Φωτογραφία που έφτασε στο email του περιοδικού

Κι όµως πρέπει να λογαριάσουµε πώς προχωρούµε...Γιώργιος Σεφέρης

editorial

εξώστης

νέα

µικρού µήκους ∆ράµας30 χρόνια µετά

νύχτες πρεµιέραςάγριες νύχτες σινεµά

πανόραµα Ελευθεροτυπίαςτο άγνωστο σινεµά της Ευρώπης

συνέντευξη: ∆ηµήτρης ΚαρακατσάνηςΒέλγιο - Βενετία - Θεσσαλονίκη

συνέντευξη: Όλγα Μαλέαπρόσκληση σε βαφτίσια

αφιέρωµα: µια µικρή, µικρή ιστορίαπου έγινε ταινία

συνέντευξη: Σταύρος Στάγκοςοδοιπορικό στη Μποπάλ της Ινδίας

Γιάννης Σµαραγδήςηµερολόγια γυρίσµατος

φεστιβάλ κινηµατογράφου ΘεσσαλονίκηςΣυνάντηση κορυφής µε τριπλό αφιέρωµα

αντίο σε δύο σπουδαίους δηµιουργούςΜικελάντζελο Αντονιόνι - ΄Ινγκµαρ Μπέργκµαν

συνέντευξη: Θεοδώρα Τζήµουσχεδιάζοντας τη σύγχρονη Πανδώρα

πανόραµα ανεξάρτητων δηµιουργώντο φεστιβάλ της Πάτρας

γυρίσµατα: γαµήλιο πάρτυ

ρεπορτάζ: σχολές κινηµατογράφουπου, πως και πόσο

βιογραφίες: Γιώργος Τζαβέλλας

στον ιστό του internet

µικροµηκάς: Κωνσταντίνος Γιαλλουρίδης

Επιτρέπεται η αναδηµοσίευση ή αναπαραγωγή κειµέ-νων του περιοδικού, υπό τον όρο της αναφοράς τηςπηγής και της µη παραποίησης των κειµένων. Aπαγο-ρεύεται η χρήση των εικονογραφήσεων.

Οι απόψεις που φιλοξενούνται σε ενυπόγραφα κείµενατου περιοδικού είναι προσωπικές, εκφράζουν αποκλει-στικά και µόνο αυτούς που τις υπογράφουν. Το Ε.Κ.Κ. καιτο ΜΟΤΕΡ δεν φέρουν ευθύνη για τις απόψεις αυτές.

ΜΟΤΕΡ Πανεπιστηµίου 10, 106 -71 ΑθήναΤηλ: 3678500 • Fax: 210 3614336email: moter@gfc.gr

ISSN: 1790-899X

Έκδοση: Ελληνικό Κέντρο Κινηµατογράφου

Πρόεδρος: Γιώργος Παπαλιός

Αντιπρόεδρος: ∆ηµήτρης Σοφιανόπουλος

Μέλη ∆.Σ.: Τάκης Γιαννόπουλος, Αχιλλέας Κυριακίδης,Βασίλης Λεοντιάδης, Παύλος Φιλίππου,Λευτέρης Χαρωνίτης

∆ιµηνιαία έκδοση για τον ελληνικόκινηµατογράφο που διατίθεται δωρεάν

Εκδότης: Γιώργος Παπαλιός∆ιευθυντής: ∆ηµήτρης ΣοφιανόπουλοςΥπεύθυνη Σύνταξης: Νίκη ΚατσαντώνηΣχεδιασµός/Εικονογραφήσεις: Talc design studio∆ιόρθωση κειµένων: Αντώνης ΙωάννουΣε αυτό τεύχος συνεργάστηκαν: Λευτέρης Αδαµίδης,Νίκος Αναγνωστός, Μανώλης Κρανάκης,∆ήµητρα Νικολοπούλου, ∆έσποινα ΠαυλάκηΦωτογράφος: ∆ηµήτρης Τσατσούλης∆ηµόσιες Σχέσεις: Άννα Κασιµάτη∆ιαφήµιση: Μπερνάρ ΒακόνδιοςΠαραγωγή: Ε.Κ.Κ.Εκτύπωση/Βιβλιοδεσία: ΜΟΤΙΒΟ Ε.Π.Ε.

ΣεπτέµβριοςΟκτώβριος

#07περιεχόµενα

//σηµεία διανοµής

Αγαπητό ΜΟΤΕΡ,Επιτρεψέ µου να επαινέσω την ιδέα υλοποίησης του 16σελιδουενθέτου «όταν το σελιλόιντ χορεύει στο σκοτάδι» του Κωνσταντί-νου Σαµαρά γραµµένο σε γραφή Bralle.Η αγάπη αναζητά πάντα έναν τρόπο.Στον ηδονισµό του «όλα καλά», «όλα λελυµµένα» αυτό το εγχεί-ρηµά σας υπονοµεύει την αντίληψη περί οµογενοποιηµένου κό-σµου. Προβοκάρει ψευδείς συνειδήσεις. Γιατί πραγµατικά ο συνάν-θρωπος ο «άλλος» βρίσκεται πάντα πιο κοντά απ’ ότι νοµίζουµε.Η εξοµολόγηση του Βασίλη Τσούπρα στο ίδιο τεύχος είναι Τέχνη.Τέχνη θα πει -γράφει ο Μάνος Στεφανίδης- να ψιθυρίζουµε τηνπροσωπική µας ιστορία στο αφτί της αιωνιότητας («Το γυάλινο µά-τι» εκδ. ΙΡΙΣ).Αγαπητό µοτέρ,Αφού «τίποτα δεν είναι αυτονόητο… ούτε το δέσιµο των παπου-τσιών» παραθέτοντας τα λόγια του γνωστού λεξικογράφου:Το «χειρότερο» είναι καλύτερο, από το τίποτε και από το καλύτε-ρο δεν µπορεί να έχουµε την απαίτηση, να καλύπτει τα πάντα.Εύχοµαι καλή συνέχεια.Θα επανέλθω και εγώ αν δεν µε λογοκρίνεις

ΦιλικάΚ. ∆ηµόπουλος

Αγαπητοί φίλοι,Συγχαρητήρια για το περιοδικό σας!

Το καλοκαιρινό σας τεύχος πραγµατικά µου άνοιξε την όρεξη γιατις ταινίες του χειµώνα που έρχεται. Σπάνια έχουµε την ευκαιρίανα τις δούµε συγκεντρωµένες µε αυτόν τον τρόπο πριν αρχίσει ησεζόν. Ας ελπίσουµε ότι δεν θα διαψεύσουν τις προσδοκίες µας.

Στα δυο τελευταία τεύχη παρατήρησα ότι δεν συνεχίσατε το ένθε-τό σας µε το αφιέρωµα σε κάποιο στάδιο δηµιουργίας µιας ται-νίας (σενάριο, παραγωγή) ή κινηµατογραφικό είδος (όπως το ντο-κιµαντέρ που είχε προηγηθεί), που κατά τη γνώµη µου ήταν τοπιο ενδιαφέρον κοµµάτι του περιοδικού. Τα άτοµα που συµµετεί-χαν στις συζητήσεις ήταν τα πλέον αρµόδια και τα συµπεράσµαταείχαν ουσία και µεγάλο ενδιαφέρον. Για κάποιον που ενδιαφέρε-ται λίγο περισσότερο για τον κινηµατογράφο και προσπαθεί ναενηµερώνεται για τις εξελίξεις, τέτοιες συζητήσεις προσφέρουνπολύτιµο υλικό. Θα ήταν κρίµα να µην συνεχιστεί η συγκεκριµέ-νη προσπάθεια, ειδικά όταν δεν έχετε αναφερθεί ακόµα στο στά-διο της σκηνοθεσίας ή του µοντάζ.

Μάνος Ρηγάτος

Στείλτε µµας ττα γγράµµατά σσας ((µέχρι 2200 λλέξεις) τταχυδροµικώς ήή σστο mmoter@gfc.gr εξώστης

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΙ ΑΘΗΝΑ ΑΘΗΝΑΪΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 34/36, ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΑΣΤΥ ΚΟΡΑΗ 4 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΠΟΛΛΩΝ CINEMAX /CLASS ΣΤΑ∆ΙΟΥ 19 ΑΘΗΝΑΙΟΝ NESCAFE ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ124 ΑΘΗΝΑΙΟΝ CINEPOLIS ZΗΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ 7, ΓΛΥΦΑ∆Α ΑΣΤΡΟΝ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 37 ΑΣΤΕΡΙΑ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 336 ΑΤΛΑΝΤΙ∆Α Λ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 145, ∆ΑΦΝΗ CINE CITY (1-4ΑΙΘΟΥΣΕΣ) ΚΩΝ/ΠΟΛΕΩΣ 82, ΠΛ. ΜΠΟΥΡΝΑΖΙ CINE ΧΟΛΑΡΓΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 232 & ΒΕΝΤΟΥΡΗ, ΧΟΛΑΡΓΟΣ CINE CITY ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 82, ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΠΟΥΡΝΑΖΙ ∆ΑΝΑΟΣ 1& 2 ΚΗΦΙΣΙΑΣ 109, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ∆ΕΞΑΜΕΝΗ ΠΛ. ∆ΕΞΑΜΕΝΗΣ ΚΟΛΩΝΑΚΙ ΕΛΛΗ ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 64 EMΠΑΣΣΥ FILMNET ODEON ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 5 & ΗΡΟ∆ΟΤΟΥ, ΚΟΛΩΝΑΚΙΕΤΟΥΑΛ ΠΛ. ∆ΑΒΑΚΗ, ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΕΤΟΥΑΛ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΑ ΚΡΕΜΟΥ 141, ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΙΝΤΕΑΛ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 46 ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ PRINCE FILMCENTER Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 106, ΦΙΞ ΠΤΙΠΑΛΑΙ FILMCENTER ΡΙΖΑΡΗ 4, ΠΑΓΚΡΑΤΙ ΦΙΛΙΠ ΘΑΣΟΥ 11, ΠΛ. ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΤΡΙΑΝΟΝ FILMCENTER ΚΟ∆ΡΙΓΚΤΩΝΟΣ 21, ΠΑΤΗΣΙΩΝ ODEON ΟΠΕΡΑ 1 & 2 ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 57 ΟDEONZINA ΛΕΩΦ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΑΣ 74 ODEON ΑΒΑΝΑ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 234 ODEON KOSMOPOLIS-ΜΑΡΟΥΣΙ (1-12 ΑΙΘΟΥΣΕΣ) Λ. ΚΗΦιΣΙΑΣ 73, ΑΓ.ΘΩΜΑΣ ODEON STARCITY Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 111 &ΛΕΟΝΤΙΟΥ, ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ - FILMCENTER ΡΙΖΑΡΗ 4 ΠΑΓΚΡΑΤΙ ΣΠΟΡΤΙΓΚ Κ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 18, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ΣΙΝΕ ΨΥΡΡΗ ΣΑΡΡΗ 40-44 ΣΙΝΕ ΦΛΟΙΣΒΟΣ ΕΨΑ ΠΑΡΚΟΦΛΟΙΣΒΟΥ, Π. ΦΑΛΗΡΟ STER ILION ΛΕΩΦ. ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 67Α ΙΛΙΟΝ STER ΑΓ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΛΕΩΦ. ΑΧΑΡΝΩΝ 375 ΦΙΛΟΘΕΗ ΠΛ. ∆ΡΟΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΙΛΟΘΕΗ ΦΙΛΙΠ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ40, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ΦΛΕΡΥ ΘΗΣΕΩΣ και ΣΚΙΠΗ, ΚΑΛΛΙΘΕΑ • ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ NΑΤΑΛΙ ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 3 ODEON CINEPLEX ΤΣΙΜΙΣΚΗ 43 & ΒΑΣ. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 38 ΟΛΥΜΠΙΟΝ/ΠΑΥΛΟΣΖΑΝΝΑΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 10 ΡΑ∆ΙΟ ΣΙΤΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ 9 ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟΝ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ 4 ΒΑΚΟΥΡΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΙΧΑΗΛ 8, ΚΑΜΑΡΑ STER MACEDONIAΤΟΜΠΑΖΗ 15 ΠΥΛΑΙΑ STER CITY GATE ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ & ΚΩΛΕΤΤΗ • ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗ ΑΛΕΞ ΚΩΝ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 18 ΗΛΥΣΙΑ ΜΑΖΑΡΑΚΗ 21 • ΒΕΡΟΙΑ ΣΤΑΡ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 57 •∆ΡΑΜΑ ΟΛΥΜΠΙΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 111 • ΛΑΡΙΣΑ ΒΙΚΤΟΡΙΑ Λ. ΚΑΤΣΩΝΗ 14 STER THESSALIA 3Ο χλµ. ΕΘΝΙΚΗΣ Ο∆ΟΥ ΛΑΡΙΣΗΣ – ΚΟΖΑΝΗΣ • ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΑΣΤΟΡΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ & Ι∆ΟΜΕΝΕΩΣ • ΡΟ∆ΟΣ METPOΠΟΛ (ΟDEON) ΒΥΡΩΝΟΣ & ΒΕΝΕΤΟΚΛΕΩΝ • ΧΑΛΚΙ∆Α ΟDEON A ΜΑΓΙΑ ΑΒΑΝΤΩΝ 83 & ΙΑΤΡΙ∆ΟΥ • ΤΡΙΠΟΛΗ ODEON CINEPLEX CINEVILLE∆ΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 36 & 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ • ΓΙΑΝΝΕΝΑ ODEON CINEPLEX ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΟΤΑΝΙΚΟΥ • ΚΑΒΑΛΑ ΟΣΚΑΡ ΦΙΛΛΕΛΗΝΩΝ 14 ΖΕΦΥΡΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ • ΚΑΣΤΟΡΙΑΟΛΥΜΠΙΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 42 • ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΕΥΚΑΡΠΙ∆Η 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 28 • ΚΙΛΚΙΣ ΑΣΤΡΟΝ Κ.ΓΑΒΡΙΗΛΙ∆Η 3 • ΚΟΖΑΝΗ ΟΛΥΜΠΙΟΝ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 13 • ΚΟΜΟΤΗΝΗ ODEON CINEPLEXΝΕΑ ΜΟΣΥΝΟΥΠΟΛΗ, ΟΙΚΟ∆ΟΜΙΚΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ • ΟΡΕΣΤΙΑ∆Α ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ ΒΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 7 • ΠΤΟΛΕΜΑΪ∆Α ΑΧΙΛΛΕΙΟΝ ΠΑΡΜΕΝΙΩΝΟΣ 5 • ΣΕΡΡΕΣ ΚΡΟΝΙΟΝΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ 1 • ΞΑΝΘΗ ODEON CINEPLEX ΚΑΡΑΟΛΗ & ΕΛΠΙ∆ΟΣ • ΠΑΤΡΑ STER VESO MARE ΑΚΤΗ ∆ΥΜΑΙΩΝ 17

ΣΧΟΛΕΣ ΣΧΟΛΗ ΚΙΝ/ΓΡΑΦΟΥ & Μ.Μ.Ε. ΣΤΑΥΡΑΚΟΥ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 65 ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΥΓΓΡΟΥ 136 Μ.Μ.Ε. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΑ∆ΙΟΥ 5 ΙΕΚ ΑΚΜΗΚΟ∆ΡΙΓΚΤΩΝΟΣ 16 ΙΕΚ ∆ΟΜΗ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 17 NEW YORK COLLEGE ΑΜΑΛΙΑΣ 38 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 17 ΙΑΝΟΣ ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24 ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 37 & ΚΟΡΑΗ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΓΡΑΒΙΑΣ 35 ΛΙΒΑΝΗ ΑΡΑΧΩΒΗΣ &ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1 ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5 FNAK THE MALL ΑΝ∆ΡΕΑ ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ - ΜΑΡΟΥΣΙ EX-LIBRIS ΣΟΛΩΜΟΥ 4-6 & ΣΤΡΑΤΗΓΗ - Ν.ΨΥΧΙΚΟ ΠΟΤΑΜΟΣ ΣΚΟΥΦΑ & ∆ΗΜΟΚΡΙΤΟΥ BEST BOOK HUNTERS ΣΟΛΩΝΟΣ 47

ΚΑΦΕ ROSEBUD ΣΚΟΥΦΑ 40 & ΟΜΗΡΟΥ 60 ΣΚΟΥΦΑΚΙ ΣΚΟΥΦΑ 47-49 JOCKERS ΒΟΥΛΗΣ 7 MAGAZE ΑΙΟΛΟΥ 33 WUNDERBAR ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 30 BACARO ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ 1 &ΑΡΙΣΤΕΙ∆ΟΥ BARTESSERA ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 25 (ΣΤΟΑ ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ) ΚΟΚΚΟΙ ΚΑΦΕ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 39 & ∆Ι∆ΟΤΟΥ TOY CAFE ΚΑΡΙΤΣΗ 10 ΤRIBECCA ΣΚΟΥΦΑ 46 JIMMY’S BAΛΑΩΡΙΤΟΥ 7A LIER MAN ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ 2 ΓΚΑΖΙ ΝΙΧΟΝ ΑΓΗΣΙΛΑΟΥ 61Β COFFEE SHOP ΛΑΣΚΑΡΙ∆ΟΥ 104 ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ ΚΟΥΜΠΑΡΗ 1 SHELTER ΛΕΩΦ. ΠΑΠΑΓΟΥ 92 • ΑΓΙΟΣΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΡΗΤΗΣ ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΠΕΡΙΠΟΥ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 25 • ΛΑΜΙΑ ΚΑΦΩ∆ΕΙΟ ΟΡΦΕΑΣ ΟΘΩΝΟΣ 10 • ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΠΟΡΤΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΩΝ 9

Με τη συµµετοχή 250 επαγγελµατιών τηςκινηµατογραφικής βιοµηχανίας απ’ όλη τηνΕυρώπη, πραγµατοποιήθηκε στις 6 Ιουλίουστις Βρυξέλλες η πρώτη παρουσίαση τηςέρευνας µε θέµα «Οι επιπτώσεις της εδαφι-κότητας στα κρατικά χρηµατοδοτικά προ-γράµµατα του οπτικοακουστικού τοµέα»,που διενήργησε η συµβουλευτική εταιρείαCambridge Econometrics.

Ο όρος «εδαφικότητα» (territorialization)αναφέρεται στο επιτρεπόµενο ποσοστό µηεθνικών συντελεστών παραγωγής σε µίαταινία επιδοτούµενη από ένα κράτος. Αν γιαπαράδειγµα η Γαλλία χρηµατοδοτεί µίαγαλλική κινηµατογραφική παραγωγή, απαι-τεί ένα ποσοστό γυρισµάτων να γίνει στηΓαλλία, ή ένα ποσοστό των συντελεστών ναείναι Γάλλοι. Ή, στη χώρα µας, το ΕλληνικόΚέντρο Κινηµατογράφου, ενισχύει έλληνεςπαραγωγούς που συµµετέχουν σε ταινίεςδιεθνούς συµπαραγωγής, υπό την προϋπό-θεση ότι µέρος της ταινίας θα γυριστεί στηνΕλλάδα µε τη συµµετοχή ελληνικού καλλι-τεχνικού ή τεχνικού προσωπικού, ή θα χρη-σιµοποιηθούν ελληνικά εργαστήρια.

Οι «όροι εδαφικότητας» έχουν αποτελέσειτα τελευταία χρόνια, έναν ισχυρό σύµµαχοτων κρατικών φορέων για τη χρηµατοδότη-ση κινηµατογραφικών συµπαραγωγών.Ωστόσο, η πρακτική αυτή έχει αµφισβητη-θεί στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσηςαλλά και των GATS (General Agreement onTrade and Services) από ακραιφνείς φιλε-

λεύθερους κύκλους, επειδή είναι δυνατόννα προκαλέσει διαστρεβλώσεις στην ελεύ-θερη αγορά. Κατά την παρουσίαση της σχε-τικής µελέτης από την CambridgeEconometrics οι παριστάµενοι, µεταξύ τωνοποίων ήταν και οι εκπρόσωποι των ευρω-παϊκών κέντρων κινηµατογράφου, αντιµε-τώπισαν τα αρχικά αποτελέσµατα µε σκεπτι-κισµό. ∆εν ήταν λίγοι εκείνοι που επεσήµα-ναν λάθη, στην επεξεργασία και στην τελικήκαταγραφή των στατιστικών στοιχείων, πουσε αρκετές χώρες (συµπεριλαµβανοµένηςκαι της Ελλάδας) είχαν αποτυπωθεί ή ερµη-νευθεί λάθος.

Στις περισσότερες οµιλίες, εκφράστηκαν φό-βοι για τη χρήση των συµπερασµάτων τηςέρευνας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοπλαίσιο αναθεώρησης της οπτικοακουστι-κής πολιτικής το 2009.

Με µία οµιλία που άφησε τις ισχυρότερεςεντυπώσεις ο Ούγγρος σκηνοθέτης ΊζβανΖβάµπο εξέφρασε την αγωνία των ευρω-παίων κινηµατογραφιστών για το µέλλοντων κρατικών χρηµατοδοτήσεων οπτικοα-κουστικών έργων. «Η ευρωπαϊκή κουλτού-ρα είναι σαν ένα υπέροχο λιβάδι γεµάτο µεδιαφορετικά χρώµατα, σχήµατα και µυρω-διές. Θέλετε να γίνουν όλα ένα χρώµα; Αςπούµε, καφέ ή µαύρο; Για να διατηρήσουµεαυτό το όµορφο και πλούσιο λιβάδι θα πρέ-πει να εξαναγκάσουµε τους εαυτούς µας ναφροντίζουν και τα λουλούδια των άλλων.Και για αυτό χρειαζόµαστε νερό και δυστυ-χώς δεν είναι κάθε µέρος του λιβαδιού κοντάστο νερό.»

Ο Eduart της Αγγελικής Αντωνίου έχει επι-λεγεί στα προκριµατικά της ΕυρωπαϊκήςΑκαδηµίας Κινηµατογράφου για το Βραβείοτης «Ευρωπαϊκής Ταινίας 2007». Τα βρα-βεία, γνωστά µέχρι πριν από λίγα χρόνια ωςFelix, απονέµονται κάθε χρόνο στο τέλοςτου έτους. Η φετινή απονοµή θα πραγµατο-ποιηθεί την 1 ∆εκεµβρίου 2007, στο Βερο-λίνο. Οι τελικές υποψηφιότητες θα ανακοι-νωθούν στα τέλη Οκτωβρίου.

Η ιστορία του Eduart, είναι η ιστορία ενόςσύγχρονου Ρασκόλνικοφ που περνά από τοέγκληµα στην τιµωρία, τολµώντας να φω-νάξει την ενοχή του. Η ταινία συµµετείχε στοπερασµένο Φεστιβάλ ΚινηµατογράφουΘεσσαλονίκης και απέσπασε συνολικά 9Κρατικά Βραβεία Ποιότητας, µεταξύ τωνοποίων κι αυτά της καλύτερης ταινίας, σκη-νοθεσίας και σεναρίου.

ο Eduart στα προκριµατικά των Felix

το µέλλον των συµπαραγωγών

//νέα

Στον αστερισµό του Χόλυγουντ ζουν αυτές τις µέρες, οι κάτοικοι της Σκιάθου και τηςΣκοπέλου, µε τη Μέριλ Στριπ και τον Πιρς Μπρόσναν να κυκλοφορούν ανάµεσάτους. Αφορµή τα γυρίσµατα του Mama mia, κινηµατογραφική διασκευή του οµότιτ-λου υπερεπιτυχηµένου µιούζικαλ όπου οι δυο σταρ πρωταγωνιστούν. Στο έργο πα-ρακολουθούµε την προσπάθεια µιας υποψήφιας νύφης να βρει τον πραγµατικό τηςπατέρα, κάτι που θα την οδηγήσει σε ένα ειδυλλιακό ελληνικό νησί, όπου το ερω-τικό παρελθόν της µητέρας της (Στριπ) αναβιώνει. Αν και η ταινία παρουσιάζεται ωςροµαντική κοµεντί, δεν αποκλείεται να διατηρηθεί ο χαρακτήρας του µιούζικαλ, µε22 επιτυχίες των ABBA να έχουν ρόλο συµπρωταγωνιστή, καθώς η παραγωγή εν-διαφέρθηκε να προσλάβει Έλληνες χορευτές και ηθοποιούς για κάποιους συµπλη-ρωµατικούς ρόλους. Τη σκηνοθεσία υπογράφει η Τζούλι Τέιµορ (Φρίντα, Τίτο), ενώπαραγωγοί της ταινίας είναι το ζεύγος Τοµ Χάνκς – Ρίτα Γουίλσον, υπεύθυ-νο για την επιτυχία του Γάµος αλα Ελληνικά της Νία Βαρντάλος.

Μάµα... Μέριλ στις Σποράδες

Πρόσκληση για συµµετοχήΓια άλλη µια χρονιά, από τις 9 έως τις 14 Φε-βρουαρίου 2008, θα πραγµατοποιηθεί τοBerlinale Talent Campus στο πλαίσιο της58ης Berlinale. Νέοι επαγγελµατίες θα έχουντην ευκαιρία να συµµετάσχουν σε σεµινά-ρια, να παρακολουθήσουν προβολές, νασυζητήσουν µε καταξιωµένους σκηνοθέτεςκαι να ζήσουν από κοντά τη διοργάνωση τουΦεστιβάλ. Καταληκτική ηµεροµηνία υποβο-λής συµµετοχών είναι η 15η Οκτωβρίου.

Οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες στη διεύθυν-ση www.berlinale-talentcampus.de, όπου υπάρχει και η φόρµα συµµετοχής.

Με την πρώτη του ταινία µεγάλου µήκουςέτοιµη επέστρεψε από τη Ρ ωσία, όπου έµε-νε τα τελευταία χρόνια, ο Ανέστης Χαραλα-µπίδης (Μη σας ξεφύγει ο δολοφόνος,Πέρα από τις φράουλες). Το χειροποίητοEcco Momo!, διάρκειας 116 λεπτών, αφη-γείται την ιστορία ενός αυτόχειρα που επέ-ζησε. «Γιατί Αφρική; Επειδή δεν είναι ούτε∆ύση, ούτε Νότος, ούτε Βορράς, ούτε Ανα-τολή. Είναι πάνω από τη Γη», είναι η πρώτηφράση που λέει ο Μορρίς Μοσέ όταν συ-νέρχεται. Η ταινία όµως ξεκινά πιο πριν. Ξε-κινά από τα τελευταία πάθη του Μόµο ταοποία τον οδηγούν στην απόπειρα. Μαθαί-νουµε για το παρελθόν του, τα πιστεύωτου, τους ανθρώπους και τις ιδέες του. Ότανσυνέρχεται ξεκινά ένα ιδιόµορφο ταξίδι σταενδότερα της ψυχής του. Αποκαλύπτει στονεαυτό του πράγµατα που δεν µπορούσε νακαταλάβει ή να παραδεχτεί πριν, όταν ήταν

ακόµα υγιής. Το ταξίδι αυτό τον κάνει να χά-νει για κάποιο διάστηµα την επαφή του µετην πραγµατικότητα και τον βυθίζει σε µιαάλλη, που είναι µάλλον πιο πραγµατική.

«Προσπάθησα να δηµιουργήσω έναν και-νούριο κώδικα επικοινωνίας µέσω της κινη-µατογραφικής γλώσσας», µας λέει ο 32χρο-νος σκηνοθέτης και συνεχίζει: «το τέλος τηςταινίας δεν δίνει απάντηση στο µεγάλο ερώ-τηµα της ζωής. Αν την έδινε, θα έλεγε ψέµα-τα. Αλλά δεν µπορεί και να την αποσιωπήσει,κρυβόµενη πίσω από µια αγνω-στικιστική φιλοσόφιση. Ο ήρωαςκάνει την προσωπική του παρα-δοχή, που είναι παραδοχή γιαόλη τη σύγχρονη ανθρωπότητα:“τα έχω χαµένα”».

Ίδε ο Μόµο

#07Σεπτέµβριος/Οκτώβριος

Αλεξάνδρεια 4-10/9Πανδώρα (∆ιαγωνιστικό)του Γιώργου ΣταµπουλόπουλουΣτα όρια (Πανόραµα)Του Σάββα Καρύδα

Τορόντο 6-15/9Ροζ (Visions)του Αλέξανδρου Βούλγαρη

Lucas – International Children’sFilm Festival 23-30/9URANYA (∆ιαγωνιστικό)Του Κώστα Καπάκα

Ρέικιαβικ 27-7/10Ροζ (New Visions)του Αλέξανδρου Βούλγαρη

Κοπεγχάγη 20-30/9Eduart (Πανόραµα)της Αγγελικής Αντωνίου

Phuket Film Festival 30-6/10Ένας ήρωας στη Ρώµη (∆ιαγωνιστικό)του Πάνου Αγγελόπουλου

Μεξικό (Φεστιβάλ ευρωπαϊκούΚινηµατογράφου) ΟκτώβριοςΦτηνά τσιγάρατου Ρένου Χαραλαµπίδη

Αυστραλία 31/10-28/11Φεστιβάλ ελληνικού κινηµατογράφου µεπροβολές ταινιών πρόσφατης παραγωγής.Πανδώρα του Γ. ΣταµπουλόπουλουEduart της Α. ΑντωνίουΈνας ήρωας στη Ρώµη του Π. ΑγγελόπουλουΗ πόλη των θαυµάτων του ∆ηµήτρη ΑθανίτηΟ γιος του φύλακα του ∆ηµήτρη ΚουτσιαµπασάκουΡοζ του Α. ΒούλγαρηΣτα όρια του Σάββα ΚαρύδαΏρες κοινής ησυχίας της Κ. ΕυαγγελάκουΠαρέες του Σ. ΓκορίτσαΚράτησέ µε της Λ. ΡικάκηStraight story των Β. Κυριακίδη και Ε. ΜουρίκηΜια µέλισσα τον Αύγουστο του Θ. Αθερίδη5 λεπτά ακόµα του Γιάννη ΞανθόπουλουURANYA του Κ. ΚαπάκαΠεθαίνοντας στην Αθήνα του Ν. Παναγιωτόπουλου.

ΦΕΣΤΙΒΑΛΜετά την τεράστια περσινή επιτυχία του Νίκου Περάκη Λούφα καιπαραλλαγή: σειρήνες στο Αιγαίο, µια νέα ταινία µε θέµα τις περι-πέτειες των…στρατευµένων νιάτων βρίσκεται στα σκαριά. Πρόκειταιγια το Ι4, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Βασίλη Κατσίκη και τονΝίκο Περάκη στον ρόλο του παραγωγού. Τέσσερις νεοσύλλεκτοιεπικαλούνται «αδυναµία να υπηρετήσουν» στην επιτροπή των για-τρών ενός Κέντρου Κατάταξης Νεοσύλλεκτων. Μια ατυχής συγκυ-ρία, όµως, θα τους στείλει σε ένα ακριτικό νησί για να υπηρετήσουνως «βοηθητικοί» (Ι4) των λοκατζήδων που εκπαιδεύονται σκληρά

και προετοιµάζονται για µια δύσκολη άσκηση. Οι αγγαρείες και τα πειράγµατα από τους άλ-λους φαντάρους θα τους φέρουν κοντά και θα δηµιουργηθεί µεταξύ τους, στενή φιλία. Έτσι,όταν έρθει η µεγάλη µέρα της άσκησης, όλοι θα βρεθούν µπροστά σε µια µεγάλη έκπληξη. Η ταινία αναµένεται να βγει στις αίθουσες την Άνοιξη του 2008 από την ΟDEON.

Λούφας... συνέχεια

• Με τη διάθεση ενός µεγάλου πακέτου ελ-ληνικών ταινιών, οι οποίες θα προβάλλονταιαπό την επίγεια ψηφιακή τηλεόραση τηςΕΡΤ, διευρύνεται η συνεργασία του ΕΚΚ µετην ΕΡΤ. Το κοινό θα έχει έτσι πλέον πρό-σβαση σε ελληνικές ταινίες οι οποίες σπάνιαπροβάλλονται από τα τηλεοπτικά κανάλιατης χώρας, και ως επί το πλείστον δεν κυ-κλοφορούν στο εµπόριο σε µορφή DVD.

• ∆εκαπέντε ελληνικές ταινίες πρόσφατηςπαραγωγής βρήκαν διανοµή στην Αυστρα-λία, µετά από συµφωνία του ΕΚΚ µε τηνεταιρεία Palace Enterprises. Η διάθεση τωνδικαιωµάτων αφορά στη διανοµή στις κινη-µατογραφικές αίθουσες, σε τηλεοπτικούςσταθµούς και DVD. Η συνεργασία θα είναιµακροχρόνια και στη βάση της αγοράς τωναντίστοιχων δικαιωµάτων του µεγαλύτερουµέρους της ετήσιας ελληνικής παραγωγής.

• Τον Οκτώβριο θα ξεκινήσουν τα γυρίσµατα της καινούργιας ταινίας του Φίλιππου Τσίτου (My sweet home), µε τίτλο ∆εν θα γίνειςΈλληνας ποτέ…, που, µεταξύ άλλων, εµπνέεται από τις εµπειρίες του σκηνοθέτη από προσωπικές του σχέσεις µε µετανάστες. Εξάλ-λου, ο Φίλιππος Τσίτος ολοκλήρωσε τα γυρίσµατα (µαζί µε τον Λευτέρη Χαρίτο), της αστυνοµικής σειράς «Άµυνα Ζώνης», βασισµέ-νο στο οµώνυµο µυθιστόρηµα του Πέτρου Μάρκαρη, µε πρωταγωνιστή τον αστυνόµο Χαρίτο (Μηνάς Χατζησάββας), το οποίο θαπροβληθεί τη νέα σεζόν από τη ΝΕΤ.

• Εκτός όµως από τον Φίλιππο Τσίτο, γυρίσµατα ξεκινά στα µέσα του µήνα και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος µε την ταινία του Αθήνα -Κωνσταντινούπολη. Το κωπηλατοδρόµιο του Σχοινιά θα µεταµορφωθεί σε εθνικό οδό, ενώ στο τέλος του Οκτωβρίου ο σκηνοθέτηςθα συνεχίσει στην Κωνσταντινούπολη. Τέλος, στο στάδιο της προετοιµασίας βρίσκονται και οι σκηνοθέτες Βασίλης Νε-µέας (Άµα δε σε θέλει), Τώνης Λυκουρέσης (Σκλάβοι στα δεσµά τους), Γιάννης Φάγκρας (Forget me not), Μενέλα-ος Καραµαγγιώλης (J.A.C.E.), Ελένη Αλεξανδράκη (Ο αρσιβαρίστας και ο άγγελος).

Μοτέρ και πάµε...

Ο ελληνικός κινηµατογράφος αλλά και ταγράµµατα έχασαν στα τέλη Αυγούστου ένανπολυτάλαντο πνευµατικό άνθρωπο, τονΣωκράτη Καψάσκη. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθοτο 1928 και το 1949 δοκιµάζει την απόλυ-ση από την Πολιτική Αεροπορία, γιατί είχεφάκελο. Έτσι στις αρχές της δεκαετίας του’50 φεύγει για το Παρίσι, όπου θα σπουδά-σει κινηµατογράφο. Επιστρέφοντας στηνΕλλάδα, γύρισε συνολικά δεκατέσσερις ται-νίες από το '56 έως το '66, µεταξύ τωνοποίων Μια λατέρνα µια ζωή, Ερωτικέςιστορίες, Η Λίζα τό ’σκασε, Οι γαµπροίτης Ευτυχίας, Ο τελευταίος πειρασµός,πάνω στο µυθιστόρηµα «Το τελευταίο κα-λοκαίρι» του Γ. Μαρή, ∆ίψα για ζωή, Πε-ράστε την πρώτη του µηνός.

Παράλληλα, όµως, είχε στραφεί στην ποί-ηση και τη λογοτεχνία, για να διαφωτίσειόψεις της επτανησιακής ζωής, µε δηµοσιεύ-σεις στο περιοδικό «Ο Αιώνας µας» και µιασειρά ποιητικών συλλογών («Εφηµερίδα»,«Το καλοκαίρι του σώµατος» και «Η σκά-

λα»). Έγραψε ακόµη τρία µυθιστορήµατα,εµπνευσµένα από το νησί του: «Πίσω απ’το χαµόγελο», «Παντοκράτορας», «Χωρίοτση Ζάκυθος» και «Η Ταφή», καθώς και ταδοκίµια «Η ιδεολογική και πολιτική δια-µόρφωση του ∆ιονυσίου Σολωµού»,«Μοναχικοί µαυροντυµένοι περιπατητέςτης Κέρκυρας: ∆. Σολωµός - Ανδρέας Κάλ-βος» και «Στοιχεία βιογραφίας του ∆. Σο-λωµού», για τους δυο ποιητές της ιδιαίτε-ρης πατρίδας του.

Τον πρώτο χρόνο της δικτατορίας ανοίγειστην Αθήνα τον κινηµατογράφο Στούντιοπου θα αποτελέσει, µε τις επιλογές του ποι-οτικών, πρωτοποριακών ταινιών απ’ όλοτον κόσµο, στέκι των σινεφίλ και καταφύγιοπολιτισµού στα δύσκολα χρόνια που θαακολουθήσουν. Με το κλείσιµό του, το1985, ο Καψάσκης καταπιάστηκε µε το µε-γάλο έργο της ζωής του, τη µετάφραση του«Οδυσσέα» του Τζέιµς Τζόις, που κυκλο-φόρησε το 1990 από τον Κέδρο και του χά-ρισε το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασηςτων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το1992. Άπαντα τα ποιήµατά του µέχρι το1996 συγκεντρώθηκαν στη συλλογή «∆ια-δροµή», ενώ δεν πρόλαβε να δει την έκδο-ση της µετάφρασής του της µελέτης τουΓάλλου σολωµιστή Λουίς Κιουτέλ «Η ποιη-τική διαµόρφωση του Σολωµού».

