FORKLIFT

Bu bölümde günümüzde sanayinin birçok alanında kullanılması zorunlu hale gelen

forkliftlerin sınıflandırılması, kullanım esasları ve bakımları incelenecektir.

FORKLİFTLERİN SINIFLANDIRILMASI

Forkliftler kullandıkları enerji yönünden üçe ayrılırlar.

1. Elektrikli Forkliftler

2. Benzinli ve Dizel Forkliftler

3. LPG (tüpgaz) ile çalışan Forkliftler

Benzinli ve Dizel forkliftler hareket iletim sistemlerine göre ikiye ayrılırlar.

- Debriyaj Forkliftler

- Tork Konverterli Forkliftler

1. Asansör

2. Üst muhafaza 3. Kaldırma silindiri

4. Akü deşarj göstergesi 5. Yardımcı Hidrolikler

6. Çok amaçlı kumanda kolu 7. Tekerlek (Yük taşıyıcı)

8. Teker kolu

9. Tahrik tekeri

10. Ayak anahtarı 11. Akü arabası kilit çözme sistemi.

12. Park freni 13. Kontak anahtar

14.Bilgi ve servis göstergesi (LISA)

15. Ana anahtar (acil stop)

Şekil 1. Elektrikli Forkliftin Genel Görünüşü

1. Direksiyon

2.Hidrolik kumanda valft 3. Kaldırma silindir

4. Kaldırma zincirleri 5. Asansör ünitesi

6. Koruyucu 7. Kumanda paneli kapağı

8. Akü bağlayıcı 9. Kumanda paneli

10.Direksiyon motor-pompa ünitesi 11. Kaldırma motor-pompa ünitesi

12. Akü bloğu 13. Tilt silindiri

14. Fren pabucu 15. Uzatma silindiri

1.6. Hidrolik depo

1-7.—Tahrik tekeri 18. Dişli kutusu

19. Korna 20. Çekiş (tahrik)motoru

21. Zemin plakası 22. Koltuk tespiti/motor kapağı

23. Operatör koltuğu 24. Çatal taşıyıcı

25. Çatal kilidi 26. Yük tekerleri

27. Uzatma taşıyıcı 28. Çatallar

29. Yana kaydırma

Şekil 2. Elektrikli Forkliftin Detaylı Görünüşü

Şekil 3. Elektrikli Forklifte Kumanda ve Göstergeler

1. Kontak anahtarı

2. Çalışma saati/Deşarj Göstergesi/Fren Yağı Seviyesi/Fırça Aşıntı Göstergesi

3. El freni levyesi 4. Tahrik tekeri yön göstergesi

5. Kaldırma (Lift) kumanda levyesi 6. Uzatma kumanda levyesi

7. Yatırma (Tilt) kumanda levyesi 8. Hidrolik ataşman levyesi

9. Yana kaydırma levyesi

10. Korna düğmesi 11. Acil stop düğmesi

12. Akü kızak ayırıcı 13. İleri yön pedalı

14. Fren pedalı 15. Geri yön pedalı

16. Opsiyonel anahtarları

1. Asansör 2. Lift Zinciri 3. Lift Silindiri 4. Arka Mesnet 5. Tilt Silindiri 6. Ayna Çatar 7. Koruyucu Tavan

9. Dönüş Sinyal Lambası 10. Ön Far 11. Operatör Koltuğu 12. Motor Kaputu 13. Denge Ağırlığı 14. Arka Teker 15.Ön Teker

Şekil 4. Dizel Bir Forkliftin Genel Görünüşü

FORKLİFTLERİN İLK HAREKETE GEÇİRİLMESİ

Forkliftlerin harekete geçirilmesi kullandıkları enerjiye veya yakıtlara göre farklılık

gösterir. Kullandıkları yakıt türleri dikkate alınarak forkliftlerin harekete geçirilmeleri

aşağıdaki şekillerde yapılırlar.

ELEKTRİKLİ FORKLİFTLERDE İLK HAREKET YÖNERGESİ (TALİMATI)

1. Çatalların yerde olmasına dikkat ettikten sonra, akümülatör fişinin- yuvasında

olup olmadığını kontrol ediniz.

2. Operatör koltuğuna oturunuz. Bu durumda koltuğun altında eğer varsa hareket

ettirme switch'ini (anahtar) çalışır duruma getiriniz.

3. Kontak anahtarını açınız ve marşa basınız.

4. Yön vites kolunu gideceğiniz yöne doğru ileri ya da geri konuma getiriniz.

5. El frenini boşaltınız.

6. Çatalları yerden kaldırınız.

