გარემოსდაცვითი და სოციალური...

1 (160)

ra04

e20

11-0

2-17

p:\1174\1989214_adjara detailed design\200\10 arbetsmtrl_dok\esia\ebrd-version\georgian version\ebrd esia w anneces_translateddocs_to deliver\delivery\sweco esia ebrd final geo_150707.docx

გარემოსდაცვითი და სოციალური ზემოქმედებისშეფასება (გსზშ)

საქართველო, აჭარის არ

აჭარის მყარი ნარჩენების მართვის პროექტიპროექტის განხორციელების ერთეულის მხარდაჭერა, არქიტექტურული პროექტირებისმომსახურება და ხელშეკრულების მეთვალყურეობასახელმწიფო შესყიდვა N 272

დავალება ნომერი1989230000

სტოკჰოლმი/ბათუმი 2015-06-19

2 (160)

გარემოსდაცვითი და სოციალურიზემოქმედების შეფასება (გსზშ)2015 -06 -19

ra04

e20

11-0

2-17


გარემოსდაცვითი და სოციალური ზემოქმედების შეფასება (გსზშ)

დამკვეთი: აჭარის არ ფინანსთა და ეკონომიკისსამინისტრო

პროექტი:

აჭარის მყარი ნარჩენების მართვისპროექტის საკონსულტაციომომსახურება; პროექტისგანხორციელების ერთეულისმხარდაჭერა, არქიტექტურულიპროექტირების მომსახურება დამშენებლობის მეთვალყურეობა,სახელმწიფო შესყიდვა N 272

სახელწოდება: პროექტის განხორციელების გეგმა

SWECO პროექტის N: 1989230000

თარიღი:

17 მარტი 2014 წელი

განახლდა 16 აპრილს

განახლდა 2014 წლის 20 აგვისტოს

განახლდა 7 ოქტომბერს

განახლდა 26 ნოემბერს

განახლდა 2015 წლის 15 იანვარს

განახლდა 18 თებერვალს

განახლდა 15 აპრილს

განახლდა 25 მაისს

განახლდა 19 ივნისი

კონსულტანტი: Sweco International AB, Sweden (lead)

ავტორები:

დოქტორი ლასლო ირითზი, პროექტისმენეჯერი, Sweco

ტუვე ირებლად, მნმ და ნაგავსაყრელებისექსპერტი, Sweco

დოქტორი სტიგ მორლინგი, ჩამდინარეწყლების გაწმენდი ექსპერტი

ულე რუნერუს, პროექტირების ექსპერტიSweco

3 (160)გარემოსდაცვითი და სოციალურიზემოქმედების შეფასება (გსზშ)2015 -06 -19

ra04

e20

11-0

2-17


დანიელ პერსსონი, პროექტისდირექოტორი, Sweco

პერ-აკე ლინდსტრომი, პროექტისდირექტორი, Sweco, 2014-06-09 დან

ანჯა ტაარუპ ნორდლუნდი, სოციალურიექსპერტი, 2015 მარტი/აპრილი NordicConsulting Group

ლელა დარჩია, სოციალური ექსპერტი,GDC

ნოდარ ბაკურაძე, ზემოქმედებისექსპერტი და დირექტორი GDC

4 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


აბრევიატურები

CH4 მეთანიCO2 ნახშირორჟანგიEBRD ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკიEHS გარემოს ჯანმრთელობა და უსაფრთხოებაESAP გარემოს დაცვითი და სოციალური მოქმედების გეგმაESIA გარემოსდაცვითი და სოციალური ზემოქმედების შეფასებაEU ევროკავშირიGDP ერთიანი შიდა პროდუქტიGEOSTAT საქართველოს სახელმწიფო სტატისტიკის ბიუროGHG სათბურის აირი (მაგ. მეთანი, ნახშირორჟანგი და სხვა აირები)Ha ჰექტარიHH შინამეურნეობაHR ადამიანური რესურსებიKm კილომეტრიR/LRF გადასახლების/საარსებო საშუალებების აღდგენის ზღვარიM მეტრიMIS მენეჯმენტირს საინფორმაციო სისტემაMoFE აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროNCG ნორდიკ კონსალტინგ ჯგუფიNDI ეროვნული დემოკრატიის ინსტიტუტიOHS პროფესიული ჯანმრთელობა და უსაფრთხოებაOPM ოქსფორდის პოლიტიკის მართვაPAP პროექტისგან დაზარალებული ხალხიPR შესრულების მოთხოვნაRAP გადასახმების მოქმედების გეგმაSEP დაინტერესებულმხარეთაჩართულობისგეგმაSWC მყარი ნარჩენების კომპანიაSWM მყარი ნარჩენების მართვაToR ტექნიკური დავალება


ra04

e20

11-0

2-17


1 შესავალი 10

1.1 პროექტისმიზნები 10

1.2 გსზშმეთოდოლოგია 10

1.3 მოხსენებისწარდგენა 13

2 ზოგადი ინფორმაცია საქართველოსა და პროექტის ტერიტორიაზე 13

2.1 აჭარისარ 13

სურათი 3 არა-სანიტარული ნაგავსაყრელის ტერიტორიები ბათუმში (მარცხნივ) და ქობულეთში(მარჯვნივ) (Google 2012). 15

2.2 ზოგადიეკონომიკურსოციალურიგარემო 15

2.2.1 დემოგრაფია 15

2.2.2 ეკონომიკური განვითარება 16

2.2.3 შემოსავლის რაოდენობა 17

2.2.4 შემოსავლის გადანაწილება 18

2.2.5 უმუშევრობა 18

2.2.6 ფულადი გზავნილები 19

2.2.7 რელიგია 19

2.2.8 გენდერული თანასწორობა 19

3 ინსტიტუციურიმოწყობა– შპსჰიგიენა 20

3.1 გარემოსადაცვისადასოციალურიმდგომარეობისშეფასებადამართვა 20

3.2 შპსჰიგიენა 21

3.3 პოლიტიკა, დოკუმენტაცია, საგანგებოსიტუაციებისდაგეგმარებადამზადყოფნა 21

4 აჭარაშიარსებულიმდგომარეობამყარინარჩენებისმართვასთანდაკავშირებით 22

4.1 ნარჩენებისრაოდენობადატიპები 23

4.2 აჭარაში არსებული შეუსაბამო ნაგავსაყრელები 25

4.3 ჯანმრთელობის საკითხებთან დაკავშირებული მყარი ნარჩენები 26

4.4 ბათუმის შესუსაბამო ნაგავსაყრელი 27

4.4.1 ბათუმში ან მასთან ახლოს არსებული ნაგვის შემგროვებლები 28

4.4.2 ბათუმის ნაგავსაყრელის დახურვა 33

4.4.2.1ჩამდინარე წყლები 34

4.4.2.2სოციალური ზემოქმედების შემცირება 36

4.4.2.3გარემოსდაცვითი მონიტორინგის პროგრამა 36

6 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


4.5 ქობულეთისშეუსაბამომიტოვებულინაგავსაყრელი 38

4.5.1 ქობულეთის მიტოვებული ნაგავსაყრელის დახურვა 40

4.5.1.1ჩამდინარე წყლები 41

4.5.1.2დახურვის შემდეგ მონიტორინგი 414.6 ქობულეთისდროებითიშეუსაბამონაგავსაყრელი 42

4.6.1 ქობულეთის დროებითი შეუსაბამო ნაგავსაყრელის დახურვა 43

5 კანონმდებლობისჩარჩოები 45

5.1 საქართველოსკანონმდებლობა 45

5.1.1 კანონმდებლობის საფუძვლები 45

5.1.2 საქართველოს კანონმდებლობა ნარჩენების მართვაზე 46

5.1.3 გარემოსდაცვითი ნებართვის მიღებასთან დაკავშირებული კანონები 465.2 ევროკავშირისკანონმდებლობანარჩენებისმართვასთანდაკავშირებით 48

5.2.1 ევროკავშირის დირექტივებსა და ცეცხლაურში დაგეგმილი ნაგავსაყრელის პირობებსშორის შესაბამისობის დასკვნები 56

5.3 EBRD მოთხოვნები 56

6 ტერიტორიისშერჩევაახალინაგავსაყრელის 58

6.1 EU TACIS მიერმომზადებულიტერიტორიისშერჩევისდახასიათება 58

6.2 EBRD / Sida პროექტისმიერგაკეთებულიტერიტორიისდახასიათება 59

6.2.1 ჩოლოქვი 60

6.2.2 ცეცხლაური 61

6.2.3 ადგილის შერჩევა 646.3 ცეცხლაურისნაგავსაყრელისოპერატიულიშეფასება 64

7 ცეცხლაურშიშერჩეულიადგილისდეტალურიაღწერა 67

7.1 ცეცხლაურისტერიტორიისშეფასებისდეტალურისამუშაოები 67

7.2 ნაგავსაყრელისტერიტორიისრუქებიდანიშნულები 73

7.3 ცეცხლაურისნაგავსაყრელიტერიტორიისფიზიკურ-გეოგრაფიულიპირობები 76

7.4 ნიადაგიდაგეოლოგიურიკვლევა 79

7.5 კლიმატი 81

7.6 ბიომრავალფეროვნება 83

7.7 ჰიდროგეოლოგია 83

7.8 ჰიდროლოგია 84

7.9 ჰიდროგეოლოგიურიშეფასება 86

7.10 მიწისმფლობელობადაგამოყენება 87


ra04

e20

11-0

2-17


7.10.1 ნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე დაზარალებული მოსახლეობა 88

7.10.2 სანიტარულ ზონაში ან მის მახლობლად პოტენციურად დაზარალებული ხალხი 897.11 კულტურულიმემკვიდრეობა 90

7.12 ინფრასტრუქტურისხელმისაწვდომობა 91

სატრანსპორტო მისადგომი სოფელ ცეცხლაურიდან მომავალ ნაგავსაყრელამდე დღეს-დღეობით არარსებობს. დაგეგმილია მისადგომი გზის ავტობანთან დაკავშირება. მშენებარე ავტობანამდედაშორება არის 1.1 კმ. კონსულტანტი დაადგენს თუ სად შეიძლება კვეთის დაგეგმვა და რომელიმხრიდან უნდა აშენდეს მისადგომი გზა ნაგავსაყრელთან ან დროებითი გზა სამშენებლოპერიოდისთვის. 91

8 ცეცხლაურისახალინაგავსაყრელისგანლაგება 92

8.1 ნაგავსაყრელისპროექტირებისკრიტერიუმები 92

8.2 მისადგომიგზა 93

8.3 შემოსულინარჩენებისკონტროლი 94

8.4 შენობები 95

8.5 დახარისხებადაგადამუშავება 96

8.6 სანიტარულინაგავსაყრელისუჯრედები 97

8.7 გაზისექსტრაქციისანაგავსაყრელისუჯრედებიდან 99

8.8 ჩამდინარეწყლები 102

8.8.1 ჩამდინარე წყლების ტიპები 102

8.8.2 ჩამდინარე წყლების რაოდენობა 102

8.8.3 ჩამდინარე წყლების ხარისხი 103

8.8.4 ჩამდინარე წყლების შეკრება 104

8.8.5 ჩამდინარე წყლების გაფილტრვა 104

9 ნარჩენებისგანთავსება 107

9.1 მავნენარჩენები 108

10 გარემოზეპოტენციურიზემოქმედებადაზემოქმედებისშემარბილებელიღონისძიებები 108

10.1 ემისიებიჰაერში 109

10.1.1 მტვერი 109

10.1.2 ნარჩენების ტრანსპორტისა და დანადგარების ეფექტი 110

10.1.3 ნაგავსაყრელის გაზი 111

10.1.4 ცეცხლისგან გამოწვეული ბურუსი 112

10.1.5 სუნი 11310.2 ხმაური 115

10.3 ჩიტები, მავნებლებიდამწერები 116

8 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


10.4 ზედაპირულიწყლებისემისიები 116

10.5 ემისიებინიადაგსადაგრუნტისწყლებში 118

10.5.1 ზემოქმედება ნიადაგზე 118

10.5.2 ჰიდროგეოლოგია 118

10.5.3 ჰიდროლოგია და დატბორვის რისკი 12010.6 ზემოქმედებაბუნებრივნაკრძალებსადაკულტურულმემკვიდრეობაზე 121

10.7 ვიზუალურიზემოქმედება 121

10.8 დანაგვიანება 122

10.9 ჯანმრთელობისრისკიდაუსაფრთხოება 123

10.10 ნაგავსაყრელისტაბილურობადაგამაგრება 125

10.11 საფარიმასალისექსტრაქცია 125

10.12 ნაგავსაყრელისდახურვა/შემდგომიზრუნვა 126

10.13 კუმულაციურიზემოქმედება 127

11 პოტენციურისოციალურიზემოქმედება 128

11.1 შპს. ჰიგიენასინსტიტუციურიამოქმედება 128

11.2 საზოგადოებისჯანმრთელობადაუსაფრთხოება 129

11.3 გადასახლებისსაჭიროებადამიწისგამოყენება 130

11.3.1 ცეცხლაური 130

11.3.2 ბათუმი 13111.4 ნარჩენებისარაოფიციალურიშემგროვებლები 132

11.5 კონკრეტულიგენდერულიასპექტები 132

11.5.1 ნარჩენების შიდამეურნეობრივი მართვა 133

11.5.2 თანაბარი შესაძლებლობები 134

11.5.3 გენდერის საკითხი გადასახებასა და ეკონომიკურ გადაადგილებაში 134

12 გარემოსდაცვითიმონიტორინგი 135

12.1 გარემოსდაცვითიმონიტორინგისპროგრამა 135

12.1.1 შემოსული ნარჩენების კონტროლი 136

12.1.2 ნაჟონის კონტროლი 136

12.1.3 ზედაპირისა და მიწისქვეშა წყლების მონიტორინგი 136

12.1.4 ნაგავსაყრელის გაზის კონტროლი 136

12.1.5 გარემოსდაცვითი ანგარიში 13712.2 მშენებლობისზედამხედველობა 137

13 EBRD შესრულებისმოთხოვნებთანშესაბამისობა 137


ra04

e20

11-0

2-17


დანართები

დანართი 1: Sweco: წინასწარი შესწავლის დოკუმენტი, ნოემბერი 2012 წელი(დანართით)

დანართი2: Sweco:გარემოსდაცვითი და სოციალური მოქმედების გეგმა (ESAP)

დანართი 3: Sweco: წინასწარი საპროექტო ანგარიში,თებერვალი 2013.

დანართი 4: Sweco: ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის გეგმა, 2014

დანართი 5: Sweco: ჩამდინარე წყლების ანგარიში, მარტი 2014დანართი 6: არა-ტექნიკური მიმოხილვა (NTS)დანართი 7: დაინტერესებულ მხარეთა ჩართვა (SEP)

10 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


1 შესავალი

მიმდინარე დოკუმენტი წარმოადგენს გარემოსდაცვითი და სოციალურიზემოქმედების შეფასების (გსზშ) შედეგებს აჭარის მყარი ნარჩენების მართვისპროექტისთვის.

მოცემული გარემოსდაცვითი და სოციალური ზემოქმედების შეფასება (გსზშ)მომზადებულია აჭარის მყარი ნარჩენების მართვის პროექტის საკონსულტაციომომსახურების ხელშეკრულების დებულებების თანახმად: პროექტის განხორციელებისერთეულის მხარდაჭერა, არქიტექტურული პროექტირების მომსახურება დამშენებლობის მეთვალყურეობა, რომელიც გაფორმებულია აჭარის არ ფინანსთა დაეკონომიკის სამინისტროსა და Sweco International შორის 2013 წლის 17 დეკემბერს.

გსზშ სამუშაო ვერსია დამკვეთსა და EBRD წარედგინა 2013 წლის 3 ივლისს. ამისშემდგომ კლიენტმა გადაწყვიტა შეეცვალა პროექტის შემოთავაზებული ადგილი ახალადგილზე ცეცხლაურში. 2013 წლის დეკემბერში ხელშეკრულების გაფორმების შემდეგგაგრძელდა მუშაობა გსზშ-ზე.

Sweco მოამზადა გსზშ EBRD-ის, ევროკავშირის დირექტივებისა დაSidaგარემოსდაცვითი პოლიტიკის მოთხოვნების შესაბამისად

1.1 პროექტისმიზნები

პროექტის სრული მიზანია მყარი ნარჩენების მართვის გაუმჯობესება აჭარის სანაპიროზონაში.

კონკრეტული მიზნებია:

• სანიტარული ნაგავსაყრელის შექმნა, რომელიც შეესაბამება არა-მავნენარჩენების ევროკომისიის დირექტივას 99/31/EC და

• არსებული ფულადი სახსრების ფარგლებში სამი შეუსაბამო ნაგავსაყრელებისდახურვა და გაუქმება.

1.2 გსზშმეთოდოლოგია

EBRD მოთხოვნები გამოკვეთს გარემოსდაცვითი და სოციალური საკითხებისშეფასების, ტექნიკური უზრუნველყოფისა და მონიტორინგის პროცესს, ევროკავშირისგარემოზე ზემოქმედების შეფასების დირექტივებთან შესაბამისობაში (85/337/EEC)

გსზშ პროცესის პირველი ეტაპი მოიცავს „სკრინინგს“ ანუ პროექტზე კატეგორიისმინიჭებას, მოსალოდნელი გარემოსდაცვით რისკების გათვალისწინებით.ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის პროექტს მიენიჭა „ა“ კატეგორია, ანუ ექვემდებარებაკომპლექსურ გსზშ პროცესს.

მთავარი ელემენტებია:


ra04

e20

11-0

2-17


ü პროექტთან დაკავშირებული გარემოსდაცვითი და სოციალურიზემოქმედების, ასევე უარყოფითი და დადებითი მხარეების დადგენა დაშეფასება;

ü ზომების მიღება რათა თავიდან აცილებულ იქნას ან თუ შეუძლებელია,მინიმუმამდე იქნას, შემსუბუქდეს ან აანაზღაურდეს უარყოფითი ზემოქმედებამუშა პერსონალზე, დაზარალებულ პირებზე და გარემოზე;

ü დადგინდეს და შესაძლებლობის შემთხვევაში გამოყენებულ იქნასშესაძლებლობა რათა გაუმჯობესდეს გარემოსა და სოციალური მაჩვენებლები;და

ü გაუმჯობესდეს გარემოსა და სოციალური მაჩვენებლები დინამიურიპროცესების მონიტორინგითა და შეფასებით.

იმ შემთხვევებში, სადაც დასზშვები ზემოქმედების სტანდარტების დონის შეფასებაშეუძლებელი იყო, მნიშვნელოვანობა შეფასდა ზემოქედების მასშტაბურობისგათვალისწინებით და დაზარალებული რესურსის ან რეცეპტორის მგრძნობელობისან ფასეულობის გათვალისწინებით.

ზემოქმედების მნიშვნელობა შეფასდა რამდენიმე ფაქტორის კომბინაციით, როგორიცააზემოქმედების სახე, დონე, ხანგრძლივობა და სიხშირე.

რესურსის ან რეცეპტორის სიდიდე ან მგრძნობელობა შეფასდა მისი ადგილობრივირეგიონალური, ეროვნული და გლობალური დანიშნულების, მისი ადგილობრივი თუუფრო ფართო საზოგადოებისადმი მნიშვნელობის, მისი ეკოსისტემისფუნქციონირების თუ მისი ეკონომიკური ღირებულების მხედველობაში მიღებით.

მომავალი ნაგავსაყრელის ფიზიკური, გარემოსდაცვითი და სოციალურ-ეკონომიკურიშეფასება შესრულდა ორ ეტაპად (იხილეთ თანდართული ტერიტორიის შეფასებისანგარიში): სწრაფი სეფასება და ტერიტორიის დეტალური კვლევა. სწრაფ შეფასებაშიგამორიცხვის კრიტერიუმები შედარებულია ნაგავსაყრელის პოტენციურიმდებარეობის მახასიათებლებზე, ხოლო ტერიტორიის დეტალური კვლევა მოიცავსგეოდეზურ, გეოტექნიკურ, გეოლოგიურ, ჰიდროლოგიურ, მიწათმფლობელობის დამიწათსარგებლობის კვლევებს. ასევე მომზადდა უჯრედებისა და შენობების წინასწარიგანლაგების გეგმა.

ინფორმაციის პირველადი წყაროები მოიცავს:

- ფინანსტა და ეკონომიკის სამინისტროსთან ინტერვიუებს

- აჭარის გარემოს დაცვის დირექტორატთან ინტერვიუებს

- სემინარი ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროში თემაზე გადასახლება დაეკონომიკური გადაადგილება, გადასახლება/საარსებო წყაროს აღდგენისჩარჩოები(R/LRF), მათ შორის აჭარის ეკონომიკისა და ფინანთა მინისტრი,ბათუმის მერიის წარმომადგენლები, ქობულეთისა და ხელვაჩაურისწარმომადგენლები.

12 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


- ბათუმის ნაგავსაყრელზე ან სანიტარულ ზონაში ან მის საზღვართან მცხოვრებხალხთან გასაუბრება

- ცეცხლაურის დასახლების წარმომადგენლებთან გასაუბრება (450შიდამეურნეობა HH)

- ნარჩენების შემგროვებლებთან გასაუბრება ბათუმისა და ქობულეთისნაგავსაყრელებზე

- ქობულეთის ნაგავსაყრელთან მცხოვრებ ხალხთან გასაუბრება

- ჯანმრთელობის სამინისტროსთან გასაუბრება

მეორეხარისხოვანიინფორმაცია მოიცავს:- ჯანმრთელობის სახალხო ცენტრიდან ჯანმრთელობის სტატისტიკას

- მოხსენება WYG კონსულტატისგანმომავალ შპს ჰიგიენის წამოწყების თაობაზე

- მოსახლეობისა და სოციალურ ეკონომიკური სტატისტიკა ვებგვერდებიდან

- რუქები Sweco-სგან, რომლებიც შესწორდა აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკისსამინისტროს მიერ

- გენდერული კვლევა 2010, OPM1

- ტექნიკურ ეკონომიკური კვლევა,ადგილის შეფასება2

- კონსულტანტის მიერ შესრულებული წინასწარი დაგეგმარება3.

3 წინა კვლევა მოიცავდა არასანიტარულ ნაგავსაყრელზე გადაყრილ ნარჩენებისრაოდენობის ერთიან შეფასებასბათუმსა და ქობულეთში და ნარჩენებისშემადგენლობას ისევე როგორც აწონვითი შემოწმება რომელიც მიზნად ისახავდანარჩენის სიმჭიდროვისა და შემადგენლობის დადგენას. საველე ძიებამ მოიცვაბათუმისა და ქობულეთის არსებული დროებითი და ქობულეთის მიტოვებულინაგავსაყრელების ტოპოგრაფიული კვლევები და დაგიგეგმა ცეცხლაურისნაგავსაყრელი. აგრეთვე ჩატარდა გეოლოგიური, ჰიდროლოგიური,ჰიდროგეოლოგიური და არქეოლოგიური კვლევები ისევე როგორც ფლორისა დაფაუნის გამოკვლევა ცეცხლაური დაგეგმილ ნაგავსაყრელზე.

1ოქსფორდის პოლიტიკის მართვა: საქართველო: აჭარის მყარი ნარჩენების მართვისპროექტიგენდერული ანალიზი, იანვარი20102 Sweco: ობიექტის შეფასების ანგარიში ცეცხლაურში მდებარე ახალი ნაგავსაყრელისთვის,აჭარა, საქართველო,აგვისტო 20123 Sweco: წინასწარი დაგეგმარების ანგარიში, თებერვალი 2013


ra04

e20

11-0

2-17


1.3 მოხსენებისწარდგენა

ESIA მოკლედ აღწერს არსებული ნაგავსაყრელის არსებულ ფიზიკურ, გარემო დასოციალურ ეკონომიკურ პირობებსისევე როგორც ზოგად სოციალურ ეკონომიკურსაბაზისო ინფორმაციას (თავი 2).

გარემო და სოციალური სიტუაციის შეფასება აღწერილია თითოეული დასკვნისმიხედვით. ტითოეულ ადგილს მოყვება პოტენციური ზემოქმედება დაშემოთავაზებული შემამსუბუქებელი ზომები.

უპროექტობის არჩევანი შედარებულია პროექტის პოტენციურ შედეგებთან იმშემთხვევაში თუ ის შესრულდება. The no-project alternative for this ამ ESIA -სთვისპროექტის არ შესრულების ალტერნატივა არის არსებული სიტუაცია, ანუ არანაირიგარემოსდაცვითი ზომების მიღება არ ხდება.

EBRD PR სთან შესაბამისობა წარმოდგენილია საბაზისო ანალიზის შემდგომ.

ESIA დოკუმეტი ასევე მოიცავს შემდეგ დოკუმენტებს:

· ESAP გარემოს დაცვითი და სოციალური მოქმედების გეგმა· SEP დაინტერესებულმხარეთაჩართულობისგეგმა· არა ტექნიკური მიმოხილვა (NTS)

2 ზოგადი ინფორმაცია საქართველოსა და პროექტის ტერიტორიაზე

2.1 აჭარისარ

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა (აჭარა) მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში და მოიცავს 2900 კმ2 (სურათი1).

სურათი1აჭარის მდებარეობა საქართველოში

14 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


აჭარა მჭიდროდ დასახლებული სანაპირო ზონაა მაშინ, როდესაც სხვა ტერიტორიებიუფრო ხალვათად დასახლებული და ათვისებულია. დაუსახლებელი უბნებითწარმოდგენილია მთიანი რეგიონები, რომლებსაც უმეტესი ნაწილი უჭირავს აჭარისლანდშაფტში.

ნარჩენების მართვა აჭარაში მზარდი პრობლემაა, რადგანაც მოსახლეობის რაოდენობაიზრდება და სანაპირო ზონაში ტურიზმი და ეკონომიკა ვითარდება. განვითარებისტენდენციების დეტალური მაჩვენებლები მოცემულია ტექნიკურ-ეკონომიკურკვლევაში.4

პროექტის ძირითადი მიზანია ევროკავშირის სტანდარტებით სანიტარულინაგავსაყრელის აშენება ცეცხლაურში და ბათუმსა და ქობულეთში შეუსაბამო,არაადეკვატური ნაგავსაყრელების დახურვა (ორივე მიტოვებული და დროებითი).ძველი და ახალი ნაგავსაყრელების მდებარეობა მოცემულია მე-2 სურათზე. ახალინაგავსაყრელი, რომელიც აშენდება ცეცხლაურში თავიდან მოემსახურება ბათუმს,ქობულეთის ახლომახლო მდებარე ტურისტულ ტერიტორიებს და ხელვაჩაურისმთავარი გზის გასწვრივ ზოლებს. აღნიშნული ტერიტორია შეიძლება მოგვიანებითგაფართოვდეს.

სურათი2ცეცხლაურის ახალი და ბათუმისა და ქობულეთის ძველი ნაგავსაყრელებისმდებარეობა (Google, 2012).

4 Sweco: ტექნიკურ-ეკონომიკური კვლევა და პროექტის მომზადება, ნოემბერი 2008წ.


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი3არა-სანიტარული ნაგავსაყრელის ტერიტორიები ბათუმში (მარცხნივ) დაქობულეთში (მარჯვნივ) (Google 2012).

2.2 ზოგადიეკონომიკურსოციალურიგარემო

სოციალურ ეკონომიკური ინფორმაცია რომელიც ჩართულია შემდეგ მინაკვეთშიმოცემულია ძირითადად იმისთვის რომ შეგვიქმნას წარმოდგენა იმ გამოწვევებზე რაცესახება პოტენციურად დაზარალებულ მოსახლეობას ბათუმისა და ქობულეთისნაგავსაყრელზე ( ნაგვის შემგროვებლები და ნაგავსაყრელის სიახლოვეს მცხოვრებიხალხი) ისევე როგორც ფერმერებს ცეცხლაურში რომლების დაზარალდებიან ახალინაგავსაყრელით და თუ რა უნდა იქნას მიღებული მხედველობაში პროექტისშემუშავებისას განსაკუთრებით ეკონომიკური გადაადგილებასა და გადასახლებასთანდაგავშირებით.ეს მოიცავს ინფორმაციას დასაქმებულობაზე/უმუშევრობაზე, ფერმისშემოსავლებზე, იურიდიულ/ეკონომიკურ დაცვას ფერმის მფლობელობის საკითხებში.

ზოგადი სახელფასო სტატისტიკა ასევე ჩართულია ინფორმაცია გენდერულისახელფასო ხარვეზებზე, მხედველობაში მიიღება რა ეს დაკომპლექტებისას,დაწინაურებისას და შპს ჰიგიენას თანაბარი შესაძლებლობებისთვის.

2.2.1 დემოგრაფია

საქართველოს მოსახლეობა იზრდებოდა მაშინ როდესაც ის საბჭოთა კავშირის ნაწილიიყო, როდესაც უმაღლესი მაჩვენებელი იყო 5.5 მილიონი 1992 წელს ზუსტად საბჭოთაკავშირის დაშლის შემდეგ. შემდეგ მოსახლეობის რაოდენობა შემცირდა 4.5მილიონამდე 2005 წელს. ეს ცხრილი წარმოადგენს ერთიან მოსახლეობას, მათ შორისსეპარატისტულ რეგიონებს აფხაზეთსა და ოსეთს, რომელთა მოსახლეობაც 2005 წელსიყო 178,000 და 49,200, შესაბამისად. აფხაზეთისა და სამხერეთ ოსეთისგარეშეცენტრალური მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე მოსახლეობაიყო 4,321,500 2005 წელს და 4,382,100 2008 წელს.5

5http://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Georgia_%28country%29 - cite_note-7

16 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ცხრილი1 დემოგრაფია, საქართველო

2.2.1.1საშუალომოსახლეობის რაოდენობა(x 1000)

2.2.1.2შობადობა

2.2.1.3სიკვდილიანობა

2.2.1.4ბუნებრივიცვლილება

2.2.1.5შობადობის საერთოკოეფიციენტი (1000-ის წილ)

2.2.1.6სიკვდილიანობისსაერთოკოეფიციენტი (1000-ის წილ)

2.2.1.7ბუნებრივიცვლილება(1000-ისწილ)

2.2.1.8შობადობიკოეფიციენტი

2013 4 483 57 878 48 553 9 325 12.9 10.8 2.1 1.73

სიცოცხლის მოსალოდნელი ხანგძლივობა დაბადებისასარის 74.5 წელი ყველასთის,70.2 კაცებისთვის და 78.6 ქალებისთვის (2012 est).6 2002 წლის აღწერის მიხედვით,აჭარის მოსახლეობაა 376,016. აღარის მოსახლეობა შეფასდა 394,200 ადამიანი 2013წლის პირველ იანვარს. აჭარლები ქართველი ხალხის ეთნოგრაფიული ჯგუფიარომლებიც საუბრობენ რიგ ადგილობრივ დიალექტზე რომელიც ერთობლივადცნობილია როგორც აჭარული. წერილობითი ენაა ქართული.

2.2.2 ეკონომიკური განვითარება

საქართველომ განახორციელა მნიშვნელოვანი ეკონომიკური ზრდა 2000 წლიდანმოყოლებული, მიაღწია რა მტკიცე ერთიან შიდა პროდუქტის ზრდას და ინფლაციისშემცირებას. ეშპ-ს ზრდა, გააქტიურდა შემოსავლებით სამრეწველო და მომსახურებისსფეროებიდან, ვარირებდა 9–12% 2005–07წლებში.

ცხრილი 2 ეშპ საქართველოში

6CIA world Factbook

2008 2008200 2009

ეშპ არსებული ფასებით,მილ. GEL

19074.9 17986.0 20743.4 24344.0 26167.3 26847.4

ეშპ 2003 წლის მყარიფასების მიხედვით, მილGEL

12555.3 12085.5 1235.0 13757.2 14637.7 15123.7

ეშპ რეალური ზრდა,პროცენტულობა

2.6 -3.7 6.2 7.2 6.4 3.3

ეშპ დეფლატორი,პროცენტულობა

9.4 -2.0 8.6 9.5 1.0 -0.7

ეშპ ერთ სულმოსახლეზე(მიმდინარეფასებით), USD

2921.1 2455.2 2623.0 3230.7 3523.4 3599.6

ეშპ მიმდინარე

ფასებით,მილ მილ. USD

12800.5 10767.1 11636.5 14438.5 15846.8 16139.9


ra04

e20

11-0

2-17


2.2.3 შემოსავლის რაოდენობა

საშუალო თვიური ანაზღაურება ურბანულ ადგილებშიერთ სულ მოსახლეზე იყო 276GEL/თვეში 2013 წელს , და 216 GELთვეში სოფლის მხარეში,განსხვავება იზრდება2006 წლიდან.

ცხრილი 3 საშუალო თვიური შემოსავალი საქართველოში

200 2006200 2007200 2008200 2008200 2009201 2010201 2011201 2012 2013

სრული მოსახლეობისსაშუალო თვიურიშემოსავალი(მილიონიGEL)

353.2 387.5 426.8 544.7 575.4 649.2 711.1 808.8 906.9

საშუალო თვიურიშემოსავალიშინამეურნეობის წილ

346.7 385.3 422.5 540.3 569.2 651.2 705.9 788.4 887.2

საშუალო თვიურიშემოსავალი ერთ სულმოსახლეზე (GEL)

92.3 102.6 115.2 147.2 154.5 178.6 195.2 218.4 246.

სტატისტიკა ინდივიდუალურ შემოსავლებზე ფერმისგან აჭარის რეგიონში ვერმოიძებნა კონსულტანტის მიერ. ჯეოსტატი(საქართველოს სტატისტიკის ბიურო)ანგარიშობს სოფლისმეურნეობას სრული დასაქმების 53% -ით მაშინ როდესაც ესსექტორი შეადგენს ეშპ-ს მხოლოდof 9% -ს. საქართველოს სოფლისმეურნეობისღირებულება მომუშავის წილ 2012 წელს შეადგენდა 2,500$/წლიურად (მაგ. სომხეთი.$8,300; აზერბაიჯანი, $1,085; ავსტრია $33,200).

სტატისტიკა განსხვავებულია სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, მაგრამ შეიძლებადავასკვნათ რომ ფერმერების უმრავლესობა (90%-ზე მეტი) საარსებოსაშუალებისთვის მომუშავე ფერმერები, რომლებიც აწარმოებენ ძირითადად საკუთარიმოხმარებისთვის7 რომელიც ფლობს მიწის ნაკვეთს 1.2ჰექტარის ზომით ანნაკლებს.პირუტყვის რაოდენობა საშუალო შინამეურნეობაზე ასევე შეზღუდულიასაშუალოდ 3-ზე ნაკლებით8, ეს ინფორმაცია კარგად ერგება იმ დაკვირვებას რომელიციწარმოა აჭარის რეგიონში კონსულტანტის მიერ.

სასოფლოსამეურნეო აღწერის თანახმად 2005 წელს 700.000ზე მეტი მეურნეობა იყოსაქართველოში, საიდანაც 99%-ზე მეტი მაშინ მიკუთვნებული იყო ოჯახის ფერმას, 2.3საშუალო მიწის ნაკვეთითფერმის/მეურნეობის წილ.

ნაკვეთის ზუსტი ზომები ვარირებს, მაგრამ 0.4-0.8 ჰა/ნაკვეთს შორის იქნებოდაგონივრული ანგარიში წყაროების თანახმად.9 ნაკვეთის განსხვავებული ზომა 32 ha

7საქართველოს ფერმერების ასოციაციის თავმჯდომარე ნინო ზამბახიძეhttp://media.wix.com/ugd/d13db4_5b4067dc9be84104a14920ffdaee56c5.pdf8საქართველოს ფერმერების ასოციაციის წლიური ანგარიში20149ჯეოსტატის ჩათვლით (2014 est.) და ENPI-დან, სოფლის მეურნეობისა და სოფლისგანვითარების სექტორები აღმოსავლეთის პარტნიორი ქვეყნები (2012წლიდან)

18 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


დაანგარიშდა ცეცხლაურის ნაგავსაყრელისთვის, რომელიც შესაბამისად იქნებადაახლოებით 60-80 ნაკვეთი.

2012 წლის ქობულეთის შემოვლითი გზის განსახლების შესწავლის თანახმად სემდეგიმოხსენება გაკეთდა შემოსავლებთან დაკავშირებით:

ცხრილი 4 საშუალო თვიური შიდამეურნეობის შემოსავალი რიგი წყაროების შეპირისპირებითსემოსავლისწყაროს რაოდენობა

AH % of AHs საშუალო წლიურიშემოსავალი (GEL)

ერთი წყარო 14 14 9567ორი წყარო 39 38 13568სამი და მეტიწყარო

49 48 16920

სულ 102 100წყარო:DMS/AP აღწერა (დეტალური დაგეგმარების კონსულტანტი)

2.2.4 შემოსავლის გადანაწილება

ჯეოსტატი ასევე აცხადებს რომ 1999 წლიდან 2012 წლამდე დასაქმებული ქალებისსაშუალო ნომინალური თვიური შემოსავალი შეადგენდა დასაქმებული კაცებისშემოსავლების 54%, 40%-იანი განსხვავებით ქალებისა და კაცების საშუალოხელფასებში ეკონომიკის ყველა სექტორში.10. გარდა ამისა, შიდამეურნეობებსრომლებსაც კაცები ხელმძღვანელობენ აქვთ უფრო მაღალი შემოსავალი:2012 წელს,მსგავსი შიდამეურნეობის შემოსავალი შეადგენდა 32.7%-ით მეტს ვიდრე ქალებისმიერ მართული შიდამეურნეობებს. ბოლო გამოთვლებმა გენდერულ განსხვავებზესაქართველოში, რომელიც ჩატარდა ჯეოსტატის მიერ დახვეწილი მეთოდოლოგიითგაეროს ქალების ტექნიკური დახმარებით (2014) ასევე აჩვენა, რომ მნიშვნელოვანიგანსხვავება არსებობს ქალებისა და კაცების ხელფასებს შორის, და განსხვავება ძალზეიზრდება როდესაც ხდება მორგება განათლების, ასაკის, ოჯახური მდგომარეობის, ექვსწელზე ნაკლები ასაკის ბავშვების ყოლის, საქმიანობის და რეგიონების: ერთიანობაშიგენდერული განსხვავება არის 34.8%. განსხვავებებია ასევე რეგიონისა და განათლებისდონის მიხედვით. გენდერული განსხვავება ხელფასებში დაახლოებით 33.5%-იაურბანულ ადგილებში ხოლო34.5% სოფლის მხარედ11.

2.2.5 უმუშევრობა

ოფიციალურად 16% არის უმუშევარი საქართველოში. საზოგადოების აზრისთანახმად, გამოკითხვა რომელიც ჩატარდა ეროვნულ დემოკრატიულიინსტიტუტის(NDI) მიერ 2014 წელს, დასაქმება და ეკონომიკა კვლავ რჩებაქართველების ძირითად საზრუნავად, გამოკითხული მოსახლეობის 63% მიუთითებსუმუშევრობას და 32% ასახელებს სიღარიბეს მთავარ პრობლემად. უფრო მეტიც 67%თავს მიიჩნევს დაუსაქმებლად. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის (IMF) თანახმად,2013 წელს, მუშახელის მხოლოდ 32% ითვლება ოფიციალურად დაუსაქმებლად,

10ჯეოსტატი11 Miluka, 2014


ra04

e20

11-0

2-17


ნახევარზე მეტი როგორც თითდასაქმებული, უმუშევრობის ნიშნული სეადგენს 15%-ს. 2014 წელს უმუშევრობის ოფიციალური ნიშნული ჩამოვიდა 13.7%10. კვლევისმიხედვით რომელიც მომზადდა დასახლების ერთობლივი დახმარების (ACT) მიერგაეროს პროგრამის “გენდერული თანასწორობის გაძლიერება საქართველოში”ფარგლებში, უმუშევრობის დონე ქალებში უფრო მაღალია (75%) მამაკაცებთანშედარებით (59%).

2.2.6 ფულადი გზავნილები

2003 წლიდან მოყოლებული მყარად იზრდება , ხოლო 2011წელს ფლადი გზავნილებიშეადგენს თითქმის $1.3 მილიარდს, რომელიც არის დაახლოებით საქართველოს ეშპ-ს 8.8% . გარდა ამისა, გზავნილების მოცულობა რომელიც შემოედინება ქვეყანაში არისაშშ დოლარში, ის წარმოადგენს უცხოური გადაცვლის მთავარ წყაროს და შესაბამისადარის მნიშვნელოვანი საქართველოს ვაჭრობის დეფიციტის ფინანსირებაში.

2.2.7 რელიგია

საბჭოთა კავშირის დაშნის შემდეგ საქართველოს ჰქონდა კვლავ გაქრისტიანებისპერიოდი. სუნიტი მუსლიმების თემი არსებობს აჭარაში, ძირითადად ხულოსრაიონში. 2006 წლის აჭარის სტატისტიკის დეპარტამენტის გამოთვლების თანახმად63% არის ქართველი მართვადიდებელი ქრისტიანიდა 30% მუსლიმი. დანარჩენებიარიან სომეხი ქრისტიანები(2.3%), კათოლიკეები (0.2%), და სხვები (6%).

2.2.8 გენდერული თანასწორობა

2012 წელს, საქართველოს ჰქონდა გენდერული უთანასწორობის ინდექსიმოცულობით 0.438, რეიტინგით 81-ე148 ქვეყანას შორის; 2013 წელს, გლობალურიგენდერული განსხვავების ინდექსით საქართველო არის 86-ე 136 ქვეყანას შორის.თუმცა,გლობალური გენდერული განსხვავების 2013 წლის მოხსენებისთანახმადსაქართველომ დაიკავა 64-ე ადგილი 136 ქვეყანას შორის შემდეგში:„ეკონომიკური მონაწლეობა და შესაძლებლობა“ ქალებისთვის. 1993 წელს,საქართველომ თანაბარი ანაზღაურების კონვენციის რატიფიცირება მოახდინა, 1951(No 100). 1994 წელს, ქვეყანა შეუერთდა ქალებისადმი ყველანაირი დისკრიმინაციისშემსუბუქების კონვენციას (CEDAW12). 2010 წელს, გენდერული თანასწორობის კანონიშემუშავდა, რომელმაც ხელი შეუწყო „ ქალთა ეროვნულ მექანიზმებს, ქალებისუსაფრთხოების გაძლიერების, შრომის ბაზარზე თანასწორობისა და ქალებისპოლიტიკური მონაწილეობის გაძლიერების“ დაარსებას (საქართველოს პედაგოგთა დამეცნიერთა პროფკავშირ, 2010).

გენდერული თანასწორობის კანონი (http://www.civilinlaw.org/Project/p1150.pdf)უზრუნველყოფს გარანტიების ყველა საფუძველს ქალებისთვის, რომელთა შორისაათანაბარი უფლებები შრომის ბაზარზე და თანაბარი შესაძლებლობები ეკონომიკურცხოვრებაში, ისევე როგორც თანაბარი უფლებები ორივე მეუღლისთვის. თუმცა, ამუკანასკნელ შემთხვევაში, როგორც 2006 წლის CEDAW -ის ჩრდილოვანი ანგარიშშია

12საქართველოს არ გააჩნია რეგისტრირებული დაცული ტერიტორიები CEDAW

20 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


აღნიშნული, ქორწინებები ძირითადად ხორციელდება ეკლესიებში, ანუ, ისინი არაადარეგისტრირებული, და მსგავსი ქორწინებები არ იცავს ქალს არათანასწორიშედეგებისგან რადგან მსგავსი ქორწინებებს არ ცნობს კანონი (Meskhi et al., 2006),რომელიც მოქმედებს მაგალითად უფლებების წვდომა განქორწინებისა დამემკვიდრეობის შემთხვევაში ( და შესაბამისად საკუთრებისა და ამ საკუთრებითმოპოვებულიაშემოსავლის დაკარგვის ანაზღაურების შემთხვევაში).

კონსულტანტი ელის რომ მამაკაცები ზოგადად, არიან ისინი ვის სახელზეც არისდარეგისტრირებული მიწა და საკუთრება, და შესაბამისად უფრო მეტი ალბათობითსწორედ ისინი მიიღებენ ფინანსურ კომპენსაციას.

3 ინსტიტუციურიმოწყობა– შპსჰიგიენა

პროექტი განხორციელდება შპს ჰიგიენას მიერ, რომელიც ჩამოყალიბდება და იქნებააჭარის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს მფლობელობაში. თუმცა, რახან შპსჰიგიენა ჯერ არაა მოქმედი ( 2015 წლის აპრილის მდგომარეობით მომსახურეპერსონალი არაა აყვანილი), კლიენტად და პროექტის მფლობელად ჩაითვლება აჭარისფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო.

იმისათვის რომ უზრუნველყოფილი იყოს EBRD-ს შესრულების მოთხოვნებისათანადოდ, მნიშვნელოვანია რომ ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრომ (MoFE)სათანადოდ გაუწიოს ორგანიზება შპს ჰიგიენას შექმნას, კვალიფიცირებული დაშესაფერისი პერსონალით დაკომპლექტებით. აჭარის ფინანსთა და ეკონომიკისსამინისტრო ასევე შეარულებს მნიშვნელოვან როლს როგორც კომპანიის მფლობელი,რომელიც იქნება დირექტივებისა მიმწოდებელი და აწარმოს შემდგომიმეთვალყურეობა.

3.1 გარემოსადაცვისადასოციალურიმდგომარეობისშეფასებადამართვა

საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციფიკაციები EBRD პოლიტიკით ყურადღებასამახვილებს შემდეგზე:· “…წარმატებული და ეფექტური გარემოსდაცვითი და სოციალური მართვის

სისტემა არის დინამიური, უწყვეტი პროცესი, მენეჯმენტის მხარდაჭერითინიცირებული და მოიცავს მნიშვნელოვან ურთიერთობას კლიენტს, მისმომუშავეებსა და ადგილობრივ დასახლებას რომელსაც შეეხება პროექტი ანკლიენტის კომპანია.ის საჭიროებს მეთოდური სისტემებით მიდგომას რომელიცმოიცავს დაგეგმარებას, განხორციელებას, განხილვას და სედეგებზე რეაგირებასსტრუქტურულად რაც ორიენტირებული იქნება შესრულების უწყვეტგაუმჯობესებაზე.“

ამ ტიპის სისტემატური მიდგომა მოითხოვს:· დოკუმენტაციას – პოლიტიკას, პროცედურებს, წესებს, სახელმძღვანელოს· აღსრულების ზომებს – ტრეინინგს,აღჭურვილობას, ზედამხედველობას


ra04

e20

11-0

2-17


· მონიტორინგს – შემოწმებას,მოხსენებას,მართვის შეფასებასა და პრობლემებზეგამოხმაურებას

3.2 შპსჰიგიენა

სახელმწიფოს მფლობელობაში მყოფ კომპანიას ბევრი როლი აქვს შესასრულებელი:· ბათუმის ნაგავსაყრელის დახურვა· ქობულეთის ნაგავსაყრელის დახურვა· ქობულეთის ძველი ნაგავსაყრელის დახურვა· ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის აშენება (მომსახურებების შესყიდვა)· ამუშაოს ცეცხლაურის ნაგავსაყრელი

ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრომ განაცხადა რომ ჰიგიენის მუშაობაშესაბამისობაში მოვა EBRD პოლიტიკის განზრახვებთან და ასევე შესაბამისევროკავშირის დირექტივებთან. ეს მოიცავს, სხვებთან ერთად, ზომებს რათაუზრუნველყოს მომუშავეთა ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება, ასევე შეამციროსმომუშავე პერსონალს შორის არასასურველი საქციელი ან ნაგავსაყრელის სხვამომხმარებლებს შორის. ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს პასუხისმგებლობაადარწმუნდეს რომ შპს ჰიგიენა ფუნქციონირებს იმდაგვარად რომ ნაგვისშემგროვებლების არიდება მოხდეს. ეს მოითხოვს შემდეგ პოლიტიკასა დაპროცედურებს, რომელიც ჯერ ისევ არ გატარებულა:

3.3 პოლიტიკა, დოკუმენტაცია,საგანგებოსიტუაციებისდაგეგმარებადამზადყოფნა

· გარემოსდაცვითი პოლიტიკა:o კომპანიის მიერ დოკუმენტში ოფიციალურად ჩამოყალიბებული

გარემოსდაცვითი პოლიტიკა არ არისo არის მოლოდინი რომ სახელმწიფო კანონები და რეგულაციები

შესრულდეს კომპანიის მიერ, მაგრამ როგორ, ეს ჯერ ჯერობით არაანათელი.

o არაა მოსალოდნელი რომ რაიმე დოკუმენტაცია გარემოსდაცვითინციდენტებზე შეადგენდეს მართვის ინფორმაციული სისტემის (MIS)ნაწილი.

· ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების პოლიტიკა:o ჯერჯერობით არაა ნავარაუდევი ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების,o სახელმწიფოს კანონები და რეგულაციები(მაგ. სახელმწიფო შრომის

კოდექსი) უნდა შესრულდეს კომპანიის მიერ მაგრამ ჯერ არ არსებობსპოლიტიკა ან შრომის უსაფრთხოება,

o შრომისა და მომუშავეთა ჯანმრთელობის შიდა რეგულაციები ჯერ არარსებობს.

22 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


· ხანძრისა და საგანგებო სიტუაციების პროცედურებიo ხანძრისა და საგანგებო სიტუაციების შიდა პროცედურები ან

დოკუმენტაციის სისტემა ჯერ არ არსებობს.WYG კონსულტანტი,მართვის ინფორმაციული სისტემის შემუშავების პროცესშია რაცპოტენციურად მოიცავს ამ საკითხებს.

· ზოგადიo არ არსებობს არც საგანგებო სიტუაციის გეგმა არც საგანგებო

სიტუაციისთვის მზაობა.

4 აჭარაშიარსებულიმდგომარეობამყარინარჩენებისმართვასთანდაკავშირებით

როგორც უკვე აღვნიშნეთ აჭარის არ მთლიანი მოსახლეობა შეადგენდა394 200 ადამიანს 2013 წლის მონაცემებით და მოსახლეობის დაახლოებით 80%ცხოვრობს პროექტის სამიზნე ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს ბათუმის,ქობულეთის და ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტებს, (ცხრილი 5). შპს„სანდასუფთავება“-ს მიერ უზრუნველყოფილი ნარჩენების შეგროვების მომსახურებაისევე, როგორც მათი განთავსების ადგილი არის ბათუმის მუნიციპალიტეტისმფლობელობაში.

ცხრილი 5მოსახლეობა მყარი ნარჩენების მართვის მომსახურებით, რომელსაც უწევსმუნიციპალიტეტის მფლობელობაში არსებული ნარჩენების მართვის კომპანია (შპს„სანდასუფთავება“).

მუნიციპალიტეტი მოსახლეობა2013 Pმოსახლეობა2006

მოსახლეობამნმ

მომსახურებით2006

ნარჩენებისშეგროვებისსავარაუდოსამომავლო

ზრდა

ბათუმი 160 000 125 700 125 700 160 000

ქობულეთისდასახლება

92 900 90 900 30 000 40 000 +

ხელვაჩაურისდასახლება

62 100 94 000 20 000 30 000 +

ჯამი 315 000 310 600 175 700 230 000 +


ra04

e20

11-0

2-17


4.1 ნარჩენებისრაოდენობადატიპები

იმისათვის, რომ მივიღოთ ნარჩენების რაოდენობის უფრო ზუსტი მონაცემებიბათუმის ნაგავსაყრელზე, 2008 წლის მარტში, ჩატარდა ერთკვირიანი კამპანიაშემოსული ნარჩენების ასაწონად, როგორც ტექნიკურ-ეკონომიკური კვლევის ნაწილი.

სატვირთო მანქანების საშუალებით ნაგავსაყრელზე ტრანსპორტირებული ნარჩენებიაღირიცხებოდა და შემდეგ იწონებოდა სატვირთო მანქანები. ვინაიდან ცნობილი იყოცარიელი სატვირთო მანქანების წონა, მათზე განთავსებული ნაჩენების რაოდენობაუბრალო დაანგარიშებით დადგინდა. ნარჩენების მასების მთლიანი წონა (ტონა/მ3)მიღებულ იქნა შემდეგი ფორმულით.

UG = G * V-1

სადაც UG = სატვირთო მანქანაზე განთავსებული ნარჩენების მასების წონისერთეულია, G = ნარჩენების მასის წონა და V = მანქანაზე განთავსებული ნარჩენებისმოცულობა

314 კგ/მ3 და საპრესი მექანიზმის გარეშე მანქანებში - 230 კგ/მ3. თუ გავითვალისწინებთიმ ფაქტს, რომ მთლიანი შემოსული ნარჩენების 80% განთავსდა საპრესი მექანიზმიანიმანქანებით, მთლიანი საშუალოდ შემოსული ნარჩენების რაოდენობა ბათუმისნაგავსაყრელზე შეადგენდა 300 კგ/მ3.

ბათუმისა და ქობულეთის ნაგავსაყრელზე შემოსული სატვირთო მანქანებისაღრიცხვით დავადგინეთ წლიურად შემოსული ნარჩენების რაოდენობა 2007წლისთვის, რაც შეადგენდა 34 000 და 8 000 ტონას, შესაბამისად ჯამში 42 000 ტონაწელიწადში.

ნარჩენების მოცულობის დამატებითი დაპრესვა ჩატარდება ნაგავსაყრელის თითოეულუჯრედში საპრესით ან ბულდოზერით ( ბაზარზე რამოდენიმე ბრენდია მაგ.Caterpillar, Vandel, Bomag Fayat Group). საბოლოო სიმჭიდროვე შეიძლება აღწევდეს700-1200 კგ/მ3.