«Ήταν φίλος αδερφικός, που µπορούσες νατου εκµυστηρευθείς όλα σου τα προβλήµα-τα, και ένας σπουδαίος ποιητής. Με το Στού-ντιο άνοιξε ένα παράθυρο σε όλους µας, καιέδωσε βήµα σε νέους σκηνοθέτες» µας είπεο φίλος και συνεργάτης του επί σειρά ετών,σκηνοθέτης ∆ηµήτρης Παπακωνσταντής.

Ξεκίνησε η υποβολή συµµετοχών για την7η ∆ιεθνή Συνάντηση Αρχαιολογικής Ται-νίας του Μεσογειακού Χώρου ΑΓΩΝ 2008,που οργανώνουν η αστική µη κερδοσκοπι-κή εταιρεία Αγών και το περιοδικό «Αρχαι-ολογία και Τέχνες», και θα πραγµατοποιη-θεί στην Αθήνα, στον κινηµατογράφοΑπόλλων Cinemax Class, στο διάστηµα 6-11 Μαΐου 2008. Στη Συνάντηση γίνονται δε-κτές αρχαιολογικές ταινίες κάθε είδους,όπως ντοκιµαντέρ, ρεπορτάζ, µυθοπλασίας,κινουµένου σχεδίου, έρευνας, εκπαιδευτι-κές κλπ., που έχουν γίνει από δηµόσιους ήιδιωτικούς φορείς ή από µεµονωµένα άτο-µα, µε θέµα την αρχαιολογία του Μεσογει-ακού χώρου στην ευρύτερή της έννοια. Οιταινίες πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί απότο 2004 και µετά. ∆εκτές γίνονται και αρχαι-ολογικές ταινίες για προβολή στο πληροφο-ριακό τµήµα του φεστιβάλ. Η προθεσµίαυποβολής είναι η 31η Οκτωβρίου. Πληροφορίες στο 210 3312990 και στο www.sitemaker.gr/agwn.

Πρόσκληση για τους φίλους της Αρχαιολογίας

Αντίο σε έναν πολύπλευρο δηµιουργό

//νέα

Ως τις 15 Οκτωβρίου 2007 θα έχουν τη δυνα-τότητα οι ενδιαφερόµενοι για την ανάπτυξησχεδίων οπτικοακουστικών φεστιβάλ να υπο-βάλουν τις προτάσεις τους στο πρόγραµµαMEDIA της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προκήρυξηαφορά φεστιβάλ που θα διεξαχθούν από την1η Μαΐου έως και την 31η Οκτωβρίου 2008,ενώ το πρόγραµµα µπορεί να καλύψει έως το50% των συνολικών δαπανών, όπως της ενοι-κίασης εξοπλισµού, της επικοινωνίας και δια-φήµισης, της έκδοσης εντύπων και καταλό-γων, του υποτιτλισµού και της µεταγλώττισης,καθώς και της διακίνησης των αντιτύπων. Πληροφορίες: http://www.mediadesk.gr/

#07Σεπτέµβριος/Οκτώβριος

Μια σπάνια ευκαιρία θα έχουν οιΑθηναίοι κινηµατογραφόφιλοι ναπαρακολουθήσουν στη µεγάληοθόνη την 15ωρη, µνηµειώδη δια-σκευή (1981) του µυθιστορήµατοςτου Α. Ντέµπλιν Μπερλίν Αλεξά-ντερπλατς (1929) από το τροµερόπαιδί του γερµανικού κινηµατογρά-φου Ράινερ Βέρνερ Φασµπίντερ, µεαφορµή τη συµπλήρωση 25 χρό-νων από τον θάνατo του τελευταί-ου. Επιστέγασµα της κινηµατογρα-φικής καριέρας του Φασµπίντερ,αποτελεί το µεγαλύτερο φιλµ µυ-θοπλασίας που φτιάχτηκε ποτέ – ταγυρίσµατα κράτησαν ένα χρόνο! –και χωρίζεται σε δεκατρία µέρη καιέναν επίλογο δυο ωρών. Η ταινίαγυρίστηκε για την τηλεόραση αλλάπαίχτηκε και στους κινηµατογρά-φους (σε µέρη), σε Ευρώπη καιΑµερική, ενώ πρόσφατα αποκατα-στάθηκε ψηφιακά.Μέσα από την αφήγηση – µε ρεα-λιστικά, εξπρεσιονιστικά και µυθολογικά στοιχεία – της ιστορίας ενός ανθρώπου, του Φρα-ντς Μπίµπερκοπφ, που βγαίνει από τη φυλακή και αποφασίζει να ζήσει µια τίµια ζωή, πε-ριγράφεται η ζωή µιας πλατείας και µέσα από αυτήν η βουή και η φωνή µιας µεγαλούπο-λης, του Βερολίνου, στα τέλη της δεκαετίας του ’20, σε µια εποχή κρίσης, φτώχειας καιαβεβαιότητας. Ο Φασµπίντερ σχεδόν προσπαθεί να υποκαταστήσει την εµπειρία της ανάγνωσης του µυ-θιστορήµατος των εξακοσίων σελίδων, υποβοηθούµενος από µια υψηλού επιπέδου κινη-µατογράφηση και µεστές ερµηνείες. Στον επίλογο, όµως, κάνει την ανατροπή, µε µια εκρη-κτική φαντασµαγορία εικόνων, µια ελεγεία για την ιστορία του 20ου αιώνα, ιδωµένη υπότο πρίσµα των συνεπειών της ανόδου του ναζισµού. Το αφιέρωµα πραγµατοποιείται σε συ-νεργασία µε το Ινστιτούτο Γκαίτε.Το αφιέρωµα θα φιλοξενηθεί στο Τριανόν Filmcenter από τις 27 Σεπτεµβρίου εως τις 8 Οκτωβρίου

Μια ταινία σταθµός

Για δεύτερη χρονιά θα πραγµατοποιηθεί φέτος, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, το ∆ιαγωνιστι-κό Τµήµα Ψηφιακών Ταινιών DigitalWave (µε έπαθλο τον Ψηφιακό Αλέξανδρο), πουεγκαινιάστηκε πέρυσι από το Ελληνικό Τµήµα και αφορά στις ψηφιακές ελληνικές ταινίες.Στόχος, να παρουσιαστεί το έργο ανήσυχων σκηνοθετών που βασίζονται στην αξία και τηνποιότητα της ψηφιακής παραγωγής, για να φανερώσουν µια τολµηρή και καινοτόµα θεµα-τολογία και κινηµατογραφική γραφή. Προθεσµία για την υποβολή αιτήσεων είναι η 28ηΣεπτεµβρίου 2007. Η αίτηση συµµετοχής, καθώς και οι όροι είναι διαθέσιµοι στην ιστοσε-λίδα του Φεστιβάλ www.filmfestival.gr.

Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να απευθυνθούν στην κα Έλενα Χρηστοπούλου, στο τηλ. 210 8706000, και στο email: christopoulou-program@filmfestival.gr.

DigitalWave 02

Βρυξέλλες Η νοσταλγός της Ελένης Αλεξανδράκη

La Ciotat Προβηγκίας 29/9-5/10Μασσαλία, µακρινή κόρητου Μάρκου ΓκαστίνΗ καρδιά του κτήνουςτου Ρένου ΧαραλαµπίδηΗ χορωδία του Χαρίτωνατου Γρηγόρη ΚαραντινάκηΏρες κοινής ησυχίαςτης Κατερίνας ΕυαγγελάκουΌµηροςτου Κωνσταντίνου Γιάνναρη

Λουξεµβούργο 18-19/9Γλυκειά µνήµητου Κυριάκου Κατζουράκη

Μίσιγκαν (Πανεπιστήµιο τέλοςΣεπτεµβρίου)Ο βασιλιάς του Νίκου Γραµµατικού, Η καρδιά του κτήνουςτου Ρένου Χαραλαµπίδη

Σλοβενία 8-16/10Αληθινή ζωή του Πάνου Κούτρα

Χάγη Τέλη ΟκτωβρίουΤεστοστερόνητου Γιώργου ΠανουσόπουλουNo budget storyτου Ρένου Χαραλαµπίδη Πάµπτωχοι Α.Ε. του Αντώνη Κόκκινου∆ύσκολοι αποχαιρετισµοί: Ο µπαµπάς µουτης Πέννυς Παναγιωτοπούλου

Γενεύη 12-20/10, 12/10-16/12 Ρετροσπεκτίβα στο έργου του Σταύρου Τορνέ:Καρκαλού, Ένας Ερωδιός για τη Γερµανία,Μπαλαµός, Ντανίλο Τρέλες

Σόφια 22-26/10Ένας κι ένας του Νίκου ΖαπατίναΤο φως που σβήνειτου Βασίλη ΝτούρουΟ βυσσινόκηποςτου Μιχάλη ΚακογιάννηΓλυκειά συµµορίατου Νίκου Νικολαϊδη

Φρανκφούρτη 24/10-8/11Πολιτιστικές ΜέρεςΏρες κοινής ησυχίας της Κατερίνας ΕυαγγελάκουΝύφες του Παντελή ΒούλγαρηΗ χορωδία του Χαρίτωνα του Γρηγόρη ΚαραντινάκηΜέχρι το πλοίο του Αλέξη ∆αµιανού

ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ

//νέα

Ένα εκτενές και περιεκτικό αφιέρωµα στονΚάρολ Ριντ (1906-1976) πραγµατοποιεί τοΦεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκηςµε αφορµή τα 100 χρόνια από τη γέννησητου σπουδαίου Άγγλου σκηνοθέτη. Σύγ-χρονος του Χίτσκοκ, ο Ριντ θεωρείται έναςαπό τους σηµαντικότερους και πλέον ανα-γνωρισµένους εκπροσώπους του βρετανι-κού σινεµά. Ένας σκηνοθέτης µε προσωπι-κό στίγµα και όραµα, που συνεργάστηκε µεµερικούς από τους καλύτερους παραγω-γούς, ηθοποιούς και συγγραφείς της χώραςτου, και άφησε πίσω του µια σηµαντική καιπλούσια φιλµογραφία – 31 ταινίες κάθε εί-δους. Αποκορύφωµα της καριέρας του καιαδιαµφισβήτητο αριστούργηµά του, ο εµ-βληµατικός Τρίτος άνθρωπος (1949), ται-νία για την οποία απέσπασε και το ΧρυσόΦοίνικα στις Κάννες.Εκτός από τον Τρίτο άνθρωπο, θα προβλη-θούν οι ταινίες: Laburnum grove, Αργία,Τα αστέρια κοιτάζουν χαµηλά, Νυχτερινότρένο, Η αληθινή δόξα, Απόκληρος τηςκοινωνίας, Πρώτη απογοήτευση, Αϊσά, τορόδο της Πολυνησίας, Το γέλιο µέσαστην οµίχλη, Βαριετέ, Κατάσκοπος στηνΑβάνα και Όλιβερ!, το µιούζικαλ που χάρι-σε στον Ριντ το Όσκαρ σκηνοθεσίας.Το αφιέρωµα θα πραγµατοποιηθεί στηνΑθήνα, στον κινηµατογράφο Απόλλων, απότις 13 µέχρι τις 18 Σεπτεµβρίου και στη συ-νέχεια στη Θεσσαλονίκη, στο Ολύµπιον,

από τις 20 µέχρι τις 26 Σεπτεµβρίου. Πρόκει-ται για συν-διοργάνωση µε την Αντιδηµαρ-χία Πολιτισµού και Νεολαίας της Θεσσαλο-νίκης, στο πλαίσιο των 42ων ∆ηµητρίων. Τοαφιέρωµα συνοδεύει ειδική έκδοση.Τα έσοδα των προβολών θα διατεθούνγια τους πυροπαθείς

Με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη και κα-ριέρα εδώ και χρόνια στη Γερµανία ο40χρονος Θανάσης Καρανικόλας διάλεξε -καθόλου τυχαία- να µιλήσει στην πρώτηµεγάλη µήκους ταινία του για µια γυναίκαπου διχάζεται, όπως και ο ίδιος ίσως, ανά-µεσα σε δύο πατρίδες. Ο λόγος για το ElliMakra-42277 Wuppertal µια ολότελαανεξάρτητη παραγωγή που παρουσιάστηκεανεπίσηµα στα German Screenings τουΜονάχου το καλοκαίρι και αναζητά την τύ-χη της στο φεστιβαλικό κύκλωµα, αλλά καιστις αίθουσες της Γερµανίας. Πίσω από αυ-τό το ώριµο σκηνοθετικό ντεµπούτο κρύβε-ται µια εντυπωσιακή φιλµογραφία µικρούµήκους στις αποσκευές του µε συµµετοχέςστα φεστιβάλ του Βερολίνου (Meinerloser), Οµπερχάουζεν (S, Mein besterschlimmster fehler). Καιρός να τον ανακα-λύψουµε και στα µέρη µας...

Ενώ το περιοδικό βρίσκονταν στο τυπογρα-φείο ανακοινώθηκε ο αιφνίδιος θάνατος τουΝίκου Νικολαϊδη. Ένας σκηνοθέτης πουάφησε ανεξίτηλο το όνοµά του στα κινηµα-τογραφικά δρώµενα του εγχώριου σινεµά.Ο Νίκος Νικολαϊδης «έφυγε» την Τετάρτη, 4Σεπτεµβρίου σε ηλικία 67 ετών. Οι ταινίεςτου, µεγάλη κληρονοµιά στον ελληνικό κι-νηµατογράφο, δεν θα ξεπεραστούν ποτέ.Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόµα, Γλυκειάσυµµορία, δύο ταινίες που σηµάδεψαν τηνκαριέρα του αλλά και µια γενιά θεατών. Γεν-νηµένος το 1939 στην Αθήνα, σκηνοθέτησετο 1962 την πρώτη του µικρού µήκους ται-νία Lacrimae Rerum, που απέσπασε τοΚρατικό Βραβείο και εκπροσώπησε τηνΕλλάδα στο Φεστιβάλ των Καννών (1964).Έχει γυρίσει οκτώ ταινίες µεγάλου µήκουςκαι έχει κερδίσει πέντε φορές το βραβείοσκηνοθεσίας (Ευριδίκη, Τα κουρέλια τρα-γουδάνε ακόµα, Πρωινή περίπολος,Singapore Sling, Ο χαµένος τα παίρνειόλα). Η τελευταία του ταινία ήταν το 2005το The zero years. Εκτός από τον κινηµατο-γράφο ασχολήθηκε και µε την τηλεόρασησκηνοθετώντας την τηλεταινία «Το κορίτσιµε τις βαλίτσες». Έχει γράψε επίσης τα βι-βλία «Οι τυµβωρύχοι» (1964), «Ο οργισµέ-νος Βαλκάνιος» (1977), «Γουρούνια στονάνεµο» (1993).

τα κουρέλια θα τραγουδάνε πάντα

Γράµµατα από το Βούπερταλ

Αφιέρωµα στον Κάρολ Ρίντ

Αντίο στον Τάκη ΣιµονετάτοΟ Τάκης Σιµονετάτος, σκηνοθέτης και παραγωγός του κινηµατογράφου, έφυγε από τη ζωή σεηλικία 67 ετών, µετά από πολύµηνη µάχη µε την επάρατη νόσο. Επί σειρά ετών διετέλεσε Πρόε-δρος και Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών και µέχρι το τέλος της ζωής του πα-ρέµεινε ενεργό της µέλος. Ο Τάκης Σιµονετάτος είχε γεννηθεί στην Πάτρα, σπούδασε ∆ιοίκησηΕπιχειρήσεων στο Σέιντ Λούις στις ΗΠΑ και κινηµατογράφο στο Art Columbia University της Νέ-ας Υόρκης, ενώ ήταν απόφοιτος της Νοµικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Εργάστηκε στοαµερικανικό δίκτυο NBC. Εχει σκηνοθετήσει πολλές ταινίες µεγάλου µήκους, ντοκιµαντέρ και τη-λεοπτικές σειρές. Ανάµεσά τους οι ταινίες: Το κόκκινο τρένο, Ο επαναστάτης πρέπει να πεθά-νει, Η Ευρωπαία γυναίκα, Άλλος για τον Παράδεισο, τα ντοκιµαντέρ: Ολυµπιακή ιδέα, Σφουγ-γαράδες και την τηλεοπτική σειρά «Το κεφάλι της Μέδουσας». Υπήρξε µέλος του ΓνωµοδοτικούΣυµβουλίου Κινηµατογραφίας και της Οργανωτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Μετά τη µεγάλη επιτυχία που σηµείωσεπριν µερικά χρόνια, το θεατρικό έργο τουΒασίλη Μυριανθόπουλου Μόλις χώρι-σα, µεταφέρεται τώρα στη µεγάλη οθόνη.Τη διασκευή έκανε ο ίδιος, ο οποίος συν-σκηνοθετεί µε τον Άγγελο Φραντζή. Πρό-κειται για µια κωµωδία που καθοριστικόρόλο παίζει ένα…µήνυµα στον τηλεφω-νητή: Η Ηλέκτρα, που είναι ζευγάρι µε τονΠέτρο έχει γενέθλια. Και ενώ η ίδια λείπειαπό το σπίτι οι φίλοι της τής ετοιµάζουνπάρτι – έκπληξη, ο Πέτρος όµως, µε έναµήνυµα στον τηλεφωνητή, της ανακοινώ-νει, ότι θέλει να χωρίσουν. Οι φίλοι τηςαποφασίζουν να της κρύψουν το συµβάνγια να γιορτάσουν πρώτα τα γενέθλιά της.

Έτσι ξεκινά µια σειρά από παρεξηγήσεις, ενώ την κατάσταση περιπλέ-κουν η µαµά της Ηλέκτρας και µια σειρά απρόβλεπτων και…ακάλε-στων επισκεπτών. Πρωταγωνιστούν οι: Ζέτα Μακρυπούλια, ΓιάννηςΤσιµιτσέλης, Μπέττυ Μαγγίρα, Μαρία Μπακοδήµου κ.α.

Η ταινία θα βγει στις αίθουσες στις 14/02/2008 από την ΟDEON.

Μία σειρά προβολών µε ταινίεςµικρού και µεγάλου µήκουςταινιών για όλο τον Σεπτέµβριοέχει προγραµµατίσει η Κινηµα-τογραφική Λέσχη της Μεσοπο-ταµίας σε συνεργασία µε τοΠνευµατικό Κέντρο του ∆ήµου

Μοσχάτου. Οι ταινίες που θα προβληθούν είναι οι εξής: Μάθε παι-δί µου γράµµατα και Τσουφ του Θόδωρου Μαραγκού, Μπαχ καιµπουζούκι της Αγγέλας Μυλωνάκη, Ας περιµένουν οι γυναίκεςτου Σταύρου Τσιώλη, Τι κολυµπάει και γελάει της ΕµµανουέλαςΦραγκιαδάκη, Η σκόνη που πέφτει του Τάσου Ψαρρά, Ο παππούςκαι η γιαγιά του Βαγγέλη Μαδεράκη, Νοκ άουτ του Παύλου Τάσι-ου, Αµέρικα του Σάββα Καρύδα, Οι απέναντι του Γιώργου Πανου-σόπουλου, Αθέµιτος Συναγωνισµός και Το δέντρο που πληγώνα-µε του ∆ήµου Αβδελιώδη, Η κούπα του Γιάννη Βουγιούκα, Τα κου-ρέλια τραγουδάνε ακόµα του Νίκου Νικολαϊδη. Οι προβολές θα γίνουν στο Σινέ Κήπος του ∆ήµου Μοσχάτου καιµετά την προβολή της ταινίας θα ακολουθεί συζήτηση των σκηνο-θετών µε το κοινό. Πληροφορίες στο www.mesopotamia.gr

βραδιές µε γιασεµίΑπό τη σκηνή στην οθόνη

#07Σεπτέµβριος/Οκτώβριος

Από τις 82 ταινίες µικρού µήκους που έθεσαν υποψηφιότητα επιλέ-χθηκαν για το ∆ιαγωνιστικό Τµήµα οι 56 (Μυθοπλασία, Σπουδαστι-κές, Ντοκιµαντέρ καθώς και ταινίες της ενότητας «Έλληνες του κό-σµου»), ενώ οι υπόλοιπες 26 θα προβληθούν στο Πληροφοριακότµήµα. Όσον αφορά το ∆ιεθνές ∆ιαγωνιστικό Τµήµα - η επιλογήέγινε από τον καλλιτεχνικό ∆ιευθυντή του Φεστιβάλ Αντώνη Παπα-δόπουλο- µε επιλογές ταινιών πρόσφατης παραγωγής από όλο τονκόσµο η ανταπόκριση υπήρξε µεγάλη, µε την Ισπανία και τη Γαλ-λία να κατέχουν την πρωτιά, αλλά και µε συµµετοχές - εκπλήξεις,από χώρες όπως η Ινδία. Ακολουθώντας τις εξελίξεις στο χώρο των οπτικοακουστικών µέ-σων, σε ό,τι αφορά την ραγδαία εξάπλωση του ψηφιακού φορµά,και θέλοντας να προσελκύσει περισσότερους καλλιτέχνες και ναπροκαλέσει ζυµώσεις, το Φεστιβάλ προχωρά φέτος στη δηµιουρ-γία και διεξαγωγή του 1ου ∆ιαγωνισµού ελληνικής ψηφιακής ται-νίας Digi2007. Από τις 53 ταινίες που υποβλήθηκαν, προκρίθηκανοι 23. «∆εν προσπάθησα να αφοµοιώσω τις εντάσεις που είχαν δη-µιουργηθεί επειδή δεν υπήρχε ψηφιακό τµήµα» διευκρινίζει ο κ. Πα-παδόπουλος. «Απλά θεώρησα ότι κάποια στιγµή όφειλε να γίνει. Ξε-κινάµε φέτος µε ένα πιλοτικό πρόγραµµα, που όµως στέκεται καλάστα πόδια του, και του χρόνου θα πάµε για τις ιδανικές συνθήκες, πουείναι η επαγγελµατική ψηφιακή προβολή, κάτι που κανένα φεστιβάλ

δεν κάνει. Έµεινα πολύ ικανοποιηµένος από το επίπεδο των συµµε-τοχών. Από την άλλη, όµως, δεν βλέπω να δικαιώνεται το ψηφιακόµέσον, καθώς γίνεται ακόµα µε τις νόρµες και τα δεδοµένα του φιλµ,δεν έχει αποκρυσταλλωθεί ακόµα αυτό που λέµε θέµα και φορµά. Γε-νικά το digital, αυτή η εύχρηστη µορφή, έχει σπρώξει τον κόσµο σεµια ευκολία της αισθητικής, που τελικά δεν καταξιώνει το µέσο». Πρώτο και καλύτερο ανάµεσα στα ειδικά αφιερώµατα που θα γί-νουν κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ, είναι φυσικά αυτό που αφο-ρά τις βραβευµένες ταινίες του στα τριάντα αυτά χρόνια. Οι προβο-λές των ταινιών θα ξεκινήσουν τη βραδιά της έναρξης του Φεστι-βάλ, και θα συνεχιστούν κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης. Επι-πλέον, όµως, θα γίνει αφιέρωµα στον σύγχρονο ισπανικό κινηµα-τογράφο, σε συνεργασία µε το Ινστιτούτο Θερβάντες, αλλά και σεταινίες για άτοµα µε αναπηρία. Θα οργανωθούν ακόµη:masterclass του Κονσταντίν Λαπουσάνσκι, workshop για νέους κι-νηµατογραφιστές µε θέµα «Γιατί φιλµ;», έκθεση αφιερωµένη στονΝίκο Εγγονόπουλο, σε συνεργασία µε το Ε.ΚΕ.ΒΙ., καθώς και έκθε-ση κόµικς του Χρίστου ∆ηµητρίου, χωρίς να λείπουν οι προβολέςταινιών για παιδιά και οι παρουσιάσεις βιβλίων. Οι σινεφίλ θα έχουν ακόµη την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σεειδικό πρόγραµµα τις υποψήφιες ταινίες για τα βραβεία της Ευρω-παϊκής Ακαδηµίας Κινηµατογράφου (EFA), των οποίων η 20η διορ-

Η ∆ράµα τριανταρίζειΟι απανταχού µικροµηκάδες και οι λάτρεις της µικρού µήκους ταινίας έχουν γενέθλια. Τα 30 του χρόνια

κλείνει φέτος το Φεστιβάλ ΕΕλληνικών ΤΤαινιών ΜΜικρού ΜΜήκους ∆∆ράµας, που θα διοργανωθεί, µαζί µε το13ο ∆∆ιεθνές ΦΦεστιβάλ ΤΤαινιών ΜΜικρού ΜΜήκους, από τις 17 έως τις 23 Σεπτεµβρίου, και θα τα γιορτάσει µε

µια σειρά εκδηλώσεων και αφιερωµάτων, στον κινηµατογράφο «Ολύµπια» και το ∆ηµοτικό Ωδείο ∆ράµας.

//φεστιβάλ: ∆ράµα

Εσωτερικό, νύχτα Spinalonga

Τι είναι αυτό; Μαριονέτα Το πέρασµα

Masterclass από έναν µαθητή του ΤαρκόφσκιΠραγµατώνοντας διαρκώς τις πνευµατικές και αισθητικές αρχές τουδασκάλου του Αντρέι Ταρκόφσκι, ο Κονσταντίν Λαπουσάνσκι (γεν.1947) µε κάθε φιλµ του αποδεικνύει την επίπονη δουλειά του, τόσοως διανοητής όσο και στο επίπεδο της βαθιά προσωπικής συναισθη-µατικής εµπειρίας. Με σπουδές σεναριογραφίας και σκηνοθεσίας, ερ-γάστηκε, µεταξύ άλλων, ως βοηθός σκηνοθέτης του Ταρκόφσκι γιατο θρυλικό Στάλκερ.Η πρώτη του µεγάλου µήκους ταινία, Γράµµατα ενός νεκρού ανθρώ-που (1986), του έφερε διεθνή αναγνώριση, και προβλήθηκε σε διεθνήφεστιβάλ, µεταξύ των οποίων και των Καννών, ενώ αποτέλεσε εισπρα-κτικό φαινόµενο, τόσο στην τότε Σοβιετική Ένωση, όσο και στον υπόλοι-πο κόσµο. Βραβευµένος σε πάνω από είκοσι διεθνή φεστιβάλ, µεταξύτων οποίων της Μόσχας και του Βερολίνου, ο Λαπουσάνσκι γράφει οίδιος τα σενάρια για τις ταινίες του, τα οποία έχει εκδώσει στη Ρωσία καιτην Ευρώπη, ενώ έχει ασχοληθεί θεωρητικά και ιστορικά µε θέµατα τηςρωσικής µουσικοκριτικής, και έχει συγγράψει λιµπρέτα για την όπερα.Το 2006 ο Λαπουσάνσκι ολοκλήρωσε την νέα του ταινία Άσχηµοικύκνοι, ένα οικολογικό θρίλερ επιστηµονικής φαντασίας, βασισµένοστο οµώνυµο µυθιστόρηµα των αδερφών Στρουγκάτσκι που ήταναπαγορευµένο τη δεκαετία του ’60, ενάντια στην ξενοφοβία και το µί-σος προς τη διαφορετικότητα.

γάνωση θα γίνει την 1η ∆εκεµβρίου στο Βερολίνο. Τέλος, µε αφορ-µή την 30η επέτειο του Φεστιβάλ, βρίσκεται στα σκαριά µια ερευ-νητική µελέτη µε θέµα την ελληνική ταινία µικρού µήκους, και θαέχει τόσο ένα ιστορικό σκέλος, µε πλήρη καταγραφή των ταινιώνπου συµµετείχαν στο φεστιβάλ, όσο και ένα θεωρητικό, επιχειρώ-ντας µια αισθητική κριτική προσέγγιση των ταινιών.

Blues για τη Νέδη Ράιαν του Χριστόφορου ΡοδίτηDiary of a madman του Γιώργου ΝαλπαντίδηPic – nic του Αλέξανδρου ΑβρανάProto Βραβείο του Ευάγγελου ΤσαουσόπουλουSpinalonga του Κώστα ΑθουσάκηTransit του Γιάννη ΓαϊτανίδηXXX Live του ∆ηµήτρη ΑντζούςΑλυσίδα του Θωµά ΚιάουΤο βήµα της µούσας της Χριστίνας ΚατσιαδάκηΓια το όνοµα του σπουργιτιού του Κύρου Παπαβασιλείου∆ιπλό ραντεβού του Κωνσταντίνου ΜουσούληΟ δολοφόνος της λεωφόρου των Τάσου και Βασίλη Γουδέλη∆υο φορές τώρα του Μιχάλη ΚωνσταντάτουΕισβολή της Μαρίνας ΒέλλουΗ έκταση που αναλογεί του Παναγιώτη ΧριστόπουλουΕν θερµώ της Ανθής ΝταουντάκηΕσωτερικό, νύχτα του Αχιλλέα ΚυριακίδηΙσόγειο του Χάρη ΣταθόπουλουΚαλή χρονιά, µαµά της Ιρίνα ΜπόικοΚλαίνε την ώρα που τα σκοτώνουν της Μαρίας ΜαγκανάρηΜ’ ακούει κανείς; του Τάσου ΓερακίνηΜαριονέτα του Μίνωα ΝικολακάκηΠαντοµίµα του Φίλιππου Μπουραΐµη Παραισθήσεις του Σέργιου ΚωνσταντινίδηΤο πέρασµα του Γιάννη ΚατσάµπουλαΠρώτη φορά της Μαριτίνας Πάσσαρη Στη σκιά του ∆ηµήτρη ΑποστόλουΣτον κήπο του Χρόνη ΘεοχάρηΤζίνα Ντοστογιέφσκι της Βανέσσας ΖουγανέληΤι είναι αυτό; των Κωνσταντίνου Πιλάβιου και Βασίλη ΚαζήΤριαντάφυλλο για µια µέρα του Επίκουρου ΤριανταφυλλίδηΦαύλος κύκλος του Τζώρτζη ΓρηγοράκηΏµος προς ενοικίαση του ∆ηµήτρη Εµµανουηλίδη

Ελληνικό ∆ιαγωνιστικό:

Τρεις εκθέσεις φωτογραφίας δίνουν την ευκαιρία στουςεπισκέπτες του Φεστιβάλ να γνωρίσουν το έργο των δηµι-ουργών τους.Αφιέρωµα στο αρχείο Πουλίδη:Ο Πέτρος Πουλίδης, «ο πρώτος φωτορεπόρτερ» - όπως ο ίδιος υπο-γράφει στις φωτογραφίες, είναι ένας από τους σηµαντικότερους εκ-φραστές του ελληνικού φωτορεπορτάζ της δεκαετίας του 1920. Συ-νεργάστηκε µε όλες σχεδόν τις ελληνικές εφηµερίδες την περίοδο1921-1935, καθώς και µε πρακτορεία και εφηµερίδες του εξωτερικού.ΚΑΠΝΟΜΑΓΑΖΑ του Καµίλο Νόλλα:Ένα φωτογραφικό οδοιπορικό στα λείψανα της άλλοτε κραταιάς κα-πνοβιοµηχανίας στην Ελλάδα, στις µικρές πρωτεύουσες του καπνού,σε κτίρια που σήµερα παραµένουν σε µεγάλο βαθµό άγνωστα. Πριναντικατασταθούν ή υποδεχθούν σύγχρονες λειτουργίες, ο Νόλλαςαναλαµβάνει να ξετυλίξει τους µύθους γύρω από τη γοητεία αυτώντων αστικών ερειπίων.

VIP’s του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα:O Σαρρηκώστας, που ο πρόεδρος και διευθυντής του ΑσοσιέιτεντΠρες, Λουί Μποκάρντι είχε χαρακτηρίσει «άνθρωπο-ορχήστρα», έχειαποθανατίσει µε το φακό του µεγάλο µέρος της πρόσφατης ιστορίαςτου τόπου µας. Στην έκθεση καταγράφονται στιγµές της σύγχρονηςελληνικής ιστορίας, µε σηµαντικότερη στιγµή τη νύχτα της 17ης Νο-εµβρίου 1974, όταν ο φωτογράφος απαθανάτισε την έφοδο του τανκστο Πολυτεχνείο.

Πρώτη φορά

Καλή χρονιά, µαµά

άγριες νύχτες σινεµά∆εκατρία χρόνια ζωής κλείνει το ∆ιεθνές Φεστιβάλ Κινηµατογράφου της Αθήνας και σε πείσµα

των προληπτικών θα προβάλει και φέτος µια εντυπωσιακή επιλογή ταινιών απ' όλο τον κόσµο, που συζητήθηκαν στα µεγαλύτερα φεστιβάλ του πλανήτη, αναδεικνύοντας τις σηµαντικότερες, σύγχρονες,

κινηµατογραφικές τάσεις. Ταυτόχρονα, στα καθιερωµένα αφιερώµατα, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνω-ρίσει καταξιωµένους αλλά και λιγότερο γνωστούς δηµιουργούς και κινηµατογραφικά ρεύµατα.

Λίγο πριν ανακοινωθεί το πλήρες πρόγραµµα, σας δίνουµε µια γεύση από το τι θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε στις φετινές Νύχτες Πρεµιέρας που θα πραγµατοποιηθούν από τις 19-30 Σεπτεµβρίου

στις αίθουσες Αττικόν Cinemax class, Απόλλων Cinemax class, ∆αναός 1 & 2.

//φεστιβάλ: Νύχτες Πρεµιέρας

από τον Θανάση Πατσαβό

Hallam Foe

And the winner is... Ανάµεσα στις υποψήφιες ταινίες για τη Χρυσή Αθηνά, που όπωςκάθε χρόνο θα απονείµει η επιτροπή νέων (φοιτητές κινηµατογρα-φικών σχολών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, 18-25 ετών), βρίσκεταιµια από τις πιο αµφιλεγόµενες ταινίες των Καννών. Το XXY µαςαποκαλύπτει το νέο, µεγάλο ταλέντο από την Αργεντινή και περι-γράφει µε ευαισθησία την εφηβεία ενός ερµαφρόδιτου κοριτσιού.Επίσης από τις Κάννες προέρχονται το κινέζικο Night train µε πρω-ταγωνίστρια µια γυναίκα δεσµοφύλακα, η οποία πασχίζει να έρθειξανά σε επαφή µε τη γυναικεία της φύση και το γαλλικό Naissancedes pieuvres για τη σεξουαλική αφύπνιση και τις σχέσεις που ανα-πτύσσονται ανάµεσα σε τρία κορίτσια που προπονούνται στη συγ-χρονισµένη κολύµβηση. Από τη φετινή Berlinale το γαλλικό Pas

douce σκιαγραφεί το οριακό, ψυχολογικό πορτρέτο µιας νεαρήςκοπέλας, ενώ το Shotgun stories από τις ΗΠΑ ανιχνεύει τις τετα-µένες σχέσεις ανάµεσα σε δύο αδέλφια, καθώς έρχονται αντιµέτω-πα µε τον θάνατο του πατέρα τους. Ακόµη µία αµερικανική παρου-σία στο διαγωνιστικό τµήµα, το Expired µε την Σαµάνθα Μόρτονπου πέτυχε διπλή συµµετοχή σε Σάντανς και Κάννες. Τέλος πέντεκινηµατογραφικά ποιήµατα µε αισθητική που παραπέµπει στηνavant-garde σκηνή των '70s αποτελούν το ιαπωνικό Life can be sowonderful, ενώ οι δύο ιστορίες του Dos abrazos από το Μεξικόξεκινούν αµφότερες µε έναν τρυφερό εναγκαλισµό και ξετυλίγονταιµε το αίσθηµα µιας σχεδόν κισλοφσκικής µεταφυσικής. Αν η συµµετοχή πρωτοεµφανιζόµενων δηµιουργών στο διαγωνιστι-κό κοµµάτι του φεστιβάλ είναι αναµενόµενη, έκπληξη αποτελεί ηέντονη παρουσία σκηνοθετικών ντεµπούτων στο τµήµα του Πανο-ράµατος. Όπως για παράδειγµα το Jellyfish από το Ισραήλ, ένα πο-λύχρωµο γαϊτανάκι διασταυρούµενων ιστοριών µε κοινό παρονο-µαστή ένα µυστηριώδες κορίτσι, το οποίο απέσπασε τη Χρυσή Κά-µερα στις Κάννες. Ντεµπούτα είναι επίσης το ροµαντικό Brokenenglish της Ζόε Κασσαβέτης, κόρης του Τζον Κασσαβέτη, η απρό-βλεπτη κωµωδία τρόµου Teeth, η εκκεντρική κοµεντί Eagle vsshark από την Νέα Ζηλανδία, το γιαπωνέζικο animationTekkonkinkreet, καθώς και το Boxes της γνωστής τραγουδίστριαςκαι ηθοποιού Τζέιν Μπίρκιν, µε πρωταγωνιστές την ίδια και τους Μι-σέλ Πικολί, Τζεραλντίν Τσάπλιν και Τζον Χερτ. Το πρόγραµµα συ-µπληρώνεται από τις ταινίες των πιο έµπειρων Τζον Κάρνεϊ µε τοεναλλακτικό µιούζικαλ Once και Σαβέριο Κοστάντζο µε το µυστα-γωγικό In memoria di me από την Ιταλία και το διαγωνιστικό τµή-µα του Βερολίνου.

