es.O.esRegionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie

Nr 2 /20 05 • EGZEMPLARZ BEZPŁATNY • ISSN 1231-2770

WojewództwoMałopolskie

Spis treści:1. Warto wiedzieć. Nowa jakość nadzoru i wspierania rodzin zastępczych

– Dorota Bogusz – Kierownik Działu Pomocy Rodzinie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tarnowie. 1

2. Warto wiedzieć. Nikt nie jest samotną wyspą, pracujemy w grupie – Kinga Figiel i Ewa Sypik – Dział Pomocy Dzieciom Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krakowie 4

3. Warto wiedzieć. Nadzieja dla rodzin. Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie w Bieczu niesie pomoc rodzinom dotkniętym przemocą domową – Halina Wędrychowicz – Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie w Bieczu 6

4. Prezentacje. Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Gwarek Solny” zaprasza na „Witraże rodzinne” – gry, zabawy i konkursy z super nagrodami, ekspresowe warsztaty edukacyjne dla mamy, taty, dzieci, babci i dziadka – „Gwarek” 9

5. Prezentacje. Wsparcie ojców samotnie wychowujących dzieci – Stołówka i Stacja Opieki Caritas Kieleckiej – oddział Proszowice 13

6. Wydarzenia. Rozwój usług placówek opiekuńczo-wychowawczych w zakresie pracy z rodziną. Zagrożenia w tworzeniu rodzinnych form opieki zastępczej nad dzieckiem – Katarzyna Fitowska – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie 17

7. Wydarzenia. III Seminarium Wojewódzkie „PRZECIW PRZEMOCY” – 28.04.2005 – Małgorzata Kiełkowicz – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, podkom. Izabela Dobkowska – Wydział Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie 19

8. Warto wiedzieć. Budowanie współpracy pomiędzy Województwem Małopolskim a Hrabstwem Fionii w zakresie zwalczania i zapobiegania przemocy w rodzinie. – Małgorzata Kiełkowicz – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie 24

9. Warto wiedzieć. NOWE AKTY PRAWNE 28

1es.O.es

Nowa jakość nadzoru i wspierania rodzin zastępczych

O tym, że prowadzenie rodzin za-stępczych to bardzo trudne zadanie, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tarnowie przejął je w 1999 r. Wiele z rodzin zastępczych pracownicy so-cjalni znali od lat, inne – pierwszy raz zetknęły się z instytucją pomocy spo-łecznej, którą postrzegały jako insty-tucję dla rodzin biednych i patologicz-nych. Trzeba było wielu starań, by zdo-być zaufanie tych rodzin i akceptację faktu, iż jest ktoś, kto pyta, doradza, wspiera, pomaga, ale też – kontrolu-je i wymaga. Powoli ujawniały się też problemy i trudności zarówno dzieci umieszczonych w rodzinach zastęp-czych, jak i rodziców zastępczych.

W mieście rosło bezrobocie, poja-wiały się nowe, nieznane czy też nie ujawniane wcześniej problemy spo-łeczne. Pracownikom socjalnym przy-bywało klientów. Odwiedziny rodzin, które odbywają się głównie w godzi-nach dopołudniowych ograniczały możliwość bezpośredniego kontaktu z dziećmi, a rozmowy z pedagogiem szkolnym czy rodzicami nie dawały, tak naprawdę, obiektywnego obrazu sytu-acji dzieci. Instytucje powołane do pra-cy z dziećmi ograniczały do minimum obszary działania, unikały tzw. „trud-nych” tematów. Każda z nich postrze-gała sytuację przez pryzmat własnych zadań, możliwości, „interesów”. Ostroż-ność, nieufność, brak lub niewłaściwy przepływ informacji – utrudniały rzetel-

ną pracę. Rozmywały się granice kom-petencji i odpowiedzialności. Wiedza i umiejętności pracowników socjalnych pozwalały wprawdzie na – najczęściej trafną – diagnozę, nie dawały jednak uprawnień, a brak zaplecza ograniczał profesjonalną pomoc. Rozpoznawane problemy wymagały bowiem specjali-stycznej diagnozy i działań.

W 2003 roku Miejski Ośrodek Po-mocy Społecznej przejął nadzór nad placówkami opiekuńczo – wychowaw-czymi, Ośrodkiem Interwencji Kryzyso-wej i Ośrodkiem Adopcyjno-Opiekuń-czym. Powstał Dział Pomocy Rodzinie, który m.in. realizuje zadania w zakre-sie opieki nad dziećmi i rodziną.

Współpraca Działu z podległymi jednostkami, wzajemne poznanie, dys-kusje na temat problemów opieki nad dziećmi, lokalnych uwarunkowań, oraz – przede wszystkim – duże zaangażo-wanie i rozumienie potrzeb dzieci i mło-dzieży z rodzin dysfunkcyjnych i pato-logicznych, zrodziło wiele pomysłów na wspólne przedsięwzięcia. Nie bez znaczenia jest też dzielenie się spe-cjalistyczną wiedzą, doświadczeniami, oraz wzajemne wspieranie w trudnych decyzjach czy działaniach.

Analiza przeprowadzona przez Dział Pomocy Rodzinie: inwentaryzacja po-trzeb, zasobów środowiska, ograniczeń i możliwości, wskazała konieczność poszukiwania rozwiązań w ramach „środków własnych”. Powołano więc „Zespół do spraw okresowej oce-

Warto w

iedzieć

2 es.O.esW

arto

wie

dzie

ćny funkcjonowania rodzin zastęp-czych”. W skład Zespołu weszli: pe-dagodzy i psycholodzy Ośrodka Ad-opcyjno – Opiekuńczego, pracownicy socjalni, psycholog i kierownik Działu Pomocy Rodzinie Miejskiego Ośrod-ka Pomocy Społecznej. Przed wspól-nym spotkaniem uzgodniono cele i za-dania zespołu; obszary diagnozy i pra-cy. Po raz pierwszy Zespół spotkał się w 2004 r. Przez kilka kolejnych dni pra-cownicy socjalni prezentowali „swoje” rodziny zastępcze, a specjaliści z OAO przekazywali swoją wiedzę na temat tych rodzin. Po wnikliwej analizie doko-nywano oceny sytuacji rodzin zastęp-czych i rodziców biologicznych dzieci, a także ustalano konkretne zadania dla uczestników spotkań oraz zasady bie-żącej współpracy i wymiany informacji dla ewentualnej korekty działań. Spo-tkania Zespołu pokazały np. rozbież-ności w informacjach przekazywanych przez rodziny zastępcze pracownikom MOPS i OAO, ujawniły też wiele oso-bistych problemów ich członków. Taka wymiana informacji, opinii i ocen posze-rzyła wiedzę (również merytoryczną) uczestników spotkań i wzmocniła ich w dotychczasowych działaniach. Ośro-dek Adopcyjno-Opiekuńczy mógł do-stosować tematy szkoleń do zdiagnozo-wanych potrzeb rodziców zastępczych, powstała też dla nich grupa wsparcia. Rodziny otworzyły się na pomoc psy-chologiczną; niektórzy rodzice i dzie-ci podjęli terapię indywidualną. Wnio-ski w sprawie rodzin zastępczych kie-rowane przez MOPS do Sądu zawsze poparte były opinią psychologiczno – pedagogiczną OAO. Tutaj pojawiła się jednak trudność. Sąd nie zawsze przy-

chylał się do – jak nam się wydawało oczywistych – wniosków i niechętnie udzielał informacji. Kolejnym więc po-mysłem było zaproszenie do Zespołu przedstawiciela Sądu.

Spotkania w 2005 r. odbyły się już przy udziale Przewodniczącej Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowe-go w Tarnowie. Znowu trwały dyskusje, wiele uczyliśmy się nawzajem. Efekty rocznej, intensywnej pracy potwierdzi-ły zasadność istnienia Zespołu i konty-nuacji tak zorganizowanej współpracy. Wszystkie osoby zaangażowane w pra-cę z rodzinami zastępczymi i rodzica-mi biologicznymi dzieci mają swoje ob-szary pracy i odpowiedzialności, ale też mogą liczyć na wzajemną pomoc. Pra-ca w tak dobranym Zespole (różne in-stytucje, różni profesjonaliści) pozwa-la na wieloaspektową diagnozę i pro-fesjonalną pomoc rodzinom zastęp-czym, obniżyła także poziom stresu pracowników socjalnych spowodowa-ny niepewnością, czy aby wszystko do-strzegli, dobrze zinterpretowali i oceni-li, wskazała pracownikom OAO obsza-ry do pracy szkoleniowej i terapeutycz-nej z rodzinami, uwrażliwiła Sąd na róż-ne zagrożenia, przekonała o rzetelno-ści pracowników MOPS, ugruntowała dobrą opinię OAO. Rodziny zastępcze zapoznały się z wdrożonym modelem interdyscyplinarnej pomocy i nadzoru, zaakceptowały go, otworzyły się na ak-tywną współpracę z różnymi instytucja-mi. Chętnie dzielą się trudnościami, ko-rzystają z pomocy, ale też mają świa-domość własnej odpowiedzialności za powierzone ich opiece dzieci.

