert, maar er is geen twijfel mogelijk dat zij de touwtjes in handen heeft’, aldus een vertegenwoordiger van een zorg-verzekeraar.Erbudak: “Ik ben helemaal niet bezig met de vraag of ik aardig ben. Aan de ene kant vertegenwoordig ik de vijftienhonderd man die hier werkt, aan de andere kant ben ik ook verantwoordelijk voor tienduizend pati-enten. Ik kan me voorstellen dat mensen het niet leuk vinden als ik tegen ze zeg dat ik hem of haar niet geschikt vind om met patiënten te werken. Maar je moet het zo zien: patiënten weten niet wanneer hier van het script wordt afgeweken. Ik ben direct, als je daar niet tegen kunt mag je dat schofferend of onbeleefd vinden.”Haar stijl is in elk geval geen belemmering voor een informele sfeer. Van receptie tot verplegend personeel, heeft iedereen het over ‘Aysel’.

U runt een ziekenhuis, hebt daarnaast ook nog belangen in di-verse andere bedrijven. Houdt u nog wel een privéleven over?“Ik heb drie kinderen en ik ben stapelgek op ze, maar ik ben niet het type van de traditionele moeder. Gelukkig heb ik slimme kinderen, die daar mee om kunnen gaan. Ze lijken allemaal op mij in een bepaalde fase van mijn leven. We hebben ook veel gezamenlijke interesses. Mijn oudste zoon studeert nu bedrijfskunde. Ik denk zelfs dat hij beter is dan ik, hij ziet het alleen zelf nog niet.”

Haar oudste twee kinderen voedde Erbudak grotendeels alleen op, als alleenstaande moeder. Dat leverde creatieve oplossingen op om carrière en moederschap te combineren, zoals het verhaaltje voor het slapengaan door de telefoon voorlezen. En al zijn al haar kinderen haar even lief, de band met de oudste twee heeft daardoor wel iets speciaals, zegt ze.“Ik ben best een moeilijke moeder. Erg veeleisend, vooral als het gaat

FORUM #20/04.11.1047

Vier stellingen

Nederland is overregeld“Ja.Erisgeenprobleemoferisweleenwet,protocolofindicatievoor.”

Voor allochtone ondernemers wordt Nederland steeds minder interessant“Nederlandissowiesominderinteressantinvergelijkingmetanderelanden.Hetisheelmoeilijkominitiatievenvandegrondtekrijgen.”

Een ziekenhuis is een bedrijf“Meteengrens.Alshetomethischevragengaat,pastdebedrijfskundigetoetsniet.Jekuntnietzeggen:dezepatiëntisdoodziek,maarweopererennietomdathettenkostegaatvanonzewinst.”

Turkije moet bij de eu komen“Nee,deeuiszo’nmolochgeworden,daarmoetTurkijenietaanbeginnen.Voorde euzouhetgoedzijn.Turkijeiseenstrategischgelegenmarktvan70miljoenmensenmeteenjongepopulatie.”

aysel erbudak1966 GeboreninDamal,Turkije1986 Mavoafgerond,zonder diploma 1986 StudieAdministratief medewerkerbijdeoverheid endiversefunctiesbijde gemeenteAmersfoort1988 Eerstebedrijf,eenuitzend- bureau1992 OvernamevanIntertel DenHaag1993 OvernameB.g.g. antwoordservice2004 KooptAntilukHealthCenter inTurkije2005 Overnamevakantieresortin Turkije2006 OprichtingMeromiHolding2006 Voorzitterraadvanbestuur Slotervaartziekenhuis2009 BegintabortuskliniekSezoz inAmsterdam2010 Voorzitterraadvanbestuur vanabortuskliniekStimezo inAlkmaar

om hoe mijn kinderen in het leven staan. Een maatschappelijke positie als de mijne heeft altijd effect op kinderen. Normaal gesproken over-treft een kind zijn ouders. Voor mijn kinderen wordt dat moeilijk. Het is niet goed als ze het gevoel krijgen dat ze in mijn schaduw leven. Daarom is het extra belangrijk dat ze een goede studie afronden en dat ze afstand kunnen nemen van mij.”“Met ouders die hun kinderen ‘zo gewoon mogelijk’ willen opvoeden en ze daarom financieel afknijpen heb ik niet veel. Ik wil grootdenkers van ze maken. Dan moeten ze niet op een houtje bijten, ze moeten juist zoveel mogelijk facetten van het leven leren kennen.”

sprokkeltochtAysel Erbudak werd geboren in het oosten van Turkije als derde van zes kinderen. In 1979 kwam ze naar Nederland, waar haar vader al enkele jaren werkte. De eigenzinnige en ambitieuze tiener werd al gelijk geconfronteerd met een beperking in het Nederlandse school-systeem: de Cito-toets deelde haar naar eigen idee te laag in. Er volgde een sprokkeltocht via mavo naar het hbo. De propedeuse werd gehaald, maar de gedroomde stap naar de universiteit bleef uit want Erbudak beproefde haar geluk in het bedrijfsleven. Ook privé botste haar gel-dingsdrang wel eens met de gedachtewereld van haar ouders. Alle rim-pels zijn weer gladgestreken en dan geldt voor Erbudak: fase voorbij, we praten er niet meer over. Wat telt is het heden.

