� " " " " " "

" " " "

" " " " $ÿʯ'"� " " " " "

GEZONDHEIDSZORGGEZONDHEIDSZORG

FMT G

EZON

DHEI

DSZO

RG: V

AKBL

AD O

VER

HUIS

VEST

ING

EN TE

CHNO

LOGI

E IN

DE

GEZO

NDHE

IDSZ

ORG

13|4

� � � � � � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

U kunt bij de dagelijkse wasverzorging veel geld besparen ten opzichtevan uitbesteding aan een commerciële wasserij. Met een individueleefficienty-berekening laten we u zien hoe groot het besparingspotentieel is.

!�Minder slijtage van het wasgoed!�Geen verlies en/of zoekraken van wasgoed!�BTW-voordeel over personele kosten (voor instellingen)!�Lage Total Cost of Ownership!�Duurzaam- en maatschappelijk verantwoord ondernemen!

�� � ����� ��������� ����������� ��

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

FMT gezondheidszorg 3

I N H O U DV O O R W O O R D

Challenge Tomorrow ontwikkelt roadmap; kennisdebat naar later tijdstip.

FMT Gezondheidszorg is samen met de Tech-

nische Universiteit Eindhoven en het lectoraat

Architecture in Health aan de Hogeschool

Arnhem Nijmegen, initiatiefnemer van het

project Challenge Tomorrow. Een project dat

een bijdrage wil leveren aan het betaalbaar

houden van kwalitatief goede gezondheids-

zorg. Inmiddels is de initiatiefgroep niet al-

leen omvangrijk, maar ook uitermate multi-

disciplinair geworden. Een resultaat van het

overleg dat de groep tot nu toe heeft gehad is

dat de komende maanden aan een roadmap

wordt gewerkt die moet leiden tot een nieu-

we integrale aanpak van de ontwikkeling van

zorgaanbod; een aanpak waarbij co-creation

centraal staat.

De diversiteit aan disciplines die is vertegen-

woordigd, maakt dat de initiatiefgroep met

recht multidisciplinair kan worden genoemd.

Vanuit deze multidisciplinaire samenstelling

wil Challenge Tomorrow een roadmap ont-

wikkelen die de route wijst naar een kwalita-

tief hoogwaardig en betaalbaar zorgaanbod in

2020 waarbij het Angelsaksische maatschap-

pelijk systeem wordt ingewisseld voor het

zogenoemde Rijnlandse model; waarbij een

grote samenwerkingsbereidheid wordt veron-

dersteld tussen de diverse betrokken partijen.

Een direct gevolg van het plan om als eerste

activiteit een roadmap te ontwikkelen heeft

ertoe geleid dat het Kennisdebat dat stond ge-

pland voor 23 mei a.s. wordt verzet naar een

later tijdstip.

Uiteraard houden we u op de hoogte van de

verdere ontwikkelingen van dit initiatief. Ook

op onze eigen website (www.fmtgezondheids-

zorg.nl) kunt u regelmatig actueel nieuws le-

zen over de ontwikkelingen binnen Challenge

Tomorrow.

Cor van Litsenburg,

Uitgever FMT Gezondheidszorg.

