ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΠΜ 50

Οι Διαστάσεις των Πολιτιστικών Φαινομένων

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΙΤΗ

ΘΕΜΑ:

O πολιτισμός αποτελεί βασικό τομέα δράσης και συνεργασίας

διεθνών οργανισμών, μεταξύ των οποίων η UNESCO διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο.

α. Αναφερθείτε στο ρόλο της UNESCO στον τομέα του πολιτισμού,

επισημαίνοντας τις βασικές προτεραιότητες της δράσης της και

τις αρχές που τη διέπουν.

β. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η προστασία της πολιτιστικής

κληρονομιάς ρυθμίζεται, σε σημαντικό βαθμό, από την UNESCO

μέσω συγκεκριμένων αρχών και διεθνών κανόνων πολιτιστικής

συνεργασίας,

- αναφερθείτε στην έννοια της άυλης πολιτιστικής

κληρονομιάς και εξετάστε εάν η Ελλάδα έχει εναρμονιστεί

με τις προβλέψεις της Σύμβασης για την Προστασία της

Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΑΠΚ) της UNESCO (2003),

ποια μέτρα εφαρμογής έχει υιοθετήσει και γιατί αυτά

θεωρούνται αναγκαία για την προστασία και την ανάδειξη

της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς σήμερα

- επιλέξτε στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς από την

Ελλάδα και εξετάστε, με βάση τις Επιχειρησιακές οδηγίες

για την εφαρμογή της Σύμβασης για την Προστασία της ΑΠΚ

(κριτήρια R1-R4), τη δυνατότητα ένταξής του στον

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

Σελίδα 2

Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Τεκμηριώστε την απάντησή σας.

Τίτλος εργασίαςΕλληνική πραγματικότητα και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά – Ο Φραπές ως

τέχνη και κουλτούρα

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΊΣΚΑΣ

Θεσσαλονίκη Μάρτιος 2015

Σελίδα 2

Περίληψη: Ο πολιτισμός, ως πεδίο άσκησης εθνικής πολιτικής,

περιφερειακής και διεθνούς συνεργασίας, αντιμετωπιζόταν με

διαφορετικό τρόπο από αυτόν που αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Στα

πλαίσια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση,

Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO), ο τελευταίος ως πυλώνας,

στην έξοδο από έναν πόλεμο που είχε αλλάξει ολοκληρωτικά τον

χάρτη, αποτελούσε ένα νέο πεδίο προς ανάπτυξη. Η πολύπλευρη,

πολύμορφη συνεισφορά και το έργο του Οργανισμού για τον

πολιτισμό, θεμελίωσε και θεμελιώθηκε στο υπερεθνικό πλαίσιο

λειτουργίας του, που ήδη από το 1950, του επέτρεψε να

οριοθετήσει τα πεδία δράσης του και να καθιερώσει

πανανθρώπινες αξίες ή brands, όπως αυτή της προστασίας της

πολιτιστικής κληρονομιάς.

Στα όρια της εργασίας θα σκιαγραφήσω το πλαίσιο - σύστημα

λειτουργίας του Οργανισμού για την υλική πολιτιστική

κληρονομιά και την άυλη. Ένα πλαίσιο – σύστημα που τείνει να

γίνει ολιστικό1 στην λειτουργία του. Ένα σύστημα που τα ίδια τα

κράτη – μέλη, επέτρεψαν να δομηθεί, χωρίς να μεταβιβάζουν υπέρ

του και προς όφελος τους εξουσίες ή στοιχεία της εθνικής

κυριαρχίας τους, αλλά ανεξαρτήτως μεγέθους να αποδέχονται τα

παραγόμενα του, εξαιτίας του ίδιου του αντικειμένου του

πολιτισμού, που διαπερνά και ξεπερνά τα στενά εθνικά όρια,

κυρίως όμως λόγω της φύση του ως αγαθό.

1 Η ολιστική προσέγγιση του πολιτισμού γίνεται εμφανής από τον ορισμό πουδόθηκε το 1982 στην World Conference for Cultural Policies (the Mondiacult)του Οργανισμού το 1982. «Culture is the whole complex of distinctive spiritual, material,intellectual and emotional features of society or a social group and encompasses, in addition to art andliterature, lifestyles, ways of living together, value systems, traditions and beliefs». Ο O’Keefe(Belder 2013:36) διακρίνει τρία επίπεδα στον πολιτισμό με διακριτές αλλάεξίσου σημαντικές έννοιες: «..1. ‘culture’ in the classic highbrow sense, meaning the traditionalcanon of art, literature, music, theatre, architecture and so on; 2. ‘culture’ in a more pluralist sense,meaning all those products and manifestations of creative and expressive drives, a definition whichencompasses not only ‘high’ culture but also mass phenomena such as commercial television and radio,the popular press, contemporary and folk music, handicrafts and organized sports: and;3. ‘culture’ inthe anthropological sense, meaning not simply the products or artefacts of creativity and expression (asenvisaged by the first two definitions) but, rather, a society’s underlying and characteristic pattern ofthought - its ‘way of life’- from which these and all social relations spring».

Σελίδα 2

Ο τρόπος που το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος - μια μεσαίου

μεγέθους περιφερειακή Δύναμη σε επίπεδο ισχύος, αλλά παγκόσμια

υπερδύναμη σε επίπεδο πολιτισμού – προσλαμβάνει και

αντιλαμβάνεται την πολιτιστική κληρονομία του ως αγαθό, δεν

μπορεί να είναι διάφορος από την συνολική προβληματική

ελληνική πραγματικότητα, όπως την βιώνουμε σήμερα. Το πλαίσιο,

νομοθετικά είναι πλήρες και ολοκληρωμένο, χωρίς όμως το ίδιο

να μπορεί να λεχθεί για την εφαρμογή του.

Η εργασία θεωρεί ότι, στο μεταβατικό παράδειγμα που βρίσκεται

η ελληνική κοινωνία θα μπορέσει να ασκήσει τον ιστορικό

παγκόσμιο πολιτισμικό της ρόλο όταν, επιβάλλει στο κρατικό της

μόρφωμα να αναδείξει την σύγχρονη ταυτότητα της, προβάλλοντας

στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της όπως, αυτή

προσδιορίζεται χαρακτηριστικά, στην τέχνη και την κουλτούρα

του Φραπέ. Η αρχική εγγραφή στο εθνικό ευρετήριο και η

μελλοντική η ένταξή της στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης

Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, θα ήταν ένα θετικό

βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Λέξεις Κλειδιά:

Δύναμη και χαλαρή πολιτική

Ολιστική προσέγγιση

Brand vs άυλη πολιτιστική κληρονομιά;

Φραπές

Σελίδα 2

Περίληψη: Ο πολιτισμός, ως πεδίο άσκησης εθνικής πολιτικής,

περιφερειακής και διεθνούς συνεργασίας, αντιμετωπιζόταν με

διαφορετικό τρόπο από αυτόν που αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Στα

πλαίσια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση,

Επιστήμη και τον Πολιτισμό (OUNESCO), ο τελευταίος ως πυλώνας,

στην έξοδο από έναν πόλεμο που είχε αλλάξει ολοκληρωτικά τον

χάρτη, αποτελούσε ένα νέο πεδίο προς ανάπτυξη. Η πολύπλευρη,

πολύμορφη συνεισφορά και το έργο του Οργανισμού για τον

πολιτισμό, θεμελίωσε και θεμελιώθηκε στο υπερεθνικό πλαίσιο

λειτουργίας του, που ήδη από το 1950, του επέτρεψε να

οριοθετήσει τα πεδία δράσης του και να καθιερώσει

πανανθρώπινες αξίες ή brands, όπως αυτή της προστασίας της

πολιτιστικής κληρονομιάς.

Στα όρια της εργασίας θα σκιαγραφήσω το πλαίσιο - σύστημα

λειτουργίας του Οργανισμού για την υλική πολιτιστική

κληρονομιά και την άυλη. Ένα πλαίσιο – σύστημα που τείνει να

γίνει ολιστικό2 στην λειτουργία του. Ένα σύστημα που τα ίδια τα

κράτη – μέλη, επέτρεψαν να δομηθεί, χωρίς να μεταβιβάζουν υπέρ

του και προς όφελος τους εξουσίες ή στοιχεία της εθνικής

κυριαρχίας τους, αλλά ανεξαρτήτως μεγέθους να αποδέχονται τα

παραγόμενα του, εξαιτίας του ίδιου του αντικειμένου του

πολιτισμού, που διαπερνά και ξεπερνά τα στενά εθνικά όρια,

κυρίως όμως λόγω της φύση του ως αγαθό.

2 Η ολιστική προσέγγιση του πολιτισμού γίνεται εμφανής από τον ορισμό πουδόθηκε το 1982 στην World Conference for Cultural Policies (the Mondiacult)του Οργανισμού το 1982. «Culture is the whole complex of distinctive spiritual, material,intellectual and emotional features of society or a social group and encompasses, in addition to art andliterature, lifestyles, ways of living together, value systems, traditions and beliefs». Ο O’Keefe(Belder 2013:36) διακρίνει τρία επίπεδα στον πολιτισμό με διακριτές αλλάεξίσου σημαντικές έννοιες: «..1. ‘culture’ in the classic highbrow sense, meaning the traditionalcanon of art, literature, music, theatre, architecture and so on; 2. ‘culture’ in a more pluralist sense,meaning all those products and manifestations of creative and expressive drives, a definition whichencompasses not only ‘high’ culture but also mass phenomena such as commercial television and radio,the popular press, contemporary and folk music, handicrafts and organized sports: and;3. ‘culture’ inthe anthropological sense, meaning not simply the products or artefacts of creativity and expression (asenvisaged by the first two definitions) but, rather, a society’s underlying and characteristic pattern ofthought - its ‘way of life’- from which these and all social relations spring».