Nie zdarzył się żaden cud i nie zniknęły wszystkie problemy rodzin

3es.O.eszastępczych i z rodzinami zastępczy-mi, nie zniknęły też dylematy związane np. z rozwiązaniem rodziny zastępczej czy wskazaniem nowej, zwiększył się jednak zdecydowanie komfort pracy i poziom świadczonych usług.

Kolejnym, wspólnym przedsię-wzięciem MOPS i OAO w Tarnowie było przystąpienie do konkursu zor-ganizowanego przez Fundację Ernst & Young na projekt obchodów dnia rodzicielstwa zastępczego. Spośród ponad 50-ciu propozycji Fundacja za-akceptowała 12, w tym nasz wspólny pomysł. Realizacja wymagała ogrom-nej pracy, ale też dała wiele satysfak-cji. Projektem kierował OAO.

W ramach projektu odbyły się dwa konkursy:• plastyczny, na projekt plakatu pro-

mującego ideę rodzicielstwa za-stępczego i obchody – 30 maja – Dnia Rodzicielstwa Zastępczego, ogłoszony wśród uczniów Zespołu Szkół Plastycznych w Tarnowie,

• literacko-plastyczny na temat „Ro-dzina moich marzeń”, ogłoszony wśród dzieci z rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo – wycho-wawczych w Tarnowie.

Od 23 – 30 maja w radiu RDN nadano nagrany wcześniej cykl au-dycji na temat rodzicielstwa zastęp-czego – wypowiedzi psychologa, pe-dagoga, pracownika socjalnego i ro-dziców zastępczych. Pojawiły się in-formacje w prasie. Jeden z projektów plakatu został wydrukowany i rozwie-szony w mieście.

30 maja odbyła się uroczysta msza święta pod przewodnictwem Biskupa Duszpasterstwa Rodzin Kurii Diecezjal-

nej w Tarnowie w intencji rodzicielstwa zastępczego, z udziałem Prezydenta Miasta Tarnowa oraz zaproszonych ro-dzin zastępczych i adopcyjnych. Godzi-nę później wszyscy spotkali się w Sali Lustrzanej. Wychowankowie placówek z uczniami Zespołu Szkół Muzycznych w Tarnowie przygotowali część arty-styczną. Prezydent Miasta i przedsta-wiciel Fundacji wręczyli nagrody laure-atom konkursów, których prace wyeks-ponowano na sali. Było wiele ciepłych słów i podziękowań za trud opieki nad dziećmi. Rodzice zastępczy i adopcyj-ni nie kryli również radości z uznania i wyróżnienia ich starań. Dzieci obda-rowano słodkościami. Wszyscy degu-stowali potrawy przygotowane specjal-nie na tę uroczystość. W najbliższych dniach będzie również wydana bro-szura zawierająca relację z obchodów święta, zdjęcia i teksty prac konkurso-wych dzieci oraz informacje dotyczą-ce rodzicielstwa zastępczego.

Przedstawione w artykule formy nadzoru i wspierania rodzin zastęp-czych przyjęte przez Miejski Ośro-dek Pomocy Społecznej w Tarnowie nie są spektakularnymi przedsięwzię-ciami rozwiązującymi wszystkie pro-blemy zastępczej opieki nad dziećmi, mogą jednak być podpowiedzią dla tych ośrodków pomocy społecznej lub po-wiatowych centrów pomocy rodzinie, które borykają się z niedoborem spe-cjalistycznej kadry i instytucji pracują-cych na rzecz rodziny i dzieci.

Dorota BoguszKierownik Działu Pomocy RodzinieMiejskiego Ośrodka Pomocy Spo-

łecznej w Tarnowie

Warto w

iedzieć

4 es.O.esW

arto

wie

dzie

ćNikt nie jest samotną wyspą,

pracujemy w grupie

Ustawa o pomocy społecznej na-kłada na powiat konieczność zapew-nienia opieki i wychowania dzieciom pozbawionym całkowicie lub częścio-wo opieki rodzicielskiej, w pierwszej kolejności w rodzinnych formach opie-ki. Zadania te w Krakowie realizuje Miejski Ośrodek Pomocy Społecz-nej. Powyższa ustawa nie precyzuje jednak form wsparcia rodzin zastęp-czych zawodowych niespokrewnio-nych z dzieckiem o charakterze po-gotowia rodzinnego oraz Rodzinnych Domów Dziecka, które spotykają się z wieloma trudnościami związanymi zarówno z dziećmi jak i rodzicami biologicznymi.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecz-nej wychodząc naprzeciw potrzebom rodzinnych form opieki podejmuje dzia-łania wspierające, których narzędziem są spotkania „Grup Wsparcia”. Biorą w nich udział osoby prowadzące w/w formy opieki i przedstawiciele MOPS. Dla pogotowi rodzinnych, których na terenie Krakowa funkcjonuje obec-nie 30 spotkania organizowane są co dwa tygodnie w lokalu MOPS. Nato-miast Grupa Wsparcia organizowana dla Rodzinnych Domów Dziecka od-bywa się co 3 tygodnie na terenie Ro-dzinnego Domu Dziecka.

Celem spotkań „Grup Wsparcia” jest wymiana spostrzeżeń, myśli, po-moc w rozwiązywaniu codziennych trudności, z którymi rodziny spotykają

się w swojej pracy, możliwość poroz-mawiania ze współuczestnikami gru-py. „Grupa Wsparcia” stanowi rodzaj grupy samopomocowej - uczestnictwo w niej jest nieobowiązkowe. Uczest-nictwo w „Grupie Wsparcia” daje moż-liwość wzajemnego poznania, nawią-zania relacji koleżeńskich. Umożliwia kontynuację spotkań na innym grun-cie. W związku z powyższym, rodziny wzajemnie sobie pomagają i wspiera-ją się poprzez m.in. wymianę sprzę-tów dla dzieci, dzielenie się informacja-mi na temat specjalistów itp. Fakt, że mogą się regularnie spotykać i wspie-rać w działaniach prowadzących do realizacji wspólnego celu zwiększa szansę na doskonałe wykonywanie postawionych przed nimi zadań. My jako przedstawiciele MOPS uczymy się razem z nimi i przy ich współudzia-le. A gwarancją sukcesu jest gruntow-na i rzetelna praca.

Aby rodziny mogły jak najlepiej wykonywać swoją pracę pomimo, iż ukończyły szkolenie przygotowujące do pełnienia funkcji pogotowia rodzin-nego bądź Rodzinnego Domu Dziec-ka, muszą nieustannie poszerzać swo-ją wiedzę i kompetencje, dlatego jako integralną część spotkań wprowadzo-no warsztaty merytoryczne oraz szko-lenia. Warsztaty te organizowane są przez pracowników MOPS lub pozy-skanych specjalistów. Dzięki „Gru-pom Wsparcia” możliwe było okre-

5es.O.esślenie zagadnień, problemów, z któ-rymi najczęściej spotykały się powyż-sze formy opieki nad dzieckiem. Miej-ski Ośrodek Pomocy Społecznej zor-ganizował warsztaty dot. komunikacji interpersonalnej mające na celu pod-niesienie kompetencji w kontaktach z rodzicami biologicznymi, a także w innych trudnych sytuacjach; warsz-taty dot. asertywności oraz warszta-ty dot. problematyki jak radzić sobie z gniewem. Pozyskano ponadto spe-cjalistów, którzy poprowadzili szkole-nia dotyczące: molestowania seksu-alnego, problematyki FAS oraz warsz-taty prowadzone przez lekarza pedia-trę na temat rozwoju dzieci i związa-nych z nim zaburzeń.

Kierując się zasadą dobra dziec-ka i stworzenia rodzinie i dziecku wa-runków pozwalających na jak najszyb-szy powrót dziecka do domu rodzin-nego Miejski Ośrodek Pomocy Spo-łecznej wprowadził dodatkowy ele-ment wsparcia pracy na rzecz dziec-ka przebywającego w pogotowiu ro-dzinnym – zespoły konsultacyjne, których celem jest ustalenie diagno-zy rodziny biologicznej, ustalanie pla-nu pomocy rodzinie, podjęcie zobo-wiązań ze strony rodziców biologicz-nych, MOPS i OAO.

W powyższych zespołach biorą udział: rodzice biologiczni dziecka, pracownik MOPS – Działu Pomocy Dzieciom, przedstawiciel Ośrodka Ad-opcyjno-Opiekuńczego prowadzące-go sprawę dziecka oraz inne osoby związane ze sprawą tj. kurator, pra-cownik socjalny Filii, terapeuta. Po-wyższe działania zostają zapisane w kontrakcie ( na opracowanym dru-

ku przez Dział Pomocy Dzieciom). Spotkania zespołów odbywają się cy-klicznie, strony są rozliczane z pod-jętych zobowiązań. Po cyklu 6 spo-tkań konsultacyjnych MOPS może wystąpić z wnioskiem do Sądu do-tyczącym sytuacji dziecka. Zespoły konsultacyjne odbywają się w przy-padku każdego dziecka przyjmowa-nego do zawodowej rodziny zastęp-czej niespokrewnionej z dzieckiem o charakterze pogotowia rodzinnego, poza dziećmi, których rodzice biolo-giczni zrzekają się praw do dziecka. Powyższa forma sprawdza się, daje możliwość przepływu informacji mię-dzy instytucjami zajmującymi się daną rodziną, wzajemne działania zwięk-szają szansę powrotu dzieci do do-mów rodzinnych. Pomimo wielu trud-ności z jakimi borykamy się w trak-cie podejmowanych działań, w kilku przypadkach udało się umożliwić po-wrót dziecka do jego rodziców bio-logicznych. Praca nasza nie kończy się w momencie przekazania dziecka do jego rodziców biologicznych, pra-cownik MOPS wizytuje rodzinę, po-maga w różnych sytuacjach rozwią-zać trudności oraz wspiera rodzinę, a w przypadku niepokojących sygna-łów interweniuje.