ბათუმისა და ქობულეთის ნაგავსაყრელებზე შემავალი სატვირთოების რაოდენობისაღრიცხვაზე დაყრდნობით, ამ ნაგავსაყრელებზე შესული ნარჩენის რაოდენობა 2007წლისთვის გამოანგარიშებულ იქნ როგორც 34 000 და8 000 ტონა, რაც ქმნის წლიურ ჯამს 42 000 ტონას.

ნარჩენების რაოდენობის წლიური დისტრიბუცია, ტონაში, განთავსებული თვიურადბათუმისა და ქობულეთის ამჟამინდელ ნაგავსაყრელებზე 2007 წლის მაჩვენებლებითმოცემულია მე-4 სურათზე.

24 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი 4ბათუმისა და ქობულეთის ნაგავსაყრელებზე შემოსული ნარჩენებისრაოდენობა თვეში (2007).

ტურისტული სეზონიდან გამომდინარე ნარჩენების წარმოქმნის ყველაზე მაღალიმაჩვენებლით ხასიათდება ზაფხულის პერიოდი, ძირითადად ივლისი-აგვისტო.

უახლოეს წლებში, 2014-2015, კლიენტის მიერ გამოთვლილ იქნა რომ ნარჩენებისრაოდენობა გაიზრდება 65 000 ტონამდე წელიწადშიბათუმიდან და 10 000 ტონაწელიწადში ქობულეთიდან, რაც ერთიანობაში დაახლოებით შეადგენს 75 000 ტონასწლიურად. ეს ძირითადად გამოწვეულია მოსახლეობის ზრდით ამასთან ერთადშიდამეურნეობების იმ ფართობის გაზრდით საიდანაც მიხდება ნარჩენების შეგროვება.

მთლიანი ნარჩენების შემადგენლობაში საყოფაცხოვრებო ნარჩენების ტიპიდომინირებს 95%-ით. შეუსაბამო ნაგავსაყრელებზე განთავსებულ იქნა სამშენებლონარჩენების მხოლოდ მცირეოდენი. დამატებით შპს „სანდასუფთავება“ ათავსებსქუჩების და პლაჟების დასუფთავების ნარჩენებს, თოვლს და ლიკვიდირებულიცხოველებს, მაგრამ ასეთი ნარჩენები შეადგენს მთლიანი განთავსებული ნარჩენებისმხოლოდ რამდენიმე პროცენტს.

თუ გავითვალისწინებთ ზემოთ აღნიშნულ მოსახლეობის ზრდას, ცხოვრებისსტანდარტების შესაძლო ზრდასთან კომბინაციაში, ნარჩენების რაოდენობა შეიძლებაგაიზარდოს 3%-ით წელიწადში შემდეგი 30 წლის განმავლობაში.

ერთიანი უჯრედების საჭირო ფართობი ახალ ნაგავსაყრელზე ცეცხლაურში არის 11,5ჰექტარი, 15 მეტრის სიმაღლით და დაიტევს 1,4 Mm3მყარ ნარჩენს სამიზნეადგილიდან ახალ ობიექტზე.


ra04

e20

11-0

2-17


„აჭარის მყარი ნარჩენების მართვის პროექტის“ ფარგლებში, მყარი ნარჩენებისნაგავსაყრელის აშენებისთვის სოფელ ცეცხლაურში, ქობულეთის მუნიციპალიტეტში,გამოყენებულ იქნა 2007-2010 წლების ინფორმაცია ნარჩენების რაოდენობაზე მთავარიკვლევის საფუძვლად. თუმცა, 2011-2013 წლების განმავლობაში აჭარის ავტონომიურრესპუბლიკის ტერიტორიაზე შეგროვებული მყარი ნარჩენების რაოდენობა მკვეთრადგაიზარდა 50 000დან 70 000 ტონამდე წელიწადში.მიზეზი რამაც ეს ცვლილებაგამოიწვია არის მყარი ნარჩენების აჭარის სრული ადმინისტრაციული ფართობზეარსებული მოსახლეობისგან შეგროვების გაერთიანებული სისტემა. უფრო მეტიც,უახლოეს მომავალში, მოსალოდნელია მყარი ნარჩენების მოცულობის ტანდათანობითზრდა 75 000 ტონამდე წელიწადში. ნაგავსაყრელის ექსპლოატაციის პერიოდია 21-35წელი (35 წელი იმ შემთხვევაში თუ მოხდება ნარჩენების გადამუშავების სექტორისგაძლიერება).

4.2 აჭარაში არსებული შეუსაბამო ნაგავსაყრელები

აჭარაში არსებობს ხუთი შეუსაბამო ნაგავსაყრელი (სურათი 6) სამი მათგანი არისპროექტის სამიზნე ტერიტორიის ფარგლებში, ანუ სანაპირო ზოლში დაგამოყენებულმიმდინარე ანგარიშში ტექნიკური დავალების შესაბამისად:

· ბათუმში შეუსაბამო ნაგავსაყრელის ოპერირება

· ქობულეთის დროებითი შეუსაბამო ნაგავსაყრელის ოპერირება და

· ქობულეთის მიტოვებული ნაგავსაყრელი

სურათი5არსებული შეუსაბამო ნაგავსაყრელები აჭარაში

26 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


4.3 ჯანმრთელობის საკითხებთან დაკავშირებული მყარი ნარჩენები

ჯანმრთელობის სტატისტიკა მოგვაწოდა აჭარის ჯანდაცვის ცენტრმა (ბათუმში).დეტალური სტატისტიკა სქესის ან/და ასაკის მიხედვით არ არსებობს.

პარაზიტები, რომლებიც ზოგადად შენიშნულია ნარჩენების მართვისას მოიცავს,მაგრამ არა მხოლოდ შემდეგს: ენტერობიოზს, ასკარიდოზსა და ლამბლიოზის.ენტერობიოზს და ასკარიდოზს ორივეს შეუძლია გამოუწვიოს დიარეა. ლამბლიოზი არდაფიქსირებულა ბათუმსა და ქობულეთში.

ტიფის შემთხვევა არ დაფიქსირებულა აღნიშნულ მიდამოში მოხსენების პერიოდში.ჰეპატიტი ა დაფიქსირდა 1 ბათუმში და 6 ქობულეთში 2014 წელს აჭარაშიგაცხადებული 20 შემთხვევიდან. ბათუმისა და ქობულეთის მოსახლეობა შეადგენსაჭარის მოსახლეობის 53% დაახლოებით, მაგრამ თითქმის 70% დიარეისყველაშემთხვევა რომელიც დაფიქსირდა აჭარაში იყო ქობულეთსა და ბათუმიდან.ესმიუთითებს ან უფრო მაღალ ინდექსებს ბათუმსა და ქობულეთში ან ეს აჭარის სხვანაწილებიდან არ გაცხადების ნიშანია. ნებისმიერ შემთხვევაში რეკომენდირებულიადაავადების სიტუაციის მონიტორინგი ბათუმში/ქობულეთში მათ დახურვასთანმიმართებით და და ცეცხლაურში შეძლებისდაგვარად დეტალურად.ეს გულისხმობსკონკრეტულ ჯანმრთელობის სტატისტიკას ცეცხლაურის სოფლებისთვის რომლებიცნაგავსაყრელის სიახლოვეს მდებარეობენ, დეტალურად სქესისა და ასაკის მიხედვით.

Figure 6 Parasitic diseases associated with solid waste.

0200400600800

1000120014001600

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

2010 Year 2011 Year 2012 Year 2013 Year 2014 Year

Enterobiasis

Ascariasis


ra04

e20

11-0

2-17


ცხრილი 7 ვირუსული დაავადებები რომელიც ასოცირდება მყარ ნარჩენებთან

შემამსუბუქებელი და პოტენციური ზეგავლენა წარმოდგენილია თავში 10.

4.4 ბათუმის შესუსაბამო ნაგავსაყრელი

ბათუმის ნაგავსაყრელი მოიცავს 19 ჰა ტერიტორიას და განლაგებულია ალუვიურიმდინარის კალაპოტზე, ბატუმის ცენტრიდან 10 კმ სამხრეთით, აეროპორტს,ჭოროხისწყალსა და შავი ზღვის სანაპიროს შორის. (სურათი3).

ნარჩენების განკარგვა დაიწყო 1965, და ექსპლოატაციის პერიოდი მოიცავს 49 წელს დაზოგიერთ ადგილებში ნარჩენების სიმაღლე აღწევს 10-12 მეტრს. შეუსაბამო მართვისმრავალი წლის მანძილზე მხოლოდ ერთი დადებითი ზომა იქნა მიღებული, კერძოდ2011 წელს მდინარე ჭოროხის გასწვრივ აშენდა მასიური სანაპირო გამაგრების ზოლი,რათა ნაგავსაყრელი დაეცვა ნარჩენების მასების მდინარეში ჩარეცხვისგანწყალდიდობის შემთხვევაში. აღნიშნული დაცვით აღდგენილ იქნა ადრე დანგრეულიდაცვითი ზოლი. .

ბათუმის ნაგავსაყრელის დასახურად არსებობს მიზეზების გრძელი სია, ძირითადიმიზეზები მოყვანილია ქვემოთ.

ნარჩენების განკარგვის დაწყებიდან, გამიზნული იყო ობიექტის გამოყენება როგორცდროებითი ნაგავსაყრელი, თუმცა ნარჩენები დღემდე იყრება იქ ყოველდღიურად.ნაგავსაყრელი არც სათანადოდ დაპროექტებულია და არც სანქციონირებული,შესაბამისად მას არ გააჩნია გარემოსა და ხალხის ჯანმრთელობის დაცვის ზომები.

ნაგავსაყრელის შესასვლელთან არის საკონტროლო პუნქტი შემოსული სატვირთომანქანების აღრიცხვისთვის. როდესაც 2013 წლის აპრილში კონსულტანტმა მოინახულანაგავსაყრელი, აღმოჩნდა, რომ ადრეული ნაგავსაყრელის დეფაქტო მართვადღეისათვის აღარ არსებობს. ანუ შემოსული ნარჩენები აღარ აღირიცხება, არ ხდებანარჩენების დაფარვა, მანქანები ნარჩენებს ათავსებენ თვითნებურად და ა.შ. სახეზეამართველობისა და კონტროლის სრული არარსებობა. ტერიტორიაა არაა შემოღობილიდა არაა დაცული, შესაბამისად დიდი რაოდენობით ცხოველები იკვებებიან ორგანულინარჩენებით (ცხრილი 11). 2014 წლის თებერვალში ტერიტორიაზე ვიზიტითდადგინდა, რომ სატვირთო მანქანების აწონვისა და რეგისტრაციის პროცესები

02000400060008000

1000012000

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

Batu

mi

Kobu

leti

Ajar

a

2010 Year 2011 Year 2012 Year 2013 Year

Viral Hepatitis A A

Estimated diarrhea

28 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


განახლდა, მაგრამ არ შესრულებულა ნარჩენების განთავსების კონტროლი დანარცენების რაიმე დროებითი საფარის უზრუნველყოფა.

4.4.1 ბათუმში ან მასთან ახლოს არსებული ნაგვის შემგროვებლები

SIA -ს გუნდმა მოინახულა ბათუმის ნაგავსაყრელი 2015 წლის 29 მარტს და აწარმოა 6სხვადასხვა ინტერვიუ. 5 ნაგვისშემგროვებლებთან რომლებიც მოდიან მაგრამ არცხოვრობენ ნაგავსაყრელზე და გაესაუბრნენ კიდევ 3-ს რომლებმაც არ ისურვესოფიციალურად გასაუბრება, მაგრამ კომენტარები გააკეთეს. და კიდევ ერთი ნაგვისშემგროვებელი რომელიც ცხოვრობს ნაგავსაყრელზე. გუნდმა ასევე მოინახულა 9თავშესაფარი რომელიც ერთადაა შეჯგუფებული ბათუმის ნაგავსაყრელისჩრდილოეთით, სადაც ინტერვიუ ჩამოართვეს ერთ ადამიანს. გარდა ამისა, დაიკითხაპერსონალი რომელიც დაქირავებულია შპს „ სანდასუფთავების“ მიერ ( კომპანიარომელიც ეკუთვნის მერიას რომელიც ასევე აგროვებს ნარჩენებს) რომლებიც წონიანსატვირთო მანქანებს როდესაც ისინი შედიან ნაგავსაყრელზე.

კიდევ ერთი ვიზიტი განხორციელდა 2015 წლის 31 მარტს, დაიკითხა მამაკაცირომელიც ცხოვრობს ბათუმის ნაგავსაყრელის სამხრეთით, რომელსაც გააჩნია ფერმამიწის პატარა ნაკვეთზე, ისევე როგორც ფლობს სახლსა და მიწას დამატებითითავშესაფრებით ნაგავსატრელის ჩრდილოეთ ნაწილის აღმოსავლეთ საზღვართან.ყველა გამოკითხული მამაკაცია, შეინიშნა მხოლოდ ერთი ქალი, რომელიც არდაინტერესდა გუნდთან საუბრით.

გამოკითხულმა ნარჩენების შემგროვებლებმა იანგარიშეს რომ 50დან 70მდე ნარჩენებისშემგროვებელი მუშაობს ბათუმის ნაგავსაყრელზე. აქედან 3-4 ქალია რომლებიცნაგავსაყრელზე რეგულარულად მუშაობენ. ყველმა გამოკითხულმა განაცხდა რომმათი მეუღლეები და შვილები არ იყვნენ ჩართულები ამ საქმიანობაში.

ოფიცერი რომელიც წონის სატვირთოებს რომლებიც ნაგავსაყრელზე შედიანდაასახელეს ნარჩენების შემგროვებლების დაახლოებითი რაოდენობა შემდეგნაირად-15 ზამთარში და 50 ზაფხულში. სხვა ინფორმაციით იქ უფრო მეტი შემგროვებელია,ჭორების თანახმად რუსულ კომპანიას ზაფხულში შემოჰყავს უზბეკი შემგროვებლები(ინფორმაცია არაა გადამოწმებული). სრული რაოდენობა შესაბამისად რთულიდასათვლელია აღწერის ჩატარების გარეშე.

ის 9 თავშესაფარი რომელიც მდებარეობს ჩრდილოეთის ნაწილის ცენტრში როგორცგანაცხადეს მოიცავს 15-20 ადამიანს რომლებიც მთელი წელი ცხოვრობენ იქ დადაახლოებით 10 ადამიანს რომლებიც თავშესაფარს იყენებენ მხოლოდ ტანსაცმლისგამოსაცვლელად ან მოკლე დროით დასარჩენად. რამდენად მცირეა ეს პერიოდი არარის ნათელი. თავშესაფრები ძალიან რუდიმენტულია მაგ. სახურავები და კედლებიპლასტმასისაა, არაა ელექტროობა, გათბობა ან წყალი. იქ გამოკითხულ მამაკაცს ჰყავდა2 შვილი ( 3 წლის და 6 წლის) და მეუღლე რომელიც მასთან ცხოვრობს (დროგამოშვებით რჩება/დროგამოშვებით მათ სოფელში ბრუნდება).


ra04

e20

11-0

2-17


ტალახის ბილიკი თავშესაფრამდე მიდის ნაგავსაყრელის მთავარი გზიდან.თავშესაფრებს შორის სასწორია მეტალისა და პლასტმასის ასაწონად.ვინ მოათავსა ისიქ და ვის ეკუთვნის სასწორი უცნობია.

ცხრილი8 ნაგავსაყრელის ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარე თავშესაფარი

ყველა გამოკითხულმა განაცხადა, რომ ისინი აგროვებენ მხოლოდ მეტალსა დაპლასტმასს. პლასტმასის გაყიდვა ხდება დაუდასტურებელი კომპანიისათვის 0.15-0.20 GEL/კილო13. მეტალი ხანდახან მიდის ბათუმში თავად შემგროვებლების მიერ,სადაც ყიდიან მაღაზიებში 0.15-0.20 GEL/კილოდ. ძირითადად ხდება სპილენძისა დარკინის შეგროვება. გამოკითხვამ აჩვენა რომ მყიდველი რუსული კომპანიაა, თუმცაამის დადასტურება ვერ მოხერხდა.

საშუალო დღიური შემოსავალი არის 15დან 40 ლარამდე.მაგრამ, საშუალოდ ხალხიაღნიშნავს რომ დღეში 20 ლარი ნიშნავს „კარგ დღეს“. ყველა ნარჩენის შემგროვებელიაღნიშნავს რომ აგროვებს ყოველ დღე.

ყველა გამოკითხულმა აღნიშნა, რომ ისინი წარმოადგენდნენ თავიანთი ოჯახებისერთადერთ შემომტანად, და რომ არც მეუღლეები და არც შვილები აგროვებდნენნარჩენებს. გამოკითხულთა საშუალო შიდამეურნეობის ზომაა (4+4+8+5+4+4)/6= 4.83ადამიანი. საშუალო გამომუშავების გათვალისწინებით ოჯახის თითოეულ წევრსდღეში ერგება დაახლოებით 1.82 USD, იმ დღეებში როდესაც ხდება ნარჩენისშეგროვება. დასაქმების საერთო სოციალურ ეკონომიკურ ციფრებს რომ გადავხედოთნაგვის შემგროვებლებს შეუძლიათ გამოიმუშავონ სოფლის მხარედ დასაქმებულზე(246 ლარი თვეში) თითქმის ორჯერ მეტი ( 560 ლარამდე თვეში) (246 GEL/month).

ის რესპოდენტები რომლებიც არ ცხოვრობენ ნაგავსაყრელზე, ცხოვრობენ ბათუმში ანმიმდებარე სოფლებში.ისინი მოვიდნენ მანქანით ან სამარშუტო ტაქსით და გაიარეს 30-60 წუთის მანძილი. მამაკაცებმა აღნიშნეს რომ ისინი ხშირად ერთად მგზავრობენ.

13 1 GEL=0.44 USD და20 GEL = 8.8 USD. თვეში 28 დღის მუშაობით = 246.4 USDთვეში(გაცვლის კურსი 29/3-2015).

30 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


არცერთი მათგანია უსახლკარო. გამოკითხული 3 მამაკაცი რომლებიც ნარჩენებსბათუმის ნაგავსაყრელზე აგროვებენ 3, 10, 18 წელი, ვინაც არ ისურვა გამოკითხვაშიმონაწილეობის მიღება მაგრამ მაინც გამოთქვა აზრი და 2 მათგანმა გვითხრა რომნაგავსაყრელზე მუშაობენ 3დან 15 წლამდე მესამემ არ ისურვა კომენტარის გაკეთება.მხოლოდ ერთმა განაცხადა რომ აქვს უმაღლესი განათლება, მაგრამ ყველა მათგანსჰყავს შვილები სკოლაში.მხოლოდ ერთმა, რომელსაც აქვს უმაღლესი განათლება,სცადა სამსახურის შოვნა საავადმყოფოში, მაშინ როდესაც დანარჩენებს ვერწარმოუდგენიათ თავი განსხვავებულ პოზიციაში. რამოდენიმემ განაცხადა რომმზადაა იაროს ცეცხლაურის ნაგავსაყრელზე იმ შემთხვევაში თუ იქნება სამუშაომაგრამ მათ არ შესთავაზეს სამუშაო. გამოკითხულ მამაკაცთა ასაკია 30დან 50მდე,ერთი უფროსი. ქალი რომელიც შემჩნეულ იყო მაგრამ ვერ დაიკითხა სავარაუდოდ იყო30წლის.მხოლოდ ერთმა მათგანმა თქვა რომ მას გააზრებული აქვს ჰიგიენური რისკირაზეც ის მიდის (სამედიცინო განათლება),გამოკითხულთა ნახევარი ატარებსხელთათმანს. ყველა იყენებდა ჯოხებს ნარჩენებში გასავლელად.

გარდა ამისა, 2-3 სახლის მსგავსი შენობა იმყოფება ნაკვეთზე , რომელსაც ასევე გააჩნიანაწილობრივი შემოღობვა, ბათუმის ნაგავსაყრელის ჩრდილოეთ ნაწილის საზღვართან.გარდა ამ კუსტარული ხის/პლასტმასის/მეტალის შენობებისა, 7-8 პლასტმასისთავშესაფარი, ნაჭრები და შეშა იქნა შენიშნული.მამაკაცმა რომელიც აცხადებდა რომიყო მეპატრონე, თქვა, რომ იქ დედასთან ერთად ცხოვრობდა.გარდა ამისა,პერიოდულად პლასტმასის თავშესაფრებში 15დან 20 შემგროვებელი რჩება, რომმოვახდინოთ მათი დახარისხება მუდმივ და არამუდმივ დამრჩენებად უნდა მოხდესაღწერის ჩატარება.

მიწისმფლობელი მიწის ნაკვეთზე ცხოვრობდა 25-30 წელი. ის აცხადებს რომ იყენებს6.5 ჰექტარ მიწას ძირითადად მსხვილფეხა რქოსანისთვის, რომელიც მას ჰყავს 25.დამატებით, მას ფერმაში ფრინველებიც ყავს. ის გამოიმუშავებს თვეში დაახლოებით2000 ლარს. ის არ აგროვებს ნარჩენებს, მაგრამ აქვს ინფორმაცია არაოფიციალურდასახლებაზე და ნარჩენების შემგროვებლებზე. მას ასევე გააჩნია ელექტრო ენერგიადა ჭა წყლისთვის, მაგრამ არ აქვს ბუნებრივი აირი.

მას არ უსაუბრია სახელმწიფოს წარმომადგენლებთან გარდა 8-10 წლის წინ როდესაცმას შესთავაზეს სხვა მიწის ნაკვეთი (დაახლოებით 1 ჰექტარი) , რაც მან არ მიიღო. ისარაა დაინტერესებული საცხოვრებლად სხვა ადგილას გადასვლაში და წუხსნაგავსაყრელის დახურვასთან დაკავშირებულ პროცესებზე.


ra04

e20

11-0

2-17


ნახაზი 9 ბათუმის ნაგავსაყრელის ჩრდილოეთის ნაწილის აღმოსავლეთ საზღვართან მდებარე სახლები დათავშესაფრები

ნაგავსაყრელის სამხრეთ ნაწილის უკიდურეს დასავლეთ ნაწილში ნაპოვნი იქნა(მწვანე) პატარა ხის/მეტალის თავშესაფარი, რომელიც იყენებს თავშესაფრის ქვემოთარსებულ ნაკვეთს. იქ ცხოვრობსდაახლოებით 35 წლის მამაკაცი.მისი ბაბუა იყენებდათავშესაფრის ქვემოთ არსებულ ნაკვეთს 2010 წლიდან და ახლა ის ხელმძღვანელობსფერმას.ის დაახლოებით 3 თვის წინ გადმოვიდა და ინვესტირება გააკეთა 14 ძროხაშირომლებიც შეიძინა ბანკის კრდიტით (დაახლოებით. 5000 GEL) რომელიც უნდადაფაროს დაახლოებით 4 წელში.მან არ გააცხადა შემოსავალი, რადგან ახლახანსშეიძინა ძროხები.ნაკვეთს იყენებდა კარტოფილისა და ბოსტნეულის მოსაყვანადსაკუთარი მოხმარებისთვის რადგან გასაყიდად არაა საკმარისი. უახლოეს დრომდე მასჰქონდა სამსახური ნარჩენების კომპანიაში „სევერ“ მაგრამ ამჯამად უმუშევარია, დადაკარგა სახლი მესაკუთრეობისთვის დავაში. ის არ აგროვებს ნარჩენებს. ის არ იხდისნაგავსაყრელზე დარჩენისთვის და დარჩება სანამ შესაძლებელი იქნება.მას არ გააჩნიანაკვეთის გამოყენების უფლების რაიმე დოკუმენტი. რაც შეეხება ნაგავსაყრელისდახურვას, მან განაცხადა რომ ეთანხმება მის დახურვას და იაზრებს რომ მიწადაიფარება ნიადაგით, მაგრამ ის არ შეხვედრია სახელმწიფო წარმომადგენლებს და რცსაჯარო ინფორმაცია მიუღია დახურვაზე.ასევე შეინიშნა მეორე თავშესაფარი, მაგრამ მფლობელი არ იმყოფებოდა ადგილზე.

ბათუმის ნაგავსაყრელი არაა აღჭურვილი გარემოსდაცვითი სისტემით და შესაბამისადნაჟონი პირდაპირ ჭოროხში ჩაედინება. მდინარე ჭოროხის შესართავი, ღირებულიეკოსისტემა, მდებარეობს ობიექტიდან 2კმ-ის რადიუსში. ნაგავსაყრელზეე ხანძარირეგულარულად ჩნდება და წარმოქმნის მასიურ ნისლს რომელიც დიდ პრობლემასქმნის ახლოს მდებარე საერთაშორისო აეროპორტისთვის ისევე როგორც მის ირგვლივდასახლებული ადგილებისთვის.

32 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ნახაზი10 ნარჩენების შემგროვებლები და საძოვრად მყოფი ცხოველები ბათუმის ნაგავსაყრელზე

მოკლედ, ნაგავსაყრელი უნდა დაიხუროს რაც შეიძლება მალე, ვინაიდან აღნიშნულისავალალო მდგომარეობა ტერიტორიაზე და მის ირგვლივ უფრო აძვირებს დაართულებს ნაგავსაყრელის საბოლოო დახურვასა და გაუქმებას. აღნისნულიგამოწვეულია ტერიტორიაზე ნარჩენების რაოდენობის გაზრდით და მათი გაფანტვითტერიტორიის გარეთ, მაგრამ ასევე იმ ფაქტის გამო რომ დახურვა გულისხმობსგადასახლებას და ეკონომიკურ გადაადგილებას რაც მხედველობაში უნდა იქნასმიღებული. თუ გადაფარვა შესრულდება დღეს გადასახლების გარეშე, 9შიდამეურნეობა დაკარგავს მისასვლელს თავშესაფრამდე, რომელსაც დაახლოებით 20ადამიანი მუდმივად იყენებს. ვერ დადგინდა ზუსტად რამდენ დროს ატარებს ხალხიაღნისნულ თავშესაფარში წლის განმავლობაში და ეს ინფორმაცია საჭიროააღწერისთვის რათა მივიღოთ ზუსტი ინფორმაცია გადასახლების მოქმედებისგეგმისთვის (RAP).

მდებარეობა საცხოვრებელი ანნარჩენების შემგროვებლები

ხალხის რაოდენობა

ბათუმი–ჩრდილოეთის ცენტრი

9 საცხოვრებელი 15-20

ბათუმი– აღმოსავლეთსაზღვარი

2/3 სახლისაზღვარზე +დაახლოებით 8საცხოვრებელი

2 + 15-20

ბათუმი-სამხრეთი 2 საცხოვრებელი 2

ბათუმი- ძირითადადჩრდილოეთ ნაწილი

ნარჩენების შემგროვებლები ერთიანი რაოდენობა 50-70(შედის როგორც ხალხისაცხოვრებლებიდან ისე გარეხალხი)

ნახაზი11 ბათუმის ნაგავსაყრელის ზემოქმედების ქვეშ მყოფი ხალხის რაოდენობა-წინასწარი რიცხვი


ra04

e20

11-0

2-17


4.4.2 ბათუმის ნაგავსაყრელის დახურვა

მდინარე ჭოროხის გასწვრივ მდებარე ნაგავსაყრელის დახურვა სასწრაფო საკითხია.რადგანაც ნარჩენების განთავსების შეწყვეტა შესაძლო გახდება ცეცხლაურისნაგავსაყრელის ამოქმედების შემდეგ და დაუყოვნებლივ უნდა მოხდესგადასახლებისა და ეკონომიკური გადაადგილების საკითხებთან გამკლავება. თუშეიძლება იხილეთ განსახლების/საარსებო საშუალების აღდგენის სტრუქტურა (R/LRF)რომელიც პროექტისთვისაა მომზადებული.

მდინარე ჭოროხის გასწვრივ მდებარე ნაგავსაყრელი გარემოს უდიდესი რისკია დამისი საბოლოო დახურვა საჭიროებს მნიშვნელოვან ფინანსურ რესურსებს. მიმდინარეპროექტის საინვესტიციო პროგრამით გათვალისწინებული სახსრები არ არისსაკმარისი ევროკავშირის დიექტივების შესაბამისად საბოლოო დახურვისხარჯებისთვის. შესაბამისად საბოლოო საფარისა და სადრენაჟო სისტემის საკითხებისმოგვარებისას საჭიროა,ტექნიკური დავალების შესაბამისად, დამცავი ზომების მიღებადა საუკეთესო გამოსავლის პოვნა არსებული ფინანსური ჩარჩოებისგათვალისწინებით.

კიდევ ერთი მნიშნველოვანი საკითხია ნაგავსაყრელის კონფიგურაციისა დატერიტორიული მოცულობის ცვლილება, იმ დონეზე, რომ საჭიროა ტერიტორიისახალი და დეტალური კვლევა. კონსულტანტმა შეასრულა ახალი გეოდეზური კვლევა2014 წლის თებერვალში, რათა დაედგინა არსებული გაფრთოება და ნარჩენებისგროვების რელიეფი.

მომდევნო პარაგრაფები ასახავს მხოლოდ დროებით ზომებს და მათ დადებითეფექტებს წინა კვლევებზე დაყრდნობით.

ნაგავსაყრელის დახურვს მიზნებია შეამციროს ან აღმოფრას

· ნარჩენების ქარით გაფანტვის საწინააღმდეგო ზომების მიღება ტერიტორიაზე· ჩამდინარე წყლების წარმოქმნა დამიმდებარე წყლის ობიექტებში ჩაღვრა· ნაგავსაყრელიდან გაზის ემისიების ჰაერში გაფრქვევა

· არასასიამოვნო სუნის გავრცელება

· ხანძრის რისკი და

· ჯანმრთელობისთვის საზიანო არაოფიციალური დახარისხება

აღნიშნული ზომები გააუმჯობესებს ლანდშაფტის ხედს .

უმჯობესი იქნება ნარჩენების დაფარვის პროცედურების სწრაფად დაშეძლებისდაგვარად ჩატარება. ამიტომ ტექნიკურ-ეკონომიკურ კვლევაში შემდეგიზომების მიღება არის შემოთავაზებული:

· ნარჩენების ამოთხრა და ორ ყრილად შეგროვება ისეთი დახრილიფერდობებით, რომელიც მოგვცემს ზედაპირული წყლების ადვილადშეგროვების საშუალებას, მაგრამ არ იქნება მათი დაშლის რისკი. ნარჩენების

34 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ყრილი უნდა შეგროვდეს კომპაქტორით რათა შემცირდეს მისი მოცულობა დადაშლის რისკი.

· ნარჩენების ყრილზე 0.5 მ დაბალი გამტარობის ნიადაგის საფარის მოთავსება.ნიადაგი ადგილზე ხელმისაწვდომი უნდა იყოს რათა მინიმუმამდე შემცირდესტრანსპორტირების ხარჯები. ნიადაგის საფარის ზედა ნაწილი, მინიმუმ 10 სმ,უნდა იძლეოდეს გამწვანების საშუალებას.

· მეთანის ოქსიდირების ფილტრის უზრუნველყოფა ნარჩენების ყრილის ზედანაწილში, რათა შემცირდეს გაზების გამოფრქვევა ჰაერში. ასეთი პასიურისისტემის დამონტაჟებით მინიმუმამდე შემცირდება სამომავლოუზრუნველყოფის საჭიროება.

ვინაიდან შეუსაბამო ნაგავსაყრელი ძალიან ზედაპირულია, აღინიშნებოდა ხშირიხანძრები და ნარჩენების დიდი რაოდენობა დამუშავდა ცხოველების და ნარჩენებისშემგროვებლების მიერ, რთულია გაზის ექსტრაქციის პოტენციალის წინასწარდადგენა. გაზის ტუმბვის ტესტის შესრულება შესაძლოა ნარჩენების დაფარვისშემდეგ. სავარაუდოდ, მომავალში გაზის წარმოება ძალიან დაბალი იქნება იმხარჯებთან შედარებით, რაც საჭიროა აუცილებელი დანადგარებისთვის, ამიტომსანაცვლოდ შემოთავაზებულია პასიური მეთანის ფილტრები.

4.4.2.1 ჩამდინარე წყლები

ბიოდეგრადაციის პროცესი გააგრძელებს ჩამდინარე წყლების წარმოქმნას დახურვისშემდეგ, რისი შეგროვებაც ძლალიან რთულია, ვინაიდან ნაგავსაყრელი მდებარეობსჭოროხის შესართავის ყოფილი კალაპოტის ხრეშიან ადგილზე. აღნიშნული ნიადაგიძალიან გამტარია, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ეკონომიკურად არამიზანშეწონილიანარჩენების ქვეშ წყალგაუმტარი საფარის შექმნა. ნაგავსაყრელის საფარიმნიშვნელოვნად შეამცირებს ნალექებისგან გამოწვეულ წყლის ნაკადს, და შესაბამისადშეამცირებს ნაჟონის წარმოქმნას.თუმცა, შეუძლებელი იქნება ნაჟონის დაგროვებისსრული შეჩერება, რადგან საფარი ფენა ვერ იქნება სრულიად წყალგაუმტარი.უმეტესიწყალი მიმართული იქნება ზედაპირზე. მცენარეული საფარი მოიხმარს წვიმის წყლისრაღაც ნაწილს და ასევე ხელს შეუწყობს ეროზიის პრევენციას.

არც მიმდებარე ტერიტორიაზე და არც დაკავშირებულ ჰიდროგეოლოგიურ ზონაში არაღინიშნება წყლის გასვლის შემთხვევა. აღნიშნული მდგომარეობა უნდა შენარჩუნდესსამომავლოდაც.

იმისათვის, რომ ავღწეროთ ჩამდინარე წყლების წარმოქმნა და ნაგავსაყრელის წყლისბალანსი მოცემულია ილუსტრაცია სურათზე 8.


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი12.სანიტარული ნაგავსაყრელის წყლის ბალანსი

დღევანდელი მდგომარეობაა „შეზღუდული ნიადაგის საფარი“, ნარჩენებში წყლისგაჟონვა წლიური ნალექის დაახლოებით 25% შეადგენს. ერთბარიერიანი საფარისაშენება კომპაქტური, დაბალი გამტარიანობის ნიადაგით გაჟონვას შეამცირებსდაახლოებით 6%-ით იმ შემთხვევაში თუ სადრენაჟო დახრა იქნება 15%. ასევეგამწვანების საფარი, ბალახის სახით სავსებით დამაკმაყოფილებელი იქნება. ვინაიდანაჭარაში ნალექიანობა ძალიან ხშირია, საფარის დახრის მინიმალური დონე უნდაშეადგენდეს 5%, ანუ 1 (ვერტიკალური): 20 (ჰორიზონტალური) ან უფრო ციცაბო.მიუხედავად აღნიშნულისა საჭიროა ეროზიის საწინააღმდეგო ზომების მიღება.

ნაგავსაყრელიდან ჩამდინარე წყლების გამოდინება შეიძლება მოკლედ შეფასდესშემდეგნაირად:

· ნაგავსაყრელიდან ჩამდინარე წყლების შემცირება ასევე შეამცირებს მიმღებიწყლის ობიექტში შემავალ დამაბინძურებელი აგენტების რაოდენობას;მდინარე ჭოროხი. გამოთვლები აჩვენებს რომ ნაჟონის რაოდენობა შემცირდება75%-ით.

· ნაგავსაყრელის სათანადო საფარი, გამწვანების საფართან ერთად შეამცირებსწვიმის წყლის ჩაჟონვას ნარჩენებში. ზემოთ მოყვანილი ვარაუდი შეიძლებაიყოს კეთილგონიერი.

· აღნიშნული გააგრძელებს ანაერობულ პროცესს ნაგავსაყრელის შიგნით.დასკვნის სახით ეგრეთწოდებული მეთანოგენური ფაზა სავარაუდოდგაგძელდება უფრო დიდი ხნით. ჩამდინარე წყლების ხარისხზე ზემოქმედებაძალზედ საინტერესო საკითხია, ვინაიდან ის ასევე უზრუნველყოფს დროისგაზრდას განსაკუთრებით მძიმე მეტალების ჩაშვების დონესთანდაკავშირებით.

36 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


· სწრაფად დეგრადირებადი ორგანული ნაერთები, გამოხატული ჟბმ5სახითძალიან დაბალ დონემდე შემცირდება, ვინაიდან აღნიშნული ნაერთები,მიკრობიოლოგიური დამუშავების შედეგად გარდაიქმნება მეთანად.

· მეორეს მხრივ ამიაკის აზოტის მაღალი კონცენტრაცია ჭარბად იქნებაჩამდინარე წყლებში ხანგრძლივი დროის განმავლობაში.

4.4.2.2 სოციალური ზემოქმედების შემცირება

არის რამოდენიმე საკითხი რომელიც მხედველობაში უნდა იყოს მიღებული ბათუმისნაგავსაყრელის დახურვისას სოციალური რისკებთან დაკავშირებით:

- ნარჩენების შემგროვებლები რომლებიც კარგავენ შემოსავალს, იხილეთ R/LRFშემამსუბუქებელ ზომების შემუშავების სტადიისთვის

- თავშესაფრების მოშორება რადგან შესაძლებელია ნაგავსაყრელი არდაიფაროს,იხილეთ R/LRF შემამსუბუქებელ ზომების შემუშავებისსტადიისთვის

- კომპანია (სავარაუდოდ „სევერ“) რომელიც დაკარგავს შემოსავალს, ვისინტერესშიც იქნება რომ დარწმუნდეს რომ ნარჩენების შეგროვება მომავალშიციქნება შესაძლებელი ( თუ არა ბათუმსა და ქობულეთში, მაშინ ცეცხლაურში).სოციალური ზემოქმედება უნდა შემსუბუქდეს ნარჩენების გადარჩევითა დაგაყიდვით შპს ჰიგიენაში.

- ხალხი რომლებიც მისდევენ ფერმერობას ნაგავსაყრელზე თუ მისსაზღვარზე.თუ მიწა დაფარულია ნიადაგით ისინი სავარაუდოდ დადებითადშედეგს ნახავენ პროექტისგან, ისევე როგორც მათ ექნებათ პოტენციურიწვდომა გამწვანების უფრო დიდ ფართობზე.

- ის ფაქტი რომ შპს ჰიგიენას ორგანიზაციული ცხრილი მოიცავს ნარჩენებისშემგროვებლებს ცეცხლაურის ნაგავსაყრელისთვის როგორც „ დაუსაქმებელიმაგრამ ავტორიზირებული ნარჩენების შემგროვებლები“ რაც იმისმანიშნებელია, რომ არსებული სოციალური (და ჯანმრთელობის) პრობლემაბათუმისა და ქობულეთის ნაგავსაყრელებზე გადმოვა ცეცხლაურში. ამპოტენციური რისკის შემცირება მოითხოვს სხვა მიდგომას შპს ჰიგიენას მიერნარჩენების სეგროვებისადმი. ეს უნდა მოიცავდეს ნულოვან ტოლერანტობასნარჩენების შეგროვებისადმი, ნარჩენების შემგროვებლებისთვისშემოსავლის/სოციალური დახმარების ახალი წყაროს უზრუნველყოფისხელშეწყობისადმი გარდამავალ პერიოდში. თუ შეიძლება ასევე იხილეთtR/LRF და RAP რომლებიც შემუშავების სტადიაშია უფრო დეტალურიინფორმაციისთვის შემამსუბუქებელ ზომებზე.

4.4.2.3 გარემოსდაცვითი მონიტორინგის პროგრამა

გარემოსდაცვითი მონიტორინგის პროგრამა უნდა შემუშავდეს პროექტირების ფაზაშიდა საჭირო ინფრასტრუქტურა, მაგ. სამონიტორინგო ჭრილები გრუნტისწყლებისთვის, უნდა იყოს სამშენებლო სამუშაოების ნაწილი. პროგრამა უნდა


ra04

e20

11-0

2-17


მოიცავდეს ინფორმაციას თუ რა ტიპის მონიტორინგს ექნება ადგილი, სინჯებისაღების სიხშირე და მათი აღების წერტილების მდებარეობა.

სინჯების აღების პროცედურა (შემთხვევითი სინჯები ან ინტეგრირებული სინჯები)და წარმომადგენლობითი სინჯების მოსაპოვებელი საქმიანობა(მაგ. სინჯების აღებისთანმიმდევრობა, სემპლერის გარეცხვა, ლაბორატორიამდე ტრანსპორტირება და ა.შ)უნდა აღიწეროს.

ზედაპირული და მიწისქვეშა წყლების მონიტორინგი

შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მიწისქვეშა წყლები დაბინძურდა ზემოქმედების ზონაში,რადგან ნაგავსაყრელზე არ იყო დანერგილი რაიმე სახის დამცავი ზომები. რახან არხდებოდა ნარჩენების გადაფარვა, დიდი რაოდენობით ნალექმა შეაგროვა ბევრი ნაჟონიწყალი.

მონიტორინგისთვის საჭიროა ორი პიეზომეტრული მილის დამონტაჟება. ერთიდამონტაჟდება ნარჩენების განთავსების ტერიტორიიდან 10 მ დაშორებით, სამხრეთ-დასავლეთისკენ და მეორე იმავე დისტანციის დაშორებით, მაგრამ ნარჩენებისყრილიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით. მესამე პიეზომეტრული მილი დამონტაჟდებამდინარე ჩოროქვის სანაპიროზე იმ ადგილას სადაც ის დაცულია დაზიანებისგან.წყლის ხარისხის ანალიზები უნდა გაკეთდეს წელიწადში ერთხელ მაინც უმჯობესიაწელიწადში ოთხჯერ. შესაბამისად მდინარე ჭოროხში ჩამდინარე წყლების ჩაღვრისწერტილების მითითება მნიშვნელოვანია. კონსულტანტია შეთავაზებაა შპს „ჰიგიენა“შეასრულოს დახურვის შემდგომი მონიტორინგის პროგრამა.

წყლის სინჯები უნდა შესრულდეს შემდეგნაირად: სინჯის აღების ყოველ დღეზესაჭიროა ოთხი სინჯის აღება, მაგალითად 8 საათზე; 11 საათზე; 14 საათზე და 17საათზე. აღნიშნული სინჯები უნდა შეირიოს და გადაიგზავნოს შესაბამისაკრედიტირებულ ლაბორატორიაში. შემოთავაზებული სესაბამისი ანალიზიზსპროგრამა მოცემულია დანართში5.

წლიური ანგარიში უნდა მოიცავდეს მაქსიმუმ, საშუალო და მინიმალურმოცულობებს.ეს პროგრამა ასევე უნდა იყოს გამოყენებული დანარჩენი ორინაგავსაყრელის დახურვისას, ახალი სანიტარული ნაგავსაყრელის სინჯებისსპეციალური მოთხოვნები მოცემულია თავში 6.

ზემოქმედების ქვეშ არსებული მიწისქვეშა წყლები არ გამოიყენება არც სასმელად, არცსანიტარული დანიშნულებით ან სხვა საწარმო დანიშნულებით. თუმცა, მდინარეჭოროხის შესართავი წარმოადგენს ბუნებრივ რესურსს შესაბამისად წყლის გარემოსსტატუსი უნდა შემოწმდეს და მოხდეს თვალყურის დევნება.

ნაგავსაყრელის გაზის კონტროლი

ნაგავსაყრელზე რეგულარულად ჩნდება ხანძარი და წარმოქმნის მასიურ ნისლს,რომელიც ქმნის დიდ პრობლემას ახლომდებარე საერთაშორისო აეროპორტისთვის.

ნაგავსაყრელის გაზის ემისიები ქმნის სერიოზულ გარემოსდაცვით, ჰიგიენურ დაუსაფრთხოებასთან დაკავსირებულ პრობლემებს. ნაგავსაყრელის გაზები შეიცავს

38 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ორმოციდან-სამოც პროცენტამდე მეთანს, ასევე სხვადასხვა რაოდენობით აზოტსა დაგოგირდწყალბადს და სხვა დამაბინძურებლებს.

უმეტესობა ეს დამაბინძურებლები ცნობილია როგორც „მეთანის არ შემცველიორგანული ნაერთები“ან NMOC. ზოგი არაორგანული დამაბინძურებელი, როგორიცაავერცხლისწყალი, ასევე აღინიშნება ნაგავსაყრელის ზოგიერთ აირში. მეთანის არშემცველი ორგანული ნაერთები ჩვეულებრივ შეადგენს ნაგავსაყრელის აირის ერთპროცენტზე ნაკლებს.

მოსალოდნელი აირის გამონაბოლქვი (GHG) სათბურიდან როგორც ბათუმის ისექობულეთის მიტოვებული და დროებითი ნაგავსაყრელზე გამოთვლილ იქნატექნიკურ-ეკონომიკურ დასაბუთებაში 2007 წელს. შედეგი მოცემულია ქვემოთ,ცხრილებში 2-3.

ცხრილი 6 GHG გამონაბოლქვის შემცირება ნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე აჭარის SWM პროექტისინვესტირებამდე და შემდეგნაგავსაყრელისტერიტორია

მიმდინარემდგომარეობა

GHG გამონაბოლქვის შემცირებადახურვის შემდეგ

ბათუმი ნარჩენები ბათუმიდან 20% GHG გამონაბოლქვის შემცირებამეთანის ჟანგვის შედეგად

ქობულეთი ახალი ნარჩენებიქობულეთიდან

20% GHG გამონაბოლქვის შემცირებამეთანის ჟანგვის შედეგად

ქობულეთი ძველი არ არის მოქმედი 20% GHG გამონაბოლქვის შემცირებამეთანის ჟანგვის შედეგად

ცხრილი7 GHG გამონაბოლქვის შემცირება ნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე ტონობით CO2 და CH4 ისინვესტირებით წელიწადშინაგავსაყრელის ტერიტორია GHG გამონაბოლქვის შემცირება CO2

(ტონა წელიწადში)GHG გამონაბოლქვისშემცირებაCH4 (ტონა წელიწადში)

ბათუმი 675 278ქობულეთი ახალი 86 11ქობულეთი ძველი 203 92

გარემოსდაცვითი ანგარიში

სამონიტორინგო სამუშაოების შედეგების ანგარიში წარმოდგენილ უნდა იქნესეკოლოგიური ექსპერტების კონსულტანტების მიერ მომზადებული ანგარიშით.

4.5 ქობულეთისშეუსაბამომიტოვებულინაგავსაყრელი

მყარი ნარჩენები, სამშენებლო ნარჩენები და სხვა ნარჩენები განთავსებულიაქობულეთიდან ყოფილ აეროდრომამდე მიმავალი გზის გასწვრივ, სადაც მდებარეობსმიტოვებული ნაგავსაყრელი.


ra04

e20

11-0

2-17


ნაგავსაყრელი ფუნქციონირებს 1961 წლიდან და ინტენსიურად გამოიყენებოდა 2007წლამდე. მთლიანი ნაგავსაყრელის ტერიტორია მოიცავს 4 ჰა. ნაგავსაყრელისტერიტორია წარმოადგენს ტორფიან მიწას, მცირე გრუნტის წყლებით.ნარჩენები ნელ-ნელა ჩაიძირა ტორფში და მიწის ზედაპირიდან მხოლოდ 1-2 მეტრით ზემოთ ჩანს.(სურათი 8). წინა TACIS ანგარიშისმომზადებისას გაკეთდა ბურღილები დადადგინდა ნარჩენების სისქე მაქსიმუმ 12 მ, საშუალო კი 8მ. დღეისათვის ნარჩენებიდაფარულია ბალახითა და ბუჩქებით.

ტერიტორია არ არის შემოსაზღვრული და ცხოველები თავისუფლად შედიან საკვებისმოსაძებნად, მაგრამ არ აღინიშნება მენაგვეები, ვინაიდან ნაგავსაყრელი არგამოყენებულა 7 წელზე მეტი ხანია. ნაგავსაყრელი დაიხურა სამხედრო აეროპორტისმახლობლად მდებარეობის გამო. ნაგავსაყრელი უბრალოდ მიტოვებულ იქნა და არგანხორციელებულა აღდგენითი ზომები.ერთი სახლი არსებობს ნაგავსაყრელზე,მაგრამ რახან ოჯახი არაა დაკავებული ნარჩენების შეგროვებით, მხოლოდ დადებითიშედეგია გათვალისწინებული ამ შიდამეურნეობისთვის.

სიდამეურნეობა (HH) შედგება 3 წევრისგან, მათ ძირითადად მარცვლეული მოჰყავთსაკუთარი მოხმარებისთვის, აცხადებენ რომ არ ჰყავთ მსხვილფეხა ცხოველი, მაგრამაქვთ დამატებითი შემოსავალი მაღაზიისგან.ყოველთვიური შემოსავალი მათი თქმითშეადგენს 210 GEL მთელს შიდამეურნეობაზე.

ნახაზი 13 ქობულეთის ძველ ნაგავსაყრელზე მდებარე სახლი (2015)

არც მიმდებარე ტერიტორიაზე და არც დაკავშირებულ ჰიდროგეოლოგიურ ზონაში არარის წყლის გამყვანი. ეს მდგომარეობა გაგრძელდება მომავალშიც რადგან მიწისქვეშაწყლები აშკარად დაბინძურებულია სემამსუბუქებელი ზომების არ არსებობის გამო.

განსაკუთრებული ფაქტია ამ ნაგავსაყრელის შემთხვევაში ის რომ ის ჩაიძირა და კვლავიძირება ტორფში. პატარა ფართობზე ფილების დაგება არ იქნება რაციონალურიგადაწყვეტილება. ობიექტის ირგვლივ გაფანტული ნარჩენები უნდა შეგროვდეს დამოთავსდეს მთავარ ნაგავსაყრელზე სანამ არ მოხდება მათი შესაბამისად გადაფარვა.

40 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


4.5.1 ქობულეთის მიტოვებული ნაგავსაყრელის დახურვა

კონსულტანტმა 2014 წლის თებერვალში შეასრულა გეოდეზური კვლევა რისმიხედვითაც მომზადდება დეტალური დაფარვის პროექტი.

ქობულეთის ნაგავსაყრელის დახურვისთვის სემოთავაზებულია შემდეგი ძირითადიზომები:

· ნარჩენების ყრილზე 1 მ დაბალი გამტარობის ნიადაგის საფარის მოთავსება.ნიადაგი ადგილზე ხელმისაწვდომი უნდა იყოს რათა მინიმუმამდე შემცირდესტრანსპორტირების ხარჯები. ნიადაგის საფარის ზედა ნაწილი, მინიმუმ 10 სმ,უნდა იძლეოდეს გამწვანების საშუალებას. .


Figure 14 Abandoned Landfill in Kobuleti 2007 (just after usage was stopped) and picture from 2015

ნაგავსაყრელის დახურვს მიზნები იგივეა რაც ბათუმის ნაგავსაყრელის შემთხვევაშიშეამციროს ან აღმოფრას

· ქარის მიერ ნარჩენების მიმოფანტვა· ჩამდინარე წყლების წარმოქმნა დამიმდებარე წყლის ობიექტებში ჩაღვრა· ნაგავსაყრელიდან გაზის ემისიების ჰაერში გაფრქვევა

· არასასიამოვნო სუნის გავრცელება

· ხანძრის რისკი და

შემოთავაზებული ზომები გააუმჯობესებს ლანდშაფტის ვიზუალურ მხარეს.


ra04

e20

11-0

2-17


4.5.1.1 ჩამდინარე წყლები

დღევანდელი მდგომარეობაა „შეზღუდული ნიადაგის საფარი“, ნარჩენებში წყლისგაჟონვა წლიური ნალექის დაახლოებით 25% შეადგენს. ერთბარიერიანი საფარისაშენება კომპაქტური, დაბალი გამტარიანობის ნიადაგით გაჟონვას შეამცირებსდაახლოებით 6%-ით იმ შემთხვევაში თუ სადრენაჟო დახრა იქნება 15%. ასევეგამწვანების საფარი, ბალახის სახით სავსებით დამაკმაყოფილებელი იქნება. ვინაიდანაჭარაში ნალექიანობა ძალიან ხშირია, საფარის დახრის მინიმალური დონე უნდაშეადგენდეს 5% ან უფრო ციცაბო.

მოსალოდნელი შედეგები ნაგავსაყრელის ირგვლივ არსებული წყლებისა ზოგადადიქნება ზემოთ აღწერილების მსგავსი იხილეთ თავი 2.3.1.1.

4.5.1.2 დახურვის შემდეგ მონიტორინგი

საჭიროა ტერიტორიის კონტროლი ნარჩენების არასანქცირებული განთავსებისთავიდან აცილების მიზნით.

გარემოსდაცვითიმონიტორინგისპროგრამა

გარემოსდაცვითი მონიტორინგის პროგრამა უნდა შემუშავდეს პროექტირების ფაზაშიდა საჭირო ინფრასტრუქტურა, მაგ. სამონიტორინგო ჭრილები გრუნტისწყლებისთვის, უნდა იყოს სამშენებლო სამუშაოების ნაწილი. პროგრამა უნდამოიცავდეს ინფორმაციას თუ რა ტიპის მონიტორინგს ექნება ადგილი, სინჯებისაღების სიხშირე და მათი აღების წერტილების მდებარეობა.

აღწერილი უნდა იყოს სინჯების აღების პროცედურა (შემთხვევითი თუინტეგრირებული სინჯები) და ის საქმიანობები რომელიც დაცული უნდა იყოსწარმომადგენლობითი შერჩევისთვის (მაგ. სინჯების აღების თანმიმდევრობა,სემპლერების გარეცხვა, ლაბორატორიამდე ტრანსპორტირება და ა.შ).

