7o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΧΑΡΝΩΝ(ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ)

ΕνδοσχολικήΒία

: Επιβλέπων καθηγητής ΠαναγιώτηςΜουζιούρας

Στοιχεία μαθητών της ομάδας: Θανάσης Κωνσταντινίδης, Ματθαίος Ναβροζίδης, Δημήτρης Καρδαμπίκης, Σαράντης Λεοντίδης

23/10/2015

ΠεριεχόμεναΠρόλογος......................................................................................................................................................................4

Εισαγωγή......................................................................................................................................................................5

Πλαίσιο, στόχοι και σπουδαιότητα εργασίας...............................................................................................................6

Ερευνητικά ερωτήματα.................................................................................................................................................7

Υποθέσεις.....................................................................................................................................................................7

Μεθοδολογία έρευνας..................................................................................................................................................8

Χρόνος και τρόπος διεξαγωγής της έρευνας................................................................................................................8

Δείγμα...........................................................................................................................................................................9

Εγκυρότητα-Αξιοπιστία.................................................................................................................................................9

Περιορισμοί..................................................................................................................................................................9

Συλλογή δεδομένων....................................................................................................................................................10

Τι είναι η ενδοσχολική βία & ο εκφοβισμός;..........................................................................................................12

Μορφές Εκφοβισμού..............................................................................................................................................12

Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις...........................................................................................................................12

Αιτίες φαινομένου-Παράγοντες..............................................................................................................................12

Ποια η συχνότητα του προβλήματος;.....................................................................................................................12

Ειδικά χαρακτηριστικά παιδιού-Θύτη.....................................................................................................................13

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στους θύτες..........................................................................................................13

Ειδικά χαρακτηριστικά παιδιού-θύμα....................................................................................................................14

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας & του εκφοβισμού στα παιδιά-θύματα...........................14

Πως φαίνεται ότι ένα παιδί έχει γίνει θύμα ενδο-σχολικής βίας & εκφοβισμού στο σχολείο...............................14

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς:................................................................................................................................15

Για ποιούς λόγους ένα παιδί μπορεί να δέχεται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας στο σχολείο;.............................15

Για ποιους λόγους ένας μαθητής αναπτύσσει εκφοβιστικές και βίαιες συμπεριφορές;........................................15

Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.....................................................16

Ερωτηματολόγιο.........................................................................................................................................................19

Συμπεράσματα............................................................................................................................................................28

Αυτοαξιολόγηση.........................................................................................................................................................29

Προτάσεις για συμπληρωματική-μελλοντική έρευνα.................................................................................................29

Επίλογος......................................................................................................................................................................30

Βιβλιογραφία..............................................................................................................................................................31

Παράρτημα.................................................................................................................................................................32

Έντυπο υλικό για τον σχολικό εκφοβισμό...............................................................................................................32

1. «Μίλα μη Φοβάσαι - τρεις ιστορίες για τη βία στο σχολείο».........................................................................32

2

2. DVD «Τα μπλε Γυαλιά»...................................................................................................................................32

3. “Delete στον Ηλεκτρονικό Εκφοβισμό”...........................................................................................................32

4. «Μου έκλεψαν το όνομα μου».......................................................................................................................33

5. Ενημερωτικά Έντυπα ΕΨΥΠΕ...........................................................................................................................33

6. Δημοσιευμένα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά (pdf)................................................................................33

7. Τεύχος 35 «Ένεκα Λόγου»...............................................................................................................................33

8. Εγχειρίδιο Δραστηριοτήτων στην Τάξη...........................................................................................................34

9. “Τα Μπαλόνια της Φιλίας» & «Η Μόνα σε καινούριο Σχολείο».....................................................................34

Οπτικοακουστικό ενημερωτικό υλικό για τον σχολικό εκφοβισμό.........................................................................34

10. “Τα Μπαλόνια της Φιλίας» & «Η Μόνα σε καινούριο Σχολείο»...................................................................34

11. Συνεντεύξεις του Αν. Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής κ. Ι. Τσιάντη, αναρτημένες στο διαδικτυακό κανάλι της ΕΨΥΠΕ στο you tube...........................................................................................................................................34

12. Βιντεοσκοπημένες ομιλίες από Ημερίδα με σκοπό την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση γονέων και εκπαιδευτικών για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.............................................................................34

13. Τηλεοπτικός Σταθμός της Βουλής των Ελλήνων...........................................................................................35

14. Μικρές ταινίες...............................................................................................................................................35

15. Λεόντειος Λύκειο Νέας Σμύρνης «Όμιλος Καινοτόμων Δράσεων»...............................................................35

16. Διαφημιστικό spot.........................................................................................................................................36

17. Βίντεο (ξενόγλωσσα) για μεγαλύτερα παιδιά/εφήβους..............................................................................36

18. Γενικά Βίντεο για τον σχολικό εκφοβισμό.....................................................................................................37

3

Πρόλογος

Αυτή η εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος Ερευνητική Εργασία της Α’ Τάξης Γενικού Λυκείου. Ο χρόνος διεξαγωγής είναι το Σχ. Έτος 2015-2016 A’ Τετράμηνο. Το θέμα της εργασίας είναι η βία σε όλες τις μορφές της. Η βία είναι ένα θέμα που μας απασχολεί όλους και είναι αρκετά διαδεδομένο στις μέρες μας. Το συναντάμε σε διάφορους χώρους (π.χ. χώρους εργασίας, στο σχολείο κλπ.) και σχεδόν κάθε άτομο έχει βρεθεί ως αυτόπτης μάρτυρας σε κάποιο περιστατικό βίας ή ακόμα και θύμα σε κάποιες περιπτώσεις. Στην συγκεκριμένη εργασία θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στη βία που παρατηρείται σε εκπαιδευτικούς χώρους και ονομάζεται ενδοσχολική βία.

4

Εισαγωγή

Η εργασία έχει ως κύριο θέμα αυτό της βίας η οποία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα της σημερινής κοινωνίας. Η βία είναι κάτι που αφορά νέους αλλά και μεγαλύτερους και μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στην σωματική αλλά και ψυχολογική υγεία κάποιου. Ιδιαίτερα, η ενδοσχολική βία , στην οποία θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στην παρούσα έρευνα, είναι κάτι που όλοι οφείλουν να ευαισθητοποιηθούν και να αντιληφθούν τους κινδύνους της. Η ενδοσχολική βία, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε και από την ίδια την λέξη, είναι η βία που παρατηρείται εντός του σχολικού χώρου αλλά και του σχολικού περίγυρου. Δηλαδή, ενδοσχολική βία (ή αλλιώς bullying) δεν αποτελείται μόνο από τη βία στην τάξη ή στο προαύλιο του σχολείου. Αντιθέτως, συμπεριλαμβάνει και την βία που γίνεται εκτός του σχολικού χώρου αλλά από πρόσωπα του σχολείου. Στις μέρες μας, ένα αυξανόμενο σταδιακά ποσοστό εφήβων έχει βρεθεί τουλάχιστον ως μάρτυρας σε κάποιο περιστατικό βίας και αυτό τον καθιστά συνυπεύθυνο. Συνεπώς, στην έρευνα μας θα αναλύσουμε τα αίτια και τις μορφές τις ενδοσχολικής βίας αλλά και τρόπους

5

, Πλαίσιο στόχοι και σπουδαιότητα εργασίας

Ο λόγος για τον οποίο διαλέξαμε το θέμα της βίας, και πιο συγκεκριμένα της ενδοσχολικής βίας, είναι επειδή πιστεύουμε πως το φαινόμενο της ενδοσχολικής έχει αυξηθεί επικίνδυνα και με ραγδαίο ρυθμό στην εποχή μας, επομένως φέρει ανάγκη προσοχής αλλά και ανάλυσης. Στόχος της έρευνας μας είναι να διερευνήσουμε τα αίτια που οδηγούν στην ύπαρξη της ενδοσχολικής βίας καθώς και η αναζήτηση των στοιχείων που την καλλιεργούν. Σκοπεύουμε να εξετάσουμε τη συμπεριφορά και την σκέψη θυμάτων, θυτών αλλά και παρατηρητών ενός τέτοιου περιστατικού καθώς και να απαριθμήσουμε τις πολλαπλές συνέπειες που ενδέχεται να αποφέρει. Η έρευνα πραγματοποιείται με σκοπό την κατάληξή μας σε διάφορα συμπεράσματα όσων αφορά αυτό το σοβαρό θέμα. Τέλος, ευελπιστούμε η έρευνα αυτή να αποτελεί χρήσιμη και έγκυρη πηγή πληροφοριών για μελλοντικές έρευνες στο θέμα της ενδοσχολικής βίας.

6

Ερευνητικά ερωτήματα

Κατά την μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας από την ομάδα μας (ομάδα 7+8) αναδείχθηκε ότι το πρόβλημα της ενδοσχολικής βίας παρατηρείται έντονα σε πολλούς εκπαιδευτικούς χώρους μεταξύ των εφήβων.