Σελίδα 2

Ο τρόπος που το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος - μια μεσαίου

μεγέθους περιφερειακή Δύναμη σε επίπεδο ισχύος, αλλά παγκόσμια

υπερδύναμη σε επίπεδο πολιτισμού – προσλαμβάνει και

αντιλαμβάνεται την πολιτιστική κληρονομία του ως αγαθό, δεν

μπορεί να είναι διάφορος από την συνολική προβληματική

ελληνική πραγματικότητα, όπως την βιώνουμε σήμερα. Το πλαίσιο,

νομοθετικά είναι πλήρες και ολοκληρωμένο, χωρίς όμως το ίδιο

να μπορεί να λεχθεί για την εφαρμογή του.

Η εργασία θεωρεί ότι, στο μεταβατικό παράδειγμα που βρίσκεται

η ελληνική κοινωνία θα μπορέσει να ασκήσει τον ιστορικό

παγκόσμιο πολιτισμικό της ρόλο όταν, επιβάλλει στο κρατικό της

μόρφωμα να αναδείξει την σύγχρονη ταυτότητα της, προβάλλοντας

στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της όπως, αυτή

προσδιορίζεται χαρακτηριστικά, στην τέχνη και την κουλτούρα

του Φραπέ. Η αρχική εγγραφή στο εθνικό ευρετήριο και η

μελλοντική η ένταξή της στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης

Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, θα ήταν ένα θετικό

βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Λέξεις Κλειδιά:

Δύναμη και χαλαρή πολιτική

Ολιστική προσέγγιση

Brand vs άυλη πολιτιστική κληρονομιά;

Φραπές

Σελίδα 2

Περιεχόμενα1. Εισαγωγή..................................................52. Θέμα......................................................6

2.1. UNESCO 70 χρόνια παγκόσμιας πνευματικής και ηθικής ανθρώπινης αλληλεγγύης......................................6

2.2. UNESCO και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά.................8

2.3. Άυλη πολιτιστική κληρονομιά και ελληνική πραγματικότητα10

2.4. Ο Φραπές ως τέχνη και κουλτούρα.......................13

3. Επίλογος.................................................16Βιβλιογραφία................................................17

Σελίδα 2

1. ΕισαγωγήΟ Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την

Επιστήμη και τον Πολιτισμό ιδρύθηκε το 1945 από 24 κράτη μέλη,

ενώ σήμερα στους κόλπους του συγκεντρώνει 193 κράτη και 6

συνδεδεμένα μέλη. Είναι μια από τις πιο παραγωγικές πλατφόρμες

διεθνούς συνεργασίας και έχει καταφέρει, οι πρωτοβουλίες του

να τυγχάνουν καθολικής αποδοχής. Οι τρεις πυλώνες του

Οργανισμού ανήκουν στην σφαίρα της «χαμηλής πολιτικής», όπου

γενικά η διεθνής συνεργασία είναι επιθυμητή και επιδιωκόμενη

από τα κράτη: υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια συγκλίσεων παρά

αποκλίσεων και, από ιστορικής πλευράς αβίαστα μπορεί να

διατυπωθεί η άποψη ότι η εγκαθίδρυση, η λειτουργία και η

εξέλιξη του Οργανισμού αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα

εφαρμογής του πολιτικού ρεαλισμού από το σύνολο των κρατών που

είναι μέλη του.3.

O Hoggart, , θεωρεί τον Οργανισμό, πραγματικά πάνω από όλα,

ένα φόρουμ (ή καλύτερα μια αγορά), μια επεξεργασμένη μηχανή,

προγραμματισμένη να δίνει την δυνατότητα, σε συνέχεια

συμπληρωματικών σταδίων, σε όλα τα κράτη του κόσμου να

απευθύνονται μεταξύ τους, σε μεγάλη έκταση και με διαδικασίες

που διασφαλίζουν ότι επικρατεί αυθεντικός διάλογος. Ο Pavone

3 Για την κατανόηση της συμπεριφοράς των κρατών υπό το πρίσμα του πολιτικούρεαλισμού ειδικά στην σύγχρονη εποχή, Chigozie, C.F. (2014), A THEORETICAL ANDEMPIRICAL UNDERSTANDING OF POLITICAL REALISM INTHE CONTEMPORARY WORLD Journal of SocialSciences and Public Policy, Volume 6, Number 2, 2014,

Σελίδα 2

θεωρεί ότι αποτελεί τον πολιτιστικό βραχίονα, την υπηρεσία –

οραματιστή και το «εργοστάσιο ιδεών» για το ίδιο τον Οργανισμό

Ηνωμένων Εθνών στον οποίο υπάγεται. 4

Η εργασία συμφωνώντας ότι ο θετικός απολογισμός της δράσης και

του ρόλου του Οργανισμού αποτελεί, μια διεθνή παρακαταθήκη σε

ένα μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και κοινωνικοοικονομικό διεθνές

περιβάλλον, επικεντρώνεται στην διφυή υπόσταση της Κληρονομίας

και πως γίνεται αυτή αντιληπτή στην ελληνική πραγματικότητα.

Η τεκμηρίωση για την ένταξη του Φραπέ στον Αντιπροσωπευτικό

Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, δεν

αποτελεί απάντηση στο ερώτημα γιατί η χώρας μας έχει

αναδείξει, 9 χρόνια μετά την κύρωση της Σύμβασης, δύο μόνο

στοιχεία του πλούτου της: την καλλιέργεια και παραγωγή

Μαστίχας Χίου και την Μεσογειακή Διατροφή. Ο γράφων θεωρεί ότι

αποτελεί καθήκον της ελληνικής πολιτείας και της κοινωνίας

μας, άμεσα να ενεργοποιήσει όλους τους μηχανισμούς,

αυτοματισμούς - αν υπάρχουν - και τα αντανακλαστικά τους,

προκειμένου όλο και περισσότερα στοιχεία του ελληνικού

πολιτισμού να αναδειχθούν.

2. Θέμα

2.1. UNESCO 70 χρόνια παγκόσμιας πνευματικής και ηθικής

ανθρώπινης αλληλεγγύης

Φέτος ο Οργανισμός συμπληρώνει 70 χρόνια δράσης η οποία

κρίνεται επιτυχημένη, σε αντίθεση με την λειτουργία του ίδιου

του Οργανισμού Ην. Εθνών με κριτήριο την επίτευξη των στόχων

που έχει θέσει ο καθένας. Ο Πολιτισμός συνειδητά και

συνειδητοποιημένα αποτελεί για κάθε κράτος, τις κοινωνίες αλλά

και για την ανθρωπότητα ως ολότητα, ένα πολύτιμο Αγαθό και

Ανθρώπινο Δικαίωμα - ως δυνατότητα πρόσβασης σε πολιτιστικά

4 Meskell Lynne (2015), “Transacting UNESCO World Heritage: gifts and exchanges on a globalstage”, Social Anthropology/Anthropologie Sociale (2015) 23, 1 3–21

Σελίδα 2

αγαθά και της προστασίας τους (Kowalska, 2014:79). Αυτό

οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο πυκνό δίκτυο συστημάτων –

πλαισίων που ο Οργανισμός εγκαθίδρυσε που πάντοτε βασίζεται

στους διακηρυγμένος στόχους: στην προώθησης της ειρήνης και

της αλλαγής στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων μέσω της

εκπαίδευσης, της κατανόησης και της προώθησης της πολιτιστικής

διαφορετικότητας (Meskell, 2015: 5) 5.

Ο Οργανισμός συνολικά επικεντρώνεται σε πέντε βασικές

λειτουργίες: α) ως εργαστήριο ιδεών, βασικό αντικείμενο του είναι

ο προσδιορισμός των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει η

ανθρωπότητα και η οριοθέτηση των κατάλληλων μέσων με την μορφή

στρατηγικών και πολιτικής για την αντιμετώπιση τους. β) Ως

φορέας συλλογής και διανομής πληροφοριών, ο Οργανισμός μέσω τριών

αξόνων (έρευνα, ανταλλαγή ερευνητικών αποτελεσμάτων και την

κατάρτιση) αποτελεί έναν γνωστικό δέκτη και πολλαπλασιαστικό

πομπό. γ) Ως διαμορφωτής προτύπων λειτουργεί συντονιστικά,

επιδιαιτητικά και διαμεσολαβητικά είτε αναλαμβάνοντας ίδιες

πρωτοβουλίες για ηθικά και κανονιστικά ζητήματα εθνικού ή

παγκόσμιου ενδιαφέροντος. δ) ως παράγοντας οικοδόμησης ικανοτήτων των

Κρατών Μελών λειτουργεί ως τεχνικός συνεργάτης, στρατηγικός

σύμβουλος ανάπτυξης και χάραξης εθνικών πολιτικών σε όλους του

τομείς και ε) Ως καταλύτης για την διεθνή συνεργασία μέσω των

αναπτυξιακών προγραμμάτων και των δράσεων του ειδικά σε

5 Η συνειδητοποίηση ότι ο πολιτισμός πρέπει να προστατεύεται, με την ίδιαιερότητα που προστατεύουμε την ίδιας μας της ζωής, καθώς τουλάχιστον οπολιτισμικός παραγωγικός μηχανισμός, ατομικός ή κοινωνικός, είναι τοουσιαστικό αποτέλεσμα της «αλλαγής του τρόπου σκέψης». Η διαδικασία δενείναι πάντοτε επιτυχημένη ή λειτουργεί αντίστροφα σε συνθήκες σύγκρουσηςόπως για παράδειγμα στον παραγόμενο πολιτισμό των μαχητών του ΙσλαμικούΚράτους και στα ψηφιακά πολιτισμικά αποτυπώματα των 15 δευτερολέπτων πουμεταδίδονται σε τακτά διαστήματα. Ή απλώς αποτελεί την άλλη όψη τουνομίσματος: αποτελεί έμφυτη πολιτισμική κληρονομιά του ανθρώπου ο πόλεμοςκαι η καταστροφή. Σε κάθε περίπτωση πάντως η ιστορική πραγματικότητα είναιότι όπως αναφέρουν οι Droit και Hoggart (Meskell, 2015) το Προοίμιο τηςιδρυτικής Συνθήκης του Οργανισμού αποτέλεσε μεταγραφή του Προοιμίου ενόςΕυρωπαϊκού Οργανισμού του ICIS – International Committee for IntellectualCo-operation) που λειτούργησε από το 1936 έως 1946, ιδρυτές του οποίου ήτανμερικές από τις σημαντικότερες παγκόσμιες προσωπικότητες της σύγχρονηςεποχής: Marie Curie, Albert Einstein και Thomas Mann.