4

20

42

I N D E Z E U I T G A V E

10

Huisvesting: Je thuis voelen in ziekenhuis Bernhoven 4

Huisvesting: Ziekenhuis Bernhoven zet laatste stap

in fusieproces 7

Bevolkingsonderzoek: LifeLines gaat niet over één

nacht ijs 10

Beeldvormende techniek: Ontwikkelingen in

beeldvormende technologie 14

Veiligheid en kwaliteit: De meest prangende

medisch-technologische risico’s voor 2013 16

Gira: Snel en eenvoudig meer veiligheid 19

Huisvesting: Luchtig ontwerp voor een ‘zware’ ruimte 20

Opleidingen: Opleiding tot ziekenhuisingenieur 24

Organisatie: Resultaten van de

Benchmark CSA 2012, deel I 26

Wassenburg: Toekomstgericht 29

Ontwikkelen van nieuwbouw: Nieuwbouwziekenhuis

met haalbare exploitatie 30

Kort Nieuws 32

Peutz: Seminar ‘Healing Environment; ontwerpen

voor comfort en herstel’ in het Erasmus MC 35

NVTG Info 36

Kwaliteit: Ambitieus CSI geaccrediteerd 37

Veiligheid en kwaliteit: Welke gebieden mijdt de

manager van uw ziekenhuis? 38

Veiligheid en kwaliteit: Transparantie essentieel

voor patiëntveiligheid 42

Bedrijvenindex 44

Agenda 50

Advertentie-index 50

Je thuisvoelen in Bernhoven

TDVTDV

FMT Gezondheidszorg4

N I E U W B O U W H U I S V E S T I N G

Het Rotterdamse architectenbureau de Jong

Gortemaker Algra architecten en ingeni-

eurs (dJGA) is verantwoordelijk voor het bouw-

kundig ontwerp en het interieurontwerp. In dat

ontwerp is een helende omgeving gecreëerd die

de patiënten zich op hun gemak laat voelen. Iets

dat, zo luidt de redenatie, een positieve bijdrage

levert aan de genezing. Dit komt tot uiting in het

gebruik van natuurlijk ogende materialen. Ken-

merkend is ook de verbinding van het ziekenhuis

met zijn omgeving: in het bouwkundige ontwerp

en in het interieur is continu aandacht voor de

natuur. Zo zijn op diverse plekken in het zieken-

huis metersgrote foto’s van diverse landschappen

op de wanden aangebracht. De foto’s van land-

schapsfotograaf Wim Roefs zijn in een cirkel

van tien kilometer rond het ziekenhuis gemaakt.

“Daarmee willen we de verbondenheid van het

ziekenhuis met de omgeving versterken”, zegt in-

terieurarchitect Franke van den Broek van dJGA.

“Dit is een ziekenhuis met een regionale functie.

Mensen met een verschillende sociale en culture-

le achtergrond en leeftijd kunnen het allemaal er-

varen als ‘hun’ ziekenhuis. Ze kunnen zich op hun

DOOR: GERRIT TENKINK

Brabantse gemoedelijkheid, gastvrijheid en flexibiliteit. Dat zijn de drie begrippen waarmee architect Henk de Jong van de Jong Gortemaker Algra architecten en ingenieurs (dJGA) de nieuwbouw van ziekenhuis Bernhoven in Uden samenvat. Het ziekenhuis werd begin april in gebruik genomen.

Je thuis voelen in ziekenhuis Bernhoven

FMT Gezondheidszorg 5

gemak voelen. Dat proberen we te creëren door

het gebruik van veel zachte kleuren, natuurlijke

materialen en deze natuurfoto’s.”

HEALING ENVIRONMENT

Ziekenhuis Bernhoven streeft er naar om in 2016

het meest mensgerichte ziekenhuis van Neder-

land te zijn, waar zowel patiënten als medewer-

kers centraal staan. Samen met hun zorgpartners

biedt het ziekenhuis allesomvattende zorg. De

basiszorg heeft een focus op ouderenzorg, totale

vaatzorg, het bekkenbodemcentrum en het Re-

gionaal Pijn Centrum Bernhoven. Het zieken-

huis bevat verschillende gebouwtypes; een pu-

blieksomgeving, consultomgeving, hotelgebouw

met 380 bedden, Hot Floor, een onderzoeksge-

bouw en het facilitair en medische ondersteu-

nend centrum. “Met ons ontwerp wilden we een

open en transparante sfeer creëren”, zegt De Jong.

“Die openheid zie je vooral bij de ontvangst, met

direct aan de ingang links de coffee-corner. Die

corner bevindt zich op een open en maximaal

toegankelijke plek, maar wil je meer in de luw-

te, dan zoek je een plek achterin de corner. Ver-

der wordt de entree aangekleed met veel groen.