Συνεπώς, θελήσαμε να απαντήσουμε στα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα:

1. Ποια είναι τα αίτια της ενδοσχολικής βίας;2. Παρατηρείται στο σχολείο μας ενδοσχολική βία και αν ναι με ποιες μορφές; 3. Πώς αντιμετωπίζουν οι νέοι μαθητές τη ενδοσχολική βία και τη γνώμη έχουν αυτοί για τέτοια

περιστατικά;

Υποθέσεις

Έχοντας συλλέξει διάφορα άρθρα που αφορούν το θέμα της ενδοσχολικής βίας προσπαθούμε να απαντήσουμε τα ερευνητικά μας ερωτήματα. Σύμφωνα με αυτά που έχουμε διαβάσει, υποθέτουμε πως , όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, οι λόγοι που οδηγούν τους εφήβους να ασκούν βία σε άλλους μαθητές πηγάζουν κυρίως από το οικογενειακό τους περιβάλλον και κυρίως από τους γονείς τους. Θεωρούμε πως η συμπεριφορά των θυτών ενδοσχολικής βίας είναι αποτέλεσμα και αντίκτυπο της αντιμετώπισης που δέχονται στο σπίτι τους. Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα πιστεύουμε πως υπάρχουν περιστατικά ενδοσχολικής βίας άλλα πολύ σπάνια και μικρού μεγέθους. Το πιστεύουμε αυτό γιατί οι ερωτηθέντες θα είναι μαθητές Λυκείου όπου, σύμφωνα και με τις πηγές μας αλλά και με τις γενικές μας γνώσεις οι μαθητές είναι πιο ώριμοι και συντηρητικοί. Τέλος, μιας και απευθυνόμαστε σε ώριμα παιδιά με κριτική σκέψη και δικές τους απόψεις πιστεύουμε πως οι μαθητές συνειδητοποιούν πόσο σημαντικό και επικίνδυνο είναι το θέμα της ενδοσχολικής βίας και πως αντιλαμβάνονται τα όρια της αποδεκτής συμπεριφοράς στις σχέσεις τους με τα άλλα παιδιά. Με άλλα λόγια, πιστεύουμε ότι γνωρίζουν γιατί και κατά τι βαθμό είναι ανεπίτρεπτο να ασκούμε βία σε άλλους μαθητές καθώς και πως κάνουν ότι μπορούν για να αποφεύγονται τέτοια περιστατικά.

7

Μεθοδολογία έρευνας

Η έρευνά μας ήταν ποσοτική, χρησιμοποιήθηκαν γι' αυτήν 100 ερωτηματολόγια τα οποία περιείχαν ερωτήματα κλειστού και ανοιχτού τύπου, που θα έπρεπε να γράφει ο ερωτώμενος σύντομες απαντήσεις που να εκφράζει την άποψή του. Αφού έγινε η σύνθεση και η σύνταξη των ερωτηματολογίων από τις ερωτήσεις όλων των ομάδων, μετά από πολλές ώρες συζήτησης στην τάξη για να γίνει σωστή διατύπωση, να κατανοούνται εύκολα, να είναι στοχευόμενες και να μην κουράζουν τον ερωτώμενο. Για να είμαστε σίγουροι πως οι ερωτώμενοι θα κατανοήσουν απόλυτα τις ερωτήσεις, η συμπλήρωση έγινε πρόσωπο με πρόσωπο δηλαδή με την παρουσία του ερευνητή, προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες διευκρινίσεις εάν τις χρειάζονταν. Μετά τη συμπλήρωση και τη συλλογή των 100 ερωτηματολογίων κάναμε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων. Σχεδιάσαμε τα ανάλογα διαγράμματα, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα λογιστικών φύλλων excel με τα αποτελέσματα που συλλέξαμε και φροντίσαμε να προσαρμόσουμε τα διαγράμματα με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να είναι φανερά τα ποσοστά πάνω στα διαγράμματα και να είναι εύκολο για τον αναγνώστη να καταλάβει τα αποτελέσματα. Έπειτα από τα αποτελέσματα που συλλέξαμε, καταγράψαμε, μετά από συστηματική μελέτη αυτών, τα συμπεράσματα μας για τους ερωτηθέντες αλλά και για το αν επιβεβαιώνουν τις αρχικές μας υποθέσεις.

Χρόνος και τρόπος διεξαγωγής της έρευνας

Για την πραγματοποίηση της έρευνας μας είχαμε στη διάθεση μας περίπου 6 σχολικούς μήνες. Ξεκινήσαμε την έρευνα μας συλλέγοντας το απαραίτητο υλικό για να αποκτήσουμε ένα θεωρητικό υπόβαθρο και να ενημερωθούμε επαρκώς για το θέμα έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να διατυπώσουμε τις υποθέσεις μας, αφιερώνοντας τον πρώτο μήνα στην συλλογή των πληροφοριών και στην διαμόρφωση των ερευνητικών ερωτημάτων καθώς και των υποθέσεων. Έπειτα έχοντας συλλέξει και διαβάσει τις απαραίτητες πληροφορίες και έχοντας διατυπώσει τα ερευνητικά ερωτήματα με σκοπό να καλύπτουν σημεία που δεν ήταν δυνατό να καλυφθούν με την βοήθεια μόνο των πληροφοριών, αφιερώσαμε 1,5 μήνα στην διατύπωση όσο το δυνατόν πιο εύστοχα ερωτήματα και ευκατανόητα για να μπορεί ο ερωτούμενος να κατανοήσει το ζητούμενο της ερώτησης. Στη συνέχεια αφιερώσαμε 2 μήνες στο μοίρασμα των ερωτηματολόγιων και την συλλογή των απαντήσεων, στην στατιστική παρουσίαση των απαντήσεων και στην ανάλυση των δεδομένων. Έπειτα αφιερώσαμε 1 μήνα στο σχηματισμό της αυτοαξιολόγησης, των τελικών συμπερασμάτων και του επίλογου αφού είχαμε ολοκληρώσει το ερευνητικό μέρος της εργασίας μας. Τέλος, αφιερώσαμε τον τελευταίο μήνα στην διαμόρφωση των περιεχομένων, της βιβλιογραφίας και της μεθοδολογίας της έρευνας όπου περιγράφουμε αναλυτικά πληροφορίες για την διεξαγωγή της εργασίας ενώ παράλληλα ελέγξαμε την εργασία μας για τυχόν λάθη που παραβλέψαμε αρχικά.

8

Δείγμα

Αποφασίσαμε για να έχουμε ακριβή αποτελέσματα και να μην βασίζουμε τα συμπεράσματα μας σε υποθέσεις το δείγμα μας να είναι άνθρωποι. Πιο συγκεκριμένα, σκεφτήκαμε να αποτελέσουν δείγμα μας μαθητές της 1ης Λυκείου από το σχολείο μας. Ο λόγος που επιλέξαμε να απευθυνθούμε σε μαθητές 1ης Λυκείου είναι διότι πρόκειται για μαθητές που μόλις πήραν το απολυτήριο του Γυμνασίου, όπου συμβαίνουν τα περισσότερα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και επομένως θα θυμούνται πιο πολλές λεπτομέρειες από αυτά. Επίσης ο λόγος που απευθυνόμαστε σε μαθητές του σχολείου μας είναι επειδή ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για τα στατιστικά ενδοσχολικής βίας στο δικό μας σχολειό και θέλουμε να γνωρίσουμε τις απόψεις των μαθητών τους σχολείου μας για το θέμα αυτό.

-Εγκυρότητα Αξιοπιστία

Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές και από ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με την ενδοσχολική βία και έχουν καταγράψει τα συμπεράσματα και τις παρατηρήσεις τους. Επιπλέον, η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων έγινε παρουσία των ερευνητών, ώστε να δίνονται επί τόπου οι απαραίτητες διασαφηνίσεις και εξηγήσεις προς τους ερωτώμενους σε τυχόν ερωτήματα που δεν καταλάβαιναν.

Περιορισμοί

Χρονικοί: «Η εργασία έπρεπε να παραδοθεί σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα το οποίο ήταν περιορισμένο και δεν μας έδωσε την δυνατότητα να αναλύσουμε κάθε πτυχή τους ζητήματος αναλυτικά και σε βάθος».

Ποσοτικοί: «Εμείς οι ίδιοι είμαστε μαθητές Λυκείου και δεν κατέχουμε τις απαραίτητες γνώσεις καθώς και την κατάλληλη εξειδίκευση για να διευρύνουμε τις διαστάσεις τις έρευνας μας».

9

Συλλογή δεδομένων

Πάρα πολλοί μαθητές σε όλο τον κόσμο δέχονται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας στο σχολείο. Το γεγονός, όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν κάνει κάτι λανθασμένο που να δικαιολογεί την εκδήλωση τέτοιου είδους συμπεριφορών εναντίον τους. Πολλές φορές στόχος γίνεται το "διαφορετικό", το οποίο μπορεί να αφορά σε οποιοδήποτε ανθρώπινο γνώρισμα, είτε εξωτερικό είτε εσωτερικό.

Η ενδοσχολική βία τα τελευταία χρόνια όχι μόνο συνεχίζει να υφίσταται αλλά έχει αυξηθεί σημαντικά. Υπάρχουν παιδιά που βιώνουν καθημερινά διάφορες μορφές βίας από συμμαθητές τους που νομίζουν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο δείχνουν τη δύναμή τους. Δυστυχώς, τα αποτελέσματα αυτών των πρακτικών μπορεί να είναι η δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων στα θύματα, όπως εσωστρέφεια και κατάθλιψη. Ας δούμε σε ποιες κατηγορίες χωρίζεται η ενδοσχολική βία:

Λεκτική βία: Η λεκτική βία μπορεί να ξεκινήσει από μία βρισιά και να επεκταθεί μέχρι και σε έναν καυγά. Λεκτική βία έχουμε όταν κάποιος ειρωνευτεί, κακολογήσει, προσβάλλει ή κατηγορήσει κάποιον άλλον χωρίς λόγο. Συνήθως ασκείται σε φαινομενικά αδύναμους μαθητές που μερικές φορές απειλούνται με ξυλοδαρμό αν δεν δώσουν χρήματα που τους ζητούν ή αν δεν κάνουν αυτό που προσπαθούν να τους επιβάλλουν.

Ρατσιστική βία: Μπορεί να εμφανιστεί σε συνδυασμό με την λεκτική βία και παρουσιάζεται όταν αρχίζουν να γίνονται διάφορες διακρίσεις και σχόλια σχετικά με την καταγωγή, τη γλώσσα, το χρώμα του δέρματος και τη θρησκεία. Πολλές φορές τα σχόλια απευθύνονται σε μαθητές με πνευματική ή σωματική αναπηρία. Σ' αυτήν την περίπτωση, μπορεί να προκληθεί η απομόνωση αυτού του ατόμου από τους γύρω του και να νιώσει την αποξένωση και την απόρριψη.