7. Hız pedalına basınız.

Elektrikli Forkliftte Akü Deşarj Göstergesi, Akü Deşarj Monitörü ve Çalışma Saati:

Akünün şarj durumu 10 çubukla gösterilmiş olup, akü deşarj olurken

bu çubuklar yukarıdan aşağıya doğru söner. (Standart akü dışında bakın

gerektirmeyen akü kullanıldığında gösterge ayarlanmalıdır, "T" sembolü

çalışma saati göstergesinin yanında görünecektir) Geri kalan akü kapasitesi %

30'a (bakımını gerektirmeyen akülerde % 50) indiğinde "!"(İKAZ sembolü

yanacaktır. Akü yavaş, yavaş şarja verilme ihtiyacı duymaktadır Geri kalan

akü kapasitesi % 20'ye (bakım gerektirmeyen akülerde kapasitesi %40)

indiğinde "!"(İKAZ) sembolü sönecek ve "STOP"sembolü yanacaktır (yanıp-

sönecek). Yaklaşık 5 dakika sonra "STOP" sembolü daimi olarak yanacaktır.

Şimdi akü şarjı gereklidir.

"STOP" sembolü daimi olarak görülmeye başladığı anda, forkliftin

kaldırma fonksiyonu otomatikman durur. Akü en azından % 7C doldurulursa

ancak tekrar kaldırma yapabilir. Çalışma saati, yürüyüş ve kaldırma

hareketlerinin toplam çalışma süresini gösterir.

Elektrikli Bir Forkliftte Bilgi ve Servis Göstergesi (LISA):

Çalışma değerleri, servis ve arıza değerleri bu göstergeden görülür. Alt tarafta 6 adet

(34-39) kırmızı ikaz ışığı vardır. 4 adet (40-43) anahtar forklift parametrelerinin seçimi,

okunması ve değiştirilmesi içindir.

Şekil : 5.

1. Bu ikaz ışıkları daima motorlarla ilgili ikaz ışıklan (35 veya 36) ile ilintilidir.

2. Karbon fırçalar derhal değiştirilmelidir, 120 çalışma saatini aşmamalıdır.

3. Flaş Modu: Direksiyon Kumanda sistemi veya fren sisteminde arıza.

4. Akustik bir sinyal alınır.

ELEKTRİKLİ FORKLİFTTE GÖSTERGELER

Aşağıda belirtilenler tek bir göstergede toplanmıştır:

- Akü deşarj göstergesi, çalışma saati, motor fırça aşıntı limiti göstergesi, çekiş motoru aşırı

ısınma göstergesi ve fren yağı seviye göstergesi,

- Tahrik tekeri pozisyon göstergesi isteğe bağlı olarak (Opsiyonel) göğüste yer alabilir.

Akü Deşarj Göstergesi (1,2,3):

Akünün şarj durumu çubuk LED'lerden takip edilir. Beş adet yeşil LED (3) tam şarj h,

üç adet sarı LED (2) yarı şarj 1ı ve iki kırmızı LED (1) deşarja yakın veya deşarj olmuş aküyü

gösterir. Akü deşarj %70 'e düşünce ilk kırmlzTLED "yanarak ikaz verir. % 80 deşarja

ulaştığında, iki kırmızı LED (1) fasılası olarak yanar ve hidrolik performans düşer. Akü-

maksimumda şarj durumundadır. Akü mutlaka şarj edilmelidir.

Çalışına Saati

Forkliftin çalışma süresini saat olarak gösterir. Göstergenin en altında yer alır,(4)

numara 1/10 Saati gösterir, (5) numara saatleri gösterir.

Fırça Aşıntı Göstergeleri

Çekiş motor fırçalarının değişmesi gerektiğinde kırmızı fırça aşıntı LED 'i (6) yanar.

Hidrolik Lift (kaldırma) motoru fırçalarının değişmesi gerektiğinde kırmızı fırça aşıntı

LED' i (7) yanar.

Direksiyon motoru fırçasının değişmesi gerektiğinde kırmızı fırça aşıntı LED' i (8)

yanar.

Forklift çalışması sırasında herhangi bir fırça aşıntı LED 'i yanarsa vardiya sonunda

ilgili amire durumu bildirin.

Fren Yağı Seviye Göstergesi

Kırmızı LED (9) yandığında fren yağı seviyesi düşüktür demektir. Derhal fren

yağ rezervuarını doldurun ve sızıntıları araştırın.

Aşırı Isınma Göstergeleri:

Çekici (tahrik) lift (kaldırma) pompa motorlarına sıcaklık sensörleri takılmıştır.