მიწისქვეშა და ჩამდინარე წყლების მონიტორინგი

უნდა ვივარაუდოთ, რომ მიწისქვეშა წყლები დაბინძურდა მოქმედების ზონაში,რადგან ნაგავსაყრელზე დანერგილი არ იყო დამცავი ზომები. რახან ნარჩენებისდაფარვა არ ხდებოდა, უხვი ნალექის შედეგად წარმოიქმნა დიდი რაოდენობით ნაჟონიწყალი.

მონიტორინგისთვის საჭიროა ორი პიეზომეტრული მილის დამონტაჟება. ერთიდამონტაჟდება ნარჩენების განთავსების ტერიტორიიდან 10 მ დაშორებით, სამხრეთ-დასავლეთისკენ და მეორე იმავე დისტანციის დაშორებით, მაგრამ ნარჩენებისყრილიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით. მესამე პიეზომეტრი უნდა დამონტაჟდეს მდ.ჩოლოქვის სანაპიროზე იმ ადგილას სადაც ის დაცული იქნება დაზიანებისგან.

წყლის ხარისხის ანალიზები უნდა გაკეთდეს წელიწადში ერთხელ მაინცმიზანშეწონილია ოთხჯერ წელიწადში. შესაბამისად მნიშვნელოვანია ჩანდინარეწყლების ჩაშვების წერტილების მითითება მიმღებ წყლის ობიექტში.

42 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


წლიური მოხსენება უნდა მოიცავდეს მაქსიმუმ, საშუალო და მინიმუმ მოცულობებს.კონსულტანტის რეკომენდაციაა რომ შპს. ჰიგიენამ წარმართოს დახურვის შემდგომიმონიტორინგის პროგრამა.

გარემოსდაცვითი ანგარიში

მონიტორინგის ზომების შედეგების ანგარიში უნდა ჩაბარდეს ეკოლოგიურიექსპერტიზის დასკვნის მიხედვით.

4.6 ქობულეთისდროებითიშეუსაბამონაგავსაყრელი

თავიდან ქობულეთის ძველი ნაგავსაყრელის გაუქმების შემდეგ ნარჩენები ბათუმისნაგავსაყრელზე გადმოიტანეს, მაგრამ მოგვიანებით, საწვავის სიძვირის გამო,ქობულეთის მუნიციპალიტეტის მიერ გაიხსნა დროებითი ნაგავსაყრელი. არჩატარებულა არც გარემოზე ზემოქმედების ანალიზი და არც დამცავი ზომები არმიღებულა დროებით ნაგავსაყრელზე ნარჩენების განთავსებამდე. თავის მხრივ,დროებითი ნაგავსაყრელი დღესდღეისობით წარმოადგენს გარემოსთვის საშიშროებას,რადგანაც ის განლაგებულია სველ ადგილზე, მომცრო მდინარესთან რაც თავის მხრივარანაირადაა დაცული ნაჟონი წყლისგან. უარყოფითი სოციალური ზეგავლენა ასევეაშკარაა რადგან ნაგავსაყრელი ახლოსაა საცხოვრებელ ადგილებთან და მთავარმაგისტრალებთან.

როდესაც ტექნიკურ ეკონომიკური კვლევა დაინერგა 2007 წელს, ქობულეთისდროებითი ნაგავსაყრელი არ აღემატებოდა 1 ჰა-ს. თუმცა, ნაგავსაყრელის ზრდისტემპმა მოიმატა ბოლო წლების განმავლობაში. შესაბამისად, ამ ნაგავსაყრელებისდახურვა მოითხოვდა დამატებით გამოკვლევას.

ნაგავსაყრელის ტექნიკურ-ეკონომიკური კვლევის დროს ქობულეთის დროებითინაგავსაყრელი მოცულობით არ აღემატებოდა 1 ჰა. მაგრამ მისი ზომები ინტენსიურადგაიზარდა ბოლო წლების განმავლობაში. დღეისათვის ვიზუალური დათვალიერებისშედეგ დადგინდა, რომ მისი მოცულობა გაიზაქრდა დაახლოებით 4 ჰექტარამდე ხოლოსიღრმე/სიმაღლე შეადგენს 2-5 მ. ამიტომ 2014 წლის თებერვალში გადაწყდაგეოდეზური კვლევის ჩატარება, რომელიც შეასრულა Sweco.

გუნდმა მოინახულა ქობულეთის ნაგავსაყრელი 2015 წლის 31 მარტს. შემჩნეულ იქნამხოლოდ ორი ნაგვის შემდროვებელი, ასევე ერთი ნარჩენების ამწონი პერსონალირომლეიც დაქირავებულია მერიის მიერ, რომელიც აღრიცხავს შემოსულსატვირთოებს. არ აღინიშნა თავშესაფრის არსებობა. ამწონმა პერსონალმა აღნიშნა რომის დღის განმავლობაში 5 ადამიანს ხედავს, ნაგრამ, რომ ეს 5 ადამიანი შეიძლება იყოსსხვადასხვა ხალხი. ამ შეხვედრამდე რამოდენიმე დღით ადრე R/LRFკოლსუნტანტთაჯგუფმა დააფიქსირა უფრო მეტი ნარჩენების შემგროვებელი, მათ შორის ქალები(იხილეთR/LRFმისიის მოხსენება).ერთ -ერთმა შემგროვებელმა არ ისურვა გუნდთან საუბარი. სხვებმა განმარტეს, რომისინი ცხოვრობდნენ ნაგავსაყრელიდან ერთი კილომეტრის დაშორებით, სადაც აქვთპატარა ფერმა, შინაური ფრინველებით, მოჰყავთ კარტოფილი და სხვა ბოსტნეული,მაგრამ მხოლოდ საკუთარი მოხმარებისთვის. მისი შიდამეურნეობა შედგება 3


ra04

e20

11-0

2-17


ადამიანისგან, ცოლი (ინვალიდი) და ერთი ვაჟიშვილი, რომელიც დროგამოშვებითთურქეთში დადის მძღოლად ჩაის პლანტაციებში რათა ფულის გამოიმუშავოს. ისქობულეთის ნაგავსაყრელზე ნარჩენებს მხოლოდ დაახლოებით 7 წელი აგროვებს.ზამთარში ის შოულობს 7დან 10 ლარამდე დღეში, მაგრამ ზაფხულში დღეში 50ლარამდე. ის ყოველ დღე არ მუშაობს არამედ 2-3 დღე კვირაში და როდესაც შესაბამისიამინდია. ის არ უხდის ვინმეს რაიმეს რათა ქონდეს წვდომა ნაგავთან. თუმცა მისიგათვითცნობიერებულობა იმ რისკებისა რასთანაც მისი სამუშაოა დაკავშირებულიძალიან შეზღუდულია, ის მაინც ატარებს ხელთათმანს და იყენებს ჯოხს, და ცდილობსშეინარჩუნოს სისუფთავე შეძლებისდაგვარად. მას არ მიუღია ინფორმაციაქობულეთის ნაგავსაყრელის დახურვის თაობაზე, მაგრამ იცოდა რომ იგეგმებოდა.

სამი ოჯახი ცხოვრობს ქობულეთის ნაგავსაყრელის შესასვლელში. ვიზიტისას ორიოჯახის წარმომადგენელი იმყოფებოდა სახლში. ორივე საკუთარი მიწის ნაკვეთისდარეგისტრირების პროცესში არიან. გამოკითხვის თანახმად ნაკვეთები მეტიალბათობით დარეგისტრირდება ოჯახის თავების სახელზე (მამაკაცები). ოჯახებიმოიცავს 7 და 5 წევრს, ქალი წევრები რაოდენობით ოდნავ აჭარბებს მამაკაცებს. ერთ-ერთ ოჯახს გააჩნია დამატებითი შემოსავალი ვაჟიშვილის სახით რომელიც დადისთურქეთში ჩაის პლანტაციებზე სამუშაოდ.

სახლიანი ნაკვეთები შეადგენდა 2300მ2 და1000მ2. ისინი ითხოვდნენ 4 ჰექტარისდარეგისტრირებას და 1 ჰექტარს შესაბამისად მათი როგორც მომხმარებლებისსაჭიროების დასაფარად. ორივე ოჯახი მზადაა გაეცალოს ნაგავსაყრელს, რასაცროგორც თავად ამბობენ არ იყენებენ( არც ნარჩენებს აგროვებენ და არცსაქონელისთვის). ორივე გამოკითხული ოჯახიდან არც ერთს მიუღია რაიმე სახისსიახლე მთავრობისგან დიდ ხნის განმავლობაში, მათ არ აქვთ ინფორმაცია იმისთაობაზე თყუ როდის იხურება ნაგავსაყრელი და როგორ აისახება ეს მათზე.

ქობულეთის ნაგავსაყრელისგან დაზარალებული ადამიანების რაოდენობა-წინასწარიციფრები

მდებარეობა მცხოვრები ან ნარჩენებისშემგროვებლები

ხალხის რაოდენობა

ქობულეთი-საზღვართან 3 სახლი 10

ქობულეთი ნარჩენებისშემგროვებლები

10-15

4.6.1 ქობულეთის დროებითი შეუსაბამო ნაგავსაყრელის დახურვა

კონსულტანტის მიერ 2014 წლის თებერვალში შესრულებული გეოდეზური კვლევა,რის საფუძველზეც მომზადდება დეტალური დაფარვის პროექტი.

საერთო ჯამში ქობულეთისთვის შემოთავაზებულია იგივე ზომების მიღება, რაცბათუმის შეუსაბამო ნაგავსაყრელისთვის და ქობულეთის მიტოვებულინაგავსაყრელისთვის:

44 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


· ნარჩენების ექსკავაცია და მცირე ტერიტორიაზე მოთავსება. საჭიროანარჩენების გროვების დაპრესვა მისი მოცულობაში შემცირებისთვის.ზედაპირი უნდა იძლეოდეს ზედაპირული წყლების ჩამოდინების საშუალებასისე, რომ ნიადაგში არ გაჩნდეს ეროზია.

· ნარჩენების ყრილზე 1 მ დაბალი გამტარობის ნიადაგის საფარის მოთავსება.ნიადაგი ადგილზე ხელმისაწვდომი უნდა იყოს რათა მინიმუმამდე შემცირდესტრანსპორტირების ხარჯები. ნიადაგის საფარის ზედა ნაწილი, მინიმუმ 10 სმ,უნდა იძლეოდეს გამწვანების საშუალებას. .


დახურვის დადებითი შედეგები იგივეა რაც დასკვნა რომელიც გაკეთდა მიტოვებულინაგავსაყრელის თაობაზე.განსხვავებები რაც შეიძლება მოსალოდნელი იყოს ამ ორშემთხვევას შორის არის ის რომ შეცვლის ნაჟონი წყლის მიერ დაბინძურებასა და თავისმხრივ დაბინძურების დატვირთვას ირგვლივ წყალში.ამ განსხვავების მიზეზიაგანსხვავება გადაყრილი ნარჩენების სიძველე. გარემო წყლების სავარაუდომდგომარეობა დახურული ნაგავსაყრელის ირგვლივ ზოგადად იქნება ზემოთაღწერილი შემთხვევების მსგავსი, იხილეთ თავები 2.3.1.1.

4.6.1.1 სოციალური ზემოქმედების შემცირებაქობულეთის ნაგავსაყრელზე დადის დაახლოებით 10-15 ნარჩენების შემგროვებელი.ნაგავსაყრელის დახურვის შედეგად არსებულ სოციალურ ზეგავლენასთანდაკავშირებით მოხდა შემდეგი შეფასება:

- ნაგავსაყრელის მახლობლად არსებული შიდამეურნეობები ეთანხმებანაგავსაყრელის დახურვას, ნაგავსაყრელის ნიადაგითღ გადაფარვა დადებითადიმოქმედებს შიდამეურნეობაზე რომელებიც თავის მხრივ მიიღებენდამატებით საძოვარ ადგილს.

- როგორც ცნობილია 1 ნარჩენის შემგროვებელი რომელიც ნაგავსაყრელიდან 1კმ-ის დაშორებით ცხოვრობს დაკარგავს შემოსავალს. სხვა ახლოსმდებარედაზარალებული ხალხი სავარაუდოდ იარსებებს. უნდა შესრულდეს აღრიცხვარათა დადგინდეს დაზარალებული ხალხის ზუსტი რაოდენობა ისევე როგორცთუ რა ტიპის კომპენსაციის შეთავაზება უნდა მოხდეს ( იხილეთR/LRFმოხსენება და რეკომენდაციებიand ).

- ნარჩენების შემგროვებლები სხვა ადგილებიდან, ასევე დაკარგავენ შემოსავლისწყაროს და სავარაუდოდ დასჭირდებათ კომპენსაცია(იხილეთ R/LRF)

- კომპანია( სავარაუდოდ „სევერ“) რომელიც დაკარგავს შმოსავალს, და რომლისინტერესშია დარწმუნდეს რომ ნარჩენების შეგროვება შემდგომშიც იქნებაშესაძლებელი (თუ არა ბათუმისა და ქობულეთის ნაგავსაყრელებზე მაშინ


ra04

e20

11-0

2-17


ცეცხლაურში)სოციალური ზეგავლენა უნდა შემსუბუქდეს ნაგავსაყრელისგადახარისხებისა და გაყიდვის მართვით.

4.6.1.2 დახურვის შემდგომი მონიტორინგიმონიტორინგი დახურვის შემდეგ უნდა შესრულდეს ისევე, როგორც ბათუმისა დაქობულეთის მიტოვებული ნაგავსაყრელების შემთხვევაში.

5 კანონმდებლობისჩარჩოები

ნაგავსაყრელის განხორციელების გეგმა უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოსკანონმდებლობის მოთხოვნებს, ევროპის გარემოსდაცვით დირექტივებს, EBRDდა Sida გარემოსდაცვითი პოლიტიკის დოკუმენტაციას. ამგვარი მოთხოვნებისმოკლე მონახაზია მოცემულია ქვემოთ.

პროექტი მოიცავს “green-field” ინვესტიციებს (ახალი სანიტარული ნაგავსაყრელისმშენებლობა), რომელიც გულისხმობს, რომ საქართველოს კანონმდებლობისადა EBRD მოთხონების შესაბამისად უნდა ჩატარდეს გარემოსდაცვითი და სოციალურიზემოქმედების შეფასება (გსზშ).

EBRD კანონების თანახმად საჯარო კონსულტაციებისთვის საჭიროა 120 დღე, როდესაცგსზშ-ს დოკუმენტი საჯაროდ ხელმისაწვდომი უნდა იყოს და კონსულტაციები უნდაგაიმართოს ადგილობრივ მაცხოვრებლებთან და სხვა დაინტერესებულ პირებთან.არსებული მოთხოვნების ყველა დეტალი მოცემულია სკოუპინგის დოკუმენტში,რომელიც მომზადდა 2012 წლის დეკემბერში.

5.1 საქართველოსკანონმდებლობა

5.1.1 კანონმდებლობის საფუძვლები

საკანონმდებლო მოთხოვნები გარემოს დაცვის სფეროში მოცემულია საქართველოსკანონმდებლობაში „გარემოს დაცვის შესახებ“ კანონის მიხედვით (1996 წშესწორებებით) და მის ბაზაზე დადგენილი სპეციფიკური კანონმდებლობისმიხედვით.

ჩარჩო კანონი არეგულირებს კანონის კონტექსტს სახელმწიფო ორგანოებსა და კერძოდა იურიდიულ პირებს შორის (ყოველგვარი სამართლებრივი განსხვავების გარეშე)საქართველოში გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების გამოყენების ფარგლებში.აღნიშნული კანონმდებლობა მოიცავს ლიცენზირებას, სტანდარტებს და გსზშსაკითხებს. აღნიშნულ ჩარჩოში მოყვანილი მოთხოვნების თანახმად შემუშავდამრავალი წესი და ნორმატივი საქართველოში სპეციფიკური გარემოსდაცვითისაკითხების დასარეგულირებლად.

46 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


5.1.2 საქართველოს კანონმდებლობა ნარჩენების მართვაზე

საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსშემდეგი აქტები განსაზღვრავს ნარჩენების მართვის წესებს:

· ”მყარი საყოფაცხოვრებო გადანაყრების პოლიგონების მოწყობისა დაექსპლუატაციის სანიტარული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ” 2003წლის 24 თებერვალი, #36/ნ (“საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე’’ #17, 07.03.03);

· ნორმატიული აქტი “სამკურნალო-პროფილაქტიკური დაწესებულებებისნარჩენების შეგროვების, შენახვისა და გაუვნებლების სანიტარული წესებისდამტკიცების შესახებ”, 2001 წლის 16 აგვისტო, 300 (საქართველოს საკანონმდებლომაცნე N90 24/08/2001).

გარდა ამისა, გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრომ გამოსცა:

· ნარჩენების მართვის კოდექსი

5.1.3 გარემოსდაცვითი ნებართვის მიღებასთანდაკავშირებული კანონები

გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის გაცემის პროცედურები გაწერილია საქართველოსსამ კანონში:

(i) კანონი ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ (2005);

(ii) (ii) კანონი „გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ“(EIP), და

(iii) (iii) კანონი „ეკოლოგიური ექსპერტიზის შესახებ“ (EE) 2008.

2005 წლის 24 ივნისსსაქართველოსპარლამენტმამიიღოკანონი“ლიცენზიებისადანებართვებისშესახებ“. ხსენებულიკანონი:არეგულირებსკანონითნებადართულსაქმიანობებს,რომლებმაცშეიძლებასაფრთხეშეუქმნანადამიანისსიცოცხლესდაჯანმრთელობას;ითვალისწინებსსახელმწიფოთუსაზოგადოებრივინტერესებს,ბუნებრივირესურსებისგამოყენებასთანდაკავშირებით;

2007 წლის 14 დეკემბერსმიღებულიქნადა 2008 წლის 1იანვრიდანძალაშიშევიდასაქართველოსკანონები„გარემოზეზემოქმედებისნებართვისშესახებ“ და „ეკოლოგიურიექსპერტიზისშესახებ“.ამახალკანონებშიინტეგრირებულიაყველაისცვლილება,რაცგანხორციელდაბოლოწლებისგანმავლობაში.

არსებობს ეგრეთწოდებული „წინასწარი საპროექტო ნებართვის“ წარდგენისვალდებულება. აღნიშნული დოკუმენტი უნდა წარედგინოს საინსპექციო ორგანოს,რომელიც გასცემს სამშენებლო ნებართვებს.14სანებართვო განაცხადი მოიცავსამონაწერს მიწის საკადასტრო სამსახურიდან, რომელიც ადასტურებს, რომ მიწა არისგანმცხადებლის მფლობელობაში და მისი დანიშნულებაა ნაგავსაყრელი, მომავალინაგავსაყრელის განლაგება და კომპონენტები, დაგეგმილი საქმიანობის აღწერა დაარქეოლოგიური კვლევა. სამშენებლო ნებართვის განაცხადი მომზადდა


ra04

e20

11-0

2-17


კონსულტანტის მიერ და წარდგენილ ინქა ნაგავსაყრელის მფლობელი კომპანიის შპს„ჰიგიენა 2009“ მიერ და 2013 წლის მაისში ტექნიკური და სამშენებლო ინსპექციის მიერგაიცა ნებართვა.

„გარემოზეზემოქმედებისნებართვისშესახებ“საქართველოსკანონიგანსაზღვრავსსაქართველოსტერიტორიაზესავალდებულოეკოლოგიურიექსპერტიზისადმიდაქვემდებარებულსაქმიანობათასრულნუსხასდამათგანსახორციელებლადგარემოზეზემოქმედებისნებართვისგაცემის,ნებართვისგაცემისასეკოლოგიურიექსპერტიზისჩატარების,გარემოზეზემოქმედებისშეფასებისადანებართვისგაცემისშესახებგადაწყვეტილებისმიღებისპროცესებშისაზოგადოებისმონაწილეობისადამისიინფორმირებისსამართლებრივსაფუძვლებს

კანონისმე-6მუხლისშესაბამისადსაქმიანობისგანმხორციელებელივალდებულიანებართვისგამცემადმინისტრაციულორგანოშიწარდგენამდე,მოაწყოსგარემოზეზემოქმედებისშეფასებისსაჯაროგანხილვა. საჯარო განხილვებისმოკლე მონახაზი მოცემულია გსზშ-ში, ხოლო დეტალური დახასიათება მოცემულიასაჯარო განხილვებისა და ინფორმაციის საჯაროობის გეგმაში (PCDP)15.

კანონისმე-8 მუხლში „გარემოზე ზემოქმედების ნებართვა და ეკოლოგიური კვლევა“აღწერილიანებართვისმისაღებადწარსადგენისაბუთები:

ა)საქართველოსკანონმდებლობითდადგენილინორმებისშესაბამისადშედგენილიგზშ-ისანგარიში (5 ეგზემპლარადდაელექტრონულივერსიით);

ბ) დაგეგმილისაქმიანობისგანხორციელებისადგილისსატუაციურიგეგმა(მანძილებისმითითებით);

გ) მოსალოდნელიემისიებისმოცულობადასახეები(დაბინძгრებისსტაციონარულიწყაროებისდამათმიერგაფრქვეულ/ჩაშვებულმავნენივთიერებათაინვენტარიზაციისტექნიკურიანგარიშიდამავნენივთიერებათაზღვრულადდასაშვებიგაფრწვევის/ჩაშვებისნორმებისპროექტი (4 ეგზემპლარად);

დ) მოკლეანოტაციასაქმიანობისშესახებ (არატექნიკურირეზიუმესსახით);

ე) განცხადებაწარდგენილიგანცხადებისკონფიდენციალურინაწილისშესახებ.

საჯარო კონსულტაციების დროს გარკვეული შესწორებების შეტანა მოხდება გსზშ-ში,მაგალითად

- ემისიების მაქსიმალური რაოდენობა ნაგავსაყრელიდან ჰაერსა და ზედაპირულწყლებზე,

- ნაგავსაყრელის გაზების ტერიტორიული გავრცელების შეფასება (მოდელირება).

15 SWECO: საჯარო განხილვების გეგმა, დეკემბერი 2012

48 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


აღნიშნული პარამეტრები და შეფასებები ისევე, როგორც მოთხოვნებისდაკმაყოფილება საჭიროებს კვლევებსა და პროგრესს ნაგავსაყრელის დეტალურპროექტში. ასევე ემისიების ლიმიტი ექვემდებარება სანებართვო პროცესს.

5.2 ევროკავშირისკანონმდებლობანარჩენებისმართვასთანდაკავშირებით

გზშ-სმომზადებაარისპროცედურა, რომელიცმოითხოვებადირექტივით 99/31/EC,გარკვეულისახელმწიფოდაკერძოპროექტებისგარემოზეზემოქმედებისეფექტისშეფასებისშესახებ. დირექტივა მოიცავს როგორც ტექნიკურ სტანდარტებს სხვადასხვა კლასისინდივიდუალური ნაგავსაყრელებისთვის, ასევე წევრი სახელმწიფოებისვალდებულებას შეამცირონ ნაგავსაყრელებზე განთავსებული ნარჩენების რაოდენობადა დირექტივის განხორციელების გეგმას.ევროკავშირის დირექტივების დანერგვარეგულირდება ევროკავშირსა და საქართველოს შორის დადებულ ასოცირებისშეთანხმებით2014 წლის 30 აგვისტოდან.

ქვემოთ მოყვანილია ევროკავშირის დირექტივები და დოკუმენტები დაკავშირებულიმყარ ნარჩენებთან და ნაგავსაყრელებთან, რომელიც უნდა გაითვალისწინოს პროექტმა:

· დირექტივა 75 442/EEC ნარჩენების თაობაზე ჩარჩო დირექტივით (91/156 EEC),შემდგომ შესწორებული კომისიით 2000 წლის 3 მაისის #2000/532/ECგადაწყვეტილებით; შმდეგ ნარჩენების ჩამონათვალში შესწორებები შევიდაევროკომისიის შემდეგი გადაწყვეტილებებით 2001/1 18/EC, 2001/1 19/EC და2001/573/EC;დირექტივა მიმართავს წევრ ქვეყნების და ძალაში შევა კანონები,რეგულაციები და ადმინისტრაციული დებულებები რომელიც საჭიროადიურექტივასთან შესაბამისობაში მოსვლისთვის. ქვეყნის კანონმდებლობა დარეგულაციები, ზოგიერთი დირექტივის რეგულაციები შეიძლება/იქნებადაკონკრეტებული უფრო დეტალურად.

· 1991 წლის დეკემბრის # 91/689/EEC დირექტივა საშიშ ნარჩენებზე,შესწორებული კომისიის # 2000 532 EC გადაწყვეტილებით 2000 წლის 3 მაისს,შემდგომ შესწორებული კომისიის გადაწყვეტილებებით 2001/1 18/EC, 200 1/119/EC და 2001/573/EC, რის შედეგად ცვლილებები შევიდა ნარჩენებისჩამონათვალში;

· ევროსაბჭოს # 76/769 პოლიქლორინებული ბიფენილებისა დაპოლიქრლორინებული ტრიფენილების (PCB/PCთ) დირქტივის შესწორება #85467;

· ევროპარლამენტის და ევროსაბჭოს 2000 წლის 4 დეკემბრის დირქტივა2000/76/EC ნარჩენების დაწვაზე;

· დირექტივა 1 994 67/EC, საშიში ნარჩენების დაწვა;;

· დირექტივა 89/369/EEC მუნიციპალური კრემატორიუმების შესახებ.

· დირექტივა 2008/1/EC რომელიც ეხება დაბინძურების ინტეგრირებულპრევენციასა და მართვას (IPPC) ჩაანაცვლა დირექტივამ 2010/75/EUსამრეწველო გამონაბოლქვის შესახებ. .დირექტივამ 2008/1/EC შეცვალა


ra04

e20

11-0

2-17


საკრებულოს დიფრექტივა 96/61/EC იგივე საკითხთან დაკავშირებით, ორივემოიხსენიება როგორც IPPC დირექტივა.

ქვემოთ მოცემულია ევროკავშირის ძირითადი მოთხოვნები ნაგავსაყრელებისთვის(1999/31/EC) კომენტარებით მათი შესაბამისობის შესახებ ცეცხლაურში დაგეგმილნაგავსაყრელთან. ადგილობრივ კანონმდებლობაში ზოგი დირექტივა საჭიროებსუფრო დეტალურად დადგენას.

შემდეგ პარაგრაფში და ცხრილ 4ში მოცემულია ამ დირექტივებთან შესაბამისობისსრული შეჯამება.

მთავარი EC მოთხოვნებინაგავსაყრელისთვის (1999/31/EC) ჩამოთვლილია სხრილში4, ცეცხლაურის ნაგავსაყრელთან მათ შესაბამისობასთან ერთად .

ცხრილი 8 EC დირექტივის ნაგავსაყრელის ნარჩენებთან დაკავშირებით ცეცხლაურის ნაგავსაყრელისშესაბამისობა

მოთხოვნები, ECნაგავსაყრელის შესახებდირექტივების შესაბამისად(მუხლი)

ცეცხლაურისნაგავსაყრელზედაგეგმილი პირობები

შენიშვნებიშესაბამისობასთანდაკავშირებით

ნაგავსაყრელების კლასები¨ მავნე ნარჩენები¨ არა მავნე ნარჩენები¨ ინერტული ნარჩენები(მუხლი 4)

არა მავნე ნარჩენები კლასი 2 (არამავნე ნარჩენები)მოთხოვნებინაგავსაყრელისთვის

ნაგავსაყრელზე შემავალიბიოდეგრადირებადი ნარჩენებისრაოდენობის შემცირება (75%, 50%და 35% 1995 რაოდენობიდან 5, 8და 15 წლის ფარგლებშიდირექტივის ჩართვის შემდეგადგილობრივ კანონში)(მუხლი5)

მომავალშიბიოდეგრადირებადინარჩენების წყაროზედახარისხება არისშესაძლებელი დაგაიწმინდოსკომპოსტირების გზითნაგავსაყრელზე.

მიზნისმისაღწევადძირითადიწვლილი იქნებაკომპოსტირებისდა წყაროზედახარისხებისწარმოდგენა

50 (160)


ra04

e20

11-0

2-17





ნარჩენები, რომლებიც არგანთავსდება ნაგავსაყრელზე:§ თხევადი ნარჩენები,§ ფეთქებადი, ჟანგვადი,

ოქსიდირებადი, აალებადინარჩენები

§ ინფექციური საავადმყოფოსნარჩენები,

§ გამოყენებული საბურავები,§ სხვა ტიპის ნარჩენები,

რომლებიც არ შეესაბამება IIდანართში მოცემულკრიტერიუმებს

(მუხლი 5)

ასეთი კატეგორიისნარჩენები არ მიიღებანაგავსაყრელზე

ასეთიპროცედურებისშემუშავებითნაგავსაყრელისდააკმაყოფილებს არსებულმოთხოვნებს

ნაგავსაყრელზე განთავსდებამხოლოდ ისეთი ნარჩენები,რომლები ექვემდებარებაგადამუშავებას

(მუხლი 6)

დახარისხებისა დაგადამუშავებისობიექტები განთავსდებატერიტორიაზე სადაცშემოვა შერეულინარჩენები

შესაბამისობისთვის საჭიროაახალი ობიექტისშექმნა

არა მავნე ნარჩენებისნაგავსაყრელის გამოყენებაშესაძლებელია:

¨ მუნიციპალურინარჩენებისთვის

¨ სხვა წარმოშობის არა მავნენარჩენებისთვის, რომელიცაკმაყოფილებს კრიტერიუმებს

¨ სტაბილური, არა-რეაქტიულიმავნე ნარჩენები შრობისეფექტით რომელიც არა-მავნენარჩენების ექვივალენტურია

(მუხლი 6)

დაგეგმილი ახალიობიექტის მუშაობისშესაბამისად

ნაგავსაყრელისშეესაბამებაარსებულკანონებს


ra04

e20

11-0

2-17





ნაგავსაყრელს უნდა ჰქონდესნებართვა გაცემული შესაბამისიორგანოს მიერ, რომელიცდაადასტურებს:¨ მენეჯმენტს აწარმოებს

ტექნიკურად კომპეტენტურიფიზიკური პირი,

¨ მიღებულია აუცილებელიზომები უბედური შემთხვევისთავიდან ასაცილებლად,

¨ არსებობს ფინანსურიწყაროები ობიექტის მოვლა-შენახვისთვის

¨ პროექტი შეესაბამებასათანადო ნარჩენებისმართვის გეგმას

(მუხლი 8)

კომპეტენტურმაორგანოებმა დაამტკიცესნაგავსაყრელის გეგმა.

ნებართვა საქართველოსკანონმდებლობითგაიცემა გსშ-ს პროცესისდასრულების შემდეგ

ახალინაგავსაყრელისნებართვაითვალისწინებსმე-8 მუხლითგათვალისწინებულ პირობებს

ნაგავსაყრელის ღირებულება უნდამოიცავდეს დახურვას და შემდგომმოვლას უმცირესი 30 წლისგანმავლობაში.

(მუხლი 10)

ახალი ფასები შეიცავსშემდგომი მოვლისთვისსაჭირო ხარჯებს

ახალინაგავსაყრელისდააკმაყოფილებს არსებულმოთხოვნებს

52 (160)


ra04

e20

11-0

2-17





დაცული უნდა იქნეს შემდეგიპროცედურები:¨ წარმოდგენილ იქნას

ნარჩენების დოკუმენტაცია¨ შესასვლელში ნარჩენების

ვიზუალური დათვალიერებადოკუმენტაციასთანშესაბამისობისშესამოწმებლად

¨ ნარჩენების რაოდენობის დამახასიათებლებისრეგისტრაცია, წარმოშობის,მიღების თარიღის,შემგროვებლისა დამწარმოებლის მიტითებით(მუნიციპალური ნარჩენები)

¨ ნარჩენების ჩაბარებისდოკუმენტი ნაგავსაყრელზემიღებული ყოველი პარტიისშემდეგ.

(მუხლი 11)

ნარჩენების მიღებისპროცედურაწარმოდგენილ იქნებასაექსპლუატაციომანუალში, დროულად,ნაგავსაყრელისგახსნამდე

მოთხოვნებიდაკმაყოფილდება.

უნდა შესრულდეს კონტროლისადა მონიტორინგის პროგრამა,ნებისმიერი მნიშვნელოვანიგარემოზე ზემოქმედებისშემთხვევის შესახებ უნდააცნობოთ კომპეტენტურ ორგანოს,სიტუაციის გამოსწორებისთვისსაჭირო ზომების შეთავაზებასთანერთად.

სამონიტორინგო შედეგებისანგარიში უნდა ჩაბარდესშესაბამის ორგანოს წელიწადშიერთხელ მაინც,

კომპეტენტურ ლაბორატორიაშიუნდა შესრულდეს ანალიზი.(მუხლი 12 და დანართი 3)

სამონიტორინგოპროგრამა შეყვანილიქნება საექსპლუატაციომანუალში

სამონიტორინგომოთხოვნებიდირექტივებისმიხედვითგათვალისწინებულია პროექტისშეთავაზებაში.


ra04

e20

11-0

2-17





არსებული ნაგავსაყრელებისთვისწარმოდგენილ უნდა იქნასშესაბამისი გეგმა, დირექტივისადგილობრივ კანონში ძალაშიშესვლიდან ერთი წლისგანმავლობაში(მუხლი 14)

არ ეხება ახალნაგავსაყრელს

-

ნაგავსაყრელის მდებარეობა უნდაითვალისწინებდეს მოთხოვნებს:

¨ დაშორება საცხოვრებელ დარეკრეაციულ ზონებთან,წყლებთან, სამეურნეო დაურბანულ ტერიტორიებთან

¨ გრუნტის წყლებს, სანაპიროწყლების და ბუნების დაცულზონებს,

¨ გეოლოგიურ დაჰიდროლოგიურ პირობებს,

¨ დატბორვის, მეწყერის და ა.შ.რისკებს,

¨ ბუნებრივი და კულტურულიძეგლების დაცვას

(დანართი 1, გვ1)

მდებარეობის ფაქტორებიგათვალისწინებულიატერიტორიის შერჩევისეტაპზე. უახლოესიდასახლებული პუნქტიმდებარეობს 500 მდაშორებით. ჩატარდადაწვრილებითიკვლევებიგეოლოგიასთან,გრუნტის წყლებთან,სტაბილურობასთან დამეწყერთანდაკავშირებულ დაგარემოზე ზემოქმედებისრისკებზე.

ნაგავსაყრელზეგათვალისწინებულიამოთხოვნები დამათიდაკმაყოფილებაშესაძლებელია.

54 (160)


ra04

e20

11-0

2-17





წყლის კონტროლი და ჩამდინარეწყლების მართვა:

¨ ზედაპირული და გრუნტისწყლების დაცვა ნარჩენებშიგაჟონვისაგან

¨ წვიმისა და ჩამდინარეწყლების შეგროვება და მათისათაოდანო სტანდარტებითგაწმენდა აუცილებელია მათსაბოლოო მიმღებშიგაშვებამდე.


ზედაპირული წყლებისმიმართულებაშეიცვლებანაგავსაყრელის გვერდისავლით.

გრუნტის წყლები დაჩამდინარე წყლებიერთმანეთს არ შეეხებაფსკერის ლუქით დასანიაღვრე ფენებითლუქის ზევით და ქვეშ.

დაგეგმილი ჩამდინარეწყლების ადგილზეგაწმენდა

ჩამდინარეწყლებისგაწმენდაშეესაბამებაეროვნულსტანდარტებს

ნიადაგისა და წყლის დაცვა:

¨ ნაგავსაყრელის საფუძველი დაგვერდები უნდა შედგებოდესმინერალური საფარით,რომელიც დააკმაყოფილებსშემდეგ გამტარობის და სისქისმოთხოვნებს არა მავნენარჩენებისნაგავსაყრელისთვის:

¨ კ<1.0 x 10-9მ/წდა სისქე> 1მეტრი

(ან ხელოვნურად შექმნილგეოლოგიურ ბარიერს, არაუმცირეს 0.5 მ)(დანართი 1, გ3)

შედგენილი საფუძველიშრე უნდა აიგოსხელოვნურიგეოლოგიური ბარიერისჩართვით და რაცუზრუნველყოფს შრისგამტარიანობას. ესშედგენილი დიზაინიუნდა მოიცავდესბუნებრივ თიხას,ბენტონიტსა და მაღალისიმტკიცისპოლიეთილენის HDPEსაფარს

დააკმაყოფილებს მოთხოვნებს.

ზედაპირის დალუქვა შესაბამისიორგანოს მითითების მიხედვით(მუხლი 13)

ზედაპირული ლუქი,რომელიც შედგება გაზისდრენაჟის საფარისგან,გაუმტარი მინერალურიფენა (< 50 l/მ2, წელი),შემოთავაზებულიასადრენაჟო ფენა დანიადაგის საფარი.

აღნიშნულილუქიაკმაყოფილებსECრეკომენდაციებს


ra04

e20

11-0

2-17





ნაგავსაყრელის გაზი შეგროვდება(გამოიყენება და დაიწვება) ყველაიმ ნაგავსაყრელიდან, რომელშიცმიიღება ბიოდეგრადირებადინარჩენები.

(დანართი 1, p4)

გაზის შეგროვებაგათვალისწინებულიანაგავსაყრელისდეტალურ გეგმაში

ცეცხლაურისნაგავსაყრელიშესაბამისობაშიიქნება კანონთან

უსიამოვნებებისა და სუნისშემცირების ზომები:

¨ სუნისა და მტვერის ემისიები,¨ ქარით გაფანტული მასალა,¨ ხმაური და საგზაო მოძრაობა

¨ ფრინველები, მწერები დამღრღნელები,

¨ აეროზოლების ფორმირება,¨ ხანძრები


გათვალისწინებულიქნება საექსპლუატაციომანუალში ახალიტერიტორიისთვის.ტერიტორიისმდებარეობა დაგანლაგებაითვალისწინებსუსიამოვნო მომენტებისმინიმუმადე შემცირებას.

გათვალისწინებული იქნებაცეცხლაურში

განთავსებული ნარჩენებისსტაბილურობა დაცული უნდაიქნას.


შემოსული ნარჩენებისგაკონტროლდება დაგამოიყენებაკომპაქტორებიგანთავსებულინარჩენებისსტაბილიზირებისთვის.განთავსების გეგმისმიხედვით დახრა იქნებამაქს: 1:3.

მოთხოვნებიდაკმაყოფილდება..

ნაგავსაყრელი დაცული უნდაიქნეს ტერიტორიაზე თავისუფალიშესვლის აღსაკვეთად .


მთლიანი ტერიტორიადაცული იქნება ღობითდა მცველებით 24 სთგანმავლობაში.

შემოთავაზებული ღობედააკმაყოფიელბს მოთხოვნებს.

56 (160)


ra04

e20

11-0

2-17





მონიტორინგი და კონტროლი:ჩამდინარე წყლების კონტროლი(თვიური),

¨ ზედაპირული წყლები(კვარტალური)

¨ გრუნტის წყლები (6 თვეშიერთხელ)

ნაგავსაყრელის ტოპოგრაფია (მათშორის დასახლების ფაქტები)წლიური კონტროლი

(დანართი III)

წყლის მონიტორინგი დატოპოგრაფიული ზომებიგათვალისწინებულიიქნება საექსპლუატაციომანუალში.

დაკმაყოფილდებასაექსპლუატაციო მანუალისმიხედვით

5.2.1 ევროკავშირის დირექტივებსა და ცეცხლაურში დაგეგმილი ნაგავსაყრელისპირობებს შორის შესაბამისობის დასკვნები

შეიძლება დავასკვნათ, რომ გამოკვლეული ტერიტორია გამოდგება ევრო სტანდარტისსანიტარული ნაგავსაყრელის ასაშენებლად იმ შემთხვევაში თუ ტექნიკური პროექტიდააკმაყოფილებს პირობებს, მშენებლობა შესრულდება პროექტის მიხედვით დაგანხორციელდება სათანადო შემარბილებელი ზომები.

ახალი ნაგავსაყრელი დაგეგმვისას მხედველობაში იქნა მიღებული EC დირექტივებისმოთხოვნა ისევე როგორც ევროკავშირის სამრეწველო გამონაბოლქვის დირექტივა დაBAT სახელმძღვანელო.მაშასადამე, მიიჩნევა , რომ ნაგავსაყრელზე წარმოებულისაქმიანობა მოვა შესაბამისობაში EC/EUდირექტივების რეგულაციებთან. ნაჟონისდეტალური გეგმა, მიწისა და ზედაპირის წყლების დაცვა, ნაგავსაყრელის გაზისდაგროვება და ა.შ. ყურადღებით იქნება მხედველობაში მიღებული. ყოველდღიურიმუშაობისას ასევე გათვალისწინებული იქნება ზემოთ ხსენებული დირექტივები დასახელმძღვანელოები.

5.3 EBRDმოთხოვნები16

ბანკის მიერ დაფინანსებული პროექტები უნდა მომზადდეს და მოქმედებდესმდგრადი განვითარების საერთაშორისო პრაქტიკის შესაბამისად. შესრულებისმოთხოვნებთან შესაბამისობა აღწერილია ცხრილში რომელიც მოცემულია ამმოხსენების ბოლო ნაწილში. PR ცხრილი წარმოადგენს ESAP-ისდა SEP-ისსაფუძველს, რომელიც დართულია ამ მოხსენებაზე.

16www.ebrd.com/pages/about/principles/sustainability/requirements.shtml


ra04

e20

11-0

2-17


58 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


6 ტერიტორიისშერჩევაახალინაგავსაყრელის

პროექტის ფარგლებში შესრულდა ორი ტერიტორიის შესწავლის პროცესი. პირველი,ჩაქვის ტერიტორია დადგენილი იყო TACIS მიერ, პროექტი დაფინანსებული იყო შავიზღვის გარემოს დაცვის პროექტის ფარგლებში და შესრულდა 2005-2006 წწ პერიოდში.მეორე შესწავლითი სამუშაო შესრულდა 2012 წელს, როდესაც აჭარის მთავრობამგადაწყვიტა ნაგავსაყრელისთვის განკუთვნილი ტერიტორიის ჩაქვიდან ცეცხლაურშიგადატანა. ანუ უფრო მოშორებულ ადგილზე, სადაც სოციალური დაგარემოსდაცვითი, ვიზუალური და სხვა ზემოქმედება ნაკლებად შესამჩნევი იქნება.

6.1 EU TACISმიერმომზადებულიტერიტორიისშერჩევისდახასიათება

პირველი, ტერიტორიის შერჩევის კვლევა შესრულდა (2005) ახალი ნაგავსაყრელისმოწყობის მიზნით, რომელიც შეესაბამება ევროპული სტანდარტების მოთხოვნებს,მაგრამ ნარჩენების ტრანსპორტირების ხარჯები ყოფილიყო დაბალი, რათა ჰქონოდახელმისაწვდომი ტარიფის დონე. ტერიტორია უნდა იტევდეს ნარჩენების მოცულობას,რომელიც შემოვა სანაპირო ზოლიდან, მათ შორის ბათუმი, ქობულეთი დახელვაჩაური, მინიმუმ 30 წლის განმავლობაში.წინასწარი შერჩევის პროცესის შემდეგ, გარემოსდაცვითი თვალსაზრისით, შეფასდატერიტორიის ექვსი სხვადასხვა ვარიანტი აჭარის სანაპირო ზოლში (სურათი 10).შეფასება შესრულდა 23 სხვადასხვა კრიტერიუმების მიხედვით, მათ შორის:ბუნებრივი პირობები, დასახლებასთან და აეროპორტებთან სიახლოვე, ზედაპირულიდა გრუნტის წყლების პირობები, ტრანსპორტირების პირობები და ნაგავსაყრელისშესაძლო მოცულობა.

საბოლოო შედარების შემდეგ გაკეთდა ლოგიკური სქემა, რომელიც მოიცავდა ექვსგარემოს დაცვით პარამეტრს ან პოტენციური კონფლიქტის წყაროს ნაგავსაყრელისაშენების შემთხვევაში:

1. წყალი (მდინარეებთან, წყაროებთან და კერძო ჭებთან დაკავშირებულიმდგომარეობა),

2. სახლები და ინფრასტრუქტურა (დისტანცია დასახლებული ადგილებიდან,ტერიტორიის ვიზუალური ზემოქმედება),

3. ტურიზმი (გარემოს ვიზუალური მხარე, ლანდშაფტთან ინტეგრაცია),4. გეოლოგიური პირობები (ძირითადი ქანი, ნიადაგის მონაცემები, გამტარიანობა,

სტაბილურობა),5. მეურნეობა (მიწის ამჟამინდელი გამოყენება, განვითარების გეგმები),6. მისადგომი (დისტანცია მთავარი გზებიდან, მისადგომი გზების ხარისხი).

ტერიტორიების შერჩევის დასკვნისა და რეკომენდაციის პროცედურებიდან არისშემდეგი: არსებული ტერიტორიებიდან მხოლოდ ორს შეუძლია მოთხოვნებისდაკმაყოფილება და განიხილოს ახალი ნაგავსაყრელისთვის: ნომერი 6, ჩაქვისტერიტორია (მე-7 მიკრორაიონი) და ნომერი 5, თამარის დასახლების (ბენზე)ტერიტორია. საბოლოოდ შერჩეულ იქნა ჩაქვის ტერიტორია, ვინაიდანაკმაყოფილებდა 6 გარემოსდაცვითი მოთხოვნიდან ყველა პარამეტრს.


ra04

e20

11-0

2-17


სამთავრობო სხდომა შედგა 2005 წლის 22 თებერვალს, რათა დაედგინათ სათანადორეგიონალური ნაგავსაყრელის მდებარეობა და ადგილი აჭარაში. გადაწყვეტილება იყოშემდეგი: ევროპული სტანდარტების სანიტარული ნაგავსაყრელი აშენდეს ჩაქვში.შესაბამისად აღნიშნული ტერიტორია დარეგისტრირდა აჭარის საკადასტროორგანოში. სამთავრობო კომისიის გადაწყვეტილების თანახმად შემდგომი კვლევები,შეფასებები და შესწავლები და საპროექტო სამუშაოები ჩაუტარდა აღნიშნულტერიტორიას და დასრულდა TACIS კვლევა 2006 წელს.

No პოტენციურიტერიტორიები

1შეუსაბამონაგავსაყრელიმდინარე ჭოროხისმარცხენა მხარეს.

2ახალსოფელი-ხლობჩოხელვაჩაურისადმინისტრაცია

3ბათუმისნაგავსაყრელისგასწვრივ ავზი,კახაბერისტერიტორია

4ხელვაჩაურისინდუსტრიულიზონა

5ჩაის პლანტაციისტერიტორია,სალიბაურისდასახლება (ბნქ-სტერიტორია)

6მე-7 მიკრორაიონი(ჩაქვი) ახალიგვირაბისმახლობლად

სურათი 15აჭარის სანაპირო რეგიონში წინასწარ შერჩეული პოტენციური ტერიტორია

6.2 EBRD / Sida პროექტის მიერ გაკეთებული ტერიტორიის დახასიათება

2010 წლის სექტემბერში დაიწყო პროექტის განხორციელების ერთეულის (PIU),არქიტექტურული პროექტის მომსახურების და კონტრაქტის ზედამხედველობისისევე, როგორც კორპორაციული განვითარების პროექტის მხარდაჭერა. PIUმხარდაჭერის პროექტი სრულდება კონსორციუმი SWECO International AB-ის მიერ(წამყვანი), შპს აჭარსპეცპროექტი და Artelia, ხოლო პროექტის კორპორაციულგანვითარებას ასრულებს WYG International. სამუშაოები შეჩერდა 2011 წლისნოემბერში, როდესაც აჭარის მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება ჩაქვში დაგეგმილინაგავსაყრელის მდებარეობის გადატანის თაობაზე. ასეთი გადაწყვეტილებისუმთავრესი მიზეზი იყო შორიახლო დასახლებულ ტერიტორიებზე მაცხოვრებელი

60 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ხალხის მიერ გაწეული წინააღმდეგობა, ახალი ავტობანის გზა (რომელიც გადიოდაძალიან ახლოს) და აჭარის მთავრობის მიერ შედგენილი ახალი ტერიტორიულიგანვითარების გეგმა სანაპირო ზოლისთვის.

ნაგავსაყრელის ახალი ტერიტორიის ძიება დაიწყო 2012 წლის თებერვალში.განვითარების გეგმების, მოსახლეობის საკითხების, ავტობანის დაგეგმარების,არსებული ეროვნული პარკების, რამსარული ტერიტორიების და ა.შ. გამო, დარჩამხოლოდ ორი პოტენციური ტერიტორიის ვარიანტი ახალი ნაგავსაყრელისთვის.

ერთ-ერთი მათგანი მდებარეობს ამჟამად დროებით ფუნქციონირებადინაგავსაყრელის მახლობლად, სოფელ ჩოლოქში, რომელიც წარმოადგენს ქობულეთისუკან არსებულ დაბლობს. ორივე ადგილმდებარეობა განხილულია შემდგომ.

მეორე განხილული ვარიანტი მდებარეობს აჭარის ჩრდილოეთ ნაწილში სოფელცეცხლაურთან ახლოს მდებარე დაბლობზე.

მომდევნო პარაგრაფებში მოცემულია ტერიტორიის მოკლე მიმოხილვა

6.2.1 ჩოლოქი

ჩოლოქვთან არსებული ნაგავსაყრელის საერთო ფართობი იქნებოდა დაახლოებით15ha. ადგილი არის ვაკე და ძირითადი მიწა გამოიყენება საძოვარისთვის. ნიადაგიირწყვებოდა თხრილების სისტემის მეშვეობით რათა უზრუნველყო სასოფლოსამეურნეო საქმიანობები და აღინიშნებოდა მოხნული ადგილების რამოდენიმე კვალი,თუმცა არა ბოლოდროინდელი. ღია სადრენაჟო სისტემა ცუდ მდგომარეობაშიაარასაკმარისი მოვლის გამო. მიწა ტერასებადაა დაყოფილი 30სმ-იანიკულტივირებული ადგილებით პატარა თხრილებს ან ჩაღრმავევებს შორის რათა ხელიშეუწყოს წყალის გადადინებას მთავარი თხრილისკენ. ქვედა სველ ადგილებშიმცენარეები კარგად შეესაბამება ჭაობიანი ადგილის შექმნისთვის რათა გაასუფთავოსმზარდი დამუშავებული ნაჟონისგან.

მიწის ზედაპირო დაფარული იყო თიხა მიწით და არ აღინიშნებოდა ტორფი. თიხისმაღალი შემცველობა მიანიშნებს დაბალ გამტარობაზე და შესაბამისად, კარგი დაცვისსაშუალებაა მიწიწსქვეშა წყლებისთვის. ნიადაგის დაბალ გამტარიანობას ასევემიანიშნებდა ბევრ ადგილას დაგუბებული წყლით.

მიწისქვეშა წყლების დონე განისაზღვრა როგორც წყალმეჩხერი, მაგრამ წყლის დონეერთ მთავარ ნაკადულში რომელიც გვერდით ჩაედინება იყო 2-3 მ მიწის დონისქვემოთ, რაც მიგვანიშნებს იმაზე რომ შესაძლებელია მიწისქვეშა წყლების უფროდაბალი დონის აღნიშვნა საჭიროებისამებრ.

მთავარი ნაკადული როგორც დაახლოებით იქნა გამოთვლილი იყო 2 მ სიგანის, 0.5 მსიღრმისა და 0.5 მ/ს სიჩქარის, დინების მაჩვენებლით 0.5 m3/s.

ახალი გზატკეცილი რომელიც სენების პროცესში იყო ობიექტიდან რამოდენიმეასეულობით მეტრით იყო დაშორებული.


ra04

e20

11-0

2-17


ნახაზი 16 დროებითი ნაგავსაყრელის ადგილი სოფელ ჩოლოქვთან, ქობულეთის მუნიციპალიტეტში

6.2.2 ცეცხლაური

მეორე ობიექტის ვარიანტი მდებარეობს აჭარის ჩრდილოეთ ნაწილში, დაბლობზესოფელ ცეცხლაურთან ახლოს. ადგილის შესწავლა მოხდა ზედმიწევნით კვლევითრომელიც ამიერიდან მოიხსენიება როგორც „ ობიექტის შეფასება“. ობიექტის შეფასებამოიცავდა პოტენციური ნაგავსაყრელის მიდამოს წინასწარ განსჯას: ადგილისვიზუალური დათვალიერება და ადგილობრივ მოსახლეობასთან გასაუბრება მიწისფლობასთან და დაჭაობების კონტროლის თაობაზე, მიწის კადასტრის ინვენტარის,ხელმისაწვდომი დასამუშავებელი რუქების, წინასწარი გეოლოგიური კვლევის,საორგანიზაციო კომიტეტთან ერთად ვიზიტების ისევე როგორც ბათუმისა დაქობულეთის მერიების წარმომადგენლების ვიზიტების თაობაზე. ობიექტისდეტალური შეფასება მოიცავს გეოდეზიურ კვლევას ( რელიეფის ციფრული მოდელისშექმნა, DEM), გეოლოგიური კვლევა მათ შორის ბურღვა და ექსკავაციები,ნაგავსაყრელის კომპონენტების განფენილობისა და რუქების (კოორდინატების)მომზადება ნაგავსაყრელის რეგისტრაციისათვის.

ნაგავსაყრელის ტერიტორია მდებარეობს შავი ზღვის სანაპირო ზოლიდანდაახლოებით 6 კმ, ქობულეთიდან 10 კმ და ბათუმიდან 45 კმ დაშორებით .

გამოკვლეული ტერიტორიის ფართია 40 ჰა და მდებარეობს სოფელი ცეცხლაურისდასავლეთ უბანში, ქალაქი ქობულეთიდან აღმოსავლეთით.