Σωματική βία: Οι μαθητές μέσα στο σχολικό περιβάλλον αποφεύγουν συνήθως την άσκηση της σωματικής βίας εκτός κι αν συμβεί όταν δεν πέσει στην αντίληψη κάποιου καθηγητή. Ένα σπρώξιμο ή μια χειρονομία είναι αρκετή για να αρχίσει ένας ξυλοδαρμός που κάποιες φορές καταλήγει σε δυσάρεστα αποτελέσματα όπως ένας σοβαρός τραυματισμός. Τα άτομα που την ασκούν θεωρούν τον εαυτό τους «νταή» και «μάγκα».

Ηλεκτρονική βία: Συνήθως πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν τα απειλητικά μηνύματα στο κινητό ή στο διαδίκτυο. Οι διάδοση φωτογραφικού υλικού ή βίντεο χωρίς τη θέληση αυτού που εικονίζεται παραβιάζει τα ατομικά του δικαιώματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το διαδίκτυο να μετατρέπεται σε έναν εφιάλτη γι’ αυτό το παιδί και να νιώθει την προσωπική του ζωή να κινδυνεύει.

Σεξουαλική βία: Ασκείται κυρίως στα κορίτσια που θεωρούνται το αδύναμο φύλο σε σύγκριση με τα αγόρια. Και αυτή με τη σειρά της μπορεί είτε να περιοριστεί από μια μικρή παρενόχληση, είτε να φτάσει

10

σε μια κατάσταση πολύ δυσάρεστη η οποία μπορεί να φέρει επιπτώσεις τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχολογική ακεραιότητα του κοριτσιού.

Ψυχολογική βία: Τέλος, η ψυχολογική βία είναι ένας συνδυασμός όλων των ειδών εκφοβισμού, γιατί μπορεί να προκαλέσει την εσωστρέφεια και την απομάκρυνση του παιδιού από όλους όσους βρίσκονται γύρω του και θέλουν να το βοηθήσουν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν προβλήματα υγείας όπως η κατάθλιψη και να μην μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματά του σε κανέναν.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί να συμβάλλουν ώστε ένα παιδί να εκδηλώνει επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές. Η εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα πολυποίκιλων εμπειριών και ερεθισμάτων στα οποία έχει εκτεθεί το παιδί που εκφοβίζει κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής του πορείας. Τα παιδιά που εκφοβίζουν μπορεί σε άλλο χώρο ή χρόνο να ήταν ή και να είναι ακόμα και τώρα αποδέκτες εκφοβιστικών και βίαιων συμπεριφορών.

Οι μαθητές συχνά εκφοβίζουν για να νιώσουν ανώτεροι από τους άλλους καθώς αντλούν ισχύ και δύναμη από τη συγκεκριμένη μορφή συμπεριφοράς. Επίσης, μέσα από την εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών μπορεί να στοχεύουν στο να τραβήξουν την προσοχή, να τύχουν αποδοχής και να γίνουν περισσότερο δημοφιλείς από ότι ήταν στο παρελθόν. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν γίνονται περισσότερο δημοφιλείς, αλλά αντίθετα η πλειοψηφία της μαθητικής κοινότητας τους φοβάται και προσπαθεί να τους αποφύγει. Ακόμα, οι μαθητές που εκφοβίζουν σε αρκετές περιπτώσεις είναι δυστυχισμένοι και προσπαθούν να μεταφέρουν το έλλειμμα χαράς που νιώθουν στους άλλους. Ένα άλλο στοιχείο που συνδέεται με την εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών είναι και τα συναισθήματα ζήλιας που μπορεί να νιώθει το παιδί που εκφοβίζει για τον αποδέκτη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Οι μαθητές που εκφοβίζουν στοχεύουν στη "διαφορετικότητα" του άλλου για να τον κάνουν να νιώσει άσχημα για τον εαυτό του και να τον απαξιώσουν.

11

& ;Τι είναι η ενδοσχολική βία ο εκφοβισμόςΟρισμός: «κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική & επαναλαμβανόμενη βία & επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, καταδυνάστευση & πρόκληση σωματικού & ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους εντός & εκτός σχολείου».

Μορφές ΕκφοβισμούΣωματικός (physical)

Κλωτσιές, σπρωξίματα χρήση «όπλων»,

Οικονομικός αρπαγή περιουσίας του άλλου, καταστροφή, κλοπή

Λεκτικός (verbal, cognitive)

Απειλές, προσβολές, εξευτελισμοί, χειρονομίες

Έμμεσος (Κοινωνικός- Ψυχολογικός) (Indirect social/ psychological)

Διάδοση φημών, άσεμνα τηλεφωνήματα, αποστολή ανώνυμων επιστολών, αποκλεισμός από παρέες

Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσειςΧειρονομίες, σπρωξιές, ξυλοδαρμοί

Φραστικές επιθέσεις, βρισιές, προσβολές, απειλές

Εκβιασμοί

Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων

κλοπές

Σεξουαλική παρενόχληση & κακοποίηση

Αποκλεισμός & απομόνωση από παρέες, ομαδικά παιχνίδια & κοινωνικές δραστηριότητες

-Αιτίεςφαινομένου Παράγοντες- Οικογενειακοί παράμετροι: έλλειψη φροντίδας, ενθάρρυνσης, υποστήριξης παιδιών μέσα στην οικογένεια, έλλειψη ισορροπημένης σχέσης & συγκρούσεις μεταξύ των γονέων, παραμέληση ή κακοποίηση παιδιών από γονείς.

- Εφηβεία (αντιδράσεις ευσυγκινησία, εναντίωση προς κάθε μορφή εξουσίας, έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αίσθημα παντοδυναμίας

- Έλλειψη ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης & άγνοια των ενηλίκων(εκπαιδευτικών, γονέων), όσον αφορά την διαχείριση κρίσεων επιθετικότητας

- Έλλειψη συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες & εξωσχολικές δραστηριότητες που βοηθούν στην εκτόνωση άγχους

;Ποια ησυχνότητα του προβλήματος- Στην Ελλάδα τα δεδομένα διαφόρων ερευνών δείχνουν ότι:

12

- Ηλικία κορύφωσης: 11-14 ετών.

- Το 10%-15% των μαθητών πέφτει θύμα διαφόρων μορφών βίας στο σχολείο.

- Οι μαθητές που ασκούν βία, (θύτες) ξεπερνούν το 5% των μαθητών.

- Τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3/1.

- Τα κορίτσια εμπλέκονται σε περιστατικά λεκτικής βίας ενώ τα αγόρια σε περιστατικά σωματικής βίας

- Τα περιστατικά ενδο-σχολικής βίας εκδηλώνονται πιο συχνά στο Δημοτικό & στο Γυμνάσιο, ενώ στο Λύκειο μειώνονται.

- Οι μισοί από τους μαθητές-θύματα βίας δεν αναφέρουν ποτέ & πουθενά το γεγονός, ενώ οι άλλοι μισοί το αναφέρουν σε φίλους και σπανιότερα σε εκπαιδευτικούς και γονείς.

-Ειδικά χαρακτηριστικάπαιδιού Θύτη- Αδυναμία τήρησης κανόνων-ορίων

- Διογκωμένη αυτό-εικόνα

- Επιθετικότητα- παρορμητισμό

- Μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου

- Έλλειψη αίσθησης του μέτρου

- Απόλυτη έλλειψη εν-συναίσθησης

Αναγνώριση παραγόντων κινδύνου για εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς από παιδί.

- Κοινωνική απομόνωση (πρόκληση από συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, έλλειψης αυτοπεποίθησης, θλίψης, αδυναμίας του παιδιού να σχετιστεί και να κάνει φίλους)

- Απόρριψη από συνομηλίκους

- Χαμηλό ενδιαφέρον για το σχολείο & μειωμένη απόδοση στα μαθήματα

- Ανεξέλεγκτος θυμός-παρορμητικοί τσακωμοί

- Ιστορικό προβλημάτων πειθαρχίας στο σπίτι

- Ιστορικό βιαιότητας κατά ατόμων, ζώων ή αντικειμένων

- Έλλειψη ανοχής σε πολιτιστικές διαφορές & διακρίσεις

- Χρήση αλκοόλ και ουσιών

- Συναναστροφή με άτομα με αντικοινωνική συμπεριφορά και αξίες

Οιψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στους θύτες- Απομάκρυνση από το σχολικό περιβάλλον

- Διακοπή σχολικής φοίτησης13

- Τάσεις φυγής από το οικογενειακό περιβάλλον

- Περιθωριοποίηση-κοινωνικός αποκλεισμός

- Να εξελιχθούν σε ενήλικες με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά

-Ειδικά χαρακτηριστικάπαιδιού θύμα- Χαμηλή αυτοεκτίμηση

- Αδυναμία επίλυσης προβλημάτων

- Καταθλιπτικά στοιχεία

- Συναισθηματικές δυσκολίες

- Αίσθημα μοναξιάς

- Χαμηλή σχολική επίδοση-απουσίες

- Στο μέλλον: αδυναμία ανάληψης ευθύνης, μη ομαλή σεξουαλική ζωή, αδυναμία σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων

& Οιψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας του -εκφοβισμού σταπαιδιά θύματα

- Αισθήματα έντονου άγχους, ανασφάλειας, φοβίες, σχολική άρνηση, απουσία από το σχολείο τα οποία οδηγούν σε σχολική αποτυχία.

