Download - Επικοινωνία Διδασκόντων/Διδασκομένων στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και η Συμβολή της

Επικοινωνία Διδασκόντων/Διδασκομένων στην

Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και η

Συμβολή της στη Μαθησιακή Διεργασία - Αξιολογική

Προσέγγιση στο Πλαίσιο του Ε.Α.Π.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΞΕΝΟΥ - ΣΤΡΟΥΖΑ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ-ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Α. ΣΠΑΝΑΚΑ

Αθήνα, 2014

Paraskevi Xenou-Strouza 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή……...……………...….……………………………………………………3

Α. Η Επικοινωνία Διδασκόντων/Διδιασκομένων στην ΑεξΑΕ……………………3

1. Χαρακτηριστικά επικοινωνίας………………………..……………………..3

2. Μορφές, τρόποι και μέσα επικοινωνίας…………………………………….4

3. Αποτελεσματικότητα επικοινωνίας…………………………………………5

Β. Η Συμβολή της Επικοινωνίας στη Μαθησιακή Διεργασία……………..………6

1. Η μαθησιακή διεργασία..…………………………………………………….7

2. Προαγωγή και κατάκτηση της μάθησης……………………………………7

Σύνοψη………………………………………………………………………………..9

Γ. Αξιολόγηση της Επικοινωνίας Διδασκόντων/Διδασκομένων στην ΑεξΑΕ στο

Πλαίσιο του Ε.Α.Π……………………………………..……………………….......10

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΧΕΣΗ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ/ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑεξΑΕ ΤΟΥ Ε.Α.Π..10

ΣΗΜΕΙΩΜΑ………………………………………………………………………..10

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ………………………………………………..……………11

Βιβλιογραφικές Αναφορές……………….……………………………...………….15


Εισαγωγή

Η επικοινωνία μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένου, στο πλαίσιο της

Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΑεξΑΕ) διεθνώς, είναι καθοριστικής

σημασίας παράγοντας προαγωγής και κατάκτησης της πολυδιάστατης μαθησιακής

διεργασίας (Keegan 2001˙ Λιοναράκης, 2006).

Η πολυμορφικότητα και ευελιξία της αλληλεπίδρασης στην ΑεξΑΕ αποτελεί

θεμελιώδη αρχή της (Holmberg, 1995). Η αλληλεπίδραση αυτή στηρίζεται σε

σύγχρονες αρχές μάθησης, κατά τις οποίες το άτομο αυτενεργεί και ταυτόχρονα

συνδιαλέγεται σε ένα συνεργατικό περιβάλλον μάθησης (Λιοναράκης, 2001˙

Μακράκης & Στεφάνου, 2001).

Στην παρούσα μελέτη θα επιχειρηθεί, αρχικά, μια προσέγγιση των ιδιαίτερων

στοιχείων της επικοινωνίας μεταξύ διδασκόντων/διδασκομένων στο πλαίσιο της

ΑεξΑΕ, στη συνέχεια θα αποτιμηθεί η συμβολή της στην προαγωγή και κατάκτηση

της μάθησης και τέλος, θα αξιολογηθεί η επικοινωνιακή διαδικασία μεταξύ

διδάσκοντα και διδασκομένου στο πλαίσιο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου

(Ε.Α.Π.).

Α. Η Επικοινωνία Διδασκόντων/Διδιασκομένων στην ΑεξΑΕ

1. Χαρακτηριστικά επικοινωνίας

Κατά τον Πετρόφσκι (1990), «επικοινωνία είναι η πολύπλευρη διαδικασία

ανάπτυξης επαφών μεταξύ ανθρώπων, η οποία υπαγορεύεται από ανάγκες κοινής

δραστηριότητας» (όπ. αναφ. στο Λιοναράκης, 2006, σ. 15).

Η επικοινωνία στην ΑεξΑΕ καλείται και διαμεσολαβημένη, δεδομένου ότι

πομπός και δέκτης βρίσκονται σε διαφορετικό τόπο και χρησιμοποιούν μέσα,

προκειμένου να ανταλλάξουν μηνύματα (Σαρακατσάνου & Βασάλα, 2011˙ Tompson,

1999). Η διαρκής, δυναμική, σύνθετη και πολυδιάστατη διαμεσολάβηση είναι


μαθητοκεντρική και χάρη στις νέες τεχνολογίες δεν είναι μια μοναχική

δραστηριότητα (Λιοναράκης, 1998/1999˙ Moore, 1994˙ Tait, 1999).

Κατά τον Moore (1993) η «ανεξάρτητη εκπαίδευση», μια άλλη έννοια της

ΑεξΑΕ, χαρακτηρίζεται από «διαδραστική απόσταση». Προσδιορίζεται ως

«ψυχολογική», «επικοινωνιακή» και απόσταση «κατανόησης» που χωρίζει

διδάσκοντα/διδασκόμενο. Περιλαμβάνει το βαθμό προσβασιμότητας (διαθεσιμότητα,

ανταπόκριση), τον βαθμό επικοινωνίας (συχνότητα) και την ποιότητα της

αλληλεπίδρασης μεταξύ διδάσκοντα/διδασκομένου (κλίμα, αμοιβαίος σεβασμός,

αποτελεσματικότητα), στοιχεία που επηρεάζουν την έναρξη, ανάπτυξη και διατήρηση

μιας καλής διαπροσωπικής σχέσης (Λιοναράκης, 1998/1999˙ Κόκκος, 1998/1999). Η

επικοινωνία μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων χαρακτηρίζεται ως αμφίδρομος

«διάλογος» που έχει σκοπό να οδηγήσει τον διδασκόμενο, μέσω της «δομής» (βαθμό

ανταπόκρισης του εκπαιδευτικού προγράμματος στις απαιτήσεις των διδασκομένων),

στην «αυτονομία» (δυνατότητα άσκησης ελέγχου στις εκπαιδευτικές διαδικασίες)

(Γκιόσος, 2009, σ.22˙ Moore, 1993, pp.22-38).