Rozwiązania powyższe nie są ostateczne, gdyż system pomocy dziecku i rodzinie podlega nieustan-nej ewolucji.

Kinga Figiel i Ewa Sypik Dział Pomocy Dzieciom

Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krakowie

ul. Józefińska 14

Warto w

iedzieć

6 es.O.esW

arto

wie

dzie

ćNadzieja dla rodzin.

Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie Nadzieja w Bieczu niesie pomoc rodzinom

dotkniętym przemocą domową.

Na terenie Powiatu Gorlickiego nie istniało, przed 2003 rokiem, miejsce, które dawałoby wsparcie i schronienie w sytuacjach kryzysowych. Poza Po-wiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Policją, Sądem Rodzinnym, Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej oraz Poradniami Psychologiczno-Pedago-gicznymi nie było podmiotu zajmują-cego się pomocą rodzinie.

Częściowa realizacja zadania w tym obszarze nastąpiła z inicjaty-wy naszego stowarzyszenia w roku 2003. W 1999 roku stowarzyszenie w oparciu o umowę użyczenia otrzy-mało stary budynek maleńkiej szkoły podstawowej w Bieczu i rozpoczęło remonty i adaptację na potrzeby ho-stelu. Obiekt został oddany do eks-ploatacji w 2003 roku.

W roku 2004, dzięki dotacji Sta-rostwa Powiatowego, Urzędu Gmi-ny Biecz oraz Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, zakończyliśmy kolej-ny ważny etap remontów, docieple-nie budynku, częściowe wyposaże-nie. Uruchomiliśmy także Punkt Po-mocy Psychologicznej w Gorlicach. Zintensyfikowaliśmy działania inter-wencyjne i terapeutyczne indywi-dualnym klientom, całym rodzinom w ośrodku, Punkcie Pomocy Psycho-logicznej oraz miejscu zamieszkania. Przeprowadziliśmy także cykl spotkań

informacyjnych dla nauczyciel, rodzi-ców w wybranych szkołach oraz dla kuratorów społecznych.

W roku 2004, w ramach realizacji programów Starostwa Powiatowego i Małopolskiego Urzędu Wojewódz-kiego, pracą informacyjną, terapeu-tyczną objęto 28 klientów indywidu-alnych oraz 22 rodziny. Kolejne spo-tkania rodzinne pokazywały, jakie istnieje ogromne zapotrzebowanie na pomoc specjalistyczną, zwłasz-cza tam, gdzie rodziny nie posiada-ją umiejętności budowania prawidło-wych relacji wewnątrzrodzinnych, po-wielając destrukcyjne przekazy trans-generacjne.

O ważności działań świadczą przy-padki, gdzie trudni klienci, z problema-mi alkoholowymi samorzutnie zwraca-ją się do nas z prośbą o pomoc w ko-lejnych rodzinnych kryzysach. Wydaje się, że szczególnie istotna jest pomoc terapeuty, gdy o nią proszą klienci po nieudanych próbach samobójczych, przeżywający nadal głębokie kryzysy.Coraz większa liczba klientów świad-czy o tym, że jest duże zapotrzebo-wanie na tego typu pomoc.

Prowadzony przez nasze stowa-rzyszenie ośrodek jest jedynym miej-scem na terenie Powiatu Gorlickie-go, gdzie osoby doznające przemo-cy mogą się schronić, uzyskać wspar-

7es.O.escie psychologiczne, prawne i socjal-ne. Z doświadczenia wynika, że wie-le ofiar przed uruchomieniem ośrod-ka nie próbowało nawet szukać po-mocy np. w komisariacie policji, bo-wiem po interwencji pozostawały osamotnione w obszarze zwiększo-nej agresywności sprawcy przemo-cy. Stąd też po kilku próbach, najczę-ściej bezskutecznych, ofiary przesta-wały walczyć o swoje prawo do bez-piecznego życia.

Nasze działania przyczyniają się do zmian w myśleniu ofiar przemocy. Współpraca z policją, ośrodkami po-mocy społecznej, pielęgniarką środo-wiskową Szpitala Specjalistycznego w Gorlicach, Ośrodkiem Terapii Uza-leżnienia od Alkoholu i Współuzależ-nienia, pedagogami szkolnymi, ku-ratorami zawodowymi i społecznymi sprawia, że osoby zawodowo zajmu-jące się pomocą osobom będącym w kryzysie wskazują nasz ośrodek jako szansę na zmianę jakości życia. Praca psychologa w Punkcie Pomocy Psychologicznej, stanowiąca integral-ną część ośrodka, ułatwia dotarcie do pomocy. Tym, którzy nie mogą doje-chać do ośrodka ze względu na od-ległość i status materialny, oferujemy pracę terapeutyczną w domu.

Współpraca ze szkołami wskazu-je na ogromne nasilenie się zacho-wań agresywnych dzieci i młodzie-ży w szkole. Pracownicy placówek oświatowych pozostają bezradni wo-bec tych zachowań. Szkolne oddzia-ływania nie przynoszą większych re-zultatów, lub dają je na krótko. Reali-zacja poprzednich projektów wskazu-je na fakt, że pogłębiona praca tera-

peutyczna z rodziną zmienia ten stan rzeczy. Niemniej, ciągle trudno jest zmotywować do takiej formy pomocy rodzinie ze względu na stereotypowe myślenie, że problemy rodzinne na-leży rozwiązywać w rodzinie. Dlate-go jawi się w dalszym ciągu koniecz-ność pracy edukacyjnej i informacyj-nej nad zmianą postaw ogółu społe-czeństwa. Doświadczenia w tej ma-terii naszego stowarzyszenia są do-bre. Z roku na rok pomagamy coraz to większej liczbie rodzin i osób indywi-dualnych. Alternatywne sposoby nie-sienia tej pomocy umożliwiają skorzy-stanie z niej zwłaszcza rodzinom ży-jącym z dala od większych ośrodków i w skrajnym ubóstwie.

Na terenie gminy, w której znajdu-je się prowadzony przez nasze sto-warzyszenie Ośrodek Interwencyjno – Mediacyjny z Hotelikiem dla Osób Doznających Przemocy udziela się też proporcjonalnie więcej schronie-nia przed sprawcą przemocy. Ale już pomoc prawna, psychologiczna doty-czy mieszkańców całego powiatu ze względu na fakt, że realizując pora-dy i terapię w Punkcie Pomocy Psy-chologicznej w Gorlicach oraz w wa-runkach domowych, ułatwiamy do-stęp potrzebującym do profesjonal-nej pomocy. Siłą „trzymającą” rodzi-nę przemocową w domu jest związa-nie dzieci ze szkołą oraz po wielokroć uzależnienie finansowe. Dlatego też proces dawania siły ofierze jest i musi być rozciągnięty w czasie.

Z drugiej strony, sama nawet świa-domość, że ofiara ma gdzie odejść jest dla niej dużym wzmocnieniem. Nasze doświadczenia i rozmowy z ofiarami

Warto w

iedzieć

8 es.O.esprzemocy domowej wskazują na jesz-cze jedno pozytywne zjawisko. Kolej-ne przykłady rodzin szukających sku-tecznej pomocy i ochrony motywują sprawców do prób zmian zachowa-nia, gdy stają oni przed nieuchronną utratą rodziny. W tej ekstremalnej sy-tuacji także dla sprawców przemocy, zgadzają się na pracę terapeutyczną z całą rodziną. Pomocne w tej zmia-nie postaw są informacje pojawiają-ce się w lokalnej prasie.

Obecnie, w ramach dotacji ze środków Samorządu Województwa Małopolskiego, realizowany jest pro-jekt „Wdrażanie metod pracy z rodzi-ną wieloproblemową celem przeciw-działania patologiom życia rodzinne-go, ze szczególnym uwzględnieniem przeciwdziałania przemocy w rodzinie – wparcie i terapia ofiar przemocy /w tym przemocy seksualnej/ ”

Celem projektu jest wsparcie osób i rodzin potrzebujących specjalistycz-nej pomocy w sytuacjach dla nich kry-zysowych. Rodzinom udzielana jest miedzy innymi następująca pomoc: • przy utracie bezpieczeństwa emo-

cjonalnego w wyniku trudności w re-lacjach z członkami rodziny,

• w przypadku doświadczania prze-mocy, w tym seksualnej

• udzielanie schronienia rodzinom, doświadczającym przemocy i pra-gnących zmienić swoje życie,

• prowadzenie systemowej terapii ro-dzin mającej na celu przywracanie równowagi w rodzinie, poprawę re-lacji wewnątrzrodzinnych, zwiększe-nie kompetencji wychowawczych

• kształtowanie kompetencji rodziciel-skich poprzez psychoedukację.