- Ψυχοσωματικά συμπτώματα: πονοκέφαλο, άλγη στην κοιλιακή χώρα, διαταραχές ύπνου, νυχτερινή ενούρηση

- Μαθησιακές δυσκολίες & Κατάθλιψη

- & Πωςφαίνεται ότι έναπαιδί έχει γίνει θύμα ενδο σχολικής βίας εκφοβισμού στο σχολείο

- Η μειωμένη διάθεσή του ή η άρνησή του να πάει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία

- Οι αδικαιολόγητες απουσίες

- Η απροσδόκητη μαθησιακή του πτώση

- Όταν περνά στα διαλείμματα κοντά σε εκπαιδευτικούς και γραφεία

- Καθυστέρηση άφιξης στο σχολείο ή καθυστέρηση επιστροφής στο σπίτι

- Αλλαγή διαδρομών από κ προς το σχολείο ή το σπίτι

- Ρούχα συχνά σκισμένα & κατεστραμμένα

- Σημάδια και μελανιές στο σώμα του

- Απώλεια αντικειμένων του παιδιού

- Άρνηση σε συμμετοχή σχολικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων14

- Αλλαγές στη διάθεσή του που επιμένουν

- Παράπονα για ψυχοσωματικά προβλήματα

Εάν ισχύουν κάποια από τα προηγούμενα, τότε ίσως να υπάρχει περιστατικό βίας και το παιδί να χρειάζεται άμεση βοήθεια & υποστήριξη

:Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς- Αποφυγή παρορμητικών αντιδράσεων

- Ψυχραιμία

- Συζήτηση με το παιδί

- Επιβεβαίωση του παιδιού ότι «δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί»

- Υπενθύμιση ότι το νοιάζεστε & ότι είστε αυτοί που το προστατεύετε

- Στήριξη ότι μαζί μπορείτε να το αντιμετωπίσετε

- Αλλαγή θα επέλθει με «σπάσιμο σιωπής»

- Ενημέρωση του Διευθυντή και εκπαιδευτικό/ούς σχολείου

- Πρακτικοί τρόποι για αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων

- Συμβουλευτική από ειδικό ψυχικής υγείας

Για να μπορέσει να βελτιωθεί λοιπόν αυτή η κατάσταση και να καταφέρουμε να εξαφανίσουμε σιγά- σιγά όλους αυτούς τους εκφοβισμούς (διαδεδομένοι και ως «bullying») απ’ τα σχολεία, θα πρέπει να μην χρησιμοποιούμε κανένα είδος βίας προς τους άλλους.

Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός είναι σύνθετο φαινόμενο και στην εκδήλωσή του συμβάλλει η αλληλεπίδραση ατομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Για ποιούς λόγους έναπαιδί μπορεί να δέχεται επιθέσεις εκφοβισμού ;και βίας στο σχολείο

Πάρα πολλοί μαθητές σε όλο τον κόσμο δέχονται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας στο σχολείο. Το γεγονός, όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν κάνει κάτι λανθασμένο που να δικαιολογεί την εκδήλωση τέτοιου είδους συμπεριφορών εναντίον τους. Πολλές φορές στόχος γίνεται το "διαφορετικό", το οποίο μπορεί να αφορά σε οποιοδήποτε ανθρώπινο γνώρισμα, είτε εξωτερικό είτε εσωτερικό.

Για παράδειγμα το χρώμα του δέρματος, η εθνικότητα, το φύλο, το βάρος, η σχολική επίδοση, η κοινωνική συστολή. Με την έννοια αυτή ο καθένας μπορεί να γίνει στόχος εκφοβιστικών και βίαιων συμπεριφορών σε κάποια φάση της ζωής του και συνεπώς το συγκεκριμένο φαινόμενο μας αφορά όλους.

Για ποιους λόγους ένας μαθητής αναπτύσσει εκφοβιστικές και βίαιες ;συμπεριφορές

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί να συμβάλλουν ώστε ένα παιδί να εκδηλώνει επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές. Η εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα πολυποίκιλων εμπειριών και ερεθισμάτων στα οποία έχει εκτεθεί το παιδί που εκφοβίζει κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής του

15

πορείας. Τα παιδιά που εκφοβίζουν μπορεί σε άλλο χώρο ή χρόνο να ήταν ή και να είναι ακόμα και τώρα αποδέκτες εκφοβιστικών και βίαιων συμπεριφορών.

Οι μαθητές συχνά εκφοβίζουν για να νιώσουν ανώτεροι από τους άλλους καθώς αντλούν ισχύ και δύναμη από τη συγκεκριμένη μορφή συμπεριφοράς. Επίσης, μέσα από την εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών μπορεί να στοχεύουν στο να τραβήξουν την προσοχή, να τύχουν αποδοχής και να γίνουν περισσότερο δημοφιλείς από ότι ήταν στο παρελθόν. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν γίνονται περισσότερο δημοφιλείς, αλλά αντίθετα η πλειοψηφία της μαθητικής κοινότητας τους φοβάται και προσπαθεί να τους αποφύγει. Ακόμα, οι μαθητές που εκφοβίζουν σε αρκετές περιπτώσεις είναι δυστυχισμένοι και προσπαθούν να μεταφέρουν το έλλειμμα χαράς που νιώθουν στους άλλους. Ένα άλλο στοιχείο που συνδέεται με την εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών είναι και τα συναισθήματα ζήλιας που μπορεί να νιώθει το παιδί που εκφοβίζει για τον αποδέκτη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Οι μαθητές που εκφοβίζουν στοχεύουν στη "διαφορετικότητα" του άλλου για να τον κάνουν να νιώσει άσχημα για τον εαυτό του και να τον απαξιώσουν.

Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας καιεκφοβισμού

Στα πλαίσια της πρόληψης έχουν εφαρμοστεί κάποια προγράμματα κατά του εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας. Η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων αυτών οφείλεται κυρίως στην υιοθέτηση της κοινωνικής προσέγγισης, μιας ολιστικής προσέγγισης, που στοχεύει στην αλλαγή του κλίματος του σχολείου, ώστε να μην αναπαράγει τη βία. Στα πλαίσια της ολιστικής προσέγγισης οι παρεμβάσεις αφορούν όλους: το σχολείο, την τάξη, τον εκπαιδευτικό, τους μαθητές, τους γονείς τους και ολόκληρη την τοπική κοινωνία. Κάποιες αποτελεσματικές πρακτικές, σε επίπεδο σχολείου και τάξης, για εφαρμογή μιας στρατηγικής ενάντια στη βία, είναι:

Σε επίπεδο σχολείου:

• διαμόρφωση καλού σχολικού κλίματος και επικοινωνίας, διαλόγου και εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές

• δημιουργία ξεκάθαρων κανόνων, που θα συνοψίζονται στο Σχολικό Κανονισμό. Ο Κανονισμός θα είναι προϊόν της συνεργασίας εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων. Μέσω του Σχολικού Κανονισμού θα προβλέπονται μεταξύ άλλων και οι βασικοί τρόποι διαχείρισης βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινή σχολική ζωή.

• αξιοποίηση του θεσμού των μαθητικών συμβουλίων έτσι ώστε να επιτευχθεί η κατανόηση, η διαμόρφωση και η τήρηση των σχολικών κανόνων.

• δημιουργία σε κάθε σχολική μονάδα «ομάδας εκπαιδευτικών συμβούλων», που με κατάλληλη εκπαίδευση, ειδικές γνώσεις και δεξιότητες θα παρεμβαίνουν ύστερα από την εκδήλωση βίαιων ενεργειών, με σκοπό τη συμφιλίωση των μαθητών.

• δημιουργία «ομάδας μαθητών φιλίας» που αντιμετωπίζει περιστατικά ενδοσχολικής βίας

• αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου

• ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμένου να σταματήσει ο κύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης της ενδοσχολικής βίας

• συμμετοχή υποστηρικτικών μηχανισμών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κλπ), για την επίλυση σοβαρών ζητημάτων που σχετίζονται και με παράγοντες εξωτερικούς των σχολείων, όπως προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα.

16

Σε επίπεδο τάξης:

• συζήτηση στην τάξη για τον ορισμό, τις μορφές και τις επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού

• τρόποι και προτάσεις για πρόληψη και αντιμετώπιση από τους μαθητές: σύνταξη των κανόνων της τάξης ενάντια στη βία

• παροχή βοήθειας από μαθητές σε άλλους, για την επίλυση συγκρούσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βία

• διεξαγωγή προγραμμάτων και βιωματικών εργαστηρίων που στόχο θα έχουν τη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων και των σχέσεων συνύπαρξης - συνεργασίας.

• παροχή ευκαιριών για θετική έκφραση της επιθετικότητας (π.χ. μέσω των αθλημάτων)

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

Εάν αντιληφθείτε ότι το παιδί σας είναι θύμα εκφοβισμού και βίας από συμμαθητές του στο σχολείο πρέπει να αποφύγετε παρορμητικές αντιδράσεις και να αντιμετωπίσετε όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμα την κατάσταση:

• Συνεργαστείτε στενά με το σχολείο για να πληροφορηθείτε για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του

• Παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια

• Να του πείτε ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο αν «σπάσει η σιωπή»

• Να του εξηγήσετε ότι το να μιλήσει στους ενήλικες για περιστατικά βίας και εκφοβισμού δεν αποτελεί «κάρφωμα»

• Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει το παιδί σας για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του

• Παρακολουθείστε την εξέλιξη της κατάστασης αλλά και την υγεία του παιδιού σας

• Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.

Εάν είστε γονείς παιδιού που ασκεί βία και εκφοβίζει συμμαθητές του στο σχολείο:

• Συνεργαστείτε με το σχολείο, για την αντιμετώπιση του προβλήματος του παιδιού σας σχετικά με τη βία

• Συνεργαστείτε με τον Διευθυντή και τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό του τμήματος του παιδιού σας για την εφαρμογή των κανόνων, των συνεπειών και την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών

• Παρακολουθήστε την εξέλιξη της κατάστασης και συνεργαστείτε στενά με το σχολείο. Παρατηρήστε αν το παιδί σας εμπλέκεται συχνά σε καβγάδες ή εκδηλώνει εκφοβιστική συμπεριφορά και με τα παιδιά της γειτονιάς ή και με εσάς στο σπίτι. Μιλήστε γι' αυτά στο Διευθυντή και τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό του τμήματος και συνεργαστείτε μαζί τους για να πάρετε βοήθεια

Όλα τα παραπάνω αποτελούν κάποιες άμεσες δράσεις σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης του προβλήματος του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο. Χρειάζεται όμως ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο

17

οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας αλλά και οι ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς, προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου.