Τέλος, η φύση και το επίπεδο του πολυμορφικού/πολυτροπικού διαλόγου

προσδιορίζεται από την προσωπικότητα/ιδιοσυγκρασία (κίνητρα, προσδοκίες), τα

ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά (μορφωτικό υπόβαθρο, εμπειρίες), το

πλαίσιο/εκπαιδευτική φιλοσοφία στην οποία στηρίζεται ο σχεδιασμός του μαθήματος

κι οτιδήποτε μπορεί να την επηρεάσει (στερεότυπα, προκαταλήψεις, κουλτούρα).

(Dixon & O’Hara, 2006˙ Gorsky & Caspi, 2005˙ Λιοναράκης & Λυκουργιώτης,

1998/1999˙ Moore, 1993).

2. Μορφές, τρόποι και μέσα επικοινωνίας

Κοινό γνώρισμα των προγραμμάτων ΑεξΑΕ είναι η χρήση βασικών μορφών,

τρόπων και μέσων επικοινωνίας. Ωστόσο, υπάρχουν διαφορές, ανά τον κόσμο, που


καθορίζουν την επιλογή των μέσων επικοινωνίας, ανάλογα με το πρόγραμμα

σπουδών και τους οικονομικούς προϋπολογισμούς, που συχνά προσδιορίζουν την

ποιότητα και το εύρος των προγραμμάτων (Λιοναράκης 1998/1999).

Η επικοινωνία μεταξύ των εμπλεκομένων στην ΑεξΑΕ είναι λεκτική και μη

λεκτική (Κόκκος, 1998/1999). Στην πρώτη περίπτωση η μετάδοση του μηνύματος

γίνεται πρόσωπο με πρόσωπο, κυρίως με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και

είναι προφορική και γραπτή (Λιοναράκης, 2006˙ Μαρταλής, 1998/1999).

Πραγματοποιείται με ποικίλους τρόπους (διαπροσωπικά, ομαδικές συμβουλευτικές

συναντήσεις, εργασίες/δραστηριότητες, εξετάσεις) (π.χ. στην Ελλάδα), σύγχρονα και

ασύγχρονα μέσα, όπως: έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό (εγχειρίδια, βιβλία, άρθρα,

χάρτες, φυλλάδια, κασέτες, βίντεο), φαξ, τηλέφωνο, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, forum

(π.χ. στην Ελλάδα) τηλεοπτικές, ραδιοφωνικές (π.χ. στη Νέα Ζηλανδία), διαδικτυακές

εκπομπές (π.χ. στον Καναδά), εικονικές τάξεις και διαδικτυακά περιβάλλοντα

(teleconference, virtual classrooms, forum) (Κόκκος, 1998/1999˙ Λιοναράκης,

1998/1999).

Στη δεύτερη περίπτωση η ανατροφοδότηση πραγματοποιείται με όλα τα μέσα

εκτός των λέξεων, όπως: τόνος, ένταση και ρυθμός φωνής, στάση σώματος και

βλεμματική επαφή (Knapp & Hall, 2002). Η μορφή αυτή της επικοινωνίας συχνά

αποβαίνει καταλυτική για τη σχέση διδάσκοντος/διδασκομένου, αρκεί τα σχετικά

μηνύματα να είναι εύγλωττα και η παρατηρητικότητα αυξημένη (Κόκκος,

1998/1999).

Όλες οι μορφές επικοινωνίας συμβάλλουν στην ακαδημαϊκή και

συναισθηματική υποστήριξη των διδασκομένων (Λοϊζίδου-Χατζηθεοδούλου,

Βασάλα, Κακούρης, Μαυροειδής, & Τάσιος, 2001).

3. Αποτελεσματικότητα επικοινωνίας


Καθοριστική για την εξέλιξη των διδασκομένων είναι η ποιότητα

επικοινωνίας με τον καθηγητή/σύμβουλο (Λιοναράκης, 2001). Μέσα από τη

δυναμική, συχνή, αλληλεπιδραστική σχέση διδάσκοντα/διδασκομένου παράγεται

αποτελεσματική διαπραγμάτευση και εμψύχωση, που αποτελούν απαραίτητες αρχές

επικοινωνίας στην ΑεξΑΕ, αναπτύσσονται και ταυτόχρονα καλλιεργούνται

επικοινωνιακές ικανότητες εναρμόνισης σκέψεων, συναισθημάτων και πράξεων

(Κόκκος, 1998/1999).

Κατά τον Moore (1993), η διαδραστική απόσταση σε ένα εξ αποστάσεως

πρόγραμμα είναι αντιστρόφως ανάλογη του διαλόγου˙ όσο αυξάνεται ο διάλογος

αυτή μειώνεται. Αντίθετα, είναι ανάλογη της δομής του προγράμματος και της

αυτονομίας του διδασκομένου. Η ανάπτυξη διαλόγου με τον διδάσκοντα και ο

έλεγχος εκ μέρους του της δομής του προγράμματος επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό

την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας και το μαθησιακό αποτέλεσμα (Fabro,

1996˙ Giossos, Koutsouba, Lionarakis, & Skavantzos, 2009).