ტერიტორია ეკუთვნის ქობულეთის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციას. უახლოესიდასახლებული პუნქტებია შემდეგი სოფლები: (13)

- ცეცხლაური სამხრეთ-აღმოსავლეთი მიმართულებით 1 კმ დაშორებით- ჯიხანჯური აღმოსავლეთ მიმართულებით 600 მ დაშორებით- ოჩხამური დასავლეთ მიმართულებით 1.9 კმ მეტი დაშორებით.

62 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ტერიტორია რეგისტრირებულია სხვადასხვა უძრავი ქონების ერთეულებად, მაგრამმიწის ყველა ლოტი ეკუთვნის სახელმწიფოს, მიწის საკადასტრო დაწესებულებისმონაცემების მიხედვით.

საბჭოთა პერიოდის დროს, ანუ 1990-მდე, აღმოსავლეთით. საბჭოთა პერიოდის დროსტერიტორიის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში აშენდა ფერმა. ფერმა დაინგრაარასტაბილური სოციალურ-პოლიტიკური მდგომარეობის გამო სსრკ დაშლის შემდეგ.დარჩენილია მხოლოდ ბეტონის კედლების ნანგრევები. ტერიტორიის სხვა ნაწილიგამოიყენებოდა ჩაის პლანტაციებისთვის. დღეისათვის აღნიშნული ტერიტორიისდიდი ნაწილი გამოიყენება საძოვრად ხოლო მცირე ნაწილი სიმინდის ყანად.

გამწვანება იშვიათია, ბალახი მწირია, იმ დროს როცა უფრო ღრმა ადგილებში (ნაგავსაყრელის მიდამოსგან მოშორებით) სადაც მიწისქვეშა წყლები ახლოსააზედაპირთან მჭიდროდაა გაზრდილი ბუჩქები. ნაგავსაყრელის ადგილის ჩრდილოეთსაზღვარის მახლობლად არის ტენიანი ადგილი (ნახაზი 16). ტყიანი ადგილი მოიძიებანაგავსაყრელის ტერიტორიიდან აღმოსავლეთით და ჩრდილოეთით. აჭარის გარემოსდაცვის დეპარტამენტმა დაადასტურა, რომ ტერიტორიაზე არ აღინიშნება დაცულისახეობები.

ტერიტორიის დიდი ნაწილი შედგება საშუალო დალექვის ლატერიტული თიხისგანმაღალი სიმჭიდროვითა და მზიდუნარიანობით.

ნახაზი 17 ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის მანძილი ბათუმსა და ქობულეთთან შედარებით- ს წ ო რხ ა ზ ზ ე (Google 2012)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი18დასახლებები ცეცხლაურში, ნაგავსაყრელის ირგვლივ (Google 2012).

სურათი 19მეცხოველეობის ფერმის ნარჩენები (მარცხნივ) და სილოსის ორმო (მარჯვნივ) რომლებიცმდებარეობენ ტერიტორიის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში

64 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


6.2.3 ადგილის შერჩევა

დასახლებებთან სიახლოვე და RAMSAR აღნიშნა, რომ ჩოლოქვი არ იყო შესაფერისინაგავსაყრელისთვის.

ცეცხლაურის ნაგავსაყრელი შეირჩა როგორც უფრო ხელსაყრელი ადგილი მოცემულიორი ვარიანტიდან ახალი ნაგავსაყრელის ასაშენებლად, ორივე, როგორც ტექნიკური,ისე გარემოსდაცვითი პერსპექტივით. უფრო დეტალური კვლევა დაიწყო რათადაედასტურებინა პირველადი დასკვნები და მიეღო მეტი ინფორმაცია ადგილისშესახებ, იხილეთ „ოპერატიული შეფასება“.

6.3 ცეცხლაურისნაგავსაყრელისოპერატიულიშეფასება

პირველი ვიზუალური კვლევა შესრულდა 2012 წლის თებერვალ-მარტში დაშესწავლილ იქნა ხელმისაწვდომი ინფორმაცია წინასწარი შეფასების გასაკეთებლადცეცხლაურის დაბლობის ნაგავსაყრელის მოსაწყობად ვარგისიანობის დადგენისმიზნით. პარალელურად გაირკვა მიწის მფლობელობისა და მიწის გამოყენებისსაკითხები. კონსულტანტმა გამოიკვლია ტერიტორიის ტექნიკური პირობები, რაცმოიცავდა ტოპოგრაფიული ინფორმაციის შეგროვებას, გეოლოგიას, გრუნტისწყლებისა და ჰიდროლოგიის პირობებს, რომელიც აუცილებელია ადგილისმნიშვნელოვანი თვისებების გაგებისთვის.

ნაგავსაყრელის ტერიტორია უნდა აკმაყოფილებდეს გეოტექნიკური კრიტერიუმებისგრძელ სიას და მისაღები უნდა იყოს საზოგადოებისთვის. ცეცხლაურის ტერიტორიისექსკლუზიური კრიტერიუმები და მახასიათებლები მოცემულია ცხრილ 5-ში.

ცხრილი1პრიორიტეტული კრიტერიუმებიტერიტორიის შერჩევისთვის ცეცხლაურში

სოციალური კრიტერიუმები

მოთხოვნები ცეცხლაურის ტერიტორიის მახასიათებლები

ნაგავსაყრელის ირგვლივ 500 მრადიუსშირელიგიური ადგილები ანსასაფლაო

არც ნაგავსაყრელზე და არც ზემოქმედებისზონაში

ნაგავსაყრელის ირგვლივ 500 მრადიუსში ინტენსიური ნარგავები



ra04

e20

11-0

2-17


ნაგავსაყრელის ირგვლივ 500 მრადიუსშისაცხოვრებლები

ორი საცხოვრებელი სახლი მდებარეობსსაკადასტრო ადგილის საზღვარზე და 7 სახლიასანიტარული ზონის საზღვრიდან 500 მეტრში,რომელიც აღწერილია თავში 8.11.მაცხოვრებლების გადასახლებისპასუხისმგებლობა აკისრია აჭარის მთავრობასდა აღწერილი იქნება გადასახლებისმოქმედების ფარგლებში

ნაგავსაყრელის ირგვლივ 200 მრადიუსში ასფალტირებული გზები


ნაგავსაყრელის ირგვლივ 200 მრადიუსში ისტორიული ადგილები


(ჩატარდა არქეოლოგიური კვლევა დაექსპერტიზა)

ნაგავსაყრელის ირგვლივ 1000 მრადიუსში ტურისტული17


გეოლოგიური კრიტერიუმები

სპეციალური გეოლოგიური ზონა 300მ რადიუსში ნაგავსაყრელისირგვლივ


კარსტული ზონა 300 მ რადიუსშინაგავსაყრელის ირგვლივ


ბუნებრივი მემკვიდრეობისა და ეკოლოგიური ზონების კრიტერიუმები

300 მ რადიუსში ნაგავსაყრელისირგვლივ დაცული ტყეები

მხოლოდ ზემოქმედების ზონის გარეთ

1000 მ რადიუსში ნაგავსაყრელისირგვლივ ბუნებრივი პარკები,დაცული ტერიტორიები

ქობულეთის დაცული ტერიტორიები მოიცავსქობულეთის ბუნებრივ ნაკრძალს დაქობულეთის ხელოვნურ ნაკრძალს. ორივემდებარეობს ოჩხამურსა და სანაპირო ზოლსშორის, ანუ დისტანცია არის არა უმცირეს 3 კმუახლოეს საზღვრამდე

წყალსაცავების ტერიტორიებიარც ნაგავსაყრელზე და არც ზემოქმედებისზონაში

17 წვიმის წყალი სწრაფად მოძრაობს კარსტულ ფენაში, შესაბამისად ასეთი რაიონებიშეუსაბამოა ნაგავსაყრელისთვის.

66 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


300 მ რადიუსში ნაგავსაყრელისირგვლივ მდინარეები

ნაგავსაყრელისთვის მონიშნულ ტერიტორიაზეარის ნაკადული, რომელიც მომავალშიგადატანილ იქნება ნაგავსაყრელისტერიტორიიდან და დამბითდაიცვებანაგავსაყრელიდან გამოსულიჩამდინარე და წვიმის წყლისგან (ნაკადულშითევზები არ ბინადრობენ)

უსაფრთხოებისა და ჯანდაცვის კრიტერიუმები

წყალმიმღების ტერიტორია

ნაგავსაყრელის საზღვართან ახლოს არისარტეზიული ჭა, რომელიც ამარაგეს წყლითმოსახლეობას. დაუშვებელია ჭის წყლისხარისხზე ზემოქმედება. არსებული ჭაშესაძლოა გამოყენებულ იქნას ნაგავსაყრელისტექნოლოგიური წყლის წყაროდ.

დაშორება აეროპორტებიდან= 3 - 5კმ რადიუსს ნაგავსაყრელისირგვლივ

დისტანცია მერიის აეროპორტთან 10 კმ-ზემეტი

ოპერატიული შეფასების ფარგლებში დამკვეთისა და კონსულტანტის სპეციალისტებმაშეასრულეს ტერიტორიის რამდენიმე ვიზიტი ცეცხლაურში ტერიტორიის დადგენისადა ადგილობრივი მაცხოვრებლებისაგან გარკვეულ კითხვებზე პასუხების მიღებისმიზნით. შემოწმდა არსებული საგზაო კვანძები, ინფრასტრუქტურა, როგორიცააელექტრო გაყვანილობა, წყალმომარაგების წყაროები, გაზი შენობების გათბობისთვისდა წყლის დუღილისთვის. ასევე გათვალისწინებულ იქნა პოტენციური ზემოქმედებადასახლებულ პუნქტებზე, მიწის სამეურნეო გამოყენებაზე, ისტორიულმემკვიდრეობაზე და დაცულ ტერიტორიებზე. ადგილობრივ ხალხთან საუბრისშედეგად ასევე დადგინდა წარსულში ცეცხლაურის დაბლობის დატბორვის ფაქტებისარსებობა.

სწრაფი შეფასებით დადგინდა, რომ ნაგავსაყრელის მდებარეობა არ ეწინააღმდეგებაძირითად მოთხოვნებს, მაგრამ შეინიშნა მცირედი გადახრები. მიუხედავად ამისაოპერატიული შეფასებით დადგინდა, რომ ტერიტორია შესაბამისია ნაგავსაყრელისასაშენებლად და ექსპლუატაციისთვის. ყველაფერთან ერთად აღინიშნა, რომ ახალიტერიტორიის მდებარეობა, ჩაქვთან შედარებით გამოიწვევს სატრანსპორტოდისტანციის გაზრდას და შესაბამისად ახალი მდებარეობიდან გამომდინარეგაიზრდება ნარჩენების ტრანსპორტირების ხარჯები. ასევე ნავარაუდები იქნა ბათუმსადა ცეცხლაურს შორის შუალედური სადგურის აშენება.


ra04

e20

11-0

2-17


7 ცეცხლაურშიშერჩეულიადგილისდეტალურიაღწერა

7.1 ცეცხლაურისტერიტორიისშეფასებისდეტალურისამუშაოები

ვინაიდან ტერიტორია აკმაყოფილებდა ევროპული სტანდარტის ნაგავსაყრელისმოთხოვნებს, შესაძლებელი გახდა ტერიტორიის დეტალური კვლევის დალაბორატორიული სინჯების დაწყება შესაბამისობის შემდგომი კვლევისათვის.

კონსულტანტის კვლევები ყურადღებას ამახვილებდა შემდეგზე:

- ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობების კვლევაზე;- მიწის მფლობელობის დადგენაზე;- ნაგავსაყრელის მშენებლობისთვის საჭირო საინვესტიციო ხარჯების

შეფასება;- ნაგავსაყრელის მმართველი კომპანიის საექსპლუატაციო ხარჯების

დადგენა;- ახალი ტარიფების დადგენა ნაგავსაყრელის ცეცხლაურში გამართვის

შემთხვევაში;- საზოგადოების რეაქციის წინასწარი შეფასება.

კვლევის სამუშაოები ჩატარდა ეტაპობრივად (იხილეთ ცხრილი 6) არა აუცილებელიხარჯების თავიდან აცილების მიზნით. ჩატარებული სამუშაოების შედეგებიდაუყოვნებლივ იქნა შეფასებულ კვლევის დასრულების შემდეგ. იმ შემთხვევაში თუერთ-ერთი კრიტერიუმი არ დააკმაყოფილებდა მოთხოვნებს, ცეცხლაურში საკვლევისამუშაოები აღარ გაგრძელდებოდა.

პირველ ეტაპზე კონსულტანტმა გამოიკვლია ტერიტორიის ტექნიკური პირობები, რაცმოიცავდა ტოპოგრაფიული ინფორმაციის შეგროვება, გეოლოგია, გრუნტის წყლები,ჰიდროლოგია, მიწის მფლობელობა და ინფრასტრუქტურის ხელმისაწვდომობა.

ტერიტორიის შეფასების შემდეგი ეტაპი მოიცავდა ტერიტორიის საზღვრებისგეოგრაფიულ ნიშნულებს. შემდეგ ჩატარდა სოციალური ზეგავლენისა და ტექნიკურიშესაბამისობის შეფასება. სწრაფ შეფასებაზე დაყრდნობით შეიცვალა ტერიტორიისსაზღვრები და გაკეთდა ახალი სწრაფი შეფასება. საბოლოო მდებარეობა დადგინდა2012 წლის მაისში და ჩატარდა დეტალური კვლევა.

სოციალურ-ეკონომიკური პირობების შეფასება შემოიფარგლებოდა მიწისმფლობელობით და განსახლების საკითხებით.

68 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ცხრილი 10 ტერიტორიის შეფასებისთვის შესრულებული სამუშაოები

No. საქმიანობა შესწავლილისაკითხები

კვლევები

ინფორმაციის შეგროვება და დამუშავება

1. ძირითადი ინფორმაცია

ვიზიტიტერიტორიაზეკლიენტთან დასპეციალისტებთანერთად. ვიზუალურიშეფასება.ტერიტორიისმახლობლადმაცხოვრებელ დამომუშავე ხალხთანგასაუბრება.

გზების კავშირები,ინფრასტრუქტურა,ხელმისაწვდომი ელ.ხაზები,წყალმომარაგებისწყაროები, გაზიშენობებისგათბობისთვის დაწყლისასადუღებლად,მიმდებარედასახლებები, მიწისგამოყენება,წყალდიდობა,ნებისმიერიისტორიული ძეგლი,დაცულიტერიტორიები.

2. რუქები

ხელმისაწვდომირუქების შეგროვება:ტოპოგრაფული,საკადასტრო,სატრანსპორტოხაზები,განვითარებისგეგმები, გეოლოგია,ჰიდრო–მორფოლოგია,ნიადაგი,ჰიდროლოგია,დაცულიტერიტორიები.

ნაგავსაყრელისსაზღვრებისდადგენა დასანიტარული ზონისდაფარვა,ტერიტორიისშეფასება/დადგენა(საზღვარი), ევროსტანდარტებისშესაბამისინაგავსაყრელისოპერირების დამშენებლობისწინასწარი შეფასება.


ra04

e20

11-0

2-17


No. საქმიანობა შესწავლილისაკითხები კვლევები

3. ნიადაგის მაჩვენებლები

ნიადაგის რუქებისშესწავლა, სინჯებისდა ლაბორატორიულიანალიზების აღება.

ნიადაგის ფენებისმონაცემები, სიღრმეძირითად ქანებამდე,ბუნებრივიტენიანობა დაწყლის გამტარობაფენებს შორის.

4. ჰიდროლოგია

ჰიდროლოგიურირუქების შეგროვება,ჰიდროლოგიურიმონაცემები.

დატბორვის რისკისშეფასება, შესაბამისიმიმღების დადგენანაგავსაყრელისჩამდინარეწყლებისთვის,საჭირო სანიაღვრემონაცემები.

5. სეისმურობა სეისმოლოგიურიეასპერტიზა

სეისმური რისკისდონე გასავლის,ნარჩენების ყრილისადა უჯრედებისპროფილებისდასადგენად.

6. ინფრასტრუქტურა

საჭიროინფრასტრუქტურანაგავსაყრელისაშენებისა დამუშაობისათვის:გზები, წყალი, ელ.ენერგიის ხაზები,გაზის მილები(შენობის გასათბობადდა წყლისასადუღებლად)

საჭიროა შენობებთანმისადგომი გზამშენებლობისთვისდა განსაკუთრებითნაგავსაყრელისოპერირებისთვის

70 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


No. საქმიანობაშესწავლილი

საკითხები კვლევები

7. სოციალური ზემოქმედება

მიწისმფლობელობისშემოწმება დაპოტენციურიგანსახლებისაუცილებლობა,მოსახლეობისჯანმრთელობაზეზემოქმედებისრისკი.

ნაგავსაყრელისდაარსებისტექნიკურ-

ეკონომიკურიშეფასების გაკეთება,

ანუ რამდენადშესაძლებელიაგანსახლების

საკითხისმოგვარება.

საველე კველევები

ველის კვლევა დაიწყება იმ შემთხვევაში თუ 1–6 პუნქტებზე არ შეიქმნება რაიმე დაბრკოლებამშენებლობის არაეფექტურობისთვის.

8. გეოდეზია / GIS

გეოლოგიურიელექტრონულირუქისმოსამზადებლადგეოდეზურიაზომვებისმომზადება. (DEM).

უჯრედებისგანლაგების დამომსახურებისობიექტებისელექტრონულირუქის შედგენა,წყლისმიმართულებისა დადრენაჟისსაჭიროებისშეფასება,ნაგავსაყრელისმოხაზულობისდადგენა,ნაგავსაყრელისტერიტორიაზესატრანსპორტოგზის დაგეგმვა დაა.შ.


ra04

e20

11-0

2-17



9. გეოლოგია

მილების ბურღვა,ბირთვის სინჯები,ლაბორატორიულიანალიზი.

გეოლოგიურიმონაცემების

შეფასება:ჰიდრავლიკური

გამტარობა, წყლისშემადგენლობა,

აგებულების ზომისგანაწილებაპროექტის

პარამეტრებისდასადგენად.

10. მიწისქვეშა წყლები

მიწისქვეშაწყლებისსაობსერვაციომილების მონტაჟი,მიწისქვეშაწყლების ტუმბვა,მიწის სინჯები დაანალიზები.

ჭაბურღილისგათხრა

წყალშემცველიფენის მონაცემების

და წყალქვეშწყლების რეჟიმის

დადგენის მიზნით.მიწისქვეშა წყლების

დაუცველობისშეფასება და მისი

დაცვისთვისსაჭირო მისაღები

ზომების დაგეგმვა.შეჯამება და ანგარიშგება

11. ტერიტორიისვარგისიანობისმოკლეშეფასება

უმთავრესიგეოტექნიკურიინფორმაციისმოკლე მიმოხილვა,ჰიდროლოგია დაგარემოზეზემოქმედებისშეფასება.

პასუხი კითხვაზეგააჩნია თუ არა

ტერიტორიას ევროსტანდარტების

შესაბამისინაგავსაყრელისთვისსაჭირო მონაცემები.

72 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


No. საქმიანობაშესწავლილი

საკითხები კვლევები

12.ნაგავსაყრელის ძირითადი განლაგება და

მომსახურების ობიექტები

ნაგავსაყრელისუჯრედების საწყისიგანლაგების,ჩამდინარე წყლებისგაწმენდისობიექტის, გზების,სასწორი ხიდის,სასაწყობოშენობების,მომსახურებისობიექტების და ა.შ.განლაგების შესახებგადაწყვეტილებისმიღება .

ძირითადიგანლაგებისშედგენადამკვეთთან ერთად,რათა აცილებულიქნას გაუგებრობებიმომავალ ფაზაზე.

13. ხარჯის შეფასება

უნდა შეფასდესსაინვესტიციოხარჯები ძირითადიკომპონენტებისთვის.ოპერირებისხარჯები უნდაგადაფასდეს დადადგინდეს ახალიტარიფის დონე..

მიწის სამუშაოები,ექსკავაციები,მოხაზულობა,შენობები, გზები,ჩამდინარე წყლებისშეგროვება დაგაწმენდა უნდაშედიოდესბიუჯეტში დასაერთო თანხაშედარებულ უნდაიქნას ჩაქვისვარიანტისთვისგამოყოფილიხარჯებისმონაცემებს. ახალისამუშაო ხარჯებიგამოთვლილ უნდაიქნესტრანსპორტირებისგაზრდილიდისტანციისგათვალისწინებითდა შეფასდეს ახალისატარიფო დონე.


ra04

e20

11-0

2-17



14. ანგარიშგება

სამუშაოსდახასიათება დამათი შედეგები უნდაშედგეს ცალკედოკუმენტად.

სამუშაოებისა დამათი შედეგებისმოკლე აღწერამოცემულ უნდაიქნეს ძირითადდოკუმენტში მაშინროცა აზომვების,ლაბორატორიულიანალიზებისშედეგების,დაკვირვებების დაა.შ. მონაცემებისმოყვანა საჭიროადანართებში.

7.2 ნაგავსაყრელისტერიტორიისრუქებიდანიშნულები

არსებული რუქები იყო ძველი ტოპოგრაფიული და ადმინისტრაციული რუქები,ჩამოტვირთული Google-დან, ამოღებული მიწის რეესტრიდან და ავტობანისპროექტიდან. ისინი გამოყენებულ იყო ნაგავსაყრელის ტერიტორიის საწყისინიშნულებისთვის.

სამწუხაროდ, ოფიციალური ფიქსირებული გეოდეზური წერტილი ნაპოვნი ვერ იქნა,ამიტომ კონსულტანტმა ააშენა 4 წერტილი და დაადგინა მათი გეოგრაფიულიკოორდინატები GPS ხელსაწყოთი. (სურათი20).

სურათი20ერთ-ერთი ნიშნული გაკეთებული კონსულტანტის მიერ მომავალინაგავსაყრელის ტერიტორიის ფარგლებში

74 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


საზღვრების დადგენა მრავალგზის პროცესი იყო რაც მოითხოვდა მჭიდროთანამშრომლობას დამკვეთს, მიწის სარეგისტრაციო ოფისს, მუნიციპალიტეტისსამშენებლო დეპარტამენტს და კონსულტანტს შორის. დაგეგმილი ნაგავსაყრელისტერიტორიის ნიშნულები და 500 მ სანიტარული ზონა შეთანხმებულ უნდა ყოფილიყოსოციალურ, გარემოსდაცვით და მიწის კადასტრის პირობებთან. ტერიტორიულიგანვითარების გეგმებმა ასევე ზემოქმედება იქონია ნიშნულების დასმის პროცესზე.ნაგავსაყრელის კონტურები აღინიშნა ვიზუალურად და რუქებზე. მდებარეობადადგინდა ტექნიკური, გარემოსდაცვითი და განსახლების საკითხებისგათვალისწინებით. შემდეგ შესწორდა საზღვრები რათა დაეკმაყოფილებია ყველაშესაძლო მოთხოვნა.

ყველა აღნიშნულ სამუშაო მოიცავდა ისეთ საქმიანობებს, როგორიცაა:

- ნაგავსაყრელის ტერიტორია აღინიშნა ბათუმის საკადასტრო ოფისში- კონსულტანტმა დაადგინა ფიქსირებული წერტილები ნაგავსაყრელის

პოტენციურ ტერიტორიაზე რათა უზრუნველყო გეოგრაფიული რუქის შედგენა(ეს წერტილები ჩაისხა ბეტონში და დაცულია შემდგომი სამუშაოებისთვის)

- კონსულტანტმა აღნიშნა ნაგავსაყრელის საზღვარი ტერიტორიაზენიშნულებით და სწრაფად შეაფასა მისი შესაბამისობაევროკავშირისსტანდარტის სანიტარული ნაგავსაყრელისთვის

- კონსულტანტმა გააკეთა საზღვრების შეცვლის შეთავაზება ტექნიკურიპირობების დაკმაყოფილების მიზნით და მონიშნა შეთავაზებული ტერიტორია

- დამკვეთის წარმომადგენლებმა შეამოწმეს შეცვლილი ტერიტორია და გააკეთესსაკუთარი შეთავაზება, რომელიც შესაძლებელია განსახლების მინიმალურიაუცილებლობის შემდეგ.

- კონსულტანტმა შეაფასა ახალი ტერიტორია, შეიტანა საკუთარი ცვლილებებიდა თავიდან მონიშნა ახალი საკონტურო ხაზი

- დამკვეთის წარმომადგენლებმა შეამოწმეს ახალი საზღვრების კონტური დანიშნულები ისევ გადაიტანეს

აღნიშნული ციკლი განმეორდა ოთხჯერ, კოორდინატების დადგენის, საზღვრისმოხაზულობის მონიშვნით, გეოდეზური და სწრაფი გეოლოგიური კვლევის ჩათვლითვერსიები ნაჩვენებია სურათზე16 ნაგავსაყრელის პოტენციური საზღვრების დადგენადა 6 ბურღვის ადგილი (აღნიშნულია მწვანე ფერით).

ნაგავსაყრელის ტერიტორიის შემოსაზღვრის დროს ძირითადი გასათვალისწინებელისაკითხები იყო

- დაშორება საცხოვრებელ ადგილებთან- განსახლების მინიმალური საჭიროება- სამუშაოები ნაგავსაყრელის უჯრედების შემაღლებულ ადგილზე მოთავსების

შემდეგ მათი დატბორვის/წყლის შემოტევის და დაგრუნტვის აუცილებლობისმინიმუმამდე დაყვანისთვის.

- მიწის შევსების საჭიროების მინიმუმამდე შემცირება- სათანადო ამაღლების პირობების შექმნა რათა თავიდან იქნას აცილებული

ჩამდინარე წყლების ტუმბვა და ეფექტური დრენაჟის მოწყობა უჯრედებიდან- გრუნტის მასალის ქონა (თიხა) ნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე, შემდგომი

კარიერების ძიების თავიდან ასაცილებლად


ra04

e20

11-0

2-17


- გრუნტის წყლების მაღალი მაჩვენებლის მქონე ტერიტორიების გამორიცხვა- ნებისმიერი პოტენციური კონფლიქტის თავიდან აცილება უკვე არსებულ თუ

დაგეგმილ მიწის გამოყენებასთან დაკავშირებით- სათანადო მისადგომი გზა ნაგავსაყრელიდან ავტობანამდე.

გეოდეზიურად მონიშნული ტერიტორიის საბოლოო ზომა შეადგენდა 40 ჰა მეტს.ტერიტორიის გასაზომად გამოყენებული იყო Leica Flexline TS06 theodolite.შედეგებიგადმოტანილ იქნაAutoCad სისტემაში, რომელმაც შექმნა რელიეფის ელექტრომოდელი, შემდგომი დამუშავების მიზნით. აღნიშნული პროცესით მოწოდებულ იქნააუცილებელი სივრცითი ინფორმაცია ტერიტორიის შეფასებისთვის, რაც ასევეასრულებს შემდგომ ეტაპზე დეტალური პროექტირების მოთხოვნებს მაღალიგანზომილების წყალობით (სურათი 21) იხილეთ დანართი 3. წინასწარი განლაგებაუფრო კონკრეტულად არის მოცემული წინასწარ საპროექტო ანგარიშში.

სურათი 21პოტენციური ნაგავსაყრელის საზღვრების დადგენა და 6 ბურღვისწერტილი (აღნიშნული მწვანე ფერით)

76 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი22ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის წინასწარი განლაგება და მდებარეობა

7.3 ცეცხლაურისნაგავსაყრელიტერიტორიისფიზიკურ-გეოგრაფიულიპირობები

გეომორფოლოგიური თვალსაზრისით ტერიტორია მდებარეობს კოლხეთისდაბლობის უკიდურეს სამხრეთ ნაწილში, მდინარე ოჩხამურსა და ჩოლოქს შორის.რელიეფი სრულიად სწორიდან გადადის გარკვეული დონის პლატოში.შემოთავაზებულ რაიონს ესაზღვრება თიკერის ბუნებრივი ნაკრძალი, რომელიცდაფარულია ხეებითა და ევკალიპტებით.

ნაგავსაყრელის ტერიტორიის ზედაპირი ამაღლება იწყება 29.5 მ-დან 35.5 მ-მდე ზღვისდონიდან. ტერიტორია შეიცავს დაბალ ბორცვოვან ნაწილს (დაახლოებით მთლიანიტერიტორიის 25%). ამაღლებების მიხედვით ნაგავსაყრელის ტერიტორია შეიძლებადაიყოს სამ ზონად (სურათი 23).


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი23ახალი ნაგავსაყრელის სამი ზონა დადგენილია შემაღლებების მიხედვით.

ზონა Iაღნიშნულია მწვანე ფერით რუქაზე, მდებარეობს არხის მარჯვენა მხარეს დახასიათდება სწორი ზედაპირით. ზედაპირიდან ჩამოდენილი წყალი აქ შეჩერდება.მთის ძირიდან რკინიგზამდე მიწის დრენაჟი აქამდე ხდებოდა ღია თხრილებისსისტემით, სამეურნეო მიზნით (სურათი 19). სანიაღვრე თხრილების სიღრმე იყო 0.51 მ.თხრილები დღეს-დღეობით ნახევრად ავსებულია და მათი ფსკერი დაფარულიაბალახის სქელი საფარით, შესაბამისად მათი ფუნქციონირება ხდება ნახევრად.ტერიტორიის გეოლოგიურ ნაწილში დომინირებს მუქი რუხი, რბილი-პლასტიკურითიხა და ქვიშნარი, ორივე 4% ორგანული მასებით და დაბალი გამტარობით.

სურათი24ღია სანიაღვრე თხრილები ცეცხლაურის დაბლობზე (მარცხნივ: Google 2012).

78 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ზონა IIაღნიშნულია ყვითელი ფერით რუქაზე და მდებარეობს უსახელო არხისმარჯვენა მხარეს და აღნიშნული გეომორფოლოგიური ზონა I ზემოთ. ზედაპირისამაღლება იცვლება 28-30 მ შორის. არ არის დატბორვის რისკი და ტერიტორიასრულიად მშრალია წელიწადის უმეტეს დროს.

ზონა II -ის გეოლოგიური სექცია ზედაპირიდან შედგება მეორადი სედიმენტაციისლატერიტური თიხისგან მაღალი მჭიდროობითა და ამტანობით.

ზონა III არის ვარდისფერი კონტური. რელიეფი იწევს ზონა II მარჯვენა მხარეს.ამაღლება იწყება ეტაპობრივად ხოლო შემდეგ მკვეთრად გადადის 30,5 მ. ტერიტორიაძირითადად შედგება ლატერიტული თიხისგან და ასევე ქიმიურად აორთქლებულინიადაგის ძველი ალუვიალური ხრეშისგან.

ნაგავსაყრელის ეს ნაწილი ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ნიადაგის წყაროდუჯრედების ფსკერის მოსამზადებლად და ნარჩენების ზედაპირის საფარ მასალად.ნაგავსაყრელის ტერიტორიის დანარჩენი ნაწილის სწორი ზედაპირი აქვს.

ნარგავები და ბალახი მეჩხერია, მაშინ როდესაც უფრო ღრმა ტერიტორიებში(ნაგავსაყრელის ტერიტორიის გარეთ) სადაც გრუნტის წყლების ზედაპირთან უფროახლოს არის ხშირი ბუჩქნარია. ასევე არის სველი დაბლობი ჩრდილოეთისსაზღვართან ახლოს სურათი 24. ტყიანი ნაწილი არის ტერიტორიის აღმოსავლეთ დაჩრდილოეთ მხარეს. აჭარის არ გარემოს დაცვის დეპარტამენტთან წინასწარიმოლაპარაკების დროს დადგინდა რომ ცხოველების დაცული სახეობების არბინადრობენ ზემოქმედების ზონაში.

სურათი 25ნაგავსაყრელის ტერიტორიის დაბლობი ნაწილი ჩრდილოეთ ნაწილში,ხშირი მცენარეებით (წინ) და ტყით (უკან)


ra04

e20

11-0

2-17


საქართველოს მთლიანი ტერიტორია მდებარეობს დროგამოშვებით სეისმურადაქტიურ ნაწილში. პროექტის ტერიტორია მდებარეობს სეისმურ ზონა IVმოდიფიცირებული Mercalli შკალა18, ანუ(რიხტერის შკალის მაგნიტუდით = 4.0).დაახლოებით მძიმე სატვირთო მანქანის გვერდით ჩავლის შეგრძნება. შესაბამისადნაგავსაყრელის უჯრედების ტიპი, ზომა და პროფილი უნდა ითვალისწინებდესსეისმურ რისკს. უნდა აღინიშნოს, რომ ნაგავსაყრელი, სხვა უფრო რთულნაგებობებთან შედარებით, მიიჩნევა სეისმურ აქტივობების მიმართ ნაკლებადმგრძნობიარედ.

7.4 ნიადაგიდაგეოლოგიურიკვლევა

გეოლოგიური კვლევა ჩატარდა ნიადაგის სტრატიფიკაციის, ანუ ყველა ფენისა დამათი სისქის დადგენა. ჩატარდა გათხრითი სამუშაოები და ბირთვის ნიმუშებიგაიგზავნა ლაბორატორიაში სტანდარტული ტესტებისთვის. აღნიშნულთანდაკავშირებით უფრო დეტალური ინფორმაცია მოცემულია ტერიტორიის შეფასებისანგარიშში. ქვემოთ მოყვანილია საკითხის მოკლე მიმოხილვა.

თავიდან ჩატარდა ნიადაგის ტიპისა და მისი მონაცემების ვიზუალური კვლევის,არსებული ნიადაგისა და მიწის მფლობელობის რუქების მიხედვით. შემდეგ გაკეთდაოთხი წინაწარი გათხრა ნიშნულების მოთავსების პროცესთან ერთად რათადადგინდეს ნაგავსაყრელის საზღვრების საბოლოო მონაცემები.

როდესაც დასმულ იქნა საზღვრის საბოლოო კონტური დადგინდა დაიწყო გათხრითისამუშაოები, ექსკავაცია, ნიადაგის ბირთვის სინჯის ლაბორატორიული ანალიზებიჩატარდა რათა დადგენილიყო სტაბილურობა/ ნიადაგის ფენების დასაშვებიდატვირთვა, გრუნტის წყლების დაუცველობა და ნიადაგის უნარი დაიცვასწყალშემცველი ფენა ჩამდინარე წყლების გაჟონვისაგან. ასევე შეფასდა ნიადაგის ტიპირათა დადგინდეს მისი შესაბამისობა სამშენებლოდ და ნაგავსაყრელის საფარისთვისექსპლუატაციის დროს.

საჭიროგეოლოგიურიინფორმაციისმისაღებადგაბურღილიიქნა 23ჭაბურღილისიღრმით 5-10,4მ (საერთომეტრაჟი 161 მ) დადიამეტრით 100მმ,რისთვისაცგამოყენებულიიქნაჰოლანდიურიწარმოებისხელბურღებისმსუბუქიკომპლექტი და ჩაწერილ იქნა ჭაბურღილების xyzკოორდინატები.

კვლევა მიმართული იყო ისეთი გეოლოგიური ინფორმაციის გამოვლენისთვისროგორიცაა ნიადაგის ლითოლოგიური შემადგენლობა, მიწიქვეშა წყლების დონეებიდა სხვა საჭირო მონაცემები. ჭაბურღილთამონაცემებისსაფუძველზეშედგენილიიქნა 5გრძივიგეოლოგიურ-ლითოლოგიურიპროფილი, რომლებიცგამოიხაზა 1:1000(ჰორიზონტალური) და 1:100 (ვერტიკალური) მასშტაბში.

ასევე მიღებულ იქნა გარკვეული ინსტრუმენტული ზომები, სანამ ნიადაგის სინჯებიგაიგზავნებოდა თბილისისა და სტოკჰოლმის ლაბორატორიებში გეოლოგიურიკვლევებისთვის. თიხნარ-

18http://www.geo.mtu.edu/UPSeis/Mercalli.html

80 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


თიხოვანიგრუნტებისშეჭიდულობისძალაCდასაანგარიშოწინაღობაR0,მოცემულიდასკვნისავტორისმიერველზევეიქნაგანსაზღვრულიდანიურიწარმოებისჯიბისსაველეხელსაწყოებისგამოყენებით (ფრთოვანადაპენეტრომეტრი).

#7; 8; 9 და 10 ჭაბურღილებიდანაღებულიიქნაგრუნტების (თიხნარი, თიხა)დაშლილისტრუქტურის 25 ნიმუში,ლაბორატორიულპირობებშიმათიპლასტიურობისმახასიათებლების,კონსისტენციისადაბუნებრივიტენიანობისდასადგენად.

ასევე გათხრილიიქნა 5მ-ისსიღრმის 4 შურფი,რომლებიდანაცაღებულიიქნაგრუნტებისდაუშლელისტრუქტურის 11ნიმუშიდაისინიიმაველაბორატორიაშიგამოცდილიიქნა 1-ღერძაკომშვაზე.

#1; 8 და 5 ჭაბურღილებიდანაღებულიიქნაგრუნტისწყლების 3 ნიმუშიდა 2ნიმუშიუბანზეგამდინარეუსახელონაკადულიდან,რომლებზედაცშესრულებულიიქნასტანდარტულიქიმიურიანალიზები.

კვლევაზე დაყრდნობით გაკეთდა შემდეგი დასკვნები:

დადგინდა ორი მნიშვნელოვანი საკითხი ნიადაგის ამტანობასთან დაკავშირებით,კერძოდ დასახლებისა და მიწის ნიადაგის ლატერალური სტაბილურობა ნარჩენებისგროვის სიმძიმის ქვეშ. უმთავრესი წონის კრიტერიუმი მიწაზე იყო 10 ტონა/მ2.გეოლოგის ექსპერტიზის მიხედვით ყველაზე სუსტი ნიადაგის ტიპი მისცემსკონსოლიდაციას დასახლებას დაახლოებით 40 სმ იმ ადგილებში სადაც 8 მ სისქის ფენაუჭირავს ნიადაგი. . ნიადაგის ასეთი ტიპი გვხვდება ზოგ ვერტიკალური პროფილისზონა III და ზონა II შეადგენს ვიწრო ზოლს უსახელო ნაკადულის გასწვრივ. თუმცასისქე იშვიათად აღწევს 8მ. ზონაIII ში არ აღინიშნება დასახლება.

ლატერალური სტაბილურობის შეფასება შეიძლება გაკეთდეს აჭარაში მსგავსადგილებში შესრულებული სამშენებლო სამუშაოებიდან მიღებული გამოცდილებით.სამ და ოთხ სართულიანი შენობები აშენდა მონოლითური ბეტონის საფუძველზე.დასახლების კონსოლიდაცია 10 წლის განმავლობაში შეადგენდა 20 სმ, მაგრამნიადაგის ლატერალური ძვრები არ აღინიშნა მონოლითის ქვეშ.19

მიზანშეწონილიიქნებოდაზედანიადაგ-მცენარეულიფენის 20სმ-ისსიღრმემდემოჭრადაგატანადაგარედანშემოტანილიგრუნტისხარჯზეზედაპირისსაერთომოსწორება 28მ-ისნიშნულზე. ნაგავსაყრელის ნიადაგი უნდა დაიტკეპნოს მისიფსკერის მომზადების შემდეგ. ეს სამუშაოები მომავალში გააუმჯობესებს მიწისსტაბილურობას და ხელს შეუწყობს გრუნტის წყლების დაცვას.

ნაგავსაყრელის ტერიტორიის მაღალი ნაწილებიდან აღებული თიხოვანი ნიადაგი(ზონა 3) შეიძლება გამოყენებულ იქნას შესავსებ საფარად და უსახელო ნაკადულისირგვლივ დამბების მშენებლობის დროს.

19კონსულტანტის ადგილობრივი გეოლოგის განცხადებით.


ra04

e20

11-0

2-17


7.5 კლიმატი

როგორც უკვე აღვნიშნეთ აჭარა მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-დასავლეთნაწილში, აჭარის დასავლეთ ნაწილი შეადგენს შავი ზღვის სანაპირო ზონას სადაცგაიმართება ნაგავსაყრელი (იხილეთ სურათი 1).

ტერიტორია განისაზღვრება როგორც ზღვისპირა ტენიანი სუბტროპიკული კლიმატისზონა, რომელიც მოიცავს მთელ დასავლეთ საქართველოს და გრძელდება ლიხის მთისქედამდე. ამ ზონის კლიმატი ფორმირებულია მისი მდებარეობის ზემოქმედებითსუბტროპიკული და საშუალო განედით, ატმოსფეროს ცირკულაციის პროცესით დაოროგრაფული მოდელებით. სამი მხრიდან შემოსაზღვრული მთების ქედებისგავლენით ნესტი, დასავლეთიდან - შავი ზღვის მხრიდან მომავალი არასტაბილურიჰაერის მასები, გადის კონვერგენციას და შემდეგ მიედინება აღმავალი ნაკადითმთების დასავლეთ ფერდობებზე. აღნიშნული პროცესები იწვევს ნესტიანი კლიმატისწარმოქმნას, დიდი რაოდენობის ნალექით წელიწადის თითქმის ნებისმიერ დროს,მიუხედავად მაღალი თერმული რეჟიმის ფონისა.

სანაპირო ზონას ახასიათებს ჭარბი ნოტიო სუბტროპიკული კლიმატი. აღნიშნულირაიონის რელიეფი ტეხილი და მთიანია. მთის ქედები ეშვება პირდაპირ ზღვისპირზედა იცავს სანაპიროს აღმოსავლეთის ცივი მასების. ამიტომ სანაპირო ზონა არისპირდაპირ შავი ზღვის ზემოქმედების ქვეშ.

ვიწრო სანაპირო ზოლი შავი ზღვის გასწვრივ აჭარაში წარმოადგენს კახაბრისდაბლობს, რომელიც მდებარეობს კოლხეთის დაბლობის უკიდურეს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში. ძლიერი და თბილი მასები, მომავალი ხმელთაშუაზღვიდან შავიზღვის აღმოსავლეთი ნაპირისკენ ათბობს აჭარას ცივი ზამთრის სეზონის დროს.საშუალო ტემპერატურა ყველაზე ცივ თვეებში (იანვარი-თებერვალი) დაახლოებითშეადგენსდაახლოებით 4.8˚C – 6.7˚C. საშუალო ტემპერატურა ყველაზე თბილ თვეში(აგვისტო) დაახლოებით შეადგენს 22.2˚C – 23.1˚C. ზაფხული არ არის ძალიან ცხელი(განსაკუთრებით ქობულეთში) ბრიზის, მდიდარი მცენარეული საფარისა და დიდირაოდენობით ნალექის წყალობით. .

მიუხედავად ამისა მაქსიმალური ტემპერატურა შეიძლება იყოს: მინიმალური (-8 – -16˚C) იანვარში, როცა ცივი მასები შემოიჭრებიან ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან.მაქსიმალური კი აგვისტოში 40 – 42˚C.

როგორც უკვე აღვნიშნეთ აჭარის სანაპირო დაცულია აღმოსავლეთის ქარებისზემოქმედებისგან მთის ქედების ხშირი ტყეების წყალობით. მიუხედავად ამ ფაქტისააღინიშნება სეზონის მიხედვით ქარების მიმართულების სხვადასხვა ვარიაციები. აქდასავლეთის ქარები (ზღვიდან) დომინირებენ აღმოსავლეთის (კონტინენტურ)ქარებზე ყველგან, თითქმის ყველა სეზონზე.

დომინანტი ქარების მიმართულება

ცხრილი 11 დომინანტი ქარების მიმართულება,ცეცხლაური (ქარის ქროლვის მიმართულებისპროცენტულობა)

ჩრდილოეთი ჩრ/აღმ აღმოსავლეთი სამხ/აღმ სამხრეთი სამხ/დას. დასავლეთი ჩრ/დას

82 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


2 23 13 8 7 30 11 6

ცეცხლაურის ქარი. ქარის ამოვარდნის დიაგრამა აჩვენებს ქარის მიმართულებისგანაწილებას და ადგილზე მის სიჩქარეს მოცემული პერიოდისგანმავლობაში.თითოეული ძელის სიგრძე აღნიშნავს იმ მიმართლებიდან ქარისქროლვის პროცენტულობას.

სურათი26 ქარის ამოვარდნა, ცეცხლაურიქარის სიჩქარე

ცხრილი12 ქარის სიჩქარეცეცხლაურითვე I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII საშუალომ/წმ 2,7 3,1 3,0 2,8 2,6 2,5 2,6 2,4 2,3 2,4 2,5 2,5 2,6

შედარებით თბილი კლიმატის გამო ნალექი აჭარაში უმეტესად მოდის წვიმის სახით.წვიმის წლიური რაოდენობა მერყეობს 2,320 და 2,621 მმ შორის, ანუ ძალიან მაღალი,რაც მოითხოვს აჭარის ნაგავსაყრელისთვის განსაკუთრებულ საპროექტო დატექნოლოგიურ მოთხოვნებს. ექსტრემალური წვიმის მოვლენები არ არის ძალიანხშირი, მაგრამ ასეთ მოვლენებს ძალიან დიდი ზემოქმედება აქვს ზედაპირულიწყლების რეჟიმზე და შესაბამისად ნაგავსაყრელის პროექტი უნდა ითვალისწინებდესაღნიშნულ მომენტს.

ანგარიშის მიხედვით „საქართველოსთვის გაწეული დახმარება გაეროს ჩარჩოკონვენციის მოთხოვნების დაკმაყოფილებაში კლიმატის ცვლილებასთანდაკავშირებით“ გლობალურ კლიმატურ ცვლილებას ექნება ტენდენციაუკიდურესობისკენ (წყალდიდობა, გვალვა). აჭარისთვის ეს განისაზღვრება როგორცდიდი მომატებული რაოდენობის კოკისპირულ წვიმებს. ამიტომ სადრენაჟო სისტემანაგავსაყრელის, ჩამდინარე წყლების გაწმენდის და შემკრების ირგვლივ კარგად უნდაიქნას გათვლილი ნაგავსაყრელის პროექტირების დროს.

05

1015202530

North

N/E

East

S/E

South

S/W

West

N/W


ra04

e20

11-0

2-17


7.6 ბიომრავალფეროვნება

ბიომრავალფეროვნების თვალსაზრისით ტერიტორია არ არის მგრძნობიარე. საერთოდამგვარი ტერიტორიებზე, დაფარული ბუჩქებით, რაც დამახასიათებელია აჭარისლანდშაფტისთვის, ბინადრობენ მცირე ტიპის ცხოველები, როგორიცაა ტურა (Canisaureus), მელა (Vulpes vulpes), მაჩვი(Meles meles), კურდღელი (Lepus europeus),ციყვი (Sciurus vulgaris), ისევე როგორც რეპტილიები და აფიბიები.

ტერიტორიის ლანდშაფტმა ძლიერი ტრანსფორმაცია განიცადა დაანთროპოგენირებულ იქნა მეცხოველეობის ფერმის აშენების და ექსპლუატაციისშემდეგ. მიუხედავად ამისა აღნიშნული ტიპის ცხოველები მაინც შეინიშნებატერიტორიაზე. რაც შეეხება ფრინველებს, გვხვდება ხშირი სახეობები როგორიცააყვავი, თოლია, შაშვი. მიუხედავად იმისა, რომ იმიგრაციის დროს ტერიტორია არგამოიყენება ფრინველების შეჩერების ადგილად, შეუძლებელია ასეთი შემთხვევისსაერთოდ გამორიცხვა. ასეთი შემთხვევები შესაძლებელია დაფიქსირდეს მოკლეპერიოდით, როცა ტერიტორიის ზოგი ნაწილი დაიფარება დროებითი გუბურებით დამიიზიდავს წყლის მოყვარულ ფრინველებს.

აქ არ აღინიშნება რომელიმე ცნობილი სახეობა რომელიც შესულია IUCN წითელ სიაშიან რომელიც დაცვის ქვეშ იმყოფება.

7.7 ჰიდროგეოლოგია

აღსანიშნავია, რომ გრუნტის წყლების დონეები არაა მუდმივი, არამედ ცვალებადიასეზონურად და ასევე დამოკიდებულია კლიმატურ ციკლებზე.გამოკვლეულიტერიტორიაგამოირჩევაგრუნტისწყლებისდღისზედაპირისმიმართარაღრმაგანლაგებითდაეს Iრიგშიეხებამისიმნაწილსრომელიცვაკეზედაპირითააწარმოდგენილი.ჭაბურღილებითგახსნილიგრუნტისწყლისდონეები, ტერიტორიისიმნაწილებში,სადაცზედაპირისნიშნულები 30მ-ზედაბალია I და II ზოლი), იცვლება 0,22-1,5მ-ისფარგლებში.რელიეფისფერდობშიგადასვლასთანერთადგრუნტისწყლებისგანლაგებისსიღრმემატულობსდაყველაზეუფრომაღალწერტილშიგაბურღულ #20 ჭაბურღილშიიგი 4,4მ-ისსიღრმეზეა. #14 ჭაბურღილში, რომლისნიშნული 38,5მ-ია, 5მ-ისსიღრმეზეწყალისაერთოდარგამოვლენილა. გრუნტის წყლები და ნაჟონიგანცალკევდება ფსკერის დალუქვის შედეგად რომელიც კომბინირებული იქნებასადრენაჟო ფენასთან.

გრუნტისწყლებისძალზეუმნიშვნელონაკადიმიმართულიაუსახელონაკადულისაკენ,ჩრდილო-დასავლეთითთუმცაგრუნტებისდაბალიფილტრაციულიმახასიათებლებისგამოდრენაჟისაკმაოდგაძნელებულია

84 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


გამოკვლეულიტერიტორიისფარგლებშიამჟამადმცხოვრებიერთ-ერთიმოსახლისეზოში, დაახლოებით 40მ-ისსიმაღლისნიშნულზეარისჭა,რომლისსიღრმე 13მ-ია. მიმდინარეწლის 15 აპრილსჭაშიწყალისდონე 9,83მ-ისსღრმეშიდაფიქსირდა, ხოლო 14 მაისისათვისწყალისაერთოდგაქრა.მასპინძლისგანმარტებით, წლისუხვ ნალექიანსეზონებში, როგორცწესი,ჭათითქმისპირამდეივსებაწყლით, ხოლოგვალვებისასსაერთოდშრება.

ტერიტორიისჩრდილო-დასავლეთკუთხეში, გასულისაუკუნის 80-ანწლებშიმეცხოველეობისფერმისმშენებლობასთანდაკავშირებით,ნაკადულისსიახლოვეში 15მ-ითერთმანეთისაგანდაცილებით, გაბურღულიიქნა 2არტეზიულიჭაბურღილი, რომელთასიღრმე(თუდაუჯერებთადგილობრივთაგამოკითხვას) 90-100მ-ია. ჭაბურღილთაგანერთ-ერთიგაუქმებულია, თუმცაგარკვეულირაოდენობითწყალიმისგანმაინციღვრება,ხოლომეორემათგანიახლაცექსპლუატაციაშიადააქდამონტაჟებულიტუმბოთიწყლიმიეწოდებაჯერსადაწნევორზერვუარს,რომელიცდადგმულიაშემაღლებულადგილზეგზისმიმდებარედ,შემდეგკიმოსახლებას.ზედმეტიწყალიჭაბურღილიდანთვითდინებითმუდმივიღვრებადაჩაედინებანაკადულში. არტეზიულიჰორიზონტისწნევასაკმარისიაიმისათვის,რომწყალიზედაპირზეამოვიდეს.ადგილობრივმცხოვრებთაგამოკითხვითწყლისდებიტიმუდმივია,ხოლომისიხარისხიაკმაყოფილებსყველამოთხოვნასმისისასმელადგამოყენებისათვის.

შეიძლება გაკეთდეს დასკვნა, რომ ზაფხულში ორივე, ვერტიკალური დაჰორიზონტალური წყლების მოძრაობა ძალზედ შეზღუდულია ცეცხლაურის მომავალინაგავსაყრელის ტერიტორიაზე, რაც ქმნის ხელსაყრელ პირობებს ნაგავსაყრელისასაშენებლად. წყალშემცველი ფენის დაცვა ნაგავსაყრელის ქვეშ კარგადშესრულებულია. ჩაიდო წყლის ლინზები, რომლებიც ნაპოვნი იყო გათხრების დროს,მაგრამ იზოლირებულ იქნა რადგანაც ნიადაგს გააჩნია დაბალი ფილტრაციის დონე.დაბალი გამტარობის გარდა, ჰიდრავლიკური კავშირის არ არსებობა ჩადებულ წყლისლინზასა და წყაროს შორის კიდევ ერთი ფაქტია მიწისქვეშა წყლების მოძრაობისნაკლებობისა ნიადაგის ზედა ფენის გამოკვლეულ 10 მ სისქეზე. წყარო შეიძლებადაშრეს, მაგრამ წყლის ლინზები აწოდებს იმავე წყალს, ანუ მდებარეობს უსახელოარხთან ძალიან ახლოს, შესაბამისად მაღალი ჰიდრავლიკური გამტარობისშემთხვევაში ლინზიდან წყალი ჩაედინებოდა არხში.

7.8 ჰიდროლოგია

ტერიტორია გარს ერტყმის თხრილი ჩრდილოეთ და ჩრდილო დასავლეთით,რომელიც დაკავშირებულია კანალთან რომელიც შემდგომ უერთდება მდინარეჩოლოქს ტერიტორიიდან ჩრდილოეთით რამოდენიმე კილომეტრში.

სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთით, კიდევ ერთი თხრილი ევლება გარს ობიექტისტერიტორიას. ეს თხრილი უკავშირდება მდინარე ოჩხამურს, აღნიშნულიტერიტორიიდან სამხრეთ დასავლეთით დაახლოებით 300 მეტრში .


ra04

e20

11-0

2-17


ადგილისძირითადიწყალჩასადინარიაქწარმოდგენილიაუსახელონაკადულით,

რომელიცგეგმაზეზიგზაგისებურადმიედინებასამხერთ-აღმოსავლეთიდანჩრდილო-

დასავლეთისაკენ (შემოხაზავსრკალს, ზურგითდასავლეთისაკენ)დაგამოკვლეულიტერიტორიიდანრამდენიმეკილომეტრითჩრდილოეთითუერთდებამდ. ჩოლოქს.

ნაკადულისკალაპოტისადაეროზიულიჩაჭრისგანაკვეთი V-სებურიფორმისაა,სიღრმით 1,8-2,5მ, სიგანით 4-8მდაცოცხალიკვეთით 5,5-10,5მ2.კალაპოტისძირიჩაღრმავებულიაადვილადჩარეცხვადთიხებსადათიხნარებშიდააქაიქშეიმჩნევაგვერდითიდასიღრმითიეროზიისგააქტიურებისმცირედიკერები,თუმცამთლიანობაშიესპროცესიმასშტაბურიხასიათისაარარისდაკალაპოტისარსებითეროზიულგაფართოებასახლომომავალშიარუნდაველოდოთ.

დინება ზედაპირზე და მიწისქვეშა წყლები ამარაგებს ნაკადულს.წყლისსიღრმენაკადულშიმისინორმალურირეჟიმისასდაახლოებით 20-40სმ-ისფარგლებშია, მაგრამ 1

თვიანიხანგრძლივობისგვალვებისასიგისაგრძნობლადკლებულობსდაზოგან 10 სმ-მდეჩამოდის. ადგილობრივი მაცხოვრებელების თქმით არხი პრაქტიკულადმთლიანად დაშრა 2010 წლის ორი თვის გვალვების დროს.

კონსულტანტი ასევე დააკვირდა იმ ფაქტს, რომ ნაკადულში დინება უცებ მცირდება.მაგალითად 2012 წლის აპრილში გაზომილი დინება 1 მ3/წმ თანდათან შემცირდა 100ლ/წმ მაისის შუა რიცხვებამდე.

ნაგავსაყრელის ნაკვეთის ზედაპირი დაიყო ფერდობიან ნაკვეთებად, რომელიც მიდისთხრილებამდე, რათა ხელი შეეწყოს ზედაპირული წყლების ჩაოდინებას. თხრილებიჯერ კიდევ ნათლად ჩანს Google რუქაზე, რომელიც გადაღებულია 2006 წ.(სურათი27,მარცხნივ).

თხრილები უერთდება გარკვეულ შემკრებს საიდანაც წყალი მოედინება ნაკადულში,რომელიც კვეთს დაბლობს (სურათი 15 მარცხნივ) კოლექტორები უერთდება უფროდიდ უსახელო ნაკადულს.

გრუნტის გზა კვეთს უსახელო ნაკადულის არხს. არხის გამტარობა ხიდის ნაწილში(სურათი 27, მარცხნივ) არის მაქსიმალური ჩაშვების რაოდენობაზე ნაკლები, მაგრამწყალი ზოგჯერ გადმოედინება ხიდის წერტილში და ტბორავს სატუმბ ჭრილი,რომელიც მდებარეობს კვეთისკენ დაღმართით (სურათი , მარჯვნივ). სატუმბიჭრილის ფსკერით ჩანს დატბორვის ფაქტის არსებობა, რომელიც 30 სმ აღემატებოდამიწის ზედაპირს. 2013 წლის აპრილში კონსულტანტმა აღმოაჩინა, რომ ხიდი ძლიერდაზიანებულია, ბოლო დროს არაპროფესიონალურად შესრულებული არხის ფსკერისგათხრების შედეგად.

86 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი 27 ბეტონის მილი დამონტაჟებულია უსახელო ნაკადულში გზის ქვეშ (მარცხნივ).სატუმბი სადგური და გზა რომელიც კვეთს უსახელო ნაკადულს (მარჯვნივ).

ღია სანიაღვრე სისტემა და კოლექტორები ცუდ მდგომარეობაშია მოუვლელობის გამო.სანიაღვრე სისტემა მომავალი ნაგავსაყრელის ირგვლივ უნდა აღდგეს, დატბორვისა დაწყლის დაგროვების თავიდან აცილების მიზნით.

არხების მაღალი სიხშირე მიუთითებს ნიადაგის დაბალ გამტარობაზე, რადგანაც მათერთადერთი დანიშნულება იყო ზედმეტი წყლების ტერიტორიის ზედაპირიდანგაყვანა. ნიადაგის დაბალ გამტარობაზე ასევე მიუთითებს წვიმიანი პერიოდის შემდეგტერიტორიაზე გუბეების სიმრავლე.

7.9 ჰიდროგეოლოგიურიშეფასება

ცეცხლაურის პლატოს დატბორვის რისკის შესაფასებლად არ არსებობსჰიდროლოგიური დაკვირვების ჩანაწერები. ამიტომ კონსულტანტი გაესაუბრაადგილობრივ მოსახლეობას დატბორვის საკითხთან დაკავშირებით. რამდენადაცადგილობრივ მოსახლეობას ახსოვს, იყო მხოლოდ ერთი შემთხვევა გასული საუკუნის90-იან წლებში, როდესაც ხანგრძლივი წვიმის შემდეგ დაიტბორა ტერიტორიისდაბლობი ნაწილი მოკლე პერიოდით. დატბორვის დაბალ რისკს ასევე ამტკიცებსმეცხოველეობის ფერმის დიდი რაოდენობის შენობების არსებობა აღნიშნულტერიტორიაზე. ყველა შემთხვევაში დატბორვის რისკი შემცირდება რახანნაგავსაყრელის უჯრედების ფსკერი აიწევა დღევანდელ მიწის ზედაპირზე მაღლა.

ზედაპირის სანიაღვრე/წვიმისა და ჩამდინარე წყლების შეგროვების პროექტიითვალისწინებს და მიზანმიმართულია შემდეგ საკითხებზე:

- არ უნდა მოხდეს მათი გაჟონვა მიწისქვეშა წყლებში- არ უნდა მოხდეს გაუფილტრავი ჩამდინარე წყლების ემისია ზედაპირულ

წყლებში- ჰიდრო-გეოგრაფიული ქსელის რაც შეიძლება მეტი ნაწილის შენარჩუნება- შესაძლო მაქსიმალური დისტანციის დაცვა დასახლებისგან

- დატბორვის რისკის მინიმუმამდე დაყვანა


ra04

e20

11-0

2-17


- ნაგავსაყრელის ტერიტორიიდან ჩამდინარე და წვიმის წყლების ხელსაყრელიშეკრების უზრუნველყოფა

- კარგი გამწმენდი პარამეტრების შექმნა ჩამდინარე წყლებისთვის.

7.10 მიწისმფლობელობადაგამოყენება

მთლიანი ტერიტორია სოფელ ცეცხლაურის, ჯიხანჯურისა და ავტობანის/რკინიგზისშორის რამდენიმე ასობით ჰექტარია.

ნაგავსაყრელის ადგილმდებარეობის და ზუსტი საკადასტრო რუქების დადგენამრავალგზის პროცესი იყო რაც მოითხოვდა მჭიდრო თანამშრომლობას დამკვეთს,მიწის სარეგისტრაციო ოფისს და კონსულტანტს შორის.

წინასწარი კვლევების და ტერიტორიის ვიზიტების შედეგად გაკეთდა შემდეგიაღმოჩენები:

- მიწა ცეცხლაურსა და ავტობანს/რკინიგზას შორის იყო სახელმწიფომფლობელობაში (რაც კონსულტანტს დაუდასტურა მიწის საკადასტროოფისმა).

- კონსულტანტს არ შეუნიშნავს მიწის შემოღობილი ნაკვეთები აღნიშნულიტერიტორიის ფარგლებში ტერიტორიის ვიზიტისა და კვლევის დროს.

- 500 მ სანიტარული ზონის ფარგლებში არის ორი საცხოვრებელი სახლი.მუდმივი მაცხოვრებელები მხოლოდ ერთ სახლში ცხოვრობენ. მეორე სახლიგამოიყენება მხოლოდ წლის თბილ სეზონში. მთლიანობაში მათი რაოდენობაშეადგენს 10 ადამიანს. სიტუაციის შემდგომი შეფასება მოხდება გადასახლებისმოქმედების გეგმაში რომელიც უნდა მომზადდეს ადგილობრივი მერიის მიერ.

- ზემოთხსენებული საცხოვრებელი სახლების გარდა, მიწის სამხრეთ ნაწილშიმდებარეობს ოთხი კერძო ნაკვეთი რომელიც ნაწილობრივ სანიტარულზონაშია (ე.ი. ტერიტორიიდან 500მ შიგნით). ამის დადასტურება მოხდახელმეორედ სოციალური ზეგავლენასთან დაკავშირებული ვიზიტისას 2015წლის მარტში.

- დღესდღეისობით, დაგეგმილი ნაგავსაყრელისთვის განკუთვნილი ადგილიძირითადად გამოიყენება საძოვრად და ნაწილობრივ სიმიდნისგაშენებისთვის.

უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად დაუშვებელიასაცხოვრებელი სახლებისა და სამეურნეო მიწების არსებობა ნაგავსაყრელის ირგვლივ500 მ სანიტარული ზონის შიგნით.

სანიტარული ზონის საზღვარი აღნიშნული კანონმდებლობით დადგინდა 500 მნაგავსაყრელის ირგვლივ. თუმცა, იზოლირებული საცხოვრებლის შემთხვევაიურიდიული მოთხოვნები არაა ასე ცხადი.მიუხედავად ამისა შესაძლებელია მისიშემცირება გარემოზე ზემოქმედების შეფასების საფუძველზე, თუ დადგინდება, რომნეგატიური ზემოქმედების ზონა 500 მ ნაკლებია. სანიტარული ზონის სპეციპიკაციები

88 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


და თუ რისთვის შეიძლება მისი გამოყენება შეიძლება პოტენციურად იმოქმედოსგადასახლებისა და ეკონომიკური გადაადგილების საკითხებზე, იხილეთ R/LRF.

გსზშ გვიან ეტაპზე შესაძლებელი იქნება სანიტარული ზონის ზომის დადგენაზემოქმედების ანალიზზე დაყრდნობით (კერძოდ ნაგავსაყრელის ემისიების). მაგრამსანიტარული ზონის საკითხი უნდა გადაწყვიტოს საქართველოს გარემოს დაცვისსამინისტრომ გსზშ-ს დამუშავებისა და დამტკიცების პროცესში.

სოციალური გუნდის მიერ ვიზიტი ცეცხლაურში განხორციელდა 2015 წლის 30 მარტს,რაც ზოგადად ადასტურებს 2014 წელს განხორციელებულ კვლევას. დიკითხანაგავსაყრელის ტერიტორიაზე/ახლოს დაზარალებული ხალხი ისევე როგორცცეცხლაურის მიმდებარე ტერიტორიაზე არსებული სოფლების თავები.

გზა რომელიც ნაგავსაყრელთან მიდის ახლახანს გაუმჯობესდა აჭარის მთავრობისმიერ, ეს ასევე გულისხმობს გზის ორივე მხარეს თხრილების გაკეთებას. გასულსეზონზე მოხდა მოსავლის აღება, ძირითადად სიმინდი. არსებობს საირიგაციოარხები, მაგრამ ისინი არ გამოიყენება გარკვეული პერიოდის განმავლობაში დაუმრავლესობა დაფარულია მცენარეებით.

7.10.1ნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე დაზარალებული მოსახლეობა

მიწის ნაკვეთზე რომელიც ყველაზე ახლოსაა ნაგავსაყრელთან მდებარეობსსაცხოვრებელი სახლაბი რომლებშიც ცხოვრობს ორი მონათესავე ოჯახი. იქცხოვრობენ დაახლოებით 50 წელი.მიწის ნაკვეთი როგორც ცნობილია შეადგენს 10,500მ3 (1 ჰექტარზე ცოტათი მეტი) და დარეგისტრირებულია ოჯახის მეთაურის სახელზე,რომელიც არის მამაკაცი (ასევე ის ვინც დაიკითხა). ის იქ ცხოვრობს ცოლთან ერთად.მისი ვაჟისვილი და რძალი, აგრეთვე ორი შვილიშვილი ცხოვრობს იგივე მიწისნაკვეთზე მაგამ სხვა სახლში (სულ 6 ადამიანი, 3 ქალი და 3 მამაკაცი).

რეგისტრირებული ნაკვეთის გარდა, ოჯახი იყენებს დამატებით 2 ჰექტარს, სადაცმოჰყავთ ძირითადად თხილი და კარტოფილი. მათ აგრეთვე აქვთ ხეხილი და ერთიძროხა. მიწა ძირითადად მუშავდება გამოკითხული პირის მიერ, მაგრამსაჭიროებისამებრ ოჯახის სხვა წევრებიც ეხმარებიან. ვაჯიშვილს აქვს მაღაზია,სადაცვე ის და მისი ცოლი მუშაობს. წლიური ბრუნვა აღნიშნულ მიწაზე არის25,000დან 35,000ლარამდე.

მეორე ოჯახში, დედამთილია ოჯახის უფროსი.გამოიკითხა ოჯახის რძალი.იმადგილას17 წელია ცხოვრობენ. მიწის ნაკვეთი სახლთან ერთად დარეგისტრირებულია დადაახლოებით შეადგენს 3 500 მ3 და დარეგისტრირებულია დედამთილის სახელზე.ოჯახი იყენებს ერთი ჰექტარს რომელიც გზის მეორე მხარეს მდებარეობს ისევეროგორც მეორე ნაკვეთს 3.500 მ3 რომელიც ცოტათი მოშორებით მდებარეობს .ოჯახიშედგება 5 ადამიანისგან ( 3 ქალი და 2 მამაკაცი), 2 უფროსი, 1 პენსიონერი და 2ბავშვი.ყველ მუშაობს ფერმაში; ქმარი გარდა ამისა მუშაობს გზატკეცილზე.

ოჯახს ძირითადად მოჰყავს ბოსტნეული და თხილი ასევე გააჩნია ხეხილი. გარდაამისა, მათ ჰყავთ 5 ძროხა. მათი გამოთვლით წლიური ბრუნვა მდაახლოებით შეადგენს15,000 ლარს.


ra04

e20

11-0

2-17


ორივე ოჯახმა დაადასტურა, რომ ისინი მანამდეც გამოკითხეს და რაღაც ტიპისკითხვარი შეავსებინეს სამინისტროს სახელით. ისინი ტოვებენ შთაბეჭდილებასთითქოს ემხრობიან ნაგავსაყრელის მშენებლობას. არაა ნათელი, მაგრამ ოჯახებს რაღაცშეპირდნენ სანაცვლოდ.არც ერთ ოჯახს აღუნიშნავს რომ მოჰყავთ მარცვლეული ახალინაგავსაყრელის ცენტრალურ ნაწილში.

ქობულეთის ავლითი გზატკეცილისთვის ჩატარებული 2012 წლის კვლევა (იხილეთთავი 2) აჩვენებს უფრო დაბალ წლიურ შემოსავალს ერთი შიდამეურნეობის წილ,ვიდრე ეს აქ არის მოცემული. სასოფლო სამეურნეო გამომუშავების გამოთვლა საჭიროაRAP-ის განმავლობაში.

7.10.2 სანიტარულ ზონაში ან მის მახლობლად პოტენციურად დაზარალებულიხალხი

ნაგავსაყრელიდან 500 მეტრში მდებარეობს 7 სახლი, 4 არსებული სახლიანინაკვეთიდან მიიჩნევა რომ არის სანიტარული ზონის შიგნით იმ რუქების მიხედვითრომელიც სემუშავდა ამ მოხსენებაში და დადასტურდა სოციალური ზეგავლენისგუნდის მიერ ისევე როგორც R/LRF გუნდის მიერ. სოფლელებმა გააკეთეს საკუთარიგამოთვლები და მიიღეს შედეგი 380 მეტრი ახალი ნაგავსაყრელის საზღვრამდე.შესასრულებებლია მოლაპარაკება მანძილზე და სანიტარული ზონის ტერიტორიაზედა თუ რას გამოიწვევს ეს ამ ხალხის საჭიროებისთვის.

გამოკითხულ შიდამეურნეობების საშუალო ზომაა (9+4+6+5)/4= 6 ადამიანი, ცოტათიმეტი მამაკაცით ვიდრე ქალი. ამ ოჯახთაგან სამს გააჩნია რაღაც დამატებითიშემოსავალი სამსახურებიდან ან თურქეთის ჩაის პლანტაციებში სეზონური მუშაობით.ოთხ გამოკითხულ ოჯახს აქვს მიწის ნაკვეთი სახლით ზომებით 2900 მ2, 2500 მ2, 3000მ2 და 3000 მ2. ყველა ნაკვეთი დარეგისტრირებულია ოჯახის უფროსის სახელზე,რომლებიც ყველა შემთხვევაში კაცები იყვნენ. გარდა ამ ნაკვეთებისა რომელზეცყველამ განაცხადა, რომ ჰქონდათ ოფიციალური დოკუმენტები, მაგრამ არ იცოდნენსად მდებარეობდა ოფიციალური რეგისტრაცია, ასევე გააჩნიათ დაურეგისტრირებელიმიწის ნაკვეთები რაზეც მოჰყავთ ბოსტნეული/კარტოფილი და განსაკუთრებით კითხილი. ამ ნაკვეთების ზომები მათი განცხადებით წარმოადგენს8000მ2, 2000 მ2, 1ჰა და7000მ2. მიწიდან შემოსავალი გამოთვლილ იქნა მხოლოდ დაახლოებით 12000, 30000(ჰყავს მსხვილფეხა რქოსანი ცხოველი), 15000 და 15000 წელიწადში.

გამოკითხული ადამიანების ნაკვეთის საშუალო ზომა ცეცხლაურში( გარდამსხვილფეხა რქოსანი ცხოველის მფლობელი ფერმერისა)არის დაახლოებით 1 ჰადაურეგისტრირებელი მიწა( მომხმარებლის უფლება). საშუალო შემოსავალი ერთჰექტარზე იქნება : 17 400 (გარდა ფერმერისა რომელსაც ჰყავს მსხვილფეხა რქოსანიცხოველი, რადგან მისი წლიური ბრუნვა ჰექტარზე მნიშვნელოვნად მაღალია).

4 გამოკითხული ოჯახი არ გრძნობენ რომ მათ გაუწიეს კონსულტაცია და არ მიუღიათსაჭირო ინფორმაცია მთავრობისგან. აღწერა ჩატარდა მთავრობის წარმომადგენლებისმიერ გასულ წელს, მაგრამ მას შემდეგ სოფლელებს არ მიუღიათ რაიმე სახის ახალიინფორმაცია.

90 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი 28 გამოკითხული ხალხი ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის ტერიტორიის აღმოსავლეთით მდებარე 7სახლში

ცეცხლაურის წარმომადგენლის თანახმად, დასახლების დაახლოებით ნახევარი (სულ450 HH), ეწინააღმდეგება ნაგავსაყრელის მშენებლობას.ერთი დემოსტრაცია ჩატარდაქობულეთის მერიის წინ დაახლოებით 70-80 ადამიანის მონაწილეობით.

ძირითადი საკითხები რაზეც ხალხი წუხს არის:1. შეძლებს თუ არა ცხოველები ძოვას სანიტარულ ზონაში2. პოტენციური სუნი3. ზეგავლენა მარცვლეულზე

შემამსუბუქებელი ზომები სოციალურ რისკების თაობაზე მოიცავს მაგრამ არშემოიფარგლება:

- ინფორმაციის გაცხადება ზეპირად და წერილობითი სახით, იმისუზრინველყოფით რომ ქალები იმყოფებიან შეხვედრაზე და აქვთ თანაბარიწვდომა ინფორმაციაზე.

- იხილეთ R/LRF (ამჟამად შემუშავების პროცესშია) და RAP(რეკომენდირებულია)

7.11 კულტურულიმემკვიდრეობა

აჭარის რეგიონალურ მუზეუმში განხორციელდა ვიზიტი 2015 წლის 29 მარტს.ვიზიტმა გამოავლინა, რომ აჭარის აღმოჩენები დათარიღებულია 300 000 წლით.შემთხვევითი აღმოჩენები გაკეთდა ძირითადად დმანისში (საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთით) და ფიჭვნარში ( აჭარა, ქობულეთის რეგიონი).

ორივე შემთხვევითი აღმოჩენადა აღმოჩენები ექსკავაციებისგან მოთავსებულიამუზეუმში.


ra04

e20

11-0

2-17


მუზეუმის გიდმა განაცხდა რომ საჯარო ისევე როგორც საჯარო/კერძო ორგანიზაციებიგადააწყდნენ შემთხვევით აღმოჩენებს და რომ მათ გადაუხადეს არტეფაქტებისსანაცვლოდ, რომლებიც მათ იპოვეს. ასევე მუზეუმის პერსონალის იდეა იყო რომხალხს ჰქონოდათ გარკვეულწილად გააზრებული აღმოჩენის შესახებ გაცხადებისაუცილებლობა მუზეუმში ან უნივერსიტეტის არქეოლოგიის დეპარტამენტში.

აჭარის გარემოს დაცვის დეპარტამენტმა ინფორმაცია მიაწოდა კონსულტანტს, რომისტორიული მნიშვნელობის მქონე არანარი ნივთები აღმოჩენილა ნაგავსაყრელისმოქმედ თუ მის ზეგავლენის ქვეშ მყოფ ტერიტორიაზე. პირველი დონის ნებართვაგამოიშვა აჭარის კულტურის სამინისტროს მიერ ადგილის ვიზუალური შეფასებისადა რეკომენდაციების მიცემის შემდეგ.

სამშენებლო სამუშაოების პოტენციური ზეგავლენა შეიძლება ვერ ჩატარდესშემთხვევითი აღმოჩენების გარეში.თუმცა მუზეუმი აცხადებს, რომ ზოგადადარტეფაქტების მოფრთხილების ცნობიერება მაღალია ხალხში, მხოლოდ მცირე რისკიმდგომარეობს იმასში, რომ საკითხი სათანადოდ არ იქნება მოგვარებული სამშენებლოსამუშაოების შესრულებისას.

რეკომენდირებულია ადგილზე ისეთი პოლიტიკის გატარება სამუშაოების დაწყებამდეროგორიცაა PIU დონეზე, რომლის გაზიარებაც მოხდება ყველა მომუშავესთან, ისევეროგორც შპს. ჰიგიენასთან როგორც კი კომპანია დაიწყებს მუშაობას. ყველაქვეკონტრაქტორი კონსულტანტები/ კომპანიები დამატებით უნდა იყოსინფორმირებული შემთხვევითი აღმოჩენების პროცედურების შესახებ და კონტრაქტიუნდა ავალდებულებდეს მათ კულტურული მემკვიდრეობისადმი სიფრთხილეს.

7.12 ინფრასტრუქტურისხელმისაწვდომობა

სატრანსპორტო მისადგომი სოფელ ცეცხლაურიდან მომავალნაგავსაყრელამდე დღეს-დღეობით არ არსებობს. დაგეგმილია მისადგომი გზისავტობანთან დაკავშირება. მშენებარე ავტობანამდე დაშორება არის 1.1 კმ.კონსულტანტი დაადგენს თუ სად შეიძლება კვეთის დაგეგმვა და რომელიმხრიდან უნდა აშენდეს მისადგომი გზა ნაგავსაყრელთან ან დროებითი გზასამშენებლო პერიოდისთვის.

კონსულტანტი რეკომენდაციას იძლევა გზის აშენებაზე რათა მოხდეს მძიმეტრანსპორტის სოფლის არსებულ გზაზე სიარულის აცილება. ამ უკანასკნელისგამოყენება შეაწუხემს ადგილობრივ მცხოვრებებს. სამშენებლო გზა შეიძლება აშენდესდასახლებაზე გვერდის ავლით და სოფლებს შორის არსებული ასფალტის გზაზედაკავშირებით.

მისასვლელი გზა რომელიც უნდა აშენდეს არ გამოიწვევს რაიმე მნიშვნელოვანუარყოფით ზეგავლენას ხალხის კეთილდღეობაზე ან გარემოზე. მისასვლელი გზაგზატკეცილიდან ნაგავსაყრელამდე გაივლის მდელოს და არანაირი საცხოვრებელიიქნება ახლომახლო. რეალურად, მისასვლელი გზის გადატანა თიტქმის იგივეა რაცგზა რომელიც გამოიყენება ადგილობრივების მიერ სოფლებს ოჩხამურსა და

92 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ცეცხლაურს შორის სიარულისთვის. გზის დაგეგმარებისას მხედველობაში იქნებამიღებული საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება, მათ შორის უსაფრთხოებაფეხითმოსიარულეთათვის, ურმებისთვის თუ ველოსიპედისტებისთვის. ახალი გზაგააუმჯობესებს კომუნიკაციის არჩევანს ახლომახლო მცხოვრებთათვის.

ელექტრო სადგური, საიდანაც უნდა მოხდეს ობიექტის დენით მომარაგებამდებარეობს 2 კმ დაშორებით. გაზის მილი ასევე საკმაოდ არის დაშორებული, ანუშესაძლებელია გაზის მოწოდება გათბობისთვის და წყლის ადუღებისთვის. აღნიშნულნაგებობებს არ გააჩნია არანაირი ნეგატიური ზემოქმედება.

სასმელი და ტექნოლოგიური წყალმომარაგება უზრუნველყოფილი იქნებაარტეზიული ჭაბურღილებიდან, რომელიც დამონტაჟდება სამომავლოდ. ეს ჭა ასევეშეცვლის არსებულ არტეზიულ ჭას რომელიც წყალს აწვდის სოფელში რამოდენიმესახლს.არსებული ჭა- განახლების შემდეგ შეიძლება გამოყენებულ იქნას სამრეწველოწყლის მიწოდებისთვის ნაგავსაყრელის მუშაობისას.

8 ცეცხლაურისახალინაგავსაყრელისგანლაგება

ევრო სტანდარტების შესაბამისი სანიტარული ნაგავსაყრელის განლაგებაგანსაზღვრული იყო პროექტის მიზანში პროექტირების კრიტერიუმების დაზემოთ მოცემული ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობების მიხედვით.დეტალური განლაგება და საპროექტო პირობები მოცემულია წინასწარსაპროექტო ანგარიშში.

8.1 ნაგავსაყრელისპროექტირებისკრიტერიუმები

ნარჩენების გადამუშავების პროექტის საფუძველს, მათ შორის სანიტარულინაგავსაყრელის, წარმოადგენს ერთადერთი და ყველაზე მნიშვნელოვანიევროკავშირის რეგულაცია აღნიშნულ პროექტთან დაკავშირებით, კერძოდ საბჭოსდირექტივა 1999/31/EC ნარჩენების ნაგავსაყრელთან დაკავშირებით, სადაცდადგენილია გარემოსდაცვითი სტანდარტები ევროკავშირის წევრი ქვეყნებისთვის.BAT სახელმძღვანელოში აღნიშნულია, რომ ნარჩენების განყოფილების ნაგავსაყრელისსაქმიანობასთან დაკავშირებით ასევე მნიშვნელოვანია პოლიტიკის დოკუმენტაციაახალი ნაგავსაყრელის საქმიანობასთან დაკავშირებით.

პროექტი არ მოიცავს ნარჩენების წინასწარი დამუშავების ყველა ასპექტს. მაგალითად,პროექტი არ გულისხმობს ნარჩენების გადახარისხებას თავიდანვე ( მაგ.მუნიციპალური ინიციატივა განცალკევდეს ნარჩენები თავიდანვე), თუმცა მსგავსიაქტივობა განიხილება საქართველოს ბევრ მუნიციპალიტეტში.

თუმცა პროექტში მაინც ჩართულია გარკვეული სახის წინაწარი დამუშავება:ყველანარჩენი რაც ობიექტზე შემოვა შემოწმდება და ნებისმიერი ტიპის ნარჩენი რომელიც არ


ra04

e20

11-0

2-17


შეესაბამება არა-საშიშ ნარჩენების კატეგორიას მოხდება მათი ამოღება. მსგავსინარჩენები დროებით მოთავსდება ობიექტზე (შესანახ ადგილზე) დაშეძლებისდაგვარად მოხდება მისი გატანა შესაბამის დასამუშავებელიდაწესებულებაში ობიექტის გარეთ.

გარდა ამისა, ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრო ემზადება რათა საბოლოოდდაამონტაჟოს ნარჩენების დამახარისხებელი დანადგარი ობიექტზე.ამ ინიციატივისმართვა წარმოადგენს დამოუკიდებელ პროცესს, და მას დასჭირდება დამატებითინებართვა (ასევე იხილეთ ნაწილი 6.1 ),და შესაბამისად არაა ჩართული ამ პროექტში.დახარისხების ადგილი აშენებულია ისე რომ საშუალებას იძლეოდეს სამომავლოდმოერგოს დამხარისხებელი დანადგარი.

ახალი ნაგავსაყრელი განკუთვნილი იქნება არა-სახიფათო ნარჩენებისგანსათავსებლად. ახალი ნარჩენების გადამუშავები ობიექტი, სანიტარულინაგავსაყრელის გარდა მოიცავს სათანადო შენობებს, სასწორ ხიდს, ჩამდინარე წყლებისშემკრებ და გამწმენდ სისტემას, გადამუშავებას დაქვემდებარებული და მავნენარჩენების დახარისხებისა და დასაწყობების ობიექტებს და ოპერირებისათვის საჭირომანქანებს. ასევე დაგეგმილია გაზის ექსტრაქციის სისტემა ექსპლუატაციის 3-5 წლისშემდეგ.

ევროპული სტანდარტების სანიტარული ნაგავსაყრელის ერთ-ერთი ძირითადიმოთხოვნაა დაცული იყოს ზედაპირული და წყალქვეშა წყლები ისევე, როგორცნიადაგი და მიწის შრეები დაბინძურებისგან. შესაბამისად ნაგავსაყრელის ფსკერიშედგება გაუმტარი ფენისგან და სანიაღვრე სისტემისგან, ჩამდინარე წყლებისშესაკრებად.

მოთხოვნების შესაბამისად გაკეთდა წინასწარი საპროექტო ნახაზები, რომელიცმოყვანილია წინასწარ საპროექტო ანგარიშში. ქვემოთ მოცემულია ნაგავსაყრელისტერიტორიის ძირითადი კომპონენტები.

8.2 მისადგომიგზა

აშენდება ახალი ნაგავსაყრელთან დამაკავშირებელი გზა. აღნიშნული გზამოთავსდება ტერიტორიისა და ახალი ავტობანის შორის. ამჟამად მშენებარე ავტობანსადა ნაგავსაყრელს შორის მანძილი შეადგენს 1.1 კმ.

ტერიტორიაზე შესასვლელი წერტილი სავარაუდოდ იქნება მის დასავლეთ ნაწილში,ბუნებრივ წყაროსთან ახლოს. მაგრამ აღნიშნული საბოლოოდ გადაწყვეტილი არ არის აშემდგომშ დადგინდება დეტალური პროექტირების ეტაპზე.

სოციალური თვალსაზრისით აღსანიშნავია, რომ გზა არ გაივლის დასახლებულპუნქტებთან ახლოს, შესაბამისად არ შეაწუხებს მოსახლეობას.

94 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


8.3 შემოსულინარჩენებისკონტროლი

როგორც უკვე ვახსენეთ, ახალი სანიტარული ნაგავსაყრელი არ იქნება განკუთვნილიმავნე ნარჩენებისთვის. რაც ნიშნავს იმას, რომ ნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე მიიღებამხოლოდ ისეთი ნარჩენები, რომლებიც არ არის მიჩნეული მავნედ.

დანართი II -ის მიხედვით რომელიც მოცემულია EC ნაგავსაყრელის დირექტივაში დაშესაბამისად BAT სახელმძღვანელოში, უნდა მოხდეს ნარჩენების მიღებისკრიტერიუმებისა და პროცედურებისშემუშავება და დაცვა. დირექტივისა და BAT-ისთანახმად , ზოგადი დახასიათება და ნარჩენების სემოწმება უნდა დაეფუძნოს შემდეგსამ საფეხურიან იერარქიას;

· საფეხური1 საბაზო დახასიათება: გამოყენებული სტანდარული ანალიტიკურიმეთოდის განსაზღვრა როგორც მოკლე ვადიან ისე გრძელ ვადიან ჟონვისქცევაზე ან/და ნარჩენის მახასიათებლებზე;

· საფეხური2 შემოწმება შესაბამისობაზე:პერიოდული შემოწმება მარტივისტანდარტული ანალიზის მეთოდით რათა განისაზღვროს თუ რამდენადშეესაბამება ნაჩენები ნებართვის პირობებს ან/და კონკრეტულ კრიტერიუმებს;

· საფეხური 3 ადგილზე დადასტურება: სწრაფი შემოწმების მეთოდი რათადადასტურდეს რომ არსებული ნარჩენი წარმოადგენს იმას რასაც ჩაუტარდაშესაბამისობის შემოწმება. ის შეიძლება შედგებოდეს ნარჩენების ვიზუალურიშემოწმებისგან ნაგავსაყრელზე გადმოტვირთვამდე და მის შემდეგ.

ჩვეულებრივ, კონკრეტული ტიპის ნარჩენი უნდა ხასიათდებოდეს პირველისაფეხურის კრიტერიუმებით რათა მოხვდეს ობიექტის სიაში. ნარჩენები უნდაშემოწმდეს რეგულარული ინტერვალებით მეორე საფეხურზე და გაიაროს შესაბამისიკრიტერიუმები. ყოველი ნარჩენის პარტია რომელიც შევა შესასვლელშიდაექვემდებარება მესამე საფეხურის გადამოწმებას.

არა-სახიფათო ნარჩენები რომელიც მოთავსდება არა-სახიფათო ნარჩენებისთვისგანკუთვნილ ნაგავსაყრელზე და არა სახიფათო ნარჩენებთან ან აზბესტისთან ერთად,მისთვის არ არსებობს მიღების კრიტერიუმი.ეს გულისხმობს, რომ ნარჩენების დიდინაწილი რომელიც მოთავსდება ნაგავსაყრელზე არ საჭიროებს შემოწმებას ზემოთმოყვენილი პროცედურების გავლით. მაგალითად, საყოფაცხოვრებო ნარჩენები არსაჭიროებს შემოწმებას.

სასწორი ხიდი დამონტაჟდება შესასვლელში სადაც მოხდება ნარჩენების და სხვამასალების, მაგ. საფარი მასალების რეგისტრაცია. სისტემა ჩამოყალიბდება სადაცყველა მძღოლი წარადგენს ხელმოწერილ სერთიფიკატს ნარჩენების ტიპზე დანარჩენების წარმოშობასთან დაკავშირებით. სასწორ სადგურთან მოხდებაკომპიუტერიზირებული სისტემის შეერთება. ინფორმაცია რომელიც შეიძლებაჩაიწეროს არის მაგ. წონის დადგენა, ნარჩენების წონა და ტიპი და ა.შ. თუკომპიუტერის ინფორმაცია მოიცავს ნარჩენების ტიპების კოდებს და ფასების სიას,შესაძლებელი იქნება მომხმარებლისთვის გადასახადის დადგენა წონის მონაცემებისმიხედვით. დამატებით სასწორის მაჩვენებლებიდან უფრო ადვილი იქნება შევსებისდონის და კომპაქტურობის სიმჭიდროვის უფრო ადვილად გაკონტროლება.


ra04

e20

11-0

2-17


სარეგისტრაციო სისტემა შეადგენს ხარჯთაღრიცხვის ფაქტურების საფუძველს.(მაგალითი ნაჩვენებია სურათ 21.)

სურათი21სასწორი ხიდის ილუსტრაცია სარეგისტრაციო სისტემის ჩათვლით(დააკვირდით კამერას ბოძის ბოლოში)

8.4 შენობები

სასწორე ხიდთან და სარეგისტრაციო ოფისთან ერთად ტერიტორია ასევე მოიცავსშემდეგ შენობებს:

· ადმინისტრაციული შენობა, მათ შორის საოფისე ფართი და სარეცხი ობიექტები

· საამქრო

· მავნე ნარჩენების საწყობი

· დაცვის შენობა

ეს არის ახალი, თანამედროვე ნაგავსაყრელის მთავარი შემადგენელი კომპონენტები დაილუსტრირებულია სურათ 22.

შენობები დაპროექტდება საქართველოს სტანდარტების მიხედვით, შესაბამისადსათანადო ნახაზები და ტექნიკური სპეციფიკაციები უნდა დამტკიცდეს შესაბამისიორგანოს მიერ. შენობები უნდა ფუნქციონირებდეს ისე, რომ უზრუნველყოს ჰიგიენადა უსაფრთხო სამუშაო პირობები პერსონალისთვის; უზრუნველყოფდეს სანდომართვასა და ანგარიშვალდებულებას.

96 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი22შესასვლელი ალაყაფის, სასწორი სადგურის, ადმინისტრაციული შენობის,პერსონალის შენობის და დაცვის შენობის ჩათვლით

8.5 დახარისხებადაგადამუშავება

რუსთავის დახარისხებისა და ახალი ნაგავსაყრელის გამოცდილებიდან ჩანს, რომარსებობს ბაზარი მეტალის, ტექსტილის, ქაღალდის, შპალერის და პლასტმასისათვის(მათ შორის პლასტმასის ბოთლების).

გამოყოფილი იქნება ასფალტირებული და გადახურული ტერიტორიაგადამუშავებადი ნარჩენების დახარისხებისთვის. ტერიტორია მოიცავს ერთ ნაწილსნარჩენების დახარისხებისთვის და ერთ ნაწილს მათი დროებით დასაწყობებისთვისსაბოლოო დანიშნულების ადგილზე ტრანსპორტირებამდე. დიდი და მძიმენარჩენების დახარისხება უმჯობესი იქნება ჩატარდეს მანქანით, რომელსაც გააჩნიაამწე თათი. მაგრამ დასაწყისში დახარისხება შეიძლება შესრულდეს მექანიკურად, ანუხელით, რადგანაც დიდი მოცულობის ნრჩენები არ შეადგენს დიდ წილს დადამატებითი პერსონალის დაქირავება დახარისხებისთვის უფრო ნაკლებ ხარჯებთანარის დაკავშირებული. ამიტომ მკაცრად უნდა იქნას დაცული ჯანმრთელობის დაცვისმოთხოვნები.

მუნიციპალურ ნარჩენებთან შერეული ნებისმიერი მავნე ნარჩენის დახარისხებამოხდება და გადატანილ იქნება ტერიტორიაზე არსებულ კონტეინერებშიტერიტორიის გარეთ, მათი განადგურების ადგილზე ტრანსპორტირებამდე.დახარისხებაზე მომუშავე პერსონალს უნდა ჩაუტარდეს ტრენინგი მავნე ნარჩენებისამოცნობასა და დამუშავებაში. მავნე ნარჩენები, როგორიცაა საღებავი, ძრავის ზეთი,წამლები, საწმენდი საშუალებები, ელემენტები, პესტიციდები და ა.შ. უნდადახარისხდეს ცალკე ყუთებში.


ra04

e20

11-0

2-17


ტერიტორია დაიყოფა სამ განყოფილებად სადაც პირველ ნაწილში მოხდებანარჩენების დაყრა, მეორე ნაწილში მათი დახარისხება და მესამე ნაწილში მათიდატვირთვა და ტრანსპორტირება ნაგავსაყრელის უჯრედებისკენ. პროცესი იქნებაცირკულირებადი. ყოველი სამუშაო დღის ბოლოს ნაწილები უნდა დაიცალოს დადასუფთავდეს, რათა შემცირდეს მეზობლების შეწუხების რისკი.

8.6 სანიტარულინაგავსაყრელისუჯრედები

ნაგავსაყრელი აშენდება ევროკომისიის დირექტივების შესაბამისად არა მავნენარჩენების ნაგავსაყრელის შესახებ. ნაგავსაყრელის უჯრედების ადგილი დახელმისაწვდომი საერთო მოცულობა სეადგენს დაახლოებით 11,5 ჰექტარს და 1.4 მმ3,შესაბამისად.

„აჭარის მყარი ნარჩენების მართვის პროექტის“ ფარგლებში ქობულეთისმუნიციპალიტეტში სოფელ ცეცხლაურში მყარი ნაჩენების ნაგავსაყრელისაშენებისთვის, კომპანია SWECO -ს კონსულტანტმა გამოიყენა 2007-2010 წლებისინფორმაცია ნარჩენების რაოდენობის შესახებ წინასწარი კვლევისთვის. თუმცა, 2011-2013 წლებში აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში დაგროვებული მყარი ნარჩენებისმოცულობა 2011-2013 წლბის განმავლობაში მკვეთრად გაიზარდა 50 000დან 70 000ტონამდე წლიურად. ამ ცვლილების მიზეზი არის ნარჩენების გაერთიანებულიშეგროვების სისტემა აჭარის ადმინისტრაციული სრული ტერიტორიიდან. უფრომეტიც, უახლოეს მომავალში მყარი ნარჩენების რაოდენობა რომლის მიტანაც მოხდებაახალ ნაგავსაყრელზე სავარაუდოდ გაიზრდება თანდათანობით 75 000 ტონამდეწელიწადში. ნაგავსაყრელის ექსპლოატაციის პერიოდია 21დან 35 წლამდე ( 35 წელი იმშემთხვევაში თუ მოხდება ნარჩენების გადამუშავების სექციის გაძლიერება). უჯრედისსაერთო ფართობია 11,5 ჰექტარი სიმაღლით 15 მეტრი.

ნაგავსაყრელის ფსკერი შედგება წყალგაუმტარი საიზოლაციო ფენისგნან რომელიცშედგება ქვის ფხვნილისგან, ბენტონიტისგან და HDPE საფარისგან რომელიცმდებარეობს ნაჟონის შეგროვებისთვის განკუთვნილ სადრენაჟო ფენის ქვეშ.შემოთავაზებული ნაგავსაყრელის ძირის ზოგადი გეგმა ნაჩვენებია ნახაზზე 31. ამტიპის ფსკერის კონსტრუქცია შეამცირებს გრუნტის წყლებისა და ნიადაგის ქვედაფენების დაბინძურების რისკს.

Iიმისათვის რომ მოხდეს ზედაპირული წყლების პოტენციური გამოდინება/შედინებისპრევენცია აშენებული იქნება სადრენაჟო სისტემა.

ნარჩენების განთავსება მოხდება უჯრედებში რათა მოხდეს ატმოსფეროსა და ირგვლივარსებულ გარემოში ნარჩენების ზედაპირის მუდმივი გახსნის შემცირება.ტანდათანობით როდესაც ნარჩენების გროვა მიაღწევს საბოლოო სიმაღლეს, საშუალოსაფარის დატანება მოხდება რათა საშუალება მიეცეს გადახრა ნაჟონის ზედაპირიდანგადაღვრისთვის და რომ შემცირდეს მისი დაგროვება.

ნარჩენების დაფარვა მოხდება სამ სახვადასხვა დონეზე სხვადასხვა მეთოდებით,როგორიცაა ყოველდღიური, შუალედური და საბოლოო.

98 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


დღიური საფარით დაფარვა მოხდება ყოველი დღის ბოლოს და შედგება მინიმუმ 5 სმსისქის ნიადაგით ან სხვა შესაბამისი მასალით. აღნიშნულის მიზანია ორგანულინივთიერებების ღია ზემოქმედების შემცირება რაც იწვევს უსიამოვნო სუნს დამსუბუქი ნარჩენების დაბინძურების რისკს, როგორიცაა პლასტმასი და ქაღალდი.ცალკეული მნიშვნელოვანი საკითხია მწერების, ფრინველების, მღრღნელების და ა.შ.ნარჩენებით კვების თავიდან აცილება.

შუალედური საფარი შედგება დაახლოებით 50 სმ დაბალ გამტარიანობის მქონენიადაგისგან რადა მოხდეს დაუბინძურებელი ზედაპირული წყლის დივერსიანარჩენების უჯრედის გარეთ. ამ ტიპის საფარი გამოიყენება ისეთი ზედაპირისთვის,რომელზეც ნარჩენები არ განთავსებულია ექვსი თვის განმავლობაში. ის უნდაგანთავსდეს ნაწილებში გაზის ჭაბურღილების დამონტაჟებამდე. აღნიშნულიგაუმტარი საფარის გამოყენებით შესაძლებელი გახდება ქვე–წნევის სისტემისგამოყენება ნაგავსაყრელის გაზის ექსტრაქციისთვის ნარჩენების გულში ჟანგბადისშეჭრის გარეშე.

საბოლოო საფარი გამოიყენება ნაგავსაყრელის მოცულობის მთლიანად შევსებისშემდეგ. საფარი შეესაბამება არსებულ რეგულაციებს, მაგრამ როგორც მინიმუმი უნდადაიგეგმოს ევროკომისიის დირექტივის შესაბამისად ნაგავსაყრელებთანდაკავშირებით. საბოლოო საფარის შემოთავაზებული დიზაინი რომელიცშეესაბამება ევროკომისიის დირექტივას ნაგავსაყრელებთან დაკავშირებითმოცემულიასურათსურათზე 32.

სურათი 31სანიტარული ნაგავსაყრელის ძირის საფარის ილუსტრაცია.

ნარჩენების გროვის თითოეული უჯრედი თანდათანობით შეივსება დადგენილსაბოლოო დონემდე. ზედაპირს ექნება დახრა, მაქსიმუმ 1:3 (ვერტიკალური;ჰორიზონტალური) სათანადო სამუშაო პირობებისთვის და ასევე საბოლოო საფარის


ra04

e20

11-0

2-17


განთავსებისთვის ნაგავსაყრელის დახურვის დროს. მაქსიმალური დახრა გამოიყენებაასევე ეროზიის რისკის შემცირების მიზნით.

მაქსიმალური დახრა გამოიყენება შეძლებისდაგვარად მაღლა, რათა მოხდეს არსებულიმოცულობის უტილიზაცია ოპტიმალურამდე. გარკვეული მაღლობის შექმნის შემდეგზედაპირს მიეცემა მსუბუქი დახრა ქედამდე, რომელიც არის ნაგავსაყრელის შუაშირითაც ზედაპირული წყლების ჩამოდინებას შეეწყობა, მინიმალური დახრა იქნება 1:20ზედაპირზე წყლის დაგუბების თავიდან აცილების მიზნით. ნარჩენების გროვისკენმიმართული ზედაპირული წყლების დივერსია უნდა მოხდეს ნარჩენების ავლით,რითაც ის შენარჩუნდება დაბინძურების გარეშე. უჯრედის საბოლოო შევსების შემდეგმოთავსდება საბოლოო საფარი არსებული რეგულაციების მიხედვით.

სურათი 32საბოლოო ზედა საფარის ილუსტრაცია

8.7 გაზისექსტრაქციისანაგავსაყრელისუჯრედებიდან

აქტიური ნაგავსაყრელის გაზის ექსტრაქციის სისტემის მონტაჟი უნდა შესრულდესშესაბამის დროს (გახსნიდან 3–5 წლის შემდეგ) მას შემდეგ რაც მიღწეულ იქნებამაქსიმალური სიმაღლე და შუალედური საფარი განთავსდება ნაგავსაყრელისსათანადო ნაწილში ისე, რომ ჟანგბადის შეღწევის რისკი იქნას აცილებული. გაზისსისტემის გეგმა შეესაბამება BAT და სისტემის მოქმედება შეასრულებს გაზისუსაფრთხოების რეგულაციებს. გაზის ექსტრაქციის სისტემის დამონტაჟება აჭარისმყარი ნარჩენების მართვის პროექტისა და საინვესტიციო ბიუჯეტის ნაწილია.

გაზის ექსტრაქციის სისტემის მთავარი კომპონენტებია (სურათი 25, გაზისექსტრაქციის სისტემის პრინციპები):

· გაზის ჭაბურღილები

· გაზის შემკრები მილები

100 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


· გაზის სარეგულაციო სადგური

· გაზის სატუმბო სადგური

· კონდენსატის არხი

· გაზის ძრავები

· ლამპარი

ძირითადი კონცეფცია მდგომარეობს იმაში, რომ პერფორალური გაზის ჭაბურღილებიმონტაჟდება ნარჩენების გროვაში შესაბამისი ტერიტორიის გაუმტარი შუალედურისაფარით დალუქვის შემდეგ. ქვე–წნევა გაზის ექსტრაქციისთვის მოეწყობა გაზისსატუმბო სადგურში საქარე მანქანებით.

სურათი 33გაზისშეგროვებისსისტემისპრინციპები

გაზის ექსტრაქციის ერთერთი ვარიანტია ნაგავსაყრელის გაზის განადგურებაეკოლოგიურად სუფთა გზით ლამპარში დაწვით მაღალ ტემპერატურაზე.

მაგრამ ერთი დამატებითი კონცეფცია, რომელიც ფართოდ გამოიყენება არის ენერგიისუტილიზაცია გაზში, მაგ. გათბობის მიზნით ან საწარმოო პროცესებისთვის.მოცემული პროექტისთვის შეთავაზებულია გაზის ელექტრო ენერგიად გარდაქმნასისტემაში გაზის ძრავების დამატებით.

კონსულტანტმა აწარმოა გაზის პოტენციალის გამოთვლები და შეფასება დანაგავსაყრელის გაზის ექსტრაქციის შესაძლებლობები. შეფასება ჩატარდა დეგასისსიმულაციურ პროგრამაზე დაყრდნობით რომელიც შემუშავდა კონსულტანტის მიერნაგავსაყრელზე გაზის წარმოების ფართო გამოთვლებით. ნაწილობრივ გამოთვლებიეფუძვნება მონაცემებს რომლებიც შეგროვდა ნარჩენების შემადგენლობის, ასაკის,დეგრადაციის პირობებისა და ნაგავსაყრელის გეგმის გათვალისწინებით.


ra04

e20

11-0

2-17


დეგასის გამოთვლით, რომელიც დაფუძვნებულია ნარჩენების შემადგენლობისა დაშეტანილი რაოდენობის წლიურ სტატისტიკაზე ნაგავსაყრელზე გაზის წარმოებასხვადასხვა დროს ას წლიანი პერსპექტივით. პროგრამის გამოყენება შესაძლებელიანაგავსაყრელზე გაზის წარმოების შესაფასებლად, და რათა გაკეთდეს სამომავლოპროექტირება. შედეგი ჩვეულებრივ ხელს უწყობს ნაგავსაყრელზე გაზის წარმოებისუფრო კარგად გააზრებას.

მთავარი ვარაუდი გაზის გამოთვლებში არის ის, რომ მიიჩნევა რომ ნარჩენებინაგავსაყრელზე არის ერთგვაროვანი და ფოროვანი. იმისათვის რომ ამ სიმულაციისგანმიგვეღო მაქსიმალურად რეალობასთან მიახლოებული რაოდენობა, პროგრამაითვალისწინებს იმას რომ ნარჩენები შედგება რამოდენიმე ნაწილისგან როგორებიცაამსუბუქი წონა, საშუალო და ნელა დეგრადირებადი ნარჩენები რომელთა აწონვაცერთად ხდება.

ცეცხლაურის ნაგავსაყრელისთვის მონაცემთა დანერგვით, შემდეგი 30 წლისგანმავლობაში ნაგავსაყრელის გაზის ერთიანი რაოდენობა გამოთვლის თანახმადიქნება 400 მმ3-სე მეტი. სხვა ნაგავსაყრელის გამოცდილებაზე დაყრდნობით,კეთილგონიერი ვარაუდი იქნება , რომ დაახლოებით 70-80% შეგროვება იქნებაშესაძლებელი გაზის სეგროვების სისტემის საშუალებით და რომელიც ერთიანობაშიმოგვცემს 300 მმ3ნაგავსაყრელის სეგროვებულ გაზს. ელექტრო ენერგიისგენერირებისთვის, გაზს უნდა ჰქონდეს მეთანის სულ მცირე 40% იანი შემცველობა,თუმცა მეთანის შემცველობა ნაგავსაყრელის გაზში ჩვეულებრივ დახლოებით 50%ია ანცოტა მეტი.

საშუალოდ, ეს რიცხვი შეესაბამება დაახლოებით 6 MW-ის წლიურ გაზის სიმძლავრეს.როდესაც ნაგავსაყრელის გაზი გამოიყენება ელექტროენერგიის ან სითბოსწარმოებისთვის, დაახლოებით საწვავის 1/3 იქნება ელექტროენერგია და 2/3 იქნებაგათბობა. თუ ობიექტზე დამონტაჟდება გაზის მოტორის ენერგიის მწარმოებელი,შესაბამისად წარმოებული ელექტრო ენერგია იქნება საშუალოდ 2 MW. პროექტიმოიცავს მონტაჟს რომელიც საშუალებას მოგვცემს მოპოვებული ელექტროენერგისობიექტზე გამოყენებას, ასევე ნამეტი ელექტრო ენერგია დაუკავშირდეს ეროვნულქსელს20.

ენერგო ეფექტურობის გაუმჯობესების ვარიანტი სამომავლოდ სეიძლება იყოსსითბოს გამოყენება სენობების გასათბობად ნაგავსაყრელის დაწესებულებაში. ამჟამადპროექტი არ მოიცას მსგავს ინიციატივებს.

შემამსუბუქებელი ზომები მოცემულია თავში 8.1.1.

20როგორც ამჟამად, არ არის შეთანხმება ქსელის ოპერატორთან ან მსგავსპარტნიორებთან რათა უზრუნველყოფილი იყოს ელექტროობის წყაროს ჭარბიწარმოებასახელფწიფოს ქსელში.ტექნიკური თვალსაზრისით, მონტაჟი საშუალებასმოგვცემს ამგვარი კავშირის გაკეთებას.

