Студенттерге арналған Ф СО ПГУ 7.18.3/07

пәннің бағдарламасы

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультеті

5В060700 – Биология мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған

Адам және жануарлар физиологиясы

ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)

Павлодар

Студенттерге арналған бағдарламасының бекіту

парағы

Ф СО ПГУ 7.18. 2/11

БЕКІТЕМІН

ХТжЖФ деканы ________ Ахметов Қ.Қ.

“___ ” ________2012 ж.

Құрастырған: бғ.д., профессор Жумадина Ш.М. _______________оқытушы Жумабекова Д.К. _______________

Биология және экология кафедрасы

Адам және жануарлар физиологиясы пәні бойынша 5В060700 Биология мамандығы студенттеріне арналған

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ

Бағдарлама “__” __. 20__ ж. бекітілген жұмыс бағдарламсы негізінде әзірленді.

Кафедра отырысында ұсынылған 20__ ж. «___» ____ № __ хаттама

Кафедра меңгерушісі ________________________ Жумадина Ш.М.

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу әдістемелік кеңесімен мақұлданған20 __ж. «___» ____ № __ хаттама

ОӘК төрайымы ________________________ Нургожин Р.Ж.

1 Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары Жумадина Шолпан Молдажановна Биология ғылымының докторы, профессорБиология және экология кафедрасы, Ломов к.64, А-корпус, А-358 аудиториятелефон 8(7182) 67-36-87 (12-57)Жумабекова Дина Калихановна ОқытушыБиология және экология кафедрасы, Ломов к.64, А-корпус, А-356 аудиториятелефон 8(7182) 67-36-87 (12-57)

2Пән туралы мәлімет:Пән 6 семестерде оқытылады, ұзақтылығы 15 апта. Пәннің жалпы сағат көлемі 135 сағат, оның ішінде дәрістік – 22,5, тәжірибелік – 15, зертханалық – 15, СӨЖ – 82,5 сағат берілген. Бақылау түрі – емтихан.

3 Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр

Кредиттар саны

Аудиториялық сабақ түрлері бойынша қарым-қатынас сағаттарының саны

Студенттің өздік жұмысының сағат саны Бақылау

нысаныбарлы-ғы дәріс практи-

казертха-налық

студия-лық жеке барлығы СРСП

6 3 135 22,5 15 15 - - 82,5 емтиханБар-лығы

135

4 Пәннің мақсаты және тапсырмасы Адам және жануарлар физиологиясы пәнінің мақсаты организмнің, жүйелердің, мүшелердің

қызметтерінің физиологиялық механизмдерімен танысу, физиология ғылымының жаңа жетістіктерімен танысу және даму болашағын көрсету; білім беріп, физиологиялык ой қалыптастыру болып табылады.

Пән оқытудың негізгі міндеттері - физиологиялык жүйелердің атқару қызметтерін анықтап олардың реттелу

механизмдерін толық білу, - игерген білімдерін практикалық сабақтарда және эксперименталды жүмыста

пайдалана білу. - физиологиялық классикалық әдістермен танысып оларды қолданатын жай туғызу.

5 Білімге, икемділікке және машықтарға қойылатын талаптар Курсты оқыту нәтижесінде Сіз міндетті түрде мүше құрылымының, оның қызметіне

байланысты өзгеруі туралы, жас ерекшеліктерін, біртұтас органдар жүйесінің құрылысының жалпы белгілірі мен зерттеудің физиологиялық әдістерін білуге тиіссіз.

Курсты оқыту нәтижесінде Сіз міндетті түрде істей білуініз қажет:- тәжірибелік сабақтарда кейінгі жұмыстарында қолдануға болатын физиологиялық

зерттеулердің әр-түрлі әдістерін пайдалану;

- адам мен жануарлар ағзасының құрылуының себеп-салдар байланыстарын түсіне білу;

- алған білімдерді тәжірибелік жұмыста пен басқа да биологялық циклдағы пәндерді оқығанда және одан ары мамандық бойынша жұмыс істегенде қолдану.

6 Пререквизиттері: Анатомия, гистология, цитология, экология, биохимия, биофизика, генетика, жоғарғы жүйке физиологиясы және эволюциясы.

7 Постреквизиттер Жеке даму биологиясы, иммунология, молекулярлық биология, медициналық энтомология.

8 Тақырыптық жоспар

№ Пән тақырыптарының аты Дәріс Тәж сабақтар

Зерт сабақтар

СӨЖ

1 Кіріспе. Функциональдық жүйелердиң және бөлек мүшелердің физиологиясы.Организмдегі реттеу механизмдері

1 1 1 5,5

2 Қозғыш тканьдердің физиологиясы. 1 1 1 5,5

3 Бұлшық ет физиологиясы 1 5,54 Нерв талшықтарының физиологиясы. 1 1 1 5,55 Орталық нерв жүйесінің физиологиясы. 1 1 1 5,56 Орталық жұйке жүйесінің бөліктерінің

физиологиясы. 1 1 1 5,5

7 ЖДНҚ физиологиясы 1 5,58 Психиқалық іс- әрекетінің физиологиялық

негіздері. 1 1 1 5,5

9 Снсорлық жүйе. Анализаторлар. 1 1 1 5,510 Қан физиологиясы 1 1 1 5,511 Лимфа физиологиясы 1 5,512 Ішкі секреция бездерінің

физиологиясы1 1 1 5,5

13 Жүрек пен қан тамырларының жүйесі

1 1 1 5,5

14 Қан қысымы және гемодинамика зандылықтары

1 5,5

15 Тыныс алу жүйесінің физиологиясы.

1 1 1 5,5

16 Асқорыту физиологиясы. 2 1 1 5,517 Зат және қуат алмасуы 1 5,518 Бүйректер және басқа да сыртқа

шығару ағзаларының қызметі. 1 1 1 5,5

19 Хронофизиология. 1 1 1 5,520 Жас өспірімдер физиологиясы. 1,521 Бейімдеушіліктің негізгі заңдылықтары. 1 1 1 5,5

БАРЛЫҒЫ 22,5 15 15 82,5

9 Пәннің қысқаша сипаттамасы

Адам және жануарлар физиологиясы пәні адам мүшелері мен жүйелердің кызметін зерттейтін ғылым. Адам және жануарлар физиологиясы

биологиялық пәндердің ішіндегі студенттерді адам организмінің қызмет ерекшелігімен таныстыратын бірден-бір пән. Анатомияның жалғасы болып саналады. Әдетте биологияны екіге беледі — морфология мен физиологияға. Морфология адамның пішіні мен құрылысын зерттейтін болса, физиология қызметін қарастыратын ілім. Физиология ғылымың зерттеудін бірнеше зерттеу әдістері бар: мүшелерді немесе оның жеке бөліктерін алып тастап, алынған көрсеткіштерді талдау, фистула қою әдісі (іші қуысты мүшелерге түтік қойып, мүшелерден бөлінген сөлдің ерекшелігін анықтау), эксперименттік әдістер (жедел және созылмалы түрде жеке мүшелердің қызметтеріне тәжірибе жасау) т. б. әдістер.