Η αποτελεσματική επικοινωνία, μέσω των διαθέσιμων εργαλείων,

πραγματοποιείται ουσιαστικά μέσα από φιλικό κλίμα (αίσθηση προσωπικής σχέσης

κι ευχάριστης ατμόσφαιρας), ευκρίνεια και πληρότητα μηνυμάτων, ενθάρρυνση,

κατανόηση συναισθημάτων, εδραίωση αυτοεκτίμησης και αλληλοεκτίμησης,

ειλικρινή στάση και εξωστρέφεια (Ζυγούρης & Μαυροειδής, 2011˙ Goleman, 2000˙

Κόκκος, 1998/1999).

Τέλος, η αποτελεσματική επικοινωνία εδραιώνεται όταν άτομα κατέχουν την

επικοινωνιακή δεξιότητα, τη δεξιότητα της ενεργητικής ακρόασης/κατανόησης και

την ορθή χρήση λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας σε συνθήκες πίεσης και

άγχους (Goleman, 2011˙ Κουτούζης, 1999˙ Τυφοξύλου, 2012).

Β. Η Συμβολή της Επικοινωνίας στη Μαθησιακή Διεργασία


1. Η μαθησιακή διεργασία

Η μάθηση σε κάθε επίπεδο και μοντέλο εκπαίδευσης, είναι συνάρτηση

επικοινωνίας και αλληλεξάρτησης διδασκόντων/διδασκομένων και αποτελεί

πολύπλοκη, σύνθετη και εξελικτική διεργασία (αλληλουχία, αλληλεπίδραση

γεγονότων σε συγκεκριμένο χωροχρόνο). Πραγματοποιείται μέσω της διδασκαλίας

(προγραμματισμένων ενεργειών που οδηγούν στη μάθηση) και έχει σκοπό το

μετασχηματισμό της εμπειρίας σε γνώσεις, στάσεις, αξίες και συναισθήματα (Jarvis,

2004˙ Κασσωτάκης & Φλουρής, 2003). Κατά τον Λιοναράκη, «είναι προϊόν

ανακάλυψης μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές και μεθόδους» (Lionarakis, 2003, σ.8).

2. Προαγωγή και κατάκτηση της μάθησης

Η διαπροσωπική σχέση διδασκόντων/διδασκομένων στην ΑεξΑΕ είναι

σημαντικός παράγοντας της μαθησιακής πορείας των διδασκομένων (Tait, 2004). Ο

διδασκόμενος, ως υπεύθυνος και συνειδητοποιημένος ενήλικας, επιλέγει τον χρόνο,

χώρο και ρυθμό της μάθησής του, επιζητά την αμεσότητα κι ανοικτότητα,

προκειμένου να ενθαρρύνεται και να εισπράττει χρήσιμη ανατροφοδότηση (Ηλιάδου

& Αναστασιάδης, 2009˙ Johnson & Card, 2007/2008). Δεν είναι παθητικός δέκτης

της μαθησιακής διαδικασίας, οδηγείται σε αυτή, μετά από καθοδήγηση, συνεργασία

και αυτενέργεια (Courau, 2000˙ Holmberg, 2002˙ Κόκκος, 2001, 2005). Με δεδομένο

ότι φέρει το δικό του αντιληπτικό, συναισθηματικό και αξιακό σύστημα και

προκειμένου να αναπτύξει τα προσωπικά εργαλεία μάθησης, έχει ανάγκη να γνωρίζει

εξ αρχής «τι πρέπει να κάνει, γιατί το κάνει, πότε πρέπει να το κάνει, πώς να το κάνει

και εν τέλει αν το έκανε σωστά» (Λιοναράκης, 2005, σ.27).

Από την άλλη, η συνεχής αλληλεπιδραστική υποστηρικτική και εμψυχωτική

διάσταση της ΑεξΑΕ διασφαλίζεται με έναν διαμεσολαβητή/καθοδηγητή μεταξύ

διδασκομένων και εκπαιδευτικού οργανισμού, ο οποίος έχει διττό ρόλο


συμβουλευτικό/υποστηρικτικό (tutor) και εμψυχωτικό/ενθαρρυντικό (mentor) και

στόχο να οδηγήσει τον διδασκόμενο στην αυτονομία (Holmberg, 2002˙ Keegan,

2000˙ Κόκκος, 2001˙ Λιοναράκης, 1999˙ McLoughlin, 2002).

Ο Μοore (2007) δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της αυτονομίας την

οποία σχετίζει με τη δομή και το διάλογο που αναπτύσσεται στα εξ αποστάσεως

εκπαιδευτικά προγράμματα. Θεωρεί ότι όταν η αυτονομία δεν ενθαρρύνεται υπάρχει

ανάγκη για αυστηρή δόμηση των προγραμμάτων, ενώ όταν η δομή των

προγραμμάτων είναι χαλαρή ο βαθμός αυτονομίας είναι μεγάλος και προσδιορίζεται

από τη στοχοθεσία, τον τρόπο μελέτης, τη μέθοδο και τα κριτήρια αξιολόγησης

(Γκιόσος, 2009˙ Λιοναράκης, 2006).