Σελίδα 2

ζητήματα που είτε τα ίδια τα κράτη μέλη δεν μπορούν να

επιληφθούν είτε γιατί ο χαρακτήρας τους τα καθιστά πραγματικά

παγκόσμιου ενδιαφέροντος.

Τα παραδείγματα επιτυχημένων παρεμβάσεων πολλά από την αρχή

της λειτουργία του. Επικεντρώνοντας όμως στον Πολιτισμό, η

προστασία της υλικής και άυλης κληρονομιάς, οι απορρέοντες

μηχανισμοί υποστήριξης και η λειτουργία τους (προστασία και

προώθηση) αποτελούν μια από αυτές. Η επίδραση της

εννοιολογικής και πολιτικής ανάπτυξης της κληρονομιάς, στην

ολιστική προσέγγιση του συστήματος και των δράσεων του ίδιου

του Οργανισμού6, την καθιστούν σήμερα ως το σημαντικότερο

παγκόσμιο brand, οδηγούν δε σταδιακά στην μελλοντική

μετεξέλιξη του Οργανισμού συνολικά7.

Η ιστορική πορεία εξέλιξης της, μακρόχρονη. Η πρώτη φάση

περιλαμβάνει τον εννοιολογικό και πολιτικό προσδιορισμό των

στοιχείων του Πολιτισμού ως κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας

από το 1950 ως το 1972, ακολουθώντας μια σταδιακή

αποκρυστάλλωση όλων των επιμέρους ζητημάτων μέσω των

περιοδικών διασκέψεων του Οργανισμού, της κύριας διαδικασίας

οραματισμού, οριοθέτησης των πολιτικών του και λήψης

αποφάσεων.8. Η δεύτερη φάση από το 1972 ως σήμερα περιλαμβάνει

6 Σύμφωνα με τον Boucheraki (2007: 109) η ολιστική προσέγγιση ειδικά στοζήτημα της πολιτιστική κληρονομιάς συνίσταται σε ένα σύστημα τριών επιπέδωντο οποίο α) θέτει την υλική κληρονομιά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, β)μεταφράζει την άυλη κληρονομιά στην «υλικότητα» της και γ) υποστηρίζει όσουςασκούν τέχνες να και την διάδοση της γνώσης και των δεξιοτήτων.7 H Meskell (2015:6-8) παραθέτει το λόγο της Katalin Bogyay ως προέδρου τηςΓενικής Συνέλευσης του Οργανισμού, το 2013 στην 37ης Σύνοδο της Επιτροπής τηςΠαγκόσμιας Κληρονομιάς στην Καμπότζη, η οποία αναφέρετε στην ΠαγκόσμιαΚληρονομιά ως Brand, ενώ η ίδια καταθέτοντας την άποψη της προτείνει «..thatthe Convention’s original mandate to protect and conserve the world’s most important cultural andnatural heritage places has been largely replaced by an international desire for securing andmobilisation of that brand. Attaining World Heritage status and recognition, and keeping it, is now theprimary task of the Committee and hasbecome, literally and figuratively, business as usual».8 Μίσκας Γ (2014:5), «Μνημεία και τοποθεσίες παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς στην εποχήτης κρίσης - Άγιο Όρος και Ιστορικό Ιερό του Machu Picchou», Θεσσαλονίκη, ΕΑΠ . Σαν πρώτοβήμα προσδιορίζεται ως αρχή η προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας:ορίζονται 9 άξονες δράσεων για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Από το 1951αρχίζει η συζήτηση για την κατάρτιση συμβάσεων για την προστασία της

Σελίδα 2

την οριοθέτηση και λειτουργία του Καταλόγου Μνημείων και

Τοποθεσιών της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και την

εμβάθυνση του αξιολογικού πλαισίου. Η επιτυχία δε του

συστήματος αποδεικνύεται και αναδεικνύεται σε δύο επίπεδα:

- Σε επίπεδο αποδοτικότητας/ παραγωγικότητας: Το 1978 ο

αριθμός των μνημείων ήταν 8 σήμερα, τα μνημεία και

τοποθεσίες που είναι εγγεγραμμένες στον Κατάλογο είναι

1007.

- Σε επίπεδο ισχύος: Η λειτουργία και η αποτελεσματικότητα

του συστήματος – πλαισίου οδήγησε στην στροφή των κρατών

σε ενεργή συμμετοχή σε αυτό, αναβαθμίζοντας την συμμετοχή

στον Οργανισμό και τα όργανα του σε παράγοντα ισχύος ή

δυνητικό πολλαπλασιαστή ισχύος.9

Από το 1972 μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, η διεθνής κοινότητα

προχώρησε περαιτέρω στην ανάλυση της «κληρονομιάς», υπό το

πρίσμα της ανθρωπολογικής προσέγγισης του πολιτισμού και του

επαναπροσδιορισμού των κοινωνικών επιστημών, ορίζοντας την ως

μια οντότητα που αποτελείται από διάφορες, πολύπλοκες και

ανεξάρτητες εκφράσεις, που αποκαλύπτεται μέσα από τα κοινωνικά

έθιμα ακόμα ίσως και από την σωματική κληρονομιά (Bouchenaki

2007:106).

Η πολιτιστική κληρονομιά συνίσταται όχι μόνο από την υλική της

διάσταση αλλά και από το μήνυμα που η ύλη μεταδίδει, η

πολιτιστικής κληρονομίας συνολικά αλλά και ειδικά σε περιπτώσεις ενόπλωνσυγκρούσεων. Ως πρώτο αποτέλεσμα σε τρία χρόνια (1954) συνομολογείται ηΣύμβαση της Χάγης. Στην Διάσκεψη το 1956 στο Νέο Δελχί, εισάγεται ο όρος«πολιτιστική κληρονομιά σε κίνδυνο» και δημιουργείται το Διεθνές Κέντρο γιατην Μελέτη της Διαφύλαξης και Αποκατάστασης των Πολιτιστικών Αγαθών (ICCROM)στην Ρώμη. Το 1962 στο Παρίσι ψηφίζεται η σύσταση προς τα κράτη μέλη ναυιοθετήσουν σε εθνικό επίπεδο την αρχής της «διαφύλαξης του κάλλους και τουχαρακτήρα των τοποθεσιών και των μνημείων», το 1964 στο Παρίσι αρχίζει νααξιολογείται η συμβολή της προστασίας των μνημείων και των τοποθεσιών στηνανάπτυξη του τουρισμού και το 1972 οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες για τηνσυνομολόγηση τη σύμβασης για την προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής καιΦυσικής Κληρονομιάς.9 Οι Luke και Kersel θεωρούν ότι (Meskell, 2015: 7) η αρένα του συστήματοςτης Παγκόσμιας Κληρονομιάς…offers a soft option in the realm of international influenceunderpinned by cultural diplomacy»

Σελίδα 2

αποκρυπτογράφηση, η σωστή ανάγνωση και η κατανόηση της υλικής

πολιτιστικής κληρονομιάς προϋποθέτει την άυλη φύση της

(Kowalska 2015: 80).

Ο Οργανισμός, ενώ το σύστημα – πλαίσιο της ανάδειξης και

προστασίας της υλικής κληρονομιάς βρίσκεται σε εξέλιξη, ξεκινά

να θέτει τις βάσεις για την εννοιολογική ολοκλήρωση της ως

ολότητα. Την δεκαετία του ΄90, δυο προγράμματα10 του Οργανισμού

καταδείκνυαν την αυξημένη σημασία της άυλης πολιτιστικής

κληρονομιάς και την ανάγκη εγκαθίδρυσης ενός νέου εργαλείου

του διεθνούς δικαίου για την προστασία της. (Bouchenaki

2007:107). Η διαδικασία τελικά από το 1999 ολοκληρώθηκε τον

Οκτώβριο 2003 όταν και το τελικό σχέδιο της Σύμβασης

υιοθετήθηκε στην 32η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού με μεγάλη

πλειοψηφία.

2.2. UNESCO και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά

Η Σύμβαση για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

του 200311 έχει σαν στόχο σύμφωνα με την ερμηνεία του Matsuura,

(Kurin 2007:10) να διασφαλίσει την επιβίωση και την ζωτικότητα

του τοπικού, εθνικού και περιφερειακού ζώντα πολιτισμού του

κόσμου, εν μέσω αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης και των

αντιληπτών επιδράσεων ομογενοποίησης που ασκεί σε αυτόν.