Πολυαναµενόµενες πρεµιέρεςΌπως πάντα το φεστιβάλ φιλοξενεί τις ελληνικές πρεµιέρες µερι-κών από τις πιο hot ταινίες της χρονιάς. Ανάµεσά τους δύο πολυ-συζητηµένες παραγωγές κινουµένων σχεδίων: το νέο θαύµα τηςPixar, της εταιρίας που έφερε την επανάσταση στο χώρο του ψηφια-κού animation λέγεται Ratatouille και παρακολουθεί την εισβολήενός χαρισµατικού ποντικού στον κόσµο των γκουρµέ εστιατορίωνκαι της υψηλής γαστρονοµίας, και το Persepolis των Μαριάν Σα-τραπί και Βενσάν Παρονό, µεταφορά του best seller κόµικ της Σα-τραπί. Η ταινία, βραβευµένη µε το Βραβείο της Επιτροπής στο πε-ρασµένο φεστιβάλ Καννών, ξεσήκωσε αντιδράσεις στον ισλαµικόκόσµο. Κατευθείαν από το φεστιβάλ Βενετίας καταφτάνουν τοAtonement του Τζο Ράιτ (Περηφάνια και προκατάληψη), δια-σκευή του µυθιστορήµατος του Ίαν Μακ Γιούαν και το I'm notthere του Τοντ Χέινς, ίσως η πιο πολυαναµενόµενη ταινία της χρο-νιάς, µε τους Κέιτ Μπλάνσετ, Ρίτσαρντ Γκιρ, Κρίστιαν Μπέιλ, Χιθ Λέ-τζερ και Μπεν Γουίσο να υποδύονται διαφορετικές πτυχές τουΜποµπ Ντίλαν. Η κοµεντί-έκπληξη του αµερικανικού box officeWaitress της αδικοχαµένης Άντριεν Σέλι, η οποία δολοφονήθηκελίγο πριν την θριαµβευτική υποδοχή της ταινίας στο φεστιβάλ τουΣάντανς, θα αποτελέσει την πιο feel good στιγµή του φεστιβάλ,ενώ το Control του αναγνωρισµένης φήµης σκηνοθέτη βιντεοκλίπΆντον Κορµπίν ρίχνει φως στη ζωή του τραγουδιστή των JoyDivision Ίαν Κέρτις. Τέλος, ο νεαρός πρωταγωνιστής του Billy ElliotΤζέιµι Μπελ µεγάλωσε και αποκαλύπτει τη σκοτεινή πλευρά τουστο Hallam Foe του Ντέιβιντ Μακ Κένζι. Ακόµη, οι Νύχτες Πρεµιέ-ρας εξασφάλισαν τις πιο πρόσφατες δηµιουργίες των αγαπηµένωντων διεθνών φεστιβάλ Γκας Βαν Σαντ (Paranoid park), Ντενί Αρκάν(L' ge des ténèbres) και Ρόι Άντερσον (You, the living).

The Transgressor

Persepolis

Sicko

Eagle vs shark

Οι Νύχτες Πρεµιέρας και ο κινηµατογράφος ∆αναός 1 & 2 θα καταθέσουν το µερίδιό τους από τα έσοδα των εισιτηρίων “Κινηµατογράφος καλεί περιβάλλον” στον ειδι-κό λογαριασµό για αρωγή στους πυρόπληκτους.

Αληθινές ιστορίεςΤα πιο ανατρεπτικά και τολµηρά, πρόσφατα δείγµατα του είδους θαπροβληθούν φέτος στο διαρκώς αναπτυσσόµενο τµήµα του ντοκι-µαντέρ. Ο πάντα προβοκάτορας Μάϊκλ Μουρ επιτίθεται στο αµερι-κανικό, υγειονοµικό σύστηµα µέσα από το Sicko. «Αυτό ίσως πο-νέσει λιγάκι» µας προειδοποιεί µέσα από την αφίσα του, φράσηπου θα µπορούσαν, ωστόσο, εύκολα να του ανταποδώσουν οιΚαναδοί Μπέτι Μέλνικ και Ρικ Κέιν, οι οποίοι, επιστρατεύοντας πα-ρόµοια µέσα, τον κατηγορούν ως κατά συρροή απατεώνα µέσααπό την ταινία τους Manufacturing dissent. Το χρονικό µιας συ-ναρπαστικής καριέρας µέσα από συνεντεύξεις των Μικ Τζάγκερ,Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, Χίλαρι Κλίντον, Τζορτζ Κλούνεϊ, Γιόκο Όνοκαι άλλων, αποτυπώνει στο Annie Leibovitz: life through a lensη αδελφή της θρυλικής φωτογράφου, Μπάρµπαρα Λίµποβιτς.Από την άλλη, το Red Elvis, καταγράφει την πολυτάραχη ζωήτου… Έλβις της Ανατολικής Γερµανίας Ντιν Ριντ, ενός ποπ σταρ των

αρχών του ‘70, ο οποίος απαρνήθηκε την Αµερικανική καταγωγήτου και συντάχθηκε µε το σοσιαλιστικό ιδεώδες ξεσηκώνοντας τηνκοινή γνώµη των συµπατριωτών του. Η θρησκοληψία και η προκα-τάληψη απέναντι στην οµοφυλοφιλία αποτελούν το κεντρικό θέµατου ντοκιµαντέρ For the bible tells me so που θα προβληθεί σεΕυρωπαϊκή Πρεµιέρα, ενώ το Zoo προσεγγίζει το θέµα ταµπού τηςκτηνοβασίας, ορµώµενο από το σκάνδαλο που είχε προκληθεί στοΣιάτλ όταν αποκαλύφθηκε ότι ο µυστηριώδης θάνατος ενός άνδραοφειλόταν στη σεξουαλική του συνεύρεση µε άλογο. Το αριστοτε-χνικό Crazy love πάλι, αφηγείται τη θυελλώδη σχέση ενός ζευγα-ριού στη δεκαετία του ’50, εξετάζοντας την ερωτική προσκόλλησηκαι τις ακρότητες που αυτή επιφέρει, ενώ στο συγκινητικό Hear andnow που απέσπασε το Βραβείο Κοινού στο Σάντανς, η Αϊρίν ΤέιλορΜπρόντσκι καταγράφει την περιπέτεια των κωφών γονιών της κα-θώς µυούνται, χάρη σε µια εγχείρηση, στον κόσµο των ήχων. Τέ-λος το φεστιβάλ εξασφάλισε την προβολή του εκθαµβωτικούEarth, που συλλέγει πλάνα απαράµιλλης γοητείας από την ακρι-βότερη και πιο φιλόδοξη σειρά του BBC «Planet Earth».

Άγριες νύχτεςΤην πιο ισχυρή απόδειξη της πολυσυλλεκτικότητας του φεστιβάλαποτελούν τα φετινά αφιερώµατα. Πέρα από την ρετροσπεκτίβα

στον «κλασικό» Μαξ Οφίλς, που παρουσιάσαµε αναλυτικά στοπροηγούµενο τεύχος, το φεστιβάλ προβάλλει φέτος ένα αφιέρωµαστον Ινδό Μπούνταντεµπ Ντασγκούπτα. ∆ιάδοχος κατά πολλούςτου µεγάλου Σατιαζίτ Ράι, θα σας µυήσει σε µια άγνωστη πλευράτου ινδικού κινηµατογράφο, πέρα από τα µιούζικαλ του Μπόλι-γουντ. Εµποτισµένες µε µια ατµόσφαιρα µυστικισµού, οι ταινίες τουέχουν συχνά εκπροσωπήσει τη χώρα του στα διεθνή φεστιβάλ(βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2000 για το αινιγ-µατικό The wrestlers, δύο φορές υποψήφιος για Χρυσή Άρκτο στοΒερολίνο και πέντε φορές κάτοχος του Χρυσού Λωτού, του σηµα-ντικότερου κινηµατογραφικού βραβείου στην Ινδία). Επίσηµος προ-σκεκληµένος του φεστιβάλ, ο Ινδός σκηνοθέτης θα παρουσιάσει τιςταινίες του στο ελληνικό κοινό, το οποίο θα έχει την ευκαιρία να δεισε ευρωπαϊκή πρεµιέρα το νέο του φιλµ The voyeurs λίγες µέρεςµετά την παγκόσµια πρεµιέρα του στο Τορόντο.Είκοσι χρόνια µετά το θάνατό του, οι Νύχτες Πρεµιέρας φιλοξενούν

µια επιλογή από τις ταινίες του Νόρµαν ΜακΛάρεν, του πρωτοπό-ρου Καναδού animator και εµπνευστή επαναστατικών τεχνικώνστον τοµέα του κινουµένου σχεδίου. Το φεστιβάλ θα προβάλει δέ-κα από τις σηµαντικότερες δηµιουργίες του σε ένα πρόγραµµα 77λεπτών, µε ολοκαίνουργιες, αποκατεστηµένες κόπιες. Ανάµεσάτους το βραβευµένο µε Όσκαρ Neighbours και το Blinkety blank,το οποίο απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα το 1955. Τέλος, µε αφορµή την αναβίωση του Grindhouse από τους Κουέ-ντιν Ταραντίνο και Ρόµπερτ Ροντρίγκεζ µε το διπλό φόρο τιµήςDeath proof και Planet terror, το Φεστιβάλ της Αθήνας προβάλλειµια επιλογή από τα σοκαριστικά φιλµ που αναστάτωσαν τις κακόφη-µες, κινηµατογραφικές αίθουσες της Αµερικής τη δεκαετία του ‘70.Προγραµµατισµένες σε double features (δύο ταινίες µε ένα εισιτή-ριο) και µε έναρξη λίγο πριν τα µεσάνυχτα, όπως ακριβώς τους αρ-µόζει, θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε guilty pleasures,όπως το Supervixens του Ρας Μάγιερ και το ιαπωνικόnunsploitation School of the holy beast, το ανατριχιαστικό θρίλερThe candy snatchers, το διαβόητο splatter Cannibal holocaust, τοWhat have you done to Solange?, ένα από τα πιο δυσεύρετα καιστιλάτα ιταλικά giallo, το κλασικό blaxploitation Coffy µε την ΠαµΓκριρ, τη sexy, κατασκοπική περιπέτεια Ginger και πολλά ακόµη.

Control You, the living

Naissance des pieuvres Life can be so wonderful

εκίνησε ως µια ξεχωριστή προσπάθεια της «Ελευθεροτυπίας» ανάδειξης του σύγ-χρονου και παλαιότερου, ελληνικού και παγκόσµιου κινηµατογράφου. Και έγινεένας από τους πιο επιτυχηµένους κινηµατογραφικούς θεσµούς, µε φανατικό κοινό,που κάθε φθινόπωρο σπεύδει να δει τις σηµαντικότερες ταινίες της χρονιάς -πολλές

σε πρώτη προβολή- να γνωρίσει κλασσικά αριστουργήµατα και να συναντήσει από κοντάσηµαντικούς δηµιουργούς και αστέρες της µεγάλης οθόνης. Το Πανόραµα Ευρωπαϊκού Κι-νηµατογράφου της Ελευθεροτυπίας συµπληρώνει φέτος 20 χρόνια ζωής, και βάζει τα δυνα-τά του για να µας εντυπωσιάσει. Από τις 11 έως τις 21 Οκτωβρίου, οι κινηµατογράφοι Ιντε-άλ (11 -21/10), Τριανόν Filmcenter και Microcosmos Prince Filcenter (11–17/10) θα φιλοξε-νήσουν µια σειρά από αφιερώµατα και σηµαντικές πρεµιέρες,. Η έναρξη του Φεστιβάλ θα γίνει µε την πρεµιέρα της ταινίας που αποτέλεσε το γεγονός τουπερασµένου Φεστιβάλ Καννών: 4 µήνες, 3 εβδοµάδες και 2 µέρες του Ρουµάνου ΚρίστιανΜουντζίου, που θα παρουσιάσει την ταινία του στο ελληνικό κοινό. Το φιλµ, που µονοπώ-λησε το ενδιαφέρον των κριτικών και τελικά απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα και το βραβείο της∆ιεθνούς Κριτικής, καταγράφει ρεαλιστικά την προετοιµασία και την έκτρωση στην οποία υπο-βάλλεται µια νεαρή φοιτήτρια στη Ρουµανία, λίγο πριν από την πτώση του Τσαουσέσκου.Στις δέκα µέρες που θα ακολουθήσουν, στο ∆ιαγωνιστικό Τµήµα (η Κριτική Επιτροπή τουοποίου αποτελείται από µέλη της FIPRESCI), θα προβληθούν ευρωπαϊκές ταινίες που δενέχουν βρει διανοµή στην Ελλάδα, ενώ στις αβάν πρεµιέρ θα προβληθούν, µεταξύ άλλων οιταινίες: Να µου το υποσχεθείς του Εµίρ Κουστουρίτσα (επίσηµη συµµετοχή στο ΦεστιβάλΚαννών), Ελισάβετ: Η χρυσή εποχή, του Σεχάρ Καπούρ που σηµατοδοτεί την επιστροφή τηςΚέιτ Μπλάνσετ στον ρόλο που την καταξίωσε πριν από εννέα χρόνια – στην βραβευµένη µεΌσκαρ Ελισάβετ – του ιδίου σκηνοθέτη. Εκτός από την Μπλάνσετ, και τον Τζέφρι Ρας πουεπιστρέφει στον ρόλο του πιστού συµβούλου, στην ταινία συµπρωταγωνιστούν ακόµα οιΚλάιβ Όουεν και Σαµάνθα Μόρτον, Θεατρίνες της Βαλέρια Μπούνι Τεντέσκι (βραβευµένη στοτµήµα Ένα Κάποιο Βλέµµα των Καννών), γύρω από την κρίση ηλικίας µιας ηθοποιού. Τέλος,µία πολυαναµενόµενη πρεµιέρα είναι ο Ελ Γκρέκο του Γιάννη Σµαραγδή, που προµηνύεταιεντυπωσιακός στην εξιστόρηση της ζωής και του έργου του διάσηµου Έλληνα ζωγράφου. Αντονιόνι, Φρίαρς, Κιαροστάµι, Κουστουρίτσα, Πεν, Σκόλα, Βέντερς: µερικά µόνο ονόµατασκηνοθετών που έχουν τιµήσει µε την παρουσία τους το φεστιβάλ, που τους βράβευσε γιατην συνολική τους προσφορά στον κινηµατογράφο. Το φετινό τιµώµενο πρόσωπο στέκεταιεπάξιος συνεχιστής της λαµπρής λίστας: ο Κεν Λόουτς, που µε το Ο άνεµος που χορεύει τοκριθάρι πήρε στα χέρια του τον Χρυσό Φοίνικα το 2006. Θα τιµηθούν ακόµη η Βαλέρια Γκο-λίνο και ο ∆ιονύσης Φωτόπουλος.Για πρώτη φορά φέτος, µέρος του «Πανοράµατος» θα µεταφερθεί και στη Θεσσαλονίκη, στατέλη Οκτωβρίου.

Το άγνωστοσινεµά τηςΕυρώπης

//φεστιβάλ: Πανόραµα Ελευθεροτυπίας

ΞΥπέροχοι Άµπερσον

Και τρία αφιερώµατα που είναι…ένα κι ένα:

Κάντε έρωτα, όχι πόλεµο: Η εποχή της αµφισβήτησης – τότε και σήµεραΗ εποχή, δυστυχώς, το εµπνέει: µια µατιά στις αντιπολεµικές καιάλλες ταινίες, από το Βιετνάµ µέχρι το Ιράκ, από τα «παιδιά τωνλουλουδιών», το Γούντστοκ και τις διαδηλώσεις και συγκρού-σεις που ακολούθησαν, τον Μάη του ’68, το σκάνδαλο Γουοτερ-γκέιτ και την παραίτηση του Νίξον, µέχρι την παγκοσµιοποίησηκαι τις φυλακές του Γκουαντάναµο. Ανάµεσά τους, Ο ξένοιαστοςκαβαλάρης του Ντένις Χόπερ, το Monterey pop, το πρώτο µου-σικό ντοκιµαντέρ ενάντια στον πόλεµο του Βιετνάµ, Το ρεστοράντης Αλίκης του Άρθουρ Πεν, το M.A.S.H. του Ρόµπερτ Όλτµαν,και πολλές άλλες.

Cult MoviesΤι να’ ναι άραγε το καλτ, και ποιες ταινίες δικαιούνται να φέρουναυτό τον τίτλο; Σίγουρη απάντηση δεν υπάρχει, το σίγουρο όµωςείναι ότι το είδος, που «δηµιουργήθηκε» στα τέλη της δεκαετίαςτου ’70, έχει το δικό του, φανατικό κοινό, και περιλαµβάνει «εκ-κεντρικά φιλµ, µε εξωφρενική πλοκή και χαρακτήρες και αντι-συµβατική αφήγηση – από αδικηµένα αριστουργήµατα µέχριυπερεκτιµηµένα σκουπίδια». Οι ταινίες που θα προβληθούν στοΠανόραµα, πάντως, ανήκουν µάλλον στην πρώτη κατηγορία, καιπεριλαµβάνουν ταινίες τρόµου και επιστηµονικής φαντασίας, b-movies, φιλµ νουάρ αλλά και γουέστερν. Συγκεκριµένα, το σπά-νιο Carnival of Souls του Χερκ Χάρβεϊ, A bucket of blood τουΡότζερ Κόρµαν, Forty guns του Σάµιουελ Φούλερ, Performanceτου Νίκολας Ρέγκ, Freaks του Τοντ Μπράουνινγκ, Ο διάβολοςείναι γυναίκα του Γιόζεφ φον Στέρνµπεργκ, και πολλές άλλες.

Όρσον Γουέλς, ένας επαναστάτης του ΧόλυγουντΤο πληθωρικό ταλέντο που αναστάτωσε τα λιµνάζοντα νερά τηςκινηµατογραφικής βιοµηχανίας, συγκρούστηκε µε το κατεστηµέ-νο και πάλεψε όλη του τη ζωή να επιβάλλει το προσωπικό τουόραµα, αφήνοντας πίσω του έργα – σταθµούς στην ιστορία τουκινηµατογράφου. Τα περισσότερα από αυτά θα προβληθούν καιστο Φεστιβάλ. Εκτός βέβαια από τον Πολίτη Κέιν, το αφιέρωµαπεριλαµβάνει τους Υπέροχους Άµπερσον, την Κυρία της Σα-γκάης, τον Άρχοντα του κακού, τον Φάλσταφ κ.α.

4 µήνες, 3 εβδοµάδες και 2 µέρες

Στην ταινία, ενώ αναρρώνει στο νοσοκοµείο από ένα αυτοκινητιστι-κό δυστύχηµα που κόστισε τη ζωή στον νεαρό γιο της, η Ελένααπάγεται από τον Ντάβιντ, που φαίνεται να γνωρίζει πολλά για τηνίδια, και µε ένα τροχόσπιτο περιπλανιέται µαζί του. Σύντοµα θαγνωρίσουν τη Σάρα, µια κοπέλα που αρνείται να µιλήσει και θατους ακολουθήσει σε ένα ταξίδι µε αβέβαιο προορισµό και απρό-σµενες συναντήσεις, µέσα σε µια απόκοσµη, «έρηµη» χώρα. Ταξί-δι που θα τελειώσει µε µια ακραία πράξη λύτρωσης και για τουςτρεις, αλλά και µε µια σηµαντική ανατροπή. «Ήταν σηµαντικό να απεικονίσω ότι η πραγµατικότητα είναι πολύ πε-ρισσότερα από αυτά που βλέπουµε», µας λέει για την ταινία του ο33χρονος σκηνοθέτης. «Είναι νοµίζω µια πολύ σηµαντική προσέγγι-ση στη ζωή µας, και βέβαια στον κινηµατογράφο, µέσω του οποίουµπορείς να επικοινωνήσεις µε τους άλλους, καθώς επίσης και ένα σκε-πτικό ιδιαίτερα κινηµατογραφικό. Πάντα προσπαθώ να κάνω κάτι ρεα-λιστικό, αλλά και κινηµατογραφικό, που να "γράφει". Να νιώσω, ναεντοπίσω πού η κινηµατογραφία µπορεί να προσεγγίσει µια γλώσσα».

∆ύσκολα θα µπορούσε κανείς να εντάξει την ταινία σας σεένα κινηµατογραφικό είδος. Έχει στοιχεία road movie, επι-χειρεί µια ψυχολογική σκιαγράφηση των χαρακτήρων, αλλάυπάρχει και δράση, ακόµα και σκηνές θρίλερ. Αρχικά σκοπεύαµε να είναι περισσότερο ένα road movie µε στοι-χεία ταινίας τρόµου, χωρίς οποιοδήποτε στοιχείο ψυχολογικήςσκιαγράφησης. Όσο το γυρίζαµε, όµως, βρήκα το αποτέλεσµα πο-λύ καλύτερο από ό, τι περίµενα. Έτσι θέλησα να µη φτιάξω µια όχικαι τόσο καλή ή απλώς µέτρια ταινία τρόµου, αλλά να βάλω πε-ρισσότερο τον εαυτό µου µέσα σε αυτή. Γι’ αυτό και έχει αυτά ταστοιχεία ταινίας τρόµου, αλλά και τις ψυχολογικές αποχρώσεις,που προέκυψαν στην πορεία. Όταν βλέπω το φιλµ τώρα, εντοπίζωµέσα του όλους τους σκηνοθέτες που µου αρέσουν –Ταρκόφσκι,Αγγελόπουλο, Πέκινπα, Κιτάνο – και υπάρχουν πολλά στοιχεία ταοποία δεν συνειδητοποιούσα όσο το έφτιαχνα. Οι ήρωές σας κινούνται σε ένα αχανές βιοµηχανικό τοπίο,στα όρια µιας «άλλης» Ευρώπης.Ουσιαστικά ήθελα να δηµιουργήσω µια «αρένα» όπου θα µπο-

∆εν υπάρχει πίστη στους νέους κινηµατογραφιστές

από τον Νίκο Αναγνωστό

Μέχρι να ολοκληρώσει την πρώτη του µεγάλου µήκους ταινία SmallGods, ο ∆∆ηµήτρης ΚΚαρακατσάνης, Βέλγος µε ελληνική καταγωγή,είχε ασχοληθεί µε ταινίες µικρού µήκους και τη διαφήµιση. Τώρα, λί-γο πριν επισκεφθεί την χώρα µας και τη Θεσσαλονίκη στο 48ο Φεστι-βάλ Κινηµατογράφου, πέρασε από το Φεστιβάλ της Βενετίας, όπου ηταινία του συµµετείχε στην Εβδοµάδα Κριτικής (30/8 – 08/9) και δια-γωνίστηκε για τον Λέοντα του Μέλλοντος.Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραµµής ο ∆ηµήτρης Καρακατσά-νης µας µιλά για τις αντιξοότητες και τις προκλήσεις του κινηµατογρα-φικού παιχνιδιού.

ρούσαν να δράσουν, που να µη θυµίζει το Βέλγιο, γιατί δεν είναικαι τόσο κινηµατογραφική xώρα. Έψαχνα για νεκρές ζώνες, τόπουςπου θα µπορούσαν να βρίσκονται οπουδήποτε. Νοµίζω ότι ανάλο-γα πλάνα θα µπορούσαν να γυριστούν και αλλού στον κόσµο –δεν ήταν ο σκοπός µου να απεικονίσω αποκλειστικά την Ευρώπη. Ένας από τους δευτερεύοντες χαρακτήρες του φιλµ ενδέχε-ται να είναι ο Θεός αυτοπροσώπως. Και αυτό σε µια εποχήόπου, κατά πολλούς, η θεµατική του κινηµατογράφου είναιπλέον τοποθετηµένη µακριά από ζητήµατα πίστης.Ήθελα να εµπλέξω τον θεατή στην ιστορία. Βάζοντας ένα τέτοιο χα-ρακτήρα αµέσως σχηµατίζεις µια «θηλιά», το κοινό αρχίζει να συµ-µετέχει, πιστεύει σε αυτό ή όχι - στο φινάλε επίσης συµβαίνει τοίδιο. Θέλησα έτσι να τοποθετήσω την ταινία σε ένα συγκεκριµένοπλαίσιο, ώστε – αν και δηµιουργούνται εναλλακτικές «πραγµατικό-τητες» που µπορούν να δεχτούν διαφορετικές ερµηνείες – να µηνµπορεί κανείς να τη θεωρήσει απλώς ως ένα τέχνασµα, όπως π.χ.συµβαίνει περισσότερο στα φιλµ του Ντέιβιντ Λιντς, όπου τα πράγ-µατα είναι περισσότερο αφηρηµένα.Η φωτογραφία είναι ιδιαίτερα ατµοσφαιρική πώς είναι νασυνεργάζεστε µε τον αδερφό σας (σ.σ. διευθυντή φωτογρα-φίας και συµπαραγωγό της ταινίας Νίκολας Καρακατσάνη);Σε αυτή την ταινία ήταν πολύ σηµαντικό να δουλέψω µαζί του. Τιςπερισσότερες φορές, σε προσπάθειες ανάλογες µε τη δική µας δενφροντίζουν αρκετά τη φωτογραφία, απλώς γυρίζουν ό,τι βρίσκουνµπροστά τους και βάζουν πολλά φώτα ώστε, αν δεν είναι, να µοιά-ζει γυρισµένη σε φιλµ. Εµείς είπαµε «θέλουµε να έχουµε τέλειαφωτογραφία, αλλά δεν έχουµε καθόλου χρήµατα». Το 95% τωνσκηνών, λοιπόν, είναι γυρισµένες µε φυσικό φως, ενώ χρησιµοποι-ήσαµε φωτογραφικούς και όχι κινηµατογραφικούς φακούς, γιατί οαδερφός µου δεν µπορούσε να έχει βοηθό, και έπρεπε να εστιάζειο ίδιος. Όλα αυτά δίνουν νοµίζω έναν πολύ τραχύ, κινηµατογραφι-κό χαρακτήρα στην ταινία, τον οποίο ζητούσαµε εξαρχής. Και ο Νί-κολας είναι ο µόνος που θα µπορούσε να καταφέρει κάτι τέτοιο. Αληθεύει ότι µέρος της ταινίας γυρίστηκε πριν τρία χρόνια;Ναι, πρόκειται για το κοµµάτι όπου βλέπουµε το παρελθόν της Σά-ρα. Είχαµε χρήµατα µόνο για αυτό. Στην συνέχεια ξαναέγραψα το σε-

νάριο – γιατί εκείνο το διάστηµα σκόπευα το φιλµ να µην έχει διάλο-γο και να περιλαµβάνει καθαρή βία, αργότερα όµως προσπάθησανα είµαι πιο ήπιος και να αναπτύξω µια πιο ενδιαφέρουσα ιστορία.Πρέπει να ξέρετε ότι γυρίσαµε την ταινία µε τα δικά µας µέσα και µεδική µας χρηµατοδότηση - για την ακρίβεια σχεδόν χωρίς χρήµατα!Ζητήσαµε αρκετές φορές να µας δοθεί µια υποστήριξη για να ολο-κληρώσουµε το φιλµ σε 35 mm ώστε να µπορέσουµε να το εµφα-νίσουµε (όπως και τελικά κάναµε), και αρνήθηκαν. Έλεγαν «δεν θαµπορέσεις ποτέ να βρεις αγοραστή». Μόνο αφού την ολοκληρώσα-µε καταφέραµε να βρούµε παραγωγό και διανοµέα.Ποιες είναι σήµερα οι δυσκολίες για έναν νέο κινηµατογρα-φιστή σε µια χώρα της κεντρικής Ευρώπης όπως το Βέλγιο;∆υστυχώς δεν υπάρχει πίστη στους νέους κινηµατογραφιστές, εκτόςβέβαια αν γράψεις για τετρακοσιοστή φορά ένα σενάριο που αφοράσυνηθισµένους, καθηµερινούς ανθρώπους που τριγυρνούν καιζουν το δράµα τους, αισθάνονται δυστυχισµένοι και µετά ξαναγίνο-νται καλά. Αν προσπαθήσεις όµως να κάνεις µια ταινία που είναιπροσωπική, διαφορετική, µε «σκοτεινά» σηµεία στο σενάριο, δενπρόκειται να σου δώσουν χρήµατα. ∆εν ξέρω αν αυτό είναι απαραί-τητα κακό, γιατί ξεχωρίζει αυτούς που πραγµατικά πιστεύουν στονεαυτό τους – και νοµίζω ότι αυτό είναι το θέµα. Γιατί όταν αποκτάκανείς χρήµατα γίνεται πιο δύσκολο να είναι ο εαυτός του. Προσπα-θεί να τους έχει όλους ευχαριστηµένους, αρχίζει να το βλέπει σανεπάγγελµα και φοβάται να δοκιµάσει την τύχη του και να κάνει αυ-τό που πραγµατικά θέλει. Πρέπει να έχεις την αυτοπεποίθηση τουκαµικάζι για να φτιάξεις ταινίες που είναι λίγο διαφορετικές.Από το να αναζητάτε χρηµατοδότηση, τώρα είστε στο Φεστι-βάλ Βενετίας εκπροσωπώντας τη χώρα σας. Κατά κάποιοντρόπο µια γλυκιά εκδίκηση. Ποια είναι τα συναισθήµατά σας;Είναι φανταστικά! Χαίροµαι πολύ µε τα αποτελέσµατα που είχαµε µέ-χρι τώρα µε την ταινία και είµαι πολύ περίεργος να δω τι θα γίνει στησυνέχεια. Απλά το αφήνω να συµβεί. Μόλις έµαθα δε, ότι η ταινία επι-λέχθηκε για το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και είµαι πολύ περήφανος. Εί-ναι τέλεια όταν βρίσκοµαι στην Ελλάδα και συγκινούµαι πολύ, γιατίµπορεί να µην µεγάλωσα εκεί αλλά µέσα µου αισθάνοµαι Έλληνας.

φωτο: Toon Aerts

Μια κωµωδία… διαχρονικήΑφήνοντας πίσω τις νευρώσεις και τα χιουµοριστικά αδιέξοδα των σύγχρονων σχέσεων, η Όλγα Μαλέαµε την καινούργια της ταινία Πρώτη φφορά ννονός αλλάζει θεµατική και ύφος, χωρίς όµως να µετανιώνει

για τις µέχρι τώρα επιλογές της. Και περιγράφει τις κωµικοτραγικές δοκιµασίες που περνά, αρχές της δεκαε-τίας του ’60, ο ελληνοαµερικανικής καταγωγής γιος ενός πολιτικού αρχηγού, που πηγαίνει στην Κρήτη

-χωρίς να ξέρει ελληνικά- για να βαφτίσει το µωρό ενός υποψήφιου βουλευτή προς... άγραν ψήφων. Ένα σενάριο, γραµµένο µαζί µε τον Νίκο Παπανδρέου (από ένα δικό του αυτοβιογραφικό διήγηµα),

που ξαφνικά απέκτησε χαρακτήρα... ιδιαίτερα επίκαιρο.

«∆εν σκέφτοµαι το πολιτικό θέµα, δεν µε προβληµατίζει», λέει ηΌλγα Μαλέα, «κάνουµε την ταινία από την πλευρά του παιδιού. Μαςενδιαφέρει κυρίως η κωµωδία και οι καταστάσεις που δηµιουργούνταιµέσα από αυτή. Έχω κρατήσει το χιούµορ, χωρίς τη γκροτέσκο απει-κόνιση που διάλεγα στις προηγούµενες ταινίες µου, αλλά πιστεύω ότιαυτή η ταινία είναι πιο λιτή και πιο αθώα γιατί βλέπουµε τα πάντα µέ-σα από τα µάτια ενός παιδιού». Ο χρόνος στον οποίο τοποθετείται η ιστορία είναι το καλοκαίρι του1963. Μια ταραγµένη πολιτικά εποχή, όπου το χαρακτηριστικό τηςπροεκλογικής περιόδου είναι η προσµονή και ελπίδα για τις εκλο-γές. Πάνω σε αυτό τον καµβά χτίζει η Όλγα Μαλέα την ταινία: «ουποψήφιος του χωριού, ο Παναγάκης (Αντώνης Καφετζόπουλος) θέ-

λει να µαζέψει ψήφους. Και επειδή δεν µπορεί ο πολιτικός αρχηγός ναγίνει νονός στέλνει τον 11χρονο γιο του. Πιστεύω ότι ο χαρακτήραςτου Παναγάκη, δεν θα µπορούσε να υπάρχει διαφορετικά παρά µόνοέτσι όπως υπάρχει το καλοκαίρι του ΄63 που εξελίσσεται η ιστορία. Εί-ναι το καλοκαίρι λίγους µήνες µετά τη δολοφονία του Λαµπράκη, δύοχρόνια µετά τις εκλογές -βία και νοθεία- του ΄61 και όλος ο κόσµος πε-ριµένει µε µεγάλη ελπίδα τις εκλογές. Οι οποίες κερδίζονται από τηνΈνωση Κέντρου µε 125 χιλιάδες ψήφους διαφορά, δηλαδή µε ελάχι-στο ποσοστό, άρα οι 150 ψήφοι που πρέπει να µαζέψει ο Παναγάκηςείναι αρκετά καθοριστικές. Αυτό είναι ένα στοιχείο που διατρέχει τηνιστορία της ταινίας, αλλά όχι το θέµα της. Το θέµα είναι το παιδί πουθέλει να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των γονιών του και των γύρω

//γυρίσµατα

από τη Νίκη Κατσαντώνη

φωτό

: Καν

άρης

Τσίγ

κανο

ς

του και ξαφνικά η ζωή τον φέρνει σε ένα περιβάλλον που τον κάνει ναδει τον εαυτό του και τους άλλους µε άλλα µάτια». Το χωριό Φρες, λίγο έξω από τα Χανιά, φιλοξένησε το συνεργείοτης ταινίας. Οι κάτοικοι του χωριού, χρησιµοποιήθηκαν σε βοηθη-τικούς ρόλους, και όπως λέει η Όλγα Μαλέα (Κρητικιά και η ίδια)«έδωσαν στην ταινία το χρώµα που ήθελα. Αν έκανα τα γυρίσµατακάπου στην Αθήνα, ή σε ένα χωριό δίπλα στην Αθήνα και προσπα-θούσα να “ντύσω” κάποιους άλλους Κρητικούς δεν θα ήταν το ίδιο.Οι περισσότεροι Κρητικοί έχουν τα δικά τους στιβάνια, τα πουκάµισάτους, τα µαντήλια τους. Ερχόντουσαν στο γύρισµα έτοιµοι. ∆εν ήτανψεύτικα τα ρούχα πάνω τους, ήταν οι ίδιοι». Η σχέση πατέρα-γιου υποβόσκει σε όλη την ταινία. Ο Άλεξ δεν θέ-λει να προδώσει τις προσδοκίες που έχει για αυτόν ο πατέρας του,από την άλλη όµως ο κόσµος µε τον οποίο έρχεται σε επαφή καιιδιαίτερα η φιλία του µε τον µικρό γιο του Παναγάκη, τον κάνουν ναωριµάσει. Ο ρόλος του Ανδρέα Παπανδρέου (Γιώργος Κιµούλης)δεν κατονοµάζεται στην ταινία: «δεν πιστεύουµε ότι ο πατέρας τουπαιδιού είναι ο Ανδρέας. Τώρα αν κάποιοι θεατές θεωρήσουν ότι αυ-

τός είναι ο Ανδρέας, αυτό που θα ήθελα είναι οι επιλογές µου να τουςκαλύπτουν. Το θέµα µας δεν είναι να κάνουµε ένα ντοκιµαντέρ για τονΑνδρέα· βέβαια επειδή ο Νίκος είναι αυτός που είναι και ο Ανδρέαςήταν πατέρας του, είναι λογικό ο κόσµος να το σκεφθεί. Όταν η Βιρτζί-νια Γουλφ έγραψε το «Φάρο» ουσιαστικά περιγράφει την οικογένειάτης, αλλά κανένας δεν βγήκε να πει: "ο πατέρας της Βιρτζίνια Γουλφ”.Και αν ο Νίκος λέγονταν Παπαλεξάκης κανένας δεν θα έλεγε τίποτα.Νοµίζω λοιπόν ότι είναι θέµα, δικό µας, εσωτερικό. Αν η ταινία µπο-ρέσει να πάει στο εξωτερικό κανείς δεν θα µιλά για αυτό».Για την υποδοχή της ταινίας από το κοινό, µε το οποίο η Όλγα Μα-λέα έχει αρκετά καλή σχέση, αφού θεωρείται µία από τις εµπορικό-τερες σκηνοθέτιδες δεν θέλει να προδικάσει τίποτα. «Όταν γράφειςένα γράµµα δεν θέλεις να µείνει ανεπίδοτο. Έτσι και όταν κάνεις µια ται-νία θέλεις να έχει ανταπόκριση. Είναι µεγάλη χαρά όταν ρισκάρεις γιακάτι και βλέπεις ότι έχει αποδέκτες. Αυτό σε κάνει να νιώθεις λιγότεροµόνος. Βλέπεις ότι κάτι που σε πονάει σε αυτή την κοινωνία πονάει καιάλλους ανθρώπους και αισθάνεσαι ότι δεν είσαι µόνος. Η συµπαρά-σταση και το τι κάνει ο διπλανός µας µάς επηρεάζει».

Σκηνοθεσία: Όλγα Μαλέα, Σενάριο: Νίκος Παπανδρέου, Όλγα Μαλέα, ∆/νση Φωτογραφίας: Κωστής Γκίκας, Σκηνικά - Κοστούµια: Εύα Νάθενα, Μουσική: Κώστας Λειβαδάς,Ήχος: Μαρίνος Αθανασόπουλος, Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης, Παίζουν: Αντώνης Καφετζόπουλος, Ελένη Καστάνη, Γιώργος Κιµούλης, Τέξ Πάρντιου, Νίκος Ανδρεουλάκης, ΆνναΛουιζίδη, Τάσος Κωστής, Χάρης Εµµανουήλ, Μάνος Γαβράς. Παραγωγή: CL Productions, Παραγωγοί: Κώστας Λαµπρόπουλος, Μάνος Κριεζίας, ∆ιονύσης Σαµιώτης.ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ: 4 Οκτωβρίου από την ODOENΗ ταινία έχει ενισχυθεί από το πρόγραµµα ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ του ΕΚΚ

//αφιέρωµα

Αντίθετα µε τα όσα µαρτυρά το όνοµά της, η µικρού µήκους ταινία αποδει-κνύει συνεχώς µέσα στα χρόνια ότι είναι η… πραγµατικά µεγάλη δύναµητης κινηµατογραφικής παραγωγής. Τα πολύτιµα –αν και λίγα– λεπτά πουτην αποτελούν, έγιναν µέσα στα χρόνια η βάση για κάθε νέα αναζήτηση τουµέσου, για κάθε δοκιµή νέων τεχνολογιών και για κάθε θεµατική, γεγονόςπου την τοποθέτησε στο κέντρο κοινωνικοπολιτικών και, κυρίως, σηµαντι-κών καλλιτεχνικών αλλαγών. Λίγο πριν από το 30ό Φεστιβάλ Ταινιών Μι-κρού Μήκους ∆ράµας, το µοτέρ επιστρέφει στην αρχή της ιστορίας τής ελ-ληνικής µικρού µήκους ταινίας, συνοµιλεί µε δηµιουργούς και φορείς γιατην αξία της ως µέρους της ελληνικής κινηµατογραφικής παραγωγής, καιαναζητά τις χαµένες διαδροµές από την παραγωγή στην προβολή της.