Çekiş (Tahrik):Uzun süre aşırı yüklü çalışmalarda motor aşırı ısınabilir. İki kademeli

ısı duyarga devresi bunu hisseder ve ilk kademede motorun gücünü azaltır. Motor daha düşük

çekişlerde (motor soğuyana kadar) çalışır, soğuyunca motor tam gücünde çalışır.

Eğer, bu düşük çekişte motor sıcaklığı yükselmeye devam ederse, duyarga devresinin

ikinci kademesi çekiş motor devresini izole ederek motoru durdurur. Her iki kademe LED (1)

de kırmızı şekilde yanar. Çevre sıcaklığına bağlı olarak motor soğuduğunda forklift devresi

yenide: enerjilenir.

Hidrolik Lift (Kaldırma): Bu motor tek kademeli ısı duyarga devresine sahiptir. Eğer

uzun süreli ağır çalışmalarda motor aşırı ısınmışsa, ısı duyarga devresi motorun normal

çalışma devrinin yarısı devirde çalışmasına neden olur. Bu göstergede görülmez. Motor

soğuduğunda (çevre sıcaklığına bağlı olarak), lift pompası devresi tam güce yeniden döner.

Çekiş ve hidrolik sıcaklık devreleri birbirlerinden bağımsız çalışırlar.

İkaz: Aşırı ısınma halinde yanan bu göstergeler devreye girdiğinde ilgili amire bilgi

verin.

Tahrik Tekeri Pozisyon Göstergesi (Opsiyonel):

- Akü bağlandıktan ve kontak anahtarı çevrildiğinde tahrik tekeri istikameti kırmızı

oklarla (1) görülür.

Şekil 6. Elektrikli Forkliftte Hidrolik Direksiyon

BENZİNLİ ve DİZEL FORKLİFTLERİN DEBRİYAJLI (MEKANİK ŞANZUMANLI)

TİPLERİNDE İLK HAREKET YÖNERGESİ (TALİMATl)

1. Çatalların yerde olmasına dikkat ediniz, motoru çalıştırınız.

2. El freni çekili ve gaz pedalı serbest durumdayken debriyaj pedalına basınız ve yön

vites folunu gideceğiniz yöne göre ileri ya da geri konuma getiriniz.

3. Çatalları yerden kaldırınız.

4. Benzinli ise kontak anahtarını açınız, marşa,basınız. Dizel ise kontak anahtarım

açtıktan sonra kızdırma bujisi ile motoru ısıtıp, marşa basınız.

5. El frenini boşaltınız, debriyaj pedalını yavaşça bırakırken gaz pedalına basınız.

BENZİNLİ ve DİZEL FORKLİFTLERİN TORK KONVERTÖRLÜ (HİDROLİK

ŞANZUMANLI) TİPLERİNDE İLK HAREKET YÖNERGESİ (TALİMATl)

1. Çatalların yerde olmasına dikkat ediniz.

2. El freni çekili ve gaz pedalı serbest durumdayken yön vites kolunu gideceğiniz yöne

göre ileri ya da geri konuma getiriniz.

3. Çatalları yerden kaldırınız.

4. Benzinli ise kontak anahtarını açınız, marşa basınız. Dizel ise kontak anahtarını

açtıktan sonra kızdırma bujisi ile motoru ısıtıp, marşa basınız.

5. El frenini boşaltınız ve gaz pedalına yavaşça basınız.

LPG İLE ÇALIŞAN FORKLİFTLERDE İLK HAREKET

1. Çatalların yerde olmasına dikkat ediniz, el freninin çekili olduğuna dikkat ederek

vitesi boşa alınız.

2. Kullanılacak tüpün vanasını açınız. (Forkliftinizin üzerinde iki adet LPG

tüpü bulunmaktadır).

3. Gaz dağıtım kolunu açmış olduğunuz tüpün yönüne çeviriniz.

4. Kontak anahtarı ile kontağı açıp uyarı lambası yandıktan sonra marşa basarak

motoru çalıştırınız.

Şekil 7. Sıcaklık Göstergesi

5. Şekil 4.7.'de görüldüğü gibi sıcaklık gösterge ibresi 90 'lik konuma gelinceye kadar

makinanın motorunun ısınmasını sağlayınız.

6. Çatalları yerden kaldırınız.

LPG İLE ÇALIŞAN FORKLİFTLER

Dikkat

LPG ile çalışan forkliftler yeterli havalandırmanın bulunduğu ortamlarda kullanılmalı

ve bakım-onarımları yapılmalıdır.