Οι Ομαδικές Συμβουλευτικές Συναντήσεις, η ανάπτυξη δυναμικών και πλήθος

«ανεξάρτητων» και «αλληλεπιδραστικών» δραστηριοτήτων (διόρθωση και

σχολιασμός εργασιών, διαπροσωπική επικοινωνία) και αξιολογικών εφαρμογών

(εξετάσεις, ασκήσεις αυτοαξιολόγησης), όπως και ένα μη χειραφετικό περιβάλλον

συνεργασίας και μαθησιακής εγρήγορσης, θεωρίες μάθησης, μορφές και δομικά

χαρακτηριστικά προγράμματος, διδακτικό υλικό, χρήση ενεργητικών τεχνικών

(παίξιμο ρόλων, μελέτη περίπτωσης) και μέσων δημιουργούν υψηλής αξίας

αμφίδρομη επικοινωνία που οδηγεί στην αυτόνομη/αυτενεργητική και ανακαλυπτική

μάθηση (Αγιακλή, 2003˙ Λιοναράκης, 2006˙ Moore, 2007). Δυναμικές και ενέργειες

απαραίτητες, προκειμένου να αξιοποιηθούν γνώση, κρίση, δημιουργικότητα,

παρατηρητικότητα και εμπειρία (Βασάλα, 2006˙ Λιοναράκης, 2004˙ Tait, 2003).

Εν τέλει, ο μετασχηματισμός της εμπειρίας σε γνώση, στάση και συμπεριφορά

στην ΑεξΑΕ δεν αποτελεί εύκολο εγχείρημα. Η επίτευξή του προσδιορίζεται από

πλήθος αλληλοσυσχετιστικούς παράγοντες της επικοινωνιακής διαδικασίας μεταξύ

διδασκόντων/διδασκομένων (Λιοναράκης, 2006).


Σύνοψη

Η επικοινωνιακή σχέση μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένου στο πλαίσιο της

Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, ανά τον κόσμο, αποτελεί καθοριστικής

σημασίας παράγοντα προαγωγής και κατάκτησης της μαθησιακής διαδικασίας

(Λιοναράκης, 2006).

Η επικοινωνία μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένου χαρακτηρίζεται από

ευελιξία, πολυμορφικότητα, δυναμισμό και πολυπλοκότητα, αφενός γιατί η

εκπαιδευτική διαδικασία μεταδίδεται από απόσταση (ασύγχρονη επικοινωνία) κι

αφετέρου διότι χρησιμοποιεί πληθώρα μεθόδων, τεχνικών και μέσων, προκειμένου να

πετύχει τους σκοπούς της. Πρόκειται για αμφίδρομη, αλληλεπιδραστική και

διαμεσολαβημένη σχέση από την οποία διδάσκοντες και διδασκόμενοι ωφελούνται

και αλληλοϋποστηρίζονται (Keegan, 2000).

Ο στόχος της σύνθετης επικοινωνιακής διεργασίας είναι η παραγωγή και

κατάκτηση της γνώσης η οποία μεταφράζεται σε αυτονομία και ανακαλυπτική

δυνατότητα για διδάσκοντες και διδασκομένους (Lionarakis, 2003).


Γ. Αξιολόγηση της Επικοινωνίας Διδασκόντων/Διδασκομένων στην ΑεξΑΕ στο

Πλαίσιο του Ε.Α.Π.

Ως αξιολόγηση ορίζεται η διαδικασία συλλογής πληροφοριών, σχετικά με την

αξία μιας σχέσης, ενός προϊόντος ή ενός προγράμματος, επεξεργασίας αυτών και

λήψης αποφάσεων (Howell & Nolet, 2000, p.3˙ Κασσωτάκης, 2003).

Η αξιολόγηση που ακολουθεί σκοπό έχει να αποτιμήσει ποιοτικά την

επικοινωνιακή σχέση μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένου στο πλαίσιο της ενότητας

ΑεξΑΕ του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (Ε.Α.Π.). Απευθύνεται σε

διδάσκοντες και διδασκομένους του τμήματος ΑΘΗ-4. Αποτελείται από πέντε άξονες

και τρία κριτήρια, ανά άξονα, τα οποία προκύπτουν από την προηγηθείσα

βιβλιογραφική επισκόπηση.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΧΕΣΗ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ/ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑεξΑΕ ΤΟΥ Ε.Α.Π.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί αποτελεί εργαλείο έρευνας στο πλαίσιο

εργασίας μου στην ενότητα ΑεξΑΕ. Έχει σκοπό να αποτιμήσει ποιοτικά την

επικοινωνιακή σχέση μεταξύ διδάσκοντα/διδασκομένου σε ένα πρόγραμμα Ανοικτής

και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, όπως αυτό παρέχεται σήμερα στη χώρα μας από το

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Η συμπλήρωσή του απαιτεί μόνο λίγα λεπτά από

το χρόνο σας, γίνεται ανώνυμα και θα συμβάλλει σημαντικά στη διεξαγωγή της

έρευνας. Οι απαντήσεις θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για ερευνητικούς

σκοπούς, για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να ελεγχθούν για την πληρότητά τους.

Τα δε αποτελέσματα της έρευνας θα είναι στη διάθεσή σας, εφόσον ζητηθούν.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνεργασία και το χρόνο σας.