η αρχή της ιστορίαςΑνάµεσα στον καθαρά τεχνικό ορισµό [«Μια ταινία που διαρκεί από µερικά δευτερόλεπταµέχρι 40 λεπτά» (Αµερικανική Ακαδηµία του Κινηµατογράφου και των Επιστηµών)] και τηνευρέως γνωστή έννοιά της («Μια ταινία που διαρκεί λιγότερο από µια ταινία µεγάλου µή-κους») έγκειται η εν γένει ιδιοµορφία της ταινίας µικρού µήκους – µια ιδιοµορφία, που τηςδίνει ξεχωριστή θέση στο παγκόσµιο κινηµατογραφικό γίγνεσθαι. Στην πραγµατικότητα, οι ουσιαστικές διαφορές ανάµεσα σε µία µικρού και σε µία µεγάλουµήκους ταινία έχουν να κάνουν µε οτιδήποτε άλλο εκτός από τη διάρκεια. Και η σηµαντικό-τερη απ’ αυτές είναι η πλήρης αποχή της µικρού µήκους από το εµπορικό κύκλωµα µέσαστο οποίο γεννιούνται (και, συχνότερα, πεθαίνουν) οι ταινίες, κάτι που, εκ των πραγµάτων,µεταφέρει ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής της (η οποία δεν διαφέρει ούτε στο ελάχι-στο από τη διαδικασία παραγωγής µιας µεγάλου µήκους) σ’ ένα καθαρό και ανεπηρέαστοαπό κανόνες παραγωγής και κατανάλωσης καλλιτεχνικό επίπεδο. Επιπρόσθετα, αν αναλογιστεί κανείς πως η µικρού µήκους ταινία είναι παραδοσιακά η πρώτηαπόπειρα κάθε νέου δηµιουργού, το βάπτισµα του πυρός κάθε φιλόδοξου σκηνοθέτη, µπο-ρεί εύκολα να καταλήξει στο συµπέρασµα ότι η µικρού µήκους είναι η πρώτη και η τελευταίακαθαρή και ανεξάρτητη καλλιτεχνική πράξη που απέµεινε πλέον σ’ ένα πλήρως εµπορευµα-τοποιηµένο σύστηµα. Με τη µικρού µήκους ταινία, κάθε νέος δηµιουργός αναγκάζεται να υπο-δυθεί περισσότερους από έναν ρόλους (σεναριογράφος, παραγωγός, σκηνογράφος…), δίνο-ντας ουσιαστικά τις πρώτες µεγάλες του εξετάσεις µε το πέρασµά του από τη «θεωρία» τωνκινηµατογραφικών σχολών στην «πράξη» που, αργά ή γρήγορα, θα τον οδηγήσει στον απώ-τερο σκοπό της µεγάλου µήκους ταινίας, ενώ, από την άλλη, η ευέλικτη και ευπροσάρµοστηφόρµα της µικρού µήκους ευνοεί τη λειτουργία της ως βάσης για την εφαρµογή πειραµατι-σµών, νέων τεχνολογιών, δοκιµών και αναζητήσεων πάνω στο ίδιο το µέσο του κινηµατογρά-φου, καθώς αυτός οδεύει νοµοτελειακά στην ολοκληρωτικά ψηφιακή εποχή του. Ωστόσο, η ίδια η απουσία της ταινίας µικρού µήκους από το εµπορικό κύκλωµα είναι αυτήπου την περιθωριοποιεί, την αναγκάζει να αναζητά συνεχώς τρόπους για ν’ «ακουστεί», τηνεξωθεί στο να αµφιβάλλει συχνά για την ταυτότητά της και τη θέση της σ’ έναν κόσµο πουδείχνει να την αγνοεί, κυρίως γιατί (αν εξαιρέσει κανείς προσπάθειες µέσω του ∆ιαδικτύουή µεµονωµένες περιπτώσεις τηλεοπτικών σταθµών που εντάσσουν στο πρόγραµµά τους ται-νίες µικρού µήκους) οι πιθανότητες να συναντήσει κανείς µία ταινία µικρού µήκους περιορί-ζονται στην επιβεβληµένη προβολή τους πριν από ελληνικές ταινίες που προβάλλονται στιςαίθουσες, ή στην επιλογή τους από τα εγχώρια φεστιβάλ, µε αναµφισβήτητο ηγέτη το Φε-στιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της ∆ράµας. Το αποτέλεσµα είναι, όχι µόνο µερικές από τις ωραιότερες ελληνικές ταινίες µικρού µήκουςνα µην έχουν συναντήσει ποτέ το κοινό τους, αλλά και να έχει δηµιουργηθεί µια περιρρέ-ουσα ατµόσφαιρα, η οποία, την ίδια στιγµή που περιφρονεί την ταινία µικρού µήκους, εκείακριβώς αναζητά τα νέα της ταλέντα, και την ίδια στιγµή που θα έπρεπε να στρέψει όλες τιςδυνάµεις της στην ενίσχυση της παραγωγής ταινιών µικρού µήκους, συνεχίζει να κρίνει τουςµικροµηκάδες µε κριτήρια µεγέθους...

από τον Μανώλη Κρανάκη

µια µικρή, µικρή ιστορία

Μια όχι και τόσο µικρή ιστορία Έτσι, όµως, ήταν πάντοτε. Όπως τότε, το 1968, όταν µια ταινία 23 λεπτών µε τίτλο Εκπο-µπή προβάλλεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ο δηµιουργός της, Θόδωρος Αγγελό-πουλος, αγνοείται επιδεικτικά από την επίσηµη επιτροπή του Φεστιβάλ, αλλά η πρωτό-τυπη σάτιρά του για τον κόσµο των Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης βραβεύεται από τουςκριτικούς που, την ίδια εκείνη χρονιά, δίνουν και δεύτερο βραβείο όχι σε µια ταινία µε-γάλου µήκους, αλλά στο µικρού µήκους ντοκιµαντέρ των Κώστα Σφήκα και ΣταύρουΤορνέ µε τίτλο Θηραϊκός Όρθρος. Σαράντα χρόνια µετά, και ενώ ο διαχωρισµός των ταινιών µικρού µήκους σε ταινίες µευπόθεση, ντοκιµαντέρ και animation έχει πια παγιωθεί, λίγοι γνωρίζουν –και ακόµα πιολίγοι µπορούν να υποψιαστούν– την πραγµατική διαδροµή της ελληνικής ταινίας µικρούµήκους µέσα στα χρόνια. Από το 1906 (επίσηµη ηµεροµηνία της πρώτης ταινίας που γυρίστηκε ποτέ στην Ελλάδααπό τον Γάλλο Λεόν, ανταποκριτή της «Gaumont» που είχε έρθει στην Ελλάδα για να κι-νηµατογραφήσει τους ενδιάµεσους Ολυµπιακούς Αγώνες της Αθήνας) µέχρι και το 1922,η µικρού µήκους ταινία ήταν στην πραγµατικότητα µοιρασµένη ανάµεσα σε δύο είδη: τολεγόµενο τότε «ζουρνάλ» (γνωστό αργότερα και ως «επίκαιρα», που ουσιαστικά κάλυ-πτε γεγονότα και εκδηλώσεις της εποχής, µε πρωτεργάτη τον Ούγγρο Ζόζεφ Χεπ) και τηνκωµωδία, µε τον πρωτοπόρο Σπύρο ∆ηµητρακόπουλο (ιδρυτή της πρώτης εταιρίας πα-ραγωγής κινηµατογραφικών ταινιών, «Αθήνη Φιλµς») και, αργότερα, µε τον διάσηµοΒιλλάρ και τις κωµικοτραγικές περιπέτειές του. Μέχρι και την απελευθέρωση η ταινία µικρού µήκους επιβιώνει µόνο ως ειδησεογραφι-κό αξιοπερίεργο. Μεµονωµένες µόνο προσπάθειες (οι αδελφοί Γαζιάδη και ο ΓιώργοςΠροκοπίου µε την απεικόνιση της καθηµερινότητας της ζωής των στρατιωτών στη Σµύρ-νη) παρεκκλίνουν από την ευτελή παραγωγή της εποχής, όπου αναπόφευκτα ο πόλεµοςπαραµένει το µοναδικό θέµα των κινηµατογραφιστών. Το 1936 παρουσιάζονται από τον∆ηµήτρη Μεραβίδη τα πρώτα οµιλούντα επίκαιρα στο θρυλικό «Σινεάκ». Το 1953, ο Ρούσσος Κούνδουρος επιχειρεί την πρώτη σοβαρή προσπάθεια για πραγµα-τικό ντοκιµαντέρ, χωρίς τις δεσµεύσεις και τους περιορισµούς του «ζουρνάλ», ιδρύονταςτο Ινστιτούτο Μορφωτικού και Επιστηµονικού κινηµατογράφου και γυρίζοντας ταινίες πουαφορούν κυρίως τον τοµέα της χειρουργικής, αλλά και τον τουρισµό και την καθηµερι-

Σύλλας Τζουµέρκας1. Οι µικρού µήκους εί-ναι ο πρώτος ελεύθε-ρος χώρος έκφρασηςστον κινηµατογράφο κιείναι γεµάτος γιορτή καιαγωνία: βγαίνεις στουςδρόµους, µαθαίνεις τηντέχνη που σ’ αρέσει,ψάχνεις να βρεις έναντόνο µε τον οποίο µπο-

ρείς εσύ να αφηγηθείς, συνεργάζεσαι, βρίσκεσαινα κολυµπάς σε φουρτούνες, παλεύεις να µείνειτο πνεύµα ελεύθερο, ανακαλύπτεις µετά πώς εί-ναι να βλέπεις µε κοινό µια ταινία που έχεις φτιά-ξει µαζί µε συντελεστές που ο καθένας έχει προ-σφέρει τη δηµιουργικότητα, το χρόνο και τις επι-λογές του για να γίνει µια µικρή ταινία. Κι έτσι, σι-γά -σιγά, σχηµατίζεται ένας δρόµος.

2. Κατά τη γνώµη µου, η πιο σηµαντική θετικήεξέλιξη τα τελευταία χρόνια, πέρα από το ότι κά-θε χρόνο µπορεί να δει κανείς ωραίες ταινίες, εί-ναι ότι οι µικρού µήκους των νέων σκηνοθετώνεπιλέγονται σταθερά και βραβεύονται στα φεστι-βάλ του εξωτερικού – κι είναι πολύ σηµαντικήεδώ η προσφορά της Πάολας Σταράκη, η οποία,µε πολλή αγάπη και σταθερή πίστη, και µας πα-ρακίνησε και µας βοήθησε όλους να στείλουµετις ταινίες µας έξω από τα σύνορα.

21 Πόσο σηµαντική είναι η µικρού µήκους

στην ελληνική παραγωγή και ποια εί-ναι η εξέλιξή της όλα αυτά τα χρόνια;

Πόσο σηµαντική είναι για τη µετέπει-τα εξέλιξη των σκηνοθετών.

2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΕ 7 ΠΡΟΣΩΠΑ

[1] Τα µάτια που τρώνε [2] Αγνά νιάτα [3] Υψωµα 33 [4] Απεταξάµην [5] Για το όνοµα του σπουργιτιού [6] Το φουστάνι

1 2

4 5

νή ζωή. Ο ίδιος, το 1958, µαζί µε τον Ροβήρο Μανθούλη, τον Φώτη Μεσθεναίο, τονΓιάννη Μπακογιαννόπουλο και τον Ηρακλή Παπαδάκη σχηµατίζουν µία οµάδα µε σκο-πό την προώθηση του ντοκιµαντέρ. Η «Εβδοµάδα Κινηµατογράφου» που θεσπίστηκε το1960 και υπήρξε πρόδροµος του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, θα στεγάσει τις περισσότερεςαπό τις ταινίες µικρού µήκους που γυρίζονταν ανά την Ελλάδα, αλλά η διαµάχη ως προςτην έννοια του ντοκιµαντέρ (αν δηλαδή αυτό περιλαµβάνει ακόµα και κρατικές παραγγε-λίες ταινιών οι οποίες απεικονίζουν µάλλον µια πλαστή πραγµατικότητα που λίγη σχέσηείχε µε τα πραγµατικά προβλήµατα των Ελλήνων τη δεκαετία του ’60) θα ανακόψει τηνπαραγωγή, στέλνοντας το µήνυµα για µια οριστική και πιο κινηµατογραφική στροφή τηςταινίας µικρού µήκους. Ακριβώς εκείνη την εποχή, θα κάνει την πρώτη πραγµατική της εµφάνιση η ταινία µικρούµήκους µε υπόθεση. Ταυτόχρονα, το ντοκιµαντέρ µετατρέπεται σ’ ένα δυναµικό κινηµα-τογραφικό είδος µε πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις, και, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονί-κης του 1966, γίνεται διαχωρισµός ανάµεσα στις ταινίες µε υπόθεση και στα ντοκιµαντέρ,τα οποία, πλέον, βραβεύονται ξεχωριστά. Αυτή είναι η εποχή όπου οι νεαροί τότε Θόδωρος Αγγελόπουλος, Παντελής Βούλγαρης,Γιώργος Κατακουζηνός και Κώστας Φέρρης –εκπρόσωποι της λεγόµενης γενιάς του «Νέ-ου Ελληνικού Κινηµατογράφου»– αποφασίζουν να ενώσουν τις δυνάµεις τους και να δη-µιουργήσουν από µία ταινία µικρού µήκους ο καθένας, που, µετά, θα συγκροτούσαν µα-ζί µία µεγάλου µήκους. Ο Παντελής Βούλγαρης ήταν τελικά ο µόνος που γύρισε την ται-νία του, τον διάσηµο πια Τζίµη τον Τίγρη το 1966, ενώ το όραµα της κοινής µικρού-µε-γάλου µήκους κατέρρευσε εν τη γενέσει του. Το 1967, η Τώνια Μαρκετάκη θα γυρίσειτο 20λεπτο Ο Γιάννης και ο δρόµος για να συλληφθεί πριν από την επίσηµη προβολήτου, κι ένα χρόνο αργότερα, ο Νίκος Νικολαΐδης θα υπογράψει τη δεύτερη µικρού µή-κους ταινία του µε τίτλο Άνευ όρων, για ν’ αναγκάσει τη χούντα να απαγορεύσει τη δη-µόσια προβολή της. Μια ολόκληρη γενιά νέων κινηµατογραφιστών, µε τη φόρµα της µικρού µήκους ως κυ-ρίαρχου µέσου, έµπαινε δυναµικά στο παιχνίδι του fiction, αντιµέτωπη –δυστυχώς– όχιµόνο µε τη δυσπιστία για τον νέο κινηµατογράφο που ήθελε να επιβάλει, αλλά και µεµια Ελλάδα που παραχωρούσε συνεχώς την καλλιτεχνική της ενηλικίωση σε αντίξοεςπολιτικές συνθήκες.

Βαρδής Μαρινάκης1. Η µικρού µήκους εί-ναι για το σκηνοθέτηµια σατανικά ψυχο-φθόρα διαδικασία τηνοποία αξίζει να περά-σεις µονάχα αν κάνειςκάτι που αγαπάς βαθιά.Με αυτό τον τρόπο οσκηνοθέτης ανακαλύ-πτει τη προσωπική του

γραφή, τα θέµατα που τον συναρπάζουν και τουςσυνεργάτες που του ταιριάζουν. Ευχή µου είναι οιµικροµηκάδες να µη συµβιβάσουν το ένστικτότους για το πως θέλουν να κινηµατογραφήσουντις ιστορίες τους αγνοώντας τα κελεύσµατα τωνεπαϊόντων για το πως πρέπει να είναι ένα σενάριοκαι µια ταινία. Στόχος τους πρέπει να είναι το ναανακαλύψουν και να αναπτύξουν το προσωπικότους κινηµατογραφικό λεξιλόγιο και να βρούνετα θέµατα που τους συγκινούν.

2. Η πρώτη µου µικρού µήκους συµµετείχε στο Φε-στιβάλ της ∆ράµας πριν από 10 χρόνια. Η τελευταίαπριν από δύο. Η µοναδική εξέλιξη που παρατήρη-σα στο Φεστιβάλ είναι πως οι ταινίες είναι τεχνικάαρτιότερες. Όσον αφορά τη γενικότερη πολιτικήτου ΕΚΚ, της ΕΡΤ και του Φεστιβάλ ∆ράµας απένα-ντι στη µικρού µήκους διαπιστώνω πως όλοι τουςαγαπάνε τις ιστορίες µε αρχή µέση τέλος και πολύσπάνια ρισκάρουν σε προτάσεις που µπορεί νααναδείξουν µια διαφορετική γραφή. Εύχοµαι κά-ποιος από τους τρεις αυτούς οργανισµούς να απο-φασίσει να ρισκάρει και να ταράξει τα νερά αναδει-κνύοντας έτσι πιο πολύ σκηνοθέτες παρά ταινίες.

Χρήστος Νικολέρης 1. Οι ταινίες µικρού µή-κους είναι για µένα ένααπαραίτητο στάδιοστην εξέλιξη κάποιουπου ασχολείται σοβαράµε τον κινηµατογράφο.Θεωρώντας δεδοµένητην αυτονοµία τους σανκινηµατογραφικό είδος,θα µπορούσα παράλ-ληλα να τις δω και σαν

µια απαραίτητη και αναγκαία εξάσκηση της κινη-µατογραφικής «γλώσσας» και του κινηµατογρα-φικού ύφους ενός σκηνοθέτη (σεναριογράφου,µοντέρ, διευθυντή φωτογραφίας κλπ).

2. Σίγουρα υπάρχει σε µερικές ταινίες µια εξέλι-ξη στην τεχνική αρτιότητα, θα περίµενα όµως κά-τι παραπάνω από αυτό. Βλέποντας το επίπεδοστα διεθνή φεστιβάλ διαπιστώνω ότι η «ψαλίδα»µεγαλώνει. Νοµίζω ότι πρέπει να επικεντρωθού-µε σε αυτό που είναι η ουσία των ταινιών µικρούµήκους, δηλαδή µικρές, απλές ιστορίες, ιδωµέ-νες µε µια ξεκάθαρη, ιδιαίτερη µατιά. Πιστεύω ότικαι το ανθρώπινο δυναµικό υπάρχει και η τεχνο-λογία βοηθάει πλέον, χρειάζεται ίσως να δοθείένα βήµα µε κύρος στους νέους δηµιουργούς,όπου η δουλειά τους θα προβληθεί δηµόσια καιθα υπάρξει αντικείµενο εποικοδοµητικής κριτι-κής. Βρίσκω λοιπόν πολύ θετικό το γεγονός ότιτο φεστιβάλ ∆ράµας αποφάσισε να συµπεριλά-βει ταινίες που δεν προβάλλονται σε φιλµ, στοτµήµα DIGI 2007. Ελπίζω κάποια στιγµή το τµή-µα αυτό να ενσωµατωθεί στο κυρίως φεστιβάλ,γιατί κινηµατογράφο µπορεί να κάνει κανείς καιµε φιλµ 35mm, αλλά και µε κινητό τηλέφωνο.

3

6

∆ράµα (η µικρή µας πόλη) Τέλη του Νοεµβρίου 1970, το θρυλικό περιοδικό «Σύγχρονος Κινηµατογράφος», οργα-νώνει το 1ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους µέσα σ’ ένα γενικότερο πλαί-σιο που, ως αντίλογος στη δικτατορία, θέλει τους ανήσυχους έλληνες κινηµατογραφιστέςνα αναζητούν τρόπους βιωσιµότητας του ελληνικού κινηµατογράφου, ταυτόχρονα µε τηναναζήτηση (αν όχι και τη διαµόρφωση) ενός κοινού που να αναλογεί στις ελληνικές ται-νίες. Θα διοργάνωνε ακόµα δύο φεστιβάλ, µε προβολές στο Γαλλικό Ινστιτούτο, αλλάγρήγορα οι µικρού µήκους ταινίες θα έβρισκαν τον δικό τους δρόµο προς την αναγνώρι-ση και τη δηµοσιότητα. Με την πτώση της δικτατορίας των συνταγµαταρχών, όλο και περισσότερες ταινίες µικρούµήκους από αυτές που είχαν πέσει θύµατα λογοκρισίας, θα άρχιζαν να προβάλλονται σεσυλλόγους, λέσχες και ειδικά διαµορφωµένους χώρους, κάνοντας γνωστούς τους δηµι-ουργούς τους στον ευρύτερο καλλιτεχνικό χώρο. Τα θέµατά τους –ανήσυχα, έντονα πολι-τικά και µε σαφή τάση προς την ενδοσκόπηση των κοινωνικών µηχανισµών µιας Ελλάδαςσε διαρκή αλλαγή– έγιναν γρήγορα τα πρώτα µηνύµατα µιας κινηµατογραφικής παραγω-γής που –επιτέλους!– έβρισκε επαφή µε την εποχή της, την ίδια στιγµή που, στον τοµέατης µεγάλου µήκους ταινίας, είχαν ήδη ξεκινήσει τα πρώτα ενθουσιώδη βήµατα του ΝΕΚ. Το 1978, µέσα σε µια ατµόσφαιρα έντονης κινητικότητας και διαρκών αναζητήσεων, η Κι-νηµατογραφική Λέσχη της ∆ράµας αποφασίζει να στεγάσει τους «άστεγους» κινηµατο-γραφιστές που δεν έβρισκαν θέση στο ενδυναµωµένο πια Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης,διοργανώνοντας ένα φεστιβάλ αποκλειστικά ταινιών µικρού µήκους, µε κριτική επιτροπήπου αποτελούνταν από ειδικούς του χώρου. Με δύο βραβεία κοινού και αναµνηστικάδιπλώµατα για όλες τις ταινίες που συµµετείχαν, παρακάµπτει στην πραγµατικότητα τοΦεστιβάλ Θεσσαλονίκης ως µοναδικός χώρος προβολής και διαγωνισµού των ταινιώνµικρού µήκους, και η ∆ράµα µπαίνει πια στο χάρτη ως η κατ’ εξοχήν πόλη των µικρο-µηκάδων, µετά την αποτυχηµένη προσπάθεια για ακόµα ένα φεστιβάλ ταινιών µικρούµήκους στη Λάρισα, που διοργανώθηκε για µία και µοναδική φορά το 1979. Με αργά, αλλά σταθερά βήµατα, το Φεστιβάλ της ∆ράµας, πρώτα µε την ενεργό συµµε-τοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και αργότερα (1987) µε την υποστήριξη του ΥπουργείουΠολιτισµού, κατάφερε –παρά τις αντιδράσεις και τις κατηγορίες που εισέπραξε για εσω-στρέφεια και αποµόνωση των ταινιών µικρού µήκους– να γίνει το κέντρο της µικρού µή-κους ταινίας, ν’ αποκτήσει και διεθνές διαγωνιστικό τµήµα και να καταλάβει σταθερή θέ-ση ανάµεσα στα σηµαντικότερα φεστιβάλ της χώρας.

Από µικρό και από τρελό… Μετά από απαιτήσεις, συζητήσεις και διαπραγµατεύσεις χρόνων, το Φεστιβάλ της ∆ρά-µας εντάσσει φέτος στο πρόγραµµά του ένα παράλληλο τµήµα (Digi 2007) µε ταινίες µι-

Έκτορας Λυγίζος1. Θα επικεντρωθώστο σενάριο. Και κυ-ρίως στην ταχύτηταπαραγωγής του υλι-κού του. Και τις δύοµικρές µήκους πουέχω κάνει, τις έγραψαµια κι έξω. Ο χρόνοςπου µεσολάβησε απότο αρχικό ερέθισµα για

την ιστορία έως την διαµόρφωση του βασικούδραµατουργικού υλικού της ήταν ελάχιστος.∆εν πρόλαβα να το προαποφασίσω και να τοπροσχεδιάσω. Σίγουρα το επεξεργάστηκα και τοοργάνωσα µετά, αλλά προηγουµένως είχε προ-κύψει ένα υλικό αυθόρµητο και – για µένα του-λάχιστον – ενδιαφέρον. Στη µεγάλου µήκους,λόγω του φόβου και της αµηχανίας που προκα-λεί ο µεγάλος όγκος, από πολύ νωρίς στο γρά-ψιµο, καταφεύγουµε σε τεχνικές και προσπα-θούµε συνεχώς να οργανώνουµε το υλικό. Πο-λύ χονδρικά, κάνουµε το λάθος να πηδάµε έναστάδιο. Μια ιστορία, είτε είναι 10 είτε 90 λεπτά, χρειάζε-ται πρώτα απ’ όλα πλούσιο και ενδιαφέρον υλι-κό. Από αυτό εξαρτάται κυρίως η πρωτοτυπίακαι η ουσία της. Πιστεύω πως η δοµή και η ορ-γάνωση πρέπει να ακολουθούν. Η τεχνικήασφαλώς και βοηθά. Αλλά χρειάζεται µεγάληπροσοχή να µην ανακόψει την διαδικασία παρα-γωγής ιδεών και να µην µειώσει την πρωτοτυπίατης ιστορίας.

2. Η µικρού µήκους ως ένα επιτυχηµένο πείρα-µα άµεσης και γρήγορης δηµιουργίας, µπορείνα δώσει στο σκηνοθέτη σιγουριά, αλλά και µιααπόδειξη ότι όλη αυτή η διαδικασία µπορεί ναέχει και χαρά. Για το γενικότερο επίπεδο της ελ-ληνικής µικρού µήκους τα τελευταία χρόνια, δενέχω σαφή εικόνα. Μου φτάνει που για διάφο-ρους λόγους – είτε γιατί οι σκηνοθέτες έχουν ξε-θαρρέψει είτε γιατί τα µέσα βρίσκονται πιο εύκο-λα– η ετήσια παραγωγή έχει αυξηθεί.

[1] Τζίµης ο τίγρης [2] Ο+ [3] Ο Γκόγκος [4] Προστασία [5] Skiper Straad [6] Ισµαήλ

1 2

4 5

κρού µήκους σε ψηφιακή µορφή, ανοίγοντας επιτέλους το δρόµο σε µια πρακτική που,παγκοσµίως, έχει πια καθιερωθεί. Καθυστερηµένα ή όχι, η ελληνική ταινία µικρού µήκους έχει να επιδείξει τα τελευταίαχρόνια σηµαντικές διακρίσεις σε παγκόσµιο επίπεδο (µε πολύ πρόσφατη τη συµµετοχήτης ταινίας του Κύρου Παπαβασιλείου Για το όνοµα του σπουργιτιού στο επίσηµο δια-γωνιστικό τµήµα του Φεστιβάλ των Καννών), µε συµµετοχή στα µεγαλύτερα και σηµα-ντικότερα φεστιβάλ του πλανήτη, και µε σαφή αυτονοµία που µπορεί επιτέλους να κα-ταχωρίσει την ελληνική ταινία µικρού µήκους ως ένα αυτόνοµο καλλιτεχνικό είδος πουδεν προηγείται απλώς της µεγάλου µήκους ταινίας. Την ίδια στιγµή, συντονισµένες προσπάθειες διεκδικούν µια θέση σε κινηµατογραφική,τηλεοπτική και µέσω Internet διανοµή για τις ταινίες µικρού µήκους, ώστε αυτές να µπο-ρέσουν επιτέλους να συναντήσουν το κοινό τους. Κι αν όλα τα παραπάνω µοιάζουν λίγα στην εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του youtubeκαι των διαδικτυακών ταινιών µικρού µήκους που καθιερώνουν ερήµην θεσµών και αντι-δράσεων ένα από τα πιο δυνατά δίκτυα εναλλακτικής κινηµατογραφικής παραγωγής, αρ-κεί να αναλογιστεί κανείς πόσο διαφορετικά θα ήταν όλα αν κάθε νέος κινηµατογραφι-στής δεν αποφάσιζε, σε µία στιγµή της ζωής του, να δοκιµάσει το ταλέντο του σε –έστωκαι λίγα– κινηµατογραφικά λεπτά.

Βιβλιογραφία• Λεξικό Ταινιών Μικρού Μήκους (1939 - 1992) - Αλίντα ∆ηµητρίου (εκδόσεις Καστανιώτη 1993) • 12 Μικρά Σενάρια (τόµος Α και τόµος Β) - εκδόσεις Τ-Short (µε επιλεγµένα σενάρια ταινιών µικρού µήκους)

Internetwww.shortfilm.gr O πιο ενηµερωµένος δικτυακός τόπος για όλα τα νέα γύρω από την ελληνική πα-ραγωγή ταινιών µικρού µήκους. Περιλαµβάνει καιπλούσια βιβλιοθήκη ταινιών που µπορείτε να πα-ρακολουθήσετε. www.shortfromthepast.gr Ειδική ιστοσελίδα γιαµερικές από τις πιο ιστορικές ελληνικές ταινίες µι-κρού µήκους, µε την επιµέλεια της t-short.

Φεστιβάλwww.dramafilmfestival.gr Επίσηµη σελίδα του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της ∆ράµας, µε πληροφορίες για όλη την ιστορία του φεστιβάλ. www.artion.org.gr Επίσηµη σελίδα του ΦεστιβάλΤαινιών Φιλµ και Βίντεο Μικρού Μήκους της Νάουσας. www.bigbang.gr ∆ικτυακό φεστιβάλ ταινιών µικρούµήκους, µε κριτές τους χρήστες και δυνατότητα παρα-κολούθησης ελληνικών ταινιών µικρού µήκους. www.clermont-filmfest.com Ένα από τα σηµαντι-κότερα φεστιβάλ ταινιών µικρού µήκους, που

πραγµατοποιείται στο Κλερµόν-Φεράν της Γαλλίας. www.kurzfilmtage.de Η επίσηµη σελίδα του φε-στιβάλ ταινιών µικρού µήκους που γίνεται στοΟµπερχάουζεν της Γερµανίας.

ΣωµατείαΜικρό Σωµατείο για τη διάδοση της ταινίας µικρού µή-κουςΤοσίτσα 11, Αθήνα 10683 τηλ.: 210-8228163, fax: 210-8211390, e-mail: mikrosomateio yahoo.grwww.shortfilms.gr

Χρηµατοδοτικά προγράµµαταΜικρογραφίες Χρηµατοδοτικό πρόγραµµα τουΕΚΚ για ταινίες µικρού µήκους. www.gfc.gr, e-mail: info@gfc.gr, τηλ: 210 3678500 & 210 3678513

Μικροφίλµ Χρηµατοδοτικό πρόγραµµα της ΕΡΤ για ταινίες µικρού µήκους www.ert.gr/microfilm, e-mail: microfilm@ert.gr, τηλ: 210 776 10 59 & 210 776 13 75

Άρης Μπαφαλούκας1. Πιστεύω ότι η µι-κρού µήκους ταινία εί-ναι εξαιρετικά σηµαντι-κή για την εξέλιξη ενόςσκηνοθέτη, κι ακόµαπερισσότερο όταν αυ-τή γυρίζεται σε φιλµ.Λόγω των αρκετά µι-κρότερων οικονοµι-κών πόρων που απαι-

τεί, σε σχέση µε την παραγωγή µιας µεγάλου µή-κους, η µικρού µήκους αποτελεί συνήθως τηνπρώτη πλατφόρµα δοκιµών, πειραµατισµού καιεξοικείωσης του σκηνοθέτη µε το µέσο. Όµως,για την εξέλιξη ενός σκηνοθέτη θα όριζα και άλ-λες παραµέτρους ως σηµαντικές: τις κινηµατο-γραφικές σπουδές του, την αισθητική του παι-δεία, τη γενική µόρφωση και κουλτούρα του,την ενασχόλησή του µε άλλες τέχνες ως δηµι-ουργού και ως αποδέκτη τους, και, πρωτίστως,το να αφουγκράζεται τη ζωή και να την αναλύειµέσα από το πρίσµα των εκφραστικών µέσων τηςτέχνης που υπηρετεί. Η µικρού µήκους ταινίααποτελεί και ορίζεται ως αυτόνοµο είδος της κι-νηµατογραφικής τέχνης, και έτσι πρέπει να τηδιαχειρίζονται και να τη µεταχειρίζονται δηµιουρ-γοί, παραγωγοί, διανοµείς και θεατές. Η πολιτικήτης διανοµής της ταινίας µικρού µήκους στηνΕλλάδα θυµίζει συχνά το «σφηνάκι» που κερνά-ει ο µπάρµαν όταν έχεις πιει ήδη «µεγάλου µή-κους» ποτά.

2. Την τελευταία δεκαετία, ο κινηµατογράφος τωνδηµιουργών ταινιών µικρού µήκους στην Ελλά-δα έχει χαρίσει εξαιρετικές µικρού µήκους ταινίεςστο κόσµο. Τεράστια άλµατα καλλιτεχνικής έκ-φρασης και ποιότητας κατασκευής έχουν γίνει.Οφείλουµε να σκεφτούµε σοβαρά ότι, τα τελευ-ταία δέκα χρόνια, οι βραβεύσεις, οι διακρίσεις καιη αποδοχή της ελληνικής ταινίας µικρού µήκουςσε όλες τις χώρες του πλανήτη όπου προβάλλε-ται, υπερτερεί σηµαντικά σε σχέση µε την αντί-στοιχη αποδοχή της εγχώριας παραγωγής µας σεταινίες µεγάλου µήκους. Αυτό το γεγονός µούγεννά πρόχειρα κάποια ερωτήµατα που µε προ-βληµατίζουν και που τα παραθέτω για περαιτέρωσκέψη: Μήπως στην ελληνική κουλτούρα γενικάταιριάζει το ευσύνοπτο; Μήπως, στην Ελλάδαπου διαθέτει λίγα χρήµατα από τον προϋπολογι-σµό της για τον κινηµατογράφο, ταιριάζει περισ-σότερο η παραγωγή ταινιών µικρού µήκουςόπου παράγονται µικρά διαµάντια τέχνης παγκό-σµιας αποδοχής, ίσως επειδή ο προϋπολογισµόςτους είναι πιο εύκολο να καλυφθεί από τις χρη-µατοδοτήσεις; Μήπως αυτό οφείλεται στο γεγο-νός ότι µέσα στην ποσότητα (αφού παράγονταιπερισσότερες ταινίες µικρού µήκους) έρχεται καιη ποιότητα; Μήπως η νέα γενιά σκηνοθετών καικινηµατογραφιστών έχει µια καλλιτεχνική ποιό-τητα που πρέπει να την προστατεύσουµε, να τηνενθαρρύνουµε και να την ενισχύσουµε; Ή µήπωςδεν γίνεται καλή διανοµή και πολιτική προώθη-σης των ταινιών µεγάλου µήκους; Πιστεύω ότι τοΕΚΚ, σε συνεργασία µε την ΕΡΤ, οφείλουν να δια-νείµουν στα video clubs, σε κοινή κασετίνα, τιςταινίες µικρού µήκους των προγραµµάτων «Μι-κρογραφίες» και «Μικροφίλµ». Το αναφέρω αυ-τό, γιατί συχνά µε ρωτάει κόσµος πού µπορεί ναβρει τις ταινίες µου, και είµαι σίγουρος ότι δεν εί-µαι ο µόνος κινηµατογραφιστής που δέχεται αυ-τή την ερώτηση...