LPG büyük ölçüde bütan ve propan gazı içerir. Her ülkeden ülkeye bu iki gazın oranı

değişmekle birlikte propan ve bütan hava veya oksijenle karışması halinde kolayca

parlayabilir. Bu nedenle LPG tankını doldururken, LPG tankını (tüpünü) değiştirirken veya

gaz sistemiyle ilgili çalışma yaparken kesinlikle sigara içmeyin ve çıplak ateşle yaklaşmayın.

LPG diğer petrol ürünlerinden farklılık gösterir, derhal gaz şekline dönüşür, çevresindeki ısıyı

çeker ve küçük hacimleri derhal gaz ile doldurur. Bu nedenle çok dikkatli olunmalıdır.

LPG çıplak deride donma yapar. Gaz ile dolu bir odada patlama riski fazladır. Bu

nedenlerle gaz tüplerini kapalı odalarda veya garajlarda değiştirmeyin. Gaz havadan ağır

olduğundan çevrede çukur veya drenaj olmadığından emin olun. Tüpleri değiştirirken

eldivenleri giyin ve talimatlara uyun.

LPG Tüpünün Değiştirilmesi:

1. Değiştirilecek LPG tüpünün vanasını kapatın. Bunun için

saat dönüş yönüne doğru çevirip, sıkın. Motoru çalıştırın. Motor

sistemde kalan LPG bitince stop edecektir. Böylece sistemde LPG

kalmamış olur ve tüpten hortumu sökerken LPG 'nin hortumdan

sızması önlenmiş olur.

2. Kontak anahtarını kapatın.

3. Hortumu tüpten ayırın. Tüpün bağlantı yerini kapatın.

4. Mafsal kilidi açarak tüpü dışarı doğru kaydırın.

5. LPG tüpünü tutan çemberi gevşetin ve boş LPG tüpünü

dışarı alın.

6. Boş LPG tüpünü dolusu ile değiştirin. Hortum ile tüpün

bağlantılarının aynı olduğunu kontrol edin. Tüpün doğru pozisyonda

yerleştirildiğinden emin olun. Hortum bağlantısı aşağıya doğru bakmalıdır.

7. LPG tüpünün çemberini tespitleyin ve hortumu bağlayın.

8. Tüpü yerine kaydırarak yerleştirin.

9. Tüpün vanasını saat dönüş aksi istikametinde yavaş yavaş çevirerek açın. LPG

sisteminin sızdırmazlığını kontrol edin.

LPG-Sisteminin Bakımı:

LPG üniteleri eğitilmiş personel tarafından tamir edilmeli ve bakımları yapılmalıdır.

Bu nedenle, emniyet açısından bu sistem için personel eğitilmelidir. LPG sistemi düzenli

olarak (haftada bir) kontrol edilerek kullanma emniyeti sağlanmalıdır.

Sistemin sızdırmazlığına özellikle dikkat etmek gereklidir. Hortumları, bağlantıları ve

grupları sabunlu su, nektal solüsyonu, uygun sızıntı gösterme spreyi veya sızıntıyı ölçer ile

kontrol edin. Çıplak ateş, sigara veya sıcak cisimlerin kullanımı kesinlikle yasaklanmalıdır.

LPG Sisteminin Yasal veya Olağanüstü Kontrolü:

Bu konuda ülke mevzuatına uyulmalıdır.

LPG sisteminin tamamı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği

Tüzüğüne göre düzenli olarak kontrol edilmelidir. Kontrol, bu

konuda uzmanlaşmış kişilerce yapılmalıdır. Bu uzman bağımsız

kurumda çalışan biri olmalı ve bir rapor düzenlenmelidir.

LPG Ünitesi

1. Basınç regülasyonu

2. Basınç regülatörü ısı dönüştürücü

3. LPG filtresi-vana valf

4. Ayar vidası

5. Mikser (karbüratör)

6. Isıtma suyu

7. Isıtma suyu

Not:LPG ünitesindeki kauçuk kompanentler zamanla bozulur.

Bu nedenle, hortumlar, diyaframlar, keçeler ve valflar (mixer'deki) 2 yıl

geçmeden değiştirilmelidir. Bu işlem eğitilmiş elemanlarla yapılmalıdır.

LPG Filtrenin Bakımı;

Valfdeki filtre elemanı her 1000 çalışma saatinde veya yılda bir değiştirilmelidir.

Valfın montajından sonra. valfin sıkı bir edildiğinden emin olun.

