46

In mei 2010 startten rond de Blankaart grootschalige moerasherstelwerken in het kader van het natuurin-richtingsproject de Blankaart. De werken waren gericht op het ruimen van ondiepe vijvers, het creëren van brede waterlopen met een brede oeverzone en het herstel van rietlandvegetaties in functie van kritische moerasvogels als porseleinhoen, roerdomp en woudaap.

In het deelgebied van de ‘Visputten van Kempynck’ (IFBL D1.33.32; Fig. 1), een klein vijvercomplex net ten noorden van de Blankaartvijver, werden de oevers tussen enkele kleinere vijvers tot onder het waterniveau ver-laagd. De vijvers zelf kregen een actief biologisch beheer om een heldere, waterplantenrijke toestand te bereiken. Na het droge voorjaar van 2011 vielen deze tussenber-men gedeeltelijk droog, waarna heel wat moerasplanten kiemden. Bijzonder talrijk waren Persicaria amphibia (veenwortel) en Alisma plantago-aquatica (grote wate-

rweegbree). Meer bijzonder waren Schoenoplectus lacus-tris (mattenbies) en vooral de vondst, op 16 juni 2011, van een bloeiende pol Limosella aquatica (slijkgroen; Fig. 2). De pol bestond uit enkele tientallen individuen die op dicht bijeen op een heel kleine oppervlakte groeiden (hooguit enkel dm²).

Bij het hervatten van de natuurinrichtingswerken, eind juni, werd deze groeiplaats per ongeluk onder een lading rietwortels bedolven. Ik besloot toen om langs te gaan op andere plaatsen waar gegraven was. Iets verderop vond ik, in het Neckersbroek (IFBL D1.33.32), op de droog-gevallen venige oevers van een ondiepe uitgraving, een groeiplaats met enkele duizenden planten L. aquatica. De soort groeide in het bijzonder geconcentreerd op de pas drooggevallen venige slijkvlakte, schaars begeleid door Persicaria hydropiper (waterpeper), P. amphibia en Cal-litriche spec. (sterrenkroos) (Fig. 3).

Foto’s van de auteur

46Dumortiera 101/2012 : 46-47

Twee groeiplaatsen van Limosella aquatica (slijkgroen) en een nieuwe groeiplaats van Pulicaria vulgaris (klein vlooienkruid) rond de Blankaart (Woumen) in 2011Floris VerhaegheTorhoutstraat 124, B-8610 Kortemark [floris.verhaeghe@lne.vlaanderen.be]

Floristische nota

§

Figuur 1. Omgeving van de Blankaart, waar in 2011 Limosella aquatica en Pu-licaria vulgaris gevonden werden.

Neckersbroek

De Blankaart

Kerk

evaa

rt

Hout

enslu

isvaa

rt

VisputtenKempynck

Goo

gle

Ear

th

47F. Verhaeghe, Limosella aquatica en Pulicaria vulgaris rond de Blankaart [Dumortiera 101/2012 : 46-47]

Iets hoger op de oever was de pioniersvegetatie dichter en soortenrijker, met Plantago major (grote weegbree), Persicaria amphibia, Rumex maritima (goudzuring), Bi-dens cernua (knikkend tandzaad) en Persicaria hydropi-per als meest voorkomende soorten. Hiertussen groeiden ook frequent Rumex palustris (moeraszuring), Polygo-num aviculare (varkensgras), Bidens tripartita (veerdelig tandzaad), Ranunculus sceleratus (blaartrekkende boter-bloem), Oenanthe aquatica (watertorkruid), Alisma plan-tago-aquatica, Juncus bufonius (greppelrus), Eleocharis

palustris (gewone waterbies), Lythrum salicaria (grote kattenstaart) en Alopecurus geniculatus (geknikte vossen-staart) tussen. Hier leek L. aquatica afwezig te zijn. Het perceel werd begraasd door paarden, maar is ook in trek als fourageerzone voor de plaatselijke zomerganzenpopu-latie.

Op de oevers van een nieuw gegraven vijver (IFBL D1.33.32), enkele honderden meters verder, vond ik een tweede groeiplaats voor de Blankaart van Pulicaria vulgaris (klein vlooienkruid; Fig. 4). Er stonden enkele tientallen planten. De andere groeiplaats situeert zich al sinds de jaren 1980 ter hoogte van de monding van de Ronebeek, aan de oostelijke rand van de Blankaartvijver (IFBL D1.33.43). Ze houdt daar, ondanks de afwezigheid van gericht beheer, al jarenlang stand door een continue opeenvolging van toevallige calamiteiten (ruimingswer-ken, trappelplaatsen, ganzenvraat, graafwerken, aanslib-bing, afkalving, zodebeschadiging, enz.).

Daar deze nieuwe groeiplaatsen van Pulicaria vulga-ris en Limosella aquatica sterk in trek zijn als fouragee-rgebied bij de aanwezige populatie verwilderde grauwe ganzen op de Blankaart, valt te verwachten dat de perma-nente verstoring van de bodem en vegetatie op die plaats de ontwikkeling van een dichte rietmoerasvegetatie enige tijd zal remmen, wat voor de beide plantensoorten toch minstens een tijdlang het behoud van geschikte groeioms-tandigheden zou kunnen bevorderen.

Figuur 2. Een uitgegraven exemplaar van Limosella aquatica. (Woumen, 16 juni 2011)

Figuur 3. Drooggevallen modderige oever in de broeken van Woumen, met een groen tapijt van Limosella aquatica. Op de voorgrond Polygonum spec. (6 augustus 2011).

Figuur 4. Pulicaria vulgaris op de droogvallende oever van een recente afgraving in de broeken van Woumen. (6 augustus 2011)