3

6

Πάολα Σταράκη Υπεύθυνη ταινιών µικρού µήκους του ΕΚΚ1

Οι ταινίες µικρού µήκους, που ορισµένοι θε-ωρούν ως µια κάρτα γνωριµίας ή το εφαλτή-ριο για τις µεγάλου µήκους, εµφανίζουν συ-χνά µεγαλύτερη ποικιλία από τις, ίσως τεχνι-

κά αρτιότερες, ταινίες µεγάλου µήκους. Και αυτό επειδή στο αυθαίρετο όριο των 59 λε-πτών2, βρίσκουµε τα πάντα, ακόµα και αριστουργήµατα. Το φεστιβάλ Ταινιών ΜικρούΜήκους της ∆ράµας είναι η απόδειξη. Ο θεσµός γεννιέται το 1978, µέσα σε µια φοιτητι-κή κινηµατογραφική λέσχη. Ένα χρόνο αργότερα, η Μπέττυ αποσπάει το πρώτο βρα-βείο, κινούµενη στο ίδιο νεορεαλιστικό πλαίσιο που είχε επιδείξει ο δηµιουργός της καιστην προηγούµενη ταινία του. Το ‘83 ο Αθέµιτος Συναγωνισµός, επικυρώνει ήδη έναποιητικό και ταυτόχρονα αδυσώπητο βλέµµα πάνω στην αγροτιά. Την δεκαετία του ‘90,η προσοχή των σκηνοθετών στρέφεται περισσότερο προς την αισθητική της εικόνας καιλιγότερο στην αφήγηση. Έτσι στα Ανεξίτηλα χρώµατα ή στα Μικρά πρελούδια, ασυ-νήθιστοι τύποι επαναλαµβάνουν τις ίδιες κινήσεις, σαν παρτιτούρα του Φίλιπ Γκλας, ενώπαρόµοιο ενδιαφέρον για την αισθητική θα ξαναβρούµε στο Τραγούδι των πορτοκα-λιών, See no evil, Ο φωτογράφος των Τρικάλων και Skipper straad, ελεύθερη από-δοση του µυθιστορήµατος του Καββαδία «Η βάρδια», όπου η ασπρόµαυρη φωτογρα-φία και τα λόγια γίνονται ένα σώµα. Από τα µέσα της δεκαετίας του ’90, εµφανίζεται ένανέο ρεύµα που δίνει βάρος στην πολιτική και κοινωνική πραγµατικότητα. Οι ταινίες Ισµαήλ,Μικρές µέρες, Μία θέση στον ήλιο και Soldier’s bride καταγράφουν τα εγγενή προβλή-µατα µετά την κατάρρευση του κοµµουνιστικού µπλοκ. Το τέλος της δεκαετίας και ο νέοςαιώνας σηµατοδοτούν την έναρξη µίας νέας εποχής. Ο κριτικός Ζακ Μαντελµπόµ ξεχω-ρίζει την ταινία Don’t miss the killer, που υιοθετεί όλους τους κώδικες του φιλµ νουάρ:«Πάρα πολύ αστεία και φυσικά τραγική ταινία (...) Πολύ πετυχηµένο κλίµα. Καθαρή πα-ρωδία των φιλµ νουάρ» (Le Monde 21 Μαίου 2000). Από την άλλη ο Αµερικάνοςσκιαγραφεί µια αυτοπροσωπογραφία µε ζωντάνια και χιούµορ. Το 2000, οι ταινίες µι-κρού µήκους παίρνουν καινούρια ορµή, γίνονται πιο αφηγηµατικές. Το Έλα να σου πω,το θυµούνται όλοι οι θαµώνες του Φεστιβάλ. Μια κωµωδία που φαίνεται ανώδυνη µε χα-ρακτηριστικά βουλεβάρτου αλλά που καταλήγει στη φιλοσοφία της ανοχής. Στο Γκόγκος,µια στοίβα λουλουδιαστά τραπεζοµάντιλα µετατρέπεται για την πρωταγωνίστρια σε συγκι-νητική εµµονή, που διασκεδάζει την καθηµερινή µονοτονία της. Το φουστάνι, όπου ηδράση τοποθετείται στο ‘50, εντυπωσιάζει για την ακρίβειά της. Ένας λαµπερός ήλιος, Όχιπια ιστορίες αγάπης, Χαραυγή και Black amour, ξαναβρίσκουν το πολιτικο-κοινωνικόπλαίσιο, καταγράφοντας τις απογοητεύσεις των εξόριστων. Ενώ στην Πιλάλα, ο ξέφρενοςρυθµός, τα ζωντανά πλάνα, η σάτιρα -που φτάνει µέχρι τη καρικατούρα- προκαλούν το γέ-λιο. Tα τελευταία χρόνια, οι ταινίες µικρού µήκους καταφεύγουν σε έναν ακαδηµαϊσµό.Σπάνιες είναι οι ταινίες που ρισκάρουν. Αναφέρουµε Τα µάτια που τρώνε και Αγνά νιάτα,δυο ταινίες που κατάφεραν να καθιερώσουν την δική τους σφραγίδα, Το σπίτι µε τις ελιέςέχει επίσης ένα προσωπικό στυλ: ζωντανή ταινία που φιλµάρει τη ζωή στο ρυθµό της. Καιδεν ξεχνάµε το διαµαντάκι, Για το όνοµα του σπουργιτιού, που κινείται στα όρια ποίησηςκαι ζωντανού ονείρου και ασχολείται µε το µύθο της ταυτότητας.

Αυτό το κείµενο, δεν είναι απάνθισµα των καλύτερων ελληνικών ταινιών µικρού µήκους. Απλώς επιχειρεί να διατρέξειτα τελευταία 30 χρόνια των ταινιών µικρού µήκους µυθοπλασίας.2 Επίσηµος ορισµός της ταινίας µικρού µήκους: «ταινία µήκους 1.600 µέτρων για 35 mm, δηλ. 58’27’’ (V. Pinel,Vocabulaire technique du cinéma).

Γιάννης ΦραγκούληςΜικρό: Σωµατείο για τη διάδοση της ταινίας µικρού µήκους Τα τελευταία είκοσι(τουλάχιστον) χρόνια,έχουν λυθεί όλα τα τε-χνικά προβλήµαταστην ταινία µικρού µή-κους, ενώ, τα τελευ-ταία τρία, αυξάνονται

όλο και περισσότερο οι ταινίες που γυρίζονταιµε ψηφιακό τρόπο. Έτσι, τα προβλήµατα πουαντιµετωπίζουµε στο χώρο της ταινίας µικρούµήκους, έχουν να κάνουν µε την κινηµατογρα-φική εκπαίδευση, κυρίως. Αυτή είναι χαµηλούεπιπέδου, οι σπουδαστές δε βοηθούνται στιςπαραγωγές που αναλαµβάνουν οι ίδιοι να εκτε-λέσουν, τα σενάρια δε δουλεύονται όπως θαέπρεπε, δεν έχουµε ακόµα τις µεγάλες παραγω-γές που βλέπουµε από το εξωτερικό. Στις ταινίεςπου δεν είναι σπουδαστικές, έχουµε το πρόβλη-µα του πολύ χαµηλού προϋπολογισµού. Επι-προσθέτως, η ταινία µικρού µήκους δε διανέµε-ται (σ’ αυτό θα µπορούσε να βοηθήσει το ΕΚΚ),κι ο σκηνοθέτης, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων,έχει στόχο την ταινία µεγάλου µήκους ή την τη-λεόραση. Έχουµε, λοιπόν, το πρόβληµα της δυ-σκολίας στην παραγωγή (φτηνές λύσεις, φιλότι-µες προσπάθειες, µικρές παραγωγές), κάτι πουφαίνεται στο τελικό προϊόν. Η στήριξη από τοΚράτος είναι µηδαµινή, κι ό,τι γίνεται, γίνεται µεηρωικές προσπάθειες από τους σκηνοθέτες (καιπαραγωγούς). Τέλος, οι περισσότεροι, δεδοµέ-νου ότι βλέπουν την ταινία µικρού µήκους σανένα σκαλοπάτι για τη µεγάλου µήκους ή την τη-λεοπτική δουλειά, µε την ταινία τους δίνουν«εξετάσεις», µε αποτέλεσµα, η ταινία µικρού µή-κους στην Ελλάδα να µην έχει κατακτήσει το ρό-λο της. Και ο ρόλος της είναι:

Α: Ένα στάδιο για εξάσκηση του σκηνοθέτη, τό-σο στα αφηγηµατικά του όσο και στα υπόλοιπακαλλιτεχνικά του µέσα.

Β: Ένα πειραµατικό πεδίο για την αναζήτηση νέ-ων µορφών έκφρασης και στιλ.

Με αυτόν τον τρόπο θα είχαµε µια πιο συγκρο-τηµένη ανανέωση του καλλιτεχνικού δυναµι-κού στον ελληνικό κινηµατογραφικό χώρο,όπως και µια συνεχή ανανέωση της ίδιας τηςεθνικής µας κινηµατογραφίας. Αυτό που είναιαυτονόητο για τις άλλες χώρες, εδώ είναι ζη-τούµενο. Είναι καιρός, το κράτος, µε την ανα-µόρφωση του νοµοθετικού πλαισίου, να δειπιο σοβαρά αυτό το νευραλγικό κοµµάτι τουελληνικού κινηµατογραφικού χώρου.

[1] Αθέµιτος Συναγωνισµός [2] Ένας λαµπερός ήλιος [3] Καλοκαιρινός έρωτας1 2

Κυριάκος Χατζηµιχαηλίδης Για την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία t-short www.t-short.gr1. Πρώτα απ’ όλα, έχεισηµασία να τονίσουµεπως η δηµιουργία µιαςµικρού µήκους ταινίαςαποτελεί µια τέχνη τό-σο ιδιαίτερη, που τηνκάνει να ξεχωρίζειέντονα από την «κυ-

ρίαρχη» µεγάλου µήκους. Ο κυριότερος λόγοςγι’ αυτό είναι το µεγάλο στοίχηµα που καλούνταινα κερδίσουν κυρίως οι νέοι (άπειροι;) σκηνοθέ-τες – το στοίχηµα της δηµιουργίας µιας ολοκλη-ρωµένης ταινίας στον µικρότερο δυνατόν χρόνο.Πόσο παράξενο φαντάζει! Οι νέοι, να καλούνταιγια το δυσκολότερο! Το να δηµιουργηθεί µια κα-λή µικρή ταινία, είναι σηµαντικό. Το να υπάρχειρεύµα µικροµηκάδων, είναι πολύτιµο. Το ναυπάρχουν νέες γενιές σκηνοθετών που µε το έρ-γο τους θα στιγµατίσουν και θα προχωρήσουντην κινηµατογραφική τέχνη, είναι ζητούµενο.Έτσι, µέσα στο πλαίσιο της κινηµατογραφικής τέ-χνης, η µικρού µήκους ταινία δηµιουργεί µικράαριστουργήµατα και διαµορφώνει µε τον τρόποτης το σκηνικό. Κι αυτό, γιατί έχει ένα πλεονέκτη-µα: οι νέοι είναι ακόµα έξω από το πλαίσιο τηςπαραγωγής, ανεξάρτητοι (όσο µπορούν) και τολ-µηροί. Όσο η δειλία και η ατολµία του κατεστη-µένου είναι η εξουσία στα πράγµατα για την τέ-χνη του σινεµά, τόσο η σηµαντικότητα της µικρήςταινίας θ’ αυξάνει, γιατί αποτελεί πλαίσιο ελευθε-ρίας και δράσης. Και, βεβαίως, µε µικρότερο κό-στος, αν και το παραγωγικό πλαίσιό της είναι αρ-κετά παρεξηγηµένη υπόθεση στη χώρα µας. ∆ΕΝείναι φθηνή υπόθεση η µικρή ταινία!

2. Σε ό,τι αφορά τη µετέπειτα εξέλιξη των σκηνο-θετών, η ελπίδα αφορά την αγάπη και την προ-σήλωση µε την οποία φροντίζουν τη µικρή τουςταινία. Αν η ταινία τους είναι σηµαντική, τότε αυ-τή θα τους το ανταποδώσει, καθιστώντας τουςαξιόλογους και φερέλπιδες σκηνοθέτες στο χώ-ρο. Η βράβευση (αν και το ζήτηµα «βραβεία»χρειάζεται επανεξέταση) θα παίξει κυρίαρχο ρό-λο στις επόµενές τους προσπάθειες. Έτσι, η µικρήταινία εγκλείει και µιαν άλλη αξία: αποδεικνύειτην ικανότητα και τη δηµιουργικότητα του αν-θρώπου που θέλει να σκηνοθετεί στον κινηµατο-γράφο, που θέλει και µπορεί να είναι καλλιτέ-χνης. Αυτή η παράµετρος είναι σηµαντική για τοννέο σκηνοθέτη, αλλά και επικίνδυνη – επικίνδυ-νη γιατί µπορεί να είναι αυτοσκοπός, και σηµα-ντική γιατί τον πάει, εν τέλει, στη µεγάλη ταινία.Η εξέλιξη της µικρού µήκους ταινίας µέσα στοχρόνο υπήρξε µεγάλη. Από προσωπική υπόθεσητων σκηνοθετών πέρασε σ’ έναν κινηµατογράφοπου αφορά το κοινό, από µικρές και µίζερες παρα-γωγές έφτασε σε ταινίες υψηλών προδιαγραφών,από µια µικρή κοινότητα θεατών οδηγήθηκε σ’ένα µεγαλύτερο και πιο µυηµένο κοινό. Όµως, ανσκεφτεί κανείς τη δυναµική και τις προοπτικές πουκρύβει, θα αντιληφθεί πως αυτό που κάνει τοκράτος είναι το λιγότερο δυνατόν, πράγµα πουτην καταδικάζει σε µια συνεχή στασιµότητα.Πραγµατικά πιστεύω τόσο πολύ στη δυναµικήτης µικρής ταινίας, που είµαι βέβαιος πως µπο-ρεί να φτάσει ψηλά όχι µόνο τον δηµιουργό τηςκαι τους συνεργάτες του, αλλά και την εθνική κι-νηµατογραφία µιας χώρας. Μπορεί να είναι τοκαµάρι της, αφού κρύβει το σπίρτο και τη φωτιάµιας τέχνης που ήδη τρυπώνει στα σπίτια όσωνανθρώπων αγαπούν τον κινηµατογράφο.

Αντώνης Παπαδόπουλος: ∆ιευθυντής Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους ∆ράµας

Εδώ και σχεδόν 20χρόνια, βρίσκεται στο τιµόνι του µονα-δικού φεστιβάλ ταινιών µικρού µήκους της χώρας µας. Η∆ράµα είναι η αφετηρία, η πρώτη αναµέτρηση των µι-κροµηκάδων µε τον κόσµο των ενηλίκων. Για τον Αντώ-νη Παπαδόπουλο, η µικρού µήκους ναι µεν είναι το

εφαλτήριο για µία µεγάλου, αλλά, πάνω απ’ όλα, είναι «µια αυτάρκης κατηγορία. Όπωςκάποιος γράφει συνέχεια διηγήµατα, έτσι θα µπορούσε να κάνει καριέρα σκηνοθετώνταςµόνο µικρού µήκους. Επειδή, όµως, αυτό είναι αδύνατον -τουλάχιστον στην Ελλάδα- νααποφέρει έσοδα, είναι απαραίτητη η συνδροµή της πολιτείας, µε την ενίσχυση τόσο της πα-ραγωγής όσο και των φεστιβάλ».

Πόσο σηµαντική είναι η µικρού µήκους για την ελληνική παραγωγή;Η σηµασία της είναι αντιστρόφως ανάλογη προς τη διάρκειά της. Θεωρώ ότι η ελληνι-κή ταινία µικρού µήκους είναι πολύ µπροστά από τη µεγάλου µήκους. Είναι, όµως,εξαιρετικά επώδυνη η διαδικασία, γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει το πλατύσκαλο ανά-µεσα στη µεγάλου και τη µικρού µήκους, για να πατήσει ο δηµιουργός και ν’ ανέβειστον πρώτο όροφο. Εµένα µ’ ενδιαφέρει το πλατύσκαλο, δηλαδή οι θεσµοί - αυτό εί-ναι που λείπει.

Και τι ρόλο διαδραµατίζει στην αγορά;∆υστυχώς, στην Ελλάδα δεν υπάρχει αγορά για τη µικρού µήκους. Ακόµα κι όταν οι ται-νίες παίζονται στις αίθουσες, πριν από τις µεγάλου µήκους, οι σκηνοθέτες τους δεν πλη-ρώνονται. Απλώς, τους κάνουν 10-20 κόπιες, τις οποίες µετά δεν έχουν τι να τις κάνουν.Εδώ και 14 χρόνια, µε τη δράση «Το Φεστιβάλ ∆ράµας Ταξιδεύει», προσπαθούµε ναπροβάλλουµε τις ταινίες µικρού µήκους σε 60 πόλεις της Ελλάδας, αλλά χρειαζόµαστετη συνεργασία περισσότερων και διαφορετικών Υπουργείων (Τύπου, Πολιτισµού, Εξω-τερικών) και παραπάνω κονδύλια. Εξάλλου, η ∆ράµα είναι το µόνο φεστιβάλ που έχειεµπειρία στην προβολή µικρού µήκους σε κοινότητες του εξωτερικού µε πολύ µεγάληεπιτυχία.

3

//συνέντευξη

Μποπάλ µία πόλη χωρίς παρόν και µέλλον«Η Μποπάλ βρίσκεται στην Κεντρική Ινδία. Μία πόλη µε πλούσια ιστο-ρία που κάποτε έσφυζε από ζωή. ∆εν έµεινε όµως στην ιστορία για τοπλούσιο παρελθόν της ή τη θρησκευτική της πολυµορφία». Η φωνήτου αφηγητή δίνει τη θέση της στις εικόνες. Συγκλονιστικές. Οι προσω-πικές µαρτυρίες που ακολουθούν το ίδιο. Μάτια γεµάτα πόνο και οδύ-νη. Μια πόλη, που πίστεψε στη καµπάνια και την υπόσχεση µιας πο-λυεθνικής για «ένα λαµπρό µέλλον», αλλά κατέληξε πόλη φάντασµα.

από τη Νίκη ΚατσαντώνηΣταύρος Στάγκος

ποπάλ 1984: η µεγαλύτερη βιοµηχανική καταστροφήστην ιστορία. 25.000 νεκροί, 150.000 άρρωστοι, 23χρόνια δικαστικών αγώνων σε ΗΠΑ και Ινδία.Η ιστορία της Μποπάλ ξετυλίγεται µε ανάγλυφο τρό-

πο στο ντοκιµαντέρ Μυστικά και ψέµατα του Σταύρου Στάγκου,που βραβεύθηκε µε το βραβείο της FIPRESCI στο Φεστιβάλ Ντοκι-µαντέρ της Θεσσαλονίκης. Το κυριότερο τµήµα της ταινίας αναφέ-ρεται στο γεγονός, τις επιπτώσεις και τους δικαστικούς αγώνες τωνθυµάτων. Παράλληλα, όµως, ο σκηνοθέτης επεκτείνει τον προ-βληµατισµό του πάνω στην πολιτική των πολυεθνικών εταιριώνστις χώρες του Τρίτου Κόσµου και τη διαπλοκή της χηµικής βιοµη-χανίας µε το στρατιωτικό-βιοµηχανικό κατεστηµένο στις ΗΠΑ. Έχουν περάσει 23 χρόνια από το ατύχηµα της Μποπάλ. Ποιαήταν η αφορµή για να ασχοληθείτε µε το θέµα;Την αφορµή να κάνω την ταινία µου την έδωσε η Μπέκυ Μος, µιαΑγγλίδα εθελόντρια στη Μποπάλ. Μιλήσαµε για το γεγονός, είδαφωτογραφίες και κάποια έγγραφα που είχε και στη συνέχεια µ έφε-ρε σε επαφή µε δύο ακτιβιστές στην Αγγλία και την Ινδία. Η επαφήµαζί τους αποτέλεσε για µένα µεγάλο προσόν, γιατί µου έδωσανάµεσα πληροφορίες για ανθρώπους που έπρεπε να βρω, και τοπού να κατευθύνω την έρευνά µου. Αυτό που συνειδητοποίησα µι-λώντας αρχικά µε την Μπέκυ, αλλά και αργότερα στα γυρίσµατατης ταινίας είναι ότι ενώ η υπόθεση της Μποπάλ είναι το µεγαλύτε-ρο βιοµηχανικό ατύχηµα της σύγχρονης ιστορίας και οπουδήποτεστον κόσµο πας και πεις Μποπάλ το ξέρουν, εδώ είναι λίγοι αυτοίπου γνωρίζουν για το γεγονός, ακόµα και όσοι ασχολούνται επι-σταµένως µε την οικολογία ή την πολιτική. Το να γνωρίζουµε για τηΜποπάλ δεν αφορά το παρελθόν και µάλιστα µιας µακρινής χώ-ρας, γιατί η υπόθεσή της είναι ακριβώς µία περίπτωση που κατα-δεικνύει προβλήµατα που αφορούν όλο τον κόσµο σήµερα, όπωςη έλλειψη διεθνούς νοµικού πλαισίου για τις δραστηριότητες τωνπολυεθνικών εταιρειών ή τη διαπλοκή της βιοµηχανίας µε το στρα-τιωτικό και πολιτικό κατεστηµένο. Και, παρά το ότι έχουν περάσειδύο δεκαετίες, είναι ένα έγκληµα που συνεχίζεται, δεν έχει τελειώ-σει, η περιοχή δεν έχει καθαριστεί από τα απόβλητα, και κανείς δενέχει δικαστεί ακόµα. Πριν ξεκινήσετε τα γυρίσµατα είδατε κάποιες από τις ται-νίες που έχουν γίνει για την Μποπάλ;Ναι, βέβαια. Έχω δει πολλές από τις ταινίες που έχουν γίνει -αγγλι-κές, αµερικανικές, καναδικές και ισπανικές είναι οι κυριότερες- θεω-ρώ όµως ότι οι περισσότερες απ’ αυτές έχουν µια πιο αποσπασµα-τική θεώρηση του θέµατος. Αναπαριστούν το ατύχηµα ή κάνουν µιαεπιστηµονική καταγραφή και ανάλυση τού γιατί έγινε, ή ασχολού-νται κυρίως µε το κοινωνικό ζήτηµα και πώς είναι ο κοινωνικός ιστόςκαι οι φτωχοί στην Ινδία, ή µε τον µάνατζερ της εταιρείας τον Άντερ-σον, τον κλασικό καταζητούµενο αµερικάνο κλπ. Εγώ ξεκίνησα λί-γο πιο φιλόδοξα, να κάνω µια ταινία που θα προσπαθήσει να κα-λύψει, όσο µπορέσει, όλες τις διαφορετικές πλευρές του θέµατος:κοινωνικές, ιατρικές, πολιτικές, νοµικές κλπ. Ακόµα και πλευρές πουξεφεύγουν από την ιστορία της Μποπάλ, όπως µε το τι γίνεται µε τηχηµική βιοµηχανία, κάτι που βγήκε στην πορεία της ταινίας.

Πιστεύετε ότι η πολιτική των πολυεθνικών επιτρέπει στονπολίτη να µάθει όσα τον αφορούν;Ένα από τα δύο µεγάλα θέµατα που θέλησε να θέσει η ταινία είναι,αν υπάρχει τρόπος να ελεγχθούν παγκοσµίως οι πολυεθνικές εται-ρίες για το τι κάνουν στον κόσµο. Σε µία συνάντηση που είχα µε τονΓκόρκο Ρος, υπεύθυνο της Greenpeace για τα χηµικά στην Ευρώπη,µου εξηγούσε ότι από τις χιλιάδες χηµικά που παράγονται και υπάρ-χουν γύρω µας για ένα πολύ µικρό ποσοστό από αυτά έχουµε στοι-χεία των επιπτώσεων που επιφέρουν στην ανθρώπινη υγεία. Επίσης,µου έλεγε το εξής καταπληκτικό: σε µελέτες που κάνουν σε διάφο-ρα σηµεία του πλανήτη, το χηµικό π.χ. που έχει η τηλεόραση γύρωτης για την επικάλυψή της το βρήκαν στο στοµάχι φάλαινας στονΑρκτικό. Αυτό σηµαίνει ότι τα χηµικά επιβιώνουν, ανακυκλώνονται,και µπορεί να καταλάβει κάποιος τις συνέπειες. Βέβαια, δεν µπο-ρούµε να γυρίσουµε πίσω σε έναν κόσµο δίχως χηµική βιοµηχανία,µπορούµε όµως να κοιτάξουµε τι βλάβες προκαλεί ώστε να τις ελα-χιστοποιήσουµε και να δούµε, όπου υπάρχει εναλλακτική µέθοδος-γιατί υπάρχουν εναλλακτικές- να χρησιµοποιήσουµε αυτή. Οι κάτοικοι της Μποπάλ ήταν πρόθυµοι να σας µιλήσουν;Όταν απευθυνθήκαµε σε ανθρώπους που είχαν σχέση µε το ινδικόκράτος, οι µεν ανώτεροι αξιωµατούχοι δεν µας µίλησαν ποτέ, δενµας απάντησαν ποτέ, αν και κάναµε τα πάντα, οι δε κατώτεροι υπάλ-ληλοι µας µίλησαν µεν αλλά δεν είπαν τίποτα. Όπως ο διευθυντήςτου νοσοκοµείου που είναι κρατικό και επιχορηγήθηκε µε την πώ-ληση των µετοχών της UNION CARBIDE ή ο υπεύθυνος της υπηρε-σίας αποκατάστασης για τα θύµατα του τοπικού κρατιδίου, που δενυπάρχουν στην ταινία γιατί δεν λένε απολύτως τίποτα. Μέσα στηνδηµόσιο-υπαλληλίστικη εξυπνάδα τους να ισορροπούν τα πάνταδεν λένε απολύτως τίποτα. Αλλά οι απλοί άνθρωποι, πολλοί απόαυτούς θύµατα του ατυχήµατος, µας µίλησαν µε µεγάλη προθυµία. Φαντάζοµαι ότι δεν συνέβη το ίδιο και µε την αµερικανικήεταιρία.Η εταιρία σαν φυσικά πρόσωπα δεν εµφανίζεται. Επισήµως απαντάσε όλους µε ένα βίντεο 20 λεπτών στο οποίο αναφέρεται η επίση-µη τοποθέτηση της εταιρίας που κάνει λόγο για σαµποτάζ ενός δυ-σαρεστηµένου υπαλλήλου!!! Επίσης σου στέλνουν κάποιες ανα-κοινώσεις και µελέτες που έχουν κάνει οι ίδιοι-που µπορείς να τιςβρεις και στην ιστοσελίδα τους. Τα υψηλόβαθµα στελέχη της εται-ρίας στα οποία απευθυνθήκαµε, ή ακόµα και στελέχη που δεν ερ-γάζονται πια εκεί, αρνήθηκαν να µας συναντήσουν, εκτός από τονΝτούτα που ήταν ο πρώτος µάνατζερ του εργοστασίου στη Μπο-πάλ και αργότερα υπεύθυνος για το τµήµα αγροτικών προϊόντωντης εταιρείας παγκοσµίως.∆ύο δεκαετίες µετά η καθηµερινότητα στη Μποπάλ ποια είναι;Οι άνθρωποι αγωνίζονται όπως πάντα να επιβιώσουν. Πάρα πολ-λοί έχουν µικρότερα ή µεγαλύτερα προβλήµατα υγείας και κατάσυνέπεια και προβλήµατα εργασίας. Σήµερα πια, οι περισσότεροιείναι λιγότερο ενεργοί στον συνεχιζόµενο αγώνα για αποκατάστα-ση των θυµάτων, για παροχή πόσιµου νερού στους κατοίκους κλπκλπ. Μόνο µικρές οµάδες, κυρίως νέων και γυναικών συνεχίζουντην προσπάθεια. Οι Ινδοί έχουν µία αποδοχή της πραγµατικότη-

Μ

τας, είναι µέσα στη νοοτροπία τους. Πιστεύουν µοιρολατρικά ότι ανέρθει η ώρα τους να πεθάνουν, θα πεθάνουν. Αυτό δεν σηµαίνειότι δεν αντιδρούν, ότι δεν πονάνε όταν χάνουν τους δικούς τους.Και µιλάνε για αυτούς που έχασαν µε πόνο, το βλέπεις στα µάτιατους, στο σπάσιµο της φωνής τους, αλλά δεν έχουν τη δραµατικό-τητα που έχουµε εµείς µε αυτά τα πράγµατα. Και αυτό δεν είναι πα-ραίτηση, είναι ο δικός τους τρόπος να βλέπουν τη ζωή. Συναντήσα-µε ανθρώπους που πήγαν στη Μποπάλ να δουλέψουν λίγα χρόνιαµετά το ατύχηµα, ενώ γνώριζαν ότι η περιοχή είναι µολυσµένη, για-τί δεν είχαν άλλη επιλογή. Εµάς µας φαίνεται αδιανόητο κάτι τέτοιο,αλλά οι Ινδοί δεν το αντιµετωπίζουν έτσι. Γιατί απλά για αυτούς δενυπάρχουν ορίζοντες, υπάρχει µόνο η καθηµερινή επιβίωση. Πόσο εµπλέκεται, συναισθηµατικά, ο σκηνοθέτης όταν έρχε-ται σ’ επαφή µε το «υλικό» του και µάλιστα σε τόσο έντο-να φορτισµένες καταστάσεις;Νοµίζω ότι είναι προφανές ότι η επαφή µε τέτοιες καταστάσεις σεσυγκλονίζει. Όσες φορές κι αν δεις αυτές τις εικόνες, όσες φορές κιαν ακούσεις αυτούς τους ανθρώπους να µιλάνε, η επίδραση είναιη ίδια. Οι εικόνες αυτών των ανθρώπων είναι πολύ ζωντανές µέσαµου, η περηφάνια τους, ο πόνος τους, το αδιέξοδό τους. Μπήκα-µε κάποια στιγµή µε τον Στέλιο Αποστολόπουλο, τον διευθυντήφωτογραφίας, σε ένα κρατικό νοσοκοµείο, στη «ζούλα» να τραβή-ξουµε µια γυναίκα που έχει καρκίνο. Θυµάµαι τα συναισθήµατάµου όταν την έβλεπα εγκαταλελειµµένη σε αυτές τις άθλιες αίθου-

σες µε τους χιλιάδες ανθρώπους. Ένοιωθα άβολα ακόµα και να τηςπάρω συνέντευξη και, τελικά, δεν την έβαλα στην ταινία. Είναι τό-σες οι εικόνες που είδα, όχι µόνο «ζωντανές», αλλά και εικόνες αρ-χειακού υλικού που θεώρησα ότι δεν θα τις αντέξει ο κόσµος να τιςδει. Κι έτσι δεν θα τις δεις στην ταινία. Μπορεί ο σκηνοθέτης να παραµείνει αντικειµενικός;∆εν ξέρω τι σηµαίνει αντικειµενικός. ∆εν θέλω να κάνω «αντικειµε-νικές» ταινίες, αν µ’ αυτό εννοείς ταινίες που να «στρογγυλεύουν»τα πράγµατα, που να µη θίγουν θέµατα σε βάθος. ∆εν προσπάθη-σα να «εκµεταλλευτώ» συναισθηµατικά εικόνες ή ανθρώπινο πό-νο, άλλωστε αυτό δεν το χρειάζεται η ταινία. Όπως είπα και πριν,χρησιµοποίησα µε µεγάλη οικονοµία εικόνες µε τερατογεννέσειςκαι παραµορφώσεις, δεν ήθελα να «εντυπωσιάσω». Όµως ξεκίνη-σα από την αρχή µε στόχο να κάνω µια καταγγελτική ταινία και χαί-ροµαι που οι άνθρωποι που βλέπουν την ταινία προβληµατίζονται,θυµώνουν, θέλουν να µάθουν, και σκέφτονται τι µπορούν να κά-νουν. Χαίροµαι που, οι Ινδοί κυρίως, αλλά και άλλοι άνθρωποιστην Αγγλία και την Αµερική που ασχολούνται µε το θέµα και τουςέστειλα την ταινία, ένοιωσαν πραγµατικά ότι αυτή είναι µια ταινίαπου µιλάει για αυτούς. Προσπάθησα να βάλω στην ταινία την άπο-ψη της UNION και της DOW , αλλά όπως σου εξήγησα αρνήθηκαννα µιλήσουν. Αλλά αυτό δεν θα έκανε την ταινία πιο αντικειµενική.Εικοσιπέντε χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν και 150.000 είναι άρρω-στοι. Αυτό είναι αντικειµενικό.

Φωτο

γραφ

ίες

αρχε

ίου:

Kaale

sh J

aim

ini,

Φωτο

γραφ

ίες

σύγχ

ρονε

ς: Ν

ικολ

έτα

Κον

τούλ

η

Σενάριο/Σκηνοθεσία: Σταύρος Στάγκος, Φωτογραφία: Στέλιος Αποστολόπουλος, Μοντάζ: Στάθης Αυγουστάτος, Ήχος: Λέανδρος Ντούνης, Μουσική: Μάριος Στρόφαλης, Παραγωγός:Σταύρος-Νικηφόρος Σταγκος, Παραγωγή: Σταύρος Στάγκος, Cinegram SA, Αργοναύτες AE, J. Sughand Pvt Ltd ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ: Αρχές ∆εκεµβρίου από την ODEONΜε την ενίσχυση του ΕΚΚ και της ΕΡΤ στο πλαίσιο του Προγράµµατος ΤΕΚΜΗΡΙΟ

//συνέντευξη

Η ιδέαΗ ιδέα για την ταινία «έπεσε» µόλις είχαµε τελειώσει το µοντάζκαι τη µουσική του Καβάφη σε µία συζήτηση που είχα µε τονΒαγγέλη Παπαθανασίου για το ποια θα ήταν η επόµενη ταινίαµου. «Γιατί δεν κάνεις τον Γκρέκο;» µε ρώτησε ανοίγοντας µιαπύλη του µυαλού µου λίγο καταπιεσµένη. Οµολογώ, ότι είχακάνει αυτή τη σκέψη λίγα χρόνια πριν µε αφορµή ένα ηµίωροντοκιµαντέρ που είχα γυρίσει για τον Καζαντζάκη. Εκείνη την πε-ρίοδο όµως µε απορρόφησε ο Καβάφης και η ιδέα έµεινε στηνάκρη. Μέχρι το καλοκαίρι του 1996, που ένα βράδυ στηνΆνδρο είπα στη γυναίκα µου το φινάλε της ταινίας. Και µπορείτο σενάριο να το έγραψα παραπάνω από 10 φορές, το φινάλεόµως δεν άλλαξε καθόλου.

Μετά από σχεδόν δέκα χρόνια προετοιµασίας, ήρθε ηώρα για τον Γιάννη Σµαραγδή να δει το όνειρο της ζω-ής του να προβάλλεται στη µεγάλη οθόνη. Με τη νέατου ταινία El Greco, µία από τις µεγαλύτερες παραγω-γές στην ιστορία του ελληνικού κινηµατογράφου, οσκηνοθέτης, µετά τον πολυσυζητηµένο Καβάφη, κα-ταπιάνεται και πάλι µε τη ζωή και το έργο ενός ακόµησπουδαίου Έλληνα δηµιουργού.Ο Γιάννης Σµαραγδής ξετυλίγει µαζί µας το ηµερολό-γιο του ταξιδιού που ακολούθησε.

EL GRECOτο ταξίδι ενός σπουδαίου έλληνα

Το στάδιο της παραγωγήςΜέχρι να ξεκινήσουµε την περασµένη Άνοιξη η ταινία έφτασε πολ-λές φορές στην πηγή, αλλά πάντα κάτι συνέβαινε και γυρίζαµε πίσω,µέχρι που καταλάβαµε ότι εµείς οι ίδιοι θα έπρεπε, χωρίς µεσολαβη-τές, να κινήσουµε την υπόθεση. Μπορεί για την Ελλάδα να θεωρεί-ται µία ακριβή ταινία, για την Ευρώπη όµως θεωρείται µεσαίου προ-ϋπολογισµού ταινία. Καταφέραµε και εξασφαλίσαµε τις καλύτερεςπροϋποθέσεις, µε τους Ισπανούς, που πίστεψαν πολύ στην ταινία καιστη συνέχεια ήρθαν οι Άγγλοι και τους Ούγροι συµπαραγωγοί.

Η ιστορίαΕξιστορείται η ζωή του Θεοτοκόπουλου από τα 26 µέχρι τα 44 τουχρόνια. Οι Ευρωπαίοι µου έκαναν την πρόταση να µείνω στην ιστο-ρία του Ελ Γκρέκο στο Τολέδο, να επικεντρωθώ στη σύγκρουσήτου µε τους Ισπανούς. Εγώ όµως προέρχοµαι από τον ελληνικόπολιτισµό, και ο ελληνικός πολιτισµός είναι η διαδροµή του Οδυσ-σέα. Η ζωή του Θεοτοκόπουλου µία Οδύσσεια ήταν, ξεκίνησε απόένα κατακτηµένο από τους Ενετούς νησί, πήγε στη Βενετία, τον τό-πο των κατακτητών, µε µία βυζαντινότροπη ζωγραφική, και τουςκατέκτησε - όχι όµως όσο ήθελε. Έφυγε για την Ισπανία, που τότεήταν ο νέος κόσµος, διότι έβλεπε ότι τα πράγµατα στη Βενετία ήτανσάπια. Ξεκίνησε άγνωστος -αν και διάσηµος στο νησί του, ήτανάγνωστος στον υπόλοιπο κόσµο- και κατάφερε να κατακτήσει τουςπάντες. Μια παγκόσµια προσωπικότητα που ακολούθησε τον δρό-µο και τον τρόπο του Οδυσσέα. Κάνεις το ταξίδι για να επιστρέψειςπίσω στην πατρίδα, ή να δώσεις στην πατρίδα τα αποτελέσµατατου καλού ταξιδιού ως ένδειξη ευγνωµοσύνης. Στους πίνακές τουέγραφε πάντα το όνοµά του στα ελληνικά, και από κάτω έγραφε«Κρης εποίησε» για να µην ξεχάσει κανείς ότι η ζωγραφική του εί-ναι αυτή που είναι, επειδή είναι Έλληνας.

Πρώτη µέρα γυρίσµατοςΞεκινήσαµε τα γυρίσµατα στο Ηράκλειο Κρήτης. Την πρώτη µέραπήγα στο πλατό φορώντας κοστούµι και γραβάτα, ήταν µία σκηνήµε πολύ κόσµο, ευγενείς Κρήτες της εποχής εκείνης. Μια δηµοσιο-γράφος της εφηµερίδας της πόλης την εποµένη έγραψε: «Ο Σµαρα-γδής περίµενε αυτή τη µέρα δέκα χρόνια και ήρθε µε κοστούµι σαννα πήγαινε σε γιορτή - έτσι ήταν. Αυτό που θυµάµαι στο πρώτοπλάνο, είναι ένα βαθύ χειροκρότηµα, µόλις ακούστηκε η λέξη«στοπ». Χειροκροτούσαν οι άνθρωποι που είχαν έρθει να δουν, τοσυνεργείο, οι ηθοποιοί. ∆εν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το χειροκρότηµα,τη λάµψη στα µάτια των συνεργατών µου και το συναίσθηµα τού ότικατάφερα να ξεκινήσω αυτή την ταινία. Ήταν ένα µεγάλο όνειρο, καιεκεί κατάλαβα ότι δεν ήταν µόνο δικό µου, ήταν και των ανθρώπωντου νησιού, που ήρθαν για να µοιραστούν τη χαρά µου και να µουσφίξουν το χέρι που τόλµησα, και κατάφερα να το πραγµατοποιή-σω. Πέρασα τη γραµµή και ήρθαν να το χειροκροτήσουν.

