ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á...
TRANSCRIPT
![Page 1: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/1.jpg)
¼ÙŒàÃÕºàÃÕ§
ดÃ.à¾çÞ¾ÑกµÃ� ÀÙศÔล»ŠดÃ.¾ลอÂทÃ� âอÎ�ม�
¼ÙŒµÃǨ
´Ã.ÃÑ¡«ŒÍ¹ Ãѵ¹�ÇÔ¨Ôµµ�àǪ¹Ò§ÈÃÔ¹ÀÑÊÃ� à¾ç§ÁÕÈÃչҧǪÔÃÒÀó� »˜¶ÇÕ
บÃó�¸Ôก�Ã
¹Ò°һ¡Ã³� ¤íÒËÍÁ¡ØŹÒÂÇѹà©ÅÔÁ ¡ÅÔè¹ÈÃÕÊØ¢
».5àÅ‹Á 2
หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน
µ�มม�µÃ°�นก�ÃàÃÕÂนÃÙและµÑวªÕวÑดกลØมÊ�Ãะก�ÃàÃÕÂนÃÙวÔทÂ�ศ�ʵÃ�และàท¤âนâลÂÕ (©บÑบ»ÃÑบ»ÃØง ¾.ศ. 2560)µ�มหลÑกÊÙµÃแกนกล�งก�ÃศÖกÉ�¢Ñน¾×น°�น ¾Øท¸ศÑกÃ�ª 2551
ʧǹÅÔ¢ÊÔ·¸ÔìµÒÁ¾ÃÐÃÒªºÑÞÞѵԻ‚·Õè¾ÔÁ¾� 2563¾ÔÁ¾�¤ÃÑ駷Õè 4¨íҹǹ¾ÔÁ¾� 30,000 àÅ‹ÁISBN : 978-616-203-813-6ÃËÑÊÊÔ¹¤ŒÒ 1518037
ªÑน»Ãะ¶มศÖกÉ�»‚ทÕè 5 àลม 2
ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�áÅÐà·¤â¹âÅÂÕ
![Page 2: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/2.jpg)
จดประสงค
ก�าหนดปญหา สงเกต และอธบายการเปลยนสถานะของ
สสารเมอเพมหรอลดความรอน
1 กÔ¨กรรÁ·
การเปลยนสถานะของสสาร
ทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรทใช1. การสงเกต 2. การทดลอง 3. การพยากรณ 4. การตงสมมตฐาน5. การลงความเหนจากขอมล6. การตความหมายขอมลและลงขอสรป7. การหาความสมพนธของสเปซกบเวลา
ตองเตรยมตองใช
1. ชาม 1 ใบ 6. เกลอ 1 ถง
2. น�าแขงกอน 5-6 กอน 7. กระจกนาฬกา 1 อน
3. หลอดทดลอง 1 หลอด 8. น�าแขงปน 34 ของชาม
4. ตะแกรงวางหลอดทดลอง 1 อน 9. ชดตะเกยงแอลกอฮอล 1 ชด
5. บกเกอรขนาด 250 มลลลตร 1 ใบ
ลองทาด
1. แบงกลม จากนนชวยกนสงเกตน�าแขงกอน แลวชวยกนก�าหนดปญหาและตงสมมตฐาน
เกยวกบการเพมหรอลดความรอนใหน�าแขงกอน และบนทกผลลงในสมด
2. พยากรณวา เมอเพมหรอลดความรอนใหน�าแขงกอนจะเกดการเปลยนแปลงอยางไร
แลวบนทกผล
3. ท�าการทดลอง เพอตรวจสอบผลการ
พยากรณ ดงน
1) ใสน�าแขงกอนลงในบกเกอร 2-4 กอน
จากนนตงทงไวประมาณ 10 นาท
สงเกตการเปลยนแปลงของน�าแขง
และบนทกผล
2) น�าบกเกอรจาก ขอ 1) มาตงไฟออน ๆ
เปนเวลา 5 นาท สงเกตบรเวณปาก
บกเกอร และบนทกผล ภาพท 5.2 ทดลองเพมความรอนใหกบน�า
6
3) ดบไฟ แลวน�ากระจกนาฬกาวางบนปากบกเกอร จากนนน�าน�าแขงวางไวขางบน
กระจกนาฬกา 2-3 กอน สงเกตบรเวณใตกระจกนาฬกาและบนทกผล
4) น�าน�าในบกเกอรเทใสหลอดทดลองประมาณ 14 ของหลอดทดลอง จากนนน�า
หลอดทดลองไปแชลงในชามน�าแขงปนทผสมเกลอ แลวตงทงไวประมาณ 20 นาท
จนน�าในหลอดทดลองเกดการเปลยนแปลง สงเกตและบนทกผล
4. น�าเสนอผลการทดลองหนาชนเรยน แลวรวมกนอภปรายและสรปผล
ภาพท 5.3 การน�าเสนอหนาชนเรยน
หนตอบได
1. การเปลยนสถานะของสสารตาง ๆ ขนอยกบปจจยใดบาง
2. การเปลยนสถานะของสสารจะท�าใหเกดสารชนดใหมหรอไม เพราะเหตใด
3. เมอเพมความรอนใหกบน�าแขงปนและน�าแขงกอน นกเรยนคดวาจะท�าใหเกดการ
เปลยนสถานะไดเหมอนกนหรอไม เพราะอะไร
4. หากตองการหลอมเหลวชอกโกแลตเพอน�าไปท�าขนม ควรเลอกใชวธการใดระหวาง
น�าชอกโกแลตใสภาชนะโลหะแลววางในน�ารอน หรอใสชอกโกแลตในภาชนะโลหะ
แลวน�าไปตากแดด เพราะอะไร
สงเกตนำแขงกอน
ในการจดตะเกยงแอลกอฮอล นกเรยนหามน�าตะเกยงแอลกอฮอลไปตอไฟกนโดยตรงเดดขาดตองใชกานไมขดจด และหามถอตะเกยงทจดไฟแลวเดนไปมา เพราะจะท�าใหเกดอนตราย
อนตราย
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
7
ภาพท 6.41 ตวอยางลกเหบทตกในบรเวณตาง ๆ บนโลกนกเรยนคดวา การเกดลกเหบมผลตอสงมชวตตาง ๆ หรอไม อยางไร
¤Ó¶ÒÁ·ŒÒ·Ò¡ÒäԴ¢Ñé¹ÊÙ§
2.3 ลกเหบ เกดจากหยดน�าท เปลยนสถานะเป นน� าแขง แล วถกพายพดวน
ซ�าไปมาในเมฆฝนฟาคะนองทมขนาดใหญและอย ในระดบสง จนหยดน�า
กลายเปนกอนน�าแขงขนาดใหญขนแลวตกลงมาเปนลกเหบ ลกเหบมลกษณะ
เปนกอนคลายกบกอนน�าแขง บางกอนมน�าหนกเกอบ 2 กโลกรม จนอาจกอ
ใหเกดอนตรายตอมนษยหรอสตว และกอใหเกดความเสยหายตอทรพยสน หรอ
พชผลทางการเกษตรไดตวอยาง ลกเหบ
84
หนวยการเรยนรท 6áËÅ‹§¹íéÒáÅÐÅÁ¿‡ÒÍÒ¡ÒÈ
หยาดน�าฟา (precipitation) คอ น�าในสถานะตาง ๆ ทตกจากฟาลงมาส
พนโลก ฝน หมะ และลกเหบ เปนหยาดน�าฟาทมกระบวนการเกดแตกตางกน
ดงน
2.1 ฝน เกดจากเมอไอน�าในอากาศควบแนนเปนละอองน�าเลก ๆ โดยทม
ละอองลอย เชน เกลอ ฝนละออง ละอองเรณของดอกไม เปนอนภาคแกนกลาง
เมอละอองน�าจ�านวนมากในเมฆรวมตวกนจนอากาศไมสามารถพยงไวได