Παρασκευή Στρούζα


E-mail: ………

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

I. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ/ΔΙΑΣΚΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ

ΑεξΑΕ (παρακαλώ να σημειώσετε με Χ το αντίστοιχο πλαίσιο)

1. Πόσο συχνά επικοινωνείτε με τον διδάσκοντα/διδασκόμενο;

1 2 3 4 5 6 7

Καθόλου Πάρα πολύ

2. Πώς θα χαρακτηρίζατε το περιβάλλον/κλίμα επικοινωνίας

διδάσκοντα/διδασκομένου;

1 2 3 4 5 6 7

Ψυχρό Φιλικό/θερμό

3. Πώς θα χαρακτηρίζατε την επικοινωνιακή σχέση διδάσκοντα/διδασκομένου;

1 2 3 4 5 6 7

Αναποτελεσματική Αποτελεσματική

II. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ/ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΑεξΑΕ

(παρακαλώ να σημειώσετε με Χ το αντίστοιχο πλαίσιο)

1. Στοιχεία που ορίζουν το πλαίσιο της επικοινωνιακής σχέσης είναι:

Δεν ισχύει

ποτέ

Γενικά δεν

ισχύει

Γενικά

ισχύει

Ισχύει

απολύτως

Ο χώρος

Ο χρόνος

Οι συνθήκες

Τα γεγονότα

Άλλο τι; (αναφέρετε)

2. Η επικοινωνιακή σχέση μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένου απαιτεί:

Δεν ισχύει

ποτέ

Γενικά δεν

ισχύει

Γενικά

ισχύει

Ισχύει

απολύτως

Ετοιμότητα

Εγρήγορση


Αυτενέργεια

Αμεσότητα

Ανεξαρτησία

Εξωστρέφεια


3. Δραστηριότητες μέσω των οποίων παράγεται αμφίδρομη επικοινωνιακή σχέση

είναι:

Δεν ισχύει

ποτέ

Γενικά δεν

ισχύει

Γενικά ισχύει

Ισχύει

απολύτως

Ανάδειξη και

αξιοποίηση γνώσεων

και εμπειριών

Αναζήτηση και

επεξεργασία

πληροφοριών

Εφαρμογή

Κριτική σκέψη και

δημιουργικότητα

Επαλήθευση και

αυτοαξιολόγηση

γνώσεων και

δεξιοτήτων


Πηγή: (Λιοναράκης, 2005, σ.28).

III. ΜΟΡΦΕΣ/ΤΡΟΠΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ/ΔΙΑΣΚΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ

ΑεξΑΕ (παρακαλώ να σημειώσετε με Χ το αντίστοιχο πλαίσιο)

1. Μορφές/τρόποι επικοινωνίας που χρησιμοποιείτε είναι:

Δεν ισχύει

ποτέ

Γενικά δεν

ισχύει

Γενικά

ισχύει

Ισχύει

απολύτως

Διαπροσωπικότητα/συζητήσεις

Ομαδικές Συμβουλευτικές

Συναντήσεις

Γραπτές εργασίες

Δραστηριότητες

Εξετάσεις



2. Να ιεραρχήσετε, με βάση τη σπουδαιότητα/αποτελεσματικότητα που τους

αποδίδετε, τις παραπάνω μορφές/τρόπους επικοινωνίας, σημειώνοντας 1 έως

5 στο αντίστοιχο πλαίσιο, όπου 1 αντιστοιχεί στην 1η θέση, 2 στη δεύτερη

κ.ο.κ.).

Διαπροσωπικότητα/Συζητήσεις

Ομαδικές Συμβουλευτικές Συναντήσεις

Γραπτές εργασίες

Δραστηριότητες

Εξετάσεις


3. Ποιες άλλες μορφές/τρόπους επικοινωνίας θα προτείνατε;

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

IV. ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ/ΔΙΑΣΚΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑεξΑΕ

(παρακαλώ να σημειώσετε με Χ το αντίστοιχο πλαίσιο)

1. Μέσα που χρησιμοποιείτε στην επικοινωνία με τον διδάσκοντα/διδασκόμενο

είναι:

Δεν ισχύει

ποτέ

Γενικά δεν

ισχύει

Γενικά

ισχύει

Ισχύει

απολύτως

Τηλέφωνο

Ηλεκτρονικό

ταχυδρομείο (e-mail)

Πλατφόρμα

επικοινωνίας

(forum)

Φαξ

Ταχυδρομική

επιστολή


2. Ποιο από τα μέσα αυτά προτιμάτε/χρησιμοποιείτε περισσότερο στη μεταξύ

σας επικοινωνία; (Επιλέγετε ένα απ’ όλα)

…………………………………………………………………….


3. Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το συγκεκριμένο μέσο επικοινωνίας;

1 2 3 4 5 6 7


V. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ/ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ/ΔΙΑΣΚΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑεξΑΕ (παρακαλώ να σημειώσετε με Χ το

αντίστοιχο πλαίσιο)

1. Πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παρακάτω δήλωση;

Η επικοινωνία στην ΑεξΑΕ μεταξύ διδάσκοντος/διδασκομένων συμβάλει

στη μείωση της απόστασης.