102 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


8.8 ჩამდინარეწყლები

8.8.1 ჩამდინარე წყლების ტიპები

ჩამდინარე წყლები წარმოიქმნება წვიმის წყლის ჩაღვრის შედეგად ნარჩენებისგროვაში; ჩაღვრის დროს წყალი ბინძურდება მყარ ნარჩენების ფენებთან კონტაქტისშედეგად. ასეთი წყლების წარმოქმნა ძირითადად მცირდება ნარჩენების ზედაპირისდაბალი გამტარობის მასალით დაფარვით, ორივე ხერხით, როგორც დღიურიდაფარვით , შუალედური დაფარვით და ბოლოს საბოლოო დაფარვით რომელიცმოიცავს წყალგაუმტარ საიზოლაციო ფენას.

წვიმის წყალი, რომელიც არ ჩაედინება ნარჩენების გროვაში და ჩამოედინება მხოლოდმის ზედაპირზე ძირითადად არ ბინძურდება, მაგრამ გარკვეული რაოდენობისზედაპირული წყლები, რომლებიც ჩაედინება დაუფარავ ნარჩენების გროვაზე,რომლებიც დროებით განთავსებულია დახარისხების პლატფორმაზე, შეიძლებადაბინძურდეს დსა უნდა შეგროვდეს ჩამდინარე წყლებთან ერთად.

წარმოქმნილი ჩამდინარე წყლების გაწმენდა შემოთავაზებულია შემდეგიწყლებისთვის:

· ჩამდინარე წყლები ნაგავსაყრელიდან

· ზედაპირული ჩამონადენი წყალი, მათ შორის დაბინძურებული და დაბინძურებისგარეშე, დახარისხების პლატფორმიდან

ნაგავსაყრელის დაუბინძურებელი წყლები შეგროვდება და გადაიგზავნება ცალკედრენაჟის სისტემით, მაგრამ არ მიაღწევს ჩამდინარე წყლების სისტემამდე.

8.8.2 ჩამდინარე წყლების რაოდენობა

წარმოქმნილი ჩამდინარე წყლების მოცულობა შეფასებულია დინების მიხედვით დამოცემულია მე-7 ცხრილში.

ნალექის რაოდენობა ტერიტორიაზე შეადგენს 3000 მმ/წელიწადში, 325 მმ/თვეში(მაქსიმუმი თვეში) და 80 მმ/დღეში (მაქსიმუმი დღეში)

თითოეულ უჯრედს გააჩნია მაქსიმალური ზედაპირი 1ჰა, სულ 12 უჯრედი.

ახალი უჯრედი გაიხსნება მაშინ, როდესაც წინა უჯრედი შეივსება 75%–ით დანაწილობრივ დაიფარება.ცხრილი13ჩამდინარე წყლების დინების დონე

საშუალო დინება1 200 მ3/დღმაქსიმალური დინება2 500 მ3/დღმაქსიმალური დინება დღეში3 1200 მ3/დღ

1. საშუალო თვიური წვიმის რაოდენობა გაყოფილი 18 დღეზე ან 13 მმ/დღე წვიმის შემთხვევაში.

2. მაქსიმალური თვიური წვიმის რაოდენობა გაყოფილი 10 დღეზე ან 32 მმ/დღე წვიმის შემთხვევაში.

3. წლიური მაქსიმალური წვიმის რაოდენობა (სტატისტიკური მაჩვენებელი 63/100წ)


ra04

e20

11-0

2-17


8.8.3 ჩამდინარე წყლების ხარისხი

მუნიციპალური მყარი ნარჩენების ნაგავსაყრელის ჩამდინარე წყლები შეიცავს ხსნადორგანულ ნივთიერებებს (ნაწილობრივ მოითხოვს ჟანგბადს, იზომება როგორც BODდა COD), ხშირად მაღალი კონცენტრაციის აზოტს (ძირითადად ამონიუმის სახით),ქლორიდის, რკინისა და მანგანუმის მაღალ კონცენტრატებს, ხოლო ფოსფორისა დამძიმე მეტალების დაბალ შემადგენლობას. ჩამდინარე წყლები შესაძლოა მომწამლავიიყოს ამონიუმის აზოტის (NH4-N) და მძიმე მეტალების არსებობის შემთხვევაში. ესუკანასკნელი ძირითადად დიდ პრობლემას არ წარმოადგენს ხოლო ამონიუმისშემცველობა კი მნიშვნელოვანია.

ჩამდინარე წყლების შემცველობა დამოკიდებულია ნაგავსაყრელის წლოვანებაზე,კერძოდ pH და ორგანული ნივთირებების შემადგენლობაზე, ასაკთან ერთადორგანული ნივთიერებები კლებულობს და pH იმატებს. ძველი და ახალინაგავსაყრელის ჩამდინარე წყლებს შორის განსხვავება დამოკიდებულია ორგანულინარჩენების დეგრადაციის სხვადასხვა ფაზებზე.

ნაგავსაყრელის მოქმედების ვადა დაახლოებით 35 წელიწადია. პირველი წლებისგანმავლობაში იგი მიიჩნევა ახლად; შემდგომ წლებში იგი გადაიქცევა ძველნაგავსაყრელად. რაც ნიშნავს იმას, რომ ჩამდინარე წყლების მაჩვენებლებინაგავსაყრელის მოქმედების ძირითად პერიოდში იქნება მაქსიმუმ ახალი და ძველინაგავსაყრელის მაჩვენებლების შესაბამისი. ასევე მოსალოდნელია, რომ ნაგავსაყრელისმოქმედების მთელი პერიოდის მანძილზე ჩამდინარე წყლების მაჩვენებლები ნელ–ნელა შეიცვალოს.

რაც შეეხება ნაჟონის კონკრეტულ შემადგენლობას ცეცხლაურის ახალ სანიტარულნაგავსაყრელზე შეიქმნა გარკვეული მოსაზრებები. ემპირიულ მონაცემებზედაყრდნობით გამოითვალა ნაჟონის სავარაუდო შემადგენლობაცხრილში 8მოცემულია სრულყოფილი მონაცემები.

ცხრილი14ჩამდინარე წყლების ტიპიური შემადგენლობა, შვედური ნაგავსაყრელებიდან;იხილეთ დანართი 4.

სხვადასხვა ერთეული დიდი

ნაგავსაყრელი (ძველი)

ახალი

ნაგავსაყრელი

ძველი

ნაგავსაყრელები

pH 7.2 5 – 6 8 - 9

გამტარობა mS/m 543 50 – 1,400 50 – 1,400

ტუტოვანობა mekv/l n.a. n.a. n.a.

Cl- მგ/ლ 920 (5) -1,300 1,000- 6,000

ჟბმ7 მგ/ლ 27 150 – 2,000 10 - 800

ჟქმ მგ/ლ 480 1,000 – 30,000 500 – 4,000

საერთო P მგ/ლ 1.1 < 24 0.1 – 4.0

104 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


NH4-N მგ/ლ 240 150 - 560 80 - 370

N-tot მგ/ლ 330 800 100 - 400

შეწონილი ნივთიერ. მგ/ლ 5 n.a. n.a.

ნაჟონის რაოდენობისა და შემადგენლობის გათვალისწინებით ორი სხვადასხვასიტუაცია აღიწერა, მოკლევადიანი და გრძელვადიანი. შეჯამებისთვის ისმიკლევადიანი და გრძელვადიანი ნაჟონის დამაბინძურებლები რომელიც შედისცეცხლაურის ნაგავსაყრელის ნაჟონის გამწმენდ დანადგარში ნაჩვენებია სამ ცხრილში,იხილეთ დანართი 4.

ამ გამოთვლილი ნაჟონის ხარისხი დაფუძვნებულია სხვა დანადგარებისგამოცდილებით მიღებულ მონაცემებზე-ე.ი. მათი გამოთვლა ვერ მოხდება.სიდიდეების დაფიქსირემა მოხდება მას შემდეგ რაც ერთი ან მეტი უჯრედი მაინცაივსება. ამ სიდიდეების გამოყენება მოხდება დამამუშავებელი დანადგარისდატვირთვის დაპროექტებისთვის. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ მოცემულიმოცულობები ასახავს „ახალგაზრდა ნაგავსაყრელს“, რომელსაც ნამუშევარი აქვსმაქსიმუმ რამოდენიმე წელი, კვლავ დამატებითი ინფორმაცია იხილეთ დანართში 4.

8.8.4 ჩამდინარე წყლების შეკრება

ჩამდინარე წყლები შეგროვდება დრენაჟის საფარით, 0,50 მ სისქის, რომელიც ჩაიდებანაგავსაყრელის ფსკერზე, ნაგავსაყრელის სალუქი საფარის ზემოთ. ფსკერს ექნებადახრა რელიეფის ფერდობის ბუნებრივი დახრილობის მიხედვით, რომელიც უფროდასავლეთით იქნება გადახრილი. დასავლეთი ნაწილიდან ჩამდინარე წყალიგადაიტანება მილებში, საეკვალიზაციო გუბურაში, რომელიც ჩამდინარე წყლებისგაფილტვრის პირველი ობიექტია.

8.8.5 ჩამდინარე წყლების გაფილტრვა

ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის ჩამდინარე წყლების გაწმენდა დაპროექტდებათანამედროვე სანიტარული ნაგავსაყრელების მოთხოვნებისა და ევროპის ნარჩენებისმართვის დირექტივების მიხედვით (1999წელი).

შემცველობის შემცირება. გაწმენდის ეფექტურობა ჟანგბადის ბიოქიმიურიმოთხოვნილებისთვის იქნება მაღალი, დაახლოებით 80–90% ან მეტი. ჟანგბადისქიმიური მოთხოვნილება იქნება უფრო ზომიერი, დაახლოებით 50–70%, შესაძლოა80%–მდე. საერთო ორგანული ნახშირბადის ეფექტურობა დაახლოებით იგივე იქნებარაც ჟანგბადის ქიმიური მოთხოვნილებისათვის.

Sweco შეიმუშავა ბიოლოგიური გაწმენდის სამი სხვადასხვა ვარიანტი, რომლებიცმოცემულია ანგარიშებში:

· კომპაქტური გაწმენდის მოდელი SBR ტექნოლოგიაზე დაყრდნობით,წარმოდგენილი 2011 წელში;


ra04

e20

11-0

2-17


· „დაბალი ტექნოლოგიური: მოდელი ბუნებრივი გუბურების სისტემაზედაყრდნობით, სადაც პირველი გუბურა იყო ანაერობული, შემდეგ აერობულირასაც საბოლოოდ მოყვებოდა ჭაობის სისტემა;

· მესამე ვარიანტი, რომელიც დანართის სახით ახლავს აღნიშნულ ანგარიშსმოქმედებს ორმაგი ძალის მქონე, მრავალუჯრედიანი, აერობული ლაგუნისსისტემა, გამწმენდი ჭაობით. ანგარიში დათარიღებულია 2014 წლის მარტით.

აღნიშნული სამი სისტემის შედარება, 6 სხვადასხვა კრიტერიუმით მოცემულიადანართ 4-ში. შესაბამისად აღნიშნული შედარებების გათვალისწინებულით პროცესირომელიც რეკომენდირებულია ცეცხლაურის ობიექტისთვის არის ორმაგი ძალისმქონე, მრავალუჯრედიანი, აერობული ლაგუნის სისტემა, გამწმენდი ჭაობით,ჩაშვებამდე დამუშავებული ნაჟონისთვის.

შემოთავაზებული პროცესი ილუსტრირებულია 26 სურათზე.

სურათი 34(ორმაგი ძალის მქონე, მრავალუჯრედიანი, აერობული ლაგუნის სისტემა, გამწმენდი ჭაობით

35სურათზე ნაჩვენებია მოქმედი ტიპიური აერობული ლაგუნა

106 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სურათი 35. ლაგუნის ხედი ზედაპირის აერატორებით რომელიც დამონტაჟებულია ჟანგმადისმომარაგებისთვის

მოსალოდნელია შემდეგი გაწმენდის შედეგების მიღება ორ ფაზად; იხილეთ ცხრილი 9

ცხრილი 9ცეცხლაურის ნაგავსაყრელიდან გაწმენდილი ჩამდინარე წყლის ხარისხი

ცვლადი ერთეული მოკლე ვადა გრძელი ვადა

ფაზა მჟავური მეთანი

ფაზის ხანგძლივობა წლები <2.0 < 100ნაკადი მ3/დ 200 200

BOD5 მგ/ლ < 5 < 5

COD 1) მგ/ლ < 120 < 120

N-tot მგ/ლ < 15 < 15

NH4-N მგ/ლ < 2 < 2

P-tot მგ/ლ < 0.4 < 0.3

გაფილტრული ჩამდინარე წყლის სინჯების ასაღებად შემდეგი პირობებიაშემოთავაზებული: თვეში ერთხელ ავტომატური 24 საათიანი სინჯების აღებისპროცესი. სინჯები უნდა გაიგზავნოს სპეციალურად აკრედიტირებულლაბორატორიაში. ანალიზები უნდა გაკეთზეს შემდეგ მაჩვენებლებზე: ტემპერატურა,pH, ტუტოვანობა, გამტარობა, ჟბმ5,ჟქმ, TOC, SS, Ntot, NH4-N, Ptot, PO4-P, SO4, Cl,მეტალები, Ca, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni და Zn. წლიური პრეზენტაცია უნდა შეიცავდესმაქსიმალურ და მინიმალურ მონაცემებს.


ra04

e20

11-0

2-17


9 ნარჩენებისგანთავსება

ნარჩენები განთავსდება უჯრედებში რომ შემცირდეს ღია გარდამტეხი ზედაპირიანიადგილები მუდმივად. ასევე შეამცირებს მწერების, მღრღნელებისა და ფრინველებისშემოსევის რისკს. ყოველდღიური გადაფარვა მოხდება რათა შემცირდეს ქარის მიერნარჩენების გაფანტვა და ირგვლივ არასასიამოვნო სუნის გავრცელება.ყოველდღიურისაფარის ნიადაგის მასალის წყარო მდებარეობს ნაგავსაყრელის ჩრდილოეთით,სანიტარულ ზონაში. აღნიშნული ადგილი ძირითადად მოიცავს ლატერიტულ თიხასდა ასევე ქიმიურად გამოფიტულ ძველ ალუვიურ ხრეშიან ნიადაგს.

თანდათანობით როდესაც განთავსებული ნარჩენები მიაღწევენ საბოლოო სიმაღლეს,შუალედური საფარის დატანება მოხდება რათა ზედაპირზე ჩამონადენის დივერსიასშეუწყოს ხელი და შეამციროს ნაჟონის დაგროვება.როდესაც არ გამოიყენებაგათბობისა და ელექტრო ენერგიის დაგროვების სისტემა, მოხდება გაზის გაითიშებარათა მოხდეს გაზის ატმოსფეროში გაშვების პრევენცია. თუმცა, როგორც ეს წინათავებშია ნახსენები, ამ პროექტის მნიშვნელოვან ნაწილს შეადგენს ენერგიისა და გაზისუტილიზირება, გაზის გათბობისთვის და ელექტროენერგიის წარმოებისთვის, რაზეცვარაუდობენ რომ ამისთვის იქნება ბაზარი.ნაგავსაყრელის გაზის ექსტრაქციის სისტემადამონტაჟდება თანდათანობით, გარდამტეხი სამუშაოებზე მიყოლებით.როდესაცნარჩენები ადგილზე იმყოფება 18-24 თვის განმავლობაში, ის აღწევს ანაერობულმდგომარეობას, ისე რომ შესაძლებელი ხდება მისგან გაზის ექსტრაქცია. შესაბამისადმოსალოდნელია, რომ გაზის ექსტრაქციის სისტემა გაფართოვდება ყოველ 2 წელში.

ნარჩენების გროვის თითოეული უჯრედი თანდათანობით შეივსება დადგენილსაბოლოო დონემდე. ზედაპირს ექნება დახრა, მაქსიმუმ 1:3 (ვერტიკალური:ჰორიზონტალური) სათანადო სამუშაო პირობებისთვის და ასევე საბოლოო საფარისგანთავსებისთვის ნაგავსაყრელის დახურვის დროს. მაქსიმალური დახრა გამოიყენებაასევე ეროზიის რისკის შემცირების მიზნით.

მაქსიმალური დახრა გამოიყენება შეძლებისდაგვარად მაღლა, რათა მოხდეს არსებულიმოცულობის უტილიზაცია ოპტიმალურამდე. გარკვეული მაღლობის შექმნის შემდეგზედაპირს მიეცემა მსუბუქი დახრა ქედამდე, რომელიც არის ნაგავსაყრელის შუაშირითაც ზედაპირული წყლების ჩამოდინებას შეეწყობა ხელი. მინიმალური დახრაიქნება 1:20 ზედაპირზე წყლის დაგუბების თავიდან აცილების მიზნით.

ნარჩენების გროვსიკენ მიმართული ზედაპირული წყლების დივერსია უნდა მოხდესნარჩენების ავლით, რითაც ის შენარჩუნდება დაბინძურების გარეშე.

უჯრედის საბოლოო შევსების შემდეგ მოთავსდება საბოლოო საფარი არსებულირეგულაციებისა და ევროკავშირის მოთხოვენების მიხედვით (EUშესაბამისინაგავსაყრელის დირექტივა). უჯრედების საბოლოო საფარიდაკავშირებული იქნება ერთმანეთთან ისე რომ საიზოლაციო ფენა ფარავდესნაგავსაყრელის მთელ ტერიტორიას.

108 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


გადახურვა მოხდება ეტაპობრივად, უჯრედების მიხედვით პროგრესული გადატეხვისგაყოლებით. ობიექტის საბოლოო დახურვა აღწერილი იქნება დახურვის გეგმაშირომელიც შეადგენს ნაგავსაყრელის მართვის პროცედურის ნაწილს ( რომლიც უნდაშემუშავდეს ობიექტის მშენებლობის განმავლობაში და რეგულარულად უნდაგანახლდეს პერიოდულად ობიექტის მოქმედების განმავლობაში).

9.1 მავნენარჩენები

ინფექციური ნარჩენების დასაწვავად არის ერთი პატარა ობიექტი ბათუმის შეუსაბამონაგავსაყრელზე და ასევე სპეციალური მანქანა ამგვარი ნარჩენების შესაგროვებლად.ინსინერატორის მუშაობა ასეთ შემთხვევაში დაექვემდებარება ცალკე ნებართვასრომელიც გაიცემააჭარის გარემოს დაცვის სამინისტროს მიერ. ინსინერატორი არაა ამპროექტის ნაწილი, თუმცა პროექტი მოიცავს იმ ადგილის მომზადებას სადაცსავარაუდოდ ინსინერატორი განთავსდება.

ცეცხლაურის ახალ ნაგავსაყრელზე, თუ მოხდება საშიში ნარჩენების შეტანა, უნდაგმოხდეს მისი გადახარისხება და შენახვა სანამ არ მოხდება მისი გადატანა შესაბამისდასამუშავებელ დაწესებულებაში ობიექტის გარეთ. ვენტილირებადი 20 ფუტისსიმაღლის კონტეინერი სათავსოს საკეთით საშიში ნარჩენებისთვის ხელმისაწვდომიიქნება ობიექტზე. თუ მოთხოვნა იქნება უფრო დიდი, არის ადგილი რამოდენიმეკონტეინერისთვის დახარისხების ტერიტორიაზე.

10 გარემოზეპოტენციურიზემოქმედებადაზემოქმედებისშემარბილებელიღონისძიებები

ზემოქმედება შეიძლება დაიყოს ორ ჯგუფად: სამშენებლო ეტაპი და საექსპლუატაციოეტაპი.

პოტენციური უსიამოვნო გარემო რომელსაც შექმნის ნაგავსაყრელი არის სუნი, მტვერიდა კვამლი (ხანძრის შემთხვევაში), დაბინძურება, ხმაური ტერიტორიაზე მომუშავესატვირთო და ნარჩენების შემკრები მანქანებისგან და არაესთეტიკური ვიზუალურიხედი, იმ შემთხვევაში თუ ნაგავსაყრელი ჩანს დასახლებიდან.

ცეცხლაურის ნაგავსაყრელი შეფასდა ხელსაყრელად პოტენციური რისკებისსიმცირითადა და სამეზობლო არეალის თვალსაზრისით რომელიც ხელსაყრელიაროგორც მშენებლობის პერიოდისთვის ისე სამუშაო ფაზისთვის. მომავალნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე მდებარეობს ორი საცხოვრებელი სახლი,ნაგავსაყრელის შემოთავაზებული ადგილიდან 500 მეტრში სანიტარულ ზონაში. ამზონაში ასევე არის მარცვლეულის ყანა, რომელიც გამოიყენება ნაგავსაყრელთანმდებარე სახლის ბინადრების მიერ.

კონსულტანტმა მოამზადა ნაგავსაყრელის გენერალური გეგმა შემდეგისგათვალისწინებით:

- თავიდან უნდა იქნას აცილებული გაუფილტრავი ჩამდინარე წყლების ემისიაზედაპირულ წყლებში

- ჰიდრო-გეოგრაფიული ქსელის დაზოგვა მაქსიმალურად


ra04

e20

11-0

2-17


- მაქსიმალურად შესაძლებელი დისტანციის დაცვა შავი ზღვიდან

- დატბორვის რისკის მინიმუმამდე დაყვანა

ახალი ნაგავსაყრელის გადაუდებელი საჭიროება არსებობს, ვინაიდან არსებულინაგავსაყრელები მოქმედებს ყოველგვარი ჯანმრთელობისა და გარემოს დაცვითისტანდარტების გარეშე, ამიტომ მათი დახურვა სავალდებულოა და აუცილებელი.

10.1 ემისიებიჰაერში

10.1.1 მტვერი

პრობლემა მტვერთან დაკავშირებულია მცირე ნაწილაკების ზემოქმედებასთან დაზოგადად ასოცირდება ზალიან წვრილი ტიპის ნარჩენების ტიპთან ან წვრილმტვერთან რომელიც გროვდება მშენებლობის ფაზისას21. მუშაობის პერიოდში, მტვერიშეიძლება გახდეს პრობლემა, განსაკუთრებით ზაფხულის თბილ პერიოდში, მშრალიამინდების პირობებში.მტვერის ტიპიური მაგალითები რომელიც აღიძვრებაობიექტიდან არის შემდეგი:

· ტრანსპორტის მოძრაობა

· დანადგარების მუშაობა

· სამშენებლო სამუშაოები

· მტვრიანი ტვირთი

მტვერს გააჩნია პოტენციალი გამოიწვიოს საკმაო უსიამოვნება ხალხისთვის რომლებიცობიექტთან ახლოს ცხოვრობენ და შეიძლება წარმოადგენდეს რისკს ობიექტზემომუშავეთა ჯანმრთელობისთვის ისევე როგორც ობიექტის ვიზიტორთათვის.მოწინავე ქარი ქრის სამხრეთ დასავლეთიდან, ანუ ზღვის მხრიდან. შესაბამისადხელსაყრელი პირობებია როგორც ქობულეთის საკურორტო ზონაშიმაცხოვრებლებისთვის ისევე როგორც სოფელ ოჩხამურის მცხოვრებთათვის. მტვერსნაგავსაყრელიდან შეუძლია შეუქმნას პრობლემა ძირითადად ხალხის სოფელჯიხანჯურში. აფეთქების ძირითადად რისკის ქვეშ იმყოფებიან ობიექტზე მომუშავეპერსონალი, შემდგომ კი მტვრის დიდი კონცენტრაციის გამო.

შემამსუბუქებელი ზომები

სამუშაო პროცედურები და მუშაობის გეგმა დასახავს მოთხოვნებს რომ შემცირდეს დაგაკონტროლდეს პოტენციური მტვრით მიყენებული უსიამოვნება. თუ შემჩნეულიიქნება მტვრის პრობლემა ეს დაუყოვნებლივ უნდა მოახსენონ ობიექტის მენეჯერს ანმენეჯმენტის შემდეგ დონეს თუ ისინი არიან ხელმისაწვდომები. დროის, თარიღის,ქარის სიჩქარისა და მიმართულების დეტალები ჩაიწერება ობიექტის ჯურნალში დაობიექტის მენეჯერი გამოიძიებს პრობლემის წყაროს და მიიღებს შესაბამის ზომებს.

21საბოლოო პროექტი BAT სახელმძღვანელო შენიშვნა საუკეთესო ხელმისაწვდომ ტექნიკაზენარჩენების სექტორში: ნაგავსაყრელის საქმიანობები EPA, ირლანდია, 2011

110 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


მტვერის რაოდენობრივი ზედამხედველობა განხორციელდება დამტკიცებულიმტვერის ზედამხედველობის ცხრილის მიხედვით რომელიც ჩაბარდება დაგეგმარებისნებართვის/გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესაბამისად. ზედამხედველობისყველა დეტალი ჩაიწერება ობიექტის ჟურნალში. ობიექტის ჟურნალი შეინახებაობიექტის არსებობის განმავლობაში. ნაგავსაყრელის საქმიანობისგან მტვერზესაჩივრები ჩაიწერება ობიექტის ჟურნალში გამოძიების დეტალებთან, კვლევებთან დასაჭიროების შემთხვევაში შემოღებულ შემამსუბუქებელ ზომებთან ერთად. დეტალებიგადაეცემა ობიექტის მენეჯერს.

ყველა ზემოთ მოცემულის თავიდან აშორება შეიძლება კარგი მენეჯმენტის ,სპეციალური აღჭურვილობის და საჭიროების შემთხვევაში ნარჩენების უარყოფისმეშვეობით.ობიექტის მენეჯერი და ყველა სხვა მომუშავეები უნდა იყვნენ ფხიზლადდა მოახდინონ რეაგირება ნებისმიერ ახალ ან მტვერის მიუღებლად მაღალ დონეზერათა მოხდეს უსიამოვნების თავიდან აცილება.

სადაც და როდესაც მიმდინარეობს ინტენსიური მიწის სამუშაოები, ის ადგილებიუნდა მოირწყას რათა შემცირდეს მტვრის პრობლემა. როდესაც ეს საჭირო იქნება.საჭიროებისამებრ, მტვრიანი ნარჩენების წინასწარი დამუშავება წყლითა და აქტიურიდამრეცი ადგილზე შეშხურება ჩატარდება.სხვა საქმიანობები იქნება ცვეულებრივიგამოგვა და ობიექტის გზების მორწყვა , მაშინვე როდესაც გასაუმჯობესებელი ფენებიდაიგება. მოხდება არა ასფატიან გზებზე სიჩქარის ზღვარის დაწესება რათა შემცირდესმტვერი.

ხალხი რომლებიც ობიექტის მახლობლად ცხოვრობენ ინფორმირებულები იქნებიანაჭარის მთავრობის მიერ მშენებლობის განრიგის შესახებ.

ზეგავლენის მნიშვნელობა

მტვერის ზეგავლენა მშენებლობის ფაზისას დროებითია და ითვლება რომშეზღუდულია თუ გავითვალისწინებთ იმას რომ შემამსუბუქებელი ზომებიდანერგილია. მოსალოდნელია, რომ ზეგავლენა მტვრისგან ობიექტის მუშაობისას, არმიიჩნევა რომ დაბალია.

10.1.2 ნარჩენების ტრანსპორტისა და დანადგარების ეფექტი

ჩვეულებრივ ტრანსპორტის ეფექტი არ წარმოადგენს გარემოზე ზემოქმედებისდომინანტ პარამეტრს ნარჩენების მართვის სისტემაში, თუმცა, სატვირთოების ხშირმამოძრაობამ შესაძლოა შეაწუხოს მოსახლეობა გზის მახლობლად ნაგავსაყრელისმშენებლობისა და ოპერირებისას.

დღესდღეისობით დაახლოებით 25-30 სატრანსპორტო საშუალებას მიაქვს ნაჩენებიბათუმისა და ქობულეთის შეუსაბამო ნაგავსაყრელებზე. სამომავლოდ ტრანსპორტისრაოდენობა მიშვნელოვნად გაიზრდება ნარჩენების მზრდად რაოდენობასთანდაკავშირებით.

ნარჩენის დიდი ნაწილი, დაახლოებით 80 %, ტრანსპორტირებულია დამპრესავიტრანსპორტით, მაგრამ ასევე მუშაობს პატარა ტრანსპორტებიც. სამომავლოდსატრანსპორტო საშუალებები განახლდება რომ იმსახუროს უფროგრძელ მანძილზებათუმიდან ცეცხლაურში.


ra04

e20

11-0

2-17


ნარჩენების ტრანსპორტის ზრდა არ იქნება შესამჩნევი გზატკეცილებზე ჩვეულებრივსაგზაო დატვირთვასთან შედარებით. უფრო მეტიც, მისასვლელი გზა გზატკეცილისგზაჯვარედინიდან ნაგავსაყრელამდე არ ჩაივლის დასახლებასთან.

ნაგვის მანქანისგან ტალახმა შეიძლება მიაყენოს პოტენციური დაზიანება გზას.


სამუშაო დანადგარების გამონაბოლქვის მოთხოვნები შესრულდება სამშენებლოსამუშაოებთან დაკავშირებით.

ობიექტთან მისასვლელი გზა აშენდება გზატკეცილიდან ახალ ნაგავსაყრელამდე, დაიქნება გამოყენებული მშენებლობის პერიოდში ისევე როგორც ობიექტისმოქმედებისას.

ტრანსპორტის რეგულარული ტექნიკური მომსახურება და მოვლა, ძრავის გამორთვაროდესაც მანქანა არ გამოიყენება და ობიექტზე ტრასპორტის მოძრაობის შემცირებაწარმოადგენს მნიშვნელოვან შემამსუბუქებელ ზომებს ისევე როგორც ფეხითმოსიარულეთათვის და ტრანსპორტისათვის სამოძრაო ზონების შექმნა უსაფრთხოებისმიზნით .

მისასვლელი გზის დაგვა მოხდება რეგულარულად რათა მოხდეს თავიდან აცილებაგზაზე ტალახის დაგროვების რომელიც დააზიანებს გზას სატვირთო მანქანებისმოძრაობისგან. ობიექტის ასფალტიან ადგილას იქნება ადგილი მანქანებისგასარეცხად. სარეცხი წერტილი აღჭურვილი იქნება ზეთის შესაგროვებლით.

რეგულარული შემოწმებები გაიმართება როგორც შიდა ისე გარე გზებზე.

ზემოქმედების მნიშვნელობა

ტრანსპორტს რომელიც იმოძრავებს გზატკეცილის გავლით ნაგავსაყრელიდან დამისკენ ექნება მცირე ზემოქმედება არსებულ ჰაერზე გზატკეცილის ჩვეულებრივმოძრაობასთან შედარებით. ტრანსპორტის მიერ ზეგავლენა მოსალოდნელია როგორცმშენებლობის პერიოდში ისე მუშაობის ფაზაში. თუმცა, თუ შემამსუბუქებელი ზომებიდაინერგება, ზემოქმედება იქნება მცირე.

10.1.3 ნაგავსაყრელის გაზი

ორგანული ან ნახევრად ორგანული ნარჩენების ნაგავსაყრელის შემთხვევაშიყოველთვის ხდება ნარჩენების დეგრადაცია და შედეგად წარმოიქმნება ნაგავსაყრელისგაზი, რომელიც ძირითადად შედგება მეთანისგან და ნახშირბადის დიოქსიდისგან.თუარმოხდებაგაზისშეგროვებადადაწვა,ამშემთხვევაშიესგლობალურდონეზეხელსშეუწყობსატმოსფეროშისათბურიგაზებისგამოფრქვევისდონისზრდას,დაგარდაამისაადგილიექნებამახლობლადმცხოვრებიმოსახლეობისშეწუხებასსუნით.ნაგავსაყრელის გაზს ასევე შეუძლია გაზარდოს ხანძრის ან აფეთქების რისკები როგორცნაგავსაყრელზე ისე მის ირგვლივ.

112 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ნაგავსაყრელზე გაზი წარმოიქმნება ნარჩენების განთავსებიდან რამდენიმე თვეში დაგაგრძელდება მისი ესპლუატაციის დასრულებიდან კიდევ დიდი ხნის მანძილზე,დაახლოებით70 წლის განმავლობაში.


სათბურის გაზის ემისიების შესამცირებლად და რომ გახდეს შესაძლებელი გაზისენერგიის გამოყენება გაზის ექსტრაქციის სისტემა დამონტაჟდება ნაგავსაყრელისამუშავებიდან 3-5 წელში. როგორც ეს ნახსენებია წინა თავებში, გაზის სიტემის გეგმაუნდა შეესაბამებოდეს BAT-ს და სისტემის მოქმედებამ უნდა შეასრულოს გაზისუსაფრთხოების რეგულაციების მოთხოვნები. გაზის ექსტრაქციის სისტემისდამონტაჟება აჭარის მყარი ნარჩენების მართვს პროექტისა და საივესტიციო ბიუჯეტისნაწილია. გაზის ექსტრაქციის სისტემა შეაგროვებს წარმოქმნილი გაზის დაახლოებით70-80% სისტემის მუშაობის პროცესში. გაზის გამოყენება მოხდება ელექტროენერგიისდა სითბოს წარმოებისთვის. იმ პერიოდის განმავლობაში როდესაც არ მოხდება გაზისუტილიზაცია, მოხდება განათებისთვის გამოსაყენებლად.

გაზის ექსტრაქციის სისტემა თავიდან აგვაშორებს ნაგავსაყრელის გაზისგადაადგილებას ნიადაგის გავლით როგორც აირის ისე დაშლილ მდგომარეობაში დამის გავრცელებას ატმოსფეროში. ნაგავსაყრელზე წარმოქმნილი წნევის გამო, გაზისხვრელებში და ღრმულებში გასვლის გამო ხანძრის ან აფეთქების რისკებიშემცირდებასუნის გავრცელების რისკი ასევე შემცირდება გაზის სისტემის შემცირებისშემდეგ.

ობიექტზე მუდმივად იქნება ხელმისაწვდომი მორიგე გაზის უსაფრთხოებისმენეჯერი, რომელიც პასუხისმგებელი იქნება გაზის ექსტრაქციის სისტემაზე მათშორის უსაფრთხოების ზომებზე. შესაბამისად მართვის შემთხვევაში, ნაგავსაყრელისგაზის წარმოება და გამოყენება მოიაზრება როგორც მცირედი ზემოქმედება , მაგრამშემდეგი უსაფრთხოების რეგულაციები და მასთან დაკავშირებული ნებართვისრეგულაციები დიდი მნიშვნელობის მქონეა ისევე როგორც განათლებული მომსახურეპერსონალი.


იმის გათვალისწინებით, რომ უსაფრთხოების ზომები ისევე როგორც შესაბამისიშემამსუბუქებელი ზომები შემოღებულია ადგილობრივ გარემოზე არაამოსალოდნელი რაიმე სახის მნიშვნელოვანი ზემოქმედება გაზის ექსტრაქციისსისტემის გამო.

10.1.4 ცეცხლისგან გამოწვეული ბურუსი

ემისიების წყარო არის კვამლი რომელიც გამოწვეულია ნაგავსაყრელზედროგამოშვებით გაჩენილი ხანძრებისგან, თუ არ ხდება ნარჩენებთან შესაფერისდგამკლავება და ყოველდღიური გადაფარვის გარეშე. ასევე შეიძლება მოხდესაეროზოლების გამოყოფა და ქარით გაფანტვა. .



ra04

e20

11-0

2-17


ობიექტი აღჭურვილი იქნება სასწრაფო გარდამტეხი ადგილით რათა საშუალებამიეცეს შემოწმდეს ცხელი ტვირთი რომელზეც ეჭვობენ რომ ცეცხლი უკიდია და უნდამოხდეს მასთან გამკლავება შესაბამისად სანამ მოხდება მისი ნაგავსაყრელშიმოთავსება.

სწორი მართვითა და აქტიური უჯრედის ყოველდღიური დაფარვით ხანძრის რისკიშემცირდება, ისევე როგორც აეროზოლების პოტენციური გავრცელება. მნიშვნელოვანისამუშაო ზომაა ასევე დარწმუნებ აიმაში რომ არაა აალების კერები ობიექტზე,აალებად მასალებთან ახლოს.

გაზის ექტრაქციის სისტემის დამონტაჟება შეამცირებს ხანძრის რისკს.

თუ ცეცხლი აღინიშნება ნარჩენებში გარდამტეხ ზედაპირზე მნიშვნელოვანია საჭიროაშემამსუბუქებელი ზომების დანერგვა რათა მოხდეს ხანძრის გავრცელების ხელისშეშლა მაგ. ინერტული მასალების გამოყენება, ნაგცვის დასველება და თხრილებისამოთხრა.

ასევე მნიშვნელოვანია დარწმუნდეთ, რომ ობიექტზე არის შესაბამისი ხანძართანგამკლავების აღჭურვილობა რათა მოხდეს ხალხის დაშავებისა და საკუთრებისდაზიანების რისკების შემცირება. აღჭურვილობა დაცული უნდა იყოს ხანძრისა დააფეთქებისგან დაწესებულების იმ ნაწილში გაზის უსაფრთხოების ზომების გამო.მუნიციპალიტეტის მეხანძრეთა ბრიგადა იქნება ინფორმირებული პასუხისმგებელიუსაფრთხოების ორგანიზაციის შესახებ, ნაგავსაყრელის მდებარეობაზე და გაზისექსტრაქციის სისტემის გეგმას.

არასათანადოდ მოპყრობის შემთხვევაში ამან შეიძლება დიდი ზემოქმედებამოახდინოს ჯანმრთელობასა და უსაფრთხოების რისკებზე.

10.1.5 სუნი

გაბატონებული ქარი ქრის სამხრეთ დასავლეთიდან, ე.ი ზღვის მხრიდან. ესხელსაყრელია ქობულეთის საკურორტო ზონის მაცხოვრებლებისთვის ისევეროგორრც სოფელ ოჩხამურის მცხოვრებთათვის. მაგრამ სუნი ნაგავსაყრელიდანშეიძლება წარმოადგენდეს პრობლემას ძირითადად სოფელ ჯიხანჯურის ხალხისთვის.

სუნი შეიძლება იყოს მნიშვნელოვანი პრობლემა იმ ხალხისთვის ვინც მუშაობსნაგავსაყრელის ტერიტორიაზე და იმ ხალხისთვის რომლებიც ცხოვრობენნაგავსაყრელის მახლობლად.

ობიექტზე სუნის მთავარი წყაროა ნაგავის დამუშავება როდესაც ხდება მისიგადმოტვირთვა ნაგვის მანქანებიდან სორტირების ზონაშიან ნაგავსაყრელისუჯრედში. ასევე სუნი შეიძლება გამოიწვიოს ორგანული ნარჩენების დეგრადაციამ(ნაგავსაყრელის გაზი) ძირითადად წარმოქმნილი გოგირდწყალბადითა და იშვიათმდგომარეობაში სუნი ნაჟინი გუბურბისგან. სუნი ასევე შეიძლება გამოწვეული იყოსკვამლით რომელიც წარმოიქმნება ნაგავსაყრელის ხანძრებისგან, თუმცა თუ მოხდებასწოეი მართვა ობიექტზე არ უნდა იყოს ხანძარი.

ქარის მთავარი მიმართულებაა სამხრეთ დასავლეთი, რომელიც წარმოადგენსმიმართულებას ნაგავსაყრელიდან პატარა დასახლებისკენ რომელიც მდებარეობს

114 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სანიტარული ზონიდან სულ რაღაც 500 მეტრში. უფრო დიდი დასახლებებიმდებარეობს სამხრეთით (ცეცხლაური დაახლოებით 1 კმ), და სამხრეთ დასავლეთი(ოჩხამური,დაახლოებით 1,5 კმ). პატარა დასახლება ნაგავსაყრელიდან ჩრდილოდასავლეთით, და შესაბამისადმთავარი ქარის მიმართულებით, შეიძლება მოხდესნაგავსაყრელის სუნის ზეგავლენის ქვეშ.


ქარის დრო, თარიღი, სიჩქარე და მიმართულება ჩაიწერება ობიექტისჟურნალში.ობიექტის მენეჯერი გამოიძიებს პრობლემის წყაროს და მიიღებს შესაბამისზომებს. შემოწმების ყველა დეტალი, შედეგი და მიღებული ზომები ჩაიწერებაობიექტის ჟურნალში.

ნაგავსაყრელზე სუნის შესამცირებლად სათანადო მარტვა და მუშაობა მათ შორისყოველდღიური გადაფარვა იმავდროულად ღია გარდამტეხი ზედაპირების შემცირებაწარმოადგენს ყველაზე მნიშვნელოვან ზომებს. საჩივრები აღირიცხება ობიექტისჟურნალში. ზედამხედველობა მიმართული უნდა იყოს ნაგავსაყრელსა და სუნს შორისკავშირის ძიებაზე, მომუშავეებისგან ან/და მოქალაქეებისგან ჩივილილზე, კლიმატურპირობებსა და უსიამოვნო სუნის მქონე ნარჩენების მიღებაზე.

სუნის გარემოში გავრცელების შემცირება გადამწყვეტია ნაგავსაყრელის სოციალურიმიღებისთვის. ზემოთ აღწერილი შემამსუბუქებელი ზომების კომბინაცია , ნაჟონისშეგროვება , გაზის ექსტრაქცია და ნარჩენების ზედაპირის რეგულარული გადაფარვაარის ყველაზე ეფექტური მეთოდი სუნის მინიმუმამდე შესამცირებლად. სუნი ნაჟონისგუბეებიდან შემცირდება შემოთავავზებული ტექნიკური გადაწყვეტილებითა დანაჟონის დამუშავებით, იხილეთ დანართი 4 დეტალებსათვის.

1. ნაჟონის გაშვებისგან სუნისგან გამოწვეული რისკების გათვალისწინებით უნდამოხდეს შემდეგის დანცხადება:1) განსაკუთრებით „ახალი“ ჩამდინარე წყლების შემთხვევაში, ანუნაგავსაყრელის ექსპლუატაციის პირველი წლების განმავლობაში უსიამოვნოსუნის რისკი უფრო მაღალი, რისი მიზეზიც არის ადვილად დეგრადირებადინაწილაკების არსებობა ნაჟონში. ამ ნივთიერებების ანაერობულმა დაშლამშეიძლება გამოიწვიოს გოგირდოვანი ნაერთებისგამოყოფა ( მერკაპტანი დაგოგირდწყალბადი), უფრო მეტიც, VFA-ის არსებობა (არასტაბილურიცხიმოვანი მჟავები) წარმოადგენს კარგად ცნობილ და შემაწუხებელი სუნისფაქტორს;

2. აღნიშნული პრობლემის ადეკვატური და ეფექტური გადაწყვეტაა ჩამდინარეწლყების ბიოლოგიური დაჟანგვის დაცვაა. რაც პირველადად სრულდებააერობულ ლაგუნაში, სრული აერაციის მოწყობილობით, რასაც ორგანულიშემცველობა ძალიან დაბალ მაჩვენებელზე ჩამოჰყავს და ამიაკის აზოტიგადაჰყავს ნიტრატებად.


სუნის ზემოქმედება მოსალოდნელია რომ შემცირდება იმის გათვალისწინებით, რომსემამსუბუქებელი ზომების შესრულება მოჰყვება ნარჩენების დამუშავებასა და


ra04

e20

11-0

2-17


ნაგავსაყრელის მუშაობას. სხვა შემთხვევაში, არსებობს როსკი, რომ სუნმა შეიძლებაიქონიოს საშუალოდ ნეგატიური ზემოქმედება მოსახლეობაზე რომლებიც ცხოვრობენნაგავსაყრელის ჩრდილო დასავლეთით.

10.2 ხმაური

პოტენციური უსიამოვნება არის ხმაური მშენებლობისგან ისევე როგორცნაგავსაყრელის ჩვეულებრივი სამუშაო პროცესისგან (ძირითადად სატრანსპორტოსაშუალებებისგან როდესაც ზდება ნაჩენების დაპრესვა და გადაფარვა) დანაგავსაყრელზე ნარჩენების ტრანსპორტირებისგან. ხმაური შეიძლება ასევე წარმოიშვასობიექტზე სამშენებლო სამუშაოებისგან, რევერსული სიგნალებისგან, ტუმბებისა დაელექტრო დანადგარებისგან.

ტოპოგრაფია ხელსაყრელია რათა შემცირდეს ხმაური გარემოში. მანძილიახლოსმდებარე დასახლებამდე ასევე დამაკმაყოფილებელია, რადგან უახლოესისახლები მდებარეობს ახალი ნაგავსაყრელიდან 500 მეტრზე მეტ დისტანციაზე .


ხმაურის დროის, თარიღის, ქარის სიჩქარისა და მიმართულების დეტალები ჩაიწერებაობიექტის ჟურნალში. ობიექტის მენეჯერი გამოიძიებს პრობლემის წყაროს დაიმოქმედებს შესაბამისად. შემოწმების ყველა დეტალი, შედეგები და მიღებულიზომები ჩაიწერება ობიექტის ჟურნალში.

ზემოთხსენებული ყველა ხმაურის წყაროს თავიდან აცილება შესაძლებელია ობიექტისკარგი მართვით, შესაფერისი დანადგარებისა და აღჭურვილობის შერჩევით,დანადგარების რეგულარული ტექნიკური მომსახურებით, შემაკავებლებითა დადანადგარების განლაგებით.

ყველა აღჭურვილობა უნდა შეესაბამებოდეს ყველა საკანონმდებლო და ნორმატიულსახელმძღვანელოს ხმაურის დონესთან დაკავშირებით როგორც ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების პერსპექტივიდან ისე გარემო უსიამოვნების თვალსაწრისით.

მშენებლობის ტრანსპორტის (სამშენებლო ფაზა), ნაგავსაყრელის სამუშაოსა დანაგავსაყრელზე ნარჩენების ტრანსპორტირების (სამუშაო ფაზა) ხმაურის ზეგავლენაშემსუბუქდება ნაგავსაყრელის სამუშაო საათების მორგებით ჩვეულებრივ სამუშაოსაათებზე.

ხმაური ახლოსმდებარე დასახლებაზე ასევე შემცირდება ნაგავსაყრელზესატრანსპორტო საშუალებების მხოლოდ სპეციალურად განკუთვნილი მისასვლელიგზით დაშვებით, რომელიც გაივლის დასახლებისგან საკმაოდ მოშორებით. ნაგვისყველა მანქანა იქნება დაფარული რათა მოხდეს ჰაერზე ზემოქმედების თავიდანაცილება.

ობიექტის ჩრდილოეთით არის ბუნებრივი ამაღლება რომელიც შექმნის ხმის ბუნებრივბარიერს უახლოესი სოფლისთვის.


116 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


სამხრეთი მხარე ნაგავსაყრელის არაა მგრძნობიარე ხმაურის მიმართ რადგან ისშედგება დამუშავებული მიწისგან. თუმცა, ხმაურმა შეიძლება იქონიოს უარყოფითიზეგავლენა მოსახლეობისთვის რომელიც დასახლებულია დაწესებულებისჩრდილოეთით. თუ ხმაურისთვის არსებულ შეზღუდვებზე მოხდება დაკვირვება დამოხდება სპეციალური სიფრთხილის ზომები დაცულია, მოსალოდნელია რომზემოქმედება შემცირდება როგორც ადამიანებისთვის ისე ცხოველებისთვის.

10.3 ჩიტები, მავნებლებიდამწერები

ჩიტებმა, მავნებლებმა და მწერებმა შეიძლება გამოიწვიოს უსიამოვნებამომუშავეთათვის და ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიაზე მცხოვრებთათვის.


ისევე როგორც მტვრისთვის, სუნისთვის ან ხმაურისთვის, ჩიტების , მავნებლებისა,მღრღნელებისა და მწერების მიერ შეწუხების დროის, თარიღის, ქარის სიჩქარისა დამიმართულების ჩაწერა უნდა მოხდეს ობიექტის ჟურნალში. ობიექტის მენეჯერიგამოიძიებს პრობლემის წყაროს და მოიმოქმედებს შესაბამისად. შემოწმების,შედეგებისა და მიღებული ნებისმიერი ზომის დეტალები ჩაიწერება ობიექტისჟურნალში.

ჩიტების დამაფრთხობელი ტექნიკების შეფასება დაინერგება როდესაც მოხდება იმსახეობების განსაზღვრა რომლებზეც სავარაუდოდ მოხდება ზემოქმედება ობიექტისგამოცდილებაზე დაყრდნობით. ზომები განხორციელდება და ასევე მნიშვნელოვანიაამ უსიამოვნებისთვის, ნარჩენების ყოველდღიური დაფარვა და ორგანულინარჩენების კონტროლი.

სიფრთხილეა საჭირო რათა დარწმუნდეთ, რომ ინსექტიციდების გამოყენება არ იწვევსგარემო წყლების, ნიადაგის ან ჰაერის დაბინძურებას. დაცული უნდა იყოს ფლორა დაფაუნა.

ორგანული ნარჩენები სავარაუდოდ მოიზიდავს ბუზებს, მავნებლებს, მწერებსა დამღრღნელებს , სწორედ ამიტომ ობიექტის მმართველმა უნდა იცოდეს როდის მოხდებანარჩენების მოტანა და შესაბამისად დაგეგმოს ობიექტის სამუშაოები სწრაფი დაფარვისგათვალისწინებით.

ზეგავლენის მნიშვნელობა

იმის გათვალისწინებით რომ სემამსუბუქებელი ზომები მიიღება, ჩიტებისგან,მავნებლებისგან ან მწერებისგან არაა მოსალოდნელი მნიშვნელოვანი ზემოქმედება.

10.4 ზედაპირულიწყლებისემისიები

მშენებლობის ეტაპზე ჩამდინარე წყლების გამოდინება მოსალოდნელი არ არის, მაგრამთავიდან აცილებულ უნდა იქნას საწვავის ჩადინება. თუმცა, არსებობს რისკი რომნაჟონი ბენზინი, ზეთი და საპოხი მომუშავე დანადგარებიდან , რომლებიც უნდა


ra04

e20

11-0

2-17


შემსუბუქდეს აღჭურვილობის რეგულარული კონტროლითა და ტექნიკურიმომსახურებით.

მუშაობისას ზედაპირის წყალი გროვდება სამ ძირითად ადგილზე:

· მოასფალტებულ სორტირებისა და გადამუშავების ტერიტორიაზე

· სხვა მყარ ზედაპირებზე ( სახურავებზე, გზებზე და ტროტუარებზე)

· კეთილმოწყობილსა და ბუნებრივ ადგილებში.

საცავი ადგილის ასფალტის ქვედა ზედაპირის დატანება მოხდება და სორტირებისზონაში ბეტონის სახურავი დაისხმება რომელიც იქნება წყალგაუმტარი. სახურავისმიზანია დროებითი სათავსო შექმნას საშიში ნარჩენებისთვის ან განსაკუთრებულისორტირების საქმიანობა იწარმოებს მის ქვეშ, რომელიც ნარჩენებს წვიმისგან დაიცავს.რომელიც თავის მხრივ შეამცირებს წვიმის წყლის დაბინძურებას მოცემულტერიტორიაზე. ზედაპირის წყლები სორტირების ზონიდან, როგორცმოასფალტებული ისე ბეტონის ზედაპირიდან, გაივლის ნავთობის ავზსსანამ გადავანაჟონის დამამუშავებელ სისტემაში. მასალები და აღჭურვილობა გადმონადენი წყლისმოსაშორებლად ხელმისაწვდომი იქნება ობიექტზე მშენებლობის პერიოდში ისევეროგორც მუშაობის ფაზაში. დრენაჟი ყველა მოასფალტებული ადგილიდან რომელსაცემუქრება ნარჩენებისგან დაბინძურება უნდა იყოს დაკავშირებული ჩამდინარეწყლების სისტემასთან.

ზედაპირის წყლების დინება მარი ზედაპირებიდან როგორიცაა სახურავები, ობიექტისგზები და ტროტუარები ჩაიღვრება ღია წყლის ნაკადში. ზედაპირის წყლებიკეთილმოწყობილი და ბუნებრივი ადგილებიდან შეაღწევს მიწაში, სახმელეთონაკადის გაშვება მოხდება ღია წყლის ნაკადში.

მანქანები და დანადგარები შეკეთდება და მოხდება მათთვის ტექნიკურიმომსახურების გაწევა საამქროში. საამქროსთან დაკავშირებით, იქ არის ადგილიდანადგარების გარეცხვისთვის. ნავთობის ავზი დამონტაჟდება საამქროში რათამოხდეს ზედაპირზე და გრუნტისწყლებში ემისიების შემცირება.


ზემოთ აღნიშნული მართვა და დამუშავება ეფექტურად დაიცავს ზედაპირსა დაგრუნტის წყლებს დაბიძურებისგან. გარემოს ნებართვის მოთხოვნებმა შეიძლებაგავლენა იქონიოს გატარებულ შემამსუბუქებელი ზომების არჩევანზე. სწორადმართვის შემთხვევაში, ეს შეიძლება იყოს მცირე ზემოქმედება, იმ დროს როცაპარამეტრების მოთხოვნები და დამუშავების მეთოდები არის ძალიან მკაცრი.


იმის გათვალისწინებით რომ შემამსუბუქებელი ზომები მიღებულია, არანაირიმნიშვნელოვანი ზემოქმედება არაა მოსალოდნელი ადგილობრივ გარემოზეზედაპირის წყლებისგან.