จงตกลงมาเปนฝนตกลงสพนโลกในลกษณะทเปนของเหลว
ฝนมประโยชนตอสงมชวต คอ ทาใหพชเจรญเตบโต
เกดความชมชน มนาหมนเวยนในวฏจกรนา นอกจากน ฝนยง
อาจกอใหเกดผลเสย เชน หากฝนตกหนกและตกเปนเวลา
นานอาจทาใหเกดนาทวมได
à¡Ãç ÇÔ·Â�¹‹ÒÃÙŒ
ภาพท 6.36 น�าทวม
ภาพท 6.35 ฝน
79
กจกรรมพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรกจกรรมทเนนใหผเรยนไดลงมอปฏบตโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร
หนตอบได
ค�าถามเพอตรวจสอบความร ความเขาใจหลงจากท�ากจกรรมโดยเนนพฒนาทกษะการคดแบบใหเหตผล และคดโตแยง
ทากจกรรมอยางปลอดภย
ขอควรระวง ขอควรปฏบตและเทคนคการท�ากจกรรมอยางปลอดภย
คาถามทาทายการคดขนสง
ค�าถามเนนการคดขนสงตามทฤษฎการเรยนรของบลม(Bloom’s Taxonomy)
เกรดวทยนาร
เกรดเสรมความรทเกยวของกบเนอหา
มหาสมทรทะเล น าเคม เชน
น าใตดนทะเลสาบ
ความชนในดน
น าในสงมชวต
ความชนในบรรยากาศธารน าแขงและพดน าแขง
ชนดนเยอกแขงคงตวและน าแขงใตดน
แมน า บง
นาจด เชน
แหลงน าบนโลก
ÊรØ» ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ»ÃШíÒº··Õè 1
ผลลพธการปลกปา
การปองกนการเกด
มลพษ
ของน
า
ใชภาชนะรองนาขณะแปรงฟน
ปดกอกนาใหสนทเมอไมใชงาน
ตวอยางการอนรกษนา
ตวอยางการประหยด
นา
และการอนรกษนาการประหยดนา
แหลงนาเพอชวตมฐ. ว 3.2 ป.5/1-ป.5/2
หามทงขยะ
60
¡Ôจ¡รรม½ƒ¡ทÑ¡Éะ
º·· 1
1. ดภาพแหลงน�าทก�าหนด จากนนระบวาเปนน�าจดหรอน�าเคม
2. ขด ✓ หนาขอความทกลาวเกยวกบน�าไดถกตอง
................1) น�าบนโลกรอยละ 97.5 คอ แหลงน�าจด
................2) น�าบนโลกมปรมาณของน�าเคมมากกวาน�าจด
................3) แหลงน�าใตดนเปนแหลงน�าทมนษยสามารถน�ามาใชประโยชนได
................4) การใชขนตกน�าเพออาบน�าแทนการใชฝกบวเปนการใชน�าอยางประหยด
................5) โลกมน�าเปนสวนประกอบถง 3 ใน 4 ของพนท เราจงใชทรพยากรน�าได
ในปรมาณมาก
3. ตอบค�าถามตอไปน
1) บอกชอแมน�าในประเทศไทยมาอยางนอย 3 ชอ
2) นกเรยนคดวา มนษยสามารถชวยกนประหยดน�าไดหรอไม อยางไร
3) “โบน�าน�าสดทายของการซกผาไปรดน�าตนไม” พฤตกรรมดงกลาว นกเรยน
จะปฏบตตามหรอไม เพราะอะไร
4. ใหนกเรยนเสนอแนวทางในการอนรกษน�า พรอมตดภาพหรอวาดภาพประกอบ
ทาทา¡ารคÔ ¢Ñéนสงกจกรรม
12
3
(บนท
กลงใน
สมด
ประจ�าตว)
61
การสอสาร ความรวมมอ
การแกปญหา
การสรางสรรค การคดอย
างมวจารณญาณ
การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร
ทกÉะแหงศตวรรÉท21
✓
✓
✓
✓✓
แบงกลม กลมละ 3-4 คน จากนนชวยกนออกแบบและ
ประดษฐเครองกรองนาเสย เพอนานาเสยกลบมาใช ใหมได แลว
นาเสนอผลงานและแนวคดในการประดษฐหนาชนเรยน
สรางสรรค�ผลงาน¡Ôจ¡รรม
ภาพท 6.17 ตวอยางการออก
แบบเครองกรองน�าเสย
ตวอยาง ผลงานของ©น
ตวอยาง เครองกรองน
�าเสยของฉน
น�าสกปรก
ทรายละเอยด
กรวดละเอยด
กรวดหยาบ
ถานละเอยด
ถานหยาบ
ส�าลดนน�ามน
62
โครงงานวทยาศาสตร
ตวอยางโครงงานเพอสงเสรมใหผเรยนประยกตใชความรและฝกทกษะแหงศตวรรษท 21
กจกรรมสรางสรรคผลงาน
กจกรรมประยกตใช ความรและฝกทกษะ แหงศตวรรษท 21 เพอสรางสรรคผลงาน
กจกรรมฝกทกษะ
แบบฝ กหดทบทวนความร ความเขาใจ และพฒนาทกษะการคดของผเรยน
โครงงานสารวจและรวบรวมขอมล
â¤ร§§านท´Åอ§
โครงงานสงประดษฐ โครงงานทฤษฎ
â¤ร§§าน วทยาศาʵร
✓ʶานการ³
ÊÁØนäพรäÅยا
ถาอยางนนเราตองมาท�าสมนไพรไลยงกนอกแลวละส
คณแมคะ ทบานเรายงเยอะจงเลยคะคณแมคะ เราจะใชสมนไพรอะไรมาไลยงดคะ
จากสถานการ³นกเรยนเกดขอสงสยอะไร
เราจะใชสมนไพรชนดใดมาทาการทดลองเพอเปรยบเทยบการไลยงดละ
คณแมเคยบอกวา ใบขเหลกกสามารถนามาทาไดนะ
ลองใชใบนอยหนาดไหม เพราะมกลนเหมอนกน
นกเรยนคดวา สมนไพรชนดใด ทสามารถนามาทาสมนไพรไลยงไดดทสด
เราวาลองใชตะไครดวยกไดนะ
120
สรปสาระสาคญประจาบท
สรปเนอหาโดยรวมของบท เพอทบทวนความรใหแก ผเรยน
หนวÂกำÃàÃÂนÃÙŒ·è 1-4 หนวÂกำÃàÃÂนÃÙŒ·è 5-7
หนงÊ×อàÃÂน ÃำÂวÔชำ¾×น°ำนÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�áÅÐà·¤â¹âÅÂÕ ªÑé¹»ÃжÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè 5 àÅ‹Á 1
หนงÊ×อàÃÂน ÃำÂวÔชำ¾×น°ำนÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�áÅÐà·¤â¹âÅÂÕ ªÑé¹»ÃжÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè 5 àÅ‹Á 2
คาชแจงในการใชสอ