Διαφωνώ απόλυτα

Διαφωνώ

Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ

Συμφωνώ

Συμφωνώ απόλυτα

2. Πόσο συχνή είναι η ανάγκη για επικοινωνία;

1 2 3 4 5 6 7


3. Λόγοι που επιβάλλουν την επικοινωνία μεταξύ διδάσκοντος και

διδασκομένου είναι:

Δεν

ισχύει

ποτέ

Γενικά

δεν

ισχύει

Γενικά

ισχύει

Ισχύει

απολύτως

Ανταλλαγή και επεξεργασία απόψεων και

εμπειριών

Πλοήγηση στη μάθηση

Οργάνωση, σχεδιασμός μαθήματος/μελέτης

Βελτίωση δεξιοτήτων

Εμπλουτισμός και επικαιροποίηση γνώσεων

Αξιολόγηση/αυτοαξιολόγηση δράσεων

Αντιμετώπιση/Επίλυση δυσκολιών

Ενθάρρυνση/επιβεβαίωση

Ανατροφοδότηση


Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο και τις ειλικρινείς απαντήσεις σας.


Βιβλιογραφικές Αναφορές

Ελληνόγλωσσες

Αγιακλή, Χ. (2003). Ανατροφοδότηση στην ανατροφοδότηση του Καθηγητή –

Συμβούλου: Τι θεωρούν πιο χρήσιμο οι φοιτητές. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.),

2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, (σελ

352 – 360). Αθήνα: Προπομπός.

Βασάλα, Π. (2006). Η υποστήριξη των μεταπτυχιακών φοιτητών του Ελληνικού

Ανοικτού Πανεπιστημίου από το οικογενειακό, εργασιακό και φιλικό

περιβάλλον. Διπλωματική εργασία. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Πάτρα.

Βασιλού-Παπαγεωργίου, Β. (2001). Η διδασκαλία στην εξΑΕ: η ανάδειξη νέων

ρόλων και τρόποι διαχείρισής τους. Στο 1ο Πανελλήνιο συνέδριο στην Ανοικτή

και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση. Πάτρα. Ανακτήθηκε 10 Δεκεμβρίου 2014 από

www.eap.gr.

Γκιόσος, Ι. (2009). Εγκυρότητα και αξιοπιστία κλιμάκων διαδραστικής απόστασης στο

περιβάλλον του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Πάτρα: Ε.Α.Π.

Goleman, D. (2011). Η Συναισθηματική Νοημοσύνη στο Χώρο της Εργασίας. Αθήνα:

Πεδίο.

Goleman, D. (2000). Η Συναισθηματική Νοημοσύνη στο Χώρο της Εργασίας. Αθήνα:

Ελληνικά Γράμματα.

Ζυγούρης, Φ. & Μαυροειδής, Η. (2011). Η επικοινωνία διδάσκοντα και

διδασκομένων στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Μελέτη περίπτωσης στο

πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών του Κ.Ε.Ε.ΕΝ.ΑΠ. Open Education-

The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology.7

(1), σσ. 69-86.

http://www.eap.gr/


Ηλιάδου, Χ. (2011). Επικοινωνία καθηγητή–συμβούλου και φοιτητών στης σπουδές

από απόσταση: απόψεις Σ.Ε.Π. της Θ.Ε. ΕΚΠ 65 του Ε. Α.Π. Open education

–The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology,

7 (1), 6-20.

Ηλιάδου, Χ. & Αναστασιάδης, Π. (2009, Νοέμβριος). Επικοινωνία Καθηγητή–

Συμβούλου και Φοιτητών στις Σπουδές από Απόσταση: Απόψεις Φοιτητών

στο Πλαίσιο της Θ.Ε.ΕΚΠ65 του Ε.Α.Π. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.), 5ο

Διεθνές Συνέδριο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, Ελληνικό Ανοικτό

Πανεπιστήμιο, Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.

Αθήνα.

Holmberg, B. (2002). Εκπαίδευση εξ Αποστάσεως Θεωρία & Πράξη (2η έκδ.). Αθήνα:

ΕΛΛΗΝ.

Jarvis, P. (2004). Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση, θεωρία και πράξη. Αθήνα:

Μεταίχμιο.

Κασσωτάκης, Μ. (2003). Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου και των

Εκπαιδευτικών. Η λέσχη των εκπαιδευτικών, (30, 3-8).

Κασσωτάκης, Μ. & Φλουρής, Γ. (2003). Μάθηση και διδασκαλία: θεωρία, πράξη,

αξιολόγηση της διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης.

Keegan, D. (2001). Οι βασικές αρχές της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.

Αθήνα: Μεταίχμιο.

Keegan, D. (2000). Οι Βασικές Αρχές της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Αθήνα:

Μεταίχμιο.

Κόκκος, Α. (2005). Εκπαιδευτικές τεχνικές. Στο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης

Εκπαιδευτών. (τ. Α΄). Αθήνα: Ε.Κ.Ε.Π.Ι.Σ.

Κόκκος, Α, (2001). Ο ρόλος του διδάσκοντος στην εκπαίδευση από απόσταση, η


Περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Στο 1ο Πανελλήνιο

Συνέδριο στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, Πάτρα. Ανακτήθηκε 9

Δεκεμβρίου 2014 από

http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/1-

page.htm.