Groene en bruine tinten op de wanden, maar ook

foto’s en planten, omdat we de natuur binnen

willen halen en dus een geleidelijke overgang van

buiten naar binnen willen creëren. Die natuur zie

je overigens ook bij de binnentuin. De gevels zul-

len binnen een paar jaar compleet begroeid zijn

met diverse soorten klimplanten.”

De filosofie van healing environment is ook terug

te zien in de beddenkamers. Alle kamers hebben

een raam dat doorloopt tot op de vloer. “Zo kun

je altijd vanuit je bed de tuin in kijken”,zegt Van

den Broek. “Dat kan op de begane grond, maar

ook op de vierde verdieping. De ramen kunnen

ook open. Psychologisch gezien is het open zet-

ten van een raam voor frisse lucht heel belang-

rijk.” Een plek waar buitenlucht, maar vooral na-

tuurlijk licht ook een belangrijke rol speelt is de

Intensive Care. De twaalf ruime IC-kamers zijn

voorzien van grote ramen. “Ook hier de achter-

liggende filosofie dat daglicht belangrijk is voor

het herstelproces.”

CONSULTOMGEVING

Direct links van de ingang bevindt zich de con-

sultomgeving. Wat opvalt is dat de poli’s zich alle-

maal in dezelfde zone bevinden en dat de wacht-

ruimtes voor de poli betrekkelijk klein zijn. Men

heeft de keuze om tot die tijd in de naastgelegen

entreehal met verschillende soorten zitmogelijk-

heden te verblijven of direct bij de poli’s. “Als je

bij een arts moet zijn, dan is het vervelend om

te wachten. Daarom zijn de wachtruimtes op de

poli’s klein. De logistiek is zo ingericht dat je in

de wachtruimtes van de poli nooit langer dan

vijf minuten wacht voordat je bij de arts terecht

kunt voor het consult. Ook hier zijn de zachte,

in elkaar overlopende kleuren beeldbepalend. In

de achterliggende spreek- en onderzoekskamers

hebben de artsen nooit hun eigen kamer. Ze wis-

selen regelmatig van plek. De Jong: “De spreek-

en onderzoekskamer (ruim 18 vierkante meter,

red.) is het domein van de patiënt. Daarom cre-

eren we in die kamers een soort thuisgevoel. In

principe moet de arts ook aankloppen als hij bin-

nenkomt. Dat thuisgevoel creëer je met kleuren,

maar de kamers zijn ook groter dan normaal. Zo

heeft de patiënt de mogelijkheid om meerdere

familieleden of vrienden mee te nemen naar het

consult. We doen er alles aan om de patiënt het

gevoel te geven dat het zijn ruimte en zijn kamer

is”, zegt De Jong.

FLEXIBEL

Naast de helende en groene omgeving (healing

environment) staat flexibele inrichting centraal.

De basis van de nieuwbouw bestaat uit meerdere

gebouwen met elk een specifieke functie, die on-

Exterieur.

FMT Gezondheidszorg6

N I E U W B O U W H U I S V E S T I N G

Zorg bezig om, gekoppeld aan het hotelgebouw,

een zorghotel te realiseren. In dit hotel kunnen

bezoekers van het ziekenhuis, maar ook reva-

liderende patiënten een kamer huren. “Door

de verbinding op de tweede verdieping kan het

ziekenhuis in de toekomst kamers huren in het

zorghotel. Andersom is dat ook denkbaar: Het

zorghotel dat één of meer kamers huurt in het

ziekenhuis. Een kleine aanpassing van de kamers

in het ziekenhuis maakt het mogelijk om ze te

verhuren als eenvoudige hotelkamer.”