Halina Wędrychowicz – Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Rodzinie Nadzieja

w Bieczu

War

to w

iedz

ieć

9es.O.esPrezentacje

STOWARZYSZENIE KLUB ABSTYNENTA „GWAREK SOLNY”

zaprasza na „WITRAŻE RODZINNE” gry, zabawy i konkursy

z super nagrodami! ekspresowe warsztaty edukacyjne dla mamy, taty, dzieci, babci i dziadka

Stowarzyszenie Klub Abstynen-ta Solny Gwarek (powstało w 2003r., w roku 2005 zostało wpisane w po-czet organizacji pożytku publicznego) skupia osoby, które chcą w sposób realny wpływać na postawy i przeko-nania, obalać destrukcyjne mity. Ce-lem stowarzyszenia jest krzewienie idei trzeźwości i abstynencji jako nie-zbędnego warunku rozwoju moralne-go i materialnego dobra społeczeń-stwa, promocja aktywnego, zdrowe-go trybu życia, a także wychowania fizycznego, sportu amatorskiego, tu-rystyki i rekreacji ruchowej. Ze szcze-gólną troską myślimy o rodzinie.

Do tej pory zrealizowaliśmy już kilka projektów zapraszających do wspólnego, rodzinnego spędzania czasu z rodziną bez sztucznego „ uatrakcyjniania” tych chwil. Między innymi było to: • zorganizowanie trzech bezalkoho-

lowych bali sylwestrowych, bezal-koholowego balu karnawałowego i dwóch bezalkoholowych zabaw andrzejkowych,

• udział w projekcie „Odpowiedzi, których szuka rodzic” – edukacja

dla rodziców, organizowanym na terenie siedziby Referatu ds. Pro-filaktyki i Rozwiązywania Proble-mów Alkoholowych,

• zorganizowanie wakacyjnego cy-klu wycieczek rowerowych po zie-mi wielickiej, zmierzających do wzmocnienia więzi rodzinnych,

• pomoc w tworzeniu i w prowadzeniu grup samopomocowych, grup lide-rów młodzieżowych, oraz młodzie-żowego klubu profilaktycznego.

Rodzina jest miejscem, gdzie człowiek rozpoczyna swoje życie, przychodzi na świat i dorasta. Ro-dzina żegna człowieka, gdy jego ziemskie życie dobiega kresu. Sta-nowi korzenie każdego człowieka, ale nie zawsze pozwala rozwinąć skrzydła.

Wiemy, że sytuacja bezrobocia, problemy alkoholowe, przemoc są de-strukcyjne dla rodziny. Dostrzegamy również zjawisko nowe, ale coraz po-wszechniejsze, a mianowicie relatywi-styczną postawę wobec norm etycz-nych i wobec powszechnie uznawa-

10 es.O.esPr

ezen

tacje

nych wartości, zacieranie granic po-między dobrem i złem. Kiedy dzie-je się tak w najgłębszych obszarach ludzkiej egzystencji, człowiek i rodzi-na rozpada się od wewnątrz. Coraz częściej dzieje się tak w rodzinach powszechnie uznawanych za zdro-we. Tego problemu wydają się nie dostrzegać instytucje i organizacje pomocowe. Skutki zaś ponosimy my sami i nasze dzieci, ponosi je społe-czeństwo. Nie zgadzamy się również z fałszywym obrazem miłości, mał-żeństwa i rodziny lansowanym w środ-kach masowego przekazu.

Stad wzięła się idea uruchomienia cyklu spotkań rodzinnych, które będą uczyć pielęgnować korzenie i pod-powiadać jak pozwolić na rozwijanie

skrzydeł. Pojawią się na tych spotka-niach rodziny z problemem, wielopro-blemowe i bezproblemowe.

Program „RAZEM SIĘ BAWIMY, RA-ZEM SIĘ UCZYMY, RAZEM WĘDRU-JEMY” jest pomysłem na cykl otwar-tych festynów rodzinnych z elementa-mi edukacji. Łączy w sobie wszystkie hasła zawarte w misji stowarzyszenia. Promuje trzeźwe, aktywne, odpowie-dzialne funkcjonowanie w rodzinie. Za-proszenie do udziału w imprezie jest kie-rowane do każdej rodziny, która chce spędzić zdrowo i przyjemnie wspólne popołudnie i dać sobie szansę na bez-płatny dzień włóczęgi po górach.

Segmenty tego projektu to: wi-traże rodzinne, warsztaty i wyciecz-ka rodzinna.

„Miotlej” – konkurencja dla matek z córkami

11es.O.esWitraże rodzinne to gry, zaba-

wy i konkursy z nagrodami. Wystar-tować w nich można tylko rodzinnie. Możliwe kombinacje: babcia z wnucz-ką, rodzeństwo, tata z córką, rodzice z dwójką dzieci itd. Zabawa jest pro-wadzona w formie zdrowej rywaliza-cji między startującymi. Zwycięska rodzina otrzymuje nagrodę główną (to może być: piłka, namiot, zestaw produktów na kolację przy świecach – możliwości są nieograniczone). Wszystko utrwalamy na fotografiach. Wykorzystując najciekawsze zdjęcia stworzymy jeden obraz pod hasłem „Witraż rodzinny”

W miłej i beztroskiej atmosferze łatwo prześlizgujemy się do drugie-go segmentu, gdzie konkursy prze-

kształcają się w scenki sytuacyjne, które służą rozwijaniu refleksji na te-maty związane z pielęgnowaniem tra-dycji rodzinnych, komunikacją, sza-cunkiem, wartościami w życiu, roz-wiązywaniem konfliktów, wpływem postaw rodzicielskich na dalszy los latorośli. Skupiamy się na pokazywa-niu rodzicom jak ważni są dla swo-ich dzieci.

Trzeci segment programu to cykl wędrówek po górach, na które bez-płatnie zaprosimy pięć rodzin uczest-niczących w witrażach rodzinnych – wylosowanych podczas imprezy. Po-czątkowo sądziliśmy, że witraże ro-dzinne będą się odbywać w jednym miejscu. Wtedy założeniem było, że kwalifikują się do bezpłatnego wyjaz-

„Więzi rodzinne” – turniej rodzeństw

Prezentacje

12 es.O.esPr

ezen

tacje

du rodziny pojawiające się kilka razy na „ Witrażach rodzinnych” Obecnie wiemy już, że lepszym pomysłem jest przemieszczanie się po różnych miej-scach przynajmniej na terenie powia-tu, a nawet województwa. Osoby któ-re brały udział w naszej akcji w wio-sce położonej na północy powiatu wielickiego, raczej nie będą obecne na festynie organizowanym przy Par-ku Wodnym w Krakowie. Stąd zmo-dyfikowaliśmy pierwotną wersję i na każdym spotkaniu losujemy uczest-ników wycieczek.

Realizacja programu w tej formie stała się możliwa dzięki wsparciu fi-nansowemu ze środków Samorządu Województwa Małopolskiego. To bar-

dzo ważne, że mogliśmy przeznaczyć środki na realizacje inicjatywy łączą-cej zabawę z nagrodami wraz z edu-kacją. Dobra zabawa kusi każdego, a nagroda to element, który przyciąga rodziny niezamożne. Nie bez znacze-nia jest również bezpłatna całodzien-na wycieczka dla całej rodziny.

Będziemy zachęcać do wspól-nego organizowania czasu wolne-go, tworzenia tradycji wyjątkowych w każdej rodzinie i podtrzymywania istniejących zwyczajów.

Wierzymy, że ten program ma szansę poprawić relacje w rodzinie, wzmocnić więzi, odkryć na nowo dzie-ci dla rodziców i rodziców dla dzieci. Pozdrawiamy ciepło.

„Gwarek”

13es.O.es

Wsparcie ojców samotnie wychowujących dzieci

Na terenie Powiatu Proszowickie-go ze 160 rodzin niepełnych 30% sta-nowią samotni ojcowie. Bardzo często mówi się o samotnych matkach i kie-ruje pomoc właśnie do nich zapomi-nając o tym, że ojcom o wiele trudniej jest stworzyć zdrową rodzinę, prze-kazać właściwe wzorce kształtujące późniejsze życie dziecka. Podejmo-wane dotychczas działania pomoco-we na rzecz samych dzieci, choć by-wają pożyteczne, nie dotykają istoty problemu, są z reguły powierzchow-ne i doraźne.

Zdrowa, pełna rodzina zaspokaja podstawowe potrzeby dziecka, szcze-gólnie ważne dla prawidłowego roz-woju: potrzebę bezpieczeństwa, mi-łości, szacunku, odpowiedzialności, uznania dla jego osiągnięć. Winna zaspokajać także potrzeby emocjo-nalne, dać wiarę w siebie i potrzeb-ne oparcie, wyposażyć dziecko w po-czucie tożsamości, w spójny system wartości.

Niestety stan rodzin niepełnych, gdzie opiekunem dzieci zostaje sam ojciec budzi wiele wątpliwości i wyni-ka to często z ich bezradności.

