Kur’ân Kırâatinde

Tecvid İncelikleri

ÇEŞİTLİ KONULAR

Yard. Doç Dr. Rahim TUĞRAL

Dikkat Bu sunumdaki Arapça karakterleri

iyi görüntüleyebilmek ve

Rahat okuyabilmek için

bilgisayarınıza

önce “ARAPÇA DİL DESTEĞİ” yüklemeniz;

sonra da bu CD’de verdiğim

“Mushaf TR” karakterini kopyalamanız gerekir.

Bunu yapabilmek için

DENEME MASASI’ndan

Yazı Tiplerini bulun

Ve oraya “Mushaf TR” karakterini kopyalayın.

Râ Harfinin Okunuşu (Râ’nın Hükmü)

-- Râ harfi üstün ve ötreli olursa kalın okunur.

س� ف�ر�و ا غ�ف�ر ، غفر� وا ، ي ��ه� ر� ، ي � الل م �س� ب�ر�حم�ن� الر�ال ح�يم ،

-- Râ harfi esreli olursa ince okunur.

ر� ، �ر�جال# ، ا ا ، و ب ت� ر)ن �م�ر� ز ق�ك م�ن� ، ز�ـر)ش

-- Râ sâkin, mâ kabli üstün ve ötreli olursa kalın okunur.

�ح ر�و ان �ص�ر� ، ي �ر�حم� ، فان �ه� ت ي �ل ا ، و ا جع�ون ر�ن�ب ك ـر�، ا *

-- Râ harfi sâkin, mâ kabli esreli olursa ince

okunur.

ـ� �ذ�ر� ، واغ�ف�ر� فاص�ب �ن م� ت م� ل ا ، ا ن ه�م�ر�لRâ harfi ile kendisinden önceki esreli harf aynı kelimededir.

-- Sâkin Râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri üstünlü veya ötreli gelirse kalın

okunur. (Kur’ân’da ötreli misal gelmemiştir.)

�م� �ال ب �ر�صاد� ، م�ر�ل A ، ق�ر�صادAا ، ا طاسB ر�صاداقةAر� ، ف�

Kalın sesli harf ayrı kelimede gelirse Râ harfi ince okunur.

ـ� �ذ�ر�فاص�ب ن ا ، و ا Aر� قو�مكر� صب

-- Sâkin râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri esreli gelirse :

Bق �ل� ف�ر� ك

-- Râ sâkin, mâ kablinde ârızî kesre varsa kalın okunur.

Bu durumda: a-- Esreli harf ile Râ harfi ayrı kelimededir ve

aralarında harekesiz elif (vasıl hemzesi) vardır.

�م �ر�ا ن�ل ل ض�ى ، ا ر�ا ذ�ىت ض�ى ، ا �ت �وار�ا م اب ت

ج�ع�ون�ر�ا ب)حم�ه�ما ، رر�ا ب)ر

b-- � ال� ة�ر�ا ب kelimesi hariç,

Kur’ân’da, içinde ر�� heceli olan ا

� �ر�ا �ر�ج�ع� ، ا ى ، ا ج�ع�وار�ح�ج� kelimeleridir.

(Çünkü bu kelimelerdeki hemzeler, vasıl hemzesi’dir.)

-- Râ sâkin, mâ kabli de sâkin, daha önceki harf üstün ve ötreli olursa kalın okunur.

�فج� هار� وال *رB * غف�ورB �* خ�س�ر� �* نBu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

-- Râ’dan önceki harf lîn harfi ise ince okunur.

� �ـر طي ي �ـر� * س ي ـر# * خ *Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

-- Asıllarında hazfedilmiş bir yâ harfi bulunan kelimelerde durulacak olursa hem ince hem kalın okunur.

ر� س� ر� * فا س� ن� ا ر� * ا س� �ذا ي * ا

Arapça’da hazfedilmemiş hâli

ر� س� �ذا ي ر�ىا س� ن� ا ر�ى� ا س� ى� فا

-- Râ harfi sâkin, mâ kabli de sâkin, daha önceki harf

esreli olursa ince okunur.

ح�رB ح�ج� خر# * س� �ك ر# ح�يـ* ل ي �ل * واي �م ـر�ح�ال *

Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

-- Râ ile esreli harf arasında istîlâ sıfatlı bir harf gelip cezimli olur ve bu kelimede durulursa hem ince hem kalın okunur.