ͧ¤�»ÃСͺµ‹Ò§æ ã¹áµ‹ÅÐ˹‹Ç»ÃСͺ´ŒÇÂ
หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ป.5 เลม 2 จดทาขนสาหรบใชประกอบการเรยนการสอน
ชนประถมศกษาปท 5 ซงสอดคลองตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและ
เทคโนโลย (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงออกแบบ
กจกรรมการเรยนรโดยเนนกระบวนการทางวทยาศาสตร กระบวนการสบเสาะหาความร และกระบวนการแกปญหา
รวมทงสงเสรมการประยกตใชความรและฝกทกษะแหงศตวรรษท 21 ดวยกจกรรมทหลากหลาย
หนงสอเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 5 น คณะผเรยบเรยง
ไดจดทาและแบงหนงสอเรยนออกเปน 2 เลม ไดแก
แนวคดสาคญ
¢Íº¢‹ÒÂà¹×éÍËÒã¹Ë¹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ
ตวชวด
µÑǪÕéÇÑ´·ÕèÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñºà¹×éÍËÒ
กจกรรมนาสการเรยน
¡Ô¨¡ÃÃÁ/¤íÒ¶ÒÁ à¾×è͵ÃǨÊͺ¤ÇÒÁÃÙŒà´ÔÁáÅÐàª×èÍÁâ§ÊÙ‹º·àÃÕ¹ãËÁ‹
คาถามสาคญประจาบท
¤íÒ¶ÒÁ¡Ãе،¹ãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹½ƒ¡·Ñ¡ÉСÒäԴ¡‹Í¹à¢ŒÒÊÙ‹º·àÃÕ¹
คาศพททางวทยาศาสตร
¤íÒÈѾ·�ÊíÒ¤ÑÞ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�»ÃШíÒº· à¾×èͽƒ¡¡ÒÃÍ‹Ò¹ ¡ÒÃà¢Õ¹
แหลงน�ำและลมฟำอำกำศ6หนวยการเรยนรท
1. �เปรยบเทยบปรมาณนาในแตละแหลง และระบปรมาณนาทมนษยสามารถนามาใชประโยชนไดจากขอมลทรวบรวมได (มฐ. ว 3.2 ป.5/1)2.�ตระหนกถงคณคาของนาโดยนาเสนอแนวทางการใชนาอยางประหยดและการอนรกษนา (มฐ. ว 3.2 ป.5/2)3.�สรางแบบจาลองทอธบายการหมนเวยนของนาในวฏจกรนา (มฐ. ว 3.2 ป.5/3)4.�เปรยบเทยบกระบวนการเกดเมฆ หมอก นาคาง และนาคางแขง จากแบบจาลอง (มฐ. ว 3.2 ป.5/4)5.�เปรยบเทยบกระบวนการเกดฝน หมะ และลกเหบ จากขอมลทรวบรวมได (มฐ. ว 3.2 ป.5/5)
ตวชวด
โลกของเรามน�าปกคลมเปนสวนใหญของ พนผวโลกทงหมด โดยมทงแหลงน�าเคมและแหลงน�าจด ซงน�ามความส�าคญตอการด�ารงชวต ของสงมชวต เราจงตองใชน�าอยางประหยดและคมคา ในบรรยากาศมไอน�าเปนสวนประกอบส�าคญจงท�าใหสภาพอากาศเกดการเปลยนแปลงอย ตลอดเวลา วฏจกรน�าเกดจากการหมนเวยนอยางตอเนองระหวางน�าในบรรยากาศน�าผวดนและน�าใตดน
เนอหา¤ÃºµÒÁËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§Ï ’51 (©ºÑº»ÃѺ»Ãا ¾.È. 2560) ¹íÒàʹÍâ´Â㪌ÀÒÉÒ·ÕèࢌÒ㨧‹ÒÂÁÕÃÙ»ÀÒ¾ á¼¹ÀÒ¾ áÅеÒÃÒ§»ÃСͺ àËÁÒÐÊÁ¡Ñº¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹
1. ¹Ñ¡àÃÕ¹¨ÐàÅ×Í¡»¯ÔºÑµÔµÒÁÀҾ㴺ŒÒ§ à¾ÃÒÐÍÐ
äÃ
2. ¹Ñ¡àÃÕ¹¤Ô´Ç‹Ò 㹪ÕÇÔµ»ÃШíÒÇѹàÃÒÊÒÁÒö
㪌¹íéÒ·íÒ¡Ô¨¡ÃÃÁã´ä´ŒºŒÒ§
3. 㹪ÕÇÔµ»ÃШíÒÇѹàÃÒÊÒÁÒö㪌¹íéÒÍ‹ҧ»ÃÐË
ÂѴ䴌͋ҧäúŒÒ§
น�าส‹¡ารเรÂน¡Ôจ¡รรม
ÈÖ¡ÉÒÀÒ¾ áŌǵͺ¤íÒ¶ÒÁ
ก
ค
ข
ง
ใชนาประมาณ 60 ลตร
ใชนาประมาณ 30 ลตร
ใชนาประมาณ 1-2 ลตรใชนาประมาณ 3-5 ลตร
50
แหลงน�ำà¾×èอชวÔตบทท 1
?¹Ñ¡àÃÕ¹¤Ô´Ç‹Ò ¹íéÒÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑޡѺÁ¹ØÉÂ�ËÃ×ÍäÁ‹
Í‹ҧäÃ
sea
marine
freshwater
ÈѾท�น‹ารคาศพท คาอาน คาแปล
sea ซ ทะเล
freshwater 'เฟรชวอเทอ แหลงนาจด
marine มะ'รน แหลงนาเคม
49
1.2 การประหยดน�าและการอนรกษน�า
นาเปนสงทจาเปนตอการดารงชวตของมนษยในการทากจกรรมตาง ๆ
เชน ใชในการอปโภคและบรโภค ใชในการคมนาคม ซงนาในโลกสวนมาก
เปนนาเคม จงทาใหนาจดในโลกทมนษยสามารถนามาใชไดนนมปรมาณ
นอยมาก ดงนน เราจงควรใชนาอยางประหยดและคมคา รวมทงรวมกน
อนรกษนาเพอปองกนภาวะขาดแคลนนา
ภาพท 6.10 นานาทใชแลวกลบมาใชอก เชน
นานาสดทายจากการซกผาไปรดตนไม
ภาพท 6.12 ตรวจสอบรอยรวของทอนาในบาน
ถาพบรอยรวใหแจงชางประปามาซอมแซม
ภาพท 6.11 ใชภาชนะรองนาขณะแปรงฟน
โดยไมเปดนาทงไว
ภาพท 6.13 ปดกอกนาใหสนทเมอไมใชงาน
การใชน�าอยางประหยด
ตวอยาง การใชนาอยางประหยดและคมคา
58
QR Code
¢ŒÍÁÙÅáÅФÇÒÁÃÙŒàÊÃÔÁÊíÒËÃѺãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹䴌àÃÕ¹ÃÙŒ¼‹Ò¹Ê×èÍ´Ô¨Ô·ÑÅ
![Page 3: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/3.jpg)
หนวยการเรยนรท
หนวยการเรยนรท
6
7
แหลงนำ�และลมฟ�อ�ก�ศ 48
ด�วบนทองฟ� 96
º··Õè 1 แหลงนÓเพอชวต 49 แหลงนำ�และก�รอนรกษนำ� 51 สรปส�ระสำ�คญ 60 กจกรรมฝกทกษะ 61 กจกรรมสร�งสรรคผลง�น 62
º··Õè 2 ปรากฏการณลมฟาอากาศ 63 1. เมฆหมอกนำ�ค�งและนำ�ค�งแขง 65 2. หย�ดนำ�ฟ� 76 3. วฏจกรนำ� 85 สรปส�ระสำ�คญ 91 กจกรรมฝกทกษะ 92 กจกรรมสร�งสรรคผลง�น 95
