MANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENT BEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICES September - October September - October September - October September - October September - October 2002 2002 2002 2002 2002

º·¤ÇÒÁÇÔªÒ¡Òà 4

⌫ ⌫ ⌫ ⌫ ⌫

จากตอนทแลว (ตอนท 5) ผเขยนไดนำเสนอเครองมอในการวเคราะหหาสาเหตรากเหงา (Root Cause) โดยใชเครองมอคอแผนภมทำไม ทำไม (Why Why Chart) ในเลมน (ตอนท 6)ผเขยนใครขอแบงปนประสบการณในการใชเครองมออกชนดหนงในการวเคราะหหาสาเหตรากเหงาของปญหา นนกคอ ผงกางปลา(Fish Bone Diagram) ดงจะสรปใหตอไปน

ก. แนวคด (Concept)1) แกปญหาทสาเหต (รากเหงา)2) มความเปนเหตเปนผล3) สาเหตนนตองแกไขได

ข. วธการ (Method)1) ใชการระดมสมองอยางฟรและอสระ2) บรหารดวยขอเทจจรง (Management By Facts) โดย

หลกการของ 5G (5 จรง หรอ 5 GEN) คอ

1. Genba = สถานทจรง2. Genbutsu = ของจรง3. Genjitsu = สถานการณจรง/ขอมลจรง4. Genri = หลกการทางทฤษฎ5. Gensoku = ระเบยบกฎเกณฑ

3) 5 ทำไม (5 Why)ค. เครองมอ (Tool) คอ

ผงกางปลา (Fish Bone Diagram) หรอแผนผงสาเหตและผล (Cause and Effect Diagram) หรอแผนผงอชกาวา (IshikawaDiagram) ซงกคอเครองมอเดยวกนนนเอง

จะเหนวาผเขยนเนนแนวคดและวธการหลกๆ เหมอนกนกบแผนภมทำไม ทำไม (Why Why Chart) จะแตกตางกตรงเปนเครองมอคนละชนดเทานน แตการนำมาใชและผลทไดออกมากถอเปนเครองมอชวยในการวเคราะหสาเหต (Cause Analysis)

MANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENT BEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICES September - OctoberSeptember - OctoberSeptember - OctoberSeptember - OctoberSeptember - October

เพอใหทราบ หรอใหไดสาเหตรากเหงา (Root Cause) เพอการแกไขและปองกนปญหาตอไปเหมอนกน ซงผคดคนและพฒนามาใชคอ ศาสตราจารย ดร.คาโอร อชกาวา (KAORU ISHIKAWA)ผซงไดรบการยอมรบวาเปนบดาควซซ (QCC) ของประเทศญปน และไดแพรหลายและเกดประโยชนอยางมากในการนำไปบรหารคณภาพงานและคณภาพชวตของมนษยมาจนถงปจจบน

แผนผงสาเหตและผล/แผนผงอชกาวา/ผงกางปลา คออะไร ?

“Cause and Effect Diagram : A Diagram whichshows the relation between a quality characteristic and fac-tors” แปลวา “แผนผงสาเหตและผล : ผงทแสดงความสมพนธระหวางคณลกษณะทางคณภาพกบปจจยตางๆ (ทเกยวของ)”

“Cause and Effect Diagram : A Diagram that showsthe systematic relationship between a fixed result and therelated causes” แปลวา “แผนผงสาเหตและผล : คอแผนผงทแสดงถงความสมพนธอยางมระบบระหวางผลทแนนอนประการหนงกบสาเหตตางๆ ทเกยวของ”

รปแบบ/โครงสราง เปนอยางไร ?

ดร.อชกาวา เสนอวารปแบบพนฐานของแผนผงสาเหตและผลนม 3 ประการดวยกนคอ

1. การวเคราะหการกระจาย (Dispersion Analysis)2. การจำแนกตามกระบวนการผลต

(Process Classification) และ3. การกำหนดรายการสาเหต (Cause Enumeration)

จาก 3 รปแบบนนำไปเขยนเปนแผนผงไดอกมากมายซงผเขยนไมขอแสดงรายละเอยดทงหมด แตจะเสนอโครงสรางโดยทวไปทนยมใชกน ซงประกอบดวยสวนประกอบสำคญ 2 สวนคอ

1. สวนหวปลา เปนขอสรปผลของสาเหตทกลายเปนตวปญหา

2. สวนโครงกระดกและกางปลาทเปนตวปลา ซงจะเปนทรวบรวมปจจยอนเปนสาเหตของปญหา ดงรปท 1

ตามความนยม : จะเขยนหวปลาอยทางขวามอ และตวปลา(หางปลา) อยทางซายมอ

รปท 1 โครงสรางของผงกางปลา

คณสมบต/คณลกษณะ/ตอปญหาทเกดขน

สาเหต

ผลสาเหตหลก

สาเหตยอย

สาเหตรอง

MANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENT BEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICES September - October September - October September - October September - October September - October 2002 2002 2002 2002 2002

33333

22222

11111

(อาจมมากกวาหรอนอยกวา 4 สาเหตกได)

ขนตอนการสรางผงกางปลา

สำหรบการคนหาสาเหตโดยทวไป จะมขนตอนดงตอไปนขนท : กำหนดลกษณะคณภาพทเปนปญหาเปนหวปลา โดยนยมเขยนไวทางขวามอ ดงน