Każda wysłuchana historia sa-motnego ojca jest w zasadzie po-dobna: tragedia, wypadek, śmiertel-na choroba, odejście żony. Zwykle na początku spotykają się ze współ-czuciem, pocieszaniem: „nie martw się dasz radę, na pewno będzie do-

brze”, z czasem jednak ludzie zapo-minają o ich problemach. Dlatego też Caritas Kielecka Stołówka i Sta-cja Opieki w Proszowicach od wrze-śnia 2004 roku rozpoczęła realiza-cję projektu „Wsparcie ojców samot-nie wychowujących dzieci” współfi-nansowanego przez Samorząd Wo-jewództwa Małopolskiego.

Program trwał do końca listopada, niestety był to zbyt krótki okres aby do wszystkich dotrzeć i objąć ich odpo-wiednią opieką. W pierwszej części pro-jektu skupiliśmy się na poznaniu i zdia-gnozowaniu potrzeb samotnych ojców. Pomagaliśmy im sprostać trudnej sy-tuacji samotnego wychowania dzieci. Jednak czas, który mogliśmy im po-święcić był stanowczo za krótki na tak złożoną problematykę. Nasze spotka-nia, które nadal organizujemy to dopie-ro początek drogi pomagania i wspie-rania często zagubionych i nieporad-nych, ale bardzo kochających ojców. W związku z tym ponownie wystąpili-śmy o wsparcie do Samorządu Woje-wództwa Małopolskiego. Od kwietnia 2005 r kontynuujemy projekt.

Pomysł regularnych spotkań zro-dził się bardzo szybko, w zasadzie po pierwszym spotkaniu organizacyjno – informującym. Ojcowie byli zasko-czeni, ale i zadowoleni, że w końcu ktoś zwrócił uwagę właśnie na nich, na ich kłopoty, troski i radości. Spo-tkania odbywają się raz w miesiącu.

Prezentacje

14 es.O.esPr

ezen

tacje

W spotkaniach bierze udział od kilku do kilkunastu ojców mieszkających na terenie powiatu proszowickiego. Omawiane są różnorodne tematy: od problemów wychowawczych, doradz-twa prawnego czy załatwiania spraw w różnych instytucjach do opowiadań o radościach i problemach z dziećmi. Ojcowie chcą porozmawiać, wyżalić się, często pożartować lub po pro-stu pobyć ze sobą i podzielić się do-świadczeniami.

Kobiety dużo łatwiej radzą sobie z prowadzeniem domu i wychowywa-niem dzieci. Mężczyźni często w tych dziedzinach są nieporadni, często nie potrafią i nie wiedza gdzie pro-sić o pomoc.

Jedną z korzyści jaką osiągnę-li uczestnicy projektu w spotkaniach

jest wiedza: gdzie, do kogo, i z jaki-mi dokumentami się udać, aby uzy-skać wsparcie. Chcemy im uświado-mić, że przez wychowanie dzieci pod-jęli się ważnego zadania i że w razie jakichkolwiek kłopotów mogą się do nas zwrócić a my pokierujemy ich do odpowiednich instytucji.

Dla ojców samotnie wychowują-cych dzieci bardzo ważny jest fakt że ktoś ich zauważył, wyciągnął do nich pomocną dłoń, już wiedzą, że ich sa-motność nie jest odosobniona.

W drugiej części poszerzyliśmy pracę z ojcami o indywidualne spo-tkania z psychologiem i zajęcia warsz-tatowe dla dzieci.

Raz w tygodniu podczas rozmów z psychologiem każdy z ojców ma możliwość zrozumieć mechanizmy ko-

Warsztaty psychoedukacyjne dla dzieci

15es.O.es

munikowania się z dziećmi, nauczyć się jak rozmawiać żeby nie czuły się gorsze, że mają tylko tatę. Porusza-ne są także trudne dla ojców proble-my wieku dojrzewania dzieci. I chy-ba najważniejszy problem to ten jak zrozumieć i pogodzić się ze stratą lub odejściem żony – matki.

Zajęcia warsztatowe prowadzo-ne są w miejscu zamieszkania zgod-nie z indywidualną potrzebą. Jest to m. in. prowadzenie gospodarstwa domowego, nauka różnych prac do-mowych (pranie, sprzątanie, gotowa-nie, zakupy).

26 czerwca 2005r zorganizo-waliśmy piknik dla ojców i ich dzie-

ci z okazji Dnia Ojca. Dzieci wzięły udział w warsztatach na których przy-gotowały dla nich kartki laurki a na-stępnie każde z dzieci miało możli-wość wyrecytowania swojemu Tatu-siowi okolicznościowego wierszyka. Na twarzach ojców było widać wzru-szenie. W trakcie imprezy odbył się koncert przygotowany przez dzieci z Ogniska Muzycznego prowadzo-nego przez Towarzystwo Muzyczne Ziemi Proszowickiej.

W ramach projektu będą zorgani-zowane wycieczki dla dzieci i ojców, a dzieci z okazji rozpoczęcia roku szkolnego otrzymają upominki w po-staci przyborów szkolnych. Wspólne

Spotkanie z okazji Dnia Ojca w Caritas Kieleckiej Oddział Proszowice (26 czerwca 2005 r.)

Prezentacje

16 es.O.eswyjazdy pozwolą nam poznać wza-jemne relacje w rodzinie.

Mężczyźni samotnie wychowują-cy dzieci nie są przypadkami odosob-nionymi. Poprzez nasz projekt walczy-my z poglądem, że samotnym rodzi-cem może być tylko matka. Chcemy nauczyć ojców otwartej postawy na poglądy swoich dzieci, aby umieli za-dbać nie tylko o sferę materialną, ale również o wartości duchowe i potra-fili stworzyć taki dom, w którym bę-dzie znajdować się serdeczność po-cieszenie i oparcie.

Ojciec odgrywa niezastąpioną rolę w kształtowaniu poczucia war-tości swoich dzieci należy zatem po-móc im w przezwyciężaniu bólu po

stracie bliskiej osoby aby cierpienie nie przenosiło się na dzieci i nie za-burzało bardziej wzajemnych relacji. Istotą realizacji tego projektu nie jest wyręczanie w rozwiązywaniu proble-mów, a umiejętne towarzyszenie oj-com, którzy – dźwigając duży ciężar odpowiedzialności – nie potrafią czę-sto go udźwignąć.

Mamy nadzieję, że ojcowie utwo-rzą przy naszej placówce Klub ojców samotnie wychowujących dzieci.

Stołówka i Stacja Opieki Caritas Kieleckiej

oddział Proszowice

Prez

enta

cje

17es.O.esW

ydarzeniaRozwój usług placówek opiekuńczo-

wychowawczych w zakresie pracy z rodziną. Zagrożenia w tworzeniu rodzinnych form

opieki zastępczej nad dzieckiem.

Reforma opieki na dzieckiem i ro-dziną zmierzająca do przekształcenia form opieki instytucjonalnej w system rodzinny oraz pracy na rzecz powro-tu dziecka do rodziny naturalnej, na-potkała w trakcie realizacji na szereg trudności. Są one związane w więk-szości z brakiem odpowiednich środ-ków finansowych i nieadekwatnymi rozwiązaniami prawnymi.

Aby doprowadzić do szerokiej de-baty społecznej na temat zagrożeń w tworzeniu rodzinnych form opieki oraz zapoczątkować proces pozy-tywnych zmian w systemie wspar-cia dziecka i rodziny – 12 kwietnia 2005 Regionalny Ośrodek Polity-ki Społecznej w Krakowie oraz Wy-dział Polityki Społecznej Małopolskie-go Urzędu Wojewódzkiego zorgani-zowały seminarium wojewódzkie na temat rozwoju usług placówek opie-kuńczo-wychowawczych w zakresie pracy z rodziną.

W seminarium wzięli udział przed-stawiciele ośrodków pomocy społecz-nej, powiatowych centrów pomocy ro-dzinie, placówek opiekuńczo – wy-chowawczych, ośrodków adopcyjno – opiekuńczych i organizacji poza-rządowych z terenu Małopolski. Po-szczególne problemy systemu opieki nad dzieckiem i rodziną w wojewódz-

twie małopolskim znalazły swoje od-zwierciedlenie w kolejnych wystąpie-niach. W toku poszczególnych wystą-pień dyskutowano między innymi nad problememi w tworzeniu rodzinnych form opieki nad dzieckiem w Mało-polsce (Monika Berdecka – Oddział Polityki Prorodzinnej Wydziału Polity-ki Społecznej MUW), realnymi moż-liwościami wspierania rodzin w kon-tekście dotychczasowych przepisów prawnych (Renata Murawska – Kie-rownik Oddziału Polityki Prorodzinnej Wydziału Polityki Społecznej MUW), dylematami ośrodków adopcyjno--opiekuńczych w zakresie szkolenia i kwalifikowania oraz doboru i od-powiedzialności za wspieranie psy-chologiczno-pedagogiczne rodzin-nych form opieki zastępczej (Ma-ria Ostrowska – Dyrektor OAO TPD w Krakowie). Wymieniono również doświadczenia i dobre praktyki. Ze-brane wnioski potwierdziły potrzebę postulowania zmian w ustawie o po-mocy społecznej i związanych z nią aktach wykonawczych.