Λίγο πριν την αίθουσαΕν τέλει νοµίζω ότι η ταινία έγινε την ώρα που ήταν ώριµη να γίνει.Τώρα νιώθω ήσυχος. Το καθήκον µου έκανα, ούτε κάτι περισσότε-ρο ούτε κάτι λιγότερο. Κάποια στιγµή η τέχνη και ο πολιτισµός τουτόπου σου σού αναθέτει µία αποστολή – τώρα µε ποιο τρόπο σεεπιλέγει, κανείς δεν ξέρει. Και πρέπει να φανείς αντάξιος αυτής τηςεπιλογής. Εγώ ανέβηκα στη κορυφή του λόφου, αν πέτυχα δεν τοξέρω, είναι υπόθεση των ανθρώπων που θα πλησιάσουν την ται-νία. Αν καταφέρει και µπορέσει να αποδεσµεύσει συγκινήσεις καινα κάνει την ψυχή τους πιο βελούδινη, τότε τα έχει καταφέρει.

Οι φίλοι που «έφυγαν»Αυτό που έκανε ο Σωτήρης Μουστάκας στην ταινία είναι συγκινητικό. Όταν ήρθε να παίξει ήξερε πως θαπεθάνει και ήξερε πως είναι το τελευταίο του καλλιτεχνικό έργο. Το έκανε µε πάρα πολύ αγάπη. Ο ∆αµια-νός Ζαρίφης ήταν ο σκηνογράφος του Καβάφη. Ξέραµε για την ασθένειά του, αλλά αυτό δεν τον εµπόδι-σε. Οργάνωσε την ταινία µέσα από τα νοσοκοµεία, µε την ευγένεια ενός ευπατρίδη. Τον αγαπούσαν όλοιγιατί ήταν ένας κύριος. Η ταινία είναι εις µνήµην του Μουστάκα, του Ζαρίφη και του Σιατόπουλου, του συγ-γραφέα του βιβλίου. Όπως αυτοί µου έδειξαν την αγάπη τους έτσι και η ταινία στέλνει την αγάπη της.

Το επόµενο βήµαΤο επόµενο σχέδιό µου λέγεται «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι». Είναι η ζωή ενός άλλου µεγάλου Έλληναπου λέγεται Βαρβάκης, µιας τεράστιας προσωπικότητας, που είναι άγνωστο ότι έκανε µόδα, στην εποχή της,το χαβιάρι. Ένας άνθρωπος που αντί τα λεφτά να τον κάνουν αλαζονικό και ασεβή, συµπεριφέρθηκε µε τηνποιότητα κάποιου που έχει κατανοήσει τι είναι Θεός, τι είναι το σύµπαν. Γενναιόδωρος, µε ανοιχτή ψυχή.

Σκηνοθεσία: Γιάννης Σµαραγδής,Παίζουν: Νικ Άσντον, Λάγια Μαρούλ,Χουάν Ντιέγκο Μπότο, Λάκης Λαζόπου-λος, ∆ήµητρα Ματσούκα, Γιώργος Χρι-στοδούλου, Σωτήρης Μουστάκας, ΝτίναΚώνστα, Λήδα Πρωτοψάλτη, ∆ηµήτρηςΚαλλιβωκάς, Τάσος Παλαντζίδης, ο µι-κρός Ευάγγελος Σιφονιός κ.ά.Μουσική: Βαγγέλης Παπαθανασίου∆/νση φωτογραφίας: Άρης ΣταύρουΧορογραφίες: Κωνσταντίνος ΡήγοςΣκηνικά: ∆αµιανός ΖαρίφηςΚοστούµια: Λάλα ΟυέτεΤο σενάριο της ταινίας βασίζεται στοβιβλίο του ∆ηµήτρη Σιατόπουλου«El Greco - ο ζωγράφος του Θεού»

ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ: 18 Οκτωβρίουαπό την Audiovisual

Η ταινία ενισχύθηκε απότο πρόγραµµα του ΕΚΚ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

φωτό

:Μαρ

ίαΜόσ

χου,

Μαν

ώλη

ςΜετ

ζάκη

ς

«Με ενδιαφέρει όσα φτιάχνω να έχουν όσο ευρύτερη απήχηση γίνεται, αλλά δεν µε ενδιαφέρει τόσο ώστενα πω ψέµατα». Από τις πρώτες του ταινίες που έγιναν εδώ και δυο δεκαετίες (όπως οι Lianna και Thebrother from another planet) µέχρι τις πιο πρόσφατες, (όπως οι Limbo, Sunshine state και Casa delos babys), η διαπραγµάτευση σύνθετων θεµάτων της ζωής, η κοινωνική και πολιτική του ευαισθησίακαι οι καλογραµµένοι διάλογοι έχουν χαρίσει στον Τζον Σέιλς (γεν. 1950) ένα αφοσιωµένο κοινό. Γιατον Σέιλς, ο κινηµατογράφος είναι ένα µέσον για να αφηγηθεί σηµαντικές ιστορίες και όχι αυτοσκοπός.Το Φεστιβάλ διοργανώνει πλήρη αναδροµή στο έργο του, που θα συνοδεύεται από ειδική έκδοση, ενώο σκηνοθέτης θα τιµηθεί µε τον Χρυσό Αλέξανδρο. Κατά την παραµονή του στη Θεσσαλονίκη ο Σέιλςθα δώσει masterclass, θα παρουσιάσει τις ταινίες του και θα συζητήσει µε το κοινό µαζί µε την σύντρο-φο και παραγωγό του Μάγκι Ρένζι και τους ηθοποιούς Κρις Κούπερ και Ντέιβιντ Στράδερν, συνεργάτεςτου επί σειρά ετών. Ακόµα, θα πραγµατοποιηθεί η ευρωπαϊκή πρεµιέρα της καινούργιας ταινίας τουHoneydripper.

Οι ταινίες του Μίκιο Ναρούσε (1905 – 1969), 87 τον αριθµό από τη δεκαετία του ’30 ως τη χρονιάτου θανάτου του, ποτέ δεν υπήρξαν ιδιαίτερα γνωστές στο ευρύ δυτικό κοινό, αν και θεωρείται ισάξιοςτων Όζου, Μιζογκούτσι και Κουροσάβα. ∆ηµιουργός µιας σειράς υποβλητικών, ρεαλιστικών δραµάτων,που ξεχωρίζουν για την προσεκτική παρατήρηση των ανθρώπινων παθών και την υψηλού επιπέδουυποκριτική των ηθοποιών του, ασχολήθηκε µε τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις, διαγράφοντας µε ακρί-βεια τους κοινωνικούς περιορισµούς, τις ευθύνες τους και τις αντιξοότητες από τις οποίες περνούν, αλ-λά και δηµιούργησε πορτρέτα θαρραλέων γυναικών. Οι χαρακτήρες του ζουν χωρίς ελπίδα σε έναν δυ-στυχισµένο κόσµο γεµάτο προδοσία, από τον οποίο δεν φαίνεται να υπάρχει διέξοδος. «Από τη νεαρήµου ηλικία σκέφτοµαι ότι ο κόσµος στον οποίο ζούµε µας προδίδει, σκέψη που µε συνοδεύει ακόµη» συ-νήθιζε να λέει ο σκηνοθέτης, που βρήκε λιγότερο φιλόξενο από τους σύγχρονούς του σκηνοθέτες τοσύστηµα των ιαπωνικών στούντιο παραγωγής, τα οποία έκριναν πως το πεσιµιστικό, αδιαπραγµάτευταρεαλιστικό έργο του δεν ενδεικνυόταν για διεθνή διανοµή. Στις «Ηµέρες Ανεξαρτησίας» του Φεστιβάλθα παρουσιαστούν ταινίες τόσο από την πρώτη, πιο ανοικτή σε πειραµατισµούς, όσο και από τη µετα-πολεµική, πλέον ώριµη δηµιουργική περίοδο του σκηνοθέτη.

Σκηνοθέτης, σεναριογράφος αλλά και µουσικός, ο Νάε Κάρανφιλ (γεν. 1960), από τους σηµαντικότε-ρους εκπροσώπους του σύγχρονου ρουµανικού σινεµά, είναι γνώριµος του Φεστιβάλ από το 2002, ότανσυµµετείχε µε την ταινία του Φιλανθρωπία. Το έργο του Κάρανφιλ, που θίγει µε τον πιο εύγλωττο τρό-πο σηµαντικά κοινωνικά ζητήµατα, χαρακτηρίζεται από οξύνοια και εξαιρετική αίσθηση του χιούµορ. Στοτµήµα «Ματιές στα Βαλκάνια» του Φεστιβάλ θα προβληθεί η τελευταία δηµιουργία του, η ταινία εποχήςThe rest is silence, που αναφέρεται στην πρώτη ταινία µυθοπλασίας που γυρίστηκε στη Ρουµανία το1911, και αποτελεί την ακριβότερη παραγωγή στην ιστορία του ρουµανικού κινηµατογράφου.

Συνάντηση κορυφήςµε τριπλό αφιέρωµα στη Θεσσαλονίκη

Ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του ανεξάρτητου αµερικάνικου κινηµατογράφου,ένας µεγάλος Ιάπωνας σκηνοθέτης, και ένας σηµαντικός Ρουµάνος κινηµατογραφιστής,

ο Τζον Σέιλς, ο Μίκιο Ναρούσε και ο Νάε Κάρανφιλ, θα «συναντηθούν»στο 48ο Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης (16 – 25/11)

//φεστιβάλ

Τζον Σέιλς Μίκιο ΝαρούσεΝάε Κάρανφιλ

Γράµµα στον Μικελάντζελο ΑντονιόνιΜικελάντζελο Αντονιόνι, µε όλο τον σεβασµό, αλλά δεν εί-στε καθόλου εντάξει. ∆ιαλέξατε να πεθάνετε την πιο ακα-τάλληλη στιγµή, µερικές ώρες αφού έχουµε µάθει ότι πέθα-νε ο Μπέργκµαν, κατακαλόκαιρο, όταν έννοια µας ήταν ναξεχάσουµε τα προβλήµατα που ταλανίζουν τον ελληνικό κι-νηµατογράφο και να κάνουµε λίγες µέρες ήσυχες διακοπές.

Θα µου πείτε, και τι έγινε, θα σας λείψω; Όχι ακριβώς –δενθα επαναλάβω τις σαχλές κοινοτοπίες περί µεγάλης απώ-λειας, του κόσµου που έγινε φτωχότερος κλπ, κλπ. Αλλάνα, είναι εκείνο το παράξενο σφίξιµο στο στοµάχι όταν έµα-θα για το θάνατό σας, παλιά σας τέχνη κόσκινο- τόνιωθαστο τέλος κάθε ταινίας σας εκεί ανάµεσα στο FINE και στοέξοδος εµπρός και δεξιά της οθόνης, εκεί που η Μόνικα Βίτ-τι αποφασίζει να χαϊδέψει το µαλλί του Σάντρο, εκεί πουµπαίνει το τακ-τουκ στην ηχητική µπάντα κι αρχίζω κι εγώνα βλέπω το µπαλάκι του τέννις, εκεί που τυριά, κοτόπου-λα και ζαρζαβατικά πετάνε στα δύο χιλιάδες καρρέ να συ-ναντήσουν τους Pink Floyd στην απόλυτη κινηµατογραφικήποίηση, εκεί που, επιτέλους, η κάµερα ξαναγυρνάει στα κά-γκελα του Hotel de la Gloria, πεθαίνει ο Νίκολσον, εσείς,θριαµβευτής, την ενδέκατη µέρα γυρίσµατος της σκηνής,φωνάζετε CUT και το κοινό παραληρεί, σαν νάχετε βάλει τογκολ που κερδίζει τον τίτλο.

Μα τι µανία σας κι αυτή, ν’ ανακαλύψετε το steadicam πριντην ώρα του, αν περιµένατε λίγα χρόνια θα βλέπατε πόσοεύκολο είναι, ορίστε, κάθε σήριαλ της ελληνικής τηλεόρα-σης έχει κι από ένα µεγάλο µονοπλάνο, πάντα είσαστε λι-γάκι πεισµατάρης, πρέπει να το παραδεχτείτε, κοτζάµ Κάν-νες σας γιουχάρουν γιατί αρνείστε βασικούς κανόνες τουαφηγηµατικού κινηµατογράφου κι εσείς εκεί, δώστου τονάλλο χρόνο τη Νύχτα, κι ύστερα την Έκλειψη, και πώς νατελειώσουµε την Έκλειψη, πώς αλλιώς, µε 58 άδεια πλά-να, επτά λεπτά χωρίς πρωταγωνιστές. Καλά, αυτός ο έρµοςο µοντέρ σας, ο Εράλντο ντα Ρόµα, έµπειρος άνθρωπος καισώφρων, δεν σας είπε ότι δεν γίνονται αυτά τα πράγµαταστο σινεµά;

Ναι, καταλαβαίνω, ήταν κι αυτός ένας τρόπος ν’ αποδείξετεότι οι ηθοποιοί σας ήταν τόσο σηµαντικοί όσο και τα υπό-λοιπα στοιχεία του κάδρου, ένα δέντρο βαµµένο άσπρο,ένα καρότσι µε φρούτα βαµµένο γκρι. Φάτσα κάρτα µια κο-λώνα του Χρηµατιστηρίου και στις άκρες στριµωγµένοι οιηθοποιοί. Ίσως γι’ αυτό δεν είχε και τόση σηµασία αν στηνταινία έπαιζαν τέρατα, ο Τζακ Νίκολσον κι Βανέσσα Ρε-

ντγκρέιβ, ή ερασιτέχνες, κάποιος Κάρλο Κιονέττι και κάποιαΝτάρια Χάλπριν. Φαντάζεστε τις ταινίες του Μπέργκµαν χω-ρίς τη Λιβ Ούλµαν και τον Έρλαντ Γιόζεφσον; Κατά κάποιοπερίεργο τρόπο εσείς καταφέρατε να τους κάνετε όλουςσχήµατα στη γεωµετρία σας. A propos, να σας εξοµολογη-θώ, κάπου στα δεκαεννιά µου, νεαρός επίδοξος κινηµατο-γραφιστής, είδα όνειρο ότι ήµουνα σε τάξη του σχολείου κιεσείς µου κάνατε µάθηµα γεωµετρίας.

Καταλαβαίνετε τώρα, εµείς οι σινεφίλ είµαστε και λίγο ψώ-νια, θυµάµαι ένα καλοκαίρι που 'τρεχα στο Μενίδι να δωτην Κόκκινη Έρηµο και επρόκειτο για ένα γουέστερν τηςσυµφοράς µε τον ίδιο τίτλο. Το χειµώνα πήρα την εκδίκησήµου, ήρθε η πραγµατική Κόκκινη Έρηµος στην Ελλάδα καιτην είδα πέντε φορές σε µιά βδοµάδα, διαρκείας µου βγά-λανε στο Στούντιο. Ή θυµάµαι που 'βλεπα το Blow Up σεθερινό στο Αιγάλεω υπό την ήχο λαϊκής τραγουδίστριαςαπό την πλατεία που ούρλιαζε «έχω κάψες». ∆εν δένει ηφαινοµενολογία µε το καψουτράγουδο, πάντως δεν µπορώνα κρύψω και κάποια νοσταλγία για όλα εκείνα.

Άλλωστε, Μικελάντζελο, τα πράγµατα σήµερα είναι πολύπιο καθώς πρέπει. Έχω όλες τις ταινίες σας σε DVD, µπορώανά πάσα στιγµή να δω πλοία να διασχίζουν τα δάση τηςΡαβέννα, µπορώ να απολαύσω τη «liberta straordinaria»στα χωριά της Σικελίας και τη Μόνικα Βίττι να χτυπάει «κα-τά λάθος» τις καµπάνες στο άκουσµα της πρότασης γάµου,µπορώ να ακούσω τη τζαζ του Τζιοβάννι Φούσκο πάνω σεεικόνες µε σκουπιδιάρικα, δεν χρειάζεται να τρέχω στηνEUR κάθε φορά που βρίσκοµαι στη Ρώµη για να µάθω αντα πλάνα της Έκλειψης υπάρχουν στ’ αλήθεια.

Γι’ αυτό δεν θα µας λείψετε, Μικελάντζελο Αντονιόνι. Μαςµείναν οι ταινίες σας, είµαστε εντάξει από αυτή την άποψη.Είναι µόνο αυτό το άτιµο το σφίξιµο στο στοµάχι, αυτό το«πόσο µικροί είµαστε» που νοιώσαµε όταν µάθαµε για σαςκαι για τον Μπέργκµαν.

Συγχωρέστε µου την ακατάσχετη φλυαρία, πέστε πως είναιαποτέλεσµα αµηχανίας. Ίσως τελικά, όταν αποχωρεί από τηζωή ένας τόσο µεγάλος, εµείς οι κατ’ ευφηµισµόν συνάδελ-φοί του θα έπρεπε απλώς να τηρούµε πολλών, πάρα πολ-λών, λεπτών σιγή.

Και ν’ αφήνουµε να κυλήσει ένα δάκρυ.

∆ηµήτρης ΣοφιανόπουλοςΑύγουστος 2007

Ο ΄Ινγκµαρ Μπέργκµαν γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1918 στην Ουψάλα. Γιος λου-θηρανού εφηµέριου, µεγάλωσε µέσα σε µια θρησκευτική αυστηρότητα και σ΄ένα νοσηρό περιβάλλον που θα επηρεάσει το µετέπειτα έργο του. Ως φοιτητήςστο φιλολογικό τµήµα του Πανεπιστηµίου της Στοκχόλµης, θα δείξει αρχικά τηνκλίση του προς το θέατρο, ανεβάζοντας το 1942 το πρώτο του έργο (Ο θάνατοςτου Κάσπαρ). Το 1944 ο διάσηµος Σουηδός σκηνοθέτης Αλφ Σιέµπεργκ γυρίζειτη Μανία πάνω σε δικό του σενάριο. Ο Μπέργκµαν µαθητεύει κινηµατογραφικάκοντά του και το 1945 γυρίζει των πρώτη του ταινία Κρίση.

Οι πρώτες ταινίες του είναι επηρεασµένες από το γαλλικό ποιητικό ρεαλισµό, τονΊψεν και τον Στρίνµπεργκ, αλλά µετά τη Φυλακή (1949) δείχνει µια σταθερή εµ-µονή στα θέµατα της ύπαρξης ή όχι του Θεού, της κρίσης του ζεύγους, του νοή-µατος της ανθρώπινης ύπαρξης και της καλλιτεχνικής δηµιουργίας. ∆ίνει τα πρώ-τα δείγµατα του µεγάλου ταλέντου του µε το Καλοκαιρινά παιχνίδια (1950) καικυρίως µε το Καλοκαίρι µε τη Μόνικα (1952) και καταξιώνεται διεθνώς µετά τοθρίαµβο στο Φεστιβάλ Καννών του Χαµόγελα καλοκαιρινής νύχτας (1955). Εί-ναι η περίοδος του Σκανδιναβικού καλοκαιριού, όµως ο λυρισµός και η µικροαι-σιοδοξία αυτών των ταινιών δίνει σιγά-σιγά τη θέση τους στους µεταφυσικούςπροβληµατισµούς του ιππότη Αντόνιους Μπλοκ στην Έβδοµη σφραγίδα, τηνταινία που σηµατοδοτεί το πέρασµα του Μπέργκµαν στην πλήρη ωριµότητα.

Με την Τριλογία της σιωπής (Μέσα από τον σπασµένο καθρέφτη, Οι κοινω-νούντες ή Χειµωνιάτικο φως, Η σιωπή), ξεκινά µια νέα βασανιστική περίοδοςστο έργο του Μπέργκµαν, αφού το θέµα του είναι πλέον η κόλαση της ανθρώ-πινης ψυχής, η υπαρξιακή αγωνία του ατόµου µπροστά στο θάνατο και σ’ ένανκόσµο χωρίς νόηµα, µε το Θεό απόντα, αλλά τον καλλιτέχνη ως τη µόνη επα-ναστατική δύναµη της κοινωνίας. Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν το έργο τουΜπέργκµαν θα αποτελέσει την παραστατική απεικόνιση της κρίσης των σχέσε-ων, της συζυγικής απιστίας και της αδυναµίας επικοινωνίας του ατόµου στη σύγ-χρονη δυτική κοινωνία (Σκηνές από ένα γάµο). Που και που, ωστόσο, µέσααπό αυτό το ζοφερό σύµπαν θα ξεπροβάλλει η ελπίδα, όπως το φως στο Μα-γεµένο αυλό (µια υποδειγµατική µεταφορά στην οθόνη της όπερας του Μό-τσαρτ) ή ο θρίαµβος των δυο µικρών ηρώων ενάντια στο σκοταδισµό και τηνπατρική τυραννία στο αριστουργηµατικό Φάννυ και Αλέξανδρος (1983), τηνταινία σύνοψη όλου του µπεργκµανικού έργου. Αν και είπε ότι µετά από αυτήτην εµπειρία δεν θα γυρνούσε άλλη ταινία, ο Μπέργκµαν, που ζει αποµονωµέ-νος στο νησί του Φάρο (εκεί όπου γύρισε τις περισσότερες ταινίες του), δεν στα-µάτησε όλα αυτά τα χρόνια να γράφει σενάρια (Απιστία της Λιβ Ούλµαν), νασκηνοθετεί θεατρικές παραστάσεις, να γυρνά τηλεταινίες, ενώ µε ανυποµονησίαπεριµένουµε τη νέα του δουλειά Saraband που αποτελεί προέκταση του προ-βληµατισµού από το Σκηνές από ένα γάµο.

Νοέµβριος 2004

Το κείµενο προέρχεται από την έκδοση DVD BERGMAN COLLECTIONτης σειράς Prooptiki View Masters την επιµέλεια και την υλοποίηση

της οποίας είχε ο Μπάµπης Ακτσόγλου

΄Ινγκµαρ Μπέργκµαν

Σχεδιάζοντας τη σύγχρονη Πανδώρα

//συνέντευξη

Την πρωτογνωρίσαµε στην Άκρη ττης ππόλης (1994) του Κωνσταντίνου Γιάνναρη. Έκτοτε, η Θεοδώρα Τζήµου έχει καταξιωθεί στη συνείδηση του κοινού, τόσο ως η κινηµατογραφική «µού-

σα» του σκηνοθέτη, ερµηνεύοντας µια γκάµα ρόλων µε κοινό παρονοµαστή την αντισυµβατικότητα, όσο και µε συµµετοχές σε άλλες ταινίες (Πάµε γγια έένα οούζο;, ΕΕίναι οο ΘΘεός µµάγειρας; κ.α.).

Και στο θέατρο, όµως, δοκιµάζει τις δυνάµεις της µε διάθεση πειραµατισµού, µε σηµαντικότερη την πολυετήσυνεργασία της µε τον Μιχαήλ Μαρµαρινό. Στην νέα της εµφάνιση, στην Πανδώρα του Γιώργου Σταµπουλό-

πουλου, την πρώτη της ταινία «εποχής», ερµηνεύει την ηρωίδα του τίτλου µε θεϊκή µεγαλοπρέπεια αλλά και... δαιµονικό υπόβαθρο – ένας δυνατός πρωταγωνιστικός ρόλος, που της χάρισε το Κρατικό Βραβείο

Ποιότητας Ά γυναικείου ρόλου, στο περσινό Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης.

Μετά από 15 χρόνια απουσία ο Γιώργος Σταµπουλόπουλος επιστρέφει στον κινηµατογράφο µε µίαταινία εποχής µε επίκαιρες προεκτάσεις, η οποία, εκτός από το βραβείο ερµηνείας για την πρωταγω-νίστρια, απέσπασε το Γ’ Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μυθοπλασίας στα Κρατικά Βραβεία Κινηµατογρά-φου 2006. Ο αρχαιοελληνικός µύθος θέλει τους θεούς να στέλνουν την Πανδώρα – την πρώτη γυναίκα πουέπλασαν, προικισµένη µε όλα τα χαρίσµατα αλλά και µε απατηλό χαρακτήρα – ως δώρο στον Επιµη-θέα, για να τιµωρήσουν, στο πρόσωπό του, το ανθρώπινο γένος που δέχτηκε τη φωτιά από τον αδερ-φό του, Προµηθέα, ο οποίος έχει ήδη υποστεί την φοβερή εκδίκησή τους. Όταν το πιθάρι της Παν-δώρας θα ανοιχτεί, όλα τα κακά του κόσµου θα αποδράσουν και θα βρουν τους ανθρώπους, που θαυποχρεωθούν να αφήσουν την ανέµελη ζωή και να δουλέψουν σκληρά. Από εκεί άντλησε ο Γιώρ-γος Σταµπουλόπουλος την έµπνευσή του για την Πανδώρα, µια ιστορία που τοποθετείται στις αρχέςτης δεκαετίας του ’50, όπου, όπως ο σκηνοθέτης τονίζει, θα πρέπει να αναζητηθεί η αρχή της µετάλ-λαξης της ελληνικής κοινωνίας.

Σενάριο - Σκηνοθεσία: Γιώργος Σταµπουλόπουλος, Φωτογραφία: Κωστής Γκίκας, Μοντάζ: Γιώργος Τριανταφύλλου, Σκη-νικά - Κοστούµια: Κική Πίττα, Ήχος: Νίκος Μπουγιούκος, Μουσική: Χρίστος Παπαγεωργίου, Παίζουν: Θεοδώρα Τζήµου,Γιάννης Στάνκογλου, Γιάννος Περλέγκας, Γκέισι Ζίου, Γιώργος ιαλεγµένος, Σοφία Ολυµπίου, Κοσµάς Ζαχάρωφ, ΗλέκτραΤσακαλιά, Μαργαρίτα Βαρλάµου, Παραγωγός: Μιχάλης Παναγιωτόπουλος, Παραγωγή: Metavision AE / Metavision SA.

ΣΤΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ: 20 Σεπτεµβρίου από την 2-1-0 Films

Η ταινία ενισχύθηκε από το πρόγραµµα του ΕΚΚ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ

Στην ταινία η Πανδώρα λειτουργεί ως καταλύτης για την τοπική κοινωνία. Μπαί-νει όµως ανάµεσα και σε δυο αδέρφια, ο ένας εκ των οποίων, µόλις αποφυλακι-σµένος κοµµουνιστής, ως άλλος Προµηθέας παλεύει για την ηλεκτροδότηση τουχωριού. Το άνοιγµα του «πιθαριού» θα έχει τραγικές συνέπειες για όλους.Ήθελα πολύ να κάνω µια τέτοια ταινία, ακριβώς επειδή µέχρι τώρα τα πράγµατα που έκαναστο θέατρο ήταν πιο πειραµατικά, και αυτά στο σινεµά µε πιο σύγχρονη θεµατική. Επιπλέον,αυτό που µε ενδιέφερε στην Πανδώρα ήταν ότι, ενώ πρόκειται για µια ταινία εποχής, µπο-ρούν να γίνουν φοβεροί συσχετισµοί σε σχέση µε την σηµερινή πολιτική κατάσταση. Υπάρ-χει ένα περιεχόµενο ιδιαίτερα επίκαιρο. Τέλος, η αρνητική πλευρά της ηρωίδας µου κέντρισετο ενδιαφέρον. Για µένα τα πράγµατα δεν έχουν µόνο µία όψη.Τι ξεχωριστές απαιτήσεις έχει για τον ηθοποιό µια ταινία εποχής;Μην έχοντας την εµπειρία της εποχής, ο ηθοποιός πρέπει να ασχοληθεί µε λεπτοµέρειες συ-µπεριφοράς που έχουν να κάνουν µε την ηθική και το συγκεκριµένο κοινωνικό πλαίσιο. Σκε-φτείτε µόνο τα ρούχα: βάζοντας ένα κοστούµι το οποίο ανήκει σε µια άλλη εποχή, ας πούµετου ’40 ή του ’50, όπου φορούσαν πολύ στενά ρούχα, αµέσως δηµιουργείται ένα τελείωςδιαφορετικό περπάτηµα. ∆ιαφέρει ακόµα και ο τρόπος που καθόντουσαν ή στεκόντουσαν οιγυναίκες. Ή, για παράδειγµα, αν µια γυναίκα τότε κάπνιζε, αυτό σήµαινε κάτι. Μιλάµε δηλα-δή για µια τελείως διαφορετική συµπεριφορά.Η Πανδώρα σε ορισµένες σκηνές, όπως όταν κάνει την είσοδό της στο χωριό, εµ-φανίζεται περισσότερο σαν ένα σύµβολο. Ποια ήταν η δική σας προσέγγιση πάνωστον ρόλο;Ασφαλώς η Πανδώρα είναι και ένα σύµβολο µέσα στην ταινία, αλλά ως ηθοποιός εγώ δενµπορώ να κάνω κάτι µε αυτό, δεν µπορώ να παίξω το σύµβολο - αυτό είναι κάτι που προ-κύπτει δραµατουργικά περισσότερο.Με αφορµή και τη βράβευσή σας, τι αισθάνεστε ότι σας έχει προσφέρει η ενασχό-λησή σας µε τον κινηµατογράφο;Αισθάνοµαι πολύ τυχερή που κάποιοι άνθρωποι µε εµπιστεύτηκαν και τους εµπιστεύτηκα,και ευχαριστώ τον κ. Σταµπουλόπουλο που µε την καθοδήγησή του και το όραµά του ήρθεκαι η βράβευση. Για εµένα ο κινηµατογράφος είναι το κατεξοχήν µέσον του ηθοποιού, ο ηθο-ποιός πρέπει να κάνει κινηµατογράφο. Λατρεύω αυτό το µέσον, είναι κοµµάτι της δουλειάςµου και αισθάνοµαι πολύ τυχερή που, σε µια χώρα που γίνονται τόσο λίγες ταινίες, είχα τηδυνατότητα να συµµετάσχω σε όσες συµµετείχα µέχρι τώρα.Ως ηθοποιός, ιδιαίτερα στο θέατρο, πειραµατίζεστε διαρκώς µε διαφορετικά είδηκαι διαφορετικούς τρόπους ερµηνείας. Σας βοηθά αυτό, και µε ποιόν τρόπο, σε έρ-γα και ρόλους πιο παραδοσιακά δοµηµένους, όπως στη συγκεκριµένη ταινία; ∆εν νοµίζω ότι υπάρχει διαφορά στον τρόπο προσέγγισης ή στον τρόπο δουλειάς. Απλώς νο-µίζω ότι βάζεις τον εαυτό σου υπό διαφορετικές συνθήκες. Το ότι έπρεπε να φερθώ ως µιαγυναίκα της εποχής, είναι µια φόρµα, µια συνθήκη στην οποία υποβάλλω τον εαυτό µου – τοίδιο συνέβαινε βέβαια και σε άλλες ταινίες που δεν ήταν εποχής. Απλώς στη συγκεκριµένη πε-ρίπτωση αυτή η φόρµα γίνεται λίγο πιο σύνθετη, γιατί όπως είπα υπάρχουν πολλές λεπτοµέ-ρειες που έχουν να κάνουν µε τα εξωτερικά «σήµατα» που πρέπει ο ηθοποιός να δώσει. Στο τέλος της ταινίας, σε παρόντα, πλέον, χρόνο, η Πανδώρα εµφανίζεται ξανά ωςµια φιγούρα που δεν έχει φθαρεί από τον χρόνο. Μπορούµε να µιλάµε για µια ση-µερινή Πανδώρα, και ποια είναι αυτή;Η κάθε γυναίκα κρύβει και µία Πανδώρα µέσα της.

από τον Νίκο Αναγνωστόφωτο: ∆ηµήτρης Τσατσούλης

Για δεύτερη συνεχή χρονιά, η Πάτρα θα φιλοξενήσει το 9ο ∆ιεθνές Πανόραµα Ανεξάρτητων ∆ηµιουργώνΦιλµ και Βίντεο (22-29 /9), ένα από τα σηµαντικότερα ανεξάρτητα εναλλακτικά φεστιβάλ για τα ελληνικά δε-

δοµένα. Μια επέκταση της Κινηµατογραφικής Λέσχης του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, που αποτελείπροσωπικό στοίχηµα του Παναγιώτη Χιονίδη, Kαλλιτεχνικού ∆ιευθυντή του Πανοράµατος, αρθρογράφου σε

µια σειρά από πολιτιστικά έντυπα, και σωφρονιστικού υπαλλήλου. Μετά από έξι χρόνια συνεχούς παρου-σίας στη Θεσσαλονίκη και ένα σύντοµο πέρασµα από την Αθήνα και το «Σινε – Όνειρο» του Ρέντη το 2005,κατοικία του Πανοράµατος είναι από πέρυσι η Πάτρα, τελευταίος σταθµός µιας πορείας που το καθιστά ένα

δυναµικό φεστιβάλ για την περιφέρεια.

πανόραµα αανεξάρτητων δηµιουργών

πό την αρχή του ακόµη, το ∆ιεθνές Πανόραµα φάνηκε διορατικό και εκµε-ταλλεύθηκε τις νέες τεχνολογίες, κάνοντας δεκτά όλα τα φορµά, της videoart, του video clip, του animation και των διαδικτυακών ταινιών συµπεριλαµ-βανοµένων, ενώ οι διοργανωτές του επιµένουν στην απουσία προκριµατικής

επιτροπής, θέλοντάς το να αποτελέσει βήµα ελεύθερης έκφρασης για κάθε νέο δηµι-ουργό και κινηµατογραφιστή από όλο τον κόσµο. Το φετινό πρόγραµµα που χωρίζεται σε Ελληνικό και ∆ιεθνές ∆ιαγωνιστικό έχει εξα-σφαλίσει τη συµµετοχή 217 ταινιών από 56 χώρες, ανάµεσα στις οποίες και κάποιεςήδη βραβευµένες σε µεγάλα φεστιβάλ του εξωτερικού, όπως των Καννών, του Τορό-ντο και του Βερολίνου. Μετά τη λήξη του φεστιβάλ, όλες οι βραβευµένες ταινίες κα-θώς και το σύνολο των παράλληλων εκδηλώσεων, θα ταξιδέψουν, όπως και πέρυσι,σε όλη τη χώρα, σε συνεργασία µε τις κατά τόπους κινηµατογραφικές λέσχες και πολι-τιστικούς συλλόγους.Με έδρα το θέατρο Λιθογραφείον, το πρόγραµµα του Φεστιβάλ χωρίζεται σε οκτώενότητες: εκτός από το Ελληνικό Πανόραµα, η ενότητα «Έλληνες, πολίτες του κόσµου»περιλαµβάνει δηµιουργούς µε ελληνική καταγωγή από όλα τα γεωγραφικά µήκη καιπλάτη, ενώ οι ενότητες «Βαλκανική γειτονιά» και «Περιδιαβαίνοντας την Ευρώπη» θαµας γνωρίσουν καλύτερα τον κινηµατογράφο των κοντινών και µη γειτόνων µας, όπωςκαι η πιο εξειδικευµένη «Από το καυτό τροπικό του Βορρά στη µοναχική συλλογικό-τητα του Νότου», µε συµµετοχές από την Ισλανδία µέχρι την Πορτογαλία. Στα πέρατατης γης, ο θεατής θα ταξιδέψει µέχρι τη Σιγκαπούρη αλλά και τη Νιγηρία, ενώ στην ενό-τητα «Κινηµατογράφος, ειρήνης τέχνη» θίγονται επίκαιρα θέµατα για την παγκόσµιακοινότητα. Τέλος, στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων θα γίνει, µεταξύ άλλων,προβολή των βραβευµένων ταινιών του ∆ιεθνούς Φεστιβάλ της Κύπρου, του φεστι-βάλ Crashfest του Τµήµατος Κινηµατογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ,ταινιών animation του περιοδικού E-Sense αλλά και 100 µονόλεπτων ταινιών µε θέ-µα την ειρήνη, σε συνεργασία µε την τουρκική, µη κυβερνητική οργάνωση Cinema ForPeace, και θα οργανωθούν, εκτός από τις ανοιχτές συζητήσεις µε το κοινό και τους δη-µιουργούς, δυο workshop (µε θέµατα ∆ηµιουργικό ντοκιµαντέρ για ποιόν; και Μοντάζκαι ψηφιακό σινεµά).Ακόµη θα γίνουν, πάντα µε ελεύθερη είσοδο, έκθεση βιβλίου µε θέµα την τέχνη τουσινεµά, µουσικές εκδηλώσεις µε µουσική από κινηµατογραφικές ταινίες, καθώς και κι-νηµατογραφικά σεµινάρια σε συνεργασία µε το Πανεπιστήµιο της Πάτρας και επαγγελ-µατίες του χώρου.Βασικός στόχος της οργανωτικής επιτροπής, όπως µας είπε ο Παναγιώτης Χιονίδης, εί-ναι το 9ο Πανόραµα να γίνει η απαρχή για τη θεσµική λειτουργία του στην Πάτρα, µεαπώτερο σκοπό να εδραιωθεί ως ∆ιεθνές Κινηµατογραφικό Φεστιβάλ. Αλλά και ναιδρυθεί, µε έδρα την Πάτρα, Ινστιτούτο Μελέτης του Κινηµατογράφου, διοικούµενο καιστελεχωµένο από την οργανωτική επιτροπή του ∆ιεθνούς Πανοράµατος.

Πληροφορίες: www.independent.gr

Α

//φεστιβάλ

//φεστιβάλ

ολιτικό ντοκιµαντέρ, εργασία, µετανάστευση, προσωπο-γραφίες: µερικές από τις θεµατικές του Φεστιβάλ Μεσο-γειακού Ντοκιµαντέρ, που ανανεώνει και φέτος το ρα-ντεβού του στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο

Λαυρίου, από τις 6 έως τις 9 Οκτωβρίου. Φέτος, το Φεστιβάλ γιορ-τάζοντας τη συµπλήρωση των δέκα χρόνων του, διευρύνει τις συ-νεργασίες του και εγκαινιάζει καινούργιες ενότητες. Στη διάρκειατου Φεστιβάλ, του οποίου καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο Βασί-λης Βαφέας, θα προβληθούν ντοκιµαντέρ από τη Γαλλία, την Ιτα-λία, την Ισπανία, το Ισραήλ, το Λίβανο, την Τουρκία, την Τυνησία,την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο, την Κύπρο και την Ελλάδα.