THUISGEVOEL

Het thuisgevoel dat dJGA wil realiseren is mis-

schien wel het meest duidelijk zichtbaar bij de

eenpersoonskamers in het hotelgebouw. De ka-

mers zijn voorzien van ‘houten’ vloeren en er

hangen donkerbruine gordijnen en lichte vitra-

ges voor de ramen. In de kamers is de medische

derling zijn verbonden. “Indien gewenst kunnen

we het gebouw vrij eenvoudig groter maken”,zegt

De Jong. “Bij het ontwerp is al rekening gehou-

den met uitbreiden. Maar ook als we op een gege-

ven moment moeten krimpen dan kunnen we di-

verse onderdelen ombouwen tot hotelkamers of

bijvoorbeeld kantoorruimte. We willen daarmee

inspelen op de nieuwe trend dat alles steeds snel-

ler verandert.” Als voorbeeld laat De Jong zien

hoe het hotelgebouw is ingericht. De wanden

tussen de eenpersoonskamers zijn vrij eenvou-

dig te verwijderen, hetgeen betekent dat er grote

luxe appartementen ontstaan. In het midden van

het beddencomplex bevindt zich een soort vide,

waar, mocht daar op een gegeven moment be-

hoefte aan zijn, ruimte is gelaten voor een trap-

penhuis.”

Op dit moment is het ziekenhuis in samenwer-

king met onder andere wooncorporatie Brabant-

techniek rondom het bed in de wand verwerkt,

zonder dat daarvoor technisch ogende panelen

gemaakt zijn. De ontwerpers beogen hiermee

een sfeer van hotelmatige gastvrijheid te realise-

ren. De wanden van de gangen zijn voorzien van

behang met een kruidenmotief. “Alles om zo veel

mogelijk tegemoet te komen aan de huiselijke

uitstraling.”

Het thuisgevoel wordt ook gecreëerd door iede-

re verdieping in het beddenhotel te voorzien van

een eigen keuken. De Jong: ”Patiënten krijgen de

mogelijkheid om op hun kamer te eten, maar ze

kunnen ook, bijvoorbeeld samen met familiele-

den, eten in het loungegedeelte. Uit onderzoek

blijkt dat patiënten sneller herstellen, als ze zeg-

genschap hebben over hun hersteltraject. Daar

hoort de inrichting van de kamer bij, maar ook

zeggenschap over bezoekuren en de plek waar jij

je lunch of diner gebruikt.”

ONDERSTEUNEND CENTRUM

Opvallend is dat het gebouw waar het logistiek,

facilitair en medische ondersteunend deel is on-

dergebracht, los staat van het ziekenhuis. Dit ge-

bouw is overigens wel ondergronds met het zie-

kenhuis verbonden, waarbij het vervoer van en

naar het centrum geautomatiseerd is geregeld. In

dit deel zijn ook de CSA, het laboratorium en de

apotheek ondergebracht. “Een bewuste keuze”,

zo vertelt De Jong: “Het facilitair deel is name-

lijk niet de core business van het ziekenhuis. Het

loskoppelen biedt voordelen. Het is eenvoudiger

om facilitaire diensten uit te besteden aan derden.

Verhuur is in een vrijstaand gebouw sneller te re-

aliseren. Het gebouw is zelfvoorzienend op het

gebied van technieken. Huurders hebben daar-

door meer zeggenschap over de beheersing van

het klimaat en het bijbehorende energieverbruik.

Individuele aanpassingen zijn ook eenvoudiger te

verwezenlijken.”

!

Bernhoven in cijfersBruto oppervlak: 54.527 m3

Bouwkosten: !91.591.000 (excl. btw)Bouwkundige kosten: !47.101.000 (excl. btw)Aantal ziekenhuisbedden: 380 Aantal opnames per jaar: 40.000Aantal eerste polikliniekbezoeken: 133.793

Interieurarchitect Franke van de Broeke: “Dit is een ziekenhuis met een regionale functie. Mensen met een verschil-lende sociale en culturele achtergrond en leeftijd moeten het allemaal ervaren als ‘hun’ ziekenhuis.” (foto: Hilbert Krane).

Binnentuin. Gebouw technische dienst.