�ق�ط�ر� �ن ال * م�ن� م�ص�ر * عي

Râ Harfinin Okunuşu (Râ’nın Hükmü)

Kalın okunduğu yerler :

1- Râ harfi üstün ve ötreli olursa :

غ�ف�ر� ف�ر� ، غفر ، ي وا ، ي ر� س� حم�ن� و ا ���ه� الر � الل م �س� ب

� يم �ح�الر ،2- Râ harfi sâkin, önceki harf üstün ve ötreli olursa :

ر� �ب ك جع�ون ، ا �ر� �ه� ت ي �ل ا ، و ا ن �ص�ر� حم� ، فان ر� �حر� ، ي و ان*

3- Râ harfi sâkin, kendisinden önceki harf de sâkin, daha önceki harf

üstün ve ötreli olursa : * Bف�ورغ * Bر هار� * خ�س� �فج�ر� * ن وال

4- Sâkin râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri

üstünlü veya ötreli gelirse (Kur’ân’da ötreli misal gelmemiştir) : Aةق طاسB ، ف�ر� A ، ق�ر� صادا �ر� صادAا ، ا صاد� ، م�ر� �م�ر� �ال ب ل

Kalın sesli harf ayrı kelimede gelirse râ harfi ince okunur.

�ذ�ر� قو�مك ن ا ، و ا Aر� �ر� صب فاص�ب

5- Râ sâki mâ kablinde ârızî kesre varsa :

Bu durumda:a- Esreli harf ile Râ harfi ayrı kelimededir ve aralarında harekesiz elif (vasıl hemzesi) vardır.

�م �ر�ا ن�ل ل ض�ى ، ا ر�ا ذ�ىت ض�ى ، ا �ت �وار�ا م اب ت

ج�ع�ون�ر�ا ب)حم�ه�ما ، رر�ا ب)ر

b- � ال� ة�ر�ا ب kelimesi hariç,

Kur’ân’da, içinde ر�� heceli olan ا

� �ر�ا �ر�ج�ع� ، ا ى ، ا ج�ع�وار�ح�ج� kelimeleridir.

(Çünkü bu kelimelerdeki hemzeler, vasıl hemzesi’dir.)

İnce okunduğu yerler :

1- Râ harfi esreli olursa :

ر� ، �ر�جال# ، ا ا ، و ب ت�ر)ن �م�ر� ز ق�ك م�ن� ، ز�ـر)ش

2- Râ harfi sâkin, önceki harf esreli olursa :

ـ� �ذ�ر� ، واغ�ف�ر� فاص�ب �ن م� ت م� ل ا ، ا ن ه�م�ر�لRâ harfi ile kendisinden önceki esreli harf aynı kelimededir.

3- Râ harfi sâkin, kendisinden önceki harf de sâkin, daha önceki harf esreli olursa :

ير# ح�يـلخ �م �ك ال ي �ل ح�رB * ح�ج�ـر� ح�* وا ر# * س� *Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

4- Râ’dan önceki harf lîn harfi ise :

� �ـر طي ي �ـر� * س ي ـر# * خ *Bu durum, ancak kelimede durulduğunda meydana gelir.

Hem ince hem kalın okunduğu yerler

1- Sâkin râ harfinden sonra kalın sesli (istîlâ sıfatlı) harflerden biri

esreli gelirse : Bق �ل� ف�ر� ك2- Râ ile esreli harf arasında istîlâ sıfatlı bir harf gelip cezimli olur

ve bu kelimede durulursa :

�ق�ط�ر� �ن ال * م�ن� م�ص�ر * عي3- Asıllarında hazfedilmiş bir yâ harfi bulunan kelimelerde

durulacak olursa:

ر� س� ر� * فا س� ن� ا ر� * ا س� �ذا ي * ا

Arapça’da hazfedilmemiş hâli

ر� س� �ذا ي ر�ىا س� ن� ا ر�ى� ا س� ى� فا

"لل��ه Lâfzı ا

Kalın sesli İnce sesli

Şeddeli lâm harfinden önce Şeddeli lâm harfinden önce

üstün ya da ötre varsa esre varsa

lâm harfi LA şeklinde lâm harfi LE şeklinde

�س� �ب ��ه� م �حم�د� الل ل ��ه� ، ا �ل يل ى ح� ، ��ه� ن�ح� الل��ه� وه� �الل ��ه ن� ، ا ص�الل ��ه� ر� ، ن الل

Kalkaleharfin mahrecini kımıldatma ve oynatma

Bد harflerinde ق ط ب ج د olarak bilinen ق�ط�ب� ج

Kelime ortasında: ، د�خ�ل�ون �ط�ع�م� ، ي ن ك ، ا ان �ح ب س�ج�حد�ون ق�ذ�ف� ، ي ي

Kelime sonunda: Bيج د� * ب ل �ب �ه�ذا ال �ا ق�ب� * خلق * ب لث ح�ايط# ح�* م� *

ق�ب� ت غب� فار� �م�د�د� فار� �ي د� فل �ول م� ي �د� و ل ل م� ي ل

Zamir

Önceki harf harekeli ise Önceki harf sâkin ise

uzatılarak okunur. (cezimli-medli ise)

uzatılmadan okunur.