Tworzenie spójnego, wielopozio-mowego systemu, którego podstawo-wym ogniwem jest powiat obejmują-cego poradnie świadczące specjali-styczne poradnictwo i terapię rodzin, sieć placówek wsparcia dziennego, za-

18 es.O.esW

ydar

zeni

astępcze rodzicielstwo oraz małe pla-cówki socjalizacyjne i interwencyjne, a także specjalistyczne placówki so-cjalizacyjne jest zadaniem wymaga-jącym ogromnych nakładów organi-zacyjnych i finansowych.

Pomimo wielu trudności, z ogrom-nym powodzeniem realizowane są w wielu miejscach programy, któ-re mają na celu wzmocnienie pracy z rodziną. Takim przykładem jest pla-cówka wielofunkcyjna – ZPOW nr 1 w Krakowie, gdzie powstał punkt kon-sultacyjny dla rodzin oraz Dom Dziec-ka w Ustce, który jako placówka opie-kuńczo-wychowawcza typu socjaliza-cyjnego funkcjonuje w formach „pa-ra-rodzinnych”.

W dalszej części spotkania, za-proszeni goście zabrali głos w kwestii ewentualnych zmian legislacyjnych. Wszystkie wystąpienia oraz postulaty

uczestników zostały ocenione i opra-cowane przez zespół opiniująco-do-radczy wybrany w trakcie spotkania, w którego skład weszli reprezentanci poszczególnych instytucji – powiato-wego centrum pomocy rodzinie, pla-cówek opiekuńczo-wychowawczych: rodzinnej, wsparcia dziennego, so-cjalizacyjnej, Wydziału Polityki Spo-łecznej MUW, Regionalnego Ośrod-ka Polityki Społecznej oraz Samorzą-dowego Kolegium Odwoławczego. Następnie materiał zostanie przed-stawiony Ministerstwu Polityki Spo-łecznej, Rzecznikowi Praw Obywa-telskich i Rzecznikowi Praw Dziecka, jako propozycja zmian, które uspraw-nią pracę kluczowych instytucji odpo-wiedzialnych za budowanie systemu pomocy dziecku i rodzinie.

Katarzyna Fitowska/ ROPS

19es.O.es

III SEMINARIUM WOJEWÓDZKIE „PRZECIW PRZEMOCY” – 28.04.2005

W dniu 28.04.2005 roku, w Ko-mendzie Wojewódzkiej Policji w Kra-kowie, odbyło się seminarium poświę-cone problemowi przemocy domowej. Powyższe przedsięwzięcie zostało po raz kolejny zorganizowane przez Re-gionalny Ośrodek Polityki Społecz-nej w Krakowie oraz Wydział Pre-wencji KWP. Inicjatywa ta jest kon-tynuacją działań zapoczątkowanych w 2001 roku, zmierzających do budo-wy lokalnego systemu pomocy oso-bom uwikłanym w przemoc domową w województwie małopolskim. W se-minarium udział wzięło ok. 100 osób

– przedstawicieli Powiatowych Cen-trów Pomocy Rodzinie, Ośrodków In-terwencji Kryzysowej, Policji, wymia-ru sprawiedliwości oraz władz samo-rządowych z województwa małopol-skiego, a także innych instytucji i or-ganizacji z obszaru przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Celem nadrzędnym seminarium było poszerzenie oddziaływania naj-skuteczniejszych rozwiązań w prze-ciwdziałaniu przemocy oraz uspraw-nienie systemu pomocy rodzinom uwi-kłanym w przemoc. Konferencja zmie-rzała do wzmocnienia w społeczeń-

Wydarzenia

20 es.O.esW

ydar

zeni

astwie świadomości problemu przemo-cy oraz przekonania o konieczności i możliwości podejmowania działań na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy domowej. Celem inicjaty-wy było również zintegrowanie śro-dowiska osób, instytucji i organizacji działających na rzecz rodzin dotknię-tych przemocą, poprzez stworzenie płaszczyzny do wymiany doświad-czeń, dobrych praktyk oraz dalsze-go zacieśniania współpracy.

Seminarium otworzyli wygłasza-jąc słowo wstępne: Jadwiga Pauli – Dyrektor Regionalnego Ośrodka Poli-tyki Społecznej w Krakowie oraz insp. Tadeusz Ciuruś – Zastępca Małopol-skiego Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie.

W pierwszej części spotkania poruszone zostały aspekty prawne dotyczące pomocy osobom uwikła-nym w przemoc domową. Podkreśla-no, iż ofiarami przemocy w rodzinie są nie tylko osoby dorosłe, ale rów-nież dzieci.

Podmiotowość dziecka jako ofia-ry przemocy, jego prawa i wolności zostały zaakcentowane w wystąpie-niu podkom. Dariusza Romańskiego z Wydziału Prewencji KWP w Krako-wie. O roli prawa ukierunkowanego na ochronę dzieci krzywdzonych przez najbliższych mówił dr Leszek Kupiec z Prokuratury Rejonowej w Tarnobrze-gu. Rozważania prawne dotyczyły rów-nież działań podejmowanych w obro-nie ofiar przemocy przez sądy. Sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie – To-masz Grebla przedstawił możliwo-ści i ograniczenia działań sądowych na rzecz zapobiegania i zwalczania

przemocy w rodzinie. Przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości podkreślali, iż prawo jest ważnym instrumentem oddziałującym na zjawisko przemo-cy domowej, niemniej jednak same przepisy prawa i ich egzekwowanie nie zapewniają prawidłowego funk-cjonowania rodziny, nie są w stanie odbudować więzi rodzinnych. Dlate-go też niezbędne jest kompleksowe ujęcie możliwości prawnych i oddzia-ływań edukacyjno – terapeutycznych w działaniach pomocowych.

Druga część konferencji koncen-trowała się na oszacowaniu skali i cha-rakteru zjawiska przemocy domowej w województwie małopolskim i pod-sumowaniu działań na rzecz pomo-cy rodzinom uwikłanym w przemoc. Specjaliści Wydziału Prewencji KWP w Krakowie – podkom. Izabela Do-bkowska oraz nadkom. Andrzej Jam-rozowicz dokonali oceny zjawiska przemocy domowej w województwie oraz przedstawili działania interwen-cyjne i zapobiegawcze podejmowane przez małopolską Policję.

W związku z kolejną edycją pro-gramu „Przeciw przemocy. Budowa-nie lokalnych koalicji – interwencje w przemocy domowej” Małgorzata Kiełkowicz z Regionalnego Ośrod-ka Polityki Społecznej w Krakowie wraz z Jerzym Szczepańcem – Dy-rektorem Ośrodka Interwencji Kry-zysowej w Tarnowie i koordynato-rem merytorycznym programu, doko-nali podsumowania i oceny procesu tworzenia lokalnych koalicji w wybra-nych powiatach naszego wojewódz-twa. Doświadczenia powiatu wado-wickiego w procesie wdrażania po-

21es.O.es

wyższego programu, zaprezentowa-ne przez Barbarę Pindel – Polaszek – Dyrektor Powiatowego Centrum Po-mocy Rodzinie w Wadowicach oraz doświadczenia powiatu tatrzańskie-go omówione przez Ewę Bromilską – Zawiły z Ośrodka Pomocy Społecz-nej w Zakopanem potwierdziły wyar-tykułowane wcześniej wnioski. Zgod-nie z nimi istnieje konieczność dal-szego zacieśniania współpracy po-między przedstawicielami wszystkich instytucji i organizacji niosących po-moc osobom dotkniętym przemocą domową, konieczność zaangażowa-nia szerszego społeczeństwa w roz-wiązywanie problemu przemocy, po-trzeba wymiany doświadczeń i dys-kusji w poszukiwaniu nowych, ulep-szonych rozwiązań.

Trzecia część seminarium poświę-cona była prezentacji dominujących

tendencji i kierunków działań w za-pobieganiu i zwalczaniu przemocy w rodzinie. O dynamice i współcze-snych obliczach zjawiska przemocy domowej mówiła Iwona A. Wiśniew-ska – Dyrektor Ośrodka dla Osób Do-tkniętych Przemocą w Krakowie. Do-świadczenia placówki i badania wła-sne potwierdziły, iż zmienia się nasta-wienie społeczeństwa do tego proble-mu. Przemoc w rodzinie coraz czę-ściej postrzegana jest jako zjawisko negatywne, jako przestępstwo. Zmie-nia się również świadomość samych ofiar, które zaczynają ujawniać stoso-wane wobec nich zachowania prze-mocowe. Jak przekonywali specjali-ści występujący na konferencji, dzia-łania interwencyjne wobec ofiar prze-mocy, zapewnienie im schronienia są pierwszym krokiem na drodze pomocy rodzinie przemocowej. Niemniej jed-

Wydarzenia

22 es.O.esnak powstrzymanie przemocy domo-wej jest procesem długofalowym, wy-magającym trwającej czasem przez lata terapii.