º··Õè 1 ทองฟาและกลมดาวฤกษ 97 1. ด�วฤกษและด�วเคร�ะห 99 2. กลมด�วฤกษบนทองฟ� 104 สรปส�ระสำ�คญ 116 กจกรรมฝกทกษะ 117 กจกรรมสร�งสรรคผลง�น 119
โครงง�นวทย�ศ�สตร 120 อภธ�นศพท 122 บรรณ�นกรม 124
สารบญ วทยาศาสตรและเทคโนโลย ».5 àลม 2
หนวยการเรยนรท 5 ก�Ãà»ลÕèÂนแ»ลง 2
º··Õè 1 ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§·Ò§¡ÒÂÀÒ¾ 3 1. ก�รเปลยนสถ�นะของสส�ร 5 2. ก�รละล�ยของส�ร 15
สรปส�ระสำ�คญ 21 กจกรรมฝกทกษะ 22กจกรรมสร�งสรรคผลง�น 24
º··Õè 2 การเปลÂนแปลงทางเ¤ม 25 ก�รเปลยนแปลงท�งเคมของส�ร 27
สรปส�ระสำ�คญ 34 กจกรรมฝกทกษะ 35กจกรรมสร�งสรรคผลง�น 37
º··Õè 3 ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§·Õè¼Ñ¹¡ÅѺ䴌áÅÐ ¼ÑนกลѺäมäด¢องÊาร 38 ก�รเปลยนแปลงทผนกลบไดและ ผนกลบไมไดของส�ร 40
สรปส�ระสำ�คญ 45 กจกรรมฝกทกษะ 46กจกรรมสร�งสรรคผลง�น 47
![Page 4: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/4.jpg)
¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§·Ò§¡ÒÂÀÒ¾¢Í§ÊÊÒÃ
·Õ辺àËç¹ä´Œã¹ªÕÇÔµ»ÃШíÒÇѹÁÕÍÐäúŒÒ§?
º··Õè 1 ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§·Ò§¡ÒÂÀÒ¾
condensation
vaporisation
physical change
ศพทนารคาศพท คาอาน คาแปล
physical change 'ฟซคล เชนจ การเปลยนแปลงทางกายภาพ
vaporisation 'เวเพอไรเซชน การกลายเปนไอ
condensation คอนเดน 'เซชน การควบแนน
3
¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§5หนวยการเรยนรท
1.อธบายการเปลยนสถานะของสสาร เมอท�าใหสสารรอนขนหรอเยนลง โดยใชหลกฐานเชงประจกษ (มฐ. ว 2.1 ป.5/1)2.อธบายการละลายของสารในน�า โดยใชหลกฐานเชงประจกษ (มฐ. ว 2.1 ป.5/2)3.วเคราะหการเปลยนแปลงของสารเมอเกดการเปลยนแปลงทางเคม โดยใชหลกฐานเชงประจกษ (มฐ. ว 2.1 ป.5/3)4.วเคราะหและระบการเปลยนแปลงทผนกลบไดและการเปลยนแปลงทผนกลบไมได (มฐ. ว 2.1 ป.5/4)
µÑǪÕéÇÑ´
การเปลยนแปลงทางกายภาพของสสาร คอ ¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§Åѡɳзҧ¡ÒÂÀÒ¾ â´ÂäÁ‹·íÒãËŒ เกดสารใหมและท�าใหสารกลบคนสสภาพเดมได การเปลยนแปลงทางเคมของสาร คอ การท ÊÒÃà»ÅÕè¹á»Å§ä»â´Â·íÒãËŒà¡Ô´ÊÒÃãËÁ‹ áÅШÐท�าใหกลบมาเปนสารเดมไดยากหรอไมได เมอสารเกดการเปลยนแปลงแลวเปลยนกลบมาเปนสารเดมได เรยกวา การเปลยนแปลงท ผนกลบได สวนสารท äÁ‹ÊÒÁÒöà»ÅÕ蹡ÅѺÁÒ เปนสารเดมได เรยกวา การเปลยนแปลงท ¼Ñ¹¡ÅѺäÁ‹ä´Œ
![Page 5: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/5.jpg)
¶ŒÒàÃÒµÑ駹íéÒá¢ç§¡ŒÍ¹·Ôé§äÇŒã¹ÍسËÀÙÁÔË ŒÍ§ ¹íé Òá¢ç §¡ ŒÍ¹¨Ðà¡Ô ¡ÒÃà»ÅÕè¹ʶҹÐËÃ×ÍäÁ‹ Í‹ҧäÃ
1. ¡ÒÃà»ÅÕè¹ʶҹТͧÊÊÒà สสารทอยรอบตวเรามหลายชนด สสารแตละชนดทพบในชวตประจ�าวน
อาจมสถานะเปนของแขง ของเหลว หรอแกส ซงสสารอาจเปลยนจากสถานะ
หนงไปเปนอกสถานะหนงได โดยอาศยการเพมหรอลดความรอนใหแกสสาร
ไปจนถงระดบหนง เรยกวา การเปลยนสถานะ
ภาพท 5.1 ตวอยางการเปลยนสถานะของสสาร
การควบแนน การหลอมเหลว
การแขงตว การระเหด
การกลายเปนไอ
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
5
1. ҡʶҹ¡Òó� ËÒ¡à»ÅÕè¹¹íéÒã¹á¡ŒÇ¹íéÒ¨Ò¡¹íéÒàÂç¹à»š¹¹íéÒ·ÕèÍÂÙ‹ã¹ÍسËÀÙÁÔˌͧ Ðà¡ÔË´¹íéÒàËÁ×͹¡Ñ¹ËÃ×ÍäÁ‹ Í‹ҧäÃ
2. ¹Ñ¡àÃÕ¹¤Ô´Ç‹Ò Ë´¹íéÒ໚¹ÊÊÒ÷ÕèÍÂÙ‹ ã¹Ê¶Ò¹Ðã´
͋ҹʶҹ¡Òó� áŌǵͺ¤íÒ¶ÒÁ
นาสการเรยนกจกรรม
·íÒäÁàÃÒµŒÍ§ãªŒ¨Ò¹ÃͧᡌǹíéÒ´ŒÇÂÅФÃѺ
à¾ÃÒÐᡌǹíéÒ·ÕèÁÕ¹íéÒàÂç¹ àÁ×è͵Ñ駷Ôé§äÇŒ
¨Ðà¡Ô´Ë´¹íéÒ·Õ袌ҧᡌǷíÒãËŒ¼ŒÒ»Ùâµ�Ðໂ¡¨ŒÐ
·Ø¡¤¹ ¨Ò¹ÃͧᡌÇÁÒáŌǤ‹Ð
4
![Page 6: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/6.jpg)
3) ดบไฟ แลวน�ากระจกนาฬกาวางบนปากบกเกอร จากนนน�าน�าแขงวางไวขางบน
กระจกนาฬกา 2-3 กอน สงเกตบรเวณใตกระจกนาฬกาและบนทกผล
4) น�าน�าในบกเกอรเทใสหลอดทดลองประมาณ 14 ของหลอดทดลอง จากนนน�า
หลอดทดลองไปแชลงในชามน�าแขงปนทผสมเกลอ แลวตงทงไวประมาณ 20 นาท
จนน�าในหลอดทดลองเกดการเปลยนแปลง สงเกตและบนทกผล
4. น�าเสนอผลการทดลองหนาชนเรยน แลวรวมกนอภปรายและสรปผล
ภาพท 5.3 การน�าเสนอหนาชนเรยน
หนตอบได
1. การเปลยนสถานะของสสารตาง ๆ ขนอยกบปจจยใดบาง
2. การเปลยนสถานะของสสารจะท�าใหเกดสารชนดใหมหรอไม เพราะเหตใด