Is familie belangrijk voor u?“Gezellige familiebijeenkomsten met koffie en gebak zijn niet iets voor mij, maar ik ben er voor mijn familie als het ze slecht gaat. Ik kom uit een grote familie en ik heb het opvallend goed gedaan. Ik moet me afvragen wat mijn huidige positie betekent voor de kring waarin ik leef. Het is belangrijk om succes te delen. Er is zoveel in mij geïnves-teerd dat een ander niet is aangeboden. In mijn opvoeding was het hoogste doel een nuttig mens te worden. Je moet iets gedaan hebben in je leven wat betekenis heeft. Ik denk dat ik wel een nuttig lid van de samenleving ben geworden.”

Hoe raakt u uw frustraties kwijt, bij wie kunt u eens lekker uitfoeteren?“Dat is niet nodig, ik heb geen frustraties”

Echt niet? Het zit toch wel eens heel erg tegen?“Het zit wel eens tegen, maar ik kan eigenlijk alles beredeneren naar nul. Ik maak mij natuurlijk wel eens zorgen, maar alles is oplosbaar. Alleen voor zaken die te maken hebben met gezondheid telt die regel niet.”

Wat is het belangrijkste deel van uw identiteit, Turks, vrouw, ondernemer?“Het belangrijkste voor mij, is dat ik een vrouw ben. Ik ben me wel steeds Turkser gaan voelen. Dat komt ook door de politieke situatie. Het voelt ook wel goed. Nederland is niet meer mijn thuis. Dat bete-kent niet dat ik er niet meer van houd. Maar teruggaan naar Turkije was vroeger nooit een optie.”

FORUM #20/04.11.1048

reacties

‘Leve de nationalisaties in Hongarije’

Om de situatie in Hongarije te kunnen beoordelen is enige achter-grondkennis noodzakelijk. Daarbij is van belang dat Hongarije – na een periode van grote repressie die tot aan de opstand van 1956 duurde – een gematigde vorm van communisme, beter bekend als goulashcommunisme, heeft gekend.In die periode was sprake van volledige werkgelegenheid. Weliswaar alleen in kwantitatieve zin, maar dat neemt niet weg dat iedereen werk en dus inkomen had. Verder was het destijds gebruikelijk dat de zogenaamd communis-tische machthebbers elkaar financieel de bal toespeelden. Corruptie was onderdeel van het systeem.In 1989 en de daarop volgende jaren is een groot aantal bedrijven geprivatiseerd. Bij die privatisering hebben de veelal aangebleven en/of achter de schermen doorwerkende oude machthebbers, die plotseling getooid waren met een democratische gezindheid, elkaar de bal toegespeeld. Dat betekende dat veel bedrijven voor een appel en een ei aan alte Kameraden werden toebedeeld.Een bekend verschijnsel, dat ook na 1989 onder zogeheten socialis-tische regeringen door is blijven gaan, bestaat uit het sturen van schijnfacturen uit bedrijven die het geld naar het buitenland sluizen. We hebben het dan over zeer grote bedragen.De gewone Hongaar is hier ernstig de dupe van geworden. Niet alleen is de gemiddelde welvaart in die twintig jaar nauwelijks vooruit gegaan, allerlei algemene voorzieningen, zoals met name een behoor-lijk pensioen en inflatiecompensatie, zijn niet of niet voldoende doorgevoerd en prijzen van diverse algemene voorzieningen zijn drastisch verhoogdWat de huidige regering doet, is dan ook een rechtvaardige maat-regel. Op deze wijze wordt de diefstal van gemeenschappelijk bezit teruggedraaid. Het is te hopen dat er nog vele ‘nationalisaties’ volgen. Daarbij hoeft het niet te gaan om het definitief terugbrengen van bepaalde bedrijven en/of voorzieningen in staatshanden. Als de prijsstelling van die bedrijven waar gemeenschapsvoorzieningen in het geding zijn, maar controleerbaar en betaalbaar wordt en de ongerechtvaardigde winsten uit het verleden terugvloeien naar de staat.