Σύμφωνα με τον ορισμός της «άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς»

όπως αναφέρεται στο άρθρο 2 παρ 1του Ν. 3521/ 200812 αυτή

«..αφορά τις πρακτικές, αναπαραστάσεις, εκφράσεις, γνώσεις και τεχνικές καθώς

και τα εργαλεία, αντικείμενα, χειροτεχνήματα και τους πολιτιστικούς χώρους που

συνδέονται με αυτές και τις οποίες οι κοινότητες, οι ομάδες και, περιπτώσεως−

10 Πρόκειται για το Living Human Treasures που ξεκίνησε το 1993 και το Proclamation of Masterpieces of Oral and Intangible Heritage of Humanity πουξεκίνησε το 199811 Άρθρο 1 της Σύμβασης: Η παρούσα Σύμβαση έχει ως σκοπό:(α) Την προστασία της άυληςπολιτιστικής κληρονομιάς. (β) Το σεβασμό της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των ενδιαφερομένωνκοινοτήτων, ομάδων και ανθρώπων. (γ) Την ευαισθητοποίηση σε επίπεδο τοπικό, εθνικό και διεθνέςόσον αφορά τη σημασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και της αμοιβαίας εκτίμησης που πρέπεινα τυγχάνει. (δ) Τη διεθνή συνεργασία και συνδρομή.12 NOMOΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘM. 3521 Κύρωση της Σύμβασης για την προστασία της άυλης πολιτιστικήςκληρονομιάς, ΦΕΚ 275, 22.12.2006

Σελίδα 2

δοθείσης, τα άτομα αναγνωρίζουν ότι αποτελούν μέρος της πολιτιστικής

κληρονομιάς τους.»

Oι Early και Seitel (Kurin 2007:12) τονίζουν ότι ο τεχνικός

όρος θεωρεί ότι οι κοινότητες των ανθρώπων που αναγνωρίζουν

μια συγκεκριμένη μορφή πολιτιστικής έκφρασης ως σύμβολο της

κοινής/κοινοτικής τους ταυτότητας, την προσλαμβάνουν ως

αυτοαναφορική κατηγορία κληρονομιάς, που έχει νομιμοποιηθεί

από την ιστορική πρακτική θεωρώντας την ως πολύτιμη.

Η Σύμβαση θέτει ως προϋπόθεση μια διαδικασία συνολικής ιστορικής

εξέλιξης ορίζοντας ότι η ΑΠΚ μεταβιβάζεται και αναδημιουργείται ως μέρος

της ταυτότητας των ανθρώπων συνεχώς. Επιπλέον πρέπει να

καλύπτει το σύνολο των παραγόντων (άνθρωπος, ιστορία, περιβάλλον

και φύση) με συγκεκριμένο θετικό τρόπο (σε αλληλεπίδραση) με απώτερο

σκοπό την προώθηση του σεβασμού της πολιτιστικής πολυμορφίας και της

ανθρώπινης δημιουργικότητας.

Είναι σημαντικό ότι η ΑΠΚ συνδέεται και βασίζεται αποκλειστικά

σε αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα13 και επομένως η Σύμβαση

ασκεί ενεργητική δικαιοπραξία υπό την έννοια ότι συμπληρώνει

κατά κύριο λόγο το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

και την προστασία τους, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα στην

συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή.14 Παράλληλα η Σύμβαση εισάγει, υπό το

πρίσμα ακριβώς των κοινών αναγκών του παγκοσμιοποιημένου

περιβάλλοντος, δύο άλλα στοιχεία: την απαίτηση για αμοιβαίο σεβασμό

13 Τα αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνώνσυμπεριλαμβάνονται σε μια σειρά διεθνών συμβάσεων που απαρτίζουν ην ΔιεθνήΧάρτα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και περιλαμβάνει την Οικουμενική Διακήρυξη γιατα Ανθρώπινα Δικαιώματα (1948), το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά,Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα (1966), το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικάκαι Πολιτικά Δικαιώματα (1976) Προαιρετικό Πρωτόκολλο στο Διεθνές Σύμφωνογια τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (1976) και το Δεύτερο ΠροαιρετικόΠρωτόκολλο στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματασχετικά με την κατάργηση της ποινής του θανάτου (1991).14 Ο Belder (2013: 21) αναφέρει ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάςδεν αποτελεί πλέον μόνο ένα αντικείμενο με αξία αλλά αποτελεί και το μέσογια την επίτευξη του τελικού στόχου και το επιχείρημα του προκύπτει από τηνυιοθέτηση από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2005 της Συνθήκης – Πλαίσιο γιατην Αξία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την Κοινωνία όπου επιβεβαιώνεται ηπολύτιμη συνεισφορά της στην κοινωνία.

Σελίδα 2

και την βιώσιμη ανάπτυξη. Αν το πρώτο στοιχείο αποτελεί απλώς

πρόθεση καθώς δεν είναι δυνατόν να γεννά οποιαδήποτε μορφή

υποχρέωσης στα κράτη, το δεύτερο είναι σίγουρο ότι εμμέσως

αναδεικνύει την οικονομική διάσταση της, δηλαδή την πρόσληψη της

άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς ως πηγή οικονομικής αξίας.15

Η Συνθήκη περαιτέρω προχωρεί στον εξαντλητικό προσδιορισμό των

εκδηλώσεων και των μορφών που η ΑΠΚ περιλαμβάνει (άρθρο 2 παρ 2

του Ν. 3521/2008) θέτοντας πέντε πεδία: Προφορική παράδοση και

γλώσσα, τέχνες του θεάματος, κοινωνικές πρακτικές (εθιμική και

θρησκευτική διάσταση), στην γνώση (για την φύση και το σύμπαν)

και στην τεχνογνωσία (σε σχέση με την παραδοσιακή

χειροτεχνία).

Η Σύμβαση τέλος προσδιορίζει εννοιολογικά την ευρεία έννοια

της «διαφύλαξης» στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η προστασία

αν και η τελευταία αποτελεί βασικό σκοπό της. Μπορούμε να

κατηγοριοποιήσουμε τα στοιχεία της διαφύλαξης σε τέσσερα

επίπεδα με βάση τα αντικείμενα του Οργανισμού, από τα οποία

τα τρία είναι υφιστάμενα: επιστημονικό (προσδιορισμός,

τεκμηρίωση, έρευνα), εκπαιδευτικό (μεταβίβαση, κυρίως μέσω της

τυπικής και της μη τυπικής εκπαίδευσης) και πολιτιστικό

(συντήρηση, προστασία). Το τέταρτο ανάγεται στην μετεξέλιξη

της στοχοθέτησης και του προσανατολισμού του ίδιου του

Οργανισμού, στο branding (προώθηση, αξιοποίηση, αναζωογόνηση των

διαφόρων πλευρών της κληρονομιάς αυτής).

Η Σύμβαση δημιουργεί το σύστημα – πλαίσιο της, μεταφέροντας

την λογική της αντίστοιχης Σύμβασης για την υλική κληρονομιά,

15 Ο Beelder πιστεύει ότι η ιδέα της υλικής και άυλης πολιτιστικήςκληρονομιάς ως πηγή οικονομικής αξίας είναι αποτέλεσμα των εξελίξεων στηνβιομηχανία, την τεχνολογία της πληροφορίας, του παγκόσμιου εμπορίου πέρα απότην εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης αλλά και ο ίδιος ο Οργανισμός αναγνώριζετην διάσταση στο πλαίσιο του World Decade for Cultural Development (1988-1997). Η αξιοποίηση πολιτιστικών αγαθών και δικαιωμάτων του ανθρώπου είναιασφαλώς πολύ καλύτερη ως ειδικό θέμα παρά ως για παράδειγμα της προστασίαςτης ειρήνης και της ασφάλειας.

Σελίδα 2

ορίζοντας όργανα και εργαλεία16 εισάγοντας όμως και καινοτόμα

στοιχεία όπως:

- την συμμετοχή των κοινοτήτων, των ομάδων και των οικείων

μη κυβερνητικών οργανώσεων (στην αναγνώριση και καθορισμό

των στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς)

αναγνωρίζοντας πάντα όμως στο κράτος κεντρικό ρόλο (άρθρο

11).

- τον εθνικό μηχανισμό των ευρετηρίων όπου το κάθε κράτος

καταγράφει και προσαρμόζει ανάλογα, τα στοιχεία της άυλης

πολιτιστικής του κληρονομιάς (άρθρο 12) και τέλος

- σε πέντε άρθρα (19-22) προσδιορίζει περαιτέρω τον

τέταρτο σκοπό της Σύμβασης καθορίζοντας τους στόχους, τις

μορφές, τους όρους διεθνούς συνδρομής και την διαδικασία

για την εφαρμογή της, δημιουργώντας έτσι ένα νέο λαμπρό

πεδίο είτε για πραγματική διεθνή συνεργασία είτε για

προκαλυμμένες εξωτερικές επεμβάσεις και διεθνείς

σταυροφορίες στο όνομα της προστασίας της άυλης

πολιτιστικής κληρονομιάς17.