FORKLİFTLERİN DURDURULMASI

ELEKTRİKLİ FORKLİFTLERDE DURDURMA YÖNERGESİ (TALİMATI)

1. Fren pedalına basarak makinamzı durdurunuz.

2. Çatalları yere indiriniz.

3. El frenim çekip vitesi boşa alınız.

BENZİNLİ ve DİZEL FORKLİFTLERİNDEBRİYAJL1 TİPLERİNDE DURDURMA

YÖNERGESİ (TALİMATI)

1. Fren pedalına basarak makinanızın hızım azalttıktan sonra durma anına

yaklaştığınızda debriyaj pedalına basınız.

2. Çatalları yere indiriniz.

3. El frenini çekip vites ve yön kolunu boşa alınız.

FORKLİFT YÜKLEME SINIRLARI

Yükleme sınırını belirleyebilmek için aşağıda verilen grafiği kullanabilirsiniz. Bu

grafik yükün ağırlık merkezinin çatallar üzerindeki pozisyonunu temsil etmektedir. Çatal yani

tabla boyutlarının yükleme sınırlan bu grafikten hesaplanabilir. Yaklaşık olarak, bir yükte

ağırlık merkezinin, yükün ortasında olduğu kabul edilir.

Bu grafik nominal ağırlık merkezleri 500 mm., max. 3000 kg. yük alabilen forkliftlere

aittir. Grafik yalnız standart dublex asansör donatılmış forkliftlere uygulanabilir. Eğer forklift

üçlü kaldırma asansörü ya da serbest kaldırma asansörü ile donatılmışsa forkliftin şasesi alet

panosu ya da asansörü üzerinde bulunan etiketteki azami emniyetli yük sınırları hakkındaki

bilgilere dikkat edilmelidir. Forklift özel yük kaldırma düzeneği ile donatılmışsa yine aynı

şekilde hareket edilmelidir.

KALDIRMA KAPASİTESİ

Şekil 8. Kapasite Tablosu

FORKLİFTTE DENGE VE KAPASİTE

Forkliftte denge, kaldıraç prensibine göre sağlanır.

Bu tahterevallide dengenin sağlanabilmesi için A ağırlığının C noktasına olan uzaklığı

ile çarpımı, B ağırlığının C noktasına olan uzaklığı ile çarpımına eşit olması gerekir.

AxAC = BxBC

(Her iki tarat" için alınan birimlerin aynı olması gerekir.)

A: Forkliftin kendi ağırlığı B: Forkliftte taşman yük C: Destek noktası

Sonuç olarak: Forkliftin kaldırma kapasitesi, yükün ağırlık merkezinin çatallara olan

mesafesine bağıntılıdır. Kaldırılacak yükün ağırlık merkezinin çatallara olan uzaklığı ne kadar

fazla olursa kaldırılacak yükün ağırlığı o kadar azalır.

DENGE VE AĞIRLIK MERKEZİ

Forklift malzemelerin kaldırılması ve taşınması için dizayn edilmiştir. Bir forkliftin

çalışması bir eksen (dayanak)'m her iki tarafındaki dengelenmiş ağırlık prensibine dayanır.

Bir forkliftte bu prensibin çalışabilmesi için, çatallardaki yükün, forkliftin ağırlığı ile

dengelenmesi gerekir. Forklift ve yükün her ikisinin ağırlık merkezinin yen keza bir

faktördür.

Herhangi bir cismin Ağırlık Merkezi bir nokta olup, cisim tüm yönlerden dengededir.

Her cisim bir Ağırlık Merkezi'ne sahiptir. Forklift bir ağırlığı kaldırdığı zaman, forklift

ve yük yeni bir kombine (birleşik) Ağırlık Merkezine sahip olur.

Forkliftin dengesi, kendisinin Ağırlık Merkezinin yeri ile veya eğer Forklift yüklü ise,

kombine Ağırlık Merkezi ile belirlenir.

Forklift hareketli parçalan sahip olduğundan, Ağırlık Merkezi de hareket eder.

Asansörü (Kızak) ileri veya geri tilt edince Ağırlık Merkezi de ileri veya geri hareket eder.

Asansörü yukarı veya aşağı lift edince Ağırlık Merkezi de yukarı veya aşağı hareket eder.

Yüklü bir forkliftte bu nedenle Ağırlık Merkezi ve buna bağlı olarak Denge birçok faktörden

etkilenir;

- Yükün şekline, ebatlarına, ağırlığına ve pozisyonuna,

- Yükün kaldırılacağı yüksekliğe,

- İleri veya geri tilt (yatırma) miktarına,

- Lastik basıncına (şişirilen tip lastik ise),

- Frenleme, gaz verme veya dönüşlerdeki dinamik kuvvetlere,

- Forkliftin kullanıldığı yüzeyin durumu ve eğimine.