� �ه�م�ن ي �ل غ�ف�ر�ه� ، ا ت �ه� ، واس� �ن ، ه� ا� ول س� �ه�ور �ح� ، ب �ب �ت ح� و ك

�وه�مو�ال ه� ، عقل

Ancak kural dışı Ancak kural dışı

�د� ف�ي ل خ� وا ح�وي �ر� ك ش� �ن� ت Aا ا م�هانض ر� �م�ه�ي ك ل

(Zümer, 39/7) (Furkân, 25/69)

Zamir çekmez Zamir çeker

Kelimenin aslından olan hê harfleri

ه� ت ـ� ن م� ت �ن� ل ئ Meryem, 19/46; Şuarâ, 26/116, 167 : ل

ه� ت ـ� ن م� ي �ن� ل ئ ف�قه� Alâk, 96/15 : ل Hûd, 11/91 : مان

�ه� Mü’minûn, 23/19 ; Sâffât, 37/42 : فواك

Bu kelimelerde bulunan HÊ harfleri uzatılmadan okunur;

çünkü zamir değildir.

SekteNefes almaksızın sesi kesmek

Kırâatimizde, Kurân’da dört yerde sekte vardır:

A- Durmak efdal olan, geçiş halinde sekte yapılacak olanlar : م

1- Yâsîn,36/52: ا م�ن� ن عث ا ه�ذامن� ب قد�ن ح�م�ن�مر� � ما وعد الر سكتة ط

2- Kehf, 18/1 : ه� ج�عل� ل م� ي )مAا ع�وجAاول A * قي �سا ا �ذ�ر ب �ن �ي ليدAا ح�ش

سكتة

kelimesinin sekteliع�وجAا okunuşu, aynen duruş halindeki gibi

tenvinsiz olarak medd-i tabîî’dir:

ا و"ج" .şeklinde ع�

B- Üzerinde durulmayan, her zaman sekte yapılacak olanlar :

1- Kıyâme, 75/27 : يل اق�ى * و �ر غت� الت ل �ذا ب � ا ال من� حك

Bاق * ر سكتة

2- Mutaffifîn, 83/14 : � ال انك ل� ر �وا ب ان �ه�م� ما ك عل�ى ق�لو�ب

�ون ب �س� ك ي سكتة

İmâle

Fethanın kesreye meylettirilerek okunmasıdır.

Başka bir ifade ile :

med harfi elif’in ses tonunun

med harfi yâ’nın ses tonuna

meylettirilerek okunmasıdır.

Kırâatlerin geneline baktığımızda:

�ى ، -1 �ث �ن ى ، ا غ�ش� ج�ى ، ص�ح�ى ، ي قل�ى ، سيها و��يها ، مج�ر� �يها ، س ن �يها ، ب ل v.s. gibi pek çok ت

elif-i maksûrede;

اء -2 h، ج اد ;gibi ecvef-i yâîlerde ز

وار� -3 �ب ل لد�ار� ، ا �هار� ، ا لن �اس� ، ا لن ين ، ا اف� �ك حال gibi mecrûr kelimelerdeki med harfi elif hecelerinde imâleli okunuşu görmekteyiz.

Kırâatimizde sadece:

يها مج�ر�(Hûd, 11/41)

kelimesindeki ر�ى hecesi

rê şeklinde imâle ile okunur.

Buradaki ê hecesinin ses tonu

aşağıdaki kelimelerde geçen

italik e harfinin ses tonundadır:

el âlem geç kalma hey şey = Mecrêhê

Özellikle rey kelimesinin ses tonundan da

bu ses tonu bulunabilir.

rê = M e c rê h ê

TeshîlSözlükte “kolaylaştırmak” demektir.

Kırâatimizde teshîl, sadece :

"ء ع�جم�ىiا(Fussilet, 41/44)

kelimesinde vardır.

Bu kelimedeki ikinci hemze:

Hemze ile med harfi elif arası

bir tonda okunur.

Bazıları bunu:

Hemze ile hê arası bir tonda okunur

şeklinde ifade etmişlerdir.

Yani ikinci hemze net olarak belirtilmez.

Kur’ânda :

��ه� �لل ا�ن �ئ �ل �ن� ا ي ر �لذ�ك ا

(Yûnus, 10/59; Neml, 27/59) (Yûnus, 10/51 ve 91) (En’âm, 6/143 ve 144)

şeklinde medd-i lâzım olarak okunan kelimeler :

"ء �ن ، ءا �ئ "ل ��ه�ا "ء لل �ن�ا ي ر لذ�ك ،şeklindeki asılları düşünülerek

ikinci hemzeler teshîl

ile de okunabilirler.