18

Ερωτηματολόγιο

1. Φύλλο:

⃝s Αγόρι s Κορίτσι

2. Ηλικία:

⃝s 15 ετών s 16 ετών s 17 ετών s 18 ετών και άνω

3. Πόσο συχνά έχεις υπάρξει θύμα των παρακάτω μορφών ενδοσχολικής βίας:

ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΑ ΣΥΧΝΑ ΣΠΑΝΙΑ ΠΟΤΕΑ. Μπουνιές, κλωτσιέςΒ. Βρισιές, προσβολές, διάδοση φημώνΓ. Κλοπή ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένωνΔ. Απειλητικά μηνύματα μέσω διαδικτύουΕ. Σεξουαλική παρενόχληση

4. Τι συναισθήματα ένιωθες μετά από το κάθε περιστατικό βίας ;⃝s Πόνο s Κατάθλιψη s Απελπισία s Άλλο………………………

5. Ποιοι παράγοντες θεωρείς ότι ευθύνονται για την επιθετικότητα των θυτών ενδοσχολικής βίας;⃝s Βίαια βιντεοπαιχνίδια s οικογενειακό περιβάλλον s παρέες s άλλο………………………….

6. Σε ποιους χώρους έχεις παρατηρήσει φαινόμενα ενδοσχολικής βίας ;⃝s στο προαύλιο του σχολειού s στους διαδρόμους s στις τουαλέτες s στις αίθουσες s άλλο………………

7. Πόσο συχνά παρεμβαίνουν οι καθηγητές όταν συμβαίνουν τα περιστατικά;⃝s πολύ συχνά s συχνά s σπάνια s ποτέ

8. Ποια είναι κατά τη γνώμη σου η καλύτερη αντιμετώπιση τέτοιων συμβάντων;⃝s άμεση ενημέρωση γονέων s Λύση προβλήματος δίχως την επέμβαση ενηλίκων s νομικές κινήσεις s αποβολή μαθητή s άλλο…………….

9. Ποιους πιστεύεις ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης τέτοιων συμβάντων;s συχνές ενημερώσεις στα σχολεία s αυστηρή τιμωρία σε περιστατικά βίας s σωστή διαπαιδαγώγηση από τους γονείς s άλλο………………

10. Πόσο συχνά θεωρείτε ότι η τιμωρία που επιλύθηκε είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα στην συμπεριφορά των μαθητών⃝s Πολύ συχνά s Συχνά s Σπάνια s Ποτέ

19

Ερμηνεία και ανάλυση δεδομένων

37.0%

63.0%

1. Φύλο

ΑγόριΚορίτσι

Η πλειοψηφία τον ερωτηθέντων ήταν κορίτσια. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι το σχολείο μας έχει περισσότερα σε αριθμό κορίτσια από αγόρια.

47.0%

52.0%

1.0%

2. Ηλικία

15161718+

Υπάρχουν περίπου ίσα αποτελέσματα όσων αφορά την ηλικία των ερωτηθέντων. Οι δύο κύριες απαντήσεις είναι 15 και 16 ετών. Συνεπώς, συμπεραίνουμε ότι στην 1η Λυκείου τα περισσότερα παιδιά είναι μεταξύ 15-16 ετών (οι ερωτηθέντες ήταν όλοι παιδιά της 1ης Λυκείου).

20

2.0% 5.0%14.0%

79.0%

3A. Πόσες φορές έχεις υπάρξει θύμα μπουνιών κλωτσιών;

Πολύ συνχάΣυχνάΣπάνιαΠοτέ

Περίπου το 20% των ερωτηθέντων μαθητών παραδέχονται πως έχουν υπάρξει θύματα άμεσης σωματικής βίας το οποίο είναι ένα πολύ ανησυχητικό ποσοστό εάν λάβουμε υπόψη μας ότι μόλις ένας στους πέντε μαθητές έχουν βιώσει τέτοια περιστατικά βίας και κάποιοι πιθανόν να εξακολουθούν να ζουν τέτοια περιστατικά

6.0%13.0%

53.0%

28.0%

3Β. Ποσές φορές έχεις υπάρξει θύμα βρισιών, προσβολών, διάσοσης φημών;

Πολύ συχνάΣυχνάΣπάνιαΠότε

Εδώ τα ποσοστά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά καθώς παρατηρούμε ότι το 72% (περίπου τρεις στους τέσσερις) των μαθητών έχουν υπάρξει θύματα βρισιών-προσβολών-διάδοσης φημών. Με άλλα λόγια η πλειοψηφία των μαθητών έχει βιώσει τέτοια περιστατικά βίας που είναι και ένας από τους λόγους που η ενδοσχολική βία θεωρείται πλέον ένα τόσο σοβαρό ζήτημα.

21

2.0%7.0%

27.0%

64.0%

3Γ. Πόσες φορές έχεις υπάρξει θύμα κλοπής, καταστροφής προσωπικών αντικειμένων;

Πολύ συχνάΣυχνάΣπάνιαΠοτέ

Ακόμα και εδώ ένα ποσοστό των 36% των μαθητών του σχολείου μας δηλώνουν ότι τους έχουν κλέψει-καταστρέψει προσωπικά αντικείμενα στο χώρο του σχολείο πάνω από μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

1.0% 4.0%10.0%

85.0%

3Δ. Πόσες φορές έχεις υπάρξει θύμα απειλητικών μηνυμάτων μέσω διαδικτύου;

Πολύ συχνάΣυχνάΣπάνιαΠοτέ

Όσων αφορά την βία που ασκείται σε μαθητές μέσω διαδικτύου με μορφή απειλητικών μηνυμάτων το 15% των ερωτηθέντων μαθητών δηλώνουν θύματα αυτού του είδους ενδοσχολικής βίας. Είναι όμως δύσκολο να περιοριστεί αυτή η μορφή ενδοσχολικής βίας καθώς η ελευθερία των παιδιών στο διαδίκτυο συνεχώς αυξάνεται και εκτιμάται ότι η χρήση του διαδικτύου πιθανόν να είναι και υποχρεωτική για την μελλοντική εκπαίδευση. Συνεπώς, πιστεύουμε ότι αυτά τα ποσοστά στο μέλλον θα παρουσιάσουν αύξηση και θα χρειαστούν δραστικά μέτρα για την εξάλειψη τους.

22

2.0% 3.0%9.0%

86.0%

3Ε. Πόσες φορές έχεις υπάρξει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης;

Πολύ συχνάΣυχνάΣπάνιαΠοτέ

Μόλις το 14% των μαθητών παραδέχονται ότι έχουν βρεθεί θύματα σεξουαλικής βίας που ίσως ακούγεται περίεργο αλλά είναι σχετικά εύκολα καταπολεμήσιμο. Αυτό συμβαίνει γιατί από τη στιγμή που τα νούμερα είναι μικρά ο κίνδυνος είναι μικρός και μπορούν εύκολα να εξαλειφθούν όλα τα περιστατικά σεξουαλικής βίας.

9.0%

20.0%

16.0%32.0%

23.0%

4. Τι συναισθήματα ένιωθες μετά από το κάθε περιστατικό βίας;

ΠόνοΚατάθλιψηΑπελπισίαΑμηχανίαΝτροπή

Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες ένιωθαν αμηχανία και ντροπή έπειτα από κάθε περιστατικό βίας. Επομένως, συμπεραίνουμε ότι η πλειοψηφία των νέων δεν δίνει μεγάλη βαρύτητα στο σωματικό και ψυχικό πόνο

23

που δέχεται αλλά ενδιαφέρεται για την αντίδραση των συνομηλίκων τους. Θεωρούν ιδιαίτερα σημαντικό να μην διαβληθούν στους άλλους και μειωθεί η δημόσια εικόνα τους και αδιαφορούν για τα αρνητικά αποτελέσματα που έχει η ενδοσχολική βία σε αυτούς.

3.0%

43.0%

41.0%

13.0%

5. Ποιοι παράγοντες θεωρείς ότι ευθύνονται για την επιθετικότητα των θυτών

ενδοσχολικής βίας;

Βίαια βιντεοπαιχνίδιαΟικογενειακό περιβάλλονΠαρέεςΆλλο

Οι περισσότεροι εκ των ερωτηθέντων θεωρούν ότι οι κύριοι παράγοντες που ευθύνονται για την επιθετικότητα των θυτών ενδοσχολικής βίας είναι το οικογενειακό περιβάλλον και οι παρέες. Αυτό σημαίνει ότι οι νέοι είναι συνειδητοποιημένοι και γνωρίζουν τους λόγους που η ενδοσχολική βία είναι ένα μείζων ζήτημα στις μέρες μας. Καταλαβαίνουν και έχουν συναίσθηση ότι γι’ αυτό ευθύνονται οι γονείς των θυτών καθώς και οι παρέες που πολλές φορές παρασύρουν τους νέους.

52.0%

17.0%

17.0%

10.0%4.0%

6. Σε ποιους χώρους έχεις παρατηρήσει φαινόμενα ενδοσχολικής βίας ;

Στο προαύλιοΣτους διαδρόμουςΣτις τουαλέτεςΣτις αίθουσεςΆλλο

Οι ερωτηθέντες στην ερώτηση για τους χώρους που παρατηρείται ενδοσχολική βία απάντησαν ότι ο κύριος χώρος που παρατηρούνται τέτοια περιστατικά είναι το προαύλιο του σχολείου. Αυτό βέβαια ήταν το αναμενόμενο

24

αποτέλεσμα καθώς οι νέοι μαθητές περνούν τον περισσότερο χρόνο των διαλειμμάτων τους στον χώρο του προαυλίου.