Bu faktörler, forklift yüksüz iken de göz önüne alınmalıdır. Çünkü yüksüz bir forklift,

yüklü ve yükünü aşağıya taşıyan bir forklifte nazaran yan tarafa daha kolay devrilir.

Forkliftin dengede olabilmesi için (ileri veya yana devrilmemesi için), Ağırlık Merkezi

forkliftin denge tabanı içerisinde kalmalıdır. (Ön tekerleklerden arka aks eksenine çizilen bir

üçgen içinde kalmalıdır). Eğer Ağırlık Merkezi ön aksın ilerisine hareket ederse, forklift öne

devrilir. Eğer Ağırlık Merkezi üçgeninin herhangi bir tarafına kayarsa, forklift yan tarafa

devrilir.

Eğer yük düzgün (homojen) değilse, ağır kısmı aynaya yakın yerleştirilmeli ve çatallar

üzerinde merkezlenmelidir.

FORKLİFTTE KAPASİTE DİYAGRAMI

Bir yükü kaldırmadan önce, kapasite diyagramını (1) kontrol edin.

İKAZ

Eğer ataşman takılı ise, bu ekipman için konulan

kapasite plakasını (2) kontrol edin. Maksimum kapasite,

kaldırma yüksekliğine ve yük merkezi mesafesine göre

belirlenir.

ÖRNEK:

Yük Merkezi mesafesi 600 mm Kaldırma Yüksekliği 6000 mm

Yük merkezi mesafesi için yatay çizgiden 600 mm'yi bul, buradan dikme çıkıp

kaldırma yüksekliği olan 6000 mm eğrisini kestir.

Kesişme noktasından yatay olarak sola doğru giderek maksimum müsaade edilebilir

yük miktarını bul.

Burada maksimum ağırlık 1100 kg olarak bulunur.

1- (Kg) cinsinden maksimum müsaade edilen yük.

2- (mm) cinsinden kaldırma yüksekliği.

3- Maksimum kapasite ile Forklift modeli.

4- (mm) cinsinden yük merkezinin çatal yüzeyinden mesafesi.

YÜKLEYİCİ

Satıhların kazılması, toprak, taş, kum, çakıl gibi malzemelerin yığılması, kazılması ve

yüklenmesinde kullanılan İş Makinalarıdır. Yükleyiciler lastik tekerlekli ya da paletli tip

olup, önlerine ya da arkalarına eklenen özel eklentilerin (ataşman) çeşitlerine göre de kendi

aralarında sınıflandırılırlar.

Yükleyicilerin önden kazıp önden yükleyen, önden kazıp yandan ya da arkadan

yükleyen tipleri bulunmaktadır. Aslı traktör olan bu makinaları yükleyici yapan özelliği

eklentileridir. En çok kullanılan eklentiler: Standart kepçe, çok maksatlı kepçe, vinç

kancasıdır. Eklenti bağlantı kollarının ve hidrolik kumanda pistonlarının yerleri değiştirilerek

Çekme Kepçe, kıskaç ataşmanı da eklenerek daha değişik işlerde kullanılabilir. Kazıcı

yükleyicilerde genel olarak dizel motoru ve dört ileri dört geri sürat sağlayan güç aktarma tipi

vites düzenleri mevcuttur. Küçük kapasiteli ve eski model yükleyicilerin ön dingilleri sabit

olup arka dingilleri hareketlidir. Yeni model yükleyiciler belden kırmalıdır. Bu tür

yükleyicilere MAFSALLI YÜKLEYİCİ de denir. Bazı yükleyicilerin hem ön, hem de arka

tekerleri direksiyondan tahrikli olabilir. Ön eklentilerin çalışmasını sağlayan ve dönüşlere

yardımcı olan bir hidrolik donanıma sahiptirler.

Şekil 1. Yükleyici Ataşmanları

Şekil 2. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Genel Görünüşü

Şekil 3. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Kumanda ve Göstergelerinin Genel Görünüşü

Şekil 4. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Kumanda ve Göstergelerinin Genel Görünüşü

Şekil 5. Bum'u Çevrilebilen (sağa ve sola) Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Genel

Görünüşü

Normal direksiyon kumandası.

4X4 Arka ve ön tekerlerle dönüş kumandası.