Κόκκος, Α. (1998/1999). Στοιχεία Επικοινωνίας. Στο Α. Κόκκος & Α. Λιοναράκης

(Επιμ.), Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση - Σχέσεις Διδασκόντων

Διδασκομένων (τ. Β΄, σσ. 53-101). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Κουτούζης, Μ. (1999). Γενικές Αρχές Μάνατζμεντ, Τουριστική Νομοθεσία και

Οργάνωση Εργοδοτικών και Συλλογικών Φορέων (τ. Α΄). Πάτρα: Ελληνικό

Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Λιοναράκης, Α. (2006). Η εκπόνηση Μεθοδολογικής Προσέγγισης (Διδακτική) των

Προγραμμάτων δια βίου εκπαίδευσης από απόσταση. Στο Α. Λιοναράκης

(Επιμ.), Προγράμματα Δια Βίου Εκπαίδευσης στα Κ.Ε.Ε. και στα

Κ.Ε.Ε.ΕΝ.ΑΠ. Αθήνα: Ι.Δ.Ε.Κ.Ε. Ανακτήθηκε 10 Δεκεμβρίου 2014 από

http://edu4adults.blogspot.gr/2011/11/blog-post_20.html.

Λιοναράκης, Α. (2006). Η θεωρία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η

πολυπλοκότητα της πολυμορφικής της διάστασης. Στο Α. Λιοναράκης

(Επιμ.), Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Στοιχεία Θεωρίας και

Πράξης, (σσ. 11-42). Αθήνα: Προπομπός.

Λιοναράκης, Α. (2005). Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση και διαδικασίες

μάθησης. Στο Π. Βασάλα, Ι. Γκίοσος, Μ. Κουτσούμπα, Α. Λιοναράκης, Μ.

Ξένος, Χ. Παναγιωτακόπουλος. (Επιμ.), Ανοικτή και εξ Αποστάσεως

Εκπαίδευση-Παιδαγωγικές και Τεχνολογικές Εφαρμογές, (σσ.13-38). Πάτρα:

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/1-page.htm

http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/1-page.htm

http://edu4adults.blogspot.gr/2011/11/blog-post_20.html


Λιοναράκης, Α. (2004). Ένα παιδαγωγικό Μοντέλο σχεδιασμού και παραγωγής

διδακτικού υλικού. Στο Ι. Κεκκές (Επιμ.), Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση.

Ζητήματα Σχεδιασμού και Εφαρμογών, Φιλοσοφικές – Κοινωνικές

προεκτάσεις. Ένωση Ελλήνων Φυσικών. Αθήνα: Ατραπός.

Λιοναράκης, Α. (2001). Ανοικτή και εξ αποστάσεως πολυμορφική εκπαίδευση:

Προβληματισμοί για μία ποιοτική προσέγγιση σχεδιασμού διδακτικού υλικού,

στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.), Απόψεις και Προβληματισμοί για την Ανοικτή και

εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Αθήνα: Προπομπός.

Λιοναράκης, Α. (1999, Νοέμβριος). Ανοικτή και εξ Αποστάσεως εκπαίδευση: η

εμπειρία του ΕΑΠ. Στο Συνέδριο Ρόδου – ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Ρόδου.

Ανακτήθηκε 10 Δεκεμβρίου 2014 από

http://esp.inf.teilam.gr/documents/Lionarakis_didaktikh_programm_eae.doc.

Λιοναράκης, Α. (1998/1999). Η πρώτη επαφή Διδάσκοντος-Διδασκομένων. Στο Α.

Κόκκος & Α. Λιοναράκης (Επιμ.), Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση -

Σχέσεις Διδασκόντων Διδασκομένων (τ. Β΄, σσ. 103-123). Πάτρα: Ελληνικό


Λιοναράκης, A. & Λυκουργιώτης, A. (1998/1999). Ανοικτή και Παραδοσιακή

Εκπαίδευση. Στο Δ. Βεργίδης, Α. Λιοναράκης, Α. Λυκουργιώτης, Β.

Μακράκης, Χ. Ματραλής. Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση - Θεσμοί

και Λειτουργίες. (τ. Α΄). Πάτρα: ΕΑΠ.

Λοϊζίδου-Χατζηθεοδούλου, Π., Βασάλα, Π., Κακούρης, Α., Μαυροειδής, Η., &

Τάσιος, Π. (2001). Μορφές επικοινωνίας στις σπουδές από απόσταση και η

συμβολή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η περίπτωση των σπουδαστών

της μεταπτυχιακής ενότητας Ανοικτή και εξΑΕ του Ε.Α.Π. 1ο Πανελλήνιο

http://esp.inf.teilam.gr/documents/Lionarakis_didaktikh_programm_eae.doc


συνέδριο στην Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση. Πάτρα. Διαθέσιμο στο

δικτυακό τόπο του Ε.Α.Π. www.eap.gr.

Μακράκης, Β. Στεφάνου, Χ. (2001). Αναπτύσσοντας αλληλεπιδραστικά μαθησιακά

περιβάλλοντα στην ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση με την τεχνολογία

Java και Java Applets. Στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο στην Ανοικτή και εξ

Αποστάσεως Εκπαίδευση. Πάτρα. Ανακτήθηκε 10 Δεκεμβρίου 2014 από

http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/sect5/14

4.htm.

Ματραλής, Χ. (1998/1999). Ιδιαίτερα εκπαιδευτικά “εργαλεία”-μέθοδοι. Στο Δ.

Βεργίδης, Α. Λιοναράκης, Α. Λυκουργιώτης, Β. Μακράκης, Χ. Ματραλής.

Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ανοικτή και εξ αποστάσεως

εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες, (τ. Α΄, σσ. 37-97). Πάτρα: Ελληνικό


Πετρόφσκι, Α.Β. (1990). Επικοινωνία. Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια

Λεξικό, (τ. 4, 2025). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Σαρακατσάνου, Ε. & Βασάλα, Π. (2011). Διαμεσολαβημένη διαπροσωπική

επικοινωνία σπουδαστών και Καθηγητών-Συμβούλων στην εξ αποστάσεως

εκπαίδευση. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.), 6ο Διεθνές Συνέδριο Ανοικτής & εξ

Αποστάσεως Εκπαίδευσης, ICODL, (4-6). Λουτράκι. Διαθέσιμο στο

http://icodl.openet.gr/index.php/icodl/2011/schedConf/presentations.

Tompson, J. (1999). Νεοτερικότητα και Μέσα Επικοινωνίας. Αθήνα: Παπαζήση.

Τυφοξύλου, Μ. (2012). Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων στα πλαίσια της

εκπαίδευσης ενηλίκων και της ΑεξΑΕ. Μελέτη περίπτωσης: το προπτυχιακό

πρόγραμμα «Ισπανική Γλώσσα και Πολιτισμός» του Ε.Α.Π. (Μεταπτυχιακή

Διατριβή), Θεσσαλονίκη: Ε.Α.Π.

http://www.eap.gr/

http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/sect5/144.htm

http://www.eap.gr/news/EXAGGELIA_SYNEDRIOU/synedrio/html/sect5/144.htm

http://icodl.openet.gr/index.php/icodl/2011/schedConf/presentations


Ξενόγλωσσες

Courau, S. (2000). Τα βασικά εργαλεία του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Dixon, T. & O’Hara, M. (2006). The Making Practice-Based Learningwork Project.

Ανακτήθηκε 9 Δεκεμβρίου 2014 από www.practicebasedlearning.org.

Fabro, K. (1996). Computer Conferencing in Higher Education: An Exploration of

Communication and Cognitive Development Issues. Canada, Calgary: Masters

Thesis, University of Calgary.

Giossos, Y. Koutsouba, M. Lionarakis, A., & Skavantzos, K. (2009). Reconsidering

Moore's Transactional Distance Theory. European Journal of Open, Distance

and E-Learning, (1-6). Retrieved 10 December 2014 from

http://www.eurodl.org/?article=374.

Gorsky, Α. & Caspi, A. (2005). A critical analysis of transactional distance. The

Quarterly Review of Distance Education, 6(1), 1 – 11.

Holmberg, B. (1995). Theory and Practice of Distance Education. London:

Routledge.

Howell, K. & Nolet, V. (2000). Curriculum-based evaluation: Teaching and decision-

making (3rd

ed.). Wadsworth.

Johnson, E. J., & Card, K. (2007/2008). The Effects of Instructor and Students

Immediacy Behaviors in Writing Improvement and Course Satisfaction in a

Web-based Undergraduate Course. Mountainrise, 4(2). Retrieved 10/11/2008

from http://mountainrise.wcu.edu/archive/vol4no2/html/johnson-card.pdf.

Knapp, M. L. & Hall, J. A. (2002). Nonverbal Communication in Human Interaction.

Crawfordsville: Thomson Learning.

Lionarakis, A. (2003). A preliminary framework for a theory of Open and Distance

Learning – the evolution of its complexity, in Andras Szucs and Erwin

http://www.practicebasedlearning.org/

http://www.eurodl.org/?article=374

http://mountainrise.wcu.edu/archive/vol4no2/html/johnson-card.pdf


Wagner (Eds), The Quality Dialogue, Integrating Quality Cultures in Flexible,

Distance and eLearning. Proceedings of the 2003 EDEN Annual Conference

held in Rhodes, Greece, 15-18 June 2003, pp. 42 – 47.

McLoughlin, C. (2002). Learner Support in Distance and Networked Learning

Environments: Ten Dimensions for Successful Design. Distance Education,

Vol. 23, No. 2, (pp. 149 – 162).

Moore, M.G. (2007). The theory of transactional distance. In M.G. Moore (Ed.), The

Handbook of Distance Education (2nd ed., pp. 89-108). Mahwah, NJ:

Lawrence Erlbaum Associates. Retrieved 10 December 2014 from

http://routledgeeducation.com/books/Handbook-of-Distance-Education

isbn9780805858471.

Moore, M.G. (1994). Autonomy and Interdependence, The American Journal of

Distance Education, vol. 8, number 2. Retrieved 10 December 2014 from

www.ajde.com/Contents/vol8_2.

Moore, M.G. (1993). Theory of transactional distance. In D. Keegan (Ed.),

Theoretical principles of distance education, (pp. 22-38). New York:

Routledge.

Tait, J. (2004). The tutor/facilitator role in student retention, Open Learning, Vol. 19,

No. 1, (pp 97-109).

Tait A. (2003) Reflections on Student Support in Open and Distance Learning,

International Review of Research in Open and Distance Learning. Retrieved

10 December 2014 from

www.irrodl.org/index.php/irrodl/article/view/134/214.

http://routledgeeducation.com/books/Handbook-of-Distance-Education

http://www.ajde.com/Contents/vol8_2

http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/article/view/134/214


Tait, A. (1999). Face to face and at a distance: The mediation of guidance and

Counseling through the new technologies, British Journal of Guidance and

Counseling, Vol. 27. No. 1.

Download - Επικοινωνία Διδασκόντων/Διδασκομένων στην Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και η Συμβολή της

Top Related