กระดกสนหลงหวปลา

ขนท : เขยนสาเหตหลกเตมลงบนกระดกสนหลง ทงบนและลาง

ปญหาหรอผล

กางปลา

สาเหตหลก

ขนท : เขยนกางปลาจากซายไปขวา โดยเรมจากกระดกสนหลงกอน

MANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENT BEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICES September - OctoberSeptember - OctoberSeptember - OctoberSeptember - OctoberSeptember - October

66666

55555

44444

88888

77777

ขนท : ใสกางรองและสาเหตรองลงในกางหลกของสาเหตหลก

ขนท : ใสกางยอยและสาเหตยอยลงไปในกางรองไลตอไปจนถงสาเหตรากเหงา

กางรอง สาเหตรอง

ขนท : พจารณาทบทวนวาการใสกางปลาและสาเหตเปนไปตามหลกการและสมพนธตามระดบชนหรอไม ถาไมกใหใสและเตมลงไปใหครบถวน

ขนท : ใสความถของปญหา (หวปลา) แลวกระจายความถลงไปแตละสาเหต (กางปลา) ใหครบถวนถกตอง

ขนท : เตมชอของผงกางปลาใหถกตอง หรอประดบตกแตงใหสวยงามนาอานตลอดจนอานออกและเขาใจ พรอมทจะนำไปใชวเคราะหหาสาเหตรากเหงาเพอนำไปสการแกไขและปองกนปญหาตอไป

กางยอย

สาเหตรองสาเหตยอย 2

สาเหตยอย 1

MANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENT BEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICES September - October September - October September - October September - October September - October 2002 2002 2002 2002 2002

หมายเหต : ขนตอนการสรางผงกางปลานผเขยนไดกำหนดขนมาเองเพอประโยชนในการถายทอดและฝกฝนใหกบบคลากรในองคกรแหงการเรยนร (Learn-ing Organization ; LO) ในการบรหารคณภาพทวทงองคกร (Total Quality Management ; TQM) ทผานมาจนถงปจจบน

กอนจากกนในฉบบน ผเขยนใครขอนำเสนอตวอยางของผงกางปลาในการวเคราะหสาเหตของปญหาท คนไทยไมคอยตรงตอเวลา ดงรปท 2 เปนตวอยางคราวๆ เพอการเรยนร(โปรดอานตอหนาถดไป)

“แลวพบกนในฉบบหนาตอนท 7 ครบ!!!”

จากประสบการณตรงผเขยนขอยนยนวาเครองมอในการวเคราะหหาสาเหตรากเหงา 2 ชนด คอแผนภม ทำไม ทำไม (Why Why Chart)ซงไดนำเสนอในเลมทแลว (ตอนท 5) และผงกางปลา(Fish Bone Diagram) ซงนำเสนอในเลมน (ตอนท 6)นนกอใหเกดประโยชนแกผใชในแงทวา

1) จะทำใหเปนคนทคดกวาง/ คดไกล/คดใหรอบคอบ (Lateral Thinking/ ReflectiveThinking)

2) เปนคนทคดอยางมเหตมผล (LogicalThinking)

3) เปนคนทคดอยางเปนระบบ (System-atic Thinking)

4) ยอมรบฟงความคดเหนของคนอน/เคารพในความเปนมนษยของคนอน (Human Re-spect)

5) แกไขและปองกนปญหาไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลเตมทเนองจากแกปญหาทสาเหตรากเหงา (Root Cause)

.................... และอนๆ อกมากมาย .................

1234567890123123456789012312345678901231234567890123123456789012312345678901231234567890123123456789012312345678901231234567890123

Root CauseRoot CauseRoot CauseRoot CauseRoot Cause

Why WhyWhy WhyWhy WhyWhy WhyWhy WhyChartChartChartChartChart

Fish BoneFish BoneFish BoneFish BoneFish BoneDiagramDiagramDiagramDiagramDiagram

?????

MANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENTMANAGEMENT BEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICESBEST PRACTICES September - OctoberSeptember - OctoberSeptember - OctoberSeptember - OctoberSeptember - October

รปท

2 : ผ

งกางปล

าแสด

งการวเค

ราะห

ปญหา

ทคนไ

ทยไม

คอยต

รงเวล

า (ยงล

งราย

ละเอยด

ไมคร

บถวน

) วเคราะห

โดยน

ายพน

พ เก

ษามา

ไมรเวลานดหมาย

หลงลม

ไมมการอบ

รมหรอเร

ยนร

จงใจ /

ประชด

หลงลม

ไมไดจดทำกำหนดการ

ไมมผรบ

ผดชอบ

ไมมมาตรการปองกนการหลงลม

ไมแจงล

วงหนา

ไมเหนความจำเปน

มอคต

/ขดแยง

เรงรบ

ขาดการว

างแผนทด

คานยมทไมด

ไมไดจดทำ/จ

ดหา

ไมมงบประมาณ

ไมมผลกระ

ทบตอตนเอง

คนไท

ยไม

คอยต

รงตอ

เวลา

ไมมคนทำ

ไมไดจดทำ

ไมมบท

ลงโทษ

ไมมการบอก

/สอน

ไมเหนตวอยาง

ไมทราบ

ความ

เดอดรอน

/เสยหาย

ไมเหน

ความสำคญ

/ประโย

ชน

ขาดการว

างแผน

/วนยทด

คานยม/ว

ฒนธรร

มไมด

ไมมการฝก

ฝน

มการป

ลกฝงทไม

ด

ไมเหนความสำคญ

/จำเปน