3. เมอเพมความรอนใหกบน�าแขงปนและน�าแขงกอน นกเรยนคดวาจะท�าใหเกดการ
เปลยนสถานะไดเหมอนกนหรอไม เพราะอะไร
4. หากตองการหลอมเหลวชอกโกแลตเพอน�าไปท�าขนม ควรเลอกใชวธการใดระหวาง
น�าชอกโกแลตใสภาชนะโลหะแลววางในน�ารอน หรอใสชอกโกแลตในภาชนะโลหะ
แลวน�าไปตากแดด เพราะอะไร
สงเกตนำแขงกอน
ในการจดตะเกยงแอลกอฮอล นกเรยนหามน�าตะเกยงแอลกอฮอลไปตอไฟกนโดยตรงเดดขาดตองใชกานไมขดจด และหามถอตะเกยงทจดไฟแลวเดนไปมา เพราะจะท�าใหเกดอนตราย
อนตราย
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
7
จดประสงค
ก�าหนดปญหา สงเกต และอธบายการเปลยนสถานะของ
สสารเมอเพมหรอลดความรอน
1 ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè
การเปลยนสถานะของสสาร
ทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรทใช1. การสงเกต 2. การทดลอง 3. การพยากรณ 4. การตงสมมตฐาน5. การลงความเหนจากขอมล6. การตความหมายขอมลและลงขอสรป7. การหาความสมพนธของสเปซกบเวลา
ตองเตรยมตองใช
1. ชาม 1 ใบ 6. เกลอ 1 ถง
2. น�าแขงกอน 5-6 กอน 7. กระจกนาฬกา 1 อน
3. หลอดทดลอง 1 หลอด 8. น�าแขงปน 34 ของชาม
4. ตะแกรงวางหลอดทดลอง 1 อน 9. ชดตะเกยงแอลกอฮอล 1 ชด
5. บกเกอรขนาด 250 มลลลตร 1 ใบ
ลองทาด
1. แบงกลม จากนนชวยกนสงเกตน�าแขงกอน แลวชวยกนก�าหนดปญหาและตงสมมตฐาน
เกยวกบการเพมหรอลดความรอนใหน�าแขงกอน และบนทกผลลงในสมด
2. พยากรณวา เมอเพมหรอลดความรอนใหน�าแขงกอนจะเกดการเปลยนแปลงอยางไร
แลวบนทกผล
3. ท�าการทดลอง เพอตรวจสอบผลการ
พยากรณ ดงน
1) ใสน�าแขงกอนลงในบกเกอร 2-4 กอน
จากนนตงทงไวประมาณ 10 นาท
สงเกตการเปลยนแปลงของน�าแขง
และบนทกผล
2) น�าบกเกอรจาก ขอ 1) มาตงไฟออน ๆ
เปนเวลา 5 นาท สงเกตบรเวณปาก
บกเกอร และบนทกผล ภาพท 5.2 ทดลองเพมความรอนใหกบน�า
6
![Page 7: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/7.jpg)
6. เมอน�าในบกเกอรเดอดใหใชทจบหลอดทดลองยดหลอดทดลองทมเกลดไอโอดนไว
กบขาตง แลวจมหลอดทดลองลงในน�าเดอดประมาณ 2 นาท สงเกตการเปลยนแปลง
ภายในหลอดทดลองและบนทกผล
7. เมอครบ 2 นาท ใหน�าหลอดทดลองออกมาตงทงไวทอณหภมหองประมาณ 1 นาท
จากนนใหน�าไปจมลงในบกเกอรทมน�าเยนจด ทงไวประมาณ 3-5 นาท แลวสงเกต
การเปลยนแปลงภายในหลอดทดลองและบนทกผล
8. ท�าการทดลองขอ 4.-7. ซ�า โดยเปลยนจากเกลดไอโอดนเปนเกลอแกง
9. รวมกนอภปรายและสรปผลการท�ากจกรรมเกยวกบการเปลยนสถานะของเกลดไอโอดน
และเกลอแกงภายในชนเรยน
ภาพท 5.4 ทดลองเพมและลดความรอนใหแกเกลดไอโอดนและเกลอแกง
หนตอบได
1. การระเหดและการระเหดกลบของสสารคออะไร
2. ยกตวอยางสสารในชวตประจ�าวนทมการเปลยนสถานะโดยการระเหดมา 3 ชนด
3. “ลกเหมนชวยดบกลนและไลแมลงในทตาง ๆ ได” จากขอความ นกเรยนคดวาจะน�าลกเหมน
ไปวางไวในตเสอผาเพอดบกลนและไลแมลงหรอไม เพราะอะไร
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
9
จดประสงค
อธบายการเปลยนสถานะของสสาร เมอเพมหรอลดความรอน
2 ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè
การระเหดและการระเหดกลบ
ทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรทใช1. การวด 2. การสงเกต 3. การทดลอง 4. การพยากรณ 5. การตงสมมตฐาน6. การลงความเหนจากขอมล7. การตความหมายขอมลและลงขอสรป
ตองเตรยมตองใช
1. ชอนตวง 2 อน 9. จกยาง 2 อน
2. เกลอแกง 2 ชอน 10. ไมขดไฟ 1 กลก
3. นาฬกาจบเวลา 1 เรอน 11. เกลดไอโอดน 2 ชอน
4. ทจบหลอดทดลอง 1 อน 12. น�าอณหภมหอง 150 มลลลตร
5. ชดตะเกยงแอลกอฮอล 1 ชด 13. บกเกอรใสน�าผสมน�าแขง 1 ใบ
6. ตะแกรงวางหลอดทดลอง 1 อน 14. บกเกอรขนาด 250 มลลลตร 1 ใบ
7. หลอดทดลองขนาดใหญ 2 หลอด 15. กระบอกตวงขนาด 150 มลลลตร 1 ใบ
8. ขาตงและทจบหลอดทดลอง 1 ชด
ลองทาด
1. แบงกลม แลวสงเกตลกษณะทางกายภาพ เชน สถานะ กลน ของเกลดไอโอดนและ
เกลอแกง จากนนบนทกผลลงในสมด
2. ชวยกนตงสมมตฐานวา เมอเพมหรอลดความรอนใหกบเกลดไอโอดนและเกลอแกงจะ
ท�าใหเกดการเปลยนแปลงอยางไร แลวบนทกผล
3. ใหแตละกลมรวมกนพยากรณและบนทกผลวา เมอน�าเกลดไอโอดนและเกลอแกง
ใสหลอดทดลองท 1 และ 2 ตามล�าดบ จากนนน�าไปแชในน�าเดอด แลวตอดวยน�าไปแช
ในน�าเยน จะเกดการเปลยนแปลงอยางไร
4. ท�าการทดลองเพอตรวจสอบผลการพยากรณ โดยใชชอนตวงเกลดไอโอดนใสลงใน
หลอดทดลองประมาณ 1-2 ชอน แลวปดปากหลอดทดลองดวยจกยาง