10 Курс компоненттері10.1 Пәннің тақырыптарының мазмұны Тақырып 1 КіріспеРеттелу женінде негізгі түсінік. Жүйкелік козу табиғаты жөнінде түсінік. Жүйке клеткасы

және оның белшектерінің функииональдык маңызы. Эфферентті жене афферентті жүйке жолдары, синапс, рецепторлар жөнінде қысқаша үғым. Рефлекстің структуралық - функциональдык негізі.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 2 Қозғыш тканьдердін қасиеттеріҚозғыш улпалардың жалпы сипаттамасы. Қозғыш улпалардың негізгі қассиеттері.

Қозғыштық тканьдердің тітіркену зандары және әдістері. Жануарлардың барлық ұлпалары тітіркендіргіштерге белгілі бір әрекетпен жауап береді. Тітіркендіруден кейін ұлпаларда белсенділік байқалып, олардың өздеріне ғана тән қызметтер атқарылады (мысалы нерв талшықтарында импульстер пайда болады, бездер- сөл бөледі, ет жиырылады) Нерв және ет ұлпалары қасіеттерін зерттеуге арналған тәжірибелердің қөпшілігі бақаның артқы аяқтарына дайындалған нерв-ет препаратымен жүргізіледі. Қозғыштықты анықтайтын әдістер. Қозу табалдырығы. Хронксия және лабильдик. Бұлшық ет талшықтарының қасиеттері. Бұлшық еттердің физиологиясы. қанқа еттерінің құрылысы Биохимиялық өзгерістердің негізгі кезендері және еттін жирылуы эергетикасы.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 3 Нерв талшықтарының физиологиясыҚозғыштықты анықтайтын әдістер. Қозу табалдырығы. Хроноксия және

лабилдік жөнінде үғым. Жүйке мен ет қүрамдарының. онтогенетикалық және физиологиялыц козу ерекшеліктері.

Тыныштық потенциал (мембраналық потенциал) жөне әрекет потенциалы. Тітіркеңдіру мен қозудың арасындағы қарым-катынас.

Жүйке импульстің таралу жылдамдығы. Жүйке импульсінің таралуын белгілейтін метаболикалық жөне иондык. факторлар. Әр түрлі жүйке талшык.тарындағы жүйке импульсінің таралу шапшандыры.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 4 Орталық нерв жүйесінің физиологиясыОЖЖ-ң эволюцияның негізгі кезендері. Жүйке клеткаларының

қүрылысы. Рефлекторлық концепция, Нерв орталығы және оның қасиеттері. Синапс- құрамы, қызметі. ОЖЖ жалпы сиппатамасы. Сопақша мидың физиологиясы. Аралық миы физиологясы. Рефлекс уақыты. Жалпы түпкі жол жөніндегі түсінік. Рефлекс жауабының градациясы. Жинақталу процесі. Орталык тежелу жөнінде ілім жөне оны түсіндіретін гапотезалар. Жүлын рефлекстері. Рефлекс уақытын анықтау және рефлекторлық доғаны талдау. Шартты рефлекстердін пайда болуы.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 5 Орталық жұйке жүйесінің бөліктерінің физиологиясыВегетативтік жүйке жүйесі /симпатиқалық, парасимпатиқалық/

Жұлынның құрылысы мен орталықтары. Сопақша ми, оның рефлеторлық орталықтары. Ортанғы ми. Мишық.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 6 Психиқалық іс- әрекетінің физиологиялық негіздеріӘр түрлі оиыртқалы жануарлардың ми сыңарларының дамуы. Ми

сыңарларының қыртысының эволюциясы, Шартты рефлекстер, олардын пайда болуы механизмі. Тежелу түрлері, Ми қыртысының әр түрлі аландарының функциональдық сипаттамасы. Ми қыртысының анализ және синтез қызметттері. Мидағы ес механизмі. Үйқы және гипноз.Адамға тән екінші сигнальдық жүйе – жоғары жүйке іс әрекетінің ерекшелігі.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 7 Снсорлық жүйе. АнализаторларАнализатордың жалпы сипаттамасы және

қасиеттері.Интерорецепторлар, проприо және экстерорецептолар. Рецепторлардың қозуы. Дәм және иіс рецепторлары. Көру және есту анализаторлар. Форецепция механизмы.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 8 Қан физиологиясыҚанның құрамы және мөлшері. Қанның атқаратын қызметтері. Қанның

физикалық- химиялық қасиеттері. Қандағы кан тұйіршектерінің сипаттамасы. Қандағы гемоглобин және оны анықтау Қанның түрлі-түстік көресткішін анықтау және гемин кристалдарын алу. ЭШЖ – эритроциттердің түну жылдамдығы және ЭОТ – эритроциттердің осмостық түрақтылығы. Қан ұю жылдамдығын және қан топтарын анықтау.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 9 Ішкі секреция бездерінің физиологиясыІшкі секреция бездері. Ішкі секреция бездерінің мәні. гипофиз оың

топографиясы және морфологиясы.Калқанша безі, қалқанша маңындағы безі. Бүйрек безі, ұйқы безі. Бүйрекүсті бездері. Гормондар және олардың қызметі.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 10 Жүрек пен қан тамырларының жүйесіЖүрек қурылысы, қызметі, қасиеттері. Қан тамырлары және қанның ағу

себептері. Гемодинамика және қан қысымы туралы ілім Қан айнауының реттеу. Лимфа жүйесі және оның функциональдық маңызы жөнінде мәлімет. Кардиография, және оны талдау. Автоматия және жүректің жұмысына температураның әсері. Жүрек жұмысының реттелуі. Қысым және қан тамырларында қанның ағуы.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 11 Тыныс алу жүйесінің физиологиясыТыныс алу физиологиялық және биохимиялық процесс және оның

маңызы.Дем алу мен дем шығару механизмі. Өкпенің тіршіліктік және жалпы көлемі. Дем алу мен дем шығару механизмі. Спирометрия және пневмография. Гипоксия, гипоксемия және асфиксия. Өкпедегі газ алмасу және зиянды кеңістіктің манызы. Тыныс алу мен қан айналуы құбылысының өз ара байлансытлығы.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 12 Асқорыту физиологиясыАс қорыту. Азық қорыту турлері. Мембраналық ас қорыту. Ауыз

қуысындағы және қарындағы ас қорыту. Ас қорыту жолындағы сініру процесі. Энергия алмасудың негіздері. Жалпы және негізгі энергия. Заттар алмасуы және оның түрлері. Органзмдегі қуаттың алмасуы. Белоктар, липидтер, көмірсулар олардың табиғаты және физиологиялық маңызы. Ферменттер. Витаминдер және классификациясы.