Μια νέα ενότητα, µε τίτλο «Οι κριτικοί κινηµατογράφου προτείνουν»εγκαινιάζεται φέτος, µε την πρώτη προβολή στην χώρα µας της τε-λευταίας ταινίας του Μανοέλ ντε Ολιβέιρα. Ο αειθαλής Πορτογάλος,στο Belle toujours αποτίει τον δικό του φόρο τιµής στον Λουί Μπου-νιουέλ και τον συν-σεναριογράφο της Ωραίας της ηµέρας Ζαν Κλω-ντ Καριέρ, στήνοντας, τέσσερις δεκαετίες µετά, µια συνάντηση στηνµεγάλη οθόνη των δυο ηρώων του κλασικού, πλέον, φιλµ. Ο κριτι-κός κινηµατογράφου Ανδρέας Τύρος θα συντονίσει συζήτηση µε τοκοινό για την ταινία.

Στις παράλληλες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ περιλαµβάνονται έκθε-ση µε κινηµατογραφικές γιγαντοαφίσες των Γ. Κουζούνη, Μ. Πανα-γιωτόπουλου, Ν. Ανδρεάκου, κ.α., καθώς και έκθεση µε τίτλο

«Ηθοποιοί µε το πενάκι - σκίτσα Ελλήνων πρωταγωνιστών» τωνΓήση Παπαγεωργίου και Σπύρου Ορνεράκη - και οι δυο σε συνερ-γασία µε το Μουσείο Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης - συναυλίαµε τη Σαβίνα Γιαννάτου και το συγκρότηµα Πριµαβέρα εν Σαλόνι-κο, σε τραγούδια από τη Μεσόγειο και ολόκληρο τον κόσµο, αλ-λά και έκθεση µε έργα της ζωγράφου Χούλια Γκερέρο, εµπνευσµέ-να από έργα Μεσογειακών και Λατινοαµερικάνων ζωγράφων.

Φέτος θα υπάρξει για πρώτη φορά και συνεργασία µε το ΦεστιβάλVideopolis της περιφέρειας Veneto της Ιταλίας.

Betting oon sshorts 22007:Ποντάρετε ππαρακαλώ!

να µίνι φεστιβάλ για ταινίες µικρού µήκους που συνδυά-ζει το…τερπνό µετά του ωφελίµου, έρχεται για πρώτη φο-ρά στην Ελλάδα. Πρόκειται για το Betting on Shorts, πουξεκίνησε σαν ετήσιος διαγωνισµός ταινιών µικρού µήκους

το 2005 στην Αγγλία, από το Ινστιτούτο για τις Σύγχρονες Τέχνες(ICA) του Λονδίνου, και θα πραγµατοποιηθεί στις 28 Νοεµβρίουστον Mικρόκοσµο Prince Filmcenter. Ιδιαιτερότητά του: µαζί µε τηνκριτική επιτροπή, τις συµµετοχές καλείται να κρίνει και το κοινό, βα-σισµένο όµως…στα προγνωστικά, «ποντάροντας» δηλαδή πριν δειτις ταινίες – όχι βέβαια µε χρηµατικά ποσά, αλλά απλώς για την χα-ρά του παιχνιδιού.

Σύντοµες παρουσιάσεις των φιλµ αρχικά, αλλά και µικρά αποσπά-σµατά τους ανεβαίνουν στην ιστοσελίδα του φεστιβάλ(www.bettingonshorts.com), µια εβδοµάδα πριν τη βραδιά τουδιαγωνισµού για να βοηθήσουν το κοινό να αποφασίσει ποια ται-νία θα έχει…ρέντα. Το κοινό θα στοιχηµατίσει συµπληρώνονταςτην απαραίτητη φόρµα µε την αγορά του εισιτηρίου, στη συνέχεια

θα παρακολουθήσει ταυτόχρονα το ίδιο πρόγραµµα ταινιών καιαφού οι πέντε κριτές ανά χώρα αποφασίσουν, τα αποτελέσµατα θασυγκριθούν σε τηλεδιάσκεψη, ώστε να αναδειχθεί ο µεγάλος νικη-τής. Οι πιο…διορατικοί από το κοινό θα επιβραβευθούν µε εισιτή-ρια και κάρτες µέλους στο ICA, ενώ θα ακολουθήσει, µέσω τηλε-διάσκεψης, κοινό πάρτι που θα επιτρέψει σε κοινό και συµµετέχο-ντες ανά τον κόσµο να διασκεδάσουν µαζί. Οι συµµετοχές κάθεχρονιάς στηρίζονται σε µια συγκεκριµένη θεµατική. Φέτος, οι συµ-µετέχοντες κλήθηκαν να εργαστούν πάνω στην ιδέα του «Mad orBad», και να καταθέσουν φιλµ κάθε είδους και τεχνοτροπίας, διάρ-κειας µέχρι 10 λεπτών. Η τελική επιλογή των προτάσεων γίνεταιαπό επιµελητές του ICA, της Tate Modern και άλλων οργανισµών.

Μετά το περσινό «άνοιγµα» του Betting on Shorts, και στο Βερο-λίνο, φετινή επιδίωξη των διοργανωτών είναι να διενεργηθεί ταυ-τόχρονα σε πάνω από δέκα χώρες.

Πληροφορίες: www.bettingonshorts.com

Έ

ΠΗ ΜΜεσόγειος σστο ΛΛαύριο

Belle toujours

Ιούλιος. Ο Ηλίας και η Μαρίνα καταφθάνουν στην Κρήτη για να ενώσουντις ζωές τους µε τα ιερά δεσµά του γάµου, κάτι που συγγενείς και φίλοιπεριµένουν εναγωνίως. Μετά το µυστήριο όλοι ετοιµάζονται να το γιορ-τάσουν, όµως η µοίρα τους επιφυλάσσει εκπλήξεις… Ένα τυπογραφικόλάθος στο προσκλητήριο τους στέλνει όλους στα πέντε σηµεία του ορί-ζοντα. Η υπόθεση κορυφώνεται µε καταδιώξεις, ατυχήµατα, απανωτέςπαρεξηγήσεις, αλλά και µια πυρκαγιά, που αναστατώνουν το νησί και κά-νουν για όλους το δρόµο προς το γαµήλιο πάρτυ, µια τρελή πορεία προςτο άγνωστο… Εκτός από προδιαγραφές εµπορικής επιτυχίας, η ταινία έχει και αέρα…διε-θνή: σκηνοθέτριά της είναι η Κριστίν Κρόκος, ελληνικής καταγωγής από τηΝέα Υόρκη, µε σπουδές κινηµατογράφου στο Tribeca Film School. Η Κρό-κος τα τελευταία 14 χρόνια ζει και εργάζεται στο Λος Άντζελες και έχειδουλέψει σε κάποιες από τις µεγαλύτερες παραγωγές του Χόλιγουντ, συ-νεργαζόµενη µεταξύ άλλων και µε τα στούντιο της Γουόρνερ. Πρωταγωνι-στής – και επικεφαλής ενός πολυπρόσωπου καστ – είναι ο Ελληνοαυ-στραλός Άλεξ ∆ηµητριάδης, ενώ το σενάριο, που µάλιστα χρειάστηκε πέ-ντε χρόνια µέχρι να φτάσει στην τελική εκδοχή του, υπογράφει η γεννηµέ-νη και µεγαλωµένη στη Βουδαπέστη Ιφιγένεια Κοτσώνη. Γρήγορο, άµεσο και απρόσµενο, το Γαµήλιο πάρτυ είναι µια κωµωδίαδράσης που κάνει τους δηµιουργούς της να ευελπιστούν ότι η δύναµητων χαρακτήρων αλλά και της κινηµατογράφησης θα της επιτρέψουν έναάνοιγµα και στο διεθνές κοινό. Το κόστος της παραγωγής ανέρχεται στα1,4 εκ ευρώ, ενώ η ταινία αναµένεται να βγει στις αίθουσες τον Ιανουά-ριο του 2008 από την AUDIOVISUAL.

Σκηνοθεσία: Κριστίν Κρόκος Σενάριο: Ιφιγένεια Κοτσώνη ∆/νση Φωτογραφίας: Σίµος Σαρκε-τζής, Σκηνικά: Γιώργος Γεωργίου Κοστούµια: Άγις Παναγιώτου Μουσική: LOCOMONDO Ήχος:Ντίνος Κίττου ∆/νση Παραγωγής: Γιώργος Ρίγγας Παίζουν: Άλεξ ∆ηµητριάδης, Φαίη Ξυλά, Χρύ-σα Ρώπα, Γιώργος Καραµίχος, Μπέττυ Μαγγίρα, Βίλµα Τσακίρη, Χρήστος Μπίρος, Τάκης Χρυσικά-κος Παραγωγή: Πάνος Παπαχατζής AΡΓΟΝΑΥΤΕΣ Α.Ε. & / ΑUDIOVISUAL A.E.∆ιανοµή: AUDIOVISUAL A.E.

Όλα του …πάρτυδύσκολα

Μετά από µια σειρά εµπορικών επιτυχιών (5 λλεπτά αακόµα, Μια µµέλισσα ττον ΑΑύγουστο, SStraight sstory), ο παραγω-

γός Πάνος Παπαχατζής επανέρχεται µε µια κωµωδία πουόλα δείχνουν πως θα φέρει ξανά το κοινό στις αίθουσες.

Πρόκειται για το Γαµήλιο ππάρτυ, τα γυρίσµατα του οποίουολοκληρώθηκαν λίγο πριν τον ∆εκαπενταύγουστο στην

Κρήτη και την Αθήνα.

//γυρίσµατα

Χαρτογραφήσαµε το τοπίο για κάθε φερέλπιδα κινηµατογραφιστή. Τα τελευταία χρόνια τόσο σχετικάµε τις επιλογές που προσφέρονται στη χώρα µας, όσο και στη στενότερη σχέση των σπουδαστών

µε σχολές και πανεπιστηµιακά τµήµατα του εξωτερικού οι αλλαγές είναι ραγδαίες. Επιχειρούµε λοιπόν,µία καταγραφή των προσφερόµενων επιλογών για κάθε γούστο και κάθε βαλάντιο.

από τη ∆έσποινα Παυλάκη

//ρεπορτάζ

Aριστοτέλειο Πανεπιστήµιο ΘεσσαλονίκηςΤµήµα ΚινηµατογράφουΚτίριο ∆ιοίκησης, Ισόγειο, Γραφείο 11, Θεσσαλονίκη 54124, Τηλ: 2310 997077,2310997398, www.film.auth.gr, ∆ιάρκεια σπουδών: 5 χρόνιαΠρόεδρος: Απόστολος - Φωκίων ΒέτταςΚαλλιτεχνικός Σύµβουλος: Παντελής Βούλγαρης∆ιδάσκοντες: Αντουανέττα Αγγελίδη, Αγγελική Αντωνίου, Βασίλης Βα-φέας, Κατερίνα Ευαγγελάκου, Τώνης Λυκουρέσης, Πένυ Παναγιωτοπού-λου, Αντώνης Παπαδόπουλος κ.α.Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Κατόπιν πανελλαδικώνή κατατακτήριων εξετάσεων

Το Τµήµα Κινηµατογράφου του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσ-σαλονίκης ουσιαστικά αποτελεί την πρώτη κρατική σχολή σκηνο-θεσίας στην Ελλάδα. Αν και το τµήµα χορηγεί ενιαίο πτυχίο, οι κα-τευθύνσεις είναι συνολικά οχτώ: σκηνοθεσία, σενάριο, διεύθυνσηπαραγωγής, διεύθυνση φωτογραφίας, µοντάζ, σκηνογραφία-ενδυ-µατολογία, ήχος, θεωρία κινηµατογράφου και τεχνών εικόνας καιήχου. Το πρόγραµµα είναι δοµηµένο σε τρεις κύκλους: κατά τοπρώτο και δεύτερο έτος (Α΄ κύκλος) τα µαθήµατα είναι κοινά γιαόλους, κατά το τρίτο και τέταρτο έτος (Β΄ κύκλος) το πρόγραµµασπουδών συµπεριλαµβάνει µαθήµατα ειδικότητας και ελεύθερηςεπιλογής, ενώ το πέµπτο έτος (Γ΄ κύκλος) χρησιµεύει για την προε-τοιµασία της υποχρεωτικής πτυχιακής εργασίας. Παρόλο που τοΤµήµα Κινηµατογράφου υπάγεται στο Τµήµα Καλών Τεχνών, πουέχει εφαρµοσµένο κυρίως χαρακτήρα, προς το παρόν φαίνεται ναεστιάζει περισσότερο στο θεωρητικό σκέλος, χωρίς να προσφέρειστους φοιτητές την απαραίτητη τριβή µε το αντικείµενο. Τα µαθήµα-τα γίνονταν αρχικά στο Μουσείο Κινηµατογράφου και στην αίθου-σα Παύλος Ζάννας του Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης,µέχρι που η σχολή µετακόµισε στη µόνιµη κατοικία της, µια πρώ-ην καπναποθήκη µεγέθους 10.000 τ.µ. στη Σταυρούπολη.Ειδικό µάθηµα δεν έχει θεσπιστεί ακόµα στις Πανελλαδικές Εξετά-σεις, ενώ τα απαραίτητα µόρια για να µπει κανείς στη σχολή είναι13.400.

ΙΕΚ ΑΚΜΗΤµήµα Σκηνοθεσίας Κινηµατογράφου – ΤηλεόρασηςΚοδριγκτώνος 16, Αθήνα 11257, Τηλ: 2108224074, Fax: 2108821803,www.iek-akmi.gr

∆ιάρκεια σπουδών: 2 χρόνια∆ίδακτρα: € 3.650 το χρόνο∆ιδάσκοντες: Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης, Πέτρος Σεβαστίκογλου, Ευθύ-µιος Χατζής, Περικλής Χούρσογλου, Βούλα Γεωργακάκου κ.α.Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Aπολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Το ΙΕΚ ΑΚΜΗ µπήκε δυναµικά στο χώρο του κινηµατογράφου µετην ίδρυση της Ακαδηµίας των Τεχνών, ενός καλλιτεχνικού σχολεί-ου, όπου διδάσκονται όλα τα επαγγέλµατα του θεάτρου και του κι-νηµατογράφου. Οι προσφερόµενες ειδικότητες συµπεριλαµβάνουνσκηνοθεσία, σεναριογραφία, εικονοληψία, µοντάζ, παραγωγή, υπο-κριτική, ενδυµατολογία και µακιγιάζ θεάτρου σκηνής κ.λπ. Το τµή-µα σκηνοθεσίας προσφέρει χρηµατοδότηση και εξοπλισµό για τηνολοκλήρωση των σπουδαστικών ταινιών και διοργανώνει το δικότου φεστιβάλ, γνωστό ως «Μέρες Κινηµατογράφου». Τα τελευταίαχρόνια το ΙΕΚ ΑΚΜΗ διοργανώνει, σε συνεργασία µε το περιοδικόΣΙΝΕΜΑ, το θεσµό «Μικρές Πρεµιέρες», όπου οι καλύτερες ταινίεςτων σπουδαστών της σχολής προβάλλονται και βραβεύονται στοπλαίσιο του ∆ιεθνούς Φεστιβάλ της Αθήνας-Νύχτες Πρεµιέρας.

ΙΕΚ ∆ΟΜΗΣχολή Κινηµατογράφου Και ΤηλεόρασηςΧαριλάου Τρικούπη 17, Αθήνα 10678, Τηλ: 210 3840552, www.iekdomi.edu.gr∆ιάρκεια σπουδών: 2 χρόνια∆ίδακτρα: € 3.500 το χρόνο∆ιδάσκοντες: Κώστας Φέρρης, Νώντας Σαρλής, Γιάννης Κορωνίδης, Ντί-νος Κατσουρίδης, Μιράντα Κουµανάκου, κ.α.Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Aπολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Το ΙΕΚ ∆ΟΜΗ προσφέρει κατάρτιση διάρκειας 2 ετών, ωστόσο οιαπόφοιτοι µπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους για δύο εξά-µηνα, για την απόκτηση ενός ακόµη πτυχίου ΙΕΚ σε άλλη ειδικότη-τα του ίδιου τοµέα, ή να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε ανώτεροεπίπεδο για απόκτηση Bachelor's Degree µε ευρωπαϊκή αναγνώρι-ση. To IEK ∆οµή διαθέτει δικές του σουίτες µοντάζ και τηλεοπτικάστούντιο, και το τµήµα σκηνοθεσίας εξειδικεύεται στη µετάδοσηζωντανών εκποµπών, όπως talk show, αθλητικές συναντήσεις κ.α.

ΙΕΚ ΞΥΝΗΣχολή ΣκηνοθεσίαςΤαντάλου 24, Θεσσαλονίκη 54627, Τηλ: 2310 500706, Fax: 2310 541096,www.xinis.com∆ιάρκεια σπουδών: 4 εξάµηνα∆ίδακτρα: €1800 ανά εξάµηνο∆ιδάσκοντες: Νίκος Βεζυργιάννης, Αλέξανδρος Κάντερ Μπαξ, Αλέξης∆ερµετζόγλου, Βασίλης Κεχαγιάς, Νίκος Μπουκουβάλας, ∆ηµήτρης Κα-ρέλης κ.α.Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Aπολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Ο Εκπαιδευτικός Οµιλος ΞΥΝΗ θεωρείται τα τελευταία 15 χρόνια οµεγαλύτερος εκπαιδευτικός φορέας στον τοµέα του Πολιτισµού καιτων Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στην Θεσσαλονίκη, ενώ η συ-γκεκριµένη σχολή ξεκίνησε το 1995 και λειτουργεί αποκλειστικάστη συµπρωτεύουσα. Τα ΙΕΚ ΞΥΝΗ προσφέρουν αναγνωρισµένοκαι κρατικά πιστοποιηµένο πτυχίο στην σκηνοθεσία, ενώ οι σπου-δαστές έχουν την ευκαιρία να οργανώνουν παραγωγές, να σκηνο-θετούν µικρού µήκους ταινίες, να συµµετέχουν σε φεστιβάλ καιδιαγωνισµούς και να παρακολουθούν ηµερίδες και διαλέξεις µεσηµαντικές προσωπικότητες από τον χώρο του κινηµατογράφου.

ΙΕΚ ΟΜΗΡΟΣFilm/Tv Director StudiesΒερανζέρου 3, Πλατεία Κάνιγγος, Αθήνα 10677, Τηλ: 2103806166,Fax: 2103304661, www.omiros.gr/portal∆ιάρκεια σπουδών: 2 χρόνια∆ίδακτρα: Eίναι πολιτική του οµίλου να µην ανακοινώνονται∆ιδάσκοντες: Γιώργος Κωνσταντινόπουλος (υπέυθυνος τµηµατος). Λόγωπολιτικής του οµίλου δεν επιτρέπεται η ανακοίνωση των διδασκόντων.Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Απολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Από τα γνωστότερα ΙΕΚ στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης, µπή-κε στο χώρο της τηλεόρασης και του κινηµατογράφου τον Οκτώ-βριο του 2006. Οι σπουδαστές του τοµέα Κινηµατογράφου - Τηλε-όρασης (σκηνοθέτες, µοντέρ, εικονολήπτες, παραγωγοί) πραγµα-τοποιούν την εκπαίδευσή τους αλλά και την πρακτική τους εξάσκη-ση σε πραγµατικές συνθήκες εργασίας στα Royal Film Studio.

Εντός των τειχών

New York CollegeFilm & Tv StudiesΑµαλίας 38, Πλατεία Συντάγµατος, Αθήνα,Tηλ: 2103225961, 2103225962, www.nyc.gr∆ιάρκεια σπουδών: ∆εν κατανέµεται κατά έτη∆ίδακτρα: € 650 ανά µάθηµα + € 325 έξοδα εξοπλισµού κλπανά εξάµηνο∆ιδάσκοντες: Παντελής Βούλγαρης, Αντώνης Κόκκινος,Νίκος Γραµµατικός, Γιώργος Μαυροψαρίδης, Ηλέκτρα Βενάκη,Αναστασία Αρσένη, ∆ηµήτρης Παναγιωτάτος, Ευθύµης Χατζής κ.αΠροϋποθέσεις Εισαγωγής: Απολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Το τµήµα Film & TV Studies του New York College είναι στην ου-σία σχολή σκηνοθεσίας κινηµατογράφου και τηλεόρασης, που ση-µαίνει ότι όλα τα µαθήµατα, ακόµα και όταν αφορούν τον ήχo, τηφωτογραφία, το µοντάζ, την παραγωγή, κ.λπ. διδάσκονται υπό τοπρίσµα των αναγκών του σκηνοθέτη. Για να αποκτήσει κανείς τοεπίσηµο Certificate της Σχολής (επικυρωµένο από αµερικανικό πα-νεπιστήµιο) πρέπει να ολοκληρώσει 21 µαθήµατα, τα οποία όµωςδεν κατανέµονται κατά έτη. Κάθε σπουδαστής επιλέγει όσα καιόποια µαθήµατα επιθυµεί (από 2 έως 5) ανά εξάµηνο, που σηµαί-νει ότι καθορίζει ο ίδιος τη διάρκεια σπουδών του, ανάλογα µε τιςδυνατότητές του. Χάρη σε αυτή την ιδιορρυθµία της Σχολής, µπο-ρούν να γραφτούν και σπουδαστές που παρακολουθούν ήδη άλ-λες σχολές, όπως επίσης και ενδιαφερόµενοι κάθε ηλικίας.

Σχολή ΚινηµατογράφουΚαι Τηλεόρασης Λυκούργου ΣταυράκουΤµήµα ΣκηνοθεσίαςΠατησίων 65 (Πεδίον Αρεως), Αθήνα 10433,Τηλ: 2108230124, 2108237648, Fax: 2108211 651, www.stavrakos.gr∆ιάρκεια σπουδών: 3 χρόνια∆ίδακτρα: € 4900 το χρόνο∆ιδάσκοντες: Τάκης Παπαγιαννίδης, Τώνης Λυκουρέσης,Νίκος Κανάκης κ.α.Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Απολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Με έτος ίδρυσης το 1950 και τεράστια προϊστορία στο χώρο, είναιη πρώτη σχολή κινηµατογράφου στην Ελλάδα, η οποία δηµιουρ-γήθηκε όταν ο Λυκούργος Σταυράκος, επίδοξος σκηνοθέτης, συνει-δητοποίησε ότι δεν υπήρχε κανένα εκπαιδευτικό ίδρυµα όπου θαµπορούσε να σπουδάσει αυτό που ονειρευόταν! Τη σχολή τώρα δι-ευθύνει η Μαρία Σταυράκου, και οι σπουδές σκηνοθεσίας διαρκούντρία έτη: το πρώτο έτος είναι σχετικά θεωρητικό, ενώ τα δύο επόµε-να εστιάζουν περισσότερο στο πρακτικό κοµµάτι. Επιπλέον οι σπου-δαστές µπορούν να χρησιµοποιούν την τεχνική υποδοµή της σχο-λής για να γυρίζουν ταινίες µικρού µήκους ακόµα και εκτός µαθή-µατος (αφού συναινέσουν οι αρµόδιοι καθηγητές).

Εργαστήρι Ελευθέρων Σπουδών ΑΝΤ-1ΣκηνοθεσίαΘεοτοκοπούλου 4, Παράδεισος Αµαρουσίου 15125,Τηλ: 2106892308, 210 6886673-6, http://spoudes-mme.antenna.gr∆ιάρκεια σπουδών: 2 χρόνια∆ίδακτρα: €4.000 το χρόνο∆ιδάσκοντες: Έµπειρα στελέχη του ΑΝΤ-1Προϋποθέσεις Εισαγωγής: Aπολυτήριο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Εργαστήρι περισσότερο γνωστό για τις επιδόσεις του στο χώρο τηςδηµοσιογραφίας και της τηλεόρασης - απ’ όπου προέρχεται – πά-ρα τον κινηµατογράφο, προσφέρει µια κατατοπιστικότατη insider’sοπτική της τηλεοπτικής παραγωγής, αφού οι σπουδαστές έχουνπλήρη πρόσβαση στα τηλεοπτικά στούντιο του καναλιού, όπου γί-νεται η πρακτική εξάσκηση. Εξ’ άλλου, το ίδιο το Εργαστήρι ΜΜΕδηµιουργήθηκε για να καλύψει µε στελέχη όλων των ειδικοτήτωντις ανάγκες του Οµίλου ΑΝΤΕΝΝΑ.

εκτός των τειχώνΑρχίστε να αναζητάτε υποτροφίες ή προετοιµάστε τους γονείςγια πλήρη αφαίµαξη του τραπεζικού τους λογαριασµού. Τα πε-ρισσότερα πανεπιστήµια στην Αγγλία και την Αµερική προσφέ-ρουν οδηγό αναζήτησης οικονοµικών πόρων, γι’ αυτό διαβάστεπροσεκτικά τις ιστοσελίδες τους πριν βάλετε το χέρι στην τσέπη.

Tisch School of the Arts at New York UniversityΝέα Υόρκη (ΗΠΑ), www.tisch.nyu.edu

Μια από τις δεκαπέντε σχολές που συνιστούν το πασίγνωστο NewYork University, γνωστή και ως NYU Film School. Με έτος ίδρυσηςτο 1965, το πασίγνωστο µεταπτυχιακό του πρόγραµµα, µε καλλι-τεχνικό διευθυντή τον Σπάικ Λι, δέχεται µόνο το 5% των αιτούντωνκάθε χρόνο. O Γούντι Άλεν, ο Τζόελ Κοέν και ο Όλιβερ Στόουν εί-ναι ένα µικρό δείγµα του ταλέντου που έχει περάσει από τα «θρα-νία» του.

UCLA School of Film, Theater and TelevisionΛος Άντζελες (ΗΠΑ), www.tft.ucla.edu

Με 1.500 άτοµα να διαγωνίζονται για 150 θέσεις κάθε χρόνο, τοUCLA School Of Film, Theater And Television έχει θρονιαστεί στηνκορυφή της λίστας των καλύτερων σχολών κινηµατογράφου τωνΗΠΑ, η οποία συµπεριλαµβάνει περί τα 500 διδακτικά ιδρύµατα!Επιπλέον διαθέτει το µεγαλύτερο πανεπιστηµιακό αρχείο κινηµατο-γράφου και τηλεόρασης στον κόσµο, µετρώντας περί τους 220.000τίτλους.

USC School of Cinematic ArtsΛος Άντζελες (ΗΠΑ), www-cntv.usc.edu

Η πρώτη σχολή κινηµατογράφου της χώρας χαίρει σθεναρής υπο-στήριξης πολυάριθµων αποφοίτων, όπως ο Τζορτζ Λούκας, που το2006 της δώρισε 175.000.000 δολάρια! Χάρη σε µικρότερες, αλ-λά εξίσου ευπρόσδεκτες δωρεές από τον Στίβεν Σπίλµπεργκ, τονΡόµπερτ Ζεµέκις, το Χάρολτν Λόιντ, τον Τζόνι Κάρσον και άλλους-που έχουν δανείσει το όνοµά τους σε διάφορα κτιριακά συγκροτή-µατα της σχολής - το USC διαθέτει πλέον τις πιο εντυπωσιακές πα-νεπιστηµιακές εγκαταστάσεις στον κόσµο.

National Film and Television School (NFTS)Αγγλία, www.nftsfilm-tv.ac.uk

Πασίγνωστο και πανάκριβο, το NFTS είναι γνωστό για τα υψηλά πο-σοστά των αποφοίτων του που καταφέρνουν να διεισδύσουν στηνβιοµηχανία του θεάµατος. Έχει παράδοση στη διεύθυνση φωτο-γραφίας, αλλά το διδακτικό προσωπικό συµπεριλαµβάνει σηµαντι-κές προσωπικότητες και στο τµήµα σκηνοθεσίας, όπως ο ΣτίβενΦρίαρς (σκηνοθεσία µυθοπλασίας) και η Κιµ Λοντζινότο (σκηνοθε-σία ντοκιµαντέρ).

Μιας και η Μεγάλη Βρετανία αποτελεί δηµοφιλή προορισµόσπουδών, άλλα (πιο οικονοµικά και προσβάσιµα) πανεπιστή-µια, συµπεριλαµβάνουν:

• The London Film School www.lfs.org.uk

∆ιετές µεταπτυχιακό στη σκηνοθεσία, µε έξι υποχρεωτικές πτυ-χιακές ταινίες και 3.000 λίρες για τα γυρίσµατα

• University of Westminster www.wmin.ac.uk

Πολύ καλό µεταπτυχιακό πρόγραµµα για σενάριο και παραγωγή.• Metropolitan Film School www.metfilmschool.co.uk

Κορυφαία επιλογή για όσους ενδιαφέρονται περισσότερο για ταψηφιακά µέσα.

• Sheffield Halam University www.shu.ac.uk

Πτυχιακά και µεταπτυχιακά προγράµµατα σε διάφορους τοµείς,µε έµφαση στη θεωρητική κατεύθυνση

• Screen Academy Wales www.screenacademywales.org

∆οµηµένη γύρω από τις ανάγκες της βρετανικής βιοµηχανίας τουθεάµατος, προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης στον οπτικοακου-στικό τοµέα της χώρας.

• Napier University, Edinburgh www.napier.ac.uk

Από τα καλύτερα στη Σκωτία, µε στενές σχέσεις µε την Ασία, γιαόσους έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το συγκεκριµένο τοµέα

Centro Sperimentale di Cinematografia (CSC)Ιταλία, www.csc-cinematografia.it/documenti/inglese_sito.htm

Η Εθνική Σχολή Κινηµατογράφου (Scuola Nazionale di Cinema), ηοποία λειτουργεί στο πλαίσιο του κινηµατογραφικού ιδρύµατοςCentro Sperimentale di Cinematografia, είναι η παλαιότερη στηχώρα και διαθέτει τέσσερα παραρτήµατα, στη Ρώµη (τµήµα µυθο-πλασίας), στο Πιεµόντε (τµήµα κινουµένου σχεδίου), στη Λοµπαρ-δία (τηλεοπτικό τµήµα) και στη Σικελία (τµήµα ντοκιµαντέρ).

La Femis (Εcole Nationale Supérieuredes Métiers de L'image et du Son)Γαλλία, www.lafemis.fr

Όταν µια σχολή ξεκινάει τα πρώτα της βήµατα µε πρόεδρο τον ΖανΚλοντ Καριέρ, η πορεία της δεν θα µπορούσε παρά να είναι ανο-δική! Στα τάγµατα των αποφοίτων της ανήκουν, µεταξύ άλλων, οΛουί Μαλ, ο Αλέν Ρενέ, ο Πατρίς Λεκόντ, ο Αντρέ Τεσινέ, καθώςκαι οι δικοί µας Θεόδωρος Αγγελόπουλος και Κώστας Γαβράς. ∆ενήταν λίγες οι φορές που πτυχιακές ταινίες φοιτητών αποδείχθηκανακατέργαστα διαµάντια...

The National Film School of Denmar∆ανία, www.filmskolen.dk/english/index.html

Λαρς φον Τρίερ και πάλι Λαρς φον Τρίερ, αλλά και Τόµας Βίντερ-µπεργκ, Σούζαν Μπίερ, Κρίστοφερ Μπόε, όλοι τους πήγαν εκεί…Το µόνο κακό είναι ότι πρέπει να ξέρεις ∆ανέζικα! Η σχολή ιδρύ-θηκε το 1966, βρίσκεται στη νήσο Φρέντρικσχολµ απέναντι από τολιµάνι της Κοπεγχάγης και δέχεται όλους κι όλους 96 φοιτητές.Όλοι οι υποψήφιοι πρέπει να περάσουν από εισαγωγικές εξετάσεις,ανεξάρτητα απ’ το εκπαιδευτικό background τους, και η πτυχιακήτους ταινία προβάλλεται από την κρατική τηλεόραση.

Escuela Superior de Cinema y Audiovisualesde Catalunya (ESCAC)Ισπανία, www.escac.es

Το ESCAC έρχεται δεύτερο, µετά το NFTS, στις προτιµήσεις όσωνενδιαφέρονται για διευθυντές φωτογραφίας, αφού στο εκπαιδευτι-κό δυναµικό του διαθέτει κάποιους από τους καλύτερα καταρτισµέ-νους καθηγητές φωτογραφίας στην Ευρώπη. Οι µεταπτυχιακέςσπουδές του απευθύνονται σε επαγγελµατίες και άτοµα που ήδηδιαθέτουν εµπειρία στον οπτικοακουστικό τοµέα, και από το 1999συνεργάζεται µε ντόπια εταιρεία παραγωγής που προωθεί τις δου-λειές των πτυχιούχων.

Escuela Internationalde Cine Y Television (EICTV)Κούβα, www.eictv.org

Με πρόεδρο τον Γκαµπριέλ Γκαρσία Μαρκές, µέγα υποστηρικτήτης από τα πρώτα της βήµατα, η σχολή εφάρµοσε µια νέα φιλο-σοφία, αναθέτοντας τη διδασκαλία σε ενεργούς κινηµατογραφι-στές αντί για σεβάσµιους ακαδηµαϊκούς. Έχει πολύ καλή φήµη στοντοκιµαντέρ και πέρα από το τριετές πρόγραµµα σπουδών, διορ-γανώνει και βολικά σεµινάρια διάρκειας ενός µηνός µε εναλλασ-σόµενο αντικείµενο.

NARAFI Film SchoolΒέλγιο, www.narafi.wenk.be

Ο παράδεισος των κινηµατογραφικών τεχνικών! ∆ιαθέτει εξαιρετι-κή φήµη στον τοµέα του µοντάζ, αλλά σίγουρα δεν είναι στην κο-ρυφή της λίστας αν η γλώσσα του κινηµατογράφου σας ενδιαφέ-ρει περισσότερο από την τεχνική του. Εξαιρετικές εγκαταστάσεις καιµοναδικός στο είδος του εξοπλισµός, αλλά και µια µικρή έκπληξηστο προσωπικό: φιλµ και βιντεοτεχνολογία διδάσκει ο Έλληνας Νι-κόλας Κλαδάκης!

The Polish National Film School - LodzΠολωνία, www.filmschool.lodz.pl

Ιδρύθηκε στο Λοτζ το 1948 µε σκοπό να µεταφερθεί αργότερα στηΒαρσοβία, που είχε καταστραφεί ολοσχερώς κατά το ∆εύτερο Πα-γκόσµιο Πόλεµο - πράγµα που δεν έγινε ποτέ. Ιδρυτής της ο Πο-λωνός ηθοποιός Λέον Σίλερ και εδραιωτές της µετέπειτα φήµηςτης, ο Ροµάν Πολάνσκι, ο Κριστόφ Κισλόφσκι, ο Αντρέι Βάιντα,που µέσα σε δέκα χρόνια κατάφεραν να τη µετατρέψουν στο σηµα-ντικότερο πολιτιστικό κέντρο της χώρας.

FAMU (Film and TV School of the Academyof Performing Arts In Prague)Τσεχία, www.amu.cz

Αν και λειτουργεί ως τµήµα ευρύτερης ακαδηµίας, αποτελεί µιααπό τις παλαιότερες σχολές κινηµατογράφου στην Ευρώπη, ηοποία µάλιστα κατάφερε να διατηρήσει το ακαδηµαϊκό της επίπεδοακόµα και κατά δύσκολα χρόνια του κοµµουνισµού. Υπήρξε πηγήτου τσέχικου Νέου Κύµατος κατά τη δεκαετία του ’60, κι αν αυτόδεν σας λέει τίποτα, τότε αρκεστείτε στους πιο mainstream Οσκα-ρικούς Μίλος Φόρµαν και Ανιέσκα Χόλαντ.

The Russian Federation State Instituteοf Cinematography (VGIK)Ρωσία, www.vgik-edu.ru

Με έτος ίδρυσης το 1919 δια χειρός Βλαντιµίρ Γκαρντίν, είναιασφαλώς η παλαιότερη σχολή κινηµατογράφου στην Ευρώπη. Το1986 µετονοµάστηκε σε Gerasimov Institute of Cinematography,προς τιµήν του σκηνοθέτη και ηθοποιού Σεργκέι Γερασίµοφ. Είναιµια από τις λίγες σχολές που εστιάζει τις µεθόδους διδασκαλίας τηςγύρω από την κινηµατογράφηση σε 35mm, και από το διδακτικόπροσωπικό της έχουν περάσει ένδοξα ονόµατα, όπως ο Αϊζενστάινκαι ο Πουντόβκιν.

Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα

Αυτοδίδακτος κινηµατογραφιστής, εµπνευσµένος δηµιουργός, παθιασµέ-νος κινηµατογραφόφιλος, ο Γιώργος Τζαβέλλας έγραψε ένα από τα σηµα-ντικότερα κεφάλαια του ελληνικού κινηµατογράφου. Εργάστηκε συστηµα-τικά στα δύσκολα χρόνια της µεταπολεµικής Ελλάδας, δίνοντας πνοή σεπαραδοσιακά κινηµατογραφικά είδη, πλάθοντας αγαπηµένους χαρακτήρες,τους οποίους ενσάρκωσαν αξέχαστοι ηθοποιοί. Με µαστοριά και µεράκι, οΓιώργος Τζαβέλλας συνδύασε το καλλιτεχνικό του όραµα µε την λαϊκότητατων ταινιών του. Αν και αυτοδίδακτος – «σχολείο µου υπήρξε ο ίδιος ο κι-νηµατογράφος και µερικά βιβλία» έλεγε ο ίδιος - ήταν, για τα µέτρα της επο-χής, ο απόλυτος επαγγελµατίας, ένας άνθρωπος ορχήστρα, ο οποίος σκη-νοθετούσε, έγραφε τα σενάρια των ταινιών του, και στις περισσότερες απόαυτές συµµετείχε και ως συµπαραγωγός, ώστε να ελέγχει το καλλιτεχνικότους αποτέλεσµα. Λάτρης της παλιάς Αθήνας, κατέγραψε µέσα απ’ τις ται-νίες του µε µοναδικό τρόπο τη ζωή στις λαϊκές γειτονιές, κυρίως στην Πλά-

κα και ανήγαγε τους ήρωές του σε τυπικούς χαρακτήρες της νεοελληνικής κοινωνίας του µεταπολέµου.Και ταυτόχρονα διετέλεσε πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηµατογράφου, αγωνίστηκε για την κατάργηση της λογοκρισίαςκαι της φορολογίας στα δηµόσια θεάµατα, συνεργάστηκε στη σύνταξη του πρώτου νόµου για τον ελληνικό κινηµατογράφο καιυπερασπίστηκε µε θέρµη το θεσµό του Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης.