118 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


10.5 ემისიებინიადაგსადაგრუნტისწყლებში

10.5.1 ზემოქმედება ნიადაგზე

ძირითადი ზემოქმედება ნიადაგზე რაც მოსალოდნელია ობიექტზე არის ეროზია.ეროზიას შეიძლება ადგილი ჰქონდეს როგორც სამშენებლო სამუშაოებისას ისენაგავსაყრელის მოქმედებისას, რადგან გამწვანებული ნიადაგის ზედაპირი აიღება , ე.ი.ბუნებრივი გამწვანების საფარის რეპროდქცია შენელდება..

საქართველოს მთელი ტერიტორია მდებარეობს ადგილზე რომელიც წარმოადგენსდროგამოშვებითი სეისმური აქტიურობით 8-9 მდე მიწისძვრის ინტენსიური ზონა.პროექტის ობიექტი მდებარეობს სეისმურ ზონა IV-ში (შეცვლილი მერკალისმასშტაბით) თავის მხრივ ნაგავსაყრელის უჯრედების ზომა და პროფილიითვალისწინებს სეისმურ რისკებს. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ნაგავსაყრელიმიჩნეულია ნაკლებად მგრძნობიარე სეისმური აქტივობის მქონედ სხვა უფროკომპლექსურ ინფრასტრუქტურასთან შედარებით, მაგალითად, შენობები.


ამ ზემოქმედების შემსუბუქება შეიძლება მიღწეულ იქნას თუ ნიადაგის მარაგი არაააგებული ციცაბო ფერდობებით და სადრენაჟო კოლექტორიდან და კანალებიდანშესაბამის მანძილზე მდებარეობს. ადგილები საიდანაც მოხდება მიწის აღება უნდაასევე განიხილოს და აცილებული უნდა იყოს ციცაბო ფერდობების არსებობა.ნაგავსაყრელის მიდამო უნდ შეიქმნას ისე რომ მოხდეს ეროზიული გზებისნაკადი/ხევების წაერმოქმნის თავიდან აცილება. გამწვანების კვლავ გაშენება უნდაგანხორციელდეს შეძლებისდაგვარად სწრაფად.

სატვირთოების გზამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ეროზიას შესაბამისად მათი მოძრაობააღნიშნულ ტერიტორიაზე უნდა შეიზღუდოს შეძლებისდაგვარად რათა მოხდესგზების სტაბილიზირება.


იმის გათვალისწინებით რომ სემამსუბუქებელი ზომები მიიღება , არაა მოსალოდნელირაიმე მნიშვნელოვანი ზემოქმედება ეროზიისგან ადგილობრივ გარემოზე.

10.5.2 ჰიდროგეოლოგია

საველე სამუშაოებისას მნიშვნელოვანი დაკვირვებები განხორციელდა, აღმოჩნდა რომმიწისქვშა წყლების დონე არ იყო მუდმივი არამედ იცვლება სეზონურად და ასევედამოკიდებულია კლიმატურ ციკლებზე. მიწისქვეშა წყალი ზედაპირთან ახლოს იყონაგავსაყრელის ბარიან ნაწილში. მიწისქვეშა წყლისსიღრმე ვარირებდა 0.22-1.5 მ იმნაწილებში სადაც მიწის ზედაპირის ამაღლება არის 30მ ქვემოთ ზღვის დონიდან.მიწისქვეშა წყალის დონე გაღრმავდა მაღალ ზონებში, 5მ-ზე ქვემოთ.

ობიექტის გათხრისას აღმოჩენილ იქნა დამონტაჟებული წყლის ლინზები, თუმცაისინი იზოლირებული იყვნენ რადგან ნიადაგს გააჩნია ფილტრაციის ძალიან დაბალისესაძლებლობა. წყლის როგორც ვერტიკალური ისე ჰორიზონტალური მოძრაობაძალიან შეზღუდულია.


ra04

e20

11-0

2-17


ცეცხლაურის დაბლობი არ წარმოადგენს მიწისქვეშა წყლების შევსება/გაშვებისადგილი. არ არის როგორც მეჩხერი ისე შუალედური წყალგამტარი შრე ბარის ქვეშ,შესაბამისად ნაგავსაყრელი არ იმოქმედება მიწიქვეშა წყლების რესურსებზე.

ნაგავსაყრელის ქვედა კონსტრუქცია შედგება წყალგაუმტარი საიზოლაციო შრისგანრომელიც შედგება ბუნებრივი თიხისგან, ქვის ფხვნილით, ბენტონიტითა და HDPEსაფარით ნაჟონის კოლექტორის სადრენაჟო ფენის ქვემოთ. მშენებლობა შეესაბამებანაგავსაყრელის დირექტივასა და BAT-ს არასახიფათო ნარჩენების ნაგავსაყრელისთვის.ამ ტიპის ქვედა კონსტრუქცია შეამცირებს მიწისქვეშა წყლებისა და ნაგავსაყრელისქვეშ არსებული ნიადაგის შრეების დაბინძურების რისკს.

დომინანტი დამაბინძურებელი ნაგავსაყრელის ნაჟონში იქნება ორგანულინივთიერებები, ნაწილობრივ ჟანგბადის მოხმაება (გაზომილია როგორც BOD და COD)და აზოტი ამონიუმის ფორმით. ამონიუმის შემცველობა სეიძლება გავლენა იქონიოსჟანგბადის მოხმარებაზე, ისევე როგორც წყალში მცხოვრები ცოცხალი ორგანიზმებისტოქსიკურობაზე.


დაბინძურებული ნაჟონი წყლის გაჟონვა მიწაში და მიწისქვეშა წყლებში მინიმუმამდეიქნება დაყვანილი ნაგავსაყრელის ქვედა კომპლექსური კონსტრუქციით, რომელიცშეესაბამება მოთხოვნებს EC დირექტივაში არასახიფათო ნარჩენებისნაგავსაყრელისთვის. რახან ობიექტს აქვს მიწისქვეშა წყლების მაღალი დონე და ზოგადგილებში შეიძლება აღინიშნებოდეს ბუნებრივი გეოლოგიური ბარიერის ნაკლებობახელოვნური გეოლოგიური ბარიერი გაკეთდება ისევე როგორც ფსკერის იზოლაციაროგორც ამას მოითხოვს EU ნაგავსაყრელის დირექტივა. გეოლოგიური ბარიერი ხელსშეუშლის ნაჟონის მიწისქვეშა წყლებში ჩაღწევას გრძელვადიანი თვალსაზრისით,მაშინ როდესაც ფსკერის იზოლაციის მოთხოვნაა იფუნქციოს ნაგავსაყრელის მუშაობისაქტიური ფაზის განმავლობაში. სადრენაჟო ფენის დატანება მოხდება საფარის თავზერათა მოხდეს ნაჟონის მოგროვება შემდგომი დამუშავებისთვის.

იმისათვის რომ შემცირდეს რაიმე სახის მნიშვნელოვანი ზემოქმედება ნაჟონიშეგროვდება და დამუშავდება ისე რომ შეესაბამებოდეს მოთხოვნილ სტანდარტებსსანამ მოხდება მისი მიმღებტან გაშვება. მიზანშეწონილი დამუშავება გულისხმობსაერობულ ბიოლოგიურ დამუშავებას, ნაჟონში ჟანგბადის შთნმთქმელი ნივთიერებებისშემცირების მიზნით ისევე როგორც სხვა ორგანული ნივთიერებების შემცირებისა დაამონიუმის ნიტრატის აზოტად დაჟანგვის მიზნით. შესაბამისად, მოხდებატოქსიკური შედეგის შემცირება ან პრაქტიკულად აღმოიფხვრება.

ობიექტის კონკრეტული პარამეტრები ჩამდინარე წყლებიდან ნაჟონისდამუშავებისთვის ისევე როგორც დამუშავების დამატებითი ინფორმაცია მოცემულიაცხრილში 9, თავში 6 და დანართში 4. გარემოზე ზეგავლენის ნებართვის მოთხოვნებირასაკვირველია წარმოადგენს მოწინავე მნიშვნელობას, და შეიძლება გავლენა იქონიოსსემამსუბუქებელი ზომების არჩევანზე რომლის დანერგვაც შემდგომ მოხდება. სწორადდამუშავების შემთხვევაში ეს შეიძლება წარმოადგენდეს მცირე ზემოქმედებას, რადგანპარამტრების მოთხოვნები და დამუშავების მეთოდები ძალიან მკაცრია.


120 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


არაა მოსალოდნელი ზემოქმედება მიწისქვეშა წყლების ხარისხზე თუ სწორადგაკეთდება ფსკერის კონსტრუქცია და ნაჟონის დამუშავება. სამშენებლო სამუშაოებისკონტროლი და ზედამხედველობა სავალდებულოა. მიწისქვეშა წყლის ხარისხიშემოწმდება სამონიტორინგო ჭების დამონტაჟებით მიწისქვეშა წყლების ნიმუშებისასაღებად მოსახერხებელ ადგილებში ნაგავსაყრელზე. იმის გათვალისწინებით რომშემამსუბუქებელი ზომების მიღება მოხდება არაა მოსალოდნელი მნიშვნელოვანიზემოქმედება მიწისქვეშა წყლებზე როგორც მშენებლობისას ისე მუშაობისას.

10.5.3 ჰიდროლოგია და დატბორვის რისკი

ადგილისძირითადიწყალჩასადინარიაქწარმოდგენილიაუსახელონაკადულით,

რომელიცგეგმაზეზიგზაგისებურადმიედინებასამხერთ-აღმოსავლეთიდანჩრდილო-

დასავლეთისაკენ (შემოხაზავსრკალს, ზურგითდასავლეთისაკენ)დაგამოკვლეულიტერიტორიიდანრამდენიმეკილომეტრითჩრდილოეთითუერთდებამდ. ჩოლოქს. წყლისსიღრმენაკადულშიმისინორმალურირეჟიმისასდაახლოებით 20-

40სმ-ისფარგლებშია, მაგრამ 1

თვიანიხანგრძლივობისგვალვებისასიგისაგრძნობლადკლებულობსდაზოგან 10 სმ-მდეჩამოდის.

არხის მიმართულება უნდა შეიცვალოს, გადატანილ იქნას ნაგავსაყრელისტერიტორიიდან დაცული დამბითა და საფარით ნაგავსაყრელიდან გამოსულიჩამდინარე წყლებისგან. დამბამ ასევე უნდა დაიცვას ნაგავსაყრელი არხის ჭარბიწყლიდან. არხის ჭრილისა და ხიდის დაპროექტება უნდა მოხდეს ისე, რომ გაატაროსმაქსიმალური რაოდენობის წყლის დინება. არხების მაღალი სიხშირე მიუთითებსნიადაგის დაბალ გამტარობაზე, რადგანაც მათ ერთადერთი დანიშნულება იყოზედმეტი წყლების ტერიტორიის ზედაპირიდან გაყვანა. ნიადაგის დაბალგამტარობაზე ასევე მიუთითებს წვიმიანი პერიოდის შემდეგ ტერიტორიაზე გუბეებისსიმრავლე. სანიაღვრე სისტემა მომავალი ნაგავსაყრელის ირგვლივ უნდა აღდგეს,დატბორვისა და წყლის დაგროვების თავიდან აცილების მიზნით.

დატბორვის რისკის შესაფასებლად არ არსებობს ჰიდროლოგიური დაკვირვებისჩანაწერები. ამიტომ კონსულტანტი გაესაუბრა ადგილობრივ მოსახლეობასდატბორვის საკითხთან დაკავშირებით. რამდენადაც ადგილობრივ მოსახლეობასახსოვს, იყო მხოლოდ ერთი შემთხვევა გასული საუკუნის 90-იან წლებში, როდესაცხანგრძლივი წვიმის შემდეგ დაიტბორა ტერიტორიის დაბლობი ნაწილი მოკლეპერიოდით. დატბორვის დაბალ რისკს ასევე ამტკიცებს მეცხოველეობის ფერმის დიდირაოდენობის შენობების არსებობა აღნიშნულ ტერიტორიაზე. ყველა შემთხვევაშინაგავსაყრელის უჯრედების ფსკერი აიწევა დღევანდელ მიწის ზედაპირზე მაღლა.


უჯრედის ფსკერი აშენდება მიწის დონის ზემოთ და უჯრედები დაცული იქნებადამბებით და რომელბიც თავის მხრივ ნაგავსაყრელს დაიცავს დატბორვისგან. მეორესმხრივ, ისეთი სისტემები როგორიცაა ნაჟონისა და წვიმის წყლის სემგროვებელისისტემები ხელს შეუშლის დაბინძურებულ წყალს დატოვოსნაგავსაყრელისტერიტორია და დააბინძუროს ირგვლივ არსებული ზედაპირის წყლები.



ra04

e20

11-0

2-17


იმის გათვალისწინებით რომ მიღებული იქნება სემამსუბუქებელი ზომები, არაამოსალოდნელი მნიშვნელოვანი დატბორვის რისკი და შესაბამისად მოსალოდნელიზემოქმედება გარემოზე არის დაბალი.

10.6 ზემოქმედება ბუნებრივ ნაკრძალებსა და კულტურულ მემკვიდრეობაზე

ნაგავსაყრელის შემოთავაზებული მდებარეობა არ ეხება რაიმე დაცულ, ბუნებრივნაკრძალებს. პროექტის ფარგლებში ჩატარებული არქეოლოგიური კვლევისთანახმად,ნაგავსაყრელის ასაშენებლად შემოთავაზებულ ტერიტორიაზე არ მდებარეობსარცერთი ისტორიული შენობა და არ ახდენს ზემოქმედებას დაცულ ბუნებრივნაკრძალებზე.


ადგილობრივ გარემოზე მნიშვნელოვანი ზემოქმედება მოსალოდნელი არ არის.

10.7 ვიზუალურიზემოქმედება

ვიზუალური ზემოქმედება სოფელ ჯიხანჯურსა და ცეცხლაურზე არის უმნიშვნელოარსებული ბორცვოვანი რელიეფისა და ველების წყალობით, რომლებიც ამცირებსმხედველობას.

რელიეფი ბრტყელია მეორე მხრიდან, რომელიც გაჭიმულია ნაგავსაყრელიდანავტობანამდე/რკინიგზამდე და სოფელ ოჩხამურამდე, მაგრამ დისტანციადაახლოებით 2 კილომეტრია. ამიტომ ვიზუალური მხარე არც ისე მნიშვნელოვანადუსიამოვნო იქნება როგორც სოფლის მოსახლეებისთვის ასევე ავტობანით/რკინიგზითმიმავალი მგზავრებისთვის.


ბეტონის კედელი (ღობე) აშენდება ნაგავსაყრელის ირგვლივ და დაირგვება გამწვანებარათა დაცული იქნას ვიზუალური მხარე. ბუნებრივი ტყე გაშენდება ობიექტისჩრდილოეთით რათა შექმნას ბარიერი უარყოფითი ვიზუალური ზემოქმედებაობიექტტან ახლოს მცოხვები მოსახლეობისთვის. გაშენებული ტყის საერთო ფართობიიქნება დაახლოებით 8 ჰექტარი, საიდანაც ნახევარი ტერიტორია იქნებანაგავსაყრელის საზღვრის გარეთ (ანუ ბეტონის კედლის გარეთ).


იმის გათვალისწინებით რომ შემამსუბუქებელი ზომების მიღება მოხდება , არაამოსალოდნელი მნიშვნელოვანი ვიზუალური ზემოქმედება.

სურათი 36ხედი ავტობანზე / რკინიგზა.

122 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


10.8 დანაგვიანება

ნაგავი იწვევს უარყოფით ვიზუალურ ზემოქმედებას ბევრი ადამიანისთვის, დაშეიძლება გამოიწვიოს მნიშვნელოვანი უსიამოვნება მიმდებარე ტერიტორიაზემცხოვრებთათვის. ნაგვის ეფექტური კონტროლი უნდა იყოს აქტიური და შეეძლოსნაგვის გაფანტვის შემცირება. ასვე აღსანიშნავია, რომ დანაგვიანებამ სეიძლებაგამოიწვიოს პრობლემები ყოველდღიურ საქმიანობებში და ზიანი მიაყენოს ირგვლივარსებულ ბუნებას. მაგრამ, ასვევ საინტერესო ფაქტორი დაწესებულების შექმნისას,რომ ის საინტერესო ობიექტი იქნება შემეცნებითი ვიზიტებისთვის სკოლებისთვის,საგანმანათლებლო პროექტებისთვის და ა.შ. ეს ფაქტორი იქონიებს ძლიერ ზეგავლენასიმ შტაბეჭდილებაზე რასაც სტუმარი მიიღებს ვიზიტისას.

ქარით გაიფანტება მსუბუქი ნარჩენები როგორიცაა ქაღალდი და ცელოფანი,განსაკუთრებით ძლიერი ქარის დროს. რახან სამხრეთ დასავლეთი წარმოადგენს ქარისგაბატონებულ მიმართულებას, არსებობს რისკი, რომ ნარჩენებმა შეიძლება მიაღწიოსახლოს მდებარე სოფლებამდე ცეცხლაური და ჯიხანჯური.


დანაგვიანების შემცირება მოხდება სათანადო მართვითა და ნაგავსაყრელისყოველდღიური დაფარვით. უნდა დაინერგოს ყოველდღიური შემოწმება და ნაგვისაკრეფის სამუშაოები. სორტირების ზონის ირგვლივ, დამონტაჟებული იქნება ბადესახურავსა და მიწის დონეებს შორის. ნაგავსაყრელის ირგვლივ არსებული კედელიცშეამცირებს მიმდებარე ტერიტორიების ქარისგან დანაგვიანებას მაგ. ცელოფნისპარკები. თუმცა, ის ნაგავი რაც მიმოიფანტა ირგვლივ უნდა აიკრიფოს.



ra04

e20

11-0

2-17


მოსალოდნელია ნაგავსაყრელზე სამუშაოებისგან დანაგვიანება და ობიექტზე მოძრავიტრანსპორტის მიერ, თუმცა მიჩნეულია რომ ზემოქმედება იქნება დაბალი.

10.9 ჯანმრთელობისრისკიდაუსაფრთხოება

არსებობს ჯანმრთელობასა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული რისკები რომელიცდაკავშირებულია ნარჩენების ობიექტთან როგორც იქ მომუშავე/ვიზიტორებისთვისისე ობიექტის სიახლოვეს მცხოვრებთათვის.

ნაგავსაყრელებთანდაკავშირებითჯანმრთელობისრისკიძირითადადუკავშირდებაადგილზეინფექციურნარჩენებთანდამომწამლავნივთიერებებთანშეხებას,ჩამონადენწყლებთანკონტაქტსადაატმოსფერულჰაერშიმავნენივთიერებათაგაფრქვევას.

სხვა რისკებს წარმოადგენს აფეთქებები და ხანძრები რომელიც გამოწვეულიანაგავსაყრელის გაზის არასათანადო მართვით. ჭებში ან ღრმა ექსკავაციებში არსებულნარჩენების ნაწილაკებში დახრჩობის რისკი ცხადია როცა კი არსებობს ნაგავსაყრელისგაზის შესვლის რისკი.

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რისკ ფაქტორია საშიში ნარჩენების სორტირებისა დაგანთავსების სამუშაოები. ნარჩენების ობიექტი არის დაწესებულება რომელიც იღებსარა სახიფათო ნარჩენებს. თუმცა, ყოველთვის არსებობს იმის რისკი რომ ობიექტზეშევიდეს სატვირთო რომელშიც იქნება საშიში ნარჩენები. იქნება შესაძლებლობასორტირების ზონაში, სახურავის ქვეშ, ბეტონის იატაკზე, დამუშავდეს,გადახარისხდეს და განთავსდეს სახიფათო ნარჩენები ჩაკეტვად კონტეინერში სანამმოხდება მისი გადატანა დამუშავების დაწესებულებაში.

ტრანსპორტის მოძრაობა წარმოადგენს რისკ ფაქტორს სამუშაო დღის განმავლობაშიავარიის სახით; როგორც ნაგვის სატვირთო ისე მძიმე ტექნიკა იმოძრავებს ობიექტზე.

დაქირავებული პერსონალის რაოდენობა ობიექტზე იქნება 15 რაში შევა მენეჯმენტი,მანქანების ოპერატორები, დაცვა, ადმინისტრაცია და დამხარისხებლები.


შემუშავდება გარემო ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების გეგმა რომელიც მოიცავსჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების ზომებს რათა მოხდეს ავარიებისა და დაშავებისთავიდან აცილება ნაგავსაყრელზე მუშაობის პერიოდში. EHS ტრეინიგ პროგრამაგანხორციელდება სანამ ობიექტზე მუშაობა დაიწყება და გაგრძელდება როდესაცმოხდება ახალი პერსონალის მიღება რაც იმას ნიშნავს, რომ ყველა მომუშავეინფორმირებული იქნება უსაფრთხოების რეგულაციების შესახებ. სატრეინინგოპროგრამა მოიცავს სემინარებსა და ვორქშოფებს რათა მოხდეს რისკების შეფასებისგანხილვა და ობიექტზე მუშაობის სიტუაციის გარკვევა.

უსაფრთხოების რეგულაციები მომზადდება ობიექტის მენეჯერის მიერ დაგანსაკუთრებული ყურადღება მიექცევა სახიფათო ნარჩენების დამუშავების, გაზისექსტრაქციი სისტემის ( პასუხისმგებელია გაზის უსაფრთხოების მენეჯერი) რისკთან

124 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


დაკავშირებულ საკითხებს გარდა უფრო გავრცელებული უსაფრთხოების ასპექტებისაროგორიცაა ტანსაცმელი, სანიტარული ასპექტები, საგზაო მოძრაობა და ა.შ.სახიფათონარჩენების დამუშავება ითხოვს გაწვრთვნილ კადრს როგორებიცაა ქიმიკოსები რომშეძლონ განსაზღვრა ნარჩენის ტიპისა და საჭირო დამუშავების. საშიში ნარჩენებისდამუშავება იქნება ობიექტის მენეჯერის პასუხისმგებლობა.

საზედამხედველო და ანგარიშის ღონისძიებები დამყარდება EHS გეგმისთვის.

პერსონალი რომელიც მუშაობს ნაგავსაყრელზე ნარჩენების დამუშავებაზე აღჭურვილიუნდა იყოს სათანადო დაცვის აღჭურვილობით როგორიცაა გაჭრისადმი მდგრადი დამაღალი ხილვადობის დამცველი ტანსაცმელი, ხელთათმანები, უსაფრთხოებისჩექმები, სახის რესპირატორული ნიღბები, დანადგარებთან ახლოს მომუშავეებისთვისხმაურისგან დამცავები, მძიმე ტექნიკათან მომუშავეებს მყარი ქუდებითა დასაკომუნიკაციო ხელსაწყოებით მომარაგება მაგ. მობილური ტელეფონი.

ყველგან სადაც საჭიროა ადვილად ხელმისაწვდომი იქნება პირველადი დახმარებისნაკრები თვალის დასაბანი საშუალების ჩათვლით. საშუალო სამედიცინო დახმარებაიქნება უზრუნველყოფილი დაშავებისა და უბედური შემთხვევების შემთხვევაში.

ადგილზედასაქმებულყველაპირსჩაუტარდება ვაქცინაცია. პერსონალის ყველა წევრსუნდა შეეძლოს რეგულარულად ჯანმრთელობის მდგომარეობის შემოწმება.

ნაგავსაყრელის სათანადო გადაფარვა ნაგავსაყრელის გაზის ექსტრაქციასთან ერთადწარმოადგენს ეფექტურ ზომას ხანძრის პრევენციისთვის.რეგულარული(ყოველდღიური, საშუალო და საბოლოო) დაფარვა შეამცირებსხანძრისა და სუნისატმოსფეროში გავრცელების რისკებს.

გაზის უსაფრთხოების ზომები უნდა იყოს დაცული ობიექტზე მუდმივად.გამოყენებული უნდა იყოს გაზის განგაშის აღჭურვილობა სათანადო მდგომარეობაშიშემოწმებით სანამ მოხდება ტერიტორიაზე/თხრილში გგაშვება, რომელიც ეჭვობენ რომარის სახიფათო. თუ აღინიშნება აფეთქების რისკი უნდა მოხდეს სამუშაო ადგილისევაკუაცია. მომუშავეებმა უნდა შეამცირონ მილების გამონაბოლქვის პირდაპირიზემოქმედება.

ტერიტორია უნდა შემოიღობოს და არ უნდა ხდებოდეს გადაკვეთა. ნაგავსაყრელზეხალხის შესვლა შეზღუდული იქნება ნაგავსაყრელის მუშაობის პროცესში.

მოძრაობის მარშრუტი დაიგეგმება და დაპროექტდება იმისათვის რომ შემცირდესსაგზაო მოძრაობის გადაკვეთა. უნდა განისაზღვროს მძღოლებსა დაგადამტვითველებს შორის ან სხვა მომუშავეებს შორის კომუნიკაციის კოდები.

ინციდენტები რომელშიც ფიგურირებს მანქანები შემცირდება რევერსული მანევრებისმინიმუმამდე დაყვანით ან აღმოფხვრით და უსაფრთხოების პროცედურების მორგებამათ შორის გამაფრთხილებელი შუქების, ხილვადი რევერსულიგანათება, სარკეები დამოსმენადი რევერსული განგაშის სწორი გამოყენება


გამოკვლეული ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების რისკები სამშენებლოსამუშაოებისგან ისევე როგორც ყოველდღიური მუშაობისგან სვარაუდოდ მისაღები


ra04

e20

11-0

2-17


იქნება როგორც ობიექტის მომუშავეებისთვის/ვიზიტორებისთვის ისე ობიექტისსიახლოვეს მცხოვრებთათვის იმის გათვალისწინებით რომ მოცემულიშემამსუბუქებელი ზომები გატარდება. ინფორმირებული იქნებიან უსაფრთხოებისწესების შესახებ. ასეთი წესები უნდა მომზადდეს ტერიტორიის მმართველის მიერ,განსაკუთრებული ყურადღებით გაზის ექსტრაქციის სისტემაზე, ისევე როგორცსხვადამცავსაშუალებებზე,სპეცტანსაცმელზე და ა.შ.

დასაქმებულყველაპირსდაურიგდებაპერსონალურიდამცავისაშუალებებიდასპეცტანსაცმელი, როგორიცაა ხელთათმანი, მასკა, დამცავი ტანისამოსი და ა.შ.

10.10ნაგავსაყრელისტაბილურობადაგამაგრება

ნაგავსაყრელის აშენებისას რისკს წარმოადგენს სტაბილურობა დაგამაგრება.სტაბილურობა მნიშვნელოვნი ფაქტორია ნაგავსაყრელის ამთელიარსებობის განმავლობაში ისევე როგორც ნაჟონის გუბურების დამბები, ობიექტისსაძირკველის მშენებლობიდან საფარის სისტემის ჩათვლით, ფერდობები, დამბები დაშემაკავებლები ისევე როგორც საფარი(ნაგავსაყრელის).


ნაგავსაყრელის სტაბილურობისა და ეროზიის რისკების აცილებისუზრუნველსაყოფად მიღებული იქნება ზომები. მნიშვნელოვანი საკითხი რომლისმხედველობაში მიღებაც მოხდება არის ფერდობების დაგეგმარება და დამბების,შემკავებლების, შუალედური საფარებისა და საბოლოო საფარების გეოტექნიკურითვისებები.

ნაგავსაყრელის ყოველდღიური მუშაობა შეასრულებს სამუშაო პროეცედურებს რომმოხდეს შემდეგის თავიდან აცილება : ნარჩენების არაკონტროლირებადი მოთავსებადაპრესვის ან შესაბამისი დამუშავების გარეშე.

გამაგრება უნდა იყოს რეგულარულად გაზომიილი და გაცხადდეს მონიტორინგისპროგრამაში/წლიურ ანგარიშში ნებართვის მოთხოვნების მიხედვით.


იმის გათვალისწინებით რომ შემამსუბუქებელი ზომები გატარდება , არაამოსალოდნელი ნაგასაყრელის სტაბილურობასა და გამაგრებაზე არსებითიზემოქმედება.

10.11საფარიმასალისექსტრაქცია

ძალიან მნიშვნელოვანი შემამსუბუქებელი ზომა ნაგავსაყრელის მუშაობიდანმიღებული უარყოფითი ზემოქმედების პრევენციისთვის წარმოადგენს ყოველდღიურიდა შუალედური საფარის დატანება მოქმედ უჯრედზე. რასაკვირველია ესგულისხმობს რომ უნდა იყოს ისეთ მასალებთან წვდომა, და რა თქმა უნდა ამასშეუძლია შექმნას რისკი და ზემოქმედება თუ არ არსებობს მსგავს მასალებთან წვდომა.

126 (160)


ra04

e20

11-0

2-17



შეფასება და გამოთვლები ჩატარდა კონსულტანტის მიერ არსებულ ნიადაგისკარიერზე რომელიც თიხა/მორანის თვისებისაა და მდებარეობს ნაგავსაყრელისჩრდილოეთით. ჩატარებულმა მასიურმა გამოთვლებმა აჩვენა, რომ კარიერი გასტანსობიექტის ორივე გათანაბრებისათვის, ნაგავსაყრელის გამაგრებისა დაშემკავებლებისთვის როგორც ნაგავსაყრელის უჯრედების დღიურ საფარად. თუნაგავსაყრელის გადიდება მოხდება, სამუშაოებში ჩართული უნდა იყოს საფარიმასალისთვის ადგილობრივად კარიერის ნახვა რომელიც საკმარისი იქნებასამომავლოდ საკმაოდ დიდი დროის განმავლობაში. ნაგავსაყრელის დახურვისგეგმაში, უნდა იყოს საბოლოო საფარისთვის საჭირო მასალების მოცულობებისგამოთვლა.


იმის გათვალისწინებით, რომ შემამსუბუქებელი ზომების მიღება მოხდება, არაამოსალოდნელი მნიშვნელოვანი ზემოქმედება საფარი მასალი ამოღებისას.

10.12ნაგავსაყრელისდახურვა/შემდგომიზრუნვა

ნაგავსაყრელის საბოლოო დახურვა და რეაბილიტაცია აღწერილია ნაგავსაყრელისდახურვის გეგმაში. დახურვის გეგმაში, აღწერილი იქნება საბოლოო საფარის გეგმა,ისევე როგორც რეაბილიტაციის კრიტერიუმები.მონიტორინგის პროგრამაში, იქნებასამუშაო პროცედურები თვითმონიტორინგისთვის მაგ. გამაგრების გაზომვა,გამწვანება და ზედაპირის წყლების დინება საბოლოო საფარიან ტერიტორიაზე.


დახურვის გეგმამ უნდა აჩვენოს, რომ პოტენციური გარემო ზემოქმედება და რისკებიშემცირდება დახურული ტერიტორიის დაგეგმარებაზე და მონიტორინგზედაყრდნობით.

სათანადო ფინანსური რესურსები უნდა იყოს გამოყოფილი ნაგავსაყრელისდახურვისთვის მათ შორის ნაგავსაყრელის საბოლოო დაფარვისთვის რაც უნდაასრულებდეს რეგულაციების მოთხოვნებს. დებულებების მიხედვით რომელიცმოცემულია ნაგავსაყრელის დაფარვის დირექტივაში პერიოდი გულისხმობს სულმცირე 30 წელს . BAT სახელმძღვანელოში

ორგანული ნარჩენების ნაგავსაყრელის დაწესებულებებისთვის რეკომენდაციაა 50წელი ( ნაჟონი და გაზისწარმომქმნელი ნარჩენები)22.


ძირითად რისკს წარმოადგენს საფარი მასალის არა სათანადო რაოდენობის მარაგიდახურვისა და რეაბილიტაციისთვის

22 BAT საბოლოო პროექტისახელმძღვანელო ჩანაწერი ნარჩენების სექტორისთვის საუკეთესოხელმისაწვდომ ტექნიკებზე o: ნაგავსაყრელის საქმიანობები EPA, ირლანდია, 2011


ra04

e20

11-0

2-17


10.13კუმულაციურიზემოქმედება

პროექტის საქმიანობამ შეიძლება შედეგი გამოიღოს რიგ სხვადასხვა ზემოქმედებაში.მოსალოდნელია რომ ზემოქმედებებს ექნებათ სხვადასხვა მნიშვნელობა. ზოგშემთხვევაში, ზემოქმედებები შეიძლება იყოს ურთიერთდამოკიდებული, ისე ორმ ერთადგილზე ზემოქმედების შემცირებამ შეიძლება გამოიწვიოს სხვა ადგილას სხვაასპექტით ზემოქმედების გაზრდა. ამის მაგალითი შეიძლება იყოს არსებულინაგავსაყრელების დახურვა, რომელიც უნდა გამოიხატებოდეს შემცირებულიუარყოფითი ზეგავლენით ადგილობრივ გარემოზე, და იმავდროულად შეიძლებაგამოიწვიოს ეკონომიკური შეზღუდვა იმ ადამიანებისთვის რომლების ამჟამადმუშაობენ ობიექტებზე, ახარისხებენ და კრეფენ იმ ნარჩენებს რომელიც შეიძლებაშემდგომ გაიყიდოს.

არაპირდაპირი ზემოქმედება არის ზემოქმედება რომელიც არაა პირდაპირ პროექტთანდაკავშირებული, მაგრამ შეიძლება იყოს გამოწვეული პროექტის შედეგად.არაპირდაპირი ან/და კუმულაციური ზემოქმედები შეფასება რთულია და ხშირადმოიცავს გაურკვევლობებს.თუმცა, მნიშვნელოვანია პოტენციური კუმულაციურიზემოქმედების ანალიზის შესრულება, რაც შეიძლება დაეხმაროს პროექტისარასასურველი ან მოულოდნელი უარყოფითი ზემოქმედების მინიმუმამდე დაყვანაში.

პროექტის პოტენციური არაპირდაპირი ან/და კუმულაციური ზემოქმედება მოიცავს:

· უფრო კომპლექსური სორტირების ობიექტის ინსტალაცია ახალნაგავსაყრელზე. მსგავსმა სორტირების დანადგარმა შესაძლებელია გაზარდოსმეორადი ან/და გადამუშავებული მასალების მაჩვენებელი,და კიდევ უფროშეამციროს საშიში ნარჩენების ნაგავსაყრელზე გადაყრის რისკები. ამანშეიძლება ასავე ემსახუროს ნაგავსაყრელის ქმედითუნარიანობისგახანგძლივებას, რადგან გადახარისხების ხარისხის მომატებამ შეიძლებაშეამციროს ობიექტზე გადაყრილი ნარჩენების რაოდენობა.

· ინსინერატორის დამონტაჟება სამედიცინო ნაჩენებისთვის. მსგავსიინსინერატორის დამონტაჟების შედეგი სავარაუდოდ იქნება ნარჩენების ახალინაკადის გაჩენა სამედიცინო ნარჩენებით (ყველაზე მეტად სავარაუდოანარჩენები რომელიც კლასიფიცირებულია როგორც საშიში ნარჩენები EUდირექტივის თანახმად23) რომლის გადატანაც მოხდება ობიექტზე და აქვემოხდება დამუშავებაც. ეს მოითხოვს განახლებულ სამუშაო პროცედურებს დაჩართული პერსონალის განათლებას რათა უზრუნველყოფილი იყოსსამუშაოსას ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება, ისევე როგორც ობიექტისმახლობლად მცხოვრები ან მომუშავე ქალებისა და მამაკაცების ჯანმრთელობადა უსაფრთხოება.მიღებული უნდა იყოს ზომები რომ მოხდეს გამონაბოლქვის,სუნის ან ხმაურის ზემოქმედების შემცირება.

232008 წლის 19 ნოემბრის ნარჩენების დირექტივა 2008/98/EC

128 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


· გაზრდილი ნდობა ადგილობრის დაწესებულებებისა და საგადასახადოსისტემების მიმართ. თუ აჭარის მაცხოვრებლები იგრძნობენ ნარჩენებისმართვის პროცედურების გაუმჯობესებას და გაზრდილ გარემო დაცვისა დასოციალურ პასუხისმგებლობას პროექტის მფლობელისგან/ფინანსთა დაეკონომიკის სამინისტროსგან/შპს. ჰიგიენასგან ეს შეიძლება გამოიხატოსნდობის ამაღლებით საჯარო დაწესებულებების მიმართ. გაზრდილმა ნდობამშეიძლება იმოქმედოს ისეთ ასპექტებზე როგორებიცაა გადასახადებისგადახდის სურვილი ან აქტივობა არჩევნებისას.

11 პოტენციურისოციალურიზემოქმედება

11.1 შპს. ჰიგიენასინსტიტუციურიამოქმედება

არსებობს საჭიროება შპს ჰიგიენასთვის რომ შეასრულოს სამუშაო სახადასხვა ასპექტშირაც დაკავშირებულია სოციალური რისკების მართვასთან:

· ბათუმის ნაგავსაყრელის დახურვა· ქობულეთის ნაგავსაყრელის დახურვა· ქობულეთის ძველი ნაგავსაყრელის დახურვა· ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის მუშაობა

შემამსუბუქებელი ზომებიიმისათვის რომ კომპანიამ შეძლოს იმუშაოს როგორც PIU, შემდეგი მოთხოვნები არისსაჭირო, რაც აქამდე არ არის გათვალისწინებული გაზიარებულ დოკუმენტებში:

- ფართო მასშტაბიანი კონტრაქტების მართვის უნარი, ორივე ტექნიკური და არატექნიკურ სფეროებში, რომელიც მოიცავს გადასახლებისა და ეკონომიკურიგადაადგილების ცოდნასა და გააზრებას, ნაგავსაყრელების დახურვასთანმიმართებით(PR 1 და 5)

- მუშაობის მართვის უნარი თანამედროვე და შესრულებაზე დაფუძვნებულიფორმით ( გულისხმობს მკაფიო დაკომპლექტების პროცედურებს, პოლიტიკასადა დაგეგმარებას თანაბარი შესაძლებლობები და ანტი-დისკრიმინაციულიმომუშავეთა შიდა საჩივრების მექანიზმი (PR 2)

- ადამიანური რესურსები (HR) უნარი მაგ. დააკომპლექტოს და დააწინაუროსთანასწორი შესაძლებლობების პერსპექტივით და შეძლოს განავითაროსდანერგოს თანასწორი შესაძლებლობებისა და ანტი-დისკრიმინაციულიპოლიტიკა და უზრუნველყოს მომუშავეთა უფლებების დაცვა ყველა დონეზე)(PR 2)

- უნარი დარწმუნდეს რომ სამუშაოები უსაფრთხოა მომუშავეთათვის დამოსახლეობისთვის (გულისხმობს OHS პოლიტიკას, საგანგებოსიტუაციებისადმი მზაობას და დაგეგმვას (PR 2 და PR 4)

- უნარი დარწმუნდეს სამუშაო სრულდება ისე, რომ ნარჩენების შემგროვებლებიარ სახლდებიან ახალ ნაგავსაყრელზე ან მახლობლად ( ეს გულისხმობს


ra04

e20

11-0

2-17


შინაგან და ორგანიზებულ უნარს ნაგავსაყრელზე დაახარისხოს ნარჩენები)(PR 5)

- უნდა გააჩნდეს საბაზო ცოდნა და გაწრთვნას პერსონალი კულტურულმემკვიდრეობისა და შემთხვევითი აღმოჩენის საკითხებში ( ცეცხლაურისმშენებლობის ფაზა და არსებული ნაგავსაყრელების დახურვა) (PR8)

- უნარი დააკმაყოფილოს მომხმარებლის მოლოდინები (გულისხმობს საჩივრებისმექანიზმი მომხმარებლებისთვის) (PR 10)

ერთი რჩევა ორგანიზაციულ ცხრილში არის ნარჩენების შემგროვებლების მოხსენებაროგორც „ უფლებამოსილი მაგრამ არა დასაქმებულთა“ ჯგუფი. ადამიანმა შეიძლებაწაიკითხოს ეს როგორც ნარჩენების შემგროვებელთა ცეცხლაურის ნაგავსაყრელზემოწვევის გეგმა, დამქირავებლის პასუხისმგებლობის გარეშე. ნარჩენებისშემგროვებლების თავიდან აცილება უნდა მოხდეს თავიდანვე, კარგადფუნქციონირებადი ნაგავსაყრელის მენეჯერის საშუალებით რომელსაც შეუძლიაოფიციალური დასაქმების სესაძლებლობით უზრუნველყოფა. მომუშავეთა უფლებებიმუდამ უნდა იყოს დაცული და გარანტირებული.

შემამსუბუქებელი ზომები უფრო დაწვრილებით გამოკვლეულია ESAP-ში და and theSEP-ში რომელიც დართულია ამ მოხსენებაზე.


იმის გათვალისწინებით, რომ მიღებული იქნება შემამსუბუქებელი ზომები, შპსჰიგიენა შეიძლება გახდეს კარგად ფუნქციონირებადი კომპანია რომელიც ასრულებსEBRD PRs 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 და10.

11.2 საზოგადოებისჯანმრთელობადაუსაფრთხოება

მოხდა დაკვირვება და შესრულდა ანგარიში იმ დააავადებებზე რომლებიცპოტენციურად ნარჩენებთანაა დაკავშირებული, როგორებიცაა ჰეპატიტი A და მწვავენაწლავური ინფექციები ( ესენი ასევე შეიძლება წარმოიშვას წყლისგან).ასევედაკვირვება განხორციელდა პარაზიტებზე. ამჟამად არ არის დახარისხებული სქესისადა ასაკის მიხედვით.

ბათუმისა და ქობულეთის ნაგავსაყრელების დახურვაზე პოტენციური ზემოქმედებაზოგადად შეფასებულია დადებითად, განსაკუთრებით მას შემდეგ რაც ისდაავადებებმა რომლებსაც ეს ნაგავსაყრელები ავრცელებენ შეიძლება პოტენციურადიმოქმედოს დაუცველ ჯგუფებზე ისეთზე როგორებიცაა ბავშვები, ორსულები დაუფროსები რომლებიც მიდრეკილი არიან დაზარალდნენ ნარჩენებთან (და წყალთან)დაკავშირებული დაავადებებისგან. ქალები წარმოადგენენ ავადმყოფებისმომვლელებს და შესაბამისად ნაკლები დროის გატარება ავადმყოფის მოვლაში ასევეპოტენციურად დადებითი ზემოქმედება იქნება.

პოტენციური ზემოქმედება ცეცხლაურში

130 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


ცეცხლაურის ნაგავსაყრელზე ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების პოტენციურადუარყოფითი ზემოქმედება არ არის შესაბამისად მართული როგორც გარემოსდაცვითიისე სოციალური ასპექტები არაა მხედველობაში მიღებული.


შპს. ჰიგიენას მიერ ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების სიფრთხილის დაცვა საჭიროა.ეს მოიცავს ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების ზომების მიღებას არსებულინაგავსაყრელის დახურვისას ისევე როგორც ცეცხლაურის ნაგავსაყრელისთვის. ასევეიხილეთ ESAP.

მოსახლეობის ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების ზედამხედველობისპასუხისმგებლობა უნდა გაირკვეს. კონსულტანტი გვირჩევს რომ მონიტორინგიჩატარდეს მუნიციპალიტეტის მიერ წინასწარ განსაზღვრული კრიტერიუმებით (მაგ.დაავადებები და ნარჩენებთან დაკავშირებული პარაზიტები), მოხსენება უნდახდემბოდეს აჭარის ჯანმრთელობის სამინისტროსთვის და ფინანსთა და ეკონომიკისსამინისტროსთვის, მოხდება შპს ჰიგიენას მართვისთვის უნდა მოხდეს ინფორმირებადა რეკომენდაციების/ბრძანებების მიწოდება .

11.3 გადასახლებისსაჭიროებადამიწისგამოყენება

11.3.1 ცეცხლაური

ცეცხლაურის დაბლობის ტერიტორია ნაგავსაყრელის მდებარეობის ჩათვლით არისსახელმწიფოს მფლობელობაში მაგრამ მიწის წილები ჩაწერილია სხვადასხვასაკადასტრო კოდების ქვეშ. აჭარის მთავრობის გადაწყვეტილებით, ნაგავსაყრელისტერიტორია გაერთიანდა და მიუთითეს ახალი ნაგავსაყრელის მიწის კადასტრში.

გადასახლების ზონა არაა შეზღუდული ფიზიკური საზღვრებით, არამედ ფარავსსრული სანიტარული დაცვის ზონის ტერიტორიას. სანიტარული დაცვის ზონა არისტერიტორია, რომელიც იმყოფება ნაგავსაყრელის პოტენციურად უარყოფითიზემოქმედების ქვეშ და ქმნის პოტენციურ ჯანმრთელობის საშიშროებას ადგილობრივიმცხოვრებთათვის. სახლებისა და სასოფლო-სამეურნეო მიწების არსებობა სანიტარულზონაში ნაგავსაყრელის გარეთ დაუშვებელია. საქართველოს კანონმდებლობისმიხედვით24, სანიტარული დაცვის ზონის საზღვრები უნდა იყოს დასახულინაგავსაყრელის ირგვლივ 500 მეტრზე ზემოთხსენებული რეზოლუციის შესაბამისად.

საკადასტრო ინფორმაციის თანახმად და ნაგავსაყრელზე არსებული ობიექტისხელმისაწვდომი წინასწარი კვლევების და სანიტარული დაცვის ზონაში 2რეგისტრირებული კერძო ნაკვეთი გამოვლინდა, ერთი საცხოვრებელი სახლით დამეორე ორი სახლით, სანიტარული ზონის საზღვრის 500 მ შიგნით. შესაბამისად, ამ

24ბრძანება#36 საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო,„მყარი საყოფაცხოვრებო ნარჩენების მოწესრიგება ოპერირების პოლიგონების სანიტარულიწესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ “2003 წლის 24 თებერვალი


ra04

e20

11-0

2-17


ორი კერძო ნაკვეთის შესყიდვა და ორი ოჯახის ფიზიკური გადასახლება გარდაუვალიიქნება პროექტის განხორციელებისთვის.

სულ 7 კერძო უძრავი ქონება დაფიქსირდა სანიტარული დაცვის ზონაში. თუმცათუმცა 4 საცხოვრებელი სახლი რომელიც ამ ნაკვეთებზეა მდებარეობს სანიტარულიზონის გარეთ. მფლობელები, რომელთა სახლებიც სანიტარულ ზონაში მდებარეობსთუმცა ნაგავსაყრელის ტერიტორიის გარეთ, მათ ვისაც არ აქვთ სახლები სანიტარულიზონის შიგნით, პოტენციურად შეზღუდულები არიან აწარმოონ სამეწარმეოსაქმიანობა ზემოთხსენებულ ნაკვეთებზე.

იხილეთ გადასახლების მოქმედების გეგმა უფრო მეტი დეტალებისთვის.


აღწერის შედეგად უნდა დადგინდეს ვინ დაზარალდება, როგორ დაზარალდებიან დარა ტიპის კომპენსაცია იქნება საჭირო.

დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმა უნდა წარმოადგენდეს სოციალურიმღელვარების შემამსუბუქებელი ზომების ნაწილს, მაგრამ პირველ რიგში საჭიროაR/LRF დანერგვა RAP-ის შემუშავების ქვეშ (შესამუშავებელია).

ზემოქნედების მნიშვნელობა

თუ R/LRF/RAP დაSEP დაინერგება საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკის მიხედვით,და შპს ჰიგიენა იმუშავებს რეკომენდაციების გათვალისწინებით რომ შეასრულოსEBRDs PR, პროექტს შეიძლება ჰქონდეს დადებითი ზეგავლენა არსებულინაგავსაყრელის ნარჩენების შემგროვებლებზე და ახალი ნაგავსაყრელისდაზარალებულ მოსახლეობაზე .

11.3.2 ბათუმი

ბათუმის ნაგავსაყრელზე არის საცხოვრებლები/თავშესაფრები რომლებიც არიანდანგრევის პოტენციური რიკის ქვეშ როდესაც განხორციელდება ნაგავსაყრელისგადაფარვა. ეს მოიცავს ორ თავშესაფარს ნაგავსაყრელის სამხრეთ ნაწილში ისევეროგორც დაახლოებით 9 თავშესაფარი ნაგავსაყრელის ცრდილოეთ ნაწილის ცენტრში.

არსებობს პოტენციური რისკი , რომ ზოგიერთი ნარჩენების შემგროვებლებირომელებიც თავშესაფრებში მუდმივად ცხოვრობენ გადავლენ ახალ ნაგავსაყრელზე.


აღწერით უნდა დადგინდეს ზუსტად ვინ დაზარალდება, როგორ დაზარალდება დაპოტენციურად რა სახის კომპენსაცია იქნება საჭირო. ჯანმრთეკლობისა დაუსაფრთხოების შეფასების/სემამსუბუქებელი ზომები მოიცავს ნარჩენებისშემგროვებლებს. მოძიებული უნდა იქნას ალტერნატიული შემოსავალი დასაცხოვრებელი. იხილეთ R/LRF/RAP.

იმ ხალხისთვის რომელიც ფერმერობას ეწევა ან საქონელს აძოვებს ნაგავსაყრელისსამხრეთით საჭიროა განხილვა იმისა თუ რა გზით მოხდება ნაგავსაყრელის დაფარვა.

132 (160)


ra04

e20

11-0

2-17



პროექტის გამო ის ხალხი რომლებიც მუდმივად ცხოვრობენ ნაგავსაყრელზედაკარგავენ საცხოვრებელს. რახან ამ თავშესაფრების უმრავლესობა დასახლებულიანარჩენების შემგროვებლებით, ისინი თავისთავად დაკარგავენ შემოსავლის წყაროსაც.საჭირო ხდება სხვადასხვა სახის კომპენსაცია, როგორიცაა შემოსავლისალტერნატიული წყარო.

დადებითი ზეგავლენა მოსალოდნელიაბათუმის ნაგავსაყრელის სამხრეთითმცხოვრებთათვის ეს დამოკიდებულია იმაზე თუ როგორ დაიხურება და დაიფარებაძველი ნაგავსაყრელი.

11.4 ნარჩენებისარაოფიციალურიშემგროვებლები

ობიექტზე როგორც ეს მოხსენებულია თავში 3, არსებობს მინიმუმ 30 და მაქსიმუმ 70ნარჩენების შემგროვებელი ვინც ახარისხებს ნარჩენების გროვას ბათუმისნაგავსაყრელზე და დაახლოებით 10-15 ადამიანი ქობულეთის დროებითნაგავსაყრელზე. ნარჩენების შემგროვებლები ძირითადად კაცები არიან . რადგანმანძილი ბათუმსა და ცეცხლაურს შორის დიდია ყოველდღიური მგზავრობისშესაძლებლობა არ იქნება, შესაბამისად საჭიროა მომუშავეთათვის საცხოვრებლისუზრუნველყოფა თუ ისინი აპირებენ საცხოვრებლად გასავლას. დახურვისსამუშაოების შემდეგ, ზოგიერთი მათგანი პოტენციურად დასაქმდება ძველნაგავსაყრელზე და იქ უზრუნველყოფენ აღჭურვილობის ზედამხედველობას.


აღწერით უნდა დაზუსტდეს ვინ დაზარალდება და რა კომპენსაცია იქნება საჭირო.ზუსტი რიცხვი, ასაკი და ა.შ ჯერჯერობით არაა ცნობილი. მოძიებულ უნდა იქნასშემოსავალი და საცხოვრებელი. უნდა დარწმუნდეთ რომ არცერთ ნარჩენისშემგროვებელს არ იქნება შეთავაზებული უფლებამოსილება მაგრამ მოხდება მათვიარაოფიციალურად დასაქმება რაიმე პოზიციაზე ნაგავსაყრელზე, მათი სამუშაოუფლებების დაცვის უზრუნველყობა . იხილეთ R/LRF/RAP.


პროექტმა შესაძლოა ზოგიერთ ადამიანს დააკარგვინოს შემოსავალი. სხვადასხვატიპის კომპენსაციები იქნება საჭირო, როგორიცაა შემოსავლების ალტერნატიულიგზები. იხილეთ R/LRF/RAP.

11.5 კონკრეტულიგენდერულიასპექტები

მიუხედავად იმისა რომ გენდერი ჩართულია საბაზო ანალიზში, კონსულტანტმა აქჩართო ცალკე თავი გენდერზე ზემოქმედებაზე და შემამსუბუქებელ ზომებზე იმისუზრუნველსაყოფად, რომ საკითხი სათანადოდაა წარმოჩენილი. გენდერული


ra04

e20

11-0

2-17


ანალიზი და თანასწორობის კვლევა25შესრულდა ოქსფორდის პოლიტიკის მართვის(Oxford Policy Management)მიერ 2010წ. კვლევა ეხებოდა ნარჩენების შეგროვებისსისტემაში ქალისა და კაცის სხვაობა, დაქირავების მაჩვენებლები ნარჩენების მართვისსხვადასხვა ინსტანციებში, რეაქციები ჩაქვის პოტენციურ ახალ ნაგავსაყრელზე და სხვასაკითხები. მიუხედავად იმისა, რომ კვლევა ჩატარდა მაშინ, როდესაც ნაგავსაყრელისმშენებლობა დაგეგმილი იყო ჩაქვში, მაგრამ გარკვეული ასპექტები გამოდგება ასევეცეცხლაურის პროექტისთვის.

11.5.1 ნარჩენების შიდამეურნეობრივი მართვა

კვლევა მიუთითებს მდედრობითი სქესის დომინანტურ პასუხისმგებლობასსაყოფაცხოვრებო ნარჩენების მართვაში (და ნებისმიერ პოტენციურ გადამამუშავებელინიციატივაში) რომელიც მჭიდროდ არის დაკავშირებული ტრადიციულ შიდასაყოფაცხოვრებო შრომასთან, სადაც ქალი პასუხისმგებელია დასუფთავებაზე,საჭმლის კეთებაზე და სხვა საყოფაცხოვრებო საქმიანობებზე, ასევე მთავარიმზრუნველი პირი ბავშვებზე (ისევე როგორც ავადმყოფ და მოხუც ოჯახის წევრებზე).ეს ასევე განპირობებულია იმ ფაქტით რომ სახალხოდ ნარჩენების მართვატრადიციულად მიიჩნევა სამარცხვინოდ , დამამცირებლადაც კი და შესაბამისად არწარმოადგენს ისეთ საქმიანობას რასაც მამაკაცი უნდა ასრულებდეს .