Әдебиет: [1-8]

Тақырып 13 Бүйректер және басқа да сыртқа шығару ағзаларының қызметі

Зат алмасуда пайда болатын қалдық заттарды организмнен сыртқа шығару және судың ролі. Зәрдің құрамы мен қасиеттері. Зәрдің пайда болуы теориялар. Зәрдін пайда болуын және бөлінуін реттеу. Қосымша сыртқа шығару ағзалары. Терінің экскреторлық қызметі, тер бездері және тердің шығуы. Тердің қүрамы.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 14 ХронофизиологияФизиологиялық және биологиялық ырғықтар. Теория мен практика

хронофизиологияның маңызы. Биожүйелердің үйымдастырылу қүрылымдық параметрлері. адамның онтогенездік дамуының негізгі зандылықтары. Өмір сүру үзақтығына әсер ететің факторлар. С.И.Степанованың гипотезасы. А.М.Алпатовтың гипотезасы. Ю.Ашоффтың ережесі. Хронофизиологияның қолданбалы аспектлері. Физиологиялық және биологиялық ритм.

Әдебиет: [1-8]Тақырып 15 Бейімдеушіліктің негізгі заңдылықтарыБейімдеушіліктің жалпы принциптері мен механизмдері. Беймделу

процесінің даму кезендері. Адамның беймеделу ерекшеліктері. Стресс және стрессорлық әсер туралы түсініктеме.

Әдебиет: [1-8]

10.2 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі Тақырып: 1. Физиологияда қолдалатын негізгі әдістермен және лабораториялық құрал-жабдықтармен танысу.Тапсырма:

Тапсырма 1. Лабораториялық аспаптармен құрал- жабдықтарды көрсетіп, оларды сабақта пайдаланатына қысқышы түсінік беруі(электростимулятор, руминограф, миографтар, штативтер, кимограф гемометр Сали, Горяев камерасы, Панченков аппараты, меланжердер, вязкозиметр және т. б.).

Тапсырма 2.Жанауарлардың матап- байлау әдістеріТапсырма 3. Жануарларға шектеленген және жалпы наркоз беру

Бақылау сұрақтары:1. Физиология мақсаты және міндеттері ?2. Физиология даму тарихи ?3. Физиологиялық зерттеулерде қолданалатын тәсілдер ?4. Тітіркендіргіштер дегеніміз не, олардың классификациясы ?5. Тітіркеу қозу, қозғыштық деген не ?6. Нерв импульсы деген не ?7. Рефлекс дегеніміз не ?

Тақырып 2: Нерв- бұлышқ ет прапаратын дайындау. Қозғыштканьдердін қасиеттері. Тапсырма: Тапсырма 1. Нерв- бұлшық ет препаратын дайындау

Тапсырма 2. Ет пен талшықтарына әр түрлі тітіркендіргіштердің әсеріТапсырма 3. Бұлшық еттің жиырылу мөлшері мен тітіркендіргіш күшінің байланысын

анықтау.Бақылау сұрақтары:

1. Қозу дегеніміз не ?2. Қозғыштық деген не, оны анықтау әдісі?3. Қозғыштық табалдырығы деген не ?4. Қай тканьдердің (үлке) қозғыштығы жоғары ?5. Бұлшық еттің жиырылу мөлшері мен тітіркендіргіш күшінің байланысы қандай ?

6. Оптимум, пессимум деген не ?Тақырып 3. Тірі тканьдердегі электірлік құбылыстары.Тапсырма:

Тапсырма 1. Гальванидін 1-ші тәжірибесі. Нәтежесін жазу, қорытынды шығару.Тапсырма 2. Гальванидін екінші тәжірибесі. Дымыл то пайда болуының схемасын салу.

Нәтежесін жазу, қорытынды шығару.Тапсырма3.Маттеучидың 1-ші тәжірибесі. Ықпал ток бра екенін көрсетеді. Нәтежесін

салыстырып, қорытынды жасалуы.Бақылау сұрақтары:

1. Тірітканьдерде қандай тоқ пайда болады ?2. Гальванидің тәжірибелерінің маңызы қанадай 3. Маттеучи тәжірибелерінің маңызы қанадй ?4. Үлпаларда биопотенциалдардың пайда болуы механизмін қазіргі кездегі қөзқарас

(теориялар) ?Тақырып 4. Бұлшық еттердің жиырылу тұрлеріТапсырма: Тапсырма 1. Бұлшық еттің оқшауланған жиырылуын жазып талдау. Тапсырма 2. Бұлшық еттің жиырылу жиынтығы. Қыцсықтарды тегіс тетаниқалық жиырылу түрлерін жазу және талдау. Тапсырма 3. Введенскийдің парабиозыБақылау сұрақтары:

1. Бұлшық еттің жиырылуының түрлері. Тетаникалық жиырылудын табиғаты ?

2. Оқшауланған жиырылу. Бұлшық еттің қоздыру кезіндегі қозғыштықтың өзгеруңі ?

3. бұлщық еттің жиырылуы мен химизмі ?4. Оптимум, пессимум деген не ?

Тақырып 5. Нерв талщықтарының кейбір қасиеттері.Тапсырма:

Тапсырма 1. Нерв талшықтарының қозуды жеке өткізуін анықтау Тапсырма 2. Жекеленген нерв талшығының қозудан екі жақты өткізу Тапсырма3.Введенский тәжірибесі бойынша нервтің аз шаршамайтындығын талдауБақылау сұрақтары: 1.Нерв талшықтарының құрылысы мен физиологиялық қасиеттері ?2. Миелінді және миелинсіз нерв талшықтарындағы қозу импульстарының таралу ерешелектері ?3. Тканьдердің лабильдік қасиеті ?4. Парбиоз дегеніміз не және оның даму кезендері ?Тақырып 6. Введенискийдің парабиозыТапсырма: Тапсырма 1. Бұлшық ет-нерв препараты арқылы парабиоздың пайда болу кезендерін тұсіндіріп, сурет салып, қорытынды шығаруБақылау сұрақтары:1. Парабиоз дегеніміз не және оның даму кезеңдері қандай?2. Тежелу табиғатын қалай түсіндіруге болады?3. Шаршау деген не және оның қасиеттері.4. Нерв талшықтарының шаршамайтындығын қалай түсіндіруге болады?Тақырып 7. Жүлын рефлекстері. Рефлекс уақытын анықтау және рефлекторлық доғаны талдауТапсырма:

Тапсырма 1. Бақаның жұлын рефлекстері Жұлын рефлекстері жұлын бар бақада ( бас миы алынып тасталған) рефлекторлық доғамен танысу және әрбір түйінің маңызын дәлельдеу. Рефлекторлық доғанын үзбелерің схема арылы салу. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.

Тапсырма 2. Рефлекс уақытын анықтау. Тапсырма 3 Рефлекторлық доғаны талдау.Бақылау сұрақтары:

1. Рефлекс дегеніміз не ?2. Рефлекстің классификациясы ?3. Рефлекстің биологиялық маңызы ?4. Рефлекторлық доға дегеніміз не ?5. Рефлекторлық доғаның бөлімдері, олардың қызметі ?

Рефлекстің рецептивтік аймағы дегеніміз неТақырып 8. Нерв орталағының қасиеттеріТапсырма: Тапсырма 1. Нерв орталығының қасиеттерін анықтау Хаттаманы құрастыру. Нерв орталығындағы қозу және иррадиациялық қозу механізмін түсіндіру. Бақылау сұрақтары:

1. Нерв орталығы дегеніміз не ?2. Орталық нерв жүйесінің қасиеттері ?3. Әрбір қасиетінің маңызы ?