Şekil 6. Dört Tekere de Kumanda Edilebilen Direksiyona Sahip Bir Yükleyicinin Üstten

Görünüşü

YÜKLEYİCİLERİN KULLANILDIĞI YERLER

Yükleyiciler toprak seviyesinde ve üstünde kazı işlemi yapabilirler. Yükleyiciler genel

olarak:

- Çok sert olmayan zeminlerin kazılmasında,

- Malzeme yığma işlerinde,

- Taşıyıcı araçlara malzeme yükleme işlerinde,

- Hendek doldurulması ya da temel açma, çukur açma işlerinde,

- Taş ve maden ocakları, inşaatlarda malzeme kaldırıp taşıma işlerinde,

- Küçük römork ve hafif yüklerin çekilmesinde, zemin yüzeylerinin temizlenme

ve sıyrılmasında,

- Vinç kancası ile yük kaldırma, indirme işlerinde,

- Ataşman takılarak kar temizleme gibi işlerde kullanılırlar.

YÜKLEYİCİLERİN SINIFLANDIRILMASI

Yükleyiciler, yürüyüş sistemlerine göre;

l . Lastik Tekerlekli Yükleyiciler,

2. Paletli Yükleyiciler, olarak sınıflandırılabilirler.

YÜKLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ ve YETENEKLERİ

Kazma, yükleme ve benzeri işlemleri gerçekleştiren çok amaçlı kullanım özelliklerine

sahip yetenekli makinalardır. Kendi güç ve imkanlarıyla bir yerden diğer bir yere gidebilirler.

- Bir iş yerinden diğerine başka bir araç gerekmeksizin kendi imkanlarıyla gidebilirler

- Lastikleri alçak taşıma basınçlı olması nedeniyle çok değişik görevler yapabilirler.

- Hızları ve güçleri bakımından paletli yükleyicilere göre daha üstün hareket

yeteneğine sahiptirler.

- Kaplamalı yolları bozmazlar.

- Yaklaşık %15 yan, %30 dik meyilli arazilerde çalışabilirler.

- Tüm tekerlekleri çekici olduğundan batma tehlikeleri yoktur.

PALETLİ YÜKLEYİCİLER

- Bir iş yerinden diğerine gitmeleri başka bir araç olmadan mümkün değildir.

- Hızları düşük olup, manevra yetenekleri lastiklilere göre daha fazladır.

- Küçük çaplı kazı işlerinde dozerlerin görevlerini yapabilirler.

- Paletlerin zemine temas alanı lastik tekerleklerden daha fazla olduğundan, sulak ve

bataklık alanlarda çalışmaları kolaydır.

- Yaklaşık %35 yan, %60 dik meyilli arazilerde çalışabilirler.

YÜKLEYİCİLERİN ANA ÜNİTELERİ

Yükleyiciler marka ve güçleri itibariyle bir takım farklılıklar göstermelerine rağmen

genel olarak aşağıdaki ana ünitelerden oluşurlar.

1. Motor (Güç Kaynağı)

2. Taşıyıcı Grup (Palet ya da Lastik Tekerlekler)

3. Komuta ve Kontrol Düzenleri

4. Kepçe ve Kaldırma Düzenleri

Şekil 7. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Güç Aktarma Organları

1. Dizel Motor

2. Tork Konvertör

3. Ön Şaft ve Mafsal

4 Ayna Mahruti transfer

5. Güneş Dışlı

6. Çevre Dişli

7. Planet Dişli

8. Arka Mafsal

9. Şanzuman

10. Transfer Dişli Kutusu

11. Cer

YÜKLEYİCİLERDE OPERATÖR BAKIMI

Yükleyicilerde günlük koruyucu bakımlar üç aşamada yapılır.

1. Çalışma öncesi bakım

2. Çalışma sırasındaki bakım

3. Çalışma sonrası bakım

ÇALIŞMA ÖNCESİ BAKIM

Bu bakımın amacı, yükleyicinin son defa çalıştırılmasından bu yana yükleyicide

oluşan değişikliklerin belirlenmesi ve makinayı çalıştırmaya hazırlamaktır. Yükleyici

çalıştırılmadan önce olabilecek hasar, genel sızıntılar, yakıt, yağ, su ve akümülatör kontrol

edilmeli, varsa eksiklikler tamamlanmalıdır.

Yükleyicilerde yapılacak tüm kontroller kepçe yere indirilmiş durumdayken ve motor

stop halindeyken gerçekleştirilmelidir.