5. ตวงน�าปรมาตร 150 มลลลตร ใสลงในบกเกอร แลวน�าไปตงไฟ
8
![Page 8: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/8.jpg)
นกเรยนคดวา หากเพมความรอนใหกบน�าแขงแหงและน�าแขงปนเทา ๆ กน การเปลยนสถานะ
ทเกดขนจะเหมอนกนหรอไม เพราะอะไร
¤Ó¶ÒÁ·ŒÒ·Ò¡ÒäԴ¢Ñé¹ÊÙ§
ภาพท 5.6 การหลอมเหลวของน�าแขงกอน
การหลอมเหลว
(เพมความรอน)ของแขง ของเหลว
เมอเพมความรอนใหกบสสารทอยใน
สถานะของแขงจนถงระดบหนงจะท�าให
สสารนนเปลยนสถานะจากของแขงเปน
ของเหลว
การกลายเปนไอ (vaporisation) การเปลยนสถานะจากของเหลวเปนแกส
ภาพท 5.7 การกลายเปนไอของน�า
การกลายเปนไอ
(เพมความรอน)ของเหลว แกส
เมอเพมความรอนใหกบสสารทอย
ในสถานะของเหลวจนถงระดบหนง
จะท�าใหสสารนนเปลยนสถานะจาก
ของเหลวเปนสถานะแกส เรยกว า
การกลายเปนไอ แบงได 2 กระบวนการ
ไดแก • การระเหย เปนการเปลยนสถานะ
จากของเหลวทอยบรเวณผวหนาไปเปนแกส
• การเดอด เปนการเปลยนสถานะจากของเหลวโดยเพมความรอนจนถงจดเดอดจนเปนแกส
การหลอมเหลว (melting) การเปลยนสถานะจากของแขงเปนของเหลว
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
11
1.1 การเปลยนสถานะของสสาร การเปลยนสถานะของสสารเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพ สสาร
แตละชนดจะปรากฏใหเหนในสถานะใดสถานะหนง ซงอาจเปนของแขง ของเหลว
หรอแกส สสารแตละสถานะสามารถเปลยนเปนสถานะอนไดโดยมความรอน
เปนปจจยส�าคญ เมอมการเพมหรอลดความรอนใหกบสสารในระดบหนง
จะท�าใหสสารเกดการเปลยนรปราง ขนาด ปรมาตร และสถานะไปแตยงคงเปน
สสารชนดเดม และสสารนนสามารถกลบคนส สถานะเดมไดอกครง เมอม
การลดหรอเพมความรอน ดงน
ภาพท 5.5 การเปลยนสถานะของสสาร
การหลอมเหลว
การระเหด
การระเหดกลบ
การแขงตว
ของเหลว แกส
การกลายเปนไอ
การควบแนน
ความรอนเพมขน
ความรอนลดลง
ของแขง
10
![Page 9: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/9.jpg)
การระเหดกลบ (deposition) การเปลยนสถานะจากแกสเปนของแขง
ภาพท 5.13 การระเหดกลบของเกลดไอโอดน
การระเหดกลบ
(ลดความรอน)แกส ของแขง
เมอลดความรอนใหกบสสารทอยใน
สถานะแกสบางชนดจนถงระดบหนงจะ
ท�าใหสสารนนเปลยนสถานะจากแกสเปน
ของแขง โดยไมผานการเปนของเหลว
ภาพท 5.14 การควบแนนของไอน�า
การควบแนน
(ลดความรอน)แกส ของเหลว
เมอลดความรอนใหกบสสารทอยใน
สถานะแกสจนถงระดบหนงจะท�าใหสสาร
นนเปลยนสถานะจากแกสเปนของเหลว
การแขงตว (solidification) การเปลยนสถานะจากของเหลวเปนของแขง
ภาพท 5.15 การแขงตวของไอศกรม
การแขงตว
(ลดความรอน)ของเหลว ของแขง
เมอลดความรอนใหกบสสารทอยใน
สถานะของเหลวจนถงระดบหนงจะท�าให
สสารนนเปลยนสถานะจากของเหลวเปน
ของแขง
การควบแนน (condensation) การเปลยนสถานะจากแกสเปนของเหลว
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
13
นกวทยาศาสตรไดน�าประโยชนจากการระเหดของสสารมาใชเปนวธการแยกสาร
ทอยในสถานะของแขงทระเหดไดกบของแขงทระเหดไมไดออกจากกน เชน การแยก
สารผสมระหวางทรายกบผงลกเหมน โดยการเพมความรอนใหกบสารผสม จะท�าให
ผงลกเหมนระเหดกลายเปนแกสเหลอแตทรายอยในภาชนะ ดงภาพ
ภาพท 5.10 น�าแขงแหง ภาพท 5.11 ลกเหมน ภาพท 5.12 การบร
ภาพท 5.9 การแยกสารผสมโดยการระเหด
การระเหด (sublimation) การเปลยนสถานะจากของแขงเปนแกส
ภาพท 5.8 การระเหดของเกลดไอโอดนการระเหด
(เพมความรอน)ของแขง แกส
เมอเพมความรอนใหกบสสารทอย
ในสถานะของแขงบางชนดจนถงระดบ
หนงจะท�าใหสสารนนเปลยนสถานะจาก
ของแขงเปนแกส โดยไมผานการเปน
ของเหลว
การระเหด
(ทราย + ผงลกเหมน)สารผสม
ทราย
ตวอยาง สสารทสามารถเปลยนสถานะโดยการระเหดได
(เพมความรอน)
12
![Page 10: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/10.jpg)
ÊÒÃÅÐÅÒ¤×ÍÍÐäà áÅÐà¡Ô´¢Öé¹ä´ŒÍ‹ҧäÃ
2. ¡ÒÃÅÐÅÒ¢ͧÊÒà การละลายเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพของสารทเกดขนจากการน�า
สารใสลงในน�า แลวสารนนผสมรวมกบน�าอยางกลมกลนจนมองเหนเปนเนอ
เดยวกนทกสวน โดยสารทไดยงคงเปนสารเดม เราเรยกวา สารละลาย
สารตาง ๆ อาจอยในสถานะของแขง ของเหลว หรอแกส ซงสารบางชนด
สามารถละลายในน�าได เชน เกลอ แอลกอฮอล แกสออกซเจน สวนสาร
บางชนดไมสามารถละลายในน�าได แตสามารถละลายในสารชนดอนได เชน
ลกเหมนไมละลายในน�าแตละลายในแอลกอฮอล