საჭირო იქნება განათლება ან ინფორმაციული კამპანიის გამართვა ყოფაქცევისცვლილებების შესახებ ნარჩენების მართვაში (მაგ. ნარჩენების შემცირება,გადამუშავება, საზოგადოებრივი სისუფთავის ინიციატივები) რომელიცგათვალისწინებული იქნება ქალებისთვის, რომლებიც ინფორმაციას გადასცემენბავშვებს და ოჯახის სხვა წევრებს.

პროექტის ფარგლებში შესრულებული კვლევები (მაგ. სოციალური შეფასება,ტარიფიკაციის კვლევა და ა.შ.) დიდ ყურადღებას უნდა აქცევდეს გენდერს და ჩართოსქალები ინფორმაციის შეგროვებაში, ანალიზში და უზრუნველყოს გენდერის დადგენა.რითაც ხელი შეეწყობა ინფორმაციის გავრცელებას, პროექტის დაგეგმვას,განხორციელებას და ზემოქმედების შემცირებას.

ინფორმაციული კამპანიებს აქვს ასევე პოტენციალი მიმართოს უფრო მეტისტარტეგიული საჭიროება სახლის საქმიანობის განაწილების თაობაზე. მაგალითად იმშეტყობინების მხარდასაჭერად რომ „ ნაგავთან მუშაობა არ არის სამარცხვინო“ და არისოჯახის ყველა წევრის პასუხისმგებლობა- კაცების და ქალების, ბიჭების და გოგონების.

პროექტის მიერ ჩატარებულმა კვლევებმა (მაგ. მომხმარებლის კამყოფილების სწავლადა მსგავსი) უნდა მიაქციოს მეტი ყურადღება გენდერსა და ჩართონ ქალებიმონაცემების შეგროვებაში, მონაცემების ანალიზსა და უზრუნველყოს რომ ხდება

25საქართველო: აჭარის მყარი ნარჩენების მართვის პროექტი, გენდერული ანალიზი დათანასწორობის კვლევა, შერულებული საბინე გარბარინო და ნინო ჯავახიშვილის მიერ.

134 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


გენდერზე ყურადღების მიქცევა. ეს საშუალებას მისცემს ინფორმაციის უკეთგავრცელებას, პროექტის დაგეგმვას, განხორციელებასა და ზემოქმედებისშემსუბუქებას. ხელმისაწვდომი ინფორმაციის განახლება ას ასევე ემსახურება ქალებისკონსულტაციისა და ინფორმირებულობის გაძლიერებას.იხილეთ SEP.


თუ მხედველობაში მივიღებთ გენდერის საკითხს დაინტერესებული მხარეებისჩართულობისა და მოქმედების ზღვრების საქმიანობებში, ამას ექნება დადებითიზემოქმედების პოტენციალი პროექტის შედეგებსა და ნარჩენების შემდგომ მართვაზე.

11.5.2 თანაბარი შესაძლებლობები

ბალანსირებული დასაქმების პოლიტიკა და მისი პრაქტიკულად შესრულებაწარმოადგენს მთავარ ხელსაწყოს სადაც მიმდინარე პროექტს შეუძლია წვლილიშეიტანოს გენდერულ თანასწორობასა და SWC.-ს სამუშაოს შესრულების ზრდას.

როგორც თავის 2 და OPM კვლევა იუწყება , თვისობრივი და რაოდენობრივი კვლევისმონაცემებმა აჩვენა, რომ ნაკლებად სავარაუდოა რომ ქალებმა დაიკავონ მაღალიპოზიციები და ძირითადად სავარაუდოა ჰქონდეთ სამუშაოები უფრო დაბალიხელფასით.


მიზანშეწონილია გამოვლინდეს გამოცდილი ქალი სპეციალისტები რათა მოხდეს მათიდაქირავება პირველად PIU-ში. მას შემდეგ რაცPIU -ს პერსონალი გაიწვრთნებამოხდება მათი გადაყვანა შპს ჰიგიენაში.

ქალების მუდმივი და მყარი პოზიცია კომპანიის მენეჯმენტში იქნება პრაქტიკულადგარანტირებული თუ ისინი უკვე გამოცდილები იქნებიან PIU-ში. ასევემოსალოდნელია, რომ გენდერული თანაფარდობა გარანტიას იძლევა რომ უფრო მეტიქალი დასაქმდება პარქტიკულ საქმიანობებში.

თანაბარი შესაძლებლობების HR პოლიტიკა რომელიც უნდა წარედგინოსკომპანიასიხილეთ ESAP PR 2 ქმედებები.


თუ თანასწორი შესაშლებლობები გამყარებულია HR პოლიტიკის დონეზედაკომპლექტებასა და დაწინაურებასთან კავშირში ისევე როგორც ხელფასები შპს.ჰიგიენას დონეზე, მეტად სავარაუდოა რომ კომპანია უფრო კარგად იმუშავებს გარდაიმისა რომ ექნება დადებითი გენდერული თანასწორობის ზემოქმედება.

11.5.3 გენდერის საკითხი გადასახებასა და ეკონომიკურ გადაადგილებაში

როგორც ეს აღნიშნული იყო თავში 2 ( სოციალურ ეკონომიკური პირობები) ნაკლებიალბათობით არიან ქალები მიწისა და საკუთრების რეგისტრირებული მფლობელებიდა მათი როგორც მეუღლის იურიდიული უფლებები არ იქნება გარანტირებული თუქორწინება იურიდიულად არაა დაფიქსირებული, რომელიც მოითხოვს ოფიაციალურრეგისტრაციას საეკლესიო ქორწინებაზე დამატებით. ქალების წვდომა საკუთარ


ra04

e20

11-0

2-17


ეკონომიკურ უფლებებამდე, მაგ გადასახლების შემთხვევაში რასაკვირველიაუარყოფითი ზემოქმედების რისკის ქვეშაა R/LRF და RAP ეს უნდა მიიღოსმხედველობაში.


გადასახლებისა და ეკონომიკური გადაადგილების ზომები შედეგად ხდება შემოწმებადა რეგისტრირება იმის თუ ვინ (მამაკაცი/ქალი) მიირებს კომპენსაციას და რა სახისკომპენსაციას.

ყურადღება მიაქციეთ, რომ მეუღლეები რომლებიც ოფიციალურად არ არიანდაქორწინებულები შეიძლება საჭიროებდნენ განსაკუთრებულ ყურადღებას რათამოხდეს გენდერული თანასწორობის უზრუნველყოფა. ასევე იხილეთ ESAP დაSEPრომელიც თან ერთვის ამ მოხსენებას.


პოტენციური გენდერული დისკრიმინაცია გარდა R/LRF/RAP აქტიურად იღებსმხედველობაში გედერულ საკითხებს დაზარალებულ ხალხთან მოლაპარაკებებისას.

12 გარემოსდაცვითიმონიტორინგი

12.1 გარემოსდაცვითიმონიტორინგისპროგრამა

გარემოს ზედამხედველობის პროგრამა დაარსდება დაგეგმარების ფაზაში და საჭიროინფრასტრუქტურა, მაგ. ზედამხედველობის ჭები მიწისქვეშა წყლებისთვის იქნებასამშენებლო სამუშაოების ნაწილი. პროგრამა მიყვება კრიტერიუმებს რომელიცგათვალისწინებულია EC დირექტივაში ისევე როგორც BAT სახელმძღვანელოში.სამუშაო სახელმძღვანელო თითოეულ სამუშაო პროცედურისჩათვლითმხედველობაში მიიღებს ზედამხედველობის პროგრამის ყველა ნაწილს. ნებართვისმოთხოვნები შეიძლება ვარირებდეს, თუმცა საბოლოო მიზანი მოიცავს:

· შემომავალი ნარჩენების კონტროლი

· ნაგავსატრელის სტაბილურობა და გამაგრებები

· მუსაობის კონტროლი e.g. SCADAსაშუალებით (ზედამხედველობითიკონტროლი და მონაცემთა ათვისება) რომელიც წარმოადგენს პროგრამასრომელიც გამოიყენება ნაგავსაყრელის დაწესებულების კონტროლისა დამონიტორინგისთვის მაგ. უჯრედებში ნაჟონის დონე, ტუმბები, ნაგავსაყრელისგაზის წარმოების დონე განათებასა და გაზის ძრავაში და ა.შ.

· ნაგავსაყრელის გაზის კონტროლი

· ჰაერში გამონაბოლქვი წერტილოვანი წყაროებიდან

· ნაჟონის კონტროლი

136 (160)


ra04

e20

11-0

2-17


· ზედაპირისა და მიწისქვეშა წყლების კონტროლი

· მეტეოროლოგიური მონაცემები (ნალექები, ტემპერატურა, ქარისმიმართულება)

· ხმაური, სუნი და ნაგავი

· მტვერი/ წვრილი ნაწილაკები

· ფლორა და ფაუნა

· უსაფრთხოება და ხანძარი

ზოგიერთი ზოგადი მინიმალური მოთხოვნის ზოგადი აღწერა მოცემულიაქვემოთ.პროგრამაში შევა იმას თუ რა ტიპის ზედამხედველება განხორციელდება,სინჯების აღების სიხშირე და სინჯების წერტილების განლაგება. პროგრამა ასვეაღწერს სინჯების აღების პროცედურას ( შემთხვევითისინჯები ან ინტეგრირებულისინჯები)და საქმიანობა რომელიც მოჰყვება წარმომადგენლობითი შერჩევა(მაგ.სინჯების აღების თანმიმდევრობა, სემპლერის გარეცხვა, ლაბორატორიაში გადატანადა ა.შ).

12.1.1 შემოსული ნარჩენების კონტროლი

ყველა შემომავალი ნარჩენი და სხვა მასალები ისევე როგორც გარეთ გატანილიგადამუშავებული მასალები უნდა დარეგისტრირდეს. ყველა ტვირთი უნდა აიწონოს;ნარჩენები უნდა შემოწმდეს მანქანაში, იმდენად რამდენადაც ეს შესაძლებელია,კომპეტენტური პირის მიერ, უნდა გაკეთდეს ჩანაწერი ნარჩენების ტიპზე,რაოდენობაზე, წყაროსა და ტვირთის მომტანზე.

12.1.2 ნაჟონის კონტროლი

ნაჟონის რაოდენობა უნდა ჩაიწეროს ისევე როგორც ნაჟონის რაოდენობადამუშავებამდე და შემდეგ, იხილეთ დანართი4.

12.1.3 ზედაპირისა და მიწისქვეშა წყლების მონიტორინგი

პროგრამა მოიცავს ორივე- ზედაპირული და მიწისქვეშა წყლების მონიტორინგს. უნდადამონტაჟდეს მინიმუმ სამი ჭა, სადაც დინების საწინააღმდეგო წყალი იქნებამითითება დაუბინძურებელი წყლის.

ზედაპირული წყლების რაოდენობა ახლოს მდებარე ნაკადულში დაექვემდებარებამონიტორინგს დინების საწინნაღმდეგო მიმართულების კვეთაზე დანაგავსაყრელისკენ დინების მიმართულებით.

12.1.4 ნაგავსაყრელის გაზის კონტროლი

შესაბამისი მონაცემები გაზის ექსტრაქციის სისტემის მუშაობისთვის უნდა ჩაიწეროსყოველდღიურად. ისეთი ინფორმაცია როგორიცაა, მაგ. შეგროვებული გაზისრაოდენობა და გაზის შემადგენლობა, განსაკუთრებით მეთანის შემცველობა. იმშემთხვევაში თუ რაიმე დარღვევებს ექნება ადგილი უნდა გაირკვეს მიზანი და


ra04

e20

11-0

2-17


გამოსწორდეს. მაგ. მნიშვნელოვანია იმის უზრუნველყოფა, რომ ქვე-ზეწოლისშენარჩუნება ნაგავსაყრეზე ხდება იმისათვის რომ შემცირდეს გაზის ატმოსფეროშიგაჟონვის რისკები.

12.1.5 გარემოსდაცვითი ანგარიში

მონიტორული საქმიანობების შედეგები აღირიცხება ეკოლოგიური ექსპერტიზისკონსულტაციების მიხედვით.

12.2 მშენებლობისზედამხედველობა

ზედამხედველობამ უნდა უზრუნველყოს, რომ კონსტრუქციებისა და მონტაჟისუსაფრთხოების ხარისხის მოთხოვნებუ და ადამიანების ჯანმრთელობა ისევე როგორცგარემოს დაცვა.მეორეს მხრივ, ზედამხედველობამ უნდა უზრუნველყოს რომუარყოფითი ზემოქმედება ადამიანებსა და გარემოზე იქნება მინიმუმამდე დაყვანილისაშენებლო სამუშაოებისას.

სამშენებლო სამუშაოების ზედამხედველობა უნდა განხორციელდეს ადგილობრივირეგულაციებისა და საერთაშორისო პრაქტიკის მიხედვით. საერთაშორისოგამოცდილება განსაკუთრებით საჭიროა პროექტის განსაკუთრებული თვისებებისგანვითარებისთვის, ძირითადად ქვედა კონსტრუქციის მშენებლობისთვის,ნაჟონისშეგროვებისთვის და დამუშავების სისტემისთვის. საერთაშორისო გამოცდილება ასევესაჭიროა მომდევნო ეტაპებისთვის, მას შემდეგ რაც დაიწყება ნაგავსაყრელის მუშაობა:რათა განისაზღვროს გაზის ექსტრაქციის სისტემის ვადები და დაგეგმარება.

13 EBRD შესრულებისმოთხოვნებთანშესაბამისობა

განსაკუთრებული მნიშვნელობისაა შესაბამისობის ცხრილი რომელიც მოცემულიასემდეგ. ბევრი PR საკითხი რომელიც დაკავშირებულია შპს ჰიგიენასთან არისშეუსაბამო, არა იმიტომ რომფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს არგაუთვალისწინებია ეს, არამედ იმიტომ, რომ ისინი ჯერ არ არსებობს.

PR შემაჯამებელი ცხრილი ასევე გვაწვდის შემამსუბუქებელ ზომებს რომელიც უნდაშესრულდეს სრულიად შესაბამისად პროექტის არსებობის განმავლობაში. მსგავსიზომები შემდგომ განვითარებულია ESAPდაSEP-ში რომელიც დართულია ამანგარიშზე.

138 (160)


PR-Nr.

შესრულების მოთხოვნა/ საკითხი

შესაბამისობის სტატუსი (EBRDPR-ს შესაბამისი ქმედებები)

შეუსაბამობის სტატუსი (ქმედებებირომელიც ჩართულია EBRD PRში,მაგრამ რომელიც ამჟამად არააგანხორციელებული კლიენტის მიერ

შენიშვნები / რეკომენდაციები ESAP/ SEP

PR1 გარემო და სოციალური შეფასება და მართვა1.1 E&S შეფასება

1.1.1 E&S ზემოქმედებისშეფასება (EIA / SIA)

პროექტის ზემოქმედებისშეფასება შემუშავებული ამESIA ფარგლებში

--

ESIA ანალიზი აჩვენებს სესაბამისობისნაკლებობას ზოგ EBRD PRsთან,რეკომენდაციები შესაბამისობისმისაღწევად მოცემულია ESAP და SEP-ში

დიახ

1.1.2 შემამსუბუქებელიზომების განმარტება

შემამსუბუქებელი ზომებიპროექტის ზემოქმედებისთვისგანმარტებულია ESAP-ში(დართულია ამ ანგარიშზე) დაESIA PR შესაბამისობისანალიზი

ზომები ჯერ არაა მიღებული დაგანხორციელებული, არც მსგავსისიტემაა ხელმისაწვდომი ფინანსთა დაეკონომიკის სამინისტროში.

შპს ჰიგიენას დამატებითი მხარდაჭერამიღებასა და განხორციელებაში (მაგ.ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროსადა გარე კონსულტანტის მიერ)

დიახ

1.1.3მონიტორინგისა დაშეფასების ზომებისგანმარტება

ზომები რომელიცგანმარტებულია ESAPში(დართულია ანგარიშზე) დაESIA ანგარიში

ზომები ჯერ არაა მირებული დაგანხორციელებული, ან მსგავსი სისტემახელმისაწვდომი

შპს ჰიგიენას დამატებითი მხარდაჭერამიღებასა და განხორციელებაში (მაგაჭარის სამინისტროსა და გარეკონსულტანტის მიერ), მათ შორისშესრულების მაჩვენებლის განსაზღვრა

დიახ


PR-Nr.





1.1.4

გარემო და სოციალურიმართვისა დამონიტორინგისგეგმა/სისტემა

ESAP და SEP პროექტირომელიც ნაწილობრივასრულებს მონიტორინგისმიხნებს , მაჩვენებლისდაწესებით

მართვისინფორმაციულისისტემაშემუშავების პროცესშია

უნდა შემუშავდეს მონიტორინგისმეთოდოლოგია

ESAP და SEP მოიცავს მაჩვნებლებსრომლიბის გამოყენებაც უნდა მოხდესმართვის ინფორმაციულ სისტემაში (MIS)პროექტის მონიტორინგისთვის.მონიტორინგის გეგმა რომელიცაზუსტებს მეთოდოლოგიასა დასიხშირეს.

დიახ

1.1.5მთავარიდაინტერესული მხარისჯგუფების განსაზღვრა

განსაზღვრული ESIAპერიოდში, წარმოდგენილიSEP-ში

-- იხილეთ SEP დიახ

1.1.6

გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოებისპოლიტიკა

უსაფრთხოების ინსტრუქციები/ ზოგიერთი სამუშაოებისჩატარების პროცედურები,როგორიცაა საშიში მასალებიხორციელდებამუნიციპალიტეტის მიერ (ვინარის პასუხისმგებელინარჩენების შეგროვებაზე)

შპს ჰიგიენაში ჯერ არ არისსემუშავებული უსაფრთხოებისინსტრუქცია/ დამუშავება,EHS პოლიტიკა არ არის რადგანკომპანია ცამოყალიბების პროცესშია.არ დაწყებულა პირველადი დახმარებისწვრთნა (ძიითადად იმიტომ რომ შპსჰიგიენას ჯერ არ ჰყავს ადგილზეპერსონალი)

EHS პოლიტიკა განისაზღვრებასახელმწიფო და EBRD მოთხოვნებთანერთად (მაგ. პროექტის კორპორატიულისემუშავებისასან პროექტისგანხორციელებისას)

დიახ

140 (160)


PR-Nr.





1.2 ESAP შემუშავდა ESIA-ს დროს დადართულია ამ ანგარიშზე

ზომები ჯერ არ არის მიღებული დაათვისებული, არც მსგავსი სისტემაახელმისაწვდომი, ფინანსთა დაეკონომიკის სამინისტროში

შპს ჰიგიენას დამატებითი მხარდაჭერაESAP-ს მიღებასა და განხორციელებაში(მაგ. ფინანსთა და ეკონომიკისსამინისტროსა და გარე კონსულტანტისმიერ)

დიახ

1.3ორგანიზაციულიშესაძლებლობები დავალდებულებები

ორგანიზაციული სტრუქტურაგანისაზღვრება სამინისტროსმიერ.

ვალდებულებებისამინისტროდან არსებობს,მაგრამ მაგრამ ეს ნაწილობრივიარადგან შპს ჰიგიენა ჯერ არარის ფორმირებული,შესაბამისად ზემოქმედებასახდენს PIU-ზე. ამისშესამსუბუქებლად შეწიქმნაკომიტეტი რომელიც იმუშავებსPIU-ის ნაცვლად.

შპს. ჰიგიენა არ არის დაკომპლექტებულიპერსონალით.არ არის შემოთავაზებული რაიმე სახისპოლიტიკა ან პროცედურები ზოგადად რამაცშეიზლება გააუმჯობესოს კომპანიისსოციალური ასპექტები რგორც შიდა ისე გარესაკითხებთან დაკავშირებით.არანაირი პასუხისმგებლობა არ ეკისრებაგარემოსდაცვით მართვასთანდაკავშირებით შპს. ჰიგიენას(მთავარიტექნიკურ პერსონალს დაეკისრება,თუმცა ჯერ ოფიციალურად არაადაქირავებული).სოციალური მართვის საკითხებიმხოლოდ ნაწილობრივ ეკისრებაპერსონალს მენეჯმენტის პოსზიციებზე.

შპს ჰიგიენას დაფუძნებაშპს ჰიგიენამ უნდა მიიღოს HRსაკითხები თავიდანვე და არამოგვიანებითმკაფიოდ განსაზღვროს როლები დაპასუხისმგებლობებიშპს ჰიგიენასა დაფნანსთა და აკონომიკის სამინისტროსშორის.

დიახ


PR-Nr.





1.4 მმართველიკონტრაქტორები

სამსახურეობრივ დონეზეგანაგოს ფართო მასშტაბიანიკონტრაქტებიკონტრაქტორებისა დაშემამსუბუქებელი ზომებისE&S რისკები განისაზღვრებაESAP და SEP -ში

ჰიგიენას დონეზე კონტრაქტულიშესაძლებლობები ჯერ არაა ნათელი.არაა განსაზღვრული და დანერგილიკონტრაქტორული მართვა. პერსონალიარაა დანიშნული ფინანსთა დაეკონომიკის სამინისტროში ან შპსჰიგიენაშირათა მოხდეს კონტრაქტორულისაკითხების ზედამხედველობასადაც Eდა S იქნება მხედველობაში მიღებული.

განისაზღვროს მკაფიო როლები დაპასუხისმგებლობები კონტრაქტისმართვასთან დაკავშირებით ჰიგიენაშირომელიც განსაზღვრუკლიამშენებლობის ფაზისდაწყებამდე.განისაზღვროსToRs E და S სპეციალისტისთვის შპს.ჰიგიენაში.

დიახ

1.5შესრულებისმონიტორინგი დამიმოხილვა

მონიტორინგის პროცედურებიგანსაზღვრულია ESAP და ESIAმოხსენებაში.

ზოგიერთ ასპექტში როლები დაპასუხისმგებლობები არ არისგარკვეული (როგორიცაა მოსახლეობისჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების, დაგადასახლებისა და ეკონომიკურიგადაადგილების მიზნების პროცესისადა შედეგების მონიტორინგი)

გამოიკვეთოს როლები დაპასუხისმგებლობა სხვადასხვასამინისტროებსა და შპს ჰიგიენას შორის.გენდერის დეტალური სტატისტიკისგამოყენება.კოორდინაციის გარკვევა ძირითადდაინტერესებულ მხარეებს შორის-იხილეთ SEP

დიახ

142 (160)


PR-Nr.





PR2 შრომისა და მუშაობის პირობები2.1 მომუშავეთა ურთიერთობის მართვა

2.1.1 ადამიანურირესურსების პოლიტიკა

ჰიგიენის მენეჯმენტისპოზიციების დაკომპლექტებაუნდა მიყვებოდეს სამინისტროპროცედურებს.

შპს ჰიგიენაში HR პოლიტიკა ჯერ არარის .ხელფასის მასშტაბი და ბონუსისსისტემა უნდა იყოს გამჭვირვალე (არარის შეფასებული)

გამჭვირვალე ხელფასებისა და ბონუსსისტემის დანერგვამკაფიო და არა დისკრიმინაციულიდაკომპლექტების პროცედურისა დაგენდერული თანასწორობისა დამრავალფეროვნების პოლიტიკის განვითარებადა დანერგვაგენდერის დეტალური სტატისტიკადამოიყენება HR პოლიტიკის გასატარებლად

დიახ

2.1.2სამუშაო პირობებისდოკუმენტაცია დაურთიერთობა

ზოგიერთი პოზიციებისსამუშაოების აღწერახელმისაწვდომიაჰიგიენასთვის, მაგრამშედგენილია ორი წლის წინ

საჭიროა სამუშაოს არღწერის განახლებაპოზიციების განახლება საჭიროა ისე,რომ ისინი შეესაბამებოდეს შპს. ჰიგიენაპასუხისმგებლობებს (მაგ. ჰიგიენასევალება განახორციელოს გადასახლებისსაქმიანობები, ჰიგიენას უნდა ჰყავდესპერსონალი რომ შექმნას ToRs დაგაუწიოს ამ სამუშაოებს მონიტორინგი)სახელმძღვანელო ყოველდღიურიმუშაობისთვის, პროცედურები ჯერ არარის შემუშავებული

სამუშაოს განსაზღვრების დეტალურიაღწერა მათ შორის სოციალურიუნარების საჭიროა საქმიანობის ყველასფეროში მიმდინარე/მომავალიინფრასტრუქტურის მიხედვით.დაკომპლექტების სიის გადახედვა-როდესაც ჰიგიენას პასუხისმგებლობაგამოიკვეთება.სემუშავდეს სახელმძღვანელოყოველდღიური სამუშაოპროცედურებისთვის

დიახ


PR-Nr.





2.2 სამუშაო პირობები და დაქირავების ვადები

2.2.1 ბავშვების შრომა -- --

კომპანიის პოლიტიკის ნაწილი უნდაიყოს ბავშვების არ ჩართვა მუშაობაში-მათ შორის ნულოვანი ტოლერანტობისგამოვლენა ბავშვების მიერ ნარჩენებისაკრეფისადმი

დიახ

2.2.2 ძალდატანებითი შრომა -- --

კომპანიის პოლიტიკის ნაწილი უნდაიყოს ძალდატანებით მუშაობისწინააღმდეგობა, მათ შორისქვეკონტრაქტორის შემთხვევაშიც.

დიახ

144 (160)


PR-Nr.





2.2.3არა დისკრიმინაციულიდა თანასწორიშესაძლებლობები

--

ზოგადად სხვაობა ხელფასებშიარსებობს საქართველოში კაცებსა დაქალებს , რაც ასევე შეიძლება რისკსწარმოადგენდეს ჰიგიენაში ხელფასებისდაწესებისას.ზოგადად კაცების დაქირავება ხდებაუფრო მაღალი პოზიციებისთვისვიდრე ქალების.ზოგადად კაცების დაირავება ხდებახელით და მძღოლებად სამუშაოდ,მაშინ როდესაც ქალები მუშაობენადმინისტრაციაში.ზოგადად ქალებისთვის უფრო რთულიამენეჯმენტის პოზიციებამდედაწინაურება.შპს ჰიგიენას ორგანიზაციული ცხრილიმიანიშნებს , რომ ნარჩენებისშემგროვებლები იქნებიანუფლებამოსილი მომუშავეები, თუმცაარ იქნებიან დაქირავებულები.

მკაფიო დაკომპლექტების პოლიტიკისადა დაგეგმარების შემუშავება დადანერგვა.წლიური ხელფასის ცვლილება დაკორექტირება განათლებისა დაგამოცდილების მიხედვით.გენდერის დეტალური სტატისტიკისგამოყენება რათა მოხდესგანხორციელება.სტრუქტურას უნდა გააჩნდეს ნულოვანიტოლერანტომა ნარჩენებისშემგროვებლების მომუშავეებადგამოყენების საწინააღმდეგოდ სამუშაოუფლებებზე წვდომის გარეშე. თუმოხდება ნარჩენების შემგროვებლებისდაქირავება მათ იგივენაირად უნდაისარგებლონ სამუშაო უფლებებითროგორც ნებისმიერმა სხვადაქირავებულმა.

დიახ

2.2.4 მომუშავეთაორგანიზაციები

საქართველოში მომუშავეებსაქვთ უფლება გაერთიანდნენ

-- ცნობიერების ამაღლება მომუშავეთაუფლებების კონტექსტში

დიახ


PR-Nr.





2.2.5 ხელფასები, სარგებელიდა სამუშაოს პირობები

-- --

ხელფასები და სარგებელი უნდა იყოსშესაბამის სექტორსა და რეგიონშიექვივალენტი დამქირავებლისშემოთავაზებულის შესაბამისიობიექტისგაუმჯობესება გააუმჯობესებს სამუშაოპირობებს (მაგ. ნაკლები ოუვერთაიმითმუშაობა იქნება საჭიროგაუმჯობესებული სამუშაო ობიექტისგამო)გენდერის დეტალური სტატისტიკაგამოიყენება რომ მოხდეს ხელფასისსარგებელსა და სამუშაო პირობებისდაცვა

დიახ

146 (160)


PR-Nr.





2.2.6პროფესიულიჯანმრთელობა დაუსაფრთხოება (OHS)

ტექნიკური მენეჯერი იქნებაOHS-ზე პასუხისმგებელი --

საწვრთნელი პროცედურები და არსებულიობიექტისა და აღჭურვილობის ტექნიკის დონეუნდა იყოს ხელმისაწვდომი.ბიუჯეტის განაწილება ჯანმრთელობასა დაუსაფრთხოებაზე (მაგ. PPE) უნდა არსებობდესგანსაკუთრებული უსაფრთხოებისაღჭურვილობა უნდა იყოსხელმისაწვდომი.ხელმისაწვდომი უნდა იყოსჯანმრთელობისა და უსაფრთხოებისინსტრუქციები.უსაფრთხოების ტრეინინგები უნდატარდებოდეს რეგულარულად.პირადი დამცავი აღჭურვილობის(PPE)მომარაგება უნ და იყოს შესაფერისიუსაფრთხოების აღჭურვილობა(როგორიცაა გაზის დეტექტორი) უნდაიყოს ხელმისაწვდომიხელმისაწვდომი უნდა იყოსინფრასტრუქტურის პირობები და არაშესაბამისი განგაშის გაფრთხილებებიSWC შენობებში ხელმისაწვდომი უნდაიყოს პირველადი დახმარების ნაკრებიხელმისაწვდომი უნდა იყოსხანძარსაწინააღმდეგო აღჭურვილობა

დიახ


PR-Nr.





2.3 შემცირება -- -- შემცირება არაა გათვალისწინებული არა

2.4 საჩივრის მექანიზმი წვდომა შრომითგაერთიანებასთან

არ არის შემუშავებული საერთაშორისოსაჩივრის მექანიზმიარ არსებობს პოლიტიკა დაინსტრუქციები

შიდა საჩივრების სტრუქტურისგშემუშავების მხარდაჭერა

დიახ

2.5 დაუქირავებელიმომუშავეები

დღესდღეისობით არ არსებობსდაუქირავებელი მომუშავეები

შპს ჰიგიენას ორგანიზაციულ ცხრილშიშეიძლება ჩანდეს, რომ ნარჩენებისშემგროვებლებს შესთავაზებენ რომიყვნენ რაღაც სახის „უფლებამოსილიმაგრამ არა დაქირავებული ნარჩენებისშემგროვებლებად“ახალ ნაგავსაყრელზე

ნაგავსაყრელზე არ იმუშავებს არავისსამუშაო უფლებებთან წვდომის გარეშე.

იხილეთ კონტრაქტის მართვის 1.4. არცქვეკონტრაქტორი კომპანიის მიერმოხდება კონტრაქტის მიღმა არსებულიმომუშავეების აყვანა

დიახ

2.6 მომარაგების ჯაჭვიშემოწმდება პროდუქციისსერთიფიკატები (მაგ. ქლორიდეზინფექციისთვის)

მომარაგების ჯაჭვის მართვისპოლიტიკა ჯერ არ არსებობს

მომარაგების ჯაჭვის პოლიტიკაშემუშავებულია ყველა საჭირომომმარაგებლის ანალიზის ნაცვლად

დიახ

148 (160)


PR-Nr.





PR3 დაბინძურების პრევენცია და შემცირება


PR-Nr.





3.1

გარემოს დაბინძურებისპრევენცია, რესურსებისდაცვა და ენერგოეფექტურობა

სამუშაო სახელმძღვანელოგანსაზღვრავს მართვისპროცედურებს რომელიც უნდადაინერგოს ოპერირებისას რათამოხდეს გარემოზე უარყოფითიზეგავლენის აცილება.მაგ:თუსაშიში ნარჩენები შემოვაობიექტზე, ის უნდა გაიგზავნოსსათანადა გადამამუშავებელშისხვა დაწესებულებაში.შესყიდვის პროცედურები(მოწვევა ტენდერში,კონტრაქტსა დამეთვალყურეობაში) მოიცავსდეტალურ მოთხოვნებსმშენებლობის ფაზისას ისე რომმოხდეს გარემოზე უარყოფითიზემოქმედების აცილება დაშემცირებადასაფარი მასალის მოპოვებამოხდება ობიექტთანშეძლებისდაგვარად ახლოს,რათა შემცირდესტრანსპორტირების საჭიროებაშეიქმნება ახალი კომპანია შპსჰიგიენა რათა მართოს პროექტი. ეს კომპანია იქნება ფინანსთადა ეკონომიკის სამინისტროსმფლობელობაში (MoFE)

ამჟამისდენი სამუშაო შედეგს წარმოადგენსნარჩენების არასანიტარული გადაყრა,მაშასადამე წარმოადგენს ნიადაგის, წყლისადა მიწისქვეშა წყლების, არასასიამოვნოსუნის, ლანდშაფტზე აურყოფითიზემოქმედებისა და ჯანმრთელობის რისკისმყისიერ დაბინძურების მიზეზს. არ არისშესაბამისობა საერთაშორისოსტანდარტებთან (e.g. EU ნაგავსაყრელისდირექტივა). არ ხორციელდენა შედინებისკონტროლი. საშიში ნარჩენები არანაირი ანარასათანადოდამუშავება. გარემოზემოქმედების, სუსტი კონტროლი,გაზის,ნაჟონის ან რისკების სუსტი ან არნაირიაღრიცხვა (მაგ. ნავთობის დაღვრა)შპს ჰიგიენა არაა მოქმედი და პროექტისგანხორციელების ერთეული არ არსებობს.ესიმას ნიშნავს, რომ მოსალოდნელია, რომ ისორგანიზაცია აიღებს პასუხისმგებლობასამჟამად არ არსებობს. ამისგან გამომდინარე,არ არსებობს პროექტის მფლობელი ვინცუზრუნველყოფს რომ სახელმძღვანელოებიდა პროცედურები დაცულია. უფრო მეტიც,პროექტის მფლობელის კომპეტენცია-ე.იმისი შესაძლებლობა განახორციელოსპროცედურები და დააკომპლექტოსისინი სადაც საჭიროა - ვერ ფასდება

არსებული ნაგავსაყრელების დახურვა

ცეცხლაურში ახალი არა საშიშინარჩენების ნაგავსაყრელისინვესტირების საერთაშორისოსტანდარტების დაცვა

შპს ჰიგიენას და პროექტისგანმახორციელებელი ობიექტისამოქმედება (ე.ი. არსებულინაგავსაყრელების დახურვა და ახლისაშენება და ამუშავება)

ყველა სახის ნაჩენისთვის დამუშავებისპროცედურების დანერგვა

გარემოს დაცვითი პოლიტიკისშემუშავება და გარემოს დაცვითიმართვის გეგმა შპს ჰიგიენასთვის

დიახ

150 (160)


PR-Nr.





3.2 მყარი ნარჩენები

მყარი ნარჩენების შეგროვება დამიტანა არსებულნაგავსაყრელზე, სადაცგადამუშავებადი მასალებიგანცალკევდება(არაოფიციალურად).

არანაირი გეგმა ნარჩენების დაგროვებისსაწინააღმდეგოდ

გეგმის შემუშავება რათა მოხდესნარჩენების დაგროვების თავიდანასაცილენლად, მიზანშეწონილიათაბნამშრომლობა დამატებითორგანოებთან და არასამთავროებთან

დიახ

3.3საშიში ნინვთიერებებისუსაფრთხო გამოყენებადა მართვა

არსებულ ნაგავსაყრელებზეარსებობს ანცენერატორი საშიშისამედიცინო მარჩენებისთვისქიმიკატებისა და საშიშინივთიერებების დამუშავებისსაქმიანობა არის სუსტი ან არარსებობს. სუსტია ან არარსებობს ამ რუტინებისგანხორცილება და შემდგომიმიდევნება

არსებული სამუშაო პროცესი განიცდისსოციალური უსაფრთხოების დანაკლისსდა ხალხს რომელიც არაოფიციალურადირჩენს თავსარსებული ნაგავსაყრელითგააჩნიათ ცუდი დაცვა საკვების,ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოებისმდგომარეობა.არაოფიციალური ნარჩენებისშემგროვებლები განიცდიან პირადიდანცავი აღჭურვილობის ნაკლებობას.სუსტია დამუშავებისა დაუსაფრთხოების ზომები ჯანმრთელობისრისკების შესამცირებლად

დამუშავების სათანადო პროცედურებისშემუშავება ყველა ტიპის საშიშინივთიერებებისთვის რომელიც შეიძლებააღმოჩნდეს ცეცხლაურში

დარწმუნდით რომ მხოლოდუფლებამოსილი და კომპეტენტურიპერსონალი მუშაობს ობიექტზე

დიახ

3.4

საგანგებოსიტუაციისთვისმზაობა და საპასუხოქმედება

საგანგებო სიტუაციაგადაიჭრება სიტუაციურად

არ არსებობს შპს ჰიგიენასთვისსაგანგებო სიტუაციისთვისგანსაზღვრული პროცედურები

საგანგებო სიტუაციების პროცედურებისმომზადება (EHS პროგრამის ნაწილი) დიახ

3.5 სამრეწველო წარმოებაადგილი არ აქვს სამრექწველოწარმოებას

-- -- არა


PR-Nr.





3.6 გარემო მოსაზრებები

დაგეგმარებისა დაინვესტირების ფაზაში მოხდაპროექტის მდებარეობისალტერნატივების შეფასება.გარემოს დაბინძურებისშემცირების ზომები შესულიაESAP-ში

--პროექტის წინა ფაზაში შეფასდაალტერნატიული მდებარეობები,იხილეთ ESIA

არა

3.7 სასათბურე გაზისგამოყოფა

ამჟამინდელ ნაგავსაყრელზეGHG გამოყოფის სუსტი ცოდნადა კონტროლი . არანაირიმოქმდედი შემამსუბუქებელიზომები GHG გამოყოფისშესამცირებლად

შესამუშავებელია შპს ჰიგიენასგაურკვეველი შესაძლებლობა,მოხდესGHG გამოყოფის შემამსუბუქებელიზომების დანერგვა(ტექნიკურ/ორგანიზაციული ცოდნა დაგამოცდილება, დაკომპლექტება,ფინასები)არანაირი გეგმა სამშენებლო ფაზის ანმუშაობისას სატრანსპორტო მოძრაობისშესამცირებლად

სათანადო ნაგავსაყრელიცეცხლაურში(მოიცავს ნაგავსაყრელისგაზის დაგროვებას)შპს. ჰიგიენას სათანადო დაკომპლექტებადა მართვა

საგზაო მოძრაობის შესამცირებლადგანრიგისა და ქმედებების შემუშავება(მაგ. საპრესი სატვირთოების შეძენა)

დიახ

3.8 პესტიციდებისგამოყენება და მართვა

არ გამოიყენება პესტიციდები -- -- არა

152 (160)


PR-Nr.





PR4 მოსახლეობის ჯანმრთელობა, უსაფრთხოება და დაცულობა

.1

მოსახლეობისჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოებისმოთხოვნები

--

გაურკვეველი მოვალეობები მოსახლეობისჯანმრთელობისა და უსაფრთხოებისმონიტორინგთან დაკავშირებითცეცხლაურის ახლოს მდებარე დასახლებებში.არასაკმარისი აღჭურვილობა დაინფრასტრუქტურის უსაფრთხოება. სუსტისამუშაო რუტინა და სამუშაოს მიდევნებასაშიში ნარჩენების დამუშავებასთან დაგანკარგვასთან დაკავშირებით რომელსაცმივყავართ მოსახლეობაშიდაავადებების გავრცელებამდე.საგანგებო სიტუაციისათვის მზაობისნაკლებობა, ქალაქის ნაგავსაყრელზეშესვლის კონტროლის არანაირიზომები, რამაც შეიძლება მიგვიყვანოსდაავადებების ხალხში პოტენციურგავრცელებამდე. ნარჩენების სათანადოდამუშავებისა და ინფექციურიდაავადებების მართვის სუსტი ცოდნა

პერსონალის ტრეინინგი მოსახლეობისჯანმრთელობისა და უსაფრთხოებისსაკითხებში (მათ შორის დაავადებებისპოტენციურ გავრცელებაზე).გენდერის სტატისტიკის დეტალებიტრეინინგებზე (მაგ. ვინ იქნებადატრეინინგებული, ვინ იქნება ჩართულიობიექტზე ვიზიტებში)ინფორმაციული კამპანია ნარჩენებისდამუშავებასა და ინფექციური დაავადებებზერომლებიც ვრცელდება არასწორიდამუშავების შედეგად (ასევე იხილეთ SEP)საგანგებო სიტუაციის გეგმის შემუშავება( მათ შორის მოსახლეობის ინფორმირებადავადებების გავრცელების რისკზეწყლის ცუდი ხარისხის გამო)სათანადო დამუშავებისა და განკარგვისპროცედურების შემუშავება საშიშინარჩენებისთვის.

დიახ


PR-Nr.





4.2ობიექტისუსაფრთხოება დაშესვლის კონტროლი

--

სუსტი კონტროლის მექანიზმი არსებულნაგავსაყრელებზე შევლის კონტროლისმხრივ.არსებულ ნაგავსაყრელზე შეუსაბამოა/არარსებობს ჩანაწერები

არსებული ნაგავსაყრელების დახურვა.ცეცხლაურში ახალი არასაშიში ნარჩენებისნაგავსაყრელის აშენება,საერთაშორისოსტანდარტების შესაბამისად (მაგ. შემოღობვა,შესასვლელის კონტროლი,შემომავალი/გამავალი ნარჩენებისრეგისტრაცია, დაგეგმილი და მართულიგარდამტეხი, რარანაირი დასახლებები,სათანადო პერსონალის ნაგებობა და ა.შ)შპს ჰიგიენისა და პროექტისგანმახორციელებელი ობიექტისამოქმედება.აუცილებელი პოლიტიკის ,საქმიანობების, დოკუმენტების სისტემისშემუშავება და განხორციელება.მონიტორინგის, შეფასებისა და შესწორებისსაქმიანობების დანერგვა.

დიახ

154 (160)


PR-Nr.





4.3

მყარი ნარჩენებითგამოწვეულიდაავადებებისგავრცელებისპრევენცია

ადგილზე საჯარო ნარჩენებისშეგროვების სისტემა

არ არის მკაფიო ვალდებულებებიჯანმრთელობის რისკებისმონიტორინგთან მიმართებით

შპს ჰიგიენისა და პროექტისგანმახორციელებელი ობიექტისამოქმედებაიმის უზრუნველყოფა, რომპერსონალი იღებს სათანადო ტრეინინგს რათაშემცირდეს მყარ ნარჩენების მართვასთანდაკავშირებული რისკები.

შპს. ჰიგიენამ უნდა ითანამშრომლოსადგილობრივ მმართველ ორგანოებთანდა არასამთავრობოებთან რათაგაზარდოს სახალხო ცნობიერება დაცართულობა ნარჩენების განცალკევებასადა გარემოს ზრუნვაზე.

შპს. ჰიგიენა განსაზღვრავს შეფასებისკრიტერიუმს/მაჩვენებელს შესრულებისმეთვალყურეობისთვის. მაგ. პერსონალისულ უნდა გადიოდეს სწავლებასჯანმრთელობისა და ნარჩენებისსაკითხებზე. მოსახლეობის ნაწილიპარაზიტულ, ბაქტერიოლოგიურ დავირუსულ დაავადებებზე რომელიცმჭიდრო კავშირშია ნარჩენებისარასათანადო მართვასთან.


PR-Nr.





PR5 მიწის ათვისება, არანებაყოფლობითი გადასახლება და ეკონომიკური გადაადგილება

5.1 ზოგადი მოთხოვნები

გარე საჩივრის მექანიზმი არ არისშემუშავებული გადასახლებისა დაეკონომიკური გადაადგილებისთვის PAPგანსაზღვრა ამჟამად არ მოიცავს ყველადაზარალებულს (მაგშემდეგი არ არისშეტანილი:PAP ცეცხლაურისსანიტარულ ზონაძი,PAP ცეცხლაურისსანიტარული ზონის მახლობლად,ბათუმში მცხოვრები PAPS,ნარჩენებისშემგროვებლები რომელიბიც მუშაობენნაგავსაყრელებზებათუმსა დაქობულეთში PAPs რომლებიცგამოიყენებენ ცეცხლაურისნაგავსაყრელს).

დეტალური ინფორმაციისთვის იხილეთგადასახლების/საარსებო წყაროსაღდგენის სტრუქტურა (R/LRF)f(სემუსავების პროცესშია)

შესაფერისი გარე საჩივრების სისტემისშემუშავება (იხილეთ R/LRF/RAP)

დიახ

5.2გადასახლებისმოქმედების გეგმა(RAP)

ქართული კანონმდებლობისცოდნა გადასახლებასა დაეკონომიკურგადაადგილებასთან კავშირში

R/LRRAP არ არსებობს

არ არის მკაფიო ცოდნა ნარჩენებისამკრეფების უფლებებთან კავშირში(არაკანონიერ ნაგავსაყრელებზე), EBRDსტანდარტების მიხედვითარ არის მკაფიო ცოდნა გადასახლებისუფლებებთან მიმართებით EBRDსტანდარტის მიხედვით

R/LRF შემუშავება (პროცესშია)RAP პროცესშია( R/LRF დამტკიცებისშემდეგ)

დიახ

156 (160)


PR-Nr.





PR6 ბიომრავალფეროვნება და ცოცხალი ბუნებრივი რესურსების მდგრადი მართვა

6.1 საკითხებისა დაზემოქმედების შეფასება

ბუნებრივი რესურსების ანბიომრავალფეროვნების მხრივარ არის მოსალოდნელიმნიშვნელოვანი ზემოქმედება

ზემოქმედება წყლის რესურსებზე წყლისცუდი განკარგვის შედეგად (გრუნტისწყლებისა და მდინარის დაბინძურება).სუსტი გარემო მონიტორინგი არსებულნაგავსაყრელებზე.

ინვესტირება სათანადო ნარჩენებისგანკარგვაში (საერთაშორისოსტანდარტების ნაგავსაყრელი)გარემო მონიტორინგის გეგმისშემუშავება და განხორციელება

დიახ

6.2

ბინადრების დაცვა დაკონსერვაციამდგრადი მართვა დაცოცხალი რესურსებისგამოყენება

არაა ცნობილი მნიშვნელოვანიზემოქმედება ბინადრებზე

როგორც ზემოთ არის მოცემული.

ცეცხლაურის ნაგავსაყრელის აშენება დამისასვლელი გზა გააცხადებს ამჟამადარსებულ ბინადრებს (ძირითადადმდელო).

სამუშაო პროცედურები ცეცხლაურისნაგავსაყრელზე რომელიც ეხმარებაბინადრების დაცვასა და კონსერვაციასმაგ. წყლის დამუშავება დამონიტორინგი, ყოველდღიურიდანაგვიანების შემცირება,ნაგავსაყრელის გაზის შეგროვება და ა.შ.ძველი ნაგავსაყრელების დახურვა უნდაიყოს მიმართული დაკარგულიბინადრების კომპენსაციაზეცეცხლაურში. ე.ი. იგივე ეკოსისტემისმომსახურების დანერგვის მხარდაჭერით

დიახ


PR-Nr.





6.3 ბიომრავალფეროვნებადა ტურიზმი

ნარჩენების მართვის სათანადოსისტემა მიიჩნევამნიშვნელოვანი რათა რეგიონშიგააქტიურდეს ტურიზმი

სხვადასხვა ნარჩენების ნაკადის ცუდიკონტროლი, რისკი იმისა რომ საშიშინარჩენებისმართვა/დამუშავება/განკარგვა არმოხდება უსაფრთხო და ეკოლოგიურადუსაფრთხო გზით.

ცეცხლაურში სათანადო სამუშაოპროცედურების განხორციელება.ახლო ურთიერთობა ადგილობრივ მმართველორგანოებთან, ადგილობრივარასამთავრობოებთან და ზოგადადსაზოგადოებასთან (მაგ.ურთიერთობა,ცნობიერების ამაღლებისკამპანიები, გამოხმაურება),ზურუნველყოს ნარჩენების ეფექტურიგანკარგვა

დიახ

PR7 ძირძველი ხალხი

7.1 ძირძველ ხალხზეზემოქმედების შეფასება

პროექტის ტერიტორიაზე არაღინიშნება ძირძველი ხალხი

-- არ ექვემდებარება შევსებას არა

PR8 კულტურული მემკვიდრეობა

8.1 შეფასება

შემთხვევითი აღმოჩენებისპროცედურები საქართველოსკანონის მიხედვით ხდებაადგილზე სამინისტროებისდონეზე

კულტურის სამინისტორმმოახდინა ვიზუალურიდათვალიერება

--

წერილობითი შემთხვევით აღმოჩენებიპროცედურები გადაეცემა შპს ჰიგიენასპერსონალს.წერილობითი შემთხვევითი აღმოჩენებისპროცედურა ჩართული იქნებაქვეკონტრაქტორებთანკულტურულ მემკვიდრეობასთანმოპყრობის ტრეინინგი (ჩართული იქნებაკულტურის სამინისტრო)

დიახ

158 (160)


PR-Nr.





PR9 ფინანსური შუამავლები

9.1 ფინანსური შუამავლებისგანსაზღვრა

პროექტში არ არის ფინანსურიშუამავლები -- არ ექვემდებარება შევსებას არა

PR10 ინფორმაციის გამხხელა და დაინტერესებული მხარეების ჩართვა

10.1 ჩართულობა პროექტის მომზადებისას

10.1.1დაინტერესებულმხარეთა განსაზღვრადა ანალიზი

დაინტერესებულ მხარეთაგანსაზღვრა ESIA დროს.

ურთიერთობა ყველაზე დაინტერესებულმხარეებთან მოთხოვნისამებრ

იხილეთ SEP სადაც წარმოდგენილიადაინტერესებულ მხარეთა განსაზღვრა.წარმოდგენილი დაინტერესებულმხარეთა ჩართულობის ინფორმაციარომელიც დეტალიზირებულიასქესობრივი მახასიათებლებით (მაგ.ვისიდაპატიჟება ხდება შეხვედრებზე,ვინმოვიდა, ვინ ისაუბრა).

დიახ


PR-Nr.





10.1.2დაინტერესებულმხარეთა ჩართულობისგეგმა

შემუშავდა ESIA დროს დამიმაგრებულია ამ ანგარიშზე.ადგილი აქვს დაინტერესებულმხარეთა ჩართულობას მაგრამარაორგანიზებული დასპონტანური გზით.

--

უზრუნველყოფილი იყოს პროცესზეორიენტირებული მიდფომა SEP-სადმი–მისიმუდმივად განახლებითა და გადახედვითსაჩივრის სტრუქტურის შექმნაგადასახლების/ეკონომიკურიგადაადგილებისთვის (იხილეთ R/LRF)ისევე როგორც მომხმარებლებისთვის(იხილეთSEP) (ასევე იხილეთ თავი 5 ამცხრილში)SEP განხორციელების მხარდაჭერა რაცსაჭიროა პროექტის განხორციელებისფაზაში რომ მხედველობაში იქნესმიღებული გენდერული საკითხები SEP ში.

დიახ

10.1.3 ინფორმაციისგამჟღავნება

ინფორმაციის გაცხადებასჰქონდა ადგილი მაგრამარაორგანიზებულად დაარაგეგმური წესით.

ინფორმაციის გაცემის სტრუქტურისნაკლებობა.

ზომების განხორციელების განსაზღვრაინფორმაციის გაცემასთან დაკავშირებით(ვის, როდის და როგორ იქნებაინფორმაცია საჭირო?) იხილეთ SEPმხედველობაში მიიღეთ გენდერი SEPში.

დიახ

160 (160)


PR-Nr.





10.2

ჩართულობა პროექტისგანხორციელებისა დაგარე ანგარიშებისგანმავლობაში

-- --

განხორციელებისთვის საჭიროდახმარება (ფინანსთა და ეკონომიკისსამინისტრო, გარე კონსულტანტი,).გრძელვადიანი მხარდაჭერა ანგარიშისსაკითხებში რომელიც საჭიროა მართვისღრმა გაგებისთვის (მხარდაჭერაფინანსთადა ეკონომიკის სამინისტროსგან/ანსავარაუდო გარე კონსულტანტისგან).

დიახ

10.3 საჩივრების მექანიზმი --.

არ არის განსაზღვრული საჩივრისპროცედურები გადასახლებისა დაეკონომიკური გადაადგილებისთვის.არ არის განსაზღვრული საჩივრისმექანიზმი მომხმარებლებთანურთიერთობისთვის (ყოველდღიურიმუშაობა)მკაფიო პასუხის გაცემის მექანიზმისნაკლებობა ორივესთვის

გარე წერილობითი საჩივრისპროცედურის შექმნა,მათ შორის ყველასაჩივრის რეგისტრაცია შემდეგთანმიმართებით:

- გადასახლება და ეკონომიკურიგადაადგილება

- მომხმარებლებთან ურთიერთობატრეინინგი მომხმარებელთანურთიერთობასა და საგანმანათლებლოსაქმიანობებში.გენდერის დეტალური სტატისტიკაგამოიყენება რათა მოხდეს საჩივრებისმექანიზმის გამოყენებაზემიდევნებისთვის.

დიახ

გარემოსდაცვითი და სოციალური...

Documents