1. Operatör, makinasmın genel kontrolünü çevresinde dolaşarak yapmalıdır. Hem

operatörün güvenliğini sağlamak hem de makinanın hizmet ömrünü uzatmak için

makinaya binmeden ya da motoru çalıştırmadan önce genel bir kontrolü kesinlikle

yapmalıdır. Gevşek ve eksik cıvata, pislik, yağ, su ve mazot kaçağı olup olmadığını,

lastiklerin durumunu, kepçe ve pimleri kontrol etmelidir.

2. Radyatör su seviyesini kontrol etmeli, eksikse tamamlamalıdır.

3. Motor yağ seviyesini kontrol etmeli, seviye düşükse aynı marka yağ ile

tamamlamalıdır.

4. "V" kayışının gerginlik kontrolünü yapmalı, yukarıdan aşağıya basıldığında 1-1.5 cm.

esneyecek kadar gergin olmasını sağlamalıdır.

5. Vites kutusunun yağ seviyesini kontrol etmeli, eksikse uygun yağla tamamlamalıdır.

6. Yakıt deposundaki yakıt seviyesini kontrol etmeli, varsa su ayırıcının suyunu

boşaltmalıdır.

7. Hidrolik deposu sıvı seviyesini kontrol etmelidir.

8. Akümülatörün günlük bakımı yapılmalıdır. (Kutup başları oksitli olmamalıdır. Oksit

varsa sıcak suyla temizlenmeli, sıvı seviyesi kontrol edilmeli, eksikse saf suyla

plakaların 1-1.5 cm. üzerinde olacak şekilde tamamlanmalı, akümülatörün göz

kapaklarındaki deliklerin açık olması sağlanmalıdır. Aksi halde buharlaşmadan dolayı

basınç artışı olacak ve akümülatör patlayacaktır.) Kutupbaşları bir iletkenle

birleştirilmemeli, sıvı seviyesi kibrit, çakmak kullanılarak yapılmamalıdır.

ÇALIŞMA SIRASINDAKİ BAKIM

Bu bakım yükleyicilerle çalışılırken yapılan bakımdır. Göstergeler, frenler, kavramalar

v< motorun çalışması sırasında gelebilecek anormal sesler operatör tarafından çalışma

sırasınd; kontrol edilmelidir.

ÇALIŞMA SONRASI BAKIM

Bu bakım yükleyici ile görevini bitiren operatörün yapması gereken bakımdır.

Makinanın yakıt ikmali yapıldıktan sonra düz bir yere çekilerek, el freni çekilir, kepçe yere

indirilir v< genel bir kontrol yapılır. Yükleyici komple temizliğe tabi tutulduktan sonra farlar

reflektörler, lastikler (paletler), kepçe dişleri, frenler, yağ, su seviyeleri, akümülatör

bağlantıları ve elektrolit seviyeleri vantilatör kayışının genel durumu ve gerginliği kontrol

edilir. Kontrolde saptanacak gevşek civata ve somunlar sıkılmalı, yağlanacak kısımla operatör

tarafından yağlanmalıdır.

Makinanın genel kontrolünde;

1. Kepçenin hasar durumu ve anormal aşınma olup olmadığı kontrol edilmeli,

2. Kepçenin kollan gözden geçirilmeli,

3. Diferansiyel (ön, arka) kapaklan kontrol edilmeli,

4. Cerlerdeki yağ kaçakları kontrol edilmeli,

5. Lastiklerdeki hava miktarı, lastiklerin balon yapma durumu gözden geçirilmeli,

6. Lastiğe hava basarken belirli bir mesafe korunmaya çalışmalı ve hava basma

sırasında daima kenarda durulmalı,

7. Farlar ve lambalar gözden geçirilip, kırık olan camlar ve yanmayan lambalar

belirlenerek onarma ve yenileme işlemi yapılmalı,

8. Çamurluk ve bağlantılar gözden geçirilmeli,

9. Basamak ve tutamaklar kontrol edilmeli,

10. Şanzıman yağ kaçakları kontrol edilmeli,

11. Operatör kompartımanının temizliği kontrol edilmeli,

12. Motordaki kaçak ve sızıntılar kontrol edilmeli,

13. Soğutucu sistemindeki kaçaklar gözden geçirilmeli,

14. Toz filtresi temizlenmeli,

15. Radyatör peteklerinde tıkanma varsa basınçlı suyla ya da mümkünse

hava ile temizlenmeli,

16. Yükleyici ataşmanları (kepçe, bıçak vb.) bakım için kaldırılmaları gerekiyorsa

emniyetli bir şekilde sabitlenmeli veya kaldırma kolu emniyet demiri kullanılmalıdır.

Şekil 8. Yükleyici Ataşmanları