O możliwościach wychodzenia z przemocy z uwzględnieniem dzia-łań terapeutycznych skierowanych do ofiar jak i do sprawców przemocy mówiła dr Elżbieta Leśniak z Ośrod-ka Interwencji Kryzysowej w Krako-wie. Możliwość wyjścia z przemocy jest ściśle związana z wewnętrzną przemianą ofiary, z przemianą doty-czącą postaw – dojścia do aktywno-ści, umiejętności przeciwstawiania się krzywdzie, rozumienia własnej sytuacji i odwagi osobistej. Niezbęd-na jest wczesna interwencja umożli-wiająca zdiagnozowanie przemocy oraz podjecie działań naprawczych. Skuteczne powstrzymanie przemocy domowej wymaga objęcia ofiary in-tensywną opieką psychologiczną (in-dywidualne spotkania, grupy wspar-cia, terapeutyczne, warsztaty wyjaz-dowe z analizą zachowań utrudniają-cych funkcjonowanie oraz nauką no-wych zachowań) przy jednoczesnym stosowaniu na sprawcę oddziaływań metodami prawno-psychologiczno--społecznymi (przymus korzystania z psychologicznej pomocy indywi-dualnej i grupowej, poddanie spraw-cy psychoedukacji, leczeniu przez prawo, przepracowaniu zachowań agresywnych, uczenie zachowań po-żytecznych dla rozwoju życia rodzin-nego i związków pomiędzy członka-mi rodziny). O konieczności pracy ze sprawcą przemocy oraz możliwo-ściach i ograniczeniach zmiany za-chowań u sprawców mówili również

terapeuci z Aresztu Śledczego Kra-ków-Podgórze – Małgorzata Nowo-bilska – Stanios oraz Jerzy Żuk. Spe-cjaliści przekonywali, iż o ile w woje-wództwie małopolskim istnieje szereg instytucji świadczących pomoc ofia-rom przemocy oferta skierowana na pracę ze sprawcą jest niewystarcza-jąca. W sytuacji kiedy agresorzy kara-ni są wyrokami sądów, pierwszy wy-rok jest zazwyczaj orzekany w zawie-szeniu i sprawca powraca do ofiary bądź oczekuje na wyrok pozostając w domu. Błędne koło przemocy się zamyka. Nie można bowiem oczeki-wać, że sam wyrok zatrzyma zacho-wania przemocowe. Sprawca sam nie posiada zdolności zmiany swoich za-chowań. Jeśli nie zostanie poddany działaniom korekcyjnym jego postę-powanie nie ulegnie zmianie. Ofer-ta skierowana na pracę ze spraw-cą jest pożądana przede wszystkim z uwagi na fakt, iż jest ona jednocze-śnie odpowiedzią na zapotrzebowa-nie ofiar, które oczekują zmiany za-chowań sprawcy przemocy.

Ostatnia część seminarium po-święcona została dyskusji dotyczą-cej budowania systemu pomocy oso-bom uwikłanym przemoc. Pomoc ro-dzinie dotkniętej tym problemem, jak już wcześniej wspomniano, jest dzia-łaniem długofalowym, procesem któ-rego powodzenie zwiększane jest przez zaangażowanie specjalistów z różnych obszarów. Konieczne jest zatem współdziałanie i wymiana infor-macji. Problematykę tworzenia i roz-budowywania sieci współpracy, po-zyskiwania przychylności władz lo-kalnych dla podejmowanych działań W

ydar

zeni

a

23es.O.esW

ydarzeniaomawiał, dzieląc się swoimi doświad-czeniami, Jerzy Szczepaniec Dyrek-tor Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Tarnowie.

Budowa systemu pomocy dla ro-dzin dotkniętych przemocą wiąże się również z ponoszeniem nakładów fi-nansowych oraz nawiązywaniem sze-rokiej współpracy, także zagranicznej. Programy Unijne stwarzają możliwość pozyskiwania środków na realizację przedsięwzięć mających na celu za-pobieganie i zwalczanie przemocy domowej. W związku z powyższym Regionalny Ośrodek Polityki Spo-łecznej w Krakowie rozpoczął współ-pracę z Wojewódzkim Centrum Kry-zysowym Fionii oraz Wydziałem ds. Opieki Społecznej Województwa Fio-nii. W ramach nawiązanej współpra-cy do Małopolski przyjechali z przed-projektową wizytą studyjną eksper-ci duńscy. Goście z Danii w ramach wymiany doświadczeń, zaprezento-wali swoje doświadczenia w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzi-nie. Hanne Thorsen – Dyrektor Wo-jewódzkiego Centrum Kryzysowego Fionii oraz Peter Yndgaard z Wydziału ds. Opieki Społecznej Województwa Fionii, przedstawili inicjatywy mające na celu zwalczanie przemocy w ro-dzinie, standardy centrów kryzyso-wych oraz zasady funkcjonowania Wojewódzkiego Centrum Kryzyso-wego na Fionii. Wystąpienie przed-stawicieli z Danii wzbudziło duże za-

interesowanie i zainspirowało do dys-kusji nad podobieństwami i różnicami pomiędzy polskim, a duńskim mode-lem przeciwdziałania przemocy oraz systemem pomocy społecznej.

Seminarium zakończyło się krót-kim podsumowaniem poruszanych tematów, którego dokonała Jadwi-ga Pauli – Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Kra-kowie. Podkreślona została, potwier-dzona przez uczestników seminarium, potrzeba szerokiej dyskusji nad pro-blemem przemocy, zwłaszcza nad obowiązującymi w tym obszarze re-gulacjami prawnymi, potrzeba budo-wania współpracy z władzami lokal-nymi oraz wymiarem sprawiedliwo-ści, a także pozostałymi instytucja-mi i organizacjami zaangażowanymi w przeciwdziałanie przemocy w rodzi-nie. Na zakończenie uczestnicy se-minarium zaproszeni zostali do spo-tkania za dwa lata podczas IV Semi-narium Wojewódzkiego, a także za-chęceni do jak najczęstszej wymia-ny doświadczeń i aktywnego udzia-łu w inicjatywach na rzecz przeciw-działania przemocy domowej w Ma-łopolsce.

opracowanie: Małgorzata Kiełkowicz

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie,

podkom. Izabela Dobkowska Specjalista Wydziału Prewencji

KWP w Krakowie

24 es.O.esW

arto

wie

dzie

ćBudowanie współpracy pomiędzy

Województwem Małopolskim a Hrabstwem Fionii

w zakresie zwalczania i zapobiegania przemocy w rodzinie.

We wrześniu 2004 roku, Regio-nalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie złożył propozycje projek-tów do realizacji w ramach współpra-cy pomiędzy Województwem Mało-polskim a Hrabstwem Fionii, w dwóch obszarach tematycznych:

• Budowanie systemu pomocy dla ofiar i sprawców przemocy do-mowej,

• System wsparcia środowisko-wego dla młodzieży opuszczają-cej placówki opiekuńczo-wycho-wawcze w województwie mało-polskim.

Na posiedzeniu Komitetu Steru-jącego przedstawiciele strony duń-skiej wyrazili zainteresowanie reali-zacją projektów i wystąpili z propo-zycją zorganizowania spotkania ro-boczego w Hrabstwie Fionii, celem ustalenia szczegółowych informacji co do współpracy.

Ostatecznie, z powodu trudno-ści organizacyjnych strona duńska przystąpiła do budowania współ-pracy w zakresie zwalczania i zapo-biegania przemocy domowej. Pro-jekt dotyczący wsparcia środowisko-

wego młodzieży opuszczającej pla-cówki opiekuńczo-wychowawcze zo-stał odłożony do realizacji w terminie późniejszym.

Regionalny Ośrodek Polityki Spo-łecznej w Krakowie, za pośrednic-twem Konsula Honorowego Króle-stwa Danii w Krakowie, nawiązał kon-takt z Wydziałem ds. Osób Niepeł-nosprawnych Urzędu Hrabstwa Fio-nii w Odense.

Na okres od 12-15 grudnia 2004 roku zaplanowana została wizyta ro-bocza strony polskiej w Hrabstwie Fio-nii. Zamierzeniem projektu, zapropo-nowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, była rozbudowa tworzącego się w Mało-polsce od 2002 roku systemu pomo-cy osobom dotkniętym przemocą do-mową, w ramach programu „Przeciw przemocy. Budowanie lokalnych koalicji – interwencje w przemocy domowej”. W związku z powyższym do udziału w wizycie studyjnej w Hrabstwie Fio-nii ROPS zaprosił osoby zaangażo-wane w realizację programu.

Z powodów organizacyjnych, pla-nowana na grudzień wizyta nie do-

25es.O.esW

arto wiedzieć

szła jednak do skutku. Nowy termin spotkania roboczego wyznaczono na 23 – 26 stycznia 2005 roku. Osta-tecznie z wizytą do Hrabstwa Fionii udali się:

• Jadwiga Pauli – Dyrektor Regio-nalnego Ośrodka Polityki Spo-łecznej w Krakowie,

• Jerzy Szczepaniec – Dyrektor Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Tarnowie i koordynator meryto-ryczny programu „Przeciw prze-mocy. Budowanie lokalnych ko-alicji – interwencje w przemocy domowej”,

• Barbara Pindel – Polaszek – Dy-rektor Powiatowego Centrum Po-mocy Rodzinie w Wadowicach, przedstawiciel koalicji powiatu wadowickiego,

• Janusz Kahl – Konsul Honorowy Królestwa Danii w Krakowie.