Γιώργος Τζαβέλλαςαπό τη ∆ήµητρα Νικολοπούλου

βιογραφίες

15 φορές κάθε ταινίαΟ Γιώργος Τζαβέλλας, απόγονος του θρυλικού οπλαρχηγού τηςεπανάστασης του 1821, Λάµπρου Τζαβέλλα, γεννήθηκε στην Αθή-να το 1916. Από παιδί, η κλίση του προς την τέχνη και τη λογοτε-χνία, ήταν εµφανής. Έγραφε ποιήµατα και θεατρικά σκετς, τα οποίαδηµοσίευε σε σχολικά έντυπα. Το µεγάλο του πάθος όµως ήταν οκινηµατογράφος. Παρακολουθούσε τις αγαπηµένες του ταινίες 10µε 15 φορές την καθεµία, ενώ έκανε εξαιρετικές µιµήσεις του Σαρ-λό. Με το ίνδαλµά του δε, «συναντήθηκε» λίγα χρόνια µετά µεέναν περίεργο τρόπο.Σε εφηβική ηλικία ο Γιώργος Τζαβέλλας αγόρασε µια µηχανή λή-ψης Pathe – Baby, αληθινό απόκτηµα για εκείνη την εποχή, µε τηνοποία γύρισε πολλά ερασιτεχνικά φιλµάκια. Στα 18 του χρόνιαγνώρισε τον Νίκο Τσιφόρο κι έκτοτε έγιναν αχώριστοι φίλοι. Εκτόςαπό τη συγγραφή και τις σκηνοθετικές ανησυχίες, ασχολήθηκε καιµε τη µουσική. Συνέθετε, αλλά, επειδή δεν γνώριζε νότες, απευθυ-νόταν σε µουσικούς για να γράψουν την παρτιτούρα. Κάπως έτσιαναγνωρίστηκε για πρώτη φορά και το ταλέντο του. Κάλεσε τονΜαλλίδη, ο οποίος έγραψε τις νότες της οπερέτας «Ο κλέφτης τηςκαρδιάς µου», που ο Τζαβέλλας έγραψε µαζί µε τον Τσιφόρο σεηλικία 20 ετών. Το 1936 το έργο ανέβηκε µε επιτυχία από τον θία-σο Μακρή -Χαντά- Οικονόµου στο θέατρο «Μακέδο» και το όνο-µα του Τζαβέλλα ακούστηκε στα καλλιτεχνικά δρώµενα της χώρας.Οι καλλιτεχνικές δραστηριότητές του διακόπηκαν για λίγο, όταν οπατέρας του, δηµοσιογράφος στο επάγγελµα, τον πίεσε να σπου-δάσει Νοµικά, προκειµένου να έχει σίγουρη επαγγελµατική αποκα-τάσταση. Του έκανε το χατήρι, έστω κι αν δεν είχε καµία κλίση σταδικηγορικά. Με το ξέσπασµα του Β' Παγκοσµίου Πολέµου, πολέ-µησε στο αλβανικό µέτωπο κι ύστερα επέστρεψε στην κατεχόµενηΑθήνα µε ένα σκοπό: να γυρίσει την πρώτη του ταινία.

Παράδοξο ντεµπούτο µε τον... ΣαρλόΤο 1944, µε τη βοήθεια του Μαυρίκιου Νόβακ στην παραγωγή, έκα-νε το όνειρό του πραγµατικότητα. Έγραψε και σκηνοθέτησε την πρώ-τη του ταινία, τα Χειροκροτήµατα, για την οποία ο Αλέξης Σολοµόςέγραψε χαρακτηριστικά ότι «ο φακός κάνει το πρώτο του ζωντανό βή-µα στις ελπιδοφόρους ατραπούς της ρωµέϊκης κινηµατογραφίας». Ηαµοιβή του για την ταινία, η οποία γυρίστηκε πίσω απ’ την οθόνη τουκινηµατογράφου Ρεξ, ήταν µόλις 6 λίρες, ωστόσο το φιλµ σηµείωσεµεγάλη εµπορική και καλλιτεχνική επιτυχία και καταξίωσε τον 27χρο-νο Τζαβέλλα σε έναν από τους πιο ελπιδοφόρους σκηνοθέτες τουελληνικού κινηµατογράφου. Το κινηµατογραφικό του ντεµπούτο«φέρνει» µε έναν παράδοξο τρόπο τον Τζαβέλλα «κοντά» στονΤσάρλι Τσάπλιν, το αγαπηµένο του ίνδαλµα. Τα Χειροκροτήµαταθυµίζουν αρκετά Τα φώτα της ράµπας, την ταινία που γυρίζει οΤσάρλι Τσάπλιν το 1951. Μόνο που το φιλµ του Τζαβέλλα, το οποίοπροβλήθηκε στη Νέα Υόρκη, προηγείται περίπου εφτά χρόνια. Πολ-λοί ήταν εκείνοι που αναρωτήθηκαν για τις οµοιότητες στα σενάριατων δυο ταινιών. Κάποια χρόνια αργότερα, µε αφορµή την διένεξήτου µε τον Αλέκο Σακελλάριο, ο Γιώργος Τζαβέλλας σε µια επιστο-λή του αναφέρεται στις οµοιότητες των δυο ταινιών: «...Όταν οι εφη-µερίδες έγραψαν ότι η καταπληκτική οµοιότης της πρώτης µου ταινίας(Χειροκροτήµατα) µε την τελευταία ταινία του Σαρλό (Τα φώτα της ρά-µπας) είναι σκανδαλώδης, όταν άπειροι φίλοι, µεταξύ των οποίωνπρώτος ο κ. Φίνος, που είχε δει την ταινία στο εξωτερικό, µε προέτρε-ψαν να κάνω αγωγή -έστω και για διαφηµιστικούς σκοπούς- εφόσον ταΧειροκροτήµατα παίχθηκαν στη Νέα Υόρκη το 1948 και Τα φώτα τηςράµπας βγήκαν το 1952, όταν ο διευθυντής του εδώ ∆ιεθνούς Πρα-κτορείου Ειδήσεων µου ζήτησε την έγκριση να διαβιβάσει την είδησηδιεθνώς, εγώ όχι µόνο δεν δέχτηκα, αλλά και το απαγόρευσα ρητά,διότι θα ήταν κωµικό να ισχυριστώ ότι η σύµπτωση ήταν κλοπή από

1 2

τον Σαρλό...». Το ήθος και η ανωτερότητα που επέδειξε στο συγκεκριµένο περιστατικό ήτανχαρακτηριστικά που ακολούθησαν τον Γιώργο Τζαβέλλα σε όλη την πορεία του, από τα πρώ-τα βήµατα, µέχρι την εποχή της δόξας.

Η πρώτη ελληνική ταινία στο εξωτερικόΤο 1945, ο Τζαβέλλας γράφει ανώνυµα το σενάριο της ταινίας Εξόρµησις του Γιάννη Χρι-στοδούλου, η οποία σκιαγραφεί τη σύγχρονη ελληνική ιστορία από το 1821 µέχρι την απε-λευθέρωση. Το 1946 συνεργάζεται για πρώτη φορά µε τον Φίνο, σκηνοθετώντας το κοινω-νικό δράµα Πρόσωπα λησµονηµένα. Η ταινία αποτυγχάνει στα ταµεία, ωστόσο ο Τζαβέλ-λας δεν πτοείται ούτε στιγµή. Την ίδια χρονιά ανέβηκε µε µεγάλη επιτυχία στο θέατρο Κο-τοπούλη το θεατρικό του έργο «Παραµύθι ενός φεγγαριού», µε πρωταγωνιστές τον ∆ηµή-τρη Μυράτ και τον Λάµπρο Κωνσταντάρα. Το έργο, χωρισµένο σε τρία βασικά σκετς, φανε-ρώνει την αγάπη του Τζαβέλλα για την σπονδυλωτή αφήγηση, κάτι που θα µοιραστεί αρ-γότερα µε όλο το κινηµατογραφόφιλο κοινό στην Κάλπικη λίρα. Το 1947, η επιτυχία έρχε-ται σε προσωπικό επίπεδο. Γνωρίζει και αρραβωνιάζεται τη µέλλουσα γυναίκα του Αιµιλία(Μηλιά όπως την φώναζε ο ίδιος), µια γυναίκα όµορφη, καλλιεργηµένη, µε ισχυρή προσω-πικότητα, που τον στήριξε σε όλη της την ζωή. Θα παντρευτούν το 1950, ενώ δυο χρόνιααργότερα θα γεννηθεί ο γιος τους Θάνος. Στο µεταξύ όµως ο Τζαβέλλας αντιµετώπισε προ-βλήµατα µε το στρατιωτικό του. Στη διάρκεια του Εµφυλίου τον κάλεσαν να παρουσιαστείγια δεύτερη φορά, αυτός αρνήθηκε, και έτσι συνελήφθη για να σταλεί στη Μακρόνησο. Οιγονείς του επενέβησαν µε διάφορα πολιτικά µέσα και τον απελευθέρωσαν. Επόµενο κινη-µατογραφικό του βήµα ήταν ο Μαρίνος Κοντάρας το 1948. Η νησιώτικη ηθογραφία, βασι-σµένη στο οµότιτλο διήγηµα του Αργύρη Εφταλιώτη µε πρωταγωνιστή τον Μάνο Κατράκη,ήταν η πρώτη ελληνική ταινία που συµµετείχε σε διεθνές φεστιβάλ. Το φιλµ προβλήθηκεστο Φεστιβάλ Κνοτ -λε- Ζουτ στο Βέλγιο.

Η δυσπιστία του Φίνου, η επιτυχία του ΤζαβέλλαΤο 1950, ο Τζαβέλλας γυρίζει τον Μεθύστακα, την µεγαλύτερη εµπορική επιτυχία του ελ-ληνικού κινηµατογράφου µέχρι το 1964. Η ταινία κόβει περισσότερα από 305.000 εισιτή-ρια, µόνο σε Αθήνα και Πειραιά. Κάτι που σε καµία περίπτωση δεν περίµενε ο Φίνος, οοποίος στη µέση των γυρισµάτων θέλησε να την σταµατήσει και πρότεινε στον Τζαβέλ-

[1] Κάλπικη λίρα[2] Η Αγνή του λιµανιού

[3] Ο ζηλιαρόγατος[4] Ο Γιώργος Τζαβέλας σε νεαρή ηλικία

[5] Ζινέτ Λεκάζ η αγαπηµένηπρωταγωνίστρια του Τζαβέλλα

3 5

4

λα να του πουλήσει το 50% των δικαιωµάτων.Ο Τζαβέλλας αγό-ρασε µε 100 λίρες το 25% και βρήκε ακόµα έναν χρηµατοδότη γιανα πάρει το υπόλοιπο 25%. Κάπως έτσι κατάφερε να ολοκληρώ-σει τον Μεθύστακα, απ’ τον οποίον είχε απίστευτο οικονοµικό κέρ-δος, το οποίο επένδυσε το 1955 στην ανέγερση της πολυκατοικίαςστην οδό Λέκκα 28, όπου και εγκατέστησε το γραφείο του. Η δυ-σπιστία του Φίνου, τη συγκεκριµένη στιγµή, ήταν ό,τι καλύτερο γιατον Τζαβέλλα, που έλυσε το βιοποριστικό του πρόβληµα.Οι επιτυχίες για τον σκηνοθέτη συνεχίζονται το 1952 µε την Αγνήτου λιµανιού, η οποία κόβει 168.784 εισιτήρια. Την ίδια χρονιάπροβάλλεται και η ταινία Ο γρουσούζης (121.000 εισιτήρια), στηνοποία ο Τζαβέλλας στρέφει την κάµερά του στους γραφικούς χα-ρακτήρες της αγαπηµένης του Πλάκας. Το 1953 υπογράφει την πιοεµπορική ταινία της χρονιάς. Είναι Το σωφεράκι, µε τον Μίµη Φω-τόπουλο να δίνει µια αξέχαστη ερµηνεία.

Η χρυσή «Κάλπικη λίρα»Τα επόµενα δυο χρόνια ο Τζαβέλλας αφιερώνεται στη συγγραφήτης επόµενης και πιο διάσηµης ταινίας του. Και το 1955 σκηνοθε-τεί την Κάλπικη λίρα, στην οποία πρωταγωνιστούν οι Βασίλης Λο-γοθετίδης, Ίλυα Λιβικού, Μίµης Φωτόπουλος, Σπεράντζα Βρανά,Ορέστης Μακρής, Έλλη Λαµπέτη, ∆ηµήτρης Χορν και ο ∆ηµήτρηςΜυράτ συµµετέχει ως αφηγητής. Η σπονδυλωτή αφήγηση, οι αθη-

ναϊκές γειτονιές, οι γραφικοί χαρακτήρες, όλα τα αγαπηµένα στοι-χεία του Τζαβέλλα βρίσκουν στην Κάλπικη λίρα την ιδανική τουςθέση. Η ταινία κόβει 210.000 εισιτήρια και ταξιδεύει µε επιτυχίαστο εξωτερικό, όπου προβάλλεται στα φεστιβάλ της Βενετίας, τουΚάρλοβι Βάρυ και του Μπάρι, ενώ µε ιδιαίτερη επιτυχία προβάλ-λεται στην τότε Σοβιετική Ένωση. Η παραγωγή όµως δεν είναι τουΦίνου, αλλά της Ανζερβός, καθώς ο Τζαβέλλας, δεν ήθελε καµίαεπέµβαση στη δουλειά του. Η αναγγελία της επόµενης ταινίας τουτον φέρνει αντιµέτωπο µε τον Αλέκο Σακελλάριο. Είναι τον Μάϊοτου 1955, όταν ο Τζαβέλλας αναγγέλει την πρόθεσή του να γυρί-σει την ταινία Η τελευταία λατέρνα µε τον Ορέστη Μακρή και τονΜίµη Φωτόπουλο. Ο Αλέκος Σακελλάριος όµως, ο οποίος την ίδιαπερίοδο ετοιµάζει την ταινία Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιµο, κα-τηγορεί τον Τζαβέλλα ως λογοκλόπο και η υπόθεση γίνεται σίριαλστον Τύπο. Τα πνεύµατα θα κατευνάσει ο Φίνος και ο Τζαβέλλας θααποσυρθεί από το σχέδιό του. Όµως δεν θα επιστρέψει ακόµα στονΦίνο. Γυρίζει και την επόµενη ταινία του µε την Ανζερβός το 1956.Είναι Ο ζηλιαρόγατος, από το θεατρικό έργο του Γιώργου Ρούσ-σου «Ο εραστής έρχεται». Μετά την προβολή του Ζηλιαρόγατου,ο Τζαβέλλας προετοιµάζει την επόµενη ταινία του, µε τίτλο Μιαζωή την έχουµε. Γράφει το σενάριο έχοντας στο µυαλό του ωςπρωταγωνιστικό ζευγάρι τον Βασίλη Λογοθετίδη και την ΑλίκηΒουγιουκλάκη. Αυτή τη φορά ήταν η επέµβαση του Ζερβού, οοποίος ήθελε να επιβάλει ως πρωταγωνίστρια την Ίλια Λιβυκού,που έκανε τον Τζαβέλλα να στραφεί ξανά στον Φίνο. Τελικά κανέ-νας από τους ηθοποιούς που είχε σκεφτεί ο Τζαβέλλας δεν ενσάρ-κωσε ήρωα της ταινίας, καθώς ούτε ο Φίνος δέχτηκε τον ΒασίληΛογοθετίδη. Ο αντρικός ρόλος δόθηκε στον ∆ηµήτρη Χορν, ενώγια τον γυναικείο οι διαδικασίες ήταν πιο χρονοβόρες. Ύστερα απόπρόταση του Φίνου θα δοθεί ο ρόλος σε ξένη σταρ, ώστε να ταξι-δέψει η ταινία στο εξωτερικό. Ο Τζαβέλλας πήγε στην Cinecitta καισυνοµίλησε µε αρκετές ηθοποιούς, όµως ο Φίνος έκλεισε την ΥβόνΣανσόν. Τα ελληνικά ΜΜΕ έδωσαν πρωτοφανή δηµοσιότητα στονερχοµό της Σανσόν στην Ελλάδα, κάτι που δεν βοήθησε όµως καιεµπορικά την ταινία, η οποία πήγε µέτρια στην ελληνική αγορά καιδεν βγήκε ποτέ εκτός συνόρων.Το 1959 ο Βασίλης Λογοθετίδης και η Ίλια Λιβυκού ανεβάζουν µεµεγάλη επιτυχία στο θέατρο Αθηνών την κωµωδία του ΓιώργουΤζαβέλλα «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα». Αυτή ήταν και η τελευ-ταία εµφάνιση του Λογοθετίδη ο οποίος πέθανε ξαφνικά στις 22Φεβρουαρίου του 1961.

Το µεγάλο στοίχηµα της ΑντιγόνηςΣτο µεταξύ ο Τζαβέλλας ταξιδεύει στην Αµερική αναζητώντας χρη-µατοδότηση για την επόµενη και πιο φιλόδοξη δουλειά του, την κι-νηµατογραφική µεταφορά της «Αντιγόνης». Ο Τζαβέλλας προσέγγι-σε την τραγωδία µε µεγάλο σεβασµό. Τα λόγια του είναι χαρακτη-ριστικά: «Ήταν παιδικό µου όνειρο ν’ ασχοληθώ µε την τραγωδία.Ακόµα και τώρα, ύστερα από πείρα 10 ταινιών, τρέµουν κυριολεκτικάτα γόνατά µου µπρος στην τεράστια ευθύνη που αντιπροσωπεύει αυ-τό το άγγιγµα του αρχαίου ελληνικού δράµατος µε το φακό. Έπρεπεόµως να το τολµήσουµε εµείς οι Έλληνες, πριν τ’ αρπάξει ο πρώτοςτυχόν χολιγουντιανός ή άλλος ξένος και δούµε την αρχαία τραγωδίανα γίνεται... “κλασικό εικονογραφηµένο”, όπως τόσες φορές συνέβηως τώρα µε τη µυθολογία και την ιστορία µας».Τη γυρίζει τελικά το 1961 σε παραγωγή της Norma Film ProductionsInc. Η ταινία, η οποία αποσπά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης βραβείοερµηνείας (Ειρήνη Παπά) και µουσικής (Αργύρης Κουνάδης) δενέχει εµπορική επιτυχία στην Ελλάδα, πραγµατοποιεί ωστόσο εξαι-ρετική πορεία στο εξωτερικό. Προβάλλεται στα φεστιβάλ του Βε-

Ο µεθύστακας

ρολίνου, του Λονδίνου (απ’ το οποίο φεύγει µε το Βραβείο Κριτι-κών), του Σαν Φρανσίσκο (στο οποίο ο Μάνος Κατράκης κερδίζειβραβείο ερµηνείας), ενώ επιλέγεται ανάµεσα στις 10 καλύτερες ξέ-νες ταινίες για το βραβείο Ξένου Τύπου Αµερικής 1961. Την ίδιαχρονιά, ο πολυπράγµων Τζαβέλλας γράφει ένα από τα σκετς τηςθεατρικής κωµωδίας «7 ... θανάσιµα αµαρτήµατα» που ανέβασε οθίασος της Κατερίνας. Την επόµενη χρονιά γίνεται µέλος της κριτι-κής επιτροπής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Το πιο άρτιο κινηµατογραφικό φινάλεΤο 1964 γίνεται µέλος της κριτικής επιτροπής του Φεστιβάλ Βερολί-νου, το οποίο στο παρελθόν έχει προβάλει αρκετές ταινίες του. Τηνίδια χρονιά ο Γιώργος Τζαβέλλας υπογράφει την τελευταία του ταινία.Μεταφέρει στην µεγάλη οθόνη την θεατρική επιτυχία «Η γυνή να φο-βήται τον άνδρα». Η ταινία, µε τίτλο Η δε γυνή να φοβήται τον άν-δρα και πρωταγωνιστές τους Γιώργο Κωνσταντίνου και Μάρω Κο-ντού, σηµειώνει µεγάλη επιτυχία. Κόβει 297.273 εισιτήρια, προβάλ-λεται στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, ενώ στο Φεστιβάλ του Σικάγου οΤζαβέλλας αποσπά το βραβείο σκηνοθεσίας. Ο ίδιος ο Τζαβέλλας τηθεωρούσε την καλύτερη, την πιο άρτια δουλειά του. Το 1964 έγρα-ψε για την ταινία: «Φιλοδοξία µου: να δηµιουργήσω µια ρωµέϊκη σάτι-ρα, χωρίς θεατρικές καταβολές: Μια σάτιρα µε βαθιές ανθρώπινες ρίζες».

Ένα απραγµατοποίητο σχέδιοΜετά την ταινία Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα, η εταιρεία ∆α-µασκηνός – Μιχαηλίδης, πρότεινε στον Τζαβέλλα να σκηνοθετήσειτην ταινία Μοντέρνα Σταχτοπούτα, µε την Αλίκη Βουγιουκλάκη καιτον ∆ηµήτρη Παπαχιχαήλ. Πιστός όµως στην αρχή του να µην σκη-νοθετεί ξένα σενάρια, ο Τζαβέλλας απέρριψε την πρόταση και αφιε-ρώθηκε σε ένα δικό του κινηµατογραφικό σχέδιο που έµεινε όµωςαπραγµατοποίητο. Τίτλος του, «Ο αστερισµός της παρθένου». ΟΤζαβέλλας ήθελε να επιστρέψει στην µεγάλη οθόνη µε µια σπονδυ-λωτή ταινία, στην οποία η Αλίκη Βουγιουκλάκη θα πραγµατοποιού-σε την πρώτη της τολµηρή ερωτική εµφάνιση. Η ηθοποιός είχε εν-θουσιαστεί αρχικά µε την ιδέα. Μάλιστα σε κοινή συνέντευξη Τύπουµε τον σκηνοθέτη, η Βουγιουκλάκη δήλωσε στους δηµοσιογρά-φους: «Έφτασε η ώρα µου, κι αν όλα πάνε καλά, τότε µια νέα καριέ-ρα, την καριέρα ποιότητας θ’ αρχίσω στην ελληνική οθόνη... Επί δέκαχρόνια τώρα νιαουρίζω κι έδωσα όλο τον εαυτό µου σ’ αυτά τα νιαου-ρίσµατα. Χωρίς να θέλω να υποτιµήσω την ελληνική κωµωδία, µπο-ρώ να πω ότι το φρέσκο, ζωηρό κορίτσι µ' έχει κουράσει πια. Η Αλί-κη ως ...κατάλληλη σταµατάει. Αρχίζω λοιπόν τις ακατάλληλες ταινίεςµε τον Αστερισµό της Παρθένου...». Παρά τις δηλώσεις της όµως, ηΑλίκη Βουγιουκλάκη δεν τόλµησε και στη συνέχεια εξέφρασε αµφι-βολίες για το σενάριο και το σχέδιο ναυάγησε. Αρκετά χρόνια αργό-τερα, το 1973, Ο αστερισµός της παρθένου γυρίστηκε από τονΓιάννη ∆αλιανίδη µε πρωταγωνίστρια τη Ζωή Λάσκαρη.

Τα τελευταία ευτυχισµένα χρόνιαΤο 1968 βρήκε τον Τζαβέλλα στα δικαστήρια απέναντι στο ζεύγοςΒουγιουκλάκη - Παπαµιχαήλ. Αφορµή στάθηκε ένα σκετς στην επι-θεώρηση «Και µη χειρότερα», που ανέβασαν ο Τζαβέλλας, ο Σα-κελλάριος και ο θεατρικός επιχειρηµατίας Τάκης Μακρίδης και στοοποίο ο Σταύρος Παράβας διακωµωδούσε το διάσηµο ζευγάρι. Ηυπόθεση κατέληξε στα δικαστήρια, το σκετς κρίθηκε υβριστικό, οιδυο συγγραφείς και ο επιχειρηµατίας καταδικάστηκαν σε 100 µέρεςφυλάκιση και σε χρηµατική αποζηµίωση, ενώ αναγκάστηκαν να τοβγάλουν από την παράσταση. Ο Τζαβέλλας όµως δεν πτοήθηκεκαι την επόµενη χρονιά έγραψε το σκετς «Ησαΐα χόρευε» για τηνεπιθεώρηση «Κάτω στον Πειραιά» που ανέβηκε από το θίασο Σα-πουντζάκη -Βρανά- Φέρµα στο θέατρο «Πειραιεύς». Στις 24 ∆εκεµ-βρίου του 1969, ο θάνατος -από καρκίνο- της γυναίκας του Μη-λιάς, προκάλεσε στον Γιώργο Τζαβέλλα ένα ισχυρό σοκ απ’ τοοποίο δεν συνήλθε ποτέ. Το 1972 επέστρεψε στο θέατρο µε τηνδραµατική κοµεντί «Ντόρα» που ανέβηκε -χωρίς επιτυχία- σε σκη-νοθεσία του Ντίνου ∆ηµόπουλου από το θίασο Γιούλη -Βογιατζή-Καρρά στο θέατρο «Αµιράλ» στις 10 Νοεµβρίου του 1972. Στονκινηµατογράφο όµως δεν επέστρεψε, παρά µόνον ως πρόεδροςτης Γενικής Κινηµατογραφικών Επιχειρήσεων που λίγο αργότεραµετονοµάστηκε σε Ελληνικό Κέντρο Κινηµατογράφου, τον Ιούλιοτου 1974. Παράλληλα αφιερώθηκε στη συγγραφή της αυτοβιο-γραφίας του και την τακτοποίηση του κινηµατογραφικού του αρχεί-ου. Ο Γιώργος Τζαβέλλας πέθανε στις 19 Οκτωβρίου του 1976,αφήνοντας πίσω του τέχνη που, όπως έλεγε, «δεν διδάσκεται, αλ-λά υπάρχει µέσα στον άνθρωπο».

[1] Αντιγόνη[2] Μια ζωή την έχουµε[3] Μαρίνος Κοντάρας[4] Το Σωφεράκι

Πηγή: Γιώργος Τζαβέλλας - έκδοση 35ο Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσσαλονίκης

1

2

3

4

∆εν ξέρω τι µπορεί να λέει στους σηµερινούς αναγνώστες η αναφορά στο«Studio Παράλληλο Κύκλωµα». ΄Όσοι όµως σύχναζαν σε κινηµατογραφικέςλέσχες ή κυνηγούσαν τα ψαγµένα κινηµατογραφικά αφιερώµατα σίγουρα

έχουν ξανακούσει για αυτό. Κάτω από την παραπάνω επωνυµία, που αποτέλεσε µια µο-ναδική για τα ελληνικά δεδοµένα πρωτοβουλία µελών κινηµατογραφικών λεσχών, της το-πικής αυτοδιοίκησης και ανθρώπων του σινεµά, συγκεντρώθηκε λίγο µετά τα µέσα της δε-καετίας του ’80 µια µοναδική για τη χώρα µας συλλογή εκατοντάδων ταινιών µε τίτλουςπου ξεκινούσαν από τη Γη του Γιουσέφ Σαχίν και έφταναν ως το Πορτρέτο του Ιάσονα τηςΣίρλει Κλαρκ. Ανάµεσά τους ξεχωριστή θέση κρατούσε το πολιτικό σινεµά και µια µονα-δική παρέλαση από εξαφανισµένες σήµερα κορυφαίες ταινίες από το πρώην ανατολικόµπλοκ, όπως κάποιες του ανατολικογερµανού Αλεξάντερ Κλούγκε που τιµάται φέτος στηΒενετία. Την ίδια περίοδο κυκλοφόρησε ως απαραίτητο συνοδευτικό ένας ογκώδης τόµοςµε αναλυτική παρουσίαση των ταινιών και βιβλιογραφία σε επιµέλεια του αείµνηστουΜπάµπη Ακτσόγλου. Σήµερα υποθέτω ότι αποτελεί συλλεκτικό κοµµάτι σε κάποιες βι-βλιοθήκες και σίγουρα µια εξαιρετική πηγή αναφοράς.Ο σκοπός του Studio ήταν ο διαρκής εµπλουτισµός της συλλογής και σύµφωνα µε τα λό-για των ιδρυτών του η «δηµιουργία ταινιοθήκης για την ευρύτερη διάδοση στο ελληνικόκοινό ελληνικών και ξένων κινηµατογραφικών ταινιών µε ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία, η δη-µιουργία κινηµατογραφικής βιβλιοθήκης, η πραγµατοποίηση εκδόσεων, η διοργάνωση κινη-µατογραφικών προβολών, εκδηλώσεων, σεµιναρίων, συνεδρίων, η παροχή υποστηρικτικούκινηµατογραφικού υλικού στους φορείς για την ενίσχυση της κινηµατογραφικής τέχνης καιπαιδείας, η προώθηση της έρευνας στο χώρο της έβδοµης τέχνης αλλά και άλλων τεχνώνπου “ενέχονται” σ’ αυτήν ή τη “χρησιµοποιούν”». Αν µέχρι πρότινος το Studio αποτελού-σε κυρίως µια εξαιρετική πηγή ταινιών για εναλλακτικές προβολές ανά την Ελλάδα, ναλοιπόν που σχεδόν µια δεκαετία µετά την πρώτη παρουσία του στο ∆ιαδίκτυο, η ιστοσε-λίδα του µετατρέπεται σε µια µοναδική πληροφορία για κάθε κινηµατογραφόφιλο και σεένα ξεχωριστό εργαλείο έρευνας για τους ειδικούς.Το εγχείρηµα αποτελεί το πρώτο δείγµα του φιλόδοξου προγράµµατος ψηφιοποίησηςπου βρίσκεται σε εξέλιξη στη χώρα µας µε συµµετοχή φορέων όπως το Ελληνικό ΚέντροΚινηµατογράφου και το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Το εκ βάθρων ανανεωµένο site είναιτρίγλωσσο παρακαλώ (ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά) και ο βασικός κορµός του είναι τοτµήµα «ψηφιακές συλλογές». Εκεί θα βρείτε τις κατηγορίες Ταινίες, Φωτογραφίες, Αφίσες,Κριτικές, Περιοδικά, Βιβλία. Εντυπωσιακότερη όλων η κατηγορία των περιοδικών όπουµπορείτε να ανατρέξετε στα εξώφυλλα και στα περιεχόµενα των Cahiers du Cinema,Positif, La Revue du Cinema, Sight and Sound, Film Comment και βέβαια στο σύνολοτων ελληνικών (από το Σύγχρονο Κινηµατογράφο και την Οθόνη ως τα ΚινηµατογραφικάΤετράδια και το Φιλµ). Εξίσου χρηστική και πολύτιµη είναι και η συλλογή κριτικών, κυ-ρίως ελληνικών ταινιών, οι οποίες διατίθενται σε µορφή εικόνας στην πρωτότυπη µορφήµε την οποία δηµοσιεύτηκαν στο αντίστοιχο έντυπο και µπορούν να εκτυπωθούν. Στηνκατηγορία των βιβλίων υπάρχουν 504 εγγραφές από την ελληνική βιβλιογραφία, ενώστην αντίστοιχη των ταινιών θα βρείτε 349 τίτλους. ∆ε µένει παρά να ευχηθούµε η προ-σπάθεια αυτή να συνεχιστεί και να ονειρευτούµε ότι κάποτε µπορεί να έχουµε online πρό-σβαση και στις ίδιες τις ταινίες.

σ τ ο ν ιι σ τ ό !ψηφιοποιηση τώρα: www.filmfiles.gr

από τον Λευτέρη Αδαµίδη

περπατώ εις το δάσοςwww.myspace.com/mesastodasosΤρία χρόνια µετά το -αγαπηµένο και ελα-φρώς παραγνωρισµένο κατά τη γνώµηµας- Όνειρο του σκύλου ο Άγγελος Φρα-ντζής έχει βάλει πλέον µπροστά τη νέα τουταινία µε τίτλο Μέσα στο δάσος. Και κα-θώς είναι τακτικός χρήστης και θαµώναςτου myspace δε θα µπορούσε παρά να ξε-κινήσει την παραγωγή της ακριβώς µέσααπό εκεί. Αρχικά αναζητώντας τους τρειςνεαρούς πρωταγωνιστές του (ηλικίας «17-23 χρονών που να φαίνονται τόσο ή και µι-κρότεροι», αφού πρόκειται για µια ιστορίαενηλικίωσης) και στη συνέχεια µε µια σειράαπό post που φιλοδοξούν να αποτελέσουνένα ηµερολόγιο κατασκευής της ταινίας.Αντιγράφουµε την πρώτη εγγραφή του:«Όλα αυτά γεννήθηκαν πριν πολύ καιρό.Από ένα κοµµάτι του Γκενσµπούργκ, το “I’ mthe boy”. Μετά άλλαξαν πολλά. Αλλάζουνσυνέχεια και θα συνεχίσουν να αλλάζουν µέ-χρι την προβολή της ταινίας. Που και πάλι θααλλάξουν σε σχέση µε τον κάθε θεατή ξεχω-ριστά. Η τέχνη είναι ρευστή».

ότι (ταινίες) θέλει ο λαόςwww.blogspot.comΚάπως έτσι θα µπορούσε να µεταφράσεικάποιος, αρκετά ελεύθερα ως αυθαίρεταείναι η αλήθεια, το Movies for the Masses,το δυναµικό blog που έχει εγκατασταθεί γιατα καλά εδώ και τρία και βάλε χρόνια προ-καλώντας αν όχι πάντα την «κοινή λογική»,όπως είναι το µότο του, στα σίγουρα όµωςτην καθιερωµένη «αγορά» της εβδοµαδιαί-ας-και όχι µόνο- κινηµατογραφικής ενηµέ-ρωσης. Με λίγα λόγια αυτό που ξεκίνησεως ένα ακόµη blog έχει γίνει ένα κανονικόκινηµατογραφικό site µε καθηµερινή ενη-µέρωση µέσα από ειδήσεις, trailers, σχό-λια, κριτικές. Γραµµένο, ή µάλλον καλο-γραµµένο, από νέα παιδιά, αγαπάει πολύτο «εµπορικό» σινεµά και τον χαβαλέ καιδεν προσπαθεί να το κρύψει. Κατηγορίεςγια ελαφρώς σεξιστικές τάσεις ελέγχονταιως σχετικά ακριβείς. Πάνω από όλα για τηνώρα αποτελεί µια κινηµατογραφική πηγήµε άποψη που δυστυχώς σήµερα δεν θεω-ρείται πια αυτονόητη. Ευτυχώς εδώ υπάρ-χει, τελευταία άλλωστε βάζει το χεράκι τουως guest και ο αγαπητός «προβοκάτορας»Ηλίας Φραγκούλης…

Έλληνες της διασποράςwww.pvc-1themovie.com,www.smallgodsthemovie.comΗ κλασσική φράση «έξω πάµε καλά» έχειτην τιµητική της φέτος κατά πως φαίνεται.Το πρώτο λιθαράκι έβαλε στις Κάννες οαπό την Κολοµβία ορµώµενος Σπύρος Στα-θουλόπουλος µε τη σκηνοθετική βιρτουο-ζιτέ της ταινίας-µονοπλάνου P.V.C.-1 πουσυµµετείχε στο ∆εκαπενθήµερο των Σκηνο-θετών και ενθουσίασε, µέχρι του σηµείουνα δεχτεί προτάσεις από-που αλλού;- Αµε-ρική µεριά. Συνέχεια των επιτυχιών µε τοSmall Gods ντεµπούτο του ∆ηµήτρη Καρα-κατσάνη επίσης νεαρού µε καριέρα στηδιαφήµιση και καταγωγή από το Βέλγιο. Τοεντυπωσιακό Small Gods, µε υπότιτλο«Elena’s Elegy», που συµµετέχει στηνΕβδοµάδα Κριτικής του φεστιβάλ Βενετίας,είναι το παράξενο ταξίδι µιας γυναίκας πουχάνει το παιδί της από υπαιτιότητά της καιβρίσκει τη λύτρωση σε µια νέα αλλόκοτη«οικογένεια». ∆εν ξέρουµε για την ώρα αντο Elli Makra-42277 Wuppertal σκηνοθε-τικό ντεµπούτο του γεννηµένου στη Θεσσα-λονίκη, αλλά µόνιµου κάτοικου Γερµανίας,Θανάση Καρανικόλα θα καταλήξει σε ένατόσο µεγάλο φεστιβάλ όπως οι άλλες δύοταινίες, σίγουρα όµως µας άγγιξε βαθιά τοαντισυµβατικό πορτρέτο της Ελληνίδας µε-τανάστριας ηρωίδας του τίτλου. Όποιες επι-µέρους αντιρρήσεις και αν έχει κανείς για τιςπαραπάνω ταινίες το σίγουρο είναι ότι πρό-κειται για ολοκληρωµένες δουλειές ταλα-ντούχων δηµιουργών που υπόσχονται τακαλύτερα για το µέλλον και βάζουν ταυτό-χρονα, έστω και πλαγίως, το ελληνικό σινε-µά στον παγκόσµιο χάρτη, τουλάχιστον τονφεστιβαλικό.

//µικροµηκάς

10 ερωτήσεις στον Κωνσταντίνο ΓιαλλουρίδηΛίγο πριν πει κι ο ίδιος «µοτέρ και πάµε», ο Κωνσταντίνος κάνει µια στάση στο µοτέρ

και µας µιλά για τη νέα του ταινία