Evert WaschOndernemerNijmegen

Brieven van lezers (de redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten)

In Forum nummer 19 werd gesignaleerd

dat de nieuwe Hongaarse regering van

Victor Orbán steeds onvriendelijker

wordt voor ondernemers. Er wordt

gedreigd met nationalisatie. Ondernemer

Evert Wasch juicht dat juist toe. “Veel

bedrijven zijn voor een appel en een ei

aan alte Kameraden toebedeeld.”

ec.e

urop

a.eu

AdvertentieVoigt

FORUM #20/04.11.1050

wereldzaak

ColofonForumishettweewekelijkseopiniebladvanvno-ncw. vno-ncwvertegenwoordigtsamenmetdeaangesloten160brancheorganisatiesenvijfregionaleverenigingenintotaal115.000ondernemingen.Daarbijgaathetomcirca80procentvandeNederlandseondernemingenmettientothonderdwerknemers,ruim92procentvande ondernemingen met meer dan honderd werknemers envrijwelalleondernemingenmetmeerdanvijfhon-derd werknemers. vno-ncwwordtinderegiovertegen-woordigddoorvijfregionalewerkgeversverenigingen:vno-ncw Noord, vno-ncwMidden,vno-ncw West, deBrabants-ZeeuwseWerkgeversvereniging(bzw)endeLimburgseWerkgeversVereniging(lwv).VoormanagerstotveertigjaariserJongManagement.

Redactie-adresBezuidenhoutseweg12,2594AVDenHaag,Postbus93002, 2509AADenHaag,telefoon:070-3490165, e-mail:forum@vno-ncw.nl

Forum op internetwww.vno-ncw.nl

RedactieKarinBojorge(hoofdredacteur), JiskaVijselaar(eindredacteur),MarciaTimmermans(redactieassistent),JanBuevink,RemkoEbbers, MirandeGroot,FrankdenHoed,PaulScheer

CorrespondentenJeroenAnsink(VerenigdeStaten),HenkvandenBoom(Spanje),ElrovandenBurg(Polen),PhilipEbels(België),HenkHirs(Hongarije),HansMoleman(China),RuudPeijs(VerenigdKoninkrijk),FrankRenout(Frankrijk),RobSavelberg(Duitsland),PetraSjouwerman(Denemarken), JudithStalpers(Japan),MaartenVeeger(Italië),AlexanderWeissink(Egypte)

Aan dit nummer werkten mee: JokevandenBandt,LindavanBeek,ErikteBrake,JanvandenBroek,ApFraterman,FritsdeGroot,KirstenGuyaux,JanKlaver,RenéKlawer,AugustMesker,JoepRats,SigridVerweij

Abonnementen en adreswijzigingenSanderKok,telefoon:070-3490336,e-mail: kok@vno-ncw.nl,issn 1384-2102.Forumwordt gericht–kosteloos–toegezondenaaneengroot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties enparticulieren.Betaaldeabonnementenkosten €45perjaarexclusiefbtw.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncwRitaterSteeg,telefoon:070-3490351,e-mail: steeg@vno-ncw.nl,internet:www.vno-ncw.nl

VormgevingConcept,basisontwerpenvormgeving:LinkDesign,Amsterdam

CoverFoto:iStockphoto,bewerkingLinkDesign

DrukwerkEm.deJongbv,Visweg8,Postbus8, 5110AABaarle-Nassau

AdvertentieverkoopVanVlietBureauvoorMediaAdvies,FrankOudman,telefoon0235714745, e-mailf.oudman@bureauvanvliet.com,Postbus20,2040AAZandvoort

HetIsraelProductenCentrumklinktnietalseenhippewinkelenisdatookniet.HetmaaktdeeluitvanhetIsraelCentrumdat gevestigd isop eendoorsneebedrijventerrein inNijkerk.Het centrum is hetonderkomenvan een christelijkeorgani-satiedieverdereenmaandbladuitbrengtenlezingenoverenpredikantenreizen naar Israel organiseert. “Israel is voor onshet landvandeBijbel”, zegt PietervanOordt,directeurvandewinkel. “MetdeverkoopvanproductenstimulerenwedeeconomieinIsraelendragenwebijaandeterugkeervanjodennaarhunland.”HetverkopenvanéchteIsraëlischeproductenwordtwelsteedsmoeilijker,aangezienhetlandzijnproductenintoenemendemateuithetVerreOostenhaalt.Israelheeftnogwelhightech,medischeinstrumentenenchemicaliënuitdewoestijn,maardatzijngeenproductenvooreenwinkel.Dekledingenkaarsendievoorheenveelwerdenverkocht,zijnvervangendoorwijn,levensmiddelenencosmetica,gebaseerdopmineralenuitdeDode Zee. DankzijdeliggingaandeA28heeftdewinkeloverklandizienietteklagen.Opzaterdagkomenmensenuithetheleland“bood-schappeninIsraeldoen”,zoalsVanOordthetnoemt.Somsookjodenzelf,opzoeknaarkoosjervoedsel.Hetiseenwinkelmeteenmissie,maaroverpolitiekwordtzeldengesprokenmetdeklanten.WeloverdeBijbel.“Oponzewebsitekrijgenweweleensnegatievereactiesbinnen,maardaarblijfthetbij.Jemoetookweléchtgemotiveerdzijnomhierheentekomen.”

Tekst:PaulScheerFoto’s:SamRentmeester/fmax

CosmeticauitdeDodeZee

Bedrijf: Producten Centrum Israel

Directeur: Pieter van OordtWaar: Nijkerk

AdvertentieLoyalis

AdvertentieCZ