ภาพท 5.20 ตวอยางการละลายของสาร
15
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
ภาพท 5.16 ใชน�าลางจาน
ภาพท 5.17 ไอศกรม
ภาพท 5.18 ลกเหบท�าใหหลงคาเสยหาย
ภาพท 5.19 น�าแขงขวโลกหลอมเหลว
ภาวะโลกรอน (global warming) คอ ภาวะทอณหภมเฉลยของโลกสงขน นกเรยนคดวา
ภาวะโลกรอน ท�าใหเกดการเปลยนแปลงของสสารอยางไร
¤Ó¶ÒÁ·ŒÒ·Ò¡ÒäԴ¢Ñé¹ÊÙ§
1.2 ผลทเกดจากการเปลยนสถานะของสสาร การเปลยนสถานะของสสารมผลตอสงมชวตและสงแวดลอม ตวอยางเชน
• น�ามาใชประโยชนในชวตประจ�าวน
เชน สรางเครองจกรไอน�า การท�า
น�าแขง การท�าไอศกรม
• ถาเกดลกเหบขนาดใหญ อาจท�าให
อาคารบานเรอนเสยหายได
• ถาเกดการละลายของน�าแขงบรเวณ
ขวโลก เนองจากภาวะโลกรอน อาจ
ท�าใหเกดน�าทวมโลก
¼Å´Õ ¼ÅàÊÕÂ
• เกดวฏจกรของน�า ท�าใหสงมชวตตาง ๆ
สามารถด�ารงชวตอยได
14
![Page 11: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/11.jpg)
ภาพท 5.22 การทดลองละลายสารในน�า
หนตอบได
1. สารละลายคออะไร
2. การละลายเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพของสารหรอไม เพราะเหตใด
3. หากนกเรยนเลนกฬากลางแจง แลวกระหายน�า นกเรยนจะน�าสงใดมาละลายน�าดมระหวาง
น�าหวานเขมขนหรอเกลอแร เพราะเหตใด
3. ชวยกนท�าการทดลองเพอตรวจสอบผลการพยากรณ โดยปฏบต ดงน
1) ใชชอนตกสารตกเกลอปนจ�านวน 1 ชอน ใสลงในหลอดทดลอง
2) เทน�าลงในหลอดทดลองประมาณ 34 ของหลอดทดลอง จากนนใชแทงแกวคนสารคน
สารในหลอดทดลอง สงเกตและบนทกผล
3) ท�าการทดลองขอ 1)-2) ซ�า โดยเปลยนจากเกลอปนเปนดนรวน แปงมน น�ามนพช
น�าสมสายช และสผสมอาหารชนดน�า ตามล�าดบ
4. น�าเสนอผลการทดลองหนาชนเรยน แลวรวมกนอภปรายและสรปผล
นำมนพช
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
17
จดประสงค
ทดลองและอธบายการละลายของสารในน�า
3 ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè
การละลายของสารในนา
ทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรทใช1. การสงเกต 2. การทดลอง 3. การพยากรณ 4. การตงสมมตฐาน5. การลงความเหนจากขอมล6. การตความหมายขอมลและลงขอสรป
ตองเตรยมตองใช
1. ดนรวน 1 ถง 7. น�าสมสายช 1 ขวด
2. แปงมน 1 ถง 8. น�าปรมาตร 600 มลลลตร
3. เกลอปน 1 ถง 9. สผสมอาหารชนดน�า 1 ขวด
4. น�ามนพช 1 ขวด 10. ตะแกรงวางหลอดทดลอง 1 อน
5. ชอนตกสาร 6 อน 11. หลอดทดลองขนาดใหญ 6 หลอด
6. แทงแกวคนสาร 6 อน
ลองทาด
1. แบงกลม จากนนชวยกนตงสมมตฐานเกยวกบการทดลองการละลายของสารทมสถานะ
ตางกนในน�า แลวบนทกผลลงในสมด
2. สงเกตสมบตทางกายภาพของสารแตละชนด เชน รปราง สถานะ ส แลวพยากรณวา
เมอเตมน�าลงในสารแตละชนดทน�ามาทดลองจะมการเปลยนแปลงหรอไม อยางไร
และบนทกผล
นำมนพช
ภาพท 5.21 สงเกตลกษณะทางกายภาพของสาร16
![Page 12: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/12.jpg)
ตวอยาง การละลายในน�าของสารทอยในสถานะแกส
สารทอย ในสถานะแกสสามารถละลายในน�าได เชน แกสออกซเจน
แกสคารบอนไดออกไซด
การละลายแอลกอฮอลในน�า
แกสออกซเจนละลายอยในน�า ท�าใหปลามอากาศใชในการหายใจ
เปนของเหลวเหมอนน�าและแอลกอฮอลลางแผล
มสฟาเหมอนแอลกอฮอลลางแผล
สารละลายแอลกอฮอล
ตวอยาง การละลายในน�าของสารทอยในสถานะของเหลว
สารทอย ในสถานะของเหลวบางชนดนนสามารถ
ละลายในน�าได เชน แอลกอฮอล แตสารทอยในสถานะ
ของเหลวบางชนดไมละลายในน�า เชน น�ามนพช
แอลกอฮอลลางแผลน�า
ภาพท 5.23 น�ามนพชไมละลายในน�า
19
หนวยการเรยนรท 5¡ÒÃà»ÅÕè¹á»Å§
การละลายของสารในน�า คอ การน�าสารมาผสมกบน�า แลวสารชนดนน
สามารถผสมรวมเปนสารเนอเดยวกนกบน�าไดทวทกสวน เรยกสารผสมทไดวา
สารละลาย ซงการละลายไมท�าใหเกดสารใหม เพราะสารละลายนนยงคงแสดง
สมบตเดมของสารอย การละลายจงเปนการเปลยนแปลงทางกายภาพ
ตวอยาง การละลายในน�าของสารทอยในสถานะของแขง
สารทอยในสถานะของแขงบางชนดสามารถละลายในน�าได เชน เกลอ
เกลดดางทบทม น�าตาลทรายแดง
การละลายเกลดดางทบทมในน�า
การละลายน�าตาลทรายแดงในน�า
เปนของเหลวเหมอนน�า
เปนของเหลวเหมอนน�า
น�าเชอม (สารละลาย)
น�าดางทบทม (สารละลาย)
มสน�าตาลเหมอนน�าตาลทรายแดง
มสมวงเหมอนดางทบทม
การละลายในนาของสาร
เกลดดางทบทมน�า
น�า น�าตาลทรายแดง
18
![Page 13: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/13.jpg)