Тақырып 9. Орталық нерв жүйесіндегі тежелу құбылыстарыТапсырма: Тапсырма 1. Нерв орталығындағы тежелуді зерттеу. Сеченовтын тәжіребесі. Тапсырма 2. Жүлын рефлексетінің өзаралық тежелуі Тапсырма 3. тежелу бойынша Гальтонд тәжірибесі Хаттаманы құрастыру:

1. Тәжірибе нәтижелерін кесте бойынша құрастыру2. Сеченовтың тежелуін сэхема арқылы суретін салу

Бақылау сұрақтары:1. Тежелу дегеніміз не ?2. Тежелу құбылысынң алғаш реет кім байқаған және қай тәрірибеден :3. Тежелу механізмі қалай өтеді ?

Тақырып 10. Сопақша , ортанғы және аралық мидың физиологиясыТапсырма:

Тапсырма 1. Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық түрде талқылау. АБ өткізу.

Тапсырма 2. Қимылдың реттелуі мен мишықтың ролін зерделеу бойынша практикалық жұмыс өткізу.

Бақылау сұрақтары:1. Ортаңғы мидың физиологиясы2. Қандай рефлекстер тоникалық және позотоникалық деп аталады?3. Осы рефлекстердің орталықтары қайда орналасқан?4. Осы рефлекстердегі қызыл ядро мен Дейдерс ядросының ролі5. Сопақша мидың физиологиясы, құрылысы мен қызметі.6. Мишықтың физиологиясы мен қызметі7. Мишықты жойған кездегі жануарлар қимылында қандай өзгерістер

байқалады.8. Аралық мидың физиологиясы мен қызметі

Тақырып 11. Шартты рефлекстердін пайда болуыТапсырма:1. Бақылау сұрақтар арқылы тақырыптын теориялық талдау. БЖ жазу2. И.П.Павловтың әдісі арқылы шартты рефлекстер пайда болуын практиқалық жұмыс өткізү. Тапсырма 1. Иттің қоғануға арналған шартты рефлексін қалыптастыру Тапсырма 2. Тежелудің өшуі жойылыуы

Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы. Бақылау сұрақтары:

1. Орталық нерв жүйесінің қай бөлігіне жоғары дәрежелі қызметі жатады ?2. Үлкен ми жарты шар қыртысының қызметінің негізінде не жатады ?3. Үлкен ми жарты шар қыртысының қызметін анықтау тәсілдері ?4. Шартты рефлекс дегеніміщ не ?5. Шартты рефлекстің пайда болуы механизмі ?6. шартты рефлекстер қалыптасу үшін қандай жағдайлар қажет ?7. Шартты рефлекстің маңызы қанадй ?

Тақырып 12. Көру және тері анализаторларТапсырма: Тапсырма 1.Қөз торшасындағы соқыр дақты табу ( Мариотта тәжірібесі). Мариотта сүретін салу, қорытынды жасалу. Тапсырма 2. Көру аланын зерттеу.Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.Бақылау сұрақтары:1. Анализаторлар дегеніміз не және қандай қызмет атқарады ?2. Көру анализаторларының құрылысы мен қызметі3. Қөз аккомадациясы мен адаптациясы дегеніміхз не, оның механизмі қандай ?Тақырып 13. Ішкі секреция бездерінің физиологиясы тарау бойыншарефераттар тақырыбыТапсырма:1. Рефератты жазу және келесі тақырыптар бойынша оны қорғау 2. Рефераттардың тыңдалуы, тақырыптың теориялық талқылануы Реферат тақырыптары: Бақылау сұрақтары:

1. Ағзадағы гуморальды реттелу, оның ОЖЖ байланысы және оған тәуелділігі.

2. Гормондар, Олардың қасиеттері және маңызы. 3. Гормондар, олардың қызметінің механизмі. 4. Гипоталамо-гипофизарлық жүйе, олардың маңызы. 5. Аденогипофиз және оның гормондарының физиологиялық действие. 6. Нейрогипофиз, оның гипоталамуспен байланысы. Нейрогормондардың

физиологиялық әрекеттері.7. Қалқанша безі және оның гормондарының физиологиялық қызметі.8. Бүйрекүсті безі, оның гормондары және олардың физиологиялық

қызметтері.9. Ұйқы безінің эндокриндік қызметі, оның гормондарының

физиологиялық ролі. 10. Көмірсулар алмасуы және оны реттеу.11. Күйіс қайтаратын малдардағы көмірсулар алмасуының

ерекшеліктері және оның гормондар арқылы реттелуі. 12. Май алмасу және оның реттелуі..13. Ақуыз алмасуы және оның реттелуі.14. Күйіс қайтаратын малдардағы ақуыз алмасуының ерекшеліктері

және оның гормондар арқылы реттелуі 15. Ішкі секреция бездері мен Д дәруменінің қандағы Са және Р

тұрақтылығын сақтаудағы ролі. 16. Бейімделу реакциясындағы гипофиздің, бүйрекүсті қыртысы безі

және басқа да бездердің атқаратын қызметі. 17. Су-тұз алмасуы және оның реттелуі. 18. Гуморальдық реттелуі және ұрықтану

19. Қандағы қант мөлшерінің салыстырмалы тұрақтылығын реттеу механизмі.

20. Асқазан-ішек жүйесінің гормондары және оның физиологиялық маңызы.

21. Жүрек-қан тамырлар қызметтерін реттеудегі гормондардың ролі. 22. Сүт түзілу және сүт бөлу механизмінің реттелуі.

Тақырып 14. Зәр шығару және терінің бөлініп шығуы Тапсырма:1. Бақылау сұрақтар арқылы тақырыптын теориялық талдау.2.Зәрдің физика-химиялық құрамын зерттеудің әдістерімен танысу. Жұмыс № 1. Зәрдің тығыздығын анықтауЖұмыс № 2. Зәрдің рекцмясын анықтауӨзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:1. Бөліп шығару мүшелеріне нелер жатады және олар арқылы қандай заттар бөлінеді?2. Зәр түзілу процесі қандай екі фазадан тұрады?3.Гипофиздің антидиуретикалық горманының диурезге әсері?4. Осмотическалық диурез деген не?5.Тер шығару процесіне сыртқы факторлардың әсері және оның механизмі ?6.Тері бездерінің реттелуінде қандай ерекшелік бар?Тема 15 . Хронофизиология (семинар сабақ)Тапсырма:Келесі сұрақтар бойынша реферат жазу және қорғау1.Физиологиялық и биологиялық ырғақтар. 2.Хронофизиологияның теория және практика үшін маңыздылығы.3. Хронобиологияның негізгі түсініктері. 4.Биожүйелердің уақытша ұйымдастырылуының құрылымдық параметрлері.5. Биоырғақтардыі классификациясы. 6.Хронобиологиядағы зерттеудің әдістері. 7.Биоырғақтар табиғаты. Ырғақтар реттелуінің орталық механизмдері. 8. Биоырғақтар генерациясының физиологиялық механизмдері.9.Ағза жүйелері мен мүшелерінің жасқа сай өзгерістері.

10.3 Лабораториялық сабақтардың мазмұны мен тізіміТақырып 1. Қанның физико-химиялық қасиеттері. Тапсырма: Тапсырма 1. Қан тығыздығын анықтау. Қанның плазманың және қан сарсуының тығыздықтарын түрлі әдістермен анықтауы. Гоммрешлаг суйық және ареометр аспап арқылы анықтау .Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы. Тапсырма 2.Қанның, плазманың және қан сарысуының тұтқырлығын Рожанский әдісімен анықтау. Малдын қаны және вязкозиметр аспаб арқылы анықтау. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.Бақылау сұрақтары:

1. Қан және оның құрамы ?2. Қан плазмасының химиялық құрамы. Қан сарсуы деген не ?3. Сыбағалы салмақ, оның көлемі, қанның сыбағалы салмағының көлеміне

әсер ететін факторлар мен оны анықтау әдістері4. Қанның осмостық және онкостық қысымы дегеніміз не ?5. қанның физикалық қасиеттері ?6. Буферлік жүйе не, оның маңызы қандай ?7. Ацидоз және оның түрлері ?8. Алкалоз және оның түрлері ?

Тақырып 2. Лейкоциттерді санау.Тапсырма:

Тапсырма 1. Лейкоциттердің саның анықтау. Горяева торын сүретін салу және формула арқылы лейкоциттердін 1мм3 зертельген қанд а саның шығару. Тапсырма 2.АзықтандыруданкейнгіНәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.Бақылау сұрақтары:

1. Лейкоцитер, олардың құрылысы мен атқаратын қызметтері.2. Лейкоциттерді санау, лейкоциттердің әр түрлі жанурлардағы саны.3. Лейкоцитоз және оның түрлері?4. Фагоцитоз деген не ?5. Жүйке жүйесінің және басқа да факторлардың лейкоциттер санының

өзгеруіне әсері. 6. Горяев камерасы мен лейкоциттерге арналған араластырғыштың

(меланжер) құрылысы қандай?Тақырып 3. Эритроциттерді санауТапсырма . Эритроциттерді санауНәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.Бақылау сұрақтары:

1. Эритроциттердің құрылысы мен қызметі?2. Эритроциттерді санау және олардың әр түрлі жануарлардағы саны?3. Сыртқы факторлардың эритроциттер санына әсері?4. Буаздықтың эритроциттер санына әсері?5. Эритроциттердің химиялық құрамы ?6. Эритроциттер және олардың түрлері ?7. Эритроциттерге арналған араластырғыштың құрылысы қандай?8. Санау үшін эритроциттерді немен сұйылтады?

Тақырып 4. Эритроциттердің түну жылдамдығы (ЭТЖ) Гемолиз және оның түрлеріТапсырма: Тапсырма 1. Қан плазмасының эритроциттердің тұну жылдамдығына тигізетін әсерін анықтау Панченокв аспабын сүретін салу. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы. Тапсырма 2. Эритроциттердің осмостық тұрақтылығын анықтау (ЭОТ) Осмостық гемолиздің схемасын салу. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалуы.Бақылау сұрақтары:

1.ЭТЖ және оның мехинзмнің түсіндіретін теориялар ?2.Әртүлік мал эритроциттерінің тұну жылдамдықтары ?3.Клиникада ЭТЖ мен ЭОТ анықтаудын маңызы және оларға әсер ететін факторлар ?4.ЭТЖ мен ЭОТ анықтау әдістері5.Гемолиз және оның түрлері

Тақырып 5. Қан ұюының жылдамдығын және қан ұюын тездететін, бәсеңдететін факторларды анықтау.Тапсырма:1.Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық талқылау2. Қан ұюуын анықтау әдістерімен танысу және қан ұйыу процесіне әсер ететін факторларды анықтау. Жұмыс № 1. Бюркер әдісі бойынша қан ұйуының уақытын анықтау.Жұмыс №2. Тегіс және қатпарлы бете қан ұйуының уақытын анықтау. Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:

1. Қан ұюының биологиялық мағынасы?2. Қан ұюына қатысатын компоненттер?3. Қан пластинкалары немесе тромбоциттер және қан ұюында олардың ролі?4. Қан ұюының механизмі?

5. Қан тамырларда неге қан ұюмайды?6. Қан ұюында «К» витаминінің мағынасы?7. Қан ұюы тездететін заттар мен әдістер?8. Қан ұюына қарсы жүйе туралы қазіргі уақыттағы түсінік?9. Қанның ұюы және оның механизмі?

10.Қанның ұю жылдамдығын анықтау?Тақырып 6. Қан топтары Тапсырма: Тапсырма 1. Қан топтарын анықтау Тапсырма 2. қанның ұю жылдамдығын анықтау – Бюркер әдісі Бақылау сұрақтары:

1. Қанды топқа бөлу негіздері ?2. Қан топтарың үйлесімдігін анықтау принциптері ?3. қан топтарын анықтау әдістері ?4. Ауылшаруашылық малы қанның генетиқалық жүйелері ?

Қан айналуы және тыныс алуТақырып 7. Кардиография. Автоматия .Тапсырма:

Жұмыс № 1. Жүрек автоматиясы және оның температураның әсеріне тәуелділігі

Жұмыс № 2. Станниус тәжірибелерді меңгеру және талдау. Кестені толыту, қорытынды шығару.

Кестені толтырып. Нәтежесін салыстырп, қорытынды шығару.Бақылау сұрақтары:

1. Қан айналу шеңберлері ?2. Жүректің құрылысы ?3. Жұректің жұмысы. Жүрек жұмысы циклінің кезендері мен фазалары

және оның мерзімдері ?4. Жүректің қақпақшалары, олардың маңызы ?5. Жүрек етінің морфологиялық ерекшеліктері6. Жүректін автоматизмі деген не және оның табиғатын қалай түсіндіруге

болады ?Тақырып 8. Экстремалды факторлардың жүрек жмысына тигізетін ықпалыТапсырма:1. Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық талқылау. АБ өткізу2. Жүректің қан және лимфалық жұмысына экстремалды факторлардың әсер етуін анықтау бойынша лабораториялық жұмысты өткізу. Жұмыс №1.Ортаның экстремалды факторлары ықпалы кезіндегі жүрек жұмысының анализі. Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:1.Жүрек жұмысының реттелуі (рефлекторлы, жүйке, гуморальді) 5. Экстремалды факторлардың түрлері, классификациясы мен ағзаға тигізетін әсері6. Жүректің қан және лимфалық жұмысының қалыпты және патология жағдайында механизмі.7. Экстремальды факторлардың әсеріне ағзаның жауапты рекциясының механизмі (қан мен лимфалық айналым).Тақырып 9. Регуляция сердечной деятельности . Электро и фонокардиография.Тапсырма:1. Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық талқылау. АБ өткізу2.Қан қысымына және жүрек әрекетіне рефлекторлы, жүйкелік және гуморальді ықпалының бар болуы бойынша лабораториялық жұмыс өткізу. Жұмыс № 1. Гольц тәжірибиесі. Тәжірибе аяғында нәтижелер мен тұжырымдарды тіркеп алу.Жұмыс № 2. Ашнера- Данини рефлексі. Тәжірибе соңында Ашнера - Данинидің рефлекторлы доға туралы тұжырымдама жасап, нәтижелерді жазып алу. Нәтиже жасау.Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:

1. Жүрек жұмысын қандай жүйке жүйесі реттейді?2. Жүрек инервациясының орталықтары қайда орналасқан?3. Жүректің қандай рефлекстері сізге белгілі?4. Гольц тәжірибиесіндегі жүрек әрекетінің өзгері механизмі қалай аталад?5. Жүректің гуморальді реттелуі дегеніміз не?6. Медиоторлар деген не, олар қайда бөлініп шығарылады және де жүрек жұмысына қандай

ықпал тигізеді?7. К және Са иондары жүрек жұмысына қалай ықпал етеді?

8. Электрокардиография әдісі неде негізделген? 9. Жүрек жұмысын зерттеу кезінде фонокардиография қандай мағынаға ие. Тақырып 10. Лимфа физиологиясыТапсырма:1. Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық талқылау. АБ өткізу2.Лимфадағы лейкоциттерді есептеуді зерделеу бойынша лабораториялық жұмыс Жұмыс № 1. Лейкоциттерді есептеу. Горяев камерасын салу, 1мм3 лейкоциттердің мөлшерін формула бойынша есептеу, қорытынды жасау.Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:

1. Лимфа, құрамы мен олардың қызметі?2.Омыртқасыздардың гидролимфа және гемолимфа?3. Лимфаның түзілуі?

Тақырып 11. Спироматрия және пнвмографияТапсырма: Тапсырма: № 1. Спирометрия. Ауаның қалыпты тыныс алудын, резервті және қосымша ауа көлемін анықтау. Нәтежесін салыстырып, қорытынды жасалу. Тапсырма: № 2. Пневмография. Тыныс алу қозғалыстарын ( қалыпты жағдайда, сөйлегенде, жөтелгенде т.б.) жазу және талдау. Пневмограманың суретін салу, қорытынды жасалу. Бақылау сұрақтары :

1. Тыныс алу дегеніміз не ? Тыныс алу фазалары мен сатылары ?2. Тыныс жолдарының физиологиялық маңызы ?3. Өкпенің тіршілік және жалпы сиымдылығы ?4. Дем алған, деммен шыққан және альвеолдық ауаның құрамы.5. Өкпе мен ұлпалардағы газ алмасу6. Қандағы газдардың құрамы, газдардың тасымалдануы ?

Тақырып 12. Өкпедегі газ алмасу және зиянды кеңістіктің манызы.Тапсырма: Жұмыс № 1. Жыбырлағыш эпителиймен тәжірибе жүргізу. Жұмыс № 2. Өкпедегі көмірқышқылының диффузиясы.Бақылау сұрақтары :

1. Зиянды кеңістік деген не, оның ағза үшін маңызы қандай?2. Өкпедегі газ алмасу механизмі.3. Газдың қан арқылы тасымалдануы қалай жүреді?4. Тыныс алуда жыбырлағыш эпителий қандай роль атқарады ?5. Газдың қанмен тасымалдануы?

Қан айналуы және тыныс алу тарау бойынша физиология қорытынды сабақҚан айналым шеңбері және оның маңызы.1. Жүректің құрылысы. Жүрек циклы және оның фазалары.2. Жүрек автоматиясы деп нені айтамыз?3. Жүрек бұлшық еттерінің қасиеттері (қозу, өткізгіштік, биотоктар,

рефрактерлік)4. Экстрасистола және компенсаторлық үзіліс деген не, олардың пайда

болу себептері.

5. Электрокардиография қандай әдістерге негізделген және оның маңызы.

6. Жүрек қызметін зерттеудегі фонокардиографияның маңызы қандай?7. Жүрек қызметін жүйкелік және гуморальдік реттеу.8. Артерияларда, веналарда және капиллярларда қан ағу жылдамдығы қандай9. Қан тамырларының саңылаулары қалай реттеледі10.Пульс деген не және оның түрлері.11. Қан қысымы, түрі, маңызы. Жануарлардың қан қысымын анықтау әдістері.12.Тыныс алу дегеніміз не ? Тыныс алу фазалары мен сатылары ?13. Тыныс жолдарының физиологиялық маңызы ?

14.Өкпенің тіршілік және жалпы сиымдылығы ?15. Дем алған, деммен шыққан және альвеолдық ауаның құрамы.16.Өкпе мен ұлпалардағы газ алмасу17.Қандағы газдардың құрамы, газдардың тасымалдануы ?18.Спирометрия және пневмография деген не? Өкпедегі газ алмасу механизмі қандай?19.Зиянды кеңістік деген не, оның ағза үшін маңызы қандай?20.Өкпедегі газ алмасу механизмі.21.Газдың қан арқылы тасымалдануы қалай жүреді?22.Тыныс алуда жыбырлағыш эпителий қандай роль атқарады ?23.Газдың қанмен тасымалдануы?

Ас қорыту және зат алмасуыТақырып 13. Ауыз қуысындағы ас қорытуТапсырма : Ферменттердің крахмалға әсері Кестені толтыру, нәтежесін салыстыру және қорытынды жасау. Бақылау сұрақтары:1.Сілекей бездері қандай топтарға бөлінеді ?2.Сілекейдің құрамы мен қасиеті ?3. Сілекей ферменттері және оның маңызы ?4. Сілекей бөлу механизмі және оның реттелуі5. Әр түлік малдың сілекеі Бөлу ерекшеліктері ?Тақырып 14. Қарындағы ас қорыту.Тапсырма: Жұмыс № 1. Қарын сөлінің қышқылдық ортасын анықтау. Жұмыс № 2. Қарын сөлінің белоктарға әсерін байқау.

Хаттаманы құрастыру:Қарын сөлінде ферменттердің белсенді болу жағдайларын атап шығару. Қарындағы ас қорытудағы тұз қышқылының маңызы.Бақылау сұрақтары:

1. Қарынның классфикациясы.2. Қарында қандай аймақтарды ажыратады?3. Күйіс қайтаратын малдардың және жылқының қарындарының құрылысының

ерекшеліктері?4. Қарын сөлінің құрамы?5. Қарын бездерінің қай клеткалары ферменттерді, тұз қышқылын, кілегейді бөліп шығарады?6. Тәбет, сөл деген не, оның маңызы.7. Тұз қышқылының, кілегейдің, ферменттердің маңызы?8. Қарын сөлінің реттелуі.9. Қарын сөлін алу әдістері.

Тақырып 15. Ішектегі ас қорыту. Сініру. Зат және қуат алмасуыТапсырма:1. Тақырыпты бақылау сұрақтары бойынша теориялық түрде талқылау.

2. Биологиялық мембраналардың біржақты өткізгіштікті иемденетіндігін зерделеу3.Негізгі энергия алмасуды анықтау әдістерімен танысуЖұмыс № 1. Бақа терісінің біржақты өткізгіштігіЖұмыс № 2. Дуглас Холден әдісі бойынша энергияның негізгі алмасуын анықтау Бақылау сұрақтары: 1. Сіңіру дегеніміз не.2. Ас қорыту жүйесінің қай бөліктерінде сіңіру өтеді.3. Ішектегі ас қорыту қандай сөл арқылы өтеді.4. Ішектің қабырғаларындағы ас қорытудың маңызы.5. Ұйқы безі сөлінің құрылысы және бөліну кезеңдері.6.Өт сөлінің ас қорытудағы маңызы.7.Ішек сөлінің пайда болуы, механизмі және кезеңдері.8.Сіңіру құбылысы (диффузия, осмос, сүзу).9.Қандай түрлерде майлар, углеводтар, белоктар қанға және лимфаға сіңіріледі.10.Организмнің ішкі ортасына тағам заттарының сіңірілуінде ішек қабырғаларының маңызы.11.Қабырғаларда қорытылу дегеніміз не.12.Зат, қуат алмасудың биологиялық маңызы13.Негізгі алмасу дегеніміз не?14.Өнімді және жалпы алмасу дегеніміз не?15.Негізгі алмасуды анықтайтын Дуглас-Холден әдісінің мәні.16.Тыныс коэффициенті дегеніміз не, оны анықтаудың қандай маңызы бар?17.Көмірсулардың, майлардың, белоктардың калориялық құндылығы.

Азык қорыту және зат алмасуы тарау бойынша коллоквиум сұрақтары:1) Қорытылу дегеніміз не.2) Қорытылу қандай кезеңдерден тұрады.3) Сілекейдің құрамы және қасиеттері.4) Күйіс қайыратын малдардың сілекей бөлу ерекшеліктері.5) Сілекей бөлінуінің реттелуі6) Қарындардың классификациясы.7) Қарын сөлінің қасиеттері және құрамы.8) Тұз қышқылы, кілегей, ферменттердің саңызы.9) Қарын сөлінің бөліну кезеңдері10) Таз қарындағы микроорганизмдердің түрлері және қорыту маңызы11) Ішектегі қорытудың түрлері.12) Қортыу сөлдерінің құрамы және қасиеттері13) Өт сөлінің қорытудағы маңызы14) Қорытылу сөлдерінің кезеңдері және пайда болу механизмі15) Сіңірілу дегеніміз не? Сіңірілу механизмі.16) Заттар және қуат алмасудың биологиялық маңызы.17) Негізгі алмасу деген не? Оны анықтайтын нұсқаулар.18) Жалпы және қоректік алмасу деген не?19) Таз қарында белоктың, углеводтардың қорытылуы.20) Зат, қуат алмасудың биологиялық маңызы21) Негізгі алмасу дегеніміз не?22) Өнімді және жалпы алмасу дегеніміз не?23) Негізгі алмасуды анықтайтын Дуглас-Холден әдісінің мәні.24) Тыныс коэффициенті дегеніміз не, оны анықтаудың қандай маңызы бар?25) Көмірсулардың, майлардың, белоктардың калориялық құндылығы.

Рефератты жазуға арналған әдістемелік нұсқау Рефератты орындау үшін материалдар ұсынылған әдебиеттерден алынады. Орындауға 1-2 апта уақыт беріледі. Реферат көлемі қолмен жазылса 10-15; компьютерде 10-12 бет болады. Компьютерде жазғанда текстің беттегі иллюстрациялар, таблицалар А-4 өлшемді бетте жазылуы тиіс. Тексті тергенде сол жақ 30 мм, оң-10, жоғары 20, төмен 20 мм-ден кем емес; шрифт көлемі 14, болуы керек, нөмерлеу оң жақ жоғары бүрышында нүктесіз қойылады. Рефераттың аттестациясы. Баға қою үшін рефератқа қойылатын талаптар:1. Тақырыпты құрастыру дәрежесі2. Ғылым әдебиетті қамту3. Рефератты жазудың теориялық дәрежесі4. Ғылыми негізде дұрыс қорытынды жасау

Студенттердің өзіндік жұмыс мазмұны

№ р/с

СӨЖ түрі Есеп беру түрі Бақылау түрі мен формасы

Сағат көлемі

1 Дәрістік сабақтарға дайындық Сабақтарға қатысу

2

2 Зертханалық сабақтарға қатысу Сурет салу, конспект

Зертханалық сабақтарға жіберілім

3,5

3 Есеп беруді дайындау және зертханалық

Сабақтарды дайындау

Есеп беру Зертханалық сабақтарды

қорғау

3,5

4 Тәжірибиелік сабақтарға дайындық

Жұмыс тәптері

Конспкт 4,5

5 Тәжірибиелік сабаққа қатысу Конспкт Ауызша қорғау

4,5

6 Бақылау іс-шараларына дайындық

Бақылау жұмысы

АБ1, АБ2 2

7 Рефератқа дайындық Реферат Рефераты қорғау

10

8 Глоссарий дайындық Сөздік Сөздік жүргізу

10

9 Аудиторлық сабақтардың мазмұнына енбеген материалдарды оқу

Конспект Сабақтарға қатысу

42,5

БАРЛЫҒЫ 82,5

СОӨЖ тақырыптары1) Физиологияның даму тарихы2) Бұлшық еттін мембраналық потенциалдың табиғаты3) Жүйке талшықтардың физиологиясы4) Орталық жүйке жүйенің жалпы физиологиясы5 )ОЖЖ мен ЖЖӘ тежелу6) Аралық мидың физиологиясы7)Лимбикалық жүйенің және ретикулярлы формацияның физиологиясы8)Вегетативті жүйке жүйесінің физиологиясы9) Мидың аналитико-синтетическалық әрекеті 10) Ес, түрлері, ес механизмдері

11) Этология. Жануарлардың мінез-құлықтары туралы ғылым12) Іс-әрекет физиологиясы13) Жылуалмасу14)Жүрек тамыр жүйесінің физиологиясы.Мүшелердегі қанайналымының ерекшеліктері15) Әр түрлі жағдайлардағы тыныс алу 16) Ас қорытудың физиологиясы. Ауыл шаруашылық құстардың астың қорытылуы17). Көмірсулар, майлар, ақуыздардың алмасуы.18) Бөліп шығару физиологиясы 19) Репродуктивті жүйенің физиологиясы 20 )Хронофизиология

Әдебиет: [1-8]

Бақылау түрлеріне сәйкес мөлшер үлесі

№ Қорытынды бақылау түрі

Бақылау түрлері Үлестері

1 Емтихан Емтихан 0,4Ағымдағы үлгерімінің бақылау

0,6

5В060700 Биология мамандығы бойынша күндізгі оқу түрінің студенттеріне арналған «Адам және жануарлар физиологиясы» пәнінің СӨЖ сабақтарының тапсырмаларын орындау

мен тапсыру және аудиторлық сабақтарындағы бақылау жұмыстарының күнтізбелік графигі

1 рейтинг (6 семестр)Апталар 1 сабақ

үшін макс. балл

1 2 3 4 5 6 7 8 барлығыМаксимальный балл 100

Дәрістерге дайындалу және қатысу

СРС түрі/ есеп түрі

ДСТ 1,2 ДСТ 2 ДСТ 3,4 ДСТ 4,5 16

Бақылау түрі У У У УМакс. балл 2 4 4 4 4

Тәжірибелік сабақтарға дайындалу және қатысу

СРС түрі/ есеп түрі

ТСТ 1 ТСТ 2,3 ТСТ 3,4 ТСТ 5 16

Бақылау түрі қ қ қ қМакс. балл 2 4 4 4 4

Зертханалықсабақтарға дайындалу және қатысу

СРС түрі/ есеп түрі

Зерт ҮТ 1 Зерт ҮТ2 Зерт ҮТ3 Зерт ҮТ4 24

Бақылау түрі қ қ қ қМакс. балл 3 6 6 6 6

Материалды өзіндік меңгеру

СРС түрі/ есеп түрі

ӨМТ ӨМТ ӨМТ ӨМТ 24

Бақылау түрі АС АС АС АСМакс. балл 6 6 6 6 6

Пән тақырыптары бойынша білімді бақылау

СРС түрі/ есеп түрі

АҮБ АҮБ 20

Бақылау түрі Т1 Т2

Макс. балл 20 10 10

2 рейтинг (6 семестр)Апталар Макс. балл

за 1 занятие

9 10 11 12 13 14 15 барлығыМаксимальный балл 100

Дәрістерге дайындалу және қатысу

СРС түрі/ есеп түрі

ДСТ 5,6 ДСТ 6,7 ДСТ 7,8 ДСТ 9 21

Бақылау түрі қ қ қ қМакс. балл 3 6 6 6 3

Тәжірибелік сабақтарға дайындалу және қатысу

СРС түрі/ есеп түрі

ТСТ 6,7 ТСТ 7,8 ТСТ 8,9 ТСТ 9 20

Бақылау түрі қ қ қ қМакс. балл 5 5 5 5 5

Зертханалықсабақтарға дайындалу және қатысу

СРС түрі/ есеп түрі

Зерт ҮТ5,6 Зерт ҮТ7,8 Зерт ҮТ9 21

Бақылау түрі Д Д ДМакс. балл 7 7 7 7

Материалды өзіндік меңгеру

СРС түрі/ есеп түрі

ӨМТ ӨМТ ӨМТ 18

Бақылау түрі АС АС АСМакс. балл 6 6 6 6

Пән тақырыптары бойынша білімді бақылау

СРС түрі/ есеп түрі

АҮБ АҮБ 20

Бақылау түрі Т1 Т1Макс. балл 20 10 10

Шартты белгілер: ДСТ – дәріс сабақтарына арналған тапсырмалар, қ – қатысу, ТСТ – тәжірибелік сабақтарға тапсырмалар, Зерт ҮТ – зертханалық сабақтарға үй тапсырмалары, ӨМТ - өздік меңгеруге арналған тапсырмалар, с – сұрау, АС – ауызша сұрау, АҮБ – ағымдағы үлгерімді бақылау, Т- тест.

11 Курс саясатыСтуденттер сабақты босатпай, мұқият әрбір сабаққа дайындалып,

бағдарлама бойынша барлық тәжірибелік тапсырмалар мен өзіндік жұмыс жоспарын дер кезінде орындап, мұғалімнің берген тапсырмаларын тиянақты, сапалы жасап, оқу бағдарламасына сәйкес көрсетілген барлық бақылау түрлерін толық тапсыру қажет.

Сабақ босатқан, үлгерімі нашар студенттер өз тәртібіне жауапты болулары қажет. Себебсіз сабақ босатқандары үшін, студент қатаң тәртіпке шақырылады да, олардың бағалау рейтингтеріне зардабы тиеді. Олардың оқу көрсеткіштерінің балдары қысқартылады:

- дәріс, тәжрибелік сабақттарын босатқаны үшін – 1 балл (1 сабаққа) кесіледі;

- әрбір тәжрибелік сабаққа дайындалмау - 2 балл кесіледі; - кез келген ереже бұзушылық аудиториядан шығару мен баллды

төмендетуге әкеледі – 1 балл кесіледі; Семестрде 2 аралық бақылау қарастырылған. Тест әдісімен бақылау бойынша кестеге

сейкес 10 балл ала аласыз.

Қорытынды бақылау – емтихан, тест арқылы жүреді.Көрсетілген талаптар тек қана студенттердің алған білімінің сапасын

жоғарлатуға бағытталған. Курстың саясатына сәйкес студенттердің оқуға деген ынтасы мен

қатнасы университет тәртібімен саясатына сәйкес болу керек.Соңғы қорытынды баға төмендегідей негіздер бойынша қойылады:1. сабаққа қатысу және дәріс конспектісін тексеру.2. дәріс, тәжрибелік, өздік жұмыстарға белсенді қатысып, жауап беру.3. білімді тесттік бақылау бойынша тексеру.4. емтиханда алынған балл Білімді бағалау баллдық-рейтингті жүйемен жүргізіледі, күнтізбелік

шаралар бойынша студент өз бағасын өзі шығарып алады. Өзіңе керекті балл жинау үшін тәжрибелік сабақтарға белсенді қатысу. Егер осы айтылған жағдайлар жасалмаса студен өткен тақырыптардың барлығын айтуғы тиіс, сонда ғана барып емтиханға жіберіледі.

Семестр бойы білімді бағалау жүргізіледі. Жұмыстарды тапсыру күнтізбелік шаралар бойынша уақытында тапсырылуы тиіс.

12 Әдебиеттер тізіміНегізгі:

1. Несіпбаев Т. Жануарлар физиологиясы. Оқулық, 1-том. Алматы, "Қайнар", 1995 ж., ІІ-том, Алматы, "Кайнар", 1996 ж.

2. Нссіпбаев Т. Жануарлар физиологиясы. Оқулық, Алматы. "Ғылым", 2005 ж.

3. Несіпбасв Т. Адам жоне жануарлар физиологиясы. Окулық, Алматы, "Ғылым", 2005 ж.

4. Несіпбаев Т.Н., Бегаилов Е.Б., Алданазаров С.С. Жануаралар физиологиясыньщ практикумы. Оку күралы. Алматы, 2004 ж.

5. Георгиевский В.И. Физиология с/х животных. Учебник. Москва, ВО "Агропромиздат", 1990

6. Голиков Н.А., Базанова Н.У. т.б. Физиология с/х животных.Учебник. Москва, ВО "Агропромиздат" 1991.Қосымша :

7. Сысоев А.А., Битюков И.П. Практикум по физиологии с/х животных. М., "Колос", 1981 г.

8. К.Шмидт Ниельсен. Физиология животных приспособление и среда, т. I—II. Москва, "Мир", 1982 г.