Podczas 2-dniowej wizyty robo-czej rozmawiano na temat zasad fi-nansowania wspólnego projektu i moż-liwości aplikowania o środki unijne. W trakcie rozmów w Urzędzie Hrab-stwa Fionii przedstawiciele strony polskiej zapoznali się z działaniami podejmowanymi w Hrabstwie Fionii na rzecz kobiet narażonych na prze-moc w rodzinie oraz na rzecz rodzin z problemem alkoholowym. Odwiedzi-li również Centrum Kryzysowe Hrab-stwa Fionii. W efekcie przeprowadzo-nych rozmów wybrano źródło finan-sowania projektu w ramach progra-mu Daphne II.

Różnice w funkcjonowaniu pol-skiego i duńskiego systemu pomocy społecznej, a także realizowanych modelach przeciwdziałania przemo-

cy spowodowały konieczność za-pewnienia stronie duńskiej możliwo-ści praktycznego, pogłębionego po-znania polskich rozwiązań w tym ob-szarze. Fakt ten zadecydował o odło-żeniu procedury aplikacyjnej do koń-ca 2005 roku. Ponadto, wstrzymanie się z przygotowaniem projektu do ko-lejnego naboru pozwalało na dokład-niejsze rozpoznanie problemów, ocze-kiwań i możliwości ich zaspokojenia po stronie polskiej i duńskiej.

Zgodnie z ustaleniami poczynio-nymi podczas wizyty strony polskiej w Hrabstwie Fionii, w dniach 26 – 30 kwietnia 2005 roku doszło do rewi-zyty przedstawicieli strony duńskiej w Małopolsce. Dwuosobowa dele-gacja duńska w składzie:

• Hanne Thorsen – Dyrektor Cen-trum Kryzysowego Hrabstwa Fionii

• Peter Yndgaard – Wydział ds. Osób Niepełnosprawnych Urzę-du Hrabstwa Fionii

przebywała w Małopolsce przez 3 dni. Podczas pobytu goście z Danii od-wiedzili ośrodki interwencji kryzyso-wej w Tarnowie i Krakowie oraz kra-kowski Ośrodek dla Osób Dotknię-tych Przemocą. Zapoznali się z hi-storią, działalnością i funkcjonowa-niem tych instytucji. Przyglądali się metodom pracy stosowanym w ra-mach interwencji kryzysowej. Zoba-czyli cechy wspólne i specyfikę każ-dego z ośrodków. Odwiedzili również koalicję wadowicką funkcjonującą w ra-mach programu „Przeciw przemocy. Budowanie lokalnych koalicji – inter-wencje w przemocy domowej”. Pod-czas wizyty w Komendzie Powiato-

26 es.O.esW

arto

wie

dzie

ć

wej Policji w Wadowicach gościom z Danii zaprezentowany został sys-tem współpracy pomiędzy przedsta-wicielami wszystkich instytucji i orga-nizacji z terenu powiatu, zaangażo-wanych w przeciwdziałanie przemocy domowej, pokazano też metodę pra-cy zespołu interdyscyplinarnego. Dla zilustrowania sposobu rozwiązywania problemów dokonano prezentacji pro-cesu pomocy rodzinie z problemem przemocy domowej. Uczestnicy de-legacji duńskiej wzięli również udział w organizowanym przez ROPS i KWP III Seminarium Wojewódzkim „Prze-ciw Przemocy”, podczas którego za-prezentowali duński model zwalcza-nia i zapobiegania zachowań prze-mocowych w rodzinie.

Odwiedziny w wybranych insty-tucjach pozwoliły uzyskać wszelkie niezbędne informacje co do funkcjo-nowania systemu przeciwdziałania przemocy domowej w Małopolsce i stworzyły grunt do planowania na-stępnych wspólnych kroków.

Ostatecznie strona duńska wyra-ziła zainteresowanie zespołami inter-dyscyplinarnymi działającymi w Ma-łopolsce. Ustalono, iż przygotowany wspólnie projekt zostanie złożony do realizacji w ramach programu Daph-ne II (podczas naboru ogłoszonego z końcem 2005 roku) i ukierunkowany na drugi obszar priorytetowy – czyli tworzenie nowej jakości i wdrażanie jej w obu krajach partnerskich. Stro-na duńska, z racji posiadanego du-

Spotkanie robocze w Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Tarnowie

27es.O.esW

arto wiedzieć

żego doświadczenia w pozyskiwaniu środków unijnych zadeklarowała chęć pełnienia roli lidera projektu.

Z uwagi na fakt, iż wezwanie do składania projektów do realiza-cji w 2006 roku wraz z określeniem nowych priorytetów zaplanowane jest na koniec roku 2005, ustalono, że w październiku odbędzie się ko-lejna wizyta ekspertów z Hrabstwa Fionii w Małopolsce. Do tego czasu każda ze stron zobowiązała się po-czynić niezbędne przygotowania do warsztatowej pracy nad przygotowa-niem projektu.

Regionalny Ośrodek Polityki Spo-łecznej poruszył zamiar aplikowania wraz z partnerem duńskim do pro-

gramu Daphne II na spotkaniu koor-dynatorów powiatowych programu „Przeciw przemocy. Budowanie lo-kalnych koalicji – interwencje w prze-mocy domowej”.

Dokonano tez wstępnej analizy wyników zeszłorocznego konkursu w ramach Daphne II. Na drugą poło-wę sierpnia br. planowane jest spo-tkanie instytucji i organizacji zainte-resowanych uczestnictwem w pro-jekcie po stronie polskiej, celem arty-kulacji i ujednolicenia potrzeb, a tak-że zgłoszenia wstępnych pomysłów na projekt.

Małgorzata KiełkowiczROPS Kraków

28 es.O.es

Dz.U.05.61.543 z dnia 2005.04.15rozporządzenieNadzór i kontrola w pomocy spo-łecznej.

Dz.U.05.61.544 z dnia 2005.04.15rozporządzenieKolegia pracowników służb społecz-nych.

Dz.U.05.61.545 z dnia 2005.04.15rozporządzenieOkreślenie ramowego wzoru umowy o realizację zadania z zakresu pomo-cy społecznej.

Dz.U.05.62.555 z dnia 2005.04.18 rozporządzenieStandardy kształcenia w kolegiach pra-cowników służb społecznych.

Dz.U.05.69.618 z dnia 2005.04.26 rozporządzenieFundusz Pomocy Postpenitencjarnej.

Dz.U.05.74.658 z dnia 2005.04.29 rozporządzeniePrzyznawanie nagród specjalnych w za-kresie pomocy społecznej.

Dz.U.05.77.672 z dnia 2005.05.04rozporządzenieRodzinny wywiad środowiskowy.

Dz.U.05.78.682 z dnia 2005.05.06 Zm.: ustawa Kodeks postępowania administra-cyjnego.

Dz.U.05.80.700 z dnia 2005.05.10rozporządzenieSposób ustalania progu wsparcia do-chodowego rodzin.

Dz.U.05.86.739 z dnia 2005.05.17 rozporządzenieWydawanie i cofanie zezwoleń na pro-wadzenie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia placówki za-pewniającej całodobową opiekę.

Dz.U.05.86.740 z dnia 2005.05.17 rozporządzenieWydawanie i cofanie zezwoleń na pro-wadzenie w ramach działalności sta-tutowej placówki zapewniającej cało-dobową opiekę.

Dz.U.05.93.775 z dnia 2005.05.25Konwencja (nr 102) dotycząca minimal-nych norm zabezpieczenia społeczne-go. Genewa.1952.06.28.

Dz.U.05.93.776 z dnia 2005.05.25Moc obowiązująca Konwencji Nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej minimalnych norm zabez-pieczenia społecznego, przyjętej w Ge-newie dnia 28 czerwca 1952 r.

Dz.U.05.94.793 z dnia 2005.05.30rozporządzenieZm.: rozporządzenie w sprawie dofi-nansowania do wynagrodzeń pracow-ników niepełnosprawnych.

Dz.U.05.105.881 z dnia 2005.06.15rozporządzenieSposób i tryb postępowania w spra-wach o świadczenia rodzinne.

War

to w

iedz

ieć

NOWE AKTY PRAWNE

Kwartalnik es.O.esRegionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie

Redakcja numeru: Małgorzata Kiełkowicz

ISSN1231-2770

Nakład:1500 egz.

31-026 Kraków, ul. Radziwiłłowska 1tel./fax: (012) 430-29-73, 422-06-36

(012) 426-91-00, 426-90-00www.rops.krakow.pl

e-mail: biuro@rops.krakow.pl

Okładka:Wręczenie nagród konkursowych w ramach projektu „Razem się bawimy, razem się uczymy, razem wędrujemy” – Stowarzyszenie Klub Abstynenta

„Gwarek Solny”

Wydawnictwo finansowane ze środkówSamorządu Województwa Małopolskiego

Druk:P.Z.U. „DRUKMAR”

32-080 Zabierzów, ul. Rzemieślnicza 10tel./fax: (012) 285-23-14, 285-25-02