54.2%

17.7%

17.7%

10.4%

7. Πόσο συχνά παρεμβαίνουν οι καθηγητές όταν συμβαίνουν τα περιστατικά;

Πολύ συχνάΣυχνάΣπάνια Ποτέ

Περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες υποστηρίζουν ότι οι καθηγητές επεμβαίνουν πολύ συχνά σε περιστατικά ενδοσχολικής βίας το οποίο βοηθάει ιδιαίτερα στην καταπολέμηση τέτοιων φαινομένων. Το γεγονός ότι οι καθηγητές παίρνουν μέρος σε τέτοια περιστατικά είναι θετικό και αν αυτό συνέβαινε σε κάθε περιστατικό βίας ίσως το φαινόμενο να είχε εξαλειφθεί. Παρόλα αυτά το ένα δέκατο των ερωτηθέντων υποστηρίζουν ότι οι επιβλέποντες καθηγητές παραμένουν άπραγοι στο θέαμα τέτοιων περιστατικών και δεν κάνουν το παραμικρό για να βοηθήσουν την κατάσταση. Όσο εξακολουθεί να υπάρχει ένα τέτοιο ποσοστό καθηγητών που αγνοεί αυτά τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας, θα εξακολουθούν και αυτά να συμβαίνουν.

48.0%

20.0%

8.0%

8.0%

15.0%1.0%

8. Ποια είναι κατά τη γνώμη σου η καλύτερη αντιμετώπιση τέτοιων συμβάντων;

Άμεση ενημέρωση γονέωνΛύση προβλήματος δίχως επέμβαση ενηλίκωνΝομικές κινήσειςΑποβολή μαθητήΣυζήτηση με καθηγητέςΑναμορφωτήριο

25

Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες προτείνουν ως καλύτερη λύση την ενημέρωση των γονέων ή την επίλυση των προβλημάτων χωρίς επέμβαση ενηλίκων που είναι δύο πλήρως αποτελεσματικές λύσεις που συνήθως έχουν και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Υπάρχουν όμως και μαθητές που προτείνουν πιο σκληρές λύσεις και λύσεις που τιμωρούν έντονα την παραβατικότητα των μαθητών όπως την αποβολή των θυτών ενδοσχολικής βίας, την νομική προσέγγιση του όλου θέματος και πιθανές μηνύσεις ενώ υπάρχουν και απόψεις ακόμα πιο ακραίες που προτείνουν για ιδανική λύση το αναμορφωτήριο.

17.0%

29.0%50.0%

4.0%

9. Ποιους πιστεύεις ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης τέτοιων

συμβάντων;

Συχνές ενημερώσεις στα σχολείαΑυστηρή τιμωρία σε περιστατικά βίαςΣωστή διαπαιδαγώγηση από τους γονείςΆλλο

Οι περισσότεροι μαθητές (50%) καταλογίζουν την ευθύνη στους γονείς και πιστεύουν πως ο καλύτερος τρόπο να αποφευχθούν τα συμβάντα ενδοσχολικής βίας είναι να διαπαιδαγωγούνται σωστά από τους γονείς τους. Αντίθετα άλλοι (29%) πιστεύουν ότι η τιμωρία των μαθητών που ασκούν ενδοσχολική βία είναι αυτό που θα αποφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα. Τέλος, το 17% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οι συχνές ενημερώσεις στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς χώρους είναι αρκετές για να εξαλείψουν το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας.

26

4.0%

25.0%

54.0%

17.0%

10. Πόσο συχνά θεωρείτε ότι η τιμωρία που επιλύθηκε είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα

στην συμπεριφορά των μαθητών ;

Πολύ συχνάΣυχνάΣπάνιαΠοτέ

Το 54% των ερωτηθέντων μαθητών θεωρούν ότι η τιμωρία που τελικά επιβλήθηκε δεν ήταν διόλου αποτελεσματική ενώ μόνο το 29% πιστεύει ότι η τιμωρία επέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το γεγονός βέβαια ότι η πλειοψηφία των μαθητών πιστεύει ότι η τιμωρία δεν ήταν αποτελεσματική είναι κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει καθώς για να επικρατεί αυτή η άποψη μεταξύ των μαθητών σημαίνει πως αυτό όντως ισχύει.

27

Συμπεράσματα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήσαμε συμπεραίνουμε ότι, αν και σε μικρό μέγεθος, υπάρχει ενδοσχολική βία στο σχολείο μας καθώς ένα μικρό ποσοστό μαθητών παραδέχεται ότι έχει υπάρξει θύμα ποικίλων μορφών ενδοσχολικής βίας. Ακόμη πιστεύουμε ότι υπάρχει και ένα ποσοστό μαθητών που δεν θέλει να παραδεχτεί ότι έχει υπάρξει θύμα ενδοσχολικής βίας. Τα ποσοστά των μαθητών που έχουν υπάρξει θύματα τέτοιων περιστατικών δεν είναι γιγαντιαία ωστόσο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά διότι δηλώνουν ότι η ενδοσχολική βία θα αργήσει αρκετά να εξαλειφθεί στο πέρασμα του χρόνου. Πιο συγκεκριμένα, το 15% των ερωτηθέντων μαθητών παραδέχονται ότι έχουν υπάρξει θύματα απειλητικών μηνυμάτων μέσω διαδικτύου και σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ το 19% παραδέχεται ότι έχει υπάρξει θύμα άμεσων μορφών βίας, δηλαδή μπουνιών και κλωτσιών, ένα 36% ισχυρίζεται ότι έχει υπάρξει θύμα καταστροφής ή και κλοπής προσωπικών αντικειμένων και τέλος περίπου τα τρία τέταρτα των μαθητών παραδέχεται να έχει βρεθεί θύμα προσβολών, διάδοσης φημών και βρισιών από άλλους μαθητές. Αναμφίβολα πλέον μπορούμε να ισχυριστούμε ότι στο σχολείο μας υπάρχει έντονη ενδοσχολική βία, πιο συγκεκριμένα μεγάλα ποσοστά προσβολών, βρισιών και καταστροφές αντικειμένων ενώ παρατηρούνται και οι υπόλοιπες μορφές βίας μόνο σε πολύ μικρότερα ποσοστά που ωστόσο χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση.

Όπως είχαμε υποθέσει και αρχικά, οι νέοι καταλογίζουν μεγάλο μέρος της ευθύνης για την ενδοσχολική βία στους γονείς των μαθητών-θυτών. Οι νέοι κατανοούν ότι οι γονείς τους ευθύνονται άμεσα και έμμεσα για την συμπεριφορά τους και ότι ο τρόπους που συμπεριφέρονται είναι αντίκτυπο του τρόπου συμπεριφοράς των γονιών τους. Ωστόσο, δεν περιορίζονται σε αυτήν την απάντηση και πολλοί ισχυρίζονται ότι την ίδια ευθύνη με τους γονείς έχουν και οι παρέες των νέων και τα πρότυπα συμπεριφοράς που προβάλλουν. Πολλοί κρίνοντας και από προσωπικές εμπειρίες καταλαβαίνουν ότι οι παρέες μπορούν και σχεδόν πάντα σε παρασέρνουν να κάνεις πράγματα που φυσιολογικά δεν θα έκανες. Ακόμη και αν τα άτομα των παρεών κάποιου μαθητή δεν ασκούν βία σε άλλους μαθητές(δηλαδή ο νέος δεν μιμείται την συμπεριφορά των άλλων), μπορεί απλά να τον επηρεάζουν και χωρίς πράξεις να των ωθούν προς μη αποδεκτές πράξεις.

Οι νέοι μαθητές κρίνοντας από τις απαντήσεις τους στην έρευνα που πραγματοποιήσαμε και από την όλη αντιμετώπιση και προσέγγιση του θέματος της ενδοσχολικής βίας φαίνονται σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι και συνειδητοποιημένοι γνωρίζοντας τις αιτίες τα προβλήματα και τις συνέπειες της ενδοσχολικής βίας. Παρατηρούν το περιβάλλον και δίνουν σημασία σε τέτοια συμβάντα, ακόμα και αν δεν τους αφορούν άμεσα πολλές φορές, βγάζοντας δικά τους συμπεράσματα και διαμορφώνοντας δικές τους απόψεις και αντιλήψεις όσων αφορά την ενδοσχολική βία και τα αρνητικά αποτελέσματα της. Οι περισσότεροι από τους νέους παραδέχονται ότι έχουν έρθει μπροστά σε περιστατικά βίας και τα συναισθήματα τους είναι ποίκιλα αλλά κατανοητά. Το πιο σημαντικό που επιβεβαιώσαμε με την έρευνα μας είναι ότι οι μαθητές έχουν δικές τους απόψεις (άλλοι πιο συμβιβαστικές και επιεικείς και άλλοι πιο αυστηρές και βάναυσες). Ο λόγος που αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την κοινωνία μας είναι ότι έχοντας δικές τους απόψεις γίνονται πιο ενεργοί και πολίτες και προσφέρουν κοινωνικά με τις υπηρεσίες τους. Σχηματίζουμε, λοιπόν, την άποψη ότι οι νέοι μαθητές αναγνωρίζουν το πρόβλημα της ενδοσχολικής βίας και πολλοί από αυτούς προσπαθούν να συνεισφέρουν στην εξάλειψη του. Παρ’ όλα αυτά η προσπάθεια των νέων και μόνο δεν είναι αρκετή και αυτό είναι ορατό στα αποτελέσματα της έρευνας.

28

Αυτοαξιολόγηση

Με την εργασία μας καταφέραμε να αναλύσουμε τα είδη βίας που παρατηρούνται στο σχολείο μας και τα ποσοστά περιστατικών βίας που έχουν συμβεί σε αυτό. Από τους αρχικούς μας στόχους καταφέραμε να προσεγγίσουμε τα αίτια του προβλήματος της ενδοσχολικής βίας και να αναλύσουμε βαθύτερα τον τρόπο που επηρεάζουν αρνητικά τους νέους μαθητές. Με την έρευνα μας βγάλαμε ποίκιλα συμπεράσματα όσων αφορά τις διάφορες απόψεις των νέων μαθητών για το θέμα και να εμβαθύνουμε στις απόψεις τους όσων αφορά την καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση του όλου θέματος. Τέλος, όπως είχαμε αναφέρει και στους στόχους μας αναζητήσαμε κάποιες από τις συνέπειες που παρατηρούνται στα συναισθήματα των νέων μαθητών εξ αιτίας των περιστατικών βίας που έχουν βιώσει.