ÊÃØ» ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ»ÃШíÒº··Õè 1
การหลอมเหลว
การกลายเปนไอ การระเหย
การเดอด
การระเหด
การควบแนน
การแขงตว
การระเหดกลบ
การเพมความรอน
การลดความรอน
ไปอกสถานะหนงโดยอาศยการเพมหรอลดความรอนการเปลยนแปลงของสสารจากสถานะหนง
การเปลยนสถานะของสสาร
เชน
รวมกบนาเปนสารเนอเดยวกนทกสวนการนาสารมาผสมกบนา แลวสารชนดนน
การละลายของสาร
การเปลยนแปลงทางกายภาพ
มฐ. ว 2.1 ป.5/1-ป.5/2
นา เกลอแกง นาเกลอ(ตวทาละลาย) + (ตวละลาย) = (สารละลาย)
+ =
21
การละลายของสารในน�าท�าใหเกด
สารละลาย ซงจดเปนสารเนอเดยว เชน
น�าเกลอ น�าเชอม ในสารละลายจะม
องคประกอบ 2 สวน คอ ตวท�าละลาย
และตวละลาย โดยสารทมปรมาณมากกวา
และมสถานะเดยวกบสารละลาย เรยกวา
ตวทาละลาย และสารทมปรมาณนอยกวา
เรยกวา ตวละลาย เชน น�าเกลอเปน
สารละลายทมน�าเปนตวท�าละลาย และ
เกลอเปนตวละลาย ภาพท 5.24 การละลายของเกลอในน�า
น�า(ตวท�าละลาย)
น�าเกลอ (สารละลาย)
เกลอ(ตวละลาย)
กจกรรม สรปความรประจาบทท 1
รายการเกณฑ
ด พอใช ควรปรบปรง
1. เขาใจเนอหาเกยวกบเรองการเปลยนแปลงทางกายภาพ
2. สามารถท�ากจกรรมและอธบายผลการท�ากจกรรมได
3. สามารถตอบค�าถามจากกจกรรมหนตอบไดได
4. ท�างานกลมรวมกบเพอนไดด
5. น�าความรไปใชประโยชนในชวตประจ�าวนได
หลงเรยนจบบทนแลว ใหนกเรยนบอกสญลกษณทตรงกบระดบความสามารถของตนเอง
ตรวจสอบตนเอง
“น�าเปนตวท�าละลาย แตไมสามารถละลายสารไดทกชนด” นกเรยนคดวาสารชนดใดบางทไม
สามารถละลายในน�าได
¤Ó¶ÒÁ·ŒÒ·Ò¡ÒäԴ¢Ñé¹ÊÙ§
20
![Page 14: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/14.jpg)
3. ตอบคาถามตอไปน
1) นกเรยนคดวา การละลายของสารในน�ามผลดหรอไม เพราะอะไร
2) ความรอนมผลตอการเปลยนสถานะของสสารหรอไม เพราะอะไร
3) ยกตวอยางสารทสามารถละลายน�าไดมาอยางนอย 3 ตวอยาง
4) การเปลยนสถานะท�าใหสมบตของสสารเปลยนไปหรอไม อยางไร
5) หากน�าน�าใสพมพแลวไปแชไวในชองแชแขง 1 วน น�าจะมการเปลยนสถานะ
หรอไม เพราะอะไร
4. สงเกตภาพแลวตอบวา สสารมการเปลยนแปลงทางกายภาพจากกระบวนการใด
1.
4.
7.
2.
5.
8.
3.
6.
9.
ทาทายการคดขนสงกจกรรม
(ทมาภาพ : https://pixabay.com)
23
กจกรรมฝกทกษะ
º··Õè 1
1. เขยนแผนภาพแสดงการเปลยนสถานะของสสารทพบในชวตประจาวนมา 1 สสาร
2. อานขอมล แลวตอบคาถาม
การเปลยนสถานะของสสาร เมอเพมความรอนใหกบสสารถงระดบ
หนงจะท�าใหสสารทอยในสถานะของแขง
เปลยนสถานะไปเปนของเหลว เรยกวา
การหลอมเหลว และเมอเพมความรอน
ตอไปจนถงอกระดบหนง สสารทอย
ในสถานะของเหลวจะเปลยนเปนแกส
เรยกวา การกลายเปนไอ แตเมอลด
ความรอนลงจนถงระดบหนง สสารท
อย ในสถานะแกสจะเปลยนสถานะเปน
ของเหลว เรยกวา การควบแนน และถาลดความรอนตอไปอกจนถงระดบหนง สสารทอย
ในสถานะของเหลวจะเปลยนสถานะเปนของแขง เรยกวา การแขงตว นอกจากน สสาร
บางชนดยงสามารถเปลยนสถานะจากของแขงเปนแกสโดยทไมผานการเปนของเหลว
เรยกวา การระเหด สวนสสารทอยในสถานะแกสบางชนดสามารถเปลยนสถานะจากแกส
เปนของแขงโดยไมผานการเปนของเหลว เรยกวา การระเหดกลบ
1) “เมอน�ากอนน�าแขงวางตงทงไวทอณหภมหอง ประมาณ 10 นาท กอนน�าแขงจะเปลยนสถานะเปนของเหลว เรยกวา การควบแนน” ขอความนกลาวถกตองหรอไม เพราะเหตใด
2) การเปลยนสถานะของสสารจะท�าใหเกดสารชนดใหมหรอไม เพราะเหตใด 3) นกเรยนคดวา การเปลยนสถานะของสสารตาง ๆ ขนอยกบปจจยใด
ภาพท 5.25 การเปลยนสถานะของสสาร
22
![Page 15: ÇÔ·ÂÒÈÒʵà ෤â¹âÅÂÕ». àÅ‹Á 2academic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1582703119... · 2020. 2. 26. · กลØ่มÊ Ãะก ÃàÃÕÂนÃÙ้วÔทÂ](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022081617/602678fd813b2c7a1c6875d6/html5/thumbnails/15.jpg)
การสอสาร ความรวมมอ การแกปญหา
การสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ
การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร
ทกÉะแหงÈตวรรÉท21 ✓
✓
✓
✓
แบงกลม กลมละ 3-4 คน แลวชวยกนทาเครองดมทสวนผสมสามารถละลายในนาได จากนนนาเสนอหนาชนเรยน โดยระบสารท นามาผสมกบนา พรอมบอกวาใช สงใดเปนตวทาละลายและตวละลาย แลวใหเพอนกลมอน ๆ ลองชมเครองดมของกลมตนเอง
สรางสรรค�ผลงานกจกรรม
ตวอยาง ¼Å§Ò¹¢Í§©Ñ¹
ภาพท 5.26 เครองดม(ทมาภาพ : https://pixabay.com)
24