16 η Γενική Συνέλευση των κρατών μελών είναι το ανώτατο νομοθετικό όργανο(άρθρο 4) είναι ενώ η Διακυβερνητική Επιτροπή Διαφύλαξης της ΆυληςΠολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελεί το κύριο εκτελεστικό όργανο (άρθρα 5 – 8).Ο Αντιπροσωπευτικός κατάλογος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας (άρθρο 16),ο Κατάλογος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που απαιτεί επείγουσα προστασία (άρθρο 17), ηπαραγωγή και εφαρμογή προγραμμάτων, σχεδίων και δραστηριοτήτων διαφύλαξης της άυληςπολιτιστικής κληρονομιάς (άρθρο 18) και το Ταμείο για την προστασία της άυλης πολιτιστικήςκληρονομιάς (άρθρα 25-27) αποτελούν τον μηχανισμό λειτουργίας του συστήματος.17 Δεν θα ανήκει στο πλαίσιο της διεθνούς συνδρομής για παράδειγμα μια νέαΣταυροφορία από την διεθνή κοινότητα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος για τηνπροστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των χριστιανικών κοινοτήτων τηςΣυρίας και του Ιράκ που κινδυνεύουν με αφανισμό; Η σταυροφορία δεν είναιαπαραίτητο να λάβει την μορφή φανερής ένοπλης επέμβασης ή εμπλοκής, η οποίαούτως ή αλλιώς είναι σε εξέλιξη, αλλά να ακολουθήσει πιστά τις μορφές πουκαθορίζονται στο άρθρο 21 αλλά «μεταμφιεσμένες» όπως την παραχώρηση«εμπειρογνωμόνων» και «ειδικών», την «επιμόρφωση» κάθε αναγκαίου προσωπικού,νομικά ή «άλλα» μέτρα, την παροχή «εξοπλισμού» και «τεχνογνωσίας», καιβέβαια άλλες μορφές οικονομικής και τεχνικής υποστήριξης,συμπεριλαμβανομένης, της «αποτελεσματικότατης» χορήγησης δανείων με χαμηλόεπιτόκιο και δωρεών.

Σελίδα 2

2.3. Άυλη πολιτιστική κληρονομιά και ελληνική πραγματικότητα18

Το πρώτο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν υπάρχει

ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική, λειτουργίες της οποίας είναι

μεταξύ άλλων η εναρμόνιση του νομικού πλαισίου με τις διεθνείς

συμβάσεις, η παραγωγή σχετικού εφαρμοστέου πλαισίου με την

θέσπιση μέτρων, ό έλεγχος και η αξιολόγηση των μέτρων αυτών. Η

ελληνική πραγματικότητα, δηλαδή η εφαρμογή της εθνικής

στρατηγικής σε επιμέρους θέματα όπως ο πολιτισμός, ως

κληρονομημένο και κληροδοτημένο αγαθό, πρέπει να ειδωθεί α) ως

συνάρτηση με την αντιμετώπιση που επιφυλάχθηκε στην αντίστοιχη

περίπτωση της υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς δηλαδή με την

συγκριτική εξέταση της χρονικής συνέχειας: συνθήκη – κύρωση –

μέτρα – αποτελέσματα και β) σε τρία επίπεδα προκειμένου να

γίνει μια αξιολόγηση και να απαντηθούν τα σχετικά ερωτήματα.

Το πρώτο επίπεδο αφορά τον χρόνο εισαγωγής των διεθνών συνθηκών στο εθνικό

σύστημα με την κύρωση τους. Η κύρωσης της Σύμβασης για την

Προστασία της Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς καθυστέρησε

οκτώ χρόνια και με τον Ν.1126 υιοθετήθηκε αυτούσια στο εθνικό

νομοθετικό πλαίσιο. Η Σύμβαση για την προστασία της άυλης

πολιτιστικής κληρονομιάς από την άλλη κυρώθηκε το 2006 με τον

Ν. 3521 μόλις τρία χρόνια μετά την υπογραφή της.

Το δεύτερο επίπεδο αφορά την εφαρμογή τους υπό την έννοια της εξέλιξης του

εθνικού νομικού πλαισίου ως οργανικό κομμάτι της εθνικής στρατηγικής. Στο

επίπεδο αυτό η Ελλάδα καθυστέρησε: οκτώ χρόνια, μέχρι το 2002

και τον Ν.3028 για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει

της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, να δημιουργήσει εθνικό σημείο

αναφοράς για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών και έξι

χρόνια για να προσδιορίσει συγκεκριμένα μέτρα υλοποίησης με18 Η αδυναμία αυτοπροσδιορισμού του ως ένα κράτος σύγχρονο καισυνειδητοποιημένο, οφείλεται και τρέφεται από την προχειρότητα και τηνκακοδιαχείριση, τις δομικές ανισορροπίες και χρόνιες πολιτικές παθογένειες,από την εγγενή ανικανότητα της άρχουσας ελίτ αλλά κυρίως από το εθνοφοβικό,κυρίαρχο ιστορικό σύνδρομο που η ελληνική κοινωνία έχει εμβολιάσει τον εαυτότης όλα μαζί δεν επιτρέπουν την θετική ή έστω αισιόδοξη θέαση του ελληνικούπολιτιστικού γίγνεσθαι.

Σελίδα 2

τον Ν. 2658/2008 Μέτρα για την Προστασία των Πολιτιστικών Αγαθών και άλλες

διατάξεις. Η ίδια συνέπεια παρατηρείται και για τα άυλα

πολιτιστικά αγαθά που τα μέτρα εφαρμογής χρειάστηκαν έξι

χρόνια για να οριστούν με το ΠΔ 61/12 για την καταγραφή και

αποτύπωση και τεκμηρίωση άυλων πολιτιστικών αγαθών.

Το τρίτο επίπεδο αφορά την ελληνική συνεισφορά στην παγκόσμια πολιτιστική

κληρονομιά υπό την έννοια της παραγωγής προτάσεων ανάδειξης και

αναγνώριση τους και της εγγραφής τους στους Καταλόγους του

Οργανισμού. Σήμερα η χώρα μας έχει 17 μνημεία και τοποθεσίες

καταχωρημένες στο Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Η πρώτη

εγγραφή πραγματοποιήθηκε το 1986 (Ναός του Επικούρειου

Απόλλωνα στις Βάσσες) και η τελευταία ο 2007 (παλαιά πόλη της

Κέρκυρας).19 Σε σχέση με τον Αντιπροσωπευτικό κατάλογο της

άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, η ελληνική

συνεισφορά περιορίζεται στην Μεσογειακή Διατροφή (από κοινού

με άλλα κράτη μέλη) και την Καλλιέργεια και παραγωγή Μαστίχας

Χίου, η εγγραφή τους πραγματοποιήθηκε το 2013 και 2014

αντίστοιχα.

Σε σχέση με το τελευταίο επίπεδο αν θέσουμε αυθαιρέτως ως

μοναδικό κριτήριο αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας /

αποδοτικότητας των μέτρων που ένα κράτος νομοθετεί, το

παραγόμενο αποτέλεσμα, αυτή δεν μπορεί να είναι θετική με τα

δεδομένα των 17 μνημείων και τοποθεσιών και των 2 άυλων

στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς από το 1982 έως το 201520.

Η φτωχή παραγωγική διαδικασία ειδικά στον τομέα της άυλης

πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να οφείλεται στην λειτουργία ή

μη λειτουργία της Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής με σκοπό την

εφαρμογή της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής

19 Η σύγκριση με άλλες πολιτιστικές υπερδυνάμεις δεν είναι υπέρ μας. Η Γαλλίαέχει 49 μνημεία και τοποθεσίες εγγεγραμμένες, η Κίνα 47, η Γερμανία 39, η Ινδία 32, η Ιταλία 50, η Ισπανία 44 κ.ο.κ.20 Και πάλι η σύγκριση αρνητική: Η Γαλλία 13 εγγραφές, η Κίνα 38, η Ιταλία 6,η Ινδία 11, η Ισπανία 14 κοκ

Σελίδα 2

Κληρονομιάς21 που δημιουργήθηκε το 2012 (μόλις έξι χρόνια μετά

την κύρωση της Σύμβασης). Πάντως ο ρόλος της και η λειτουργία

της φαίνεται ότι ασκείται από την Ελληνική Εθνική Επιτροπή του

Οργανισμού η οποία στον απολογισμός της για την περίοδο 2009-

2013 αναφέρει ως δράσεις στο τομέα της πολιτιστικής

κληρονομιάς τα παρακάτω: την ολοκλήρωσης και εν καιρώ δημοσίευση του

Ενδεικτικού Καταλόγου Μνημείων της Ελλάδος, την εκλογή της Χώρας μας στην

Διακυβερνητική Επιτροπή του Οργανισμού για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής

Κληρονομιάς και την εγγραφή της Μεσογειακής Διατροφής στο Αντιπροσωπευτικό

Κατάλογο.

Σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ 1 του Συντάγματος του 200822, η

προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί

υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Η παρ 6 ορίζει

ότι τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά

στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Το άρθρο 25 θέτει το

Κράτος ως εγγυητή των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και

ως μέλους του κοινωνικού συνόλου σε συνδυασμό με την αρχή του

κοινωνικού κράτους δικαίου (παρ 1) και η αναγνώριση και η

προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του

ανθρώπου από την Πολιτεία αποβλέπει στην πραγμάτωση της

κοινωνικής προόδου μέσα σε ελευθερία και δικαιοσύνη (άρθρο 2).

Στο Σύνταγμα δεν υπάρχει καμία αναφορά στις έννοιες

Πολιτισμός, Κληρονομιά, άυλη ή υλική και σε δύο άρθρα

αποκλειστικά υπονοείται ότι αποτελούν αντικείμενο προστασίας

του Κράτους ή της Πολιτείας ή και των δύο. Σύμφωνα με το ΠΔ

191/2003 κύρια αποστολή του Υπουργείου Πολιτισμού είναι η

προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας από τους αρχαιοτάτους

χρόνους μέχρι σήμερα και η υποστήριξη της ανάπτυξης του σύγχρονου

21 http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=479629 Ημερομηνία πρόσβασης17.03.201522 Βουλή των Ελλήνων, Σύνταγμα της Ελλάδος όπως αναθεωρήθηκε με το Ψήφισματης 27ης Μαίου 2008 από την Η’ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων

Σελίδα 2

πολιτισμού (άρθρο 1). Η αποστολή αυτή δεν εξειδικεύεται

περαιτέρω προκειμένου να προσδιοριστεί τι περιλαμβάνει.

Η ευόδωση της αποστολής καθορίζεται προφανώς ως αντικείμενο

της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής

Κληρονομιάς και των Διευθύνσεων της, που η κατηγοριοποίηση

τους ακολουθεί την ιστορική συνέχεια του ελληνικού

πολιτισμού23. Υπάρχει επίσης η Ειδική Υπηρεσία Προβολής και

Αξιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Σύγχρονης Δημιουργίας

που υπάγεται απευθείας στον Υπουργό η οποία έχει ως

επιχειρησιακούς στόχους «την προβολή της πολιτιστικής

πολιτικής και των στρατηγικών επιλογών του Υπουργείου στους

τομείς που άπτονται της πολιτιστικής κληρονομιάς και του

σύγχρονου πολιτισμού».24

Σύμφωνα με τον Γκαντζιά (2008) οι παραπάνω διευθύνσεις και

υπηρεσίες αποτελούν πολιτιστικούς οργανισμούς και για αυτούς ο

Byrnes (Γκαντζιάς 2008) ορίζει ότι για να παράγουν και να

προωθήσουν τα πολιτιστικά αγαθά είναι σκόπιμο να έχουν

ικανοποιητικές απαντήσεις σε εννέα θεμελιώδη ερωτήματα που

αφορούν την ύπαρξή τους και το μέλλον τους25, απαντήσεις που

δυστυχώς δεν κατέστησαν δυνατόν να βρεθούν πουθενά

καταγεγραμμένες για τις συγκεκριμένες υπηρεσίες και το

υπουργείο αυτό καθ’ αυτό.

23 Π.Δ 191/2003, Κεφάλαιο Β , άρθρο 7, όπου ορίζονται οι οργανικές μονάδες(Κεντρική Υπηρεσία και Περιφερειακές και ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες τουΥπουργείου Πολιτισμού). Η πρώτη διακρίνεται σε 7 διευθύνσεις, ένα Κέντρο(Κέντρο Λίθου) και μια Γραμματεία (Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου)24 http://www.yppo.gr/1/g1540.jsp?obj_id=98157 Ημερομηνία πρόσβασης17.03.201525 Γκαντζίας (2008: Κεφ 1). Τα εννέα ερωτήματα είναι: α) ποιος είναι ο λόγοςτης ύπαρξής μας ως Οργανισμού; β) Ποια είναι η αγορά μέσα στην οποίαδραστηριοποιούμαστε; γ) Ποιο είναι το σημαντικό προϊόν ή υπηρεσία πουπαρέχουμε; δ) Ποιοι είναι οι πελάτες μας, το κοινό μας, οι εθελοντές μας,καθώς και οι υποστηρικτές / δωρητές / χορηγοί μας; ε) Γιατί μας επιλέγουνκαι μας εμπιστεύονται; στ) Που έχουμε αλλάξει ή όχι ως οργανισμός τατελευταία πέντε χρόνια; ζ) Ποια είναι τα δυνατά και αδύνατα σημεία τουοργανισμού μας; η) Ποιες φιλοσοφικές θεωρήσεις επηρεάζουν την οντότητα καιτη λειτουργία του οργανισμού μας; θ) Ποια θα είναι η απώλεια αν πάψουμε ναυπάρχουμε ως οργανισμός;

Σελίδα 2

Η αδυναμία εντοπισμού απαντήσεων οδηγεί την εργασία στα

παρακάτω συμπεράσματα σε σχέση με το αν η Ελλάδα έχει

εναρμονιστεί με τις προβλέψεις της Σύμβασης για την Προστασία

της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ποια μέτρα εφαρμογής έχει

υιοθετήσει και γιατί αυτά θεωρούνται αναγκαία για την

προστασία και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς

σήμερα :

- Η χώρα μας αν και αποδέχεται τις διεθνείς συνθήκες αργεί

να τις κυρώσει.

- Μέχρι να τις κυρώσει το υφιστάμενο πλαίσιο δεν επαρκεί

για να καλύψει τις απαιτήσεις

- Η κύρωση δεν σημαίνει και εφαρμογή καθώς αυτή μπορεί να

καθυστερήσει επιπλέον

- Ακόμα και να καθοριστούν μέτρα δεν είναι σίγουρο ότι αυτά

θα αρχίσουν να αποδίδουν

- Σε όλο αυτό το πλαίσιο οι αλλαγές στην δομή, στις

αρμοδιότητες, στην λειτουργία και σε όλο το σύστημα του

ελληνικού κράτους θα επιφέρουν νέες καθυστερήσεις

- Το γραφειοκρατικό σύστημα με την επικάλυψη αρμοδιοτήτων,

λειτουργιών, διαδικασιών λήψης αποφάσεων, έλλειψης

χρηματοδότησης κλπ, κλπ, κλπ δεν είναι παραγωγικό

- Τέλος η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα των μέτρων

δεν επαφίεται σε κάποια συγκεκριμένη εθνική στρατηγική, η

οποία δεν υπάρχει, αλλά σε περιπτωσιακούς ή

περιστασιακούς λόγους.

2.4. Ο Φραπές ως τέχνη και κουλτούρα

Ο Φραπές εμφανίστηκε ως ιστορικό γεγονός το 1957 και

εξελίχθηκε ταχύτατα ως κοινωνικό φαινόμενο για τα δεδομένα της

μεταπολεμικής μας πραγματικότητας. Είναι συναρπαστικός ο

τρόπος με τον οποίο διείσδυσε βαθύτατα ως μόδα στην διφυή

Σελίδα 2

(αγροτική και ημιαστική) ελληνική προ καταναλωτική κοινωνία26,

που αναζητούσε σύμβολα ευφυούς ράθυμης ευρηματικότητας και πως

τελικά κατέληξε ένα ακόμα σύγχρονο δίλημμα της, ήδη από το

τέλος της δεκαετίας του ΄50, ευρισκόμενης σε «πολιτισμικό

δυισμό»27, χώρας μας.

Ο Γκαροντί28 (1964) αναφέρει ότι η τέχνη είναι απλά μια μορφή

γνώσης – ορισμός που αποτελεί κοινή άποψη των μεγάλων

μαρξιστών Ζάρντοφ και Λούκατς). Η τέχνη του Φραπέ ως μορφή

γνώσης έχει καταφέρει να διαπεράσει έξι γενιές Ελλήνων και η

μετάδοση της ως τέτοια αποτελεί θεμελιωμένη λαϊκή οικογενειακή

ηθογραφία. Αν πάλι χρησιμοποιήσουμε τον εγγενή ορισμό της

τέχνης που αποδίδει ο Read (1984) στην ελληνική φιλοσοφία, η

τέχνη του Φραπέ υποσυνείδητα στο μνημονικό του Έλληνα,

ταυτίζεται με το αρμονικά ωραίο, με κριτήρια την τάξη, την

συμμετρία και την εντέλεια.

Αν τέλος συμφωνήσουμε με τους Αντόρνο και Χορκχαίμερ (1996)

ότι η κουλτούρα έχει δύο ασυμφιλίωτα χαρακτηριστικά την τέχνη

και την διασκέδαση, η τέχνη του Φραπέ είναι η σύγχρονη προτομή

26 Για το πώς και γιατί της επινόησης του φραπέ η καλύτερη σε βάθος ανάλυσητων πραγματικών δεδομένων γίνεται από τους @frapes_drinker cooperation στοhttp://cgi.di.uoa.gr/~std03150/frapes.html «...Η αλήθεια είναι ότι οι πωλήσεις τουNescafe στην Ελλάδα το καλοκαίρι έπεφταν δραματικά, λόγω του ότι ο ζεστός νεσκαφέ απλά δεν είχεθέση στο τραπέζι μιας καφετέριας στην Ελλάδα το κατακαλόκαιρο. Γι' αυτό η Nescafe Hellas αποφάσισενα λανσάρει αυτό το είδος του παγωμένου χτυπημένου νεσκαφέ στην Ελλάδα για να αυξήσει τιςπωλήσεις της το καλοκαίρι. Και γιατί όμως ένας καθαρά ελληνικός καφές να έχει γαλλικό όνομα; Ηαπάντηση βρίσκεται στο ότι την εποχή εκείνη το ξενόφερτο όνομα του νέου αυτού καφέ συνδύαζε όλα ταχαρακτηριστικά για να κάνει κλικ στην νεολαία της εποχής: Δισύλλαβο, εύφωνο, παραπέμπει στηφράπα, στο αφράτο, ακόμα και στο κρύο»27 Για τον πολιτισμικό δυισμό στο Διαμαντούρος Νικηφόρος(2000), «Πολιτισμικόςδυισμός και πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης», Αλεξάνδρεια,. Ο δυισμός αλλάκαι η αμφισημία είναι έκδηλοι στην πρόσληψη του φραπέ ως συμβολισμός καικαθημερινότητα / πραγματικότητα: από την μία σύμβολο του σύγχρονου μηπολιτικά ορθού Νεοέλληνα. Από την άλλη ως η πλέον αναπτυγμένη μορφή ατομικήςή συλλογικής επιχειρηματικής δραστηριότητας του τομέα υπηρεσιών, πουαπασχολεί ένα μεγάλο τμήμα των νέων στην χώρα μας, κατά συνήθη πρακτική, μεσχέσεις ελαστικής, «μαύρης» μη δηλωμένης εργασίας ενώ να μην λησμονούμε τοεκπαιδευτικό / μαθησιακό / σχεσιακό ρόλο των τοπικών κοινωνικών ομάδων πουδημιουργούν οι επιχειρήσεις που βασίζονται στον φραπέ.28 Γκαροντί Ρ (1964)«Ο Έρνστ Φίσερ και η συζήτηση για την μαρξιστική αισθητική»στο Φίσερ Έρνεστ,(1966) «Η αναγκαιότητα της Τέχνης», Θεμέλιο, Αθήνα

Σελίδα 2

της κοινωνικής και συλλογικής, ατομικής και προσωπικής

διασκέδασης.

Η τέχνη και η κουλτούρα του Φραπέ συνδυάζουν τις λαϊκές

τεχνικές προετοιμασίας και παρασκευής, με ένα πλούσια

ανθρωποκεντρικό εύπλαστο περιβάλλον που είναι μοναδικά

υποκειμενικό, πολύμορφο, πολύχρωμο και εξατομικευμένο. Η

παραγωγή του Φραπέ29 μπορεί να θεωρηθεί χειροτεχνία αν και

πλέον έχει εξελιχθεί με την χρήση πιο εκλεπτυσμένων μηχανικών

εργαλείων, ο παραδοσιακός τρόπος όμως παραμένει ενεργός και

αποδεκτός στην καθημερινότητα μας.

Κατά συνήθεια καταναλώνεται σε κοινόχρηστους χώρους όπου οι

άνθρωποι συναθροίζονται για να επικοινωνήσουν ή απλώς να

απολαύσουν τον ήλιο αλλά όχι αποκλειστικά. Η κουλτούρα του

Φραπέ είναι συνώνυμη της κοινωνικοποίησης, της ψυχαγωγίας, της

φιλοξενίας, της ελευθερίας του λόγου και της άποψης, της

«εκκλησίας του δήμου» συνολικά, ανεξαιρέτου κοινωνικής ή

οικονομικής κατάστασης, επιπέδου μόρφωσης, κουλτούρας,

ανεξαρτήτως κοινωνικής ή ταξικής στρωμάτωσης. Διατρέχει κάθε

κοινωνική εκδήλωση ή χωροταξικό προσδιορισμό: είναι αδιάφορο

αν πρόκειται για επίσημη η ανεπίσημη, οικογενειακή, φιλική ή

σοβαρή, σε χώρο εργασίας ή χώρο διασκέδασης. Η κουλτούρα

περνάει από γενιά σε γενιά και η δημόσια δήλωση ενός νέου «ένα

φραπέ παρακαλώ» αποτελεί μια από τις πρώτες απαραίτητες

κοινωνικές δηλώσεις για την αποδοχή του στον στενό και ευρύ

κοινωνικό του κύκλο.

Η κουλτούρα του Φραπέ δεν παραβιάζει κανένα ανθρώπινο

δικαίωμα: τα αντίθετο σε πολλές περιπτώσεις και για ειδικές

29 Τα υλικά για την παρασκευή του πρώτης μεταποίησης : στιγμιαίος καφές,ζάχαρη (άσπρη ή μαύρη, σε στερεή ή υγρή μορφή), νερό, γάλα και παγάκια. Ηδοσολογία καθαρά υποκειμενική που αποδεικνύει τον πλουραλισμό και τηνποικιλότητα των επιλογών. Η υποδομή προετοιμασίας επίσης βασική: σέικερ ήσυσκευή / μηχανή ανάδευσης ακόμα και ιδιόχρηση άλλων κατάλληλων σκευών. Ηπαρασκευή του Φραπέ ακόμα πιο απλή: ένα οποιοδήποτε γυάλινο ποτήρι και ένακαλαμάκι. Συνοδεύεται με ένα ποτήρι νερό που καταναλώνεται αυτόνομα ή ωςσυμπλήρωμα

Σελίδα 2

ομάδες του πληθυσμού, η απόλαυση του ενέχει τον χαρακτήρα

αναφαίρετου και αναπαλλοτρίωτου βασικού δικαιώματος, ενώ η

ίδια η κουλτούρα προάγει την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των

ατόμων και τον σεβασμό ανεξαρτήτως όλων.

Σε όλη την μεταπολεμική Ελλάδα έχει παίξει θετικό ρόλο στην

προσέγγιση των ανθρώπων, συμβάλλοντας σε μια ατμόσφαιρα που

προάγει τις φιλικές σχέσεις, διευκολύνει τη συνεννόηση και

απομακρύνει τις προκαταλήψεις μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικό

πολιτισμικό υπόβαθρο. Έχει συνεισφέρει το διαπολιτισμικό

διάλογο, στην ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών με την τόνωση του

«συνδιαλέγειν» αλλά πάνω από όλα του «λέγειν».

Η επίδραση στην προφορικές παραδόσεις ακόμα και στην

παραγωγική διαδικασία της ελληνικής γλώσσας, σημαντικές: έγινε

λήμμα της νεοελληνικής ενώ η λεκτική παραγωγή, η μετατροπή

σχετικών με την κουλτούρα του φραπέ ορολογιών, φράσεων και η

προσαρμογή τους σε νέες φόρμες κοινωνικής έκφρασης, αμέτρητες.

Όπως επίσης και συνεπαγόμενο, το πέρασμα στον συμβολισμό με

την προσαρμογή του ίδιου του κοινωνικού τρόπου έκφρασης: η

επίδραση στην γλώσσα του σώματος, στα επιφωνήματα ή ακόμα και

στον τρόπο σκέψης ή χαρακτηρισμού συμπεριφορών είναι δεδομένη30

Τέλος και σε σχέση με την οικονομική διάσταση της άυλης

πολιτιστικής κληρονομιάς η οικονομία του Φραπέ αποτελεί το

σημαντικότερο brand προς αξιοποίηση και ανάπτυξη καθώς σε

τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο συντηρεί σημαντικά τμήματα

της ελληνικής επιχειρηματικότητας, του ενεργού απασχολούμενου

30 Ενδεικτικά παραδείγματα για κάθε ένα από τα αναφερόμενα επίπεδα: παραγωγήλέξεων: Φραπεδιά, Φραπεδούμπα, Φραπόγαλο, Φραπελιά, Φράπα. Συμβολισμός: η κίνησηανάδευσης του φραπέ ή η χειρονομία χρησιμοποιώντας το δάχτυλο ως καλαμάκιυποδηλώνει την επιθυμία για ένα φραπέ ή ακόμα και η έκφραση «ένα γλυκό μεγάλα», χωρίς να προσδιορίζεται δηλώνει ξεκάθαρα ένα φραπέ. Τρόπος σκέψης ήχαρακτηρισμού συμπεριφορών: Το μυαλό μου έγινε φραπές, αποτελεί μια από τιςσυνηθέστερες εκφράσεις. Η πρόταση «πάμε για καφέ» περιγράφει μιασυγκεκριμένη κοινωνική συμπεριφορά που σχετίζεται με την συνάθροιση σε έναχώρο και την συζήτηση, συνοδεία ενός φραπέ.

Σελίδα 2

προσωπικού, αποτελεί σταθερά σημαντικό έσοδο της τοπικής

οικονομίας αλλά και όσων ασχολούνται με αυτή.31.

Η κουλτούρα του Φραπέ αποτελεί άυλη πολιτιστική κληρονομιά:

αφορά πρακτικές, αναπαραστάσεις, εκφράσεις, γνώσεις και

τεχνικές της μεταπολεμικής Ελλάδας και της ελληνικής

κοινωνίας. Έχει σημαδεύσει την παραγωγή εργαλείων,

αντικειμένων, χειροτεχνημάτων και τους κοινωνικούς –

παραγωγούς πολιτισμού - χώρους που συνδέονται με αυτή, και που

η ελληνική κοινωνία, οι τοπικές ακόμα και οι εκπατρισμένες

ελληνικές κοινότητες, οι ομάδες και όλα τα άτομα που έχουν

επηρεαστεί από αυτήν, αναγνωρίζουν ότι αποτελεί μέρος της

πολιτιστικής κληρονομιάς τους.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, η δυνατότητα εγγραφής της τέχνης και

κουλτούρας του Φραπέ ως άυλη πολιτισμική κληρονομιά βάση των

κριτηρίων που πρέπει να εκπληρώνονται, εξετάζεται στον

παρακάτω πίνακα32 Κριτήρια

Τεκμηρίωση

R.1 Η τέχνη και η κουλτούρα του Φραπέ μεταβιβάζεται από γενιάσε γενιά, αναδημιουργείται συνεχώς από τις κοινότητες καιτις ομάδες σε συνάρτηση με το περιβάλλον τους, τηναλληλεπίδραση τους με τη φύση και την ιστορία τους, καιτους παρέχει μία αίσθηση ταυτότητας και συνέχειας,συμβάλλοντας έτσι στην προώθηση του σεβασμού τηςπολιτιστικής πολυμορφίας και της ανθρώπινηςδημιουργικότητας.

R. 2 Η εγγραφή της τέχνης και της κουλτούρας του Φραπέ θα

31 Είναι χαρακτηριστική η σημασία του Φραπέ στην οικονομία της Θεσσαλονίκης,όπου ο αριθμός των σημείων πώλησης φραπέ σε σχέση με τον αριθμό των κατοίκωντης είναι 10/1, όπου η μόνη κατηγορία επενδύσεων αφορά μονάδες εστίασης κατάπλειοψηφία με αντικείμενο καφέ / αναψυκτήριο, όπου πάνω από ένας στουςτέσσερις νέους φοιτητές έχει εργαστεί τουλάχιστο μια φορά σε αντίστοιχεςεπιχειρήσεις, όπου ο φραπές αποτελεί, μαζί με την μπουγάτσα και τον γύρο, ταπιο διάσημα τοπικά προϊόντα διατροφής που οι ξένοι επισκέπτες είναιδεδομένου ότι θα αγοράσουν αν όχι καθημερινά τουλάχιστο μία φορά κατά τηνδιάρκεια της παραμονής τους στην πόλη.32 Operational Directives for the Implementation of the Convention for theSafeguarding of the Intangible Cultural Heritage, Adopted by the GeneralAssembly of the States Parties to the Convention at its second session(UNESCO Headquarters, Paris, 16 to 19 June 2008), amended at its thirdsession (UNESCO Headquarters, Paris, 22 to 24 June 2010), its fourth session(UNESCO Headquarters, Paris, 4 to 8 June 2012) and its fifth session (UNESCOHeadquarters, Paris, 2 to 4 June 2014)

Σελίδα 2

τονώσει την θέαση της αφενός ως τοπική παράδοση καιπρακτική, αφετέρου ως κουλτούρα που συνδέεται με ένασυγκεκριμένο τρόπο ζωής όπου ενθαρρύνεται η ελευθερία τηςέκφρασης, της κοινωνικοποίησης, ενασχόλησης με τα κοινά. Ηεγγραφή θα τονώσει την αναγνωρισιμότητα της η οποία ήδηείναι παγκοσμιοποιημένη μέσω των ελληνικών κοινοτήτων σεόλο τον κόσμο

R.3 Ένα σημείο που χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη καθώς δενυπάρχει καμία σχετική πρωτοβουλία σε τοπικό ή εθνικόεπίπεδο για την προστασία της κουλτούρας και της τέχνης τουφραπέ. Ως τεκμηρίωση θα μπορούσε να προβληθεί η σύνδεση τουμε την διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης όπου και πρωτοεμφανίστηκεκαι όπου για χρόνια αποτελούσε βασικό προϊόν ή ακόμα και ηζώσα πραγματικότητα της πόλης της Θεσσαλονίκης.Η διοργάνωση ενός ετήσιου θεματικού Φεστιβάλ στηνΘεσσαλονίκη με τίτλο Thes cafe / Thes frappe θα αποτελούσεμια βάση εκκίνησης.Ενώ οι αναφορές στην λογοτεχνία είναι αμέτρητες ηβιβλιογραφία είναι φτωχή: το μοναδικό βιβλίο για την τέχνηκαι την κουλτούρα του φραπέ είναι των BίβιανKωνσταντινοπούλου και Daniel Young με τίτλο Frappe Nation.

R.4 Για το κριτήριο αυτό είναι απαραίτητη η κινητοποίηση τηςελληνικής κοινωνίας και πολιτείας. Και πάλι θεωρώ ότι ηΠεριφέρεια Μακεδονίας – Θράκης και ο μητροπολιτικός δήμοςΘεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματατης πόλης και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο και τιςχιλιάδες επιχειρήσεις που ασχολούνται με την οικονομία τουφραπέ θα μπορούσαν να συνεργαστούν από κοινού για τηνπροετοιμασία και προβολή της τέχνης και της κουλτούρας τουΦραπέ.

R.5 Το κριτήριο αυτό αποτελεί την βασική προϋπόθεση για τηνδυνατότητα μεταγενέστερης εγγραφής στον Αντιπροσωπευτικόκατάλογο. Μέχρι στιγμής πάντως το εθνικό ευρετήριο(http://ayla.culture.gr/?cat=3) είναι φτωχό ή απροσπέλαστομε επτά εγγραφές.

3. Επίλογος Ο Οργανισμός των Ην. Εθνών για την Εκπαίδευση, Επιστήμη και

τον Πολιτισμό συμπλήρωσε 70 χρόνια λειτουργίας η οποία

θεωρείται επιτυχημένη. Η Πολιτιστική Κληρονομιά αποτελεί ένα

από τα σημαντικότερα δείγματα της. Η ολιστική προσέγγιση της

Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην παγκοσμιοποίηση και η επιτυχία

της προστασίας της υλικής κληρονομιάς οδήγησε ταχύτατα στην

εγκαθίδρυση του ίδιου πλαισίου για την άυλη πολιτιστική

κληρονομιά. Ο Οργανισμός έχει δημιουργήσει ένα παγκόσμιο brand

υπό την σκέπη του οποίου τα κράτη σπεύδουν να εγγράψουν

Σελίδα 2

μνημεία, τοποθεσίες, παραδόσεις, μουσικές, χορούς, τέχνες και

τεχνικές μεταξύ άλλων, προκειμένου να έχουν την δυνατότητα της

προώθησης, αξιοποίησης, αναζωογόνησης των διαφόρων πλευρών της κληρονομιάς

αυτής, ουσιαστικά της διαχείρισης της ανεκτίμητης οικονομικής

αξίας της.

Η Ελλάδα αποτελεί παγκόσμια υπερδύναμη στον πολιτισμό, όσον

αφορά τον πλούτο της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο σύνολο της,

σε σχέση με τα στενά γεωγραφικά της όρια. Δυστυχώς όμως δεν

ασκεί τον ρόλο που αναλογεί σε μια υπερδύναμη. Η καθυστέρηση

στην κύρωση διεθνών συνθηκών από μόνο του δεν αποτελεί

στοιχείο αρνητικής αξιολόγησης όμως όταν συνοδεύεται και από

καθυστέρηση του εκτελεστικού πλαισίου τους, καθιστά αδύνατη

και την θετική εκτίμηση. Αν ο στόχος του κράτος είναι να

προστατεύσει τα πολιτιστικά αγαθά και το μέσο για να

πραγματωθεί ό στόχος είναι η εγγραφή των εθνικών πολιτιστικών

στοιχείων στους Καταλόγους του Οργανισμού τότε οι 17+2

εγγραφές απλώς είναι λίγες, απλώς δεν προστατεύει αυτά τα

πολιτιστικά αγαθά. Όπως μικρός και ανεπαρκής είναι ο αριθμός

των 7 εγγραφών στο εθνικό ευρετήριο, αριθμός που μόνο η

αρμόδια Εθνική Επιστημονικής Επιτροπής με σκοπό την εφαρμογή

της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής

Κληρονομιάς μπορεί να εξηγήσει.

Στο πλαίσιο αυτό, μια οργανωμένη προσπάθεια για την προστασία

του Φραπέ ως τέχνη και κουλτούρα είναι δυνατή. Αρχικά μέσω της

εγγραφής στο εθνικό ευρετήριο, την θεσμοθέτηση μέτρων

προστασίας και ανάδειξης της σε τοπικό περιφερειακό επίπεδο

και τέλος με την υποβολή αίτησης εγγραφής στο Αντιπροσωπευτικό

Κατάλογο, θα δημιουργήσει νέες βάσεις και προοπτική ειδικά για

τις επερχόμενες γενιές.

Σελίδα 2

Σελίδα 2

Βιβλιογραφία

- Andrews Charlotte, Bailier Britt, Moris Benjamin & Viejo

– Rose Dacia (2007), “Conference Report: Tangible – Intangible

Cultural heritage: A Sustainable Dichotomy?” The 7th Annual Cambridge

Heritage Seminar International Journal of Intangible

Heritage Vol 2

- Belder, Lucretia Philippine Christine (1959),“The legal

protection of cultural heritage in international law and its implementation in

Dutch Law”, Gravenhage

- Bouchenaki Munir (2007), “A Major Advance towards a Hoistic

Approach to Heritage Conservation: the 2003 Intagible Heritage

Convention”, International Journal of Intangible Heritage

Vol 2

- Γκαντζιάς Γ, (2008) ΔΠΜ 51: Πολιτιστική Διαχείριση και Πολιτική στην

Εποχή της Κοινωνίας των Πληροφοριών και της Γνώσης Εναλλακτικό

Διδακτικό Υλικό ΕΔΥ Μορφής Υπερκειμένου. ΠΑΤΡΑ 2008

- Chigozie, C.F. (2014), “A THEORETICAL AND EMPIRICAL

UNDERSTANDING OF POLITICAL REALISM INTHE CONTEMPORARY WORLD”,

Journal of Social Sciences and Public Policy, Volume 6,

Number 2, 2014,

- Διαμαντούρος Νικηφόρος (2000), «Πολιτισμικός δυισμός και πολιτική

αλλαγή στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης», Αλεξάνδρεια

- Jacobs, Marc (2013), “Bruegel and Burke were here! Examing the

criteria implicit in the UNESCO paradigm of safeguarding ICH: the first

Σελίδα 2

decade”, International Journal of Intangible Heritage Vol

8

- Kaufman, Ned (2013), “Putting Intangible Heritage in its place(s):

proposals for policy and practice” International Journal of

Intangible Heritage Vol 8

- Kowalska Samantha “Legal Protection of the Intangible Cultural

Heritage”στο Societas Iurisprudentia 2014, Volume II, Isue

3 pages 79-95.

- Kurin, Richard “Convention: a critical appraisal” Malden

- Kurin Richard (2007), “Safeguarfing Intangible Cultural Heriatage:

Key factors in Implementing the 2003 Convention”, International

Journal of Intangible Heritage Vol 2

- Lubina, Katja “Protection and Preservation of Cultural Heritage in the

Netherlands in the 21st Century”, Netherlands Comparative Law

Association

- Meskell Lynne (2015), “Transacting UNESCO World Heritage: gifts and

exchanges on a global stage”, Social Anthropology/Anthropologie

Sociale (2015) 23, 1 3–21

- Papaconstantinou Apostolos, PROTECTION OF CULTURAL

HERITAGE, Greek Law Digest

- Read, Herbert (1984), «H τέχνη σήμερα, για τη θεωρία της μοντέρνας

τέχνης», Αθήνα, Κάλβος

- Robertson Hart Margaret (2006), “The Difficulties of Interpreting

Mediterranean Voices: Exhibiting Intangibles Using New Technologies”

International Journal of Intangible Heritage Vol 2

- UNESCO (2003), “CONVENTION FOR THE SAFEGUARDING OF THE

INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE” Paris

- Φίσερ, Έρνεστ (1966), «Η αναγκαιότητα της τέχνης», Αθήνα, Θεμέλιο