- Προτάσεις για συμπληρωματική μελλοντική έρευνα

Σε περίπτωση που κάποια ερευνητική ομάδα επιθυμήσει να εστιάσει το ενδιαφέρον της στο ζήτημα της ενδοσχολικής βίας, έχουμε κάποιες προτάσεις όσων αφορά τα θέματα που θα μπορούσαν να μελετήσουν και αναλύσουν σε βάθος. Αρχικά, μπορούν να αναζητήσουν αναλυτικότερα τις συνέπειες της ενδοσχολικής βίας και για ποιους λόγους είναι ένα τόσο σοβαρό και επίκαιρο θέμα. Επιπλέον, μπορούν να εξετάσουν τους λόγους που ένας μαθητής μπορεί να βρεθεί θύμα ενδοσχολικής βίας, δηλαδή τις αφορμές που εντοπίζουν οι μαθητές-θύτες στους νεαρούς μαθητές για να αρχίσουν τις «επιθέσεις» τους. Τέλος, θα μπορούσαν να ανατρέξουν σε παλιότερα στατιστικά όσων αφορά την ενδοσχολική βία και συγκρίνοντας τα με τα σημερινά να εντοπίσουν κατά πόσο είναι αποτελεσματικά τα μέτρα που παίρνονται για την πρόληψη του φαινομένου αλλά και οι διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης του.

29

Επίλογος

Η εργασία μας συνολικά μας βοήθησε να κατασταλάξουμε σε κάποια συμπεράσματα όσων αφορά την ενδοσχολική βία, τους λόγος που υπάρχει αυτό το φαινόμενο βίας και που πιθανόν να εξακολουθεί να υπάρχει μελλοντικά, τα αίτια που οι μαθητές οδηγούνται σε βίαιες συμπεριφορές απέναντι σε άλλους συμμαθητές τους, τις απόψεις των ίδιων των μαθητών για το θέμα, τους κατά την γνώμη τους καλύτερους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου καθώς και τα συναισθήματα που καταβάλλουν έναν μαθητή που έχει βρεθεί θύμα ενδοσχολικής βίας. Καταρχάς, οι νέοι μαθητές που ασκούν βία σε άλλους μαθητές είναι επηρεασμένοι δικαιολογημένα από τους γονείς και τις παρέες τους από που πράττουν και συμπεριφέρονται ανάλογα με την συμπεριφορά και την αντιμετώπιση που γνωρίζουν. Επιπλέον, επιβεβαιώσαμε πως οι μαθητές κατέχουν την ωριμότητα να κατακρίνουν και να περιθωριοποιήσουν τέτοια περιστατικά έχοντας αναπτύξει δικές τους αντιλήψεις και έχοντας την ικανότητα να κρίνουν και να αξιολογούν οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους. Επίσης, συναντήσαμε διάφορες απόψεις των νέων μαθητών για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας με την πλειονότητα τους να προτείνει ιδιαίτερα επιεικείς αλλά και αποτελεσματικές στην πράξη λύσεις για το θέμα ενώ και αρκετούς να προτείνουν πολύ αυστηρές και τυπικές διαδικασίες που είναι ωστόσο εξίσου αποτελεσματικές και καταπολεμούν επιτυχώς το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας. Τέλος, ίσως και το πιο ανησυχητικό στατιστικό της έρευνας μας είναι το γεγονός ότι τα επικρατέστερα συναισθήματα των νέων ήταν η ντροπή και η αμηχανία: δύο συναφείς έννοιες οι οποίες, όμως, έχουν άμεση σχέση με την άποψη των άλλων και όχι με την προσωπική ασφάλεια. Με άλλα λόγια, ανακαλύψαμε ότι μεγάλο ποσοστό των νέων που έχουν βρεθεί θύματα ενδοσχολικής βίας δίνει τεράστια βαρύτητα στο να παραμείνουν κοινωνικά αποδεκτή και μετά στον να αναζητήσουν λύση στο πρόβλημα τους.

30

Βιβλιογραφία

ΠΗΓΕΣ:

http ://1 gym - sykeon . thess . sch . gr / katateixh / index . php / fakeloi / sxolikivia /30- bulll /141- morfesvias

http :// being . gr / home /% CE % B 5% CE % BD % CE % B 4% CE % BF % CF %83% CF %87% CE % BF % CE % BB % CE % B 9% CE % BA % CE % AE -% CE % B 2% CE % AF % CE % B 1-% CE % B 5% CE % BA % CF %86% CE % BF % CE % B 2% CE % B 9% CF %83% CE % BC % CF %8 C % CF %82 bullying -% CE % B 1% CE % B 9% CF %84% CE % AF % CE % B 5% CF %82/

http :// dipe . lak . sch . gr / sxolikesdrastiriotitesnews / sxolikosekfovismos / EPSYPE - giagoneis . pdf

http://www.mikrosanagnostis.gr/library/pageflip_ekfovismos/Default.html

http://www.youtube.com/watch?v=Y-3OFOvw8fQ&context=C34fbb18ADOEgsToPDskL2MMLgVRMAYYbjp4AwvHe5

http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=Zh7eCgdK1T8&NR=1

31

Παράρτημα

Εδώ θα βρείτε υλικό σχετικό με τον εκφοβισμό που μπορεί να υπάρχει σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή π.χ. βιβλία, άρθρα, παρουσιάσεις, έντυπα κλπ ή οπτικοακουστικό υλικό, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παιδαγωγικά μέσα για χρήση από εκπαιδευτικούς ή γονείς, για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση.

Έντυπο υλικό για τον σχολικό εκφοβισμό

1. « - ».ΜίλαμηΦοβάσαι τρεις ιστορίες για τη βία στο σχολείοΣτο βιβλίο αυτό λογοτέχνες, ζωγράφοι, εκπαιδευτικοί και ειδικοί επιστήμονες γίνονται μια παρέα και χαρίζουν στα παιδιά τρεις ιστορίες, ζωγραφιές και δραστηριότητες, στις οποίες κάθε παιδί θα ανακαλύψει τον εαυτό του ή οικείες του καταστάσεις!Με το έργο του ο καθένας τα παρακινεί: Μίλα, μη φοβάσαι.

Ένα βιβλίο που θα χαρούν τα παιδιά, τα οποία και θα βοηθήσει, ενώ θα αποτελέσει εργαλείο στα χέρια τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των γονιών, συμβάλλοντας στην πρόληψη της βίας.

http://www.epsype.gr/mila_min_fovasai.aspx

2. DVD « ».Ταμπλε ΓυαλιάΜια ταινία του Γ. Κουφονίκου. Το σενάριο βασίζεται στην ιστορία «Στη φωλιά του Νίκου» του Β. Ηλιόπουλου από τον συλλογικό τόμο της ΕΨΥΠΕ «Μίλα μη φοβάσαι – τρεις ιστορίες για τη βία στο σχολείο». «Ο Γιώργος πηγαίνει στο νέο σχολείο του φορώντας τα μπλε γυαλιά. Δεν ξέρει ότι όλοι υποστηρίζουν μια ομάδα με μωβ χρώμα. Τα παιδιά παροτρύνουν το Νίκο να του πάρει τα μπλε γυαλιά. Εκείνος το κάνει και μάλιστα τον απειλεί να μη μιλήσει σε κανέναν. Τι θα γίνει τελικά; Τι λύση θα δώσουν τα ίδια τα μπλε γυαλιά;

http://www.epsype.gr/images/pdf/FOLDERGIALIA.pdf

Trailer “Τα μπλε γυαλιά»:

http://www.youtube.com/watch?v=afycaBavaaQ&context=C34fbb18ADOEgsToPDskL2MMLgVRMAYYbjp4AwvHe5

3. “Delete  ”.στονΗλεκτρονικό ΕκφοβισμόΤρεις και μία ιστορίες για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό και πώς μπορείς να τον αντιμετωπίσεις. Ένα βιβλίο από το οποίο θα πάρεις δύναμη για να κάνεις «DELETE στον ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ. http://www.epsype.gr/uploads/files/delete_keimeno_site_final.pdf

32

4. « ».Μου έκλεψαν το όνομαμουΜε κείμενο ουσιαστικό, συγκινητικό και εξαιρετικά αληθινό και με εικονογράφηση που μεταφέρει την ένταση του προβλήματος, ο Tàssies ξεδιπλώνει τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός μαθητή/ θύματος σε μια ιστορία ενδοσχολικής βίας. Το βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά/ εφήβους/ γονείς/ εκπαιδευτικούς.  

http://www.epsype.gr/uploads/images/Keimeno_Tassies_site_24_11_2011.doc

5.  .ΕνημερωτικάΈντυπαΕΨΥΠΕ«Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμός: Αιτίες, επιπτώσεις, αντιμετώπιση». Απαντήσεις στα ερωτήματα των γονέων.

Το έντυπο εκπονήθηκε στα πλαίσια τους Ευρωπαϊκού Διακρατικού Προγράμματος «ΔΆΦΝΗ ΙΙ».

http://www.epsype.gr/images/gia_goneis.pdf

«Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμός: Αιτίες, επιπτώσεις, αντιμετώπιση». Απαντήσεις στα ερωτήματα των εκπαιδευτικών.

Το έντυπο εκπονήθηκε στα πλαίσια τους Ευρωπαϊκού Διακρατικού Προγράμματος «ΔΆΦΝΗ ΙΙ».

http://www.epsype.gr/images/gia_ekpaideutikous.pdf

6.  (pdf).Δημοσιευμέναάρθρα σε επιστημονικά περιοδικάΤο φαινόμενο του εκφοβισμού στο δημοτικό σχολείο. Παιδί και έφηβος – Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία, 10(1): 97-100

Καταγραφή αναγκών και ευαισθητοποίηση για το φαινόμενο του  εκφοβισμού σε σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην περιοχή της Αθήνας. Ψυχολογία, 2010, 17 (2),  156-175.

7.  35 « ».Τεύχος ΈνεκαΛόγουΤριμηνιαία οκτασέλιδη έκδοση (newsletter), όπου παρουσιάζονται τα νέα και οι δραστηριότητες της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.

Άρθρο με θέμα: «Εκφοβισμός και Βία στο σχολείο: Το Πρόγραμμα Παρέμβασης STOP! ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ» (σελ. 4-5).

http://www.epsype.gr/uploads/images/teuxos_35_1.pdf

33

8.  .Εγχειρίδιο Δραστηριοτήτωνστην ΤάξηΕγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με  δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών. Το εγχειρίδιο πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Διακρατικού Προγράμματος Δάφνη ΙΙΙ.

http://www.epsype.gr/egxeiridio.aspx

9. “ » & « ».ΤαΜπαλόνια τηςΦιλίας ΗΜόνασε καινούριο ΣχολείοΚατεβάστε τις 2 ιστορίες για τη βία στο σχολείο από παιδιά για παιδιά.

http://www.epsype.gr/images/paramuthia_gia_ekfovismo.pdf

Οπτικοακουστικό ενημερωτικό υλικό για τον σχολικό εκφοβισμό

10. “ » & « ».ΤαΜπαλόνια τηςΦιλίας ΗΜόνασε καινούριο ΣχολείοΑκούστε τις δύο ιστορίες για τον εκφοβισμό, γραμμένες και εικονογραφημένες από παιδιά. Διαβάζει η ηθοποιός Ευδοκία Στατήρη.

http://www.mikrosanagnostis.gr/library/pageflip_ekfovismos/Default.html

11.  . . . , Συνεντεύξεις του Αν ΚαθηγητήΠαιδοψυχιατρικής κ Ι Τσιάντη αναρτημένες στο διαδικτυακό κανάλι της ΕΨΥΠΕστο you tube.

Συνέντευξη στον ΣΚΑΙ σχετικά με την ασφαλή χρήση του ίντερνετ και των κινητών από παιδιά.

http://www.youtube.com/watch?v=Y-3OFOvw8fQ&context=C34fbb18ADOEgsToPDskL2MMLgVRMAYYbjp4AwvHe5

Συνέντευξη για τον σχολικό εκφοβισμό στην εκπομπή «Ρεπορτάζ+ στο κανάλι Info+.

http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=Zh7eCgdK1T8&NR=1

12.  Βιντεοσκοπημένες ομιλίες απόΗμερίδα με σκοπό την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση γονέωνκαι εκπαιδευτικών για τοφαινόμενο του σχολικού

.εκφοβισμούΗ ημερίδα διοργανώθηκε από το Τμήμα Αγωγής Υγείας της Δ/νσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Κυκλάδων και την ΕΨΥΠΕ, με την υποστήριξη του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης και της Ιεράς Μητρόπολης Σύρου.

Χαιρετισμός και ομιλία του Αναπλ. Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής κ. Ι. Τσιάντη.

34

http://www.syrostoday.gr/WebTV/801-Mila-mn-fobasai--Xairetismoi--Omilia-I-Tsiavtn.aspx

Ομιλίες του Επικ. Καθηγητή Κοινωνικής Εργασίας κ. Χ. Ασημακόπολος και του Ειδικού Παιδαγωγού MSc κ. Θ. Χατζηπέμου.

http://www.syrostoday.gr/WebTV/802-Mila-mn-fobasai--Omilies-X-Asnmakopoulou-kai-U-Xatznpemou.aspx

13.  .Τηλεοπτικός Σταθμός της Βουλής τωνΕλλήνωνΕκπομπή με θέμα «Ενδοσχολική Βία: Το ευρωπαϊκό πρόσωπο της ανήλικης βίας». Συμμετέχει ο Ειδικός Παιδαγωγός MSc κ. Θ. Χατζηπέμου.

http://www.hellenicparliament.gr/Enimerosi/Vouli-Tileorasi/Tv-History/?d=26/06/2011&tv=eb7ce045-33e8-45e0-be2a-0f38a7bf14ed&p=0bd37c96-10c6-440b-ae01-7bc18fe5b814

Trailer εκπομπής:

http://www.hellenicparliament.gr/Enimerosi/Vouli-Tileorasi/Tv-History/?d=26/06/2011&tv=eb7ce045-33e8-45e0-be2a-0f38a7bf14ed&p=0bd37c96-10c6-440b-ae01-7bc18fe5b814

14.  .Μικρές ταινίες«Αιχμάλωτος του σχολείου»: Βίντεο της Σουηδικής Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης “Friends” για τον σχολικό εκφοβισμό.

http://vimeo.com/36004400

«Οι λέξεις πονάνε»: Βίντεο για την κοινωνική απομόνωση ως μέσο σχολικού εκφοβισμού.

http://vimeo.com/36005174

«Το τίμημα της σιωπής»: Βίντεο για τον σχολικό εκφοβισμό και τον ρόλο των παρατηρητών.

http://vimeo.com/36005403

15.  « ».Λεόντειος ΛύκειοΝέας Σμύρνης ΌμιλοςΚαινοτόμωνΔράσεων“Stop Bullying”:

Ενημερωτικό video για τη δράση του Ομίλου Καινοτόμων Δράσεων του Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της σχολικής βίας (Bullying).

http://www.youtube.com/watch?v=vPO0nTYweIA

«Μικρός και άγνωστος»:

35

Ποίημα μαθήτριας για τον σχολικό εκφοβισμό δραματοποιημένο από μαθητής γυμνασίου και λυκείου του Λεόντειου Λυκείου Νέας Σμύρνης.

http://www.youtube.com/watch?v=WhgPZJL9Mz0

“AntiBullying Motivation”:

Βίντεο Ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μαθητών για τον σχολικό εκφοβισμός από μαθητές του Λεόντειου Λυκείου Ν. Σμύρνης.

http://www.youtube.com/watch?v=merLXYWcLt4&feature=related

«Η βία μέσα μου»:

Μέσα από το video και τις διάφορες σκηνές του προβάλλεται η ψυχολογία του παιδιού θύτη και γίνεται ενημέρωση για τις πιο συχνές μορφές βίας που μπορεί κανείς να συναντήσει όχι μόνο σε ένα σχολείο αλλά και σε οποιοδήποτε μέρος συχνάζουν νέοι κι έφηβοι. Το video αυτό είναι μια συνεργασία του Ομίλου Καινοτόμων Δράσεων με την Ακαδημία Γυμναστικής και Χορού του Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης. http://www.youtube.com/watch?v=IwGPe0pWxts

«Για να μην χαθούν τα χρώματα»:

Βίντεο για την ευαισθητοποίηση των μαθητών γύρω από το θέμα του σχολικού εκφοβισμού.

http://www.youtube.com/watch?v=1Wbm2JlfS6E&feature=related

«Όλοι μαζί δημιουργούμε»:

Ένα βίντεο με κεντρικό θέμα την συνυπευθυνότητα και τη δημιουργία ως απαραίτητες προϋποθέσεις για μια πιο δίκαιη και ανθρώπινη κοινωνία.

http://www.youtube.com/watch?v=ybEo1wiCJ1s

16. Διαφημιστικό spot.Τηλεοπτικό spot της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. για την προώθηση της πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Με την αφιλοκερδή συμμετοχή τού Α. Κανάκη.

17.  ( ) /Βίντεο ξενόγλωσσα γιαμεγαλύτερα παιδιά εφήβους

Βίντεο που αγγίζει θέματα όπως η διαφορετικότητα και η αποδοχή:

http://vimeo.com/32151543

Βίντεο όπου μπορεί να γίνει συζήτηση για την απομόνωση/περιθωριοποίηση:

36

http://www.youtube.com/watch?v=UaaNJBc3ZTs

Βίντεο σχετικό με το λεκτικό εκφοβισμό:

http://www.youtube.com/watch?v=xz87mIKRIMk

Βίντεο σχετικό με λεκτικό εκφοβισμό και κοινωνικό αποκλεισμό:

http://www.youtube.com/watch?v=JnP2bVBZ9O8&feature=related

Βίντεο για ηλεκτρονικό εκφοβισμό:

http://www.youtube.com/watch?v=D3KsGTIeO7A&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=xMn33RckT3s&feature=related

Trailer ταινίας που δεν έχει κινηματογραφηθεί ακόμα με σκοπό την ευαισθητοποίηση για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού: http://www.youtube.com/watch?v=bNgxcpc9YQk

18.  ΓενικάΒίντεο για τον σχολικό εκφοβισμό

1) Η υποστήριξη των συμμαθητών μπορεί να βοηθήσει με ουσιαστικό τρόπο στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού

http :// www . youtube . com / watch ? v = nWJut 7 KQhI 4& feature = related

2) Ο σχολικός εκφοβισμός προκαλεί ψυχικό πόνο, ο οποίος δεν είναι πάντα αντιμετωπίσιμος

http :// www . youtube . com / watch ? v = p 1 Krp 7 JOcDk & feature = related

3) Λεκτικός εκφοβισμός: όταν οι λέξεις προκαλούν πόνο

http :// www . youtube . com / watch ? v =1 j 6 YA 03 hm 4 k & feature = related

4) Ο λεκτικός και ηλεκτρονικός εκφοβισμός έχουν τη δύναμη να “τραυματίσουν” ψυχικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγούν ακόμα και σε απόπειρες αυτοκτονίας.

http :// www . youtube . com / watch ? v =__ C 7 sd _ UDU 0& feature = related  

5) Οι επιπτώσεις του εκφοβισμού και ο ρόλος των παρατηρητών. Πως μπορεί να σπάσει ο κύκλος της βίας

http :// www . youtube . com / watch ? v = jRiAchoVm 9 E & feature = related

6) Ηλεκτρονικός εκφοβισμός μέσω διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης

http :// www . youtube . com / watch ? v = amueaVHIZ 6 A & feature = related  

7) Ηλεκτρονικός εκφοβισμός: η πιο σύγχρονη μορφή σχολικού εκφοβισμού

http :// www . youtube . com / watch ? v = kKoUegW 5